Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 22 czerwca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Łomży I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	Tomasz Makaruk
Protokolant:	Katarzyna milewska

po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2022 r. w Łomży

na rozprawie

sprawy z wniosku J. N. (1) i J. N. (2)

z udziałem Z. P., J. K. (1)

o rozgraniczenie

na skutek apelacji uczestniczki J. K. (1) od punktu I postanowienia Sądu Rejonowego w Łomży z dnia 24 marca 2022 r. w sprawie I Ns 172/20

postanawia:

I.  apelację oddalić;

II.  zasądzić od uczestniczki J. K. (1) na rzecz wnioskodawczyni J. N. (2) kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się pkt II postanowienia do dnia zapłaty.

Tomasz Makaruk

Sygn. akt I Ca 147/22

UZASADNIENIE

Wnioskodawcy J. N. (2) i J. N. (1) domagali się rozgraniczenia stanowiącej ich własność działki (...), położonej w R., gm. M., z działkami przyległymi nr (...) (stanowiącą własność Z. P.) i (...) (stanowiącą własność J. K. (1)).

Decyzją z 24 lutego 2020 r. nr RG.6830.4.1.2019/2020 Wójt Gminy M. przekazał sprawę sporu granicznego do rozpoznania w postępowaniu sądowym.

Wnioskodawcy wnieśli o rozgraniczenie nieruchomości w ten sposób, aby granica pomiędzy działką oznaczoną nr geodezyjnym (...) a działką (...) przebiegała zgodnie ze stanem posiadania istniejącym na gruncie od 1971 r., tj. według linii przechodzącej przez punkty M – P – R – S – T – U – Z – X, oznaczonej na mapie sytuacyjnej sporządzonej przez biegłego J. K. (2).

Uczestniczka postępowania J. K. (1) wniosła o dokonanie rozgraniczenia zgodnie z protokołem odnowienia znaków granicznych, dokonanym przez geodetę T. K. w 2000 r., z którego, w jej ocenie, wyraźnie wynika, że strony uzgodniły granicę pomiędzy działkami według granicy ewidencyjnej, tj. pomiędzy punktami 6050-6124.

Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 24 marca 2022 r. sygn. akt I Ns 172/20:

-

w punkcie I. rozgraniczył nieruchomość położoną w R. w postaci działki oznaczonej w ewidencji gruntów nr (...) z położoną tamże nieruchomością w postaci działki oznaczonej w ewidencji gruntów nr (...) według linii przechodzącej przez pkt. M – P – R – S – T – U – Z – X oznaczonej na mapie sytuacyjnej sporządzonej przez biegłego J. K. (2) /k. 90 akt/, która to mapa stanowi integralną część niniejszego orzeczenia;

-

w punkcie II. rozgraniczył nieruchomość położoną w R. w postaci działki oznaczonej w ewidencji gruntów nr (...) z położoną tamże nieruchomością w postaci działki oznaczonej w ewidencji gruntów nr 337 według linii przechodzącej przez pkt. 6059 – D – F – G – H – (...) oznaczonej na mapie sytuacyjnej sporządzonej przez biegłego J. K. (2) /k. 89 akt/, która to mapa stanowi integralną część niniejszego orzeczenia;

-

w punkcie III. ustalił, że J. N. (1) i J. N. (2) ponoszą solidarnie koszty postępowania w 1/3 części, J. K. (1) w 1/3 części, Z. P. w 1/3 części, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

Powyższe orzeczenie zapadło w tak ustalonym stanie faktycznym:

Działka o numerze ewidencyjnym (...) położona w obrębie miejscowości R., gm. M. stanowi wspólność ustawową J. N. (1) i J. N. (2), dla której w Sądzie Rejonowym w Łomży prowadzona jest księga wieczysta o nr (...). Działkę tę nabyli oni z dniem 29.11.1986 roku i weszli w jej posiadanie.

Działka o numerze ewidencyjnym (...) położona w obrębie miejscowości R., gm. M. stanowi własność J. K. (3), dla której w Sądzie Rejonowym w Łomży prowadzona jest księga wieczysta o nr (...).

Historia granic rozgraniczanych nieruchomości datuje się od 1932 roku, daty wykonanego scalenia gruntów wsi R., zatwierdzonego orzeczeniem Okręgowej Komisji Ziemskiej w B. z dnia 16.03.1932 r. W wyniku wykonanego scalenia gruntów zostały wydzielone działki oznaczone numerami (...). W zasobie (...) Ośrodka (...) w K. istnieją dokumenty geodezyjno-prawne z wykonanych prac scaleniowych gruntów obejmujących obręb ewidencyjny R., gm. M., zaewidencjonowanej pod nr K. (...)/93. Plan scaleniowy oraz dokumenty z wykonanego scalenia gruntów są czytelne, zawierają miary określające przebieg granic w stosunku do punktów osnowy scaleniowej. Znaki osnowy stabilizowane były materiałem nietrwałym. Ze względu na wykonywane prace ziemne w minionym okresie, duża ilość znaków osadzonych podczas wykonanych w 1932 r. prac scaleniowych uległa zniszczeniu i jest niemożliwa do odszukania. Część znaków scaleniowej osnowy geodezyjnej została odtworzona w wyniku wcześniej wykonanych pomiarów geodezyjnych prac pomiarowych. Odtworzone znaki poziomej osnowy geodezyjnej zostały zastabilizowane trwałymi słupkami betonowymi z podcentrem. Dla potrzeb wykonywanych prac pomiarowych odszukano znaki graniczne i znaki osnowy geodezyjnej oznaczone nr : 18-356 i 18-355.

W latach 1961-62 została założona ewidencja gruntów dla obrębu R. na podstawie wykonanego w 1961 r. pomiaru uzupełniającego (reambulacyjnego). Wykonano prace geodezyjne do celów gleboznawczej klasyfikacji gruntów z pomiarem i obliczeniem stanu władania gruntów. Został sporządzony operat techniczny zwany (...). Operat techniczny zawierał protokoły ustalenia i ogłoszenia stanu władania i wyniki wykonanych prac pomiarowych. Z istniejących działek powstałych w 1932 r. został wyodrębniony grunt pod drogi publicznej. Wykonane pomiary uzupełniające dla potrzeb założenia ewidencji gruntów nie zawierały danych dotyczących przebiegu granicy między rozgraniczanymi nieruchomościami, działkami o nr (...). Geodezyjne dane pomiarowe do tych granic zostały przyjęte z wykonanego scalenia gruntów z 1932 r. W wyniku wykonanych prac geodezyjnych do celów gleboznawczej klasyfikacji gruntów, jak również wykorzystując dane z wykonanego scalenia gruntów z 1932 r. założono ewidencję gruntów dla obrębu R., gm. M..

W 1992 r. odnowiono ewidencję gruntów dla obrębu R., gm. M.. Zostały sporządzone nowe dokumenty do prowadzenia ewidencji gruntów, tj. mapa ewidencji gruntów i rejestr gruntów. Dotychczasowe granice działek nie uległy zmianie, nie wykonywano geodezyjnych pomiarów stanu władania. Działki sąsiadujące /przyległe/ posiadające jednorodną formę własnościową zostały połączone w jedna działkę. Wszystkim działkom została nadana nowa numeracja. Przedmiotowa nieruchomość oznaczona uprzednio nr 117/2 otrzymała nr (...), nr (...) otrzymała nr (...), nr (...) otrzymała nr (...). Zapisy przedmiotowe w prowadzonych księgach wieczystych przez Sąd Rejonowy w Łomży nie uległy aktualizacji z powodu braku wniosków przez organ prowadzący ewidencję gruntów.

Podstawą wszczęcia postępowania rozgraniczeniowego był złożony w dniu 11.07.2019 r. wniosek współwłaścicieli J. N. (1) i J. N. (2) do Wójta Gminy M. o rozgraniczenie nieruchomości: działki oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) z działkami przyległymi nr (...), położonymi w miejscowości R., gm. M.. Działka oznaczona numerem (...) jest własnością wnioskodawców J. N. (1) i J. N. (2). Działka nr (...) jest własnością J. K. (1).

Wójt Gminy M. wszczął postępowanie rozgraniczeniowe postanowieniem z dnia 24.07.2019 r., znak RG.6830.4.2019 dotyczące rozgraniczenia działki o nr ewid. (...) stanowiącej własność wnioskodawców z działką sąsiednią nr ewid. (...), stanowiącą własność J. K. (1) oraz z działką nr ewid. (...) stanowiącą własność Z. P..

Administracyjne postępowanie rozgraniczeniowe przeprowadzono w dniu 16.09.2019 r. w obecności wnioskodawców oraz uczestników postępowania. Strony nie ustaliły przebiegu zgodnej granicy między rozgraniczanymi nieruchomościami. J. N. (2) wówczas oświadczyła, że granica od strony drogi jest po istniejącym ogrodzeniu. Uczestnicy postępowania nie zajęli stanowiska co do przebiegu granicy /k.45/. Geodeta upoważniony z wykonanych czynności rozgraniczeniowych sporządził protokół graniczny i szkic graniczny.

Decyzją z dnia 6.12.2019 r., znak RG.6830.4.1.2019 Wójt Gminy M. określił przebieg granic zgodnie ze sporządzonym w dniu 16.09.2019 r., protokołem i szkicem granicznym, które zostały wykonane przez geodetę upoważnionego do przeprowadzenia rozgraniczeniowych czynności technicznych na gruncie. Został ustalony nowy przebieg granic nieruchomości odmienny od danych zawartych w prowadzonej ewidencji gruntów.

Od wydanej decyzji z dnia 6.12.2019 r. odwołała się J. K. (1) w dniu 12.12.2019 r., która nie zaakceptowała ustaleń dokonanych czynności rozgraniczeniowych z 16.09.2019 r.

Wnioskodawcy J. N. (1) i J. N. (2) nabyli działkę nr (...) na podstawie umowy sprzedaży z 29.11.1986 r . Na działce tej posadowiony był budynek mieszkalny i budynki gospodarcze. Cała nieruchomość siedliskowa była ogrodzona, istniało wykonane za czasów poprzedniczki prawnej wnioskodawców i uczestniczki ogrodzenie. Pomiędzy działką nr (...), a sąsiednią nr (...), od strony ulicy, stał płot z betonowych słupków i drewnianych sztachet (przęseł). Ogrodzenie to biegło wówczas od ulicy do budynku wiaty (mniejszej) posadowionej tuż przed budynkiem stodoły. W dalszej części nie było żadnego ogrodzenia a zakres użytkowania sąsiadujących ze sobą nieruchomości wyznaczała ściana wiaty (mniejszej), budynku stodoły oraz za budynkiem stodoły murowanej przybudówki. W dalszej części od rogu przybudówki za stodołą biegło ogrodzenia z betonowych słupków i siatki, które zachowało się do chwili obecnej, a wykonane zostało przez poprzedników prawnych uczestniczki. Taki zakres użytkowania trwał co najmniej od 29.11.1986 roku. W 2000 roku uczestniczka J. K. (1) zleciła geodecie T. K. wznowienie znaków granicznych. Obecny przy wznowieniu był wnioskodawca J. N. (1), który zaakceptował w protokole z tych czynności z 4.05.2000 r położenie znaków granicznych. Mimo przeprowadzonego wznowienia znaków granicznych stan użytkowania pomiędzy działkami istniejący od 1986 roku nie zmienił się. Żadna ze stron nie przystąpiła do zmiany przebiegu płotu pomiędzy działkami. W 2000 roku uczestniczka J. K. (1) przystąpiła do budowy wiaty drewnianej (większej) położnej bezpośrednio, patrząc od strony ulicy, przed wiatą (mniejszą). Ściana nowo budowanej wiaty od strony działki wnioskodawców nr (...) posadowiona została w linii istniejącego wówczas ogrodzenia. Po całej długości ściany zostały zdjęte przęsła z drewnianych sztachet i zlikwidowane słupki betonowe. Dalsza część tego ogrodzenia w kierunku do ulicy pozostała niezmieniona i istniała do 2019 roku. W tymże bowiem roku uczestniczka rozebrała płot biegnący od ulicy do rogu wiaty drewnianej (większej). Następnie wybudowała ogrodzenie z betonowej podmurówki i metalowych przęseł biegnące w linii prostej od strony ulicy niemalże w tym samym punkcie gdzie rozpoczynało bieg poprzednio istniejące ogrodzenia z drewnianych sztachet, a w dalszej części w linii prostej do wysokości wiaty drewnianej (większej) biegnące niemalże według granicy ewidencyjnej pomiędzy działkami, ale nie pokrywające się z przebiegiem usuniętego ogrodzenia. Przebieg nowo powstałego ogrodzenia przebiegał niemalże w linii prostej pomiędzy wznowionymi w 2000 roku znakami granicznymi pomiędzy działkami nr (...). Przebieg granicy pomiędzy działkami nr (...) według ewidencji gruntów przebiega pomiędzy punktami nr 6050 – (...).

Przebieg zakresu użytkowania pomiędzy działkami nr (...) od 1986 roku do 2019 roku przebiegał pomiędzy pkt. M – P – R – S – T – U – Z – X.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy wskazał na treść art.153 kc, zgodnie z którym jeżeli granice gruntów stały się sporne, a stanu prawnego nie można stwierdzić, ustala się granice według ostatniego spokojnego stanu posiadania. Gdyby również takiego stanu nie można było stwierdzić, a postępowanie rozgraniczeniowe nie doprowadziło do ugody między interesowanymi, sąd ustali granice z uwzględnieniem wszelkich okoliczności; może przy tym przyznać jednemu z właścicieli odpowiednią dopłatę pieniężną. Sąd Rejonowy w celu ustalenia przebiegu granicy według stanu prawnego z uwzględnieniem obecnego zakresu posiadania nieruchomości dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu geodezji. Biegły w wydanej opinii ustalił przebieg granicy z ewidencji gruntów oznaczając ją na mapie sytuacyjnej jako linia czarna w ograniczeniu punktów 6050 – 6124. Jest to granica pochodząca ze scalenia gruntów z 1932 roku.

Biegły w opinii nakreślił również przebieg zakresu obecnego posiadania przez wnioskodawców i uczestniczkę nieruchomości objętych wnioskiem. Jest to linia czarna z czarnymi punktami, następnie czarna ciągła i czarna przerywana w ograniczeniu pkt. L – N – P – R – S – T – U – Z – X. Nakreślony też został zakres użytkowania wskazany przez wnioskodawczynię, który istniał do 2019 roku i przebiegał on wzdłuż beżowej linii przerywanej, linii ciągłej czarnej i linii czarnej przerywanej M – P – R – S – T – U – Z – X.

Biegły w opinii uzupełniającej wskazał, że granica ewidencyjna z opinii przebiega pomiędzy tymi samymi punktami granicznymi, które były wznowione w 2000 roku. Nadto skorygował błąd w oznaczeniu literowym jednego z punktów w opisie – legendzie sporządzonej mapy.

Sąd Rejonowy na podstawie art. 153 kc dokonał rozgraniczenia w pierwszej kolejności według stanu prawnego.

W ocenie Sądu Rejonowego przesłanka ta w niniejszej sprawie została spełniona. Wnioskodawcy skutecznie podnieśli zarzut zasiedzenia przygranicznego pasa gruntu zgodnie z zakresem posiadania istniejącym od chwili zakupu nieruchomości tj. 29.11.1986 roku. Sąd nie uwzględnił ich żądania w zakresie ustalenia biegu zasiedzenia od 4.11.1971 roku, gdyż żaden dowód osobowy, ani z dokumentów nie wskazuje jaki był rzeczywisty stan władania nieruchomości na tę datę.

W ocenie Sądu Rejonowego zakres posiadania przygranicznego pasa gruntu przez wnioskodawców pokrywa się ze wskazanym przez wnioskodawczynię zakresie w opinii biegłego. Nakreślony on został wzdłuż beżowej linii przerywanej, linii ciągłej czarnej i linii czarnej przerywanej M – P – R – S – T – U – Z – X .

Sąd I Instancji wskazał, że z zeznań wnioskodawców, świadków, zdjęć prywatnych złożonych przez strony, zdjęć lotniczych i zdjęć satelitarnych wynika, że w chwili zakupu nieruchomości działka wnioskodawców była ogrodzona z obu stron. Od ulicy pomiędzy działkami nr (...) biegło ogrodzenia na betonowych słupkach z drewnianymi sztachetami. Pierwotnie biegło ono do rogu wiaty drewnianej mniejszej, dalej granice wyznaczała ściana tejże wiaty, następnie ściana szczytowa stodoły, budynku murowanego za stodoła i po linii istniejącego obecnie ogrodzenia z betonowych słupków i siatki. Zmiana nastąpiła dopiero w 2000 roku kiedy to na działce nr (...) uczestniczka wzniosła drewnianą wiatę. Zmiana ta polegała na tym, że drewniany płot biegnący od ulicy został częściowo rozebrany w miejscu gdzie została wzniesiona ta wiata. Pozostała część płotu od rogu wiaty do ulicy pozostała do 2019 roku. Wskazują na to zdjęcia z k. 80. Sąd Rejonowy nie uwzględnił stanowiska uczestniczki, że drewniane ogrodzenie stało od ulicy za wiatami, że wznoszona ściana wiaty w 2000 roku od działki nr (...) była w odległości około 1 m od ogrodzenia, bowiem na zdjęciu z /k.129/ złożonym przez uczestniczkę widać wznoszenie wiaty drewnianej większej. Na pierwszym planie są wykonywane prace przy ścianie frontowej wiaty. Na drugim planie w linii spornego płotu postawiona jest konstrukcja ściany od strony wnioskodawców. Widoczne są betonowe słupki, rozebrane dwa przęsła sztachet po lewej od strony wiaty mniejszej, wykonane odkosy podtrzymujące konstrukcję a oparte na gruncie wnioskodawców. Dwa w miejscu zdemontowanych sztachet jedno po prawej przechodzące nad sztachetami. Na demontaż przęseł, które przeszkadzały w pracach wskazywał świadek M. K.. Zdemontowane jedno z przęseł jest widoczne na zdjęciach złożonych przez wnioskodawców na /k.129/, które oparte jest o ścianę wzniesionej wiaty drewnianej większej od strony ich działki.

Sad Rejonowy wskazał, że powyższe ustalenia znajdują odzwierciedlenie w nadesłanych zdjęciach satelitarnych i lotniczych. Przebieg granicy użytkowania tj. starego drewnianego płotu, następnie po ścianie budynków uczestniczki i dalej wzdłuż ogrodzenia wzniesionego jeszcze przez jej poprzedników widoczny jest na zdjęciach k. 188 i 189 pochodzących z 2013 i 2016 r. zdjęcie z 2016 r. /k.188 wykonane zostało w marcu, gdy nie było jeszcze liści na drzewach, widoczne jest charakterystyczne wygięte drzewo do strony uczestników przy rogu wiaty większej, które widoczne jest też na zdjęciach /k.129/. Na zdjęciu z 2016 roku widoczny jest płot biegnący od ulicy do rogu wiaty większej. Powyższe wynika także ze zdjęć lotniczych pochodzących z 2016 i 2018 roku /k.194/.

Sąd Rejonowy nie przyjął stanowiska uczestniczki wskazującego, że w 2000 roku podczas wznowienia znaków granicznych strony zgodziły się na przebieg granicy. Wskazał przy tym, że postępowanie to dotyczyło wskazania punktów granicznych, a nie przebiegu granicy. Zauważył przy tym, że mimo zgodzenia się przez strony na usytuowanie punktów granicznych to w rzeczywistości granica użytkowania spornych działek przed 2000 r., jak i po tej dacie do 2019 roku była nie zmieniona.

Sąd I Instancji wskazał, że termin początkowy biegu zasiedzenia winien być liczony zatem od 29.11.1986 roku tj. wejścia w posiadanie nieruchomości przez wnioskodawców. Taki stan istniał do 2019 roku tj. rozebrania starego płotu.

Sąd podkreślił przy tym, że okoliczności sprawy wskazują, że okres nieprzerwanego i niezakłóconego posiadania przedmiotowego gruntu trwał do 2019 roku. Uczestniczka respektowała ten stan do chwili powstania nowego ogrodzenia.

Z uwagi na termin początkowy biegu zasiedzenia tj. 29.11.1986 roku, na podstawie art. 172 kc w zw. z art. 9 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, zasiedzenie przygranicznego pasa gruntu nastąpiło z dniem 29.11.2016 roku - przed zlikwidowaniem starego i pobudowaniem nowego płotu w 2019 r przez uczestniczkę.

Sąd Rejonowy na podstawie art. 153 k.c. dokonał rozgraniczenia dziełek nr (...)i (...) według stanu prawnego w ograniczeniu linii M – P – R – S – T – U – Z – X orzekając jak w pkt. I-szym postanowienia.

O kosztach w pkt. III-cim postanowienia Sąd orzekł na podstawie art. 520 §1 kpc w zw. z art. 108 §1 kpc.

Apelację od powyższego orzeczenia wniosła uczestniczka J. K. (1).

Zaskarżyła ww. postanowienie w części - w punkcie I w zakresie rozgraniczenia pomiędzy działkami nr (...).

Skarżonemu orzeczeniu zarzuciła:

I.  obrazę przepisów prawa materialnego - błędną ich wykładnie - art. 172 k.c. w zw. z art. 153 k.c. oraz art. 123§ 1 pkt 1 k.c. i art. 175 k.c. oraz 31 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17.05.1989r. Prawo geodezyjne i kartograficzne i § 3,4,5 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz (...) w sprawie rozgraniczenia nieruchomości z dnia 14.04.1999r. i polegająca na,

a)  dokonaniu rozgraniczenia pomiędzy działkami (...) przy uznaniu zasiedzenia przygranicznego pasa gruntu, podczas gdy w przedmiotowej sprawie nie mogło dojść do zasiedzenia z uwagi na,

-

zawarcie pomiędzy stronami wnioskodawcami i uczestniczką porozumienia co do przebiegu granicy tj. podpisania protokołu wznowienia znaków granicznych w dniu 04.05.2000r. dokonanego na podstawie art. 39 ustawy z dnia 17.05.1989r. Prawo geodezyjne i kartograficzne, co spowodowało, że wnioskodawcy utracili samoistne posiadanie spornego pasa gruntu albowiem strony określiły zasięg prawa własności, tym samym wnioskodawcy stali się posiadaczami zależnymi spornego pasa przygranicznego gruntu,

-

przerwanie biegu zasiedzenia przez ww. czynność prawną - podpisania wskazanego wyżej protokołu wznowienia granic, który należy uznać zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 k.p.c., za czynność przedsięwziętą w celu dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia, zabezpieczenia prawa własności, ustalenia i utrwalenia granicy, a tym samym celem tej czynności było określenie zasięgu prawa własności przygranicznych pasów gruntu,

-

dokonanie rozgraniczenia według stanu prawnego z pominięciem art. 31 ust 2 i 3 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne oraz § 3,4,5 ww. Rozporządzenia, które wskazują i określają jakie dokumenty stanowią

podstawę ustalenie przebiegu granicy - w tym protokół graniczny wznowienia granicy (§ 3 ust. 2 oraz § 5 ust 1),

II.  naruszenie przepisów postępowania cywilnego, mające wpływ na treść zaskarżonego postanowienia, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez

a)  dowolne i sprzeczne z materiałem dowodowym ustalenie granicy pomiędzy spornymi działkami poprzez przyjęcie zasiedzenia przygranicznego pasa gruntu przez wnioskodawców gruntu w sytuacji gdy analiza zebranego w sprawie materiału przeczy takiemu wnioskowi, w tym także zdjęcia lotnicze, które wbrew twierdzeniom Sądu, nie są przejrzyste a granica na tych zdjęciach z uwagi na zadrzewienie nie jest widoczna w sposób nie budzący wątpliwości,

b)  dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów, (zdjęcie z 2000 r. - widoczny płot załączone do pisma z dnia 25.03.202lr. ) - naruszającej zasady logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, w szczególności faktu, jak to przyjmuje Sąd, budowy przez uczestniczkę, budynku - wiaty na granicy, co przeczy logiczności działania (utrudnienia dostępu do budynku), a w konsekwencji doprowadziło błędnego ustalenia granic spornych działek.

Mając na uwadze powyższe, na zasadzie art 368 § 1 pkt 5 k.p.c. wniosła o zmianę postanowienia w zaskarżonej części tj. w punkcie I poprzez dokonanie rozgraniczenia pomiędzy działkami nr (...) i (...) według punktów 6050 - 6124 - granica według dokumentów - zał. nr 2 do opinii biegłego inż. J. K. oraz zasądzenie pod wnioskodawców na rzecz uczestniczki postępowania kosztów postępowania w tym zastępstwa adwokackiego.

Wnioskodawczyni reprezentowana przez pełnomocnika wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania na rzecz wnioskodawczyni zgodnie z przepisami.

Uczestnik Z. P. pozostawił apelację do uznania Sądu oraz wniósł o nie obciążanie go kosztami postępowania w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja uczestniczki jako niezasadna podlegała oddaleniu.

Zainicjowana przez skarżącą kontrola instancyjna nie mogła doprowadzić do wzruszenia orzeczenia noszącego walor prawidłowości i zgodności z prawem. Sąd Okręgowy nie znajduje podstaw do zakwestionowania ustaleń faktycznych orzeczenia Sądu I instancji i w całości je podziela, w konsekwencji przyjmując za własne, a to dlatego, że stanowią one wynik właściwej i rzetelnej oceny zebranego materiału dowodowego. Jednocześnie nie ma konieczności ich ponownego, szczegółowego przytaczania (por. wyrok SN z dnia 22 sierpnia 2002 r., V CKN 348/00, opubl. baza prawna LEX Nr 52761). Ustalenia faktyczne w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia sprawy zostały dokonane przez Sąd Rejonowy z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy i ustalenia te okazały się trafne.Przystępując do rozpoznania apelacji, w pierwszej kolejności należało odnieść się do zarzutów naruszenia prawa procesowego, gdyż wnioski w tym zakresie z istoty swej determinują rozważania co do pozostałych zarzutów apelacyjnych, bowiem jedynie nieobarczone błędem ustalenia faktyczne, będące wynikiem należycie przeprowadzonego postępowania mogą być podstawą oceny prawidłowości kwestionowanego rozstrzygnięcia w kontekście twierdzeń o naruszeniu przepisów prawa materialnego.

Zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. jest chybiony. Według tego przepisu, sąd ma obowiązek ocenić wszystkie przeprowadzone dowody oraz uwzględnić wszystkie towarzyszące im okoliczności, które mogą mieć znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności. Musi też przeprowadzić selekcję dowodów, a więc dokonać wyboru tych, na których się oparł, i ewentualnie odrzucić inne, którym odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, przy czym selekcja ta powinna być poparta argumentacją zgodną z regułami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Zastrzeżona dla sądu swobodna ocena dowodów nie opiera się bowiem na ilościowym porównaniu przedstawionych przez świadków spostrzeżeń oraz wniosków, lecz na odpowiadającemu zasadom logiki powiązaniu ujawnionych w postępowaniu dowodowym okoliczności w całość zgodną z doświadczeniem życiowym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 1980 roku, II URN 175/79, OSNC 1980/10/200, Legalis nr 21949). Naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie uzasadnia zaprezentowanie przez skarżącego stanu faktycznego ustalonego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów. Dla jego skutecznego postawienia konieczne jest bowiem wykazanie, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, gdyż tylko takie uchybienie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające samo przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie od dokonanej przez sąd orzekający w sprawie.

Apelacja uczestniczki nie podważa oceny dowodów przedstawionej przez Sąd Rejonowy. Stanowi ona w istocie polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji, popartymi oceną dowodów, która nie nosi cech dowolności.

Skarżąca uczestniczka zarzucając Sądowi i Instancji, iż dokonał dowolnej i sprzecznej z materiałem dowodowym ustaleniem granicy pomiędzy spornymi działkami podnosiła, iż w jej ocenie materiał dowodowy w postaci zdjęć lotniczych jest nieprzejrzysty i granica między nieruchomościami nr (...) i (...) na tych zdjęciach, z uwagi na zadrzewienie, nie jest widoczna.

Wbrew zarzutom skarżącej selekcja dowodów zgromadzonych w sprawie, przeprowadzona przez Sąd Rejonowy jest prawidłowa, oparta na analizie w ich całokształcie i w powiązaniu z pozostałym materiałem dowodowym. W szczególności zwrócić należy uwagę, że zdjęcia dołączone przez strony, jak również zdjęcia satelitarne działek o nr (...), (...), (...) Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (...) Oddziału (...) będące podstawą ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie, korelują z pozostałym materiałem dowodowym w postaci zeznań świadków w osobach A. R., W. N., M. N. i Ł. N., aktu notarialnego nabycia nieruchomości nr (...) (obecnie (...)) oraz opinii biegłego z zakresu geodezji J. K. (2).

Z opinii biegłego z zakresu geodezji J. K. (2) wynika, iż granica ewidencyjna między działkami nr (...) i (...) przebiega po linii 6050- (...) (co przedstawił na załączniku nr 2 do opinii). Jednocześnie biegły wskazał, że granice użytkowania według wskazań wnioskodawców między rozgraniczanymi nieruchomościami przebiegają przez punkty M-P-R-S-T-U-Z-X (co przedstawił na załączniku nr 2 do opinii) i są widoczne w postaci istniejących ogrodzeń, elementów ogrodzeń, ścian budynków gospodarczych.

Niewątpliwie materiał dowodowy w postaci zdjęć dostarczonych przez wnioskodawczynię (k. 80) wskazuje przebieg użytkowania nieruchomości wnioskodawców za budynkami gospodarczymi uczestniczki. Ze zdjęć nr 7,8 wynika, że granica między działkami nr (...) i (...) przebiegała po granicy budynków gospodarczych uczestniczki. W szczególności na zdjęciach tych brak jest jakichkolwiek znaków świadczących o tym, aby za budynkami gospodarczymi posadowione było jakiekolwiek ogrodzenie, czy znaki graniczne. W szczególności na dokumentacji fotograficznej widoczne jest, iż z końcem budynku, w jego szczycie widoczny jest chylący się płot, natomiast za budynkiem gospodarczym uczestniczki nie ma żadnych znaków granicznych (k. 80 zdjęcie nr 7 i 8). Sąd Okręgowy nie miał wątpliwości, iż na zdjęciach 7,8,1,4 (k. 80) widoczny jest zakres posiadania wnioskodawców tj. do ścian budynków wzniesionych na działce nr (...) stanowiącej własność uczestniczki.

Wbrew zarzutom skarżącej uczestniczki materiał dowodowy w postaci zdjęcia z karty nr 129 nie wskazuje, iż budowa wiaty nie jest po granicy z nieruchomością wnioskodawców. Z przedłożonego zdjęcia wynika, iż rozebrane są dwa przęsła płotu po lewej stronie od strony wiaty mniejszej. Przy tym widoczne są dwa betonowe słupki z których jeden (umiejscowiony za drabiną) znajduje się w linii prostej z pozostawioną częścią płotu.

Niewątpliwie ustalenia Sądu I Instancji co do przebiegu granicy po ścianie budynków uczestniczki znajdują odzwierciedlenie w zdjęciach lotniczych nadesłanych przez (...) Oddział Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Ze zdjęcia z 2016 r. (k. 188) widoczny jest płot biegnący od ulicy do rogu wiaty większej. Powyższe widoczne jest na zdjęciach z Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii w W. (k. 194).

Powyższy materiał dowodowy w zakresie przebiegu granicy po linii budynków gospodarczych uczestniczki koresponduje z zeznaniami przesłuchanych w sprawie świadków w osobach A. R., W. N., Ł. N., M. N.. Świadkowie w osobach A. R. i W. N. konsekwentnie zeznawali, że od daty zakupu nieruchomości stanowiącej działkę ewidencyjną o nr (...)przez J. N. (1) i J. N. (2) płot rozgraniczający nieruyuchomość wnioskodawców od nieruchomości stanowiącej własność J. K. (1) dochodził do rogu budynków, następnie przebiegał po linii budynków gospodarczych, następnie był posadowiony płot (k. 173v). Zeznania te korelują z zeznaniami świadków w osobach Ł. N. i M. N. (k. 173-173v) – dzieci wnioskodawców. Prawidłowo też Sąd Rejonowy nie dał wiary zeznaniom świadka M. K. w zakresie w jakim zeznał, że wiata była postawiona w ten sposób, że za nią był płot. Świadek ten wyraził przypuszczenie, że „Podobno N. sprzeciwił się temu stawianiu”. (k.174). Materiał dowodowy wskazuje jednakże, że budynek wiaty został posadowiony po linii dotychczasowego ogrodzenia. Brak jest w aktach sprawy dowodów, że za linią budynków istniało ogrodzenie. Ponadto wiata na posesji uczestniczki była budowana w marcu 2000 roku, natomiast czynność wznowienia znaków granicznych miała miejsce w maju 2000 roku.

Tym samym zgromadzony materiał dowodowy w sprawie jednoznacznie wskazywał na przebieg użytkowania rozgraniczanych działek (...) i (...). Niewątpliwie prawidłowo też Sąd Rejonowy ustalił, że taki przebieg granicy istniał z pewnością od daty zakupu przez wnioskodawców nieruchomości nr 344 (dawniej 118) tj. od dnia 29 listopada 1986 roku do 2019 roku tj. do zlikwidowania przez uczestniczkę starego płotu i postawienia nowego płotu.

W prawidłowo ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy nie naruszył przepisów prawa materialnego tj. art. 172 k.c. w zw. z art. 153 k.c. oraz art. 123 § 1 pkt 1 k.c. i art. 175 k.c. oraz art. . 31 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17.05.1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne i § 3, 4, 5, Rozporządzenia ministra Spraw wewnętrznych i administracji oraz (...) w sprawie rozgraniczenia nieruchomości z dnia 14.04.1999 r.

Apelująca naruszenia ww. regulacji prawnych upatrywała w fakcie, iż strony w trakcie czynności podjętych przez uprawnionego geodetę podczas wznowienia punktów granicznych w dniu 4 maja 2000 zawarły porozumienie co do przebiegu granicy tj. podpisały protokół wznowienia znaków granicznych w dniu 4 maja 2000 roku. Zdaniem skarżącej powyższe postępowanie o wznowienie znaków granicznych spowodowało przerwanie biegu zasiedzenia. Zarzuty te są chybione.

Stosownie do art. 175 k.c. do biegu zasiedzenia stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące przedawnienia roszczeń. Na mocy zaś art. 123 § 1 k.c. bieg przedawnienia przerywa się:

1)  przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;

2)  przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;

3)  przez wszczęcie mediacji.

W okolicznościach niniejszej sprawa żadna z przesłanek wynikających z art. 123 k.c. stanowiącego o przerwaniu biegu zasiedzenia nie zaistniała. W szczególności czynność wznowienia znaków granicznych między rozgraniczanymi nieruchomościami nie stanowi o przerwie w biegu zasiedzenia przygranicznego pasa gruntu.

Wskazać bowiem należy, że wznowienie granic nieruchomości reguluje Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne. Wznowienie znaków granicznych przeprowadzane jest najczęściej w sytuacji, gdy istniejąca granica prawna została przesunięta, a znaki graniczne, które tę granicę wyznaczały zostały zniszczone bądź zatarte.

Przepis art. 39 upgk dotyczy wznowienia przesuniętych, uszkodzonych lub zniszczonych znaków granicznych, a podejmowane w ramach tego przepisu czynności, unormowane w ust. 1–5, nie stanowią postępowania administracyjnego ani sądowego. Wznowienie znaków granicznych w trybie powyższego artykułu stanowi jedynie techniczną procedurę geodezyjną, która nie podlega kontroli sądowo-administracyjnej ( Wyrok NSA z 19 lipca 2011 r. I OSK 206/11, L.).

Omawianego wznowienia w myśl art. 39 ust. 2 upgk dokonuje zatem geodeta na zlecenie osób i podmiotów zainteresowanych przywróceniem prawidłowego położenia tych znaków. W niniejszej sprawie taką osoba zainteresowaną była J. K. (5).

Niewątpliwie z akt sprawy wynika, że w 2000 roku przeprowadzono czynność wznowienia znaków granicznych między działkami nr (...) i (...). Z protokołu tej czynności sporządzonego przez geodetę uprawnionego mgr inż. T. K. (k. 130-132v) wynika, że czynności wznowienia znaków granicznych dla nieruchomości będącej własnością J. K. (1) oznaczonej jako działka nr (...) oraz nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...) będącej własnością J. i J. N. (2) rozpoczęto 4 maja 200 roku (pkt 1 protokołu k. 133v) i zakończono tym samym dniu (pkt 11 protokołu k. 132). Granica wyznaczona podczas wznowienia znaków granicznych w 2000 roku przez geodetę T. K. pokrywa się niewątpliwie z ustalonym przebiegiem granicy ewidencyjnej w opinii sporządzonej w niniejszym postępowaniu przez biegłego J. K. (2). Przebieg tej granicy został oznaczony linia ciągłą koloru czarnego oznaczoną cyframi 6050-6124 (załącznik nr 2 opinii k. 90).

W okolicznościach niniejszej sprawy prawdopodobnie powstały wątpliwości między zainteresowanymi co do faktycznego przebiegu granicy, czego wyrazem było zainicjowanie czynności polegającej na okazaniu granic i wznowieniu znaków granicznych. Samo jednakże wznowienie znaków granicznych nie jest czynnością stanowiącą o przerwaniu biegu zasiedzenia przygranicznego pasa gruntu działki nr (...) stanowiącej własność J. K. (1). Istotą wznowienia znaków granicznych jest ich fizyczne odtworzenie, a więc przywrócenie stanu, jaki istniał przed ich przesunięciem, uszkodzeniem lub zniszczeniem. Wznowienia znaków granicznych nie dokonuje się w postępowaniu administracyjnym, lecz w wyniku czynności materialno - technicznej podmiotu uprawnionego do wykonania prac geodezyjnych (tak Wojewódzki Sąd Apelacyjny z siedzibą w R. w wyroku z dnia 11 marca 2020 r. (...) SA/R./ (...)). Tym samym samo okazanie granic i wznowienie znaków granicznych dokonane przez uprawnionego geodetę nie stanowi przesłanki z art. 123 § pkt 1 k.c.

Skarżąca przywiązując wielką wagę do rzeczonego protokołu wznowienia punktów granicznych pomija jednak bardzo istotną kwestię, a więc kto brał udział w tych czynnościach i kto się podpisał pod protokołem. Wbrew wielokrotnie powtarzanym w apelacji stwierdzeniom o wyrażeniu w tymże protokole zgody na przebieg granicy przez wnioskodawców, próżno jest szukać w nim nie tylko, że podpisu współwłaścicielki działki (...) J. N. (2), ale nawet jakiejkolwiek wzmianki o jej udziale w tych czynnościach. Nie został również przedstawiony żaden dowód (nie wynika on także z samego protokołu), iż J. N. (1) działał przy tych czynnościach jako pełnomocnik J. N. (2). Tym samym nie sposób jest mówić o jakimkolwiek ustaleniu przebiegu granicy przez właścicieli sąsiadujących nieruchomości. Niezależnie jednak od tego, podkreślić należy, że bezpośrednio po okazaniu granic i wznowieniu znaków granicznych między działką nr (...) stanowiąca własność J. i J. N. (1), a działką nr (...) stanowiącą własność J. K. (1), nie zmienił się stan użytkowania nieruchomości. Z okoliczności sprawy nie wynika, aby którakolwiek ze stron postępowania przystąpiła do zmiany przebiegu płotu między działkami. Co prawda uczestniczka J. K. (1) w 2000 r. budowała wiatę drewnianą większą, położoną bezpośrednio przed wiatą mniejszą, ale według jej twierdzeń (zdjęcie na k.129) miało to miejsce w marcu, a więc jeszcze przed czynnością wznowienia znaków granicznych. Tym samym chronologia tych zdarzeń nie wskazuje, aby czynność wznowienia znaków granicznych zmierzała do nowego ukształtowania granic między nieruchomościami nr (...) i (...) celem posadowienia wiaty. Nadto ściana wiaty budowanej na nieruchomości nr 343 została posadowiona w linii istniejącego wówczas ogrodzenia. Jakkolwiek zostały zdjęte przęsła celem postawienia wiaty, to dalsza cześć tego ogrodzenia pozostała niezmieniona i istniała do 2019 roku. Dopiero w 2019 roku uczestniczka rozebrała płot biegnący od rogu wiaty drewnianej większej oraz wybudowała ogrodzenie z betonowej podmurówki i metalowych przęseł, a przebieg nowo powstałego ogrodzenia przebiegał w linii prostej pomiędzy wznowionymi w 2000 roku znakami granicznymi pomiędzy działkami nr (...)i(...).

Uczestniczka też pomimo tego, że z czynności okazania granic i wznowienia znaków granicznych wynikał przebieg granicy pomiędzy punktami nr 6050 – 6124, nie zamanifestowała swego władztwa nad spornym pasem gruntu, ani nie wniosła powództwa bezpośrednio zmierzającego do przerwania posiadania (windykacyjnego, posesoryjnego).

Sąd Okręgowy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę w pełni podziela stanowisko Sądu Najwyższego zajęte w Uchwale z dnia 4 lutego 1987 roku, sygn. akt III CZP 104/86 zgodnie z którym wniosek właściciela nieruchomości o jej rozgraniczenie nie przerywa biegu zasiedzenia w stosunku do samoistnego posiadacza tej nieruchomości. W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy wypowiedział się co do kontrowersyjnego w doktrynie i judykaturze problemu odpowiedniego stosowania przepisu art, 123 § 1 pkt 1 k.c. do przerwania biegu zasiedzenia oraz wykładni rodzajów czynności, które - podjęte przed odpowiednim organem - powodują przerwanie biegu przedawnienia.

Sąd Najwyższy wskazał w uzasadnieniu tej uchwały, że w judykaturze zwracano uwagę, że odpowiednie stosowanie przepisów o biegu przedawnienia roszczeń powinno uwzględniać specyfikę i cel instytucji zasiedzenia, która jest sposobem nabycia własności przez nieuprawnionego posiadacza wskutek faktu długotrwałego posiadania. Z tych przyczyn oraz z uwagi na interes społeczny, przemawiający za ułatwieniem nabycia nieruchomości przez zasiedzenie, przyjęto pogląd, że przerwanie biegu zasiedzenia następuje przez utratę samoistnego posiadania, w związku z czym właściciel nieruchomości musi podjąć akcję zmierzającą bezpośrednio do przerwania posiadania, Do takich czynności zaliczono wytoczenie powództwa o wydanie rzeczy, wniosek o dział spadku. Natomiast inne czynności właściciela przed sądem (lub innym, upoważnionym organem), podjęte w celu dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia i zabezpieczenia praw własności, jak powództwo o ustalenie prawa, powództwo posesoryjne i wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, które nie powodują skutków utraty samoistnego posiadania, nie przerywają biegu zasiedzenia.

Sąd Najwyższy wskazał, że w danym wypadku właściciel nieruchomości, będącej w samoistnym posiadaniu wnioskodawców, wystąpił przeciwko właścicielom sąsiadujących nieruchomości o ustalenie przebiegu granic. Właściciel zatem nie wykonywał swych uprawnień wynikających z tytułu prawa własności do faktycznego władania rzeczą w stosunku do samoistnego posiadacza, a jego działanie nie zmierzało i nie mogło zmierzać do wzruszenia posiadania. Istotą rozgraniczenia bowiem jest ustalenie i utrwalenie lub korekta przebiegu granic. Jeżeli rozgraniczenie dotyczy gruntu, który znajduje się w stanie zasiadywania (status usu capiendi), to rozgraniczenie, ze względu na swój cel, nie godzi w stan samoistnego posiadania, lecz jedynie zmierza do jego skonkretyzowania. Okoliczność, że samoistny posiadacz nieruchomości wziął udział w sprawie o rozgraniczenie nie ma znaczenia. Uczestnikami koniecznymi w sprawie o rozgraniczenie są właściciele gruntów przyległych do przedmiotu rozgraniczenia i oni powinni być wezwani do udziału w sprawie. Natomiast wezwanie do sprawy innych osób, w tym posiadaczy pod tytułem właściciela, zależy od uznania sądu, a udział tych osób nie ma wpływu na zakres i charakter postępowania o rozgraniczenie. Rozstrzygnięcie sądu musi dać sądowy wyraz twierdzeniom i żądaniom właściciela, te zaś nie pozwalały na wydanie orzeczenia prowadzącego do przerwania posiadania.

Reasumując, skoro dalej idące postępowanie, jakim jest postępowanie o rozgraniczenie prowadzone przed odpowiednim organem powołanym do rozstrzygania sprawy w postępowaniu administracyjnym, czy też w postępowaniu sądowym nie prowadzi do przerwania biegu zasiedzenia, to tym bardziej nie może prowadzić do przerwania biegu zasiedzenia czynność techniczna, jaką jest wznowienie znaków granicznych, tym bardziej gdy w czynności tej nie brali udziału wszyscy współwłaściciele nieruchomości sąsiadujących.

Brak udziału w czynnościach wznowienia punktów granicznych wszystkich właścicieli nieruchomości, których punkty graniczne zostały wznowione, w zestawieniu z odmiennym stanem faktycznym założonym przez pełnomocnika apelującej, przemawiał za oddaleniem wniosku o odroczenie rozprawy i przedstawienie zagadnienia prawnego Sądowi Najwyższemu.

Mając na uwadze powyższe, Sąd oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 98 § § 1 i 1 ¹ k.p.c. w zw. z § 5 pkt 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie zasądził od uczestniczki J. K. (1) na rzecz wnioskodawczyni J. N. (2) kwotę 360 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się pkt II postanowienia do dnia zapłaty.

Sędzia Tomasz Makaruk

ZARZĄDZENIE

Odpis uzasadnienia doręczyć uczestniczce z pouczeniem o kasacji.

Data: 28.06.2022 r.