Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

I C 878/24 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Rejonowy w Kętrzynie z 2025-04-16

Sygn. akt: I C 878/24 upr

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2025r.

Sąd Rejonowy w Kętrzynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

Sędzia Izabela Maruchacz

Protokolant:

Starszy sekretarz sądowy Żaneta Kowalska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 kwietnia 2025 r. w K.

sprawy z powództwa Banku (...) S. A. z siedzibą w W.

przeciwko D. K.

o zapłatę

I.  powództwo oddala;

II.  zasądza od powoda Banku (...) S. A. z siedzibą w W. na rzecz pozwanej D. K. kwotę 3 617 zł (słownie: trzy tysiące sześćset siedemnaści złotych) z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem kosztów procesu,

UZASADNIENIE

Powód Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanej D. K. kwoty (...).96 zł z tytułu należności głównej wraz z dalszymi odsetkami umownymi za opóźnienie w zmiennej wysokości odpowiadającej wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, która na dzień wniesienia pozwu wynosi 22.50 % od dnia 17.12.2024 r. do dnia zapłaty; kwoty 121.59 zł z tytułu odsetek umownych, naliczonej od należności głównej wg stałej stopy procentowej w wysokości 18.50 % od dnia 30.09.2023 r. do dnia 16.10.2023 r. oraz kwoty 3 931.18 zł z tytułu odsetek za opóźnienie w płatności (odsetki przeterminowane) naliczone od należności głównej za okres od dnia 17.10.2023 r. do dnia 16.12.2024 r. wg zmiennej stopy procentowej odpowiadającej wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie. Dalej wniósł o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych, wraz z opłatą od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł.

W uzasadnieniu powód wskazał, że jego roszczenie jest kontynuacją powództwa złożonego w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Dotyczy tej samej sprawy i tego samej pozwanej co w sprawie o sygnaturze: VI Nc-e (...). Pozwana posiada wobec powoda wymagalne zadłużenie wynikające z tytułu umowy limitu w koncie osobistym nr (...) zawartej bezpośrednio z Bankiem w dniu 09.11.2022 r do rachunku bankowego nr (...), ewidencjonowanej na rachunku nr (...). Zgodnie z zawartą umową powód udzielił pozwanemu limitu do zadłużania się w ciężar rachunku do kwoty 14 000.00 zł, zaś pozwana zobowiązał się do spłaty zgodnie z warunkami umowy.

Przedmiotowa umowa spełniała warunki o których mowa w art. 6, 16a-17 Ustawy z dnia 2 marca 2000 roku o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny odnośnie zawierania umów na odległość. Zgodnie z przyjętymi u wierzyciela procedurami ochrony danych oraz identyfikacji klienta otrzymanie oferty handlowej wraz z możliwością składania oświadczeń woli odnośnie zawarcia umów finansowych drogą elektroniczną i telefoniczną wymagały uprzedniego złożenia i podpisania przez klienta umowy w zakresie korzystania z Kanałów B. oraz otrzymania indywidualnego (...) oraz hasła do internetowego konta klienta. W niniejszej sprawie w ocenie powoda przedmiotowy warunek został spełniony w wyniku zawarcia przez pozwaną 30.12.2016 r umowy rachunków bankowych, karty debetowej oraz dostępu do usług przez kanały bankowości elektronicznej, gdzie Dłużnikowi nadano ID użytkownika numer (...) stanowiący indywidualny identyfikator konta klienta na platformie internetowej podczas sesji logowania do aplikacji bankowej (M.).

Zgodnie z postanowieniami Regulaminu ogólnego świadczenia usług bankowych dla osób fizycznych w Banku (...) SA, Kanały B. zostały zdefiniowane jako kanały komunikacji umożliwiające zdalny dostęp do produktów i usług oferowanych przez Bank.

W dniu 09-11-2022 r pozwana zalogowała się do aplikacji internetowej M. korzystając z indywidualnego loginu oraz hasła do konta internetowego, wybrała przygotowaną dla niej ofertę zawarcia umowy pożyczki w formie elektronicznej - zgodnie z warunkami określonymi w art. 661 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku - Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964r. Nr 16 poz. 93 z późniejszymi zmianami). Kolejnym etapem było potwierdzenie w aplikacji faktu zapoznania się z warunkami oferty, wyboru oferty, a następnie złożenie oświadczenia woli dotyczącego zawarcia umowy, co wyczerpało warunki przewidziane zapisami art. 60-61 Kodeksu cywilnego. Zaakceptowane warunki umowy zostały zapisane w języku informatycznym html, przetworzonym na plik formatu txt (pliku tekstowego), który został wyświetlony na ekranie urządzenia mobilnego pozwanej po uprzednio uzyskanej zgodzie banku. Fakt odznaczenia zapoznania się z przedstawionym dokumentem doprowadził do wygenerowania wiadomości SMS (krótkiej wiadomości tekstowej) na podany przez Dłużnika telefon komórkowy zawierającej niepowtarzalne i jednorazowe hasło, które to po wprowadzeniu przez Dłużnika do aplikacji M. spowodowało uwiarygodnienie strony umowy, zakończenia operacji zawierania umowy.

Pozwana nie dokonywała regularnych wpłat na poczet spłaty zobowiązania z tytułu w/w umowy, co doprowadziło do powstania zadłużenia przeterminowanego. Powód, w związku z opóźnieniem w spłacie, pismem z dnia 07.06.2023 r. wezwał pozwaną do spłaty zadłużenia przeterminowanego. Przedmiotowe pismo nie doprowadziło zarówno do dobrowolnej formy spłaty jak i restrukturyzacji zadłużenia. Pozwana nie wywiązała się z ciążącego na niej obowiązku spłaty zobowiązania. Tym samym powód w dniu 23-07-2023 r. skierował do niej wypowiedzenie w/w umowy. Pomimo upływu terminu wypowiedzenia pozwana nie dokonał spłaty swojego zobowiązania wobec powoda, w związku z czym przedmiotowe wypowiedzenie uprawomocniło się, a całość zobowiązania stała się wymagalna w dniu 17-10-2023 r..

Na wartość roszczenia dochodzonego pozwem składały się następujące kwoty: należność główna 12 822,96 zł, odsetki umowne naliczone od należności głównej od 30.09.2023 r. do 16.10.2023 r. w kwocie 121,59 zł naliczone wg stałej stopy procentowej w wysokości 18,50 % w skali roku oraz odsetki karne w kwocie 3 931,18 zł naliczane od 17.10.2023 r. do 16.12.2024 r. od kwoty należności głównej.

(pozew wraz z załącznikami – k. 3-45)

W odpowiedzi na pozew pozwana D. K. reprezentowana przez pełnomocnika zawodowego wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwana , D. K. przyznała, że była klientką Banku (...) S.A. z siedzibą w W.. Zaprzeczyła jednocześnie, aby posiadała wobec powoda jakiekolwiek zadłużenie. Wskazała, że zadłużenie wynikające z opisanej przez powoda umowa pożyczki nie istnieje, ponieważ umowa ta jest nieważna, a powód zataił w pozwie, że wskazana pożyczka została zaciągnięta wskutek włamania się na konto pozwanego przez nieustaloną osobę. Pozwana w tym samym dniu, w którym doszło do tego zdarzenia powiadomiła o tym powoda, ale ten nie anulował zobowiązania, które obciążyło jej rachunek. W tej sprawie pozwany złożył również zawiadomienie do Prokuratury Rejonowej w Kętrzynie, ale postępowanie w sprawie zostało zawieszone.

Pozwana zaprzeczyła, jakoby zawarła umowę „limitu w koncie osobistym”. Nie dokonała również wypłaty BLIK z bankomatu w W. na kwotę 4 000 zł ani przelewu BLIK na W. B. BE w kwocie 8 925,81 zł. Składała reklamacje do banku, które jednak nie zostały uwzględnione. Co więcej, jeszcze przed ostatecznym wyprowadzeniem środków z jej rachunku bankowego, pozwana kontaktowała się z pracownikiem banku, który poinformował ją, że rzekomo nie ma możliwości zablokowania tych transakcji. W związku z zaistniałą sytuacją pozwana złożyła zawiadomienie o

popełnieniu przestępstwa. Zostało wszczęte dochodzenie w tej sprawie. Następnie Prokuratura Rejonowa w Kętrzynie, postanowieniem z dnia 30 sierpnia 2023 r., sygn. akt 4016-0.Ds.171.2023, zawiesiła dochodzenie z uwagi na długotrwałą przeszkodę uniemożliwiającą prowadzenie postępowania, w postaci oczekiwania na realizację europejskiego nakazu dochodzeniowego.

(odpowiedź na pozew wraz z załącznikami – k. 56-74).

Powód pismem z dnia 20 lutego 2025 roku podtrzymał w całości swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie. Jednocześnie podkreślił, że w okolicznościach niniejszej sprawy bezsprzecznie nie można powodowi przypisać winy umyślnej w doprowadzeniu do transakcji - zawarcia umów pożyczek kanałem bankowości elektronicznej, pozwanej zaś należy przypisać rażące niedbalstwo. Rażące niedbalstwo (culpa lata) jest kwalifikowaną postacią winy nieumyślnej. Oznacza zatem wyższy jej stopień niż w przypadku zwykłego niedbalstwa, leżący już bardzo blisko winy umyślnej. Wykładnia pojęcia rażącego niedbalstwa powinna uwzględniać kwalifikowaną postać braku zwykłej staranności w przewidywaniu skutków. Powód wywiązał się z wypełnienia swoich ustawowych obowiązków w stosunku do pozwanej, a przyczyną powstania przedmiotowej szkody jest wyłącznie niewłaściwe wykonanie umowy przez pozwaną. W ocenie powoda w niniejszej sprawie kluczowe jest, że pozwana brała czynny udział w zleceniu przelewu. Świadomie udostępnił pulpit swojego komputera po czym świadomie zalogowała się na konto za pomocą loginu i hasła, a następnie potwierdzała czynności w aplikacji mobilnej oraz zainstalował aplikację A.. Pozwana skutecznie uczestniczył aw zleceniu przelewu, które z punktu widzenia banku było wiążące i skutkowało wypłatą środków z konta. Dokonanie tych wypłat zgodnie z oświadczeniem woli pozwanej zwalnia jednocześnie powoda z odpowiedzialności za zwrot środków pieniężnych. Bank zastosował metody zabezpieczeń adekwatne do rodzaju prowadzonego konta, zgodne z aktualną wiedzą i z zachowaniem szczególnej staranności, o jakiej mowa w art. 50 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.), a jedyną przyczyną ujawnienia danych, które pozwoliło oszustom na dostęp do środków pieniężnych, było obiektywnie wadliwe zachowanie pozwanej. Z art. 45 ust. 2 ustawy o usługach płatniczych wynika, że dostawca powinien udowodnić i wskazać dowody, inne niż zarejestrowana prawidłowo autoryzacja, że płatnik umyślnie doprowadził do nieautoryzowanej transakcji albo wskutek rażącego niedbalstwa naruszył co najmniej jeden z obowiązków określonych w art. 42 ustawy o usługach płatniczych. Pozwana wskutek rażącego niedbalstwa doprowadziła do autoryzacji transakcji płatniczych, zalogowała się do serwisu bankowości internetowej za pomocą loginu i hasła oraz potwierdziła za pomocą aplikacji mobilnej wszystkie transakcje. Pomiędzy działaniem czy zaniechaniem powoda a utratą środków z konta bankowego nie zachodzi adekwatny związek przyczynowy, przeciwnie - przyczyną szkody jest naruszenie przez pozwaną obowiązku, o którym mowa w art, 42 ust. 1 pkt 1 ustawy o usługach płatniczych, tj. korzystanie z instrumentu płatniczego niezgodnie z łączącą strony umową rachunku bankowego.

(pismo powoda – k. 94- 95v)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana D. K. od 30 grudnia 2016 była klientką Banku (...) S.A z siedzibą w W. i posiadała w tym banku umowy rachunków bankowych, karty debetowej oraz dostępu do usług przez kanały bankowości elektronicznej, gdzie pozwanej nadano ID użytkownika numer (...) stanowiący indywidualny identyfikator konta klienta na platformie internetowej podczas sesji logowania do aplikacji bankowej (M.) oraz h@sło1 i link do aplikacji mobilnej przesłane

w wiadomości sms na nr telefonu pozwanej. Zgodnie z postanowieniami Regulaminu ogólnego świadczenia usług bankowych dla osób fizycznych w Banku (...) SA, Kanały B. zostały zdefiniowane jako kanały komunikacji umożliwiające zdalny dostęp do produktów i usług oferowanych przez Bank.

W dniu 9 listopada 2022 r., za pomocą aplikacji V., pozwan wystawiła na sprzedaż kurtkę. W aplikacji V. używała nicku „ (...)”, a jej numer telefonu to (...) Po krótkim czasie od wystawienia kurtki na sprzedaż, ktoś skontaktował się z nią za pośrednictwem aplikacji, deklarując zainteresowanie zakupem kurtki. Osoba ta poprosiła o podanie numeru telefonu, co pozwana uczyniła. Następnie otrzymała SMS o treści (...) z prośbą o kliknięcie w link i potwierdzenie transakcji. Pozwana uznała, że wiadomość pochodzi od zespołu (...), ponieważ tak sugerowała jej treść. Po kliknięciu w link wyświetlił się komunikat proszący o podanie numeru karty, kodu CVV oraz daty ważności. Dane te zostały podane przez pozwaną, po czym została przekierowana na stronę, gdzie wprowadziła swoje dane logowania do konta bankowego oraz kod autoryzacyjny, jak przy logowaniu się do banku. W międzyczasie zadzwoniła do niej kobieta, która twierdziła, że dzwoni w sprawie zmiany regulaminu V. dotyczącego polityki (...). Po czasie pozwana domyśliła się, że rozmowa miała na celu jedynie zajęcie jej czasu, aby sprawca mógł swobodnie dokonać operacji na jej koncie bankowym. Gdy pozwana poinformowała rozmówczynię, że musi skontaktować się ze swoim bankiem, kobieta natychmiast zakończyła połączenie. W dniu zdarzenia na koncie osobistym pozwanej znajdowała się kwota około 14 zł.

Jak się ostatecznie okazało, w dniu 9 listopada 2022 r., nieustalona osoba, podająca się za pozwanego, zawarła z powodem Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. poprzez kanały bankowości elektronicznej umowę „limitu w koncie osobistym” nr (...) na dane pozwanej. W ramach tej umowy został przyznany limit debetowy w wysokości 14 000 zł na okres 12 miesięcy.

Jeszcze tego samego dnia pozwana telefonicznie skontaktowała się z Infolinią banku – powoda informując o sytuacji, oraz udała się do siedziby Banku (...), gdzie pracownik banku potwierdził zawarcie umowy pożyczki oraz zmianę numeru telefonu do aplikacji mobilenej. Pozwana wyjaśniła sytuację w samej placówce banku i zażądała blokady rachunku. Złożyła zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa w Komendzie Policji w K.. Zostało wszczęte dochodzenie w tej sprawie o przestępstwo a art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 287 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 kk. W toku prowadzonych czynności ustalono, że środki pieniężne z konta D. K. w kwocie 8 925,81 zł zostały przekazane w dniu 9 listopada 2022 roku o godzinie 11:22:04 za pomocą karty debetowej V., a następnie tego samego dnia o godzinie 22:16 były przedmiotem transakcji o treści „zakup B”, gdzie odbiorcą płatności był W. B. BE, dokładnie rachunek otwarty na dane K. Ś. z danymi teleadresowymi. W toku dalszych czynności ustalono, że adres tej osoby nie istnieje. Osoba ta została poszukiwana za pośrednictwem danych ujawnionych w NFZ. Przeprowadzone zostały również dalsze czynności, które jednak nie doprowadziły do wiążących ustaleń. Następnie Prokuratura Rejonowa w (...), postanowieniem z dnia 30 sierpnia 2023 r., sygn. akt (...), zawiesiła dochodzenie z uwagi na długotrwałą przeszkodę uniemożliwiającą prowadzenie postępowania, w postaci oczekiwania na realizację europejskiego nakazu dochodzeniowego.

Ponadto pozwana składała dwie reklamacje do banku, które jednak nie zostały uwzględnione i bank zażądał spłaty pożyczki.

Pomimo powyższych działań pozwanej w dniu 9 listopada 2022 r. na rachunku bankowym pozwanej został zmieniony limit operacji bankowych, co umożliwiło nieustalonym sprawcom dokonanie wypłaty łącznej kwoty 12 925,81 zł za pomocą dwóch transakcji BLIK. Pierwsza transakcja to wypłata BLIK z bankomatu w W. przy ul. (...), na kwotę 4000 zł. Druga operacja to przelew BLIK na W. B. BE w kwocie 8 925,81 zł. Pozwana nie dokonała żadnej z tychże wypłat BLIK.

Postanowieniem z dnia 07.09.2018 r. KPP w K. wszczęła dochodzenie w sprawie wykonania w dniu 07.08.2018 r. w K. nieautoryzowanych transakcji na koncie bankowych G. S., powodując straty w łącznej kwocie 19.279,94 zł na jego szkodę, tj. o czyn z art. 287 § 1 kk.

Pismem z dnia 7 czerwca 2023 r. zatytułowanym „ostateczne wezwanie do zapłaty” powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty wymagalnego zadłużenia w kwocie 490,73 zł, pod rygorem wypowiedzenia umowy.

Następnie pismem z dnia 23 lipca 2023 r. powód wypowiedział umowę pożyczki i wezwał pozwaną do zapłaty całego nieuregulowanego zadłużenia w kwocie 14 937,07 w terminie 30 dni.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o: umowę rachunków bankowych k. 8 - 10, , umowę limitu w koncie osobistym wraz z załącznikami – k. 11-15, wezwanie wraz z dowodem nadania k. 18-19, wypowiedzenie k. 16-17, dokumentów zawartych na CD k. 46, reklamacji pozwanej – k. 66-67, zaświadczenie o realizacji wybranych transakcji na rachunku z dnia 9 listopada 2022 r. – k.68, potwierdzenie obciążenia rachunku kwotą przelewu – k.69, zgłoszenia z dnia 14 listopada 2022 r. – 70, pisma Komendy Powiatowej Policji w K. z dnia 9 grudnia 2022 r. – k.71, pisma Komendy Powiatowej Policji w K. z dnia 5 maja 2023 r. – k. 72, postanowienia Prokuratury Rejonowej w (...) z dnia 30 sierpnia 2023 r., sygn., akt 4016-0.Ds.171.2023. – k. 73-74 , zeznań świadka M. W. – k. 97-97v, pozwanej - k. 98, oraz w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach Prokuratury Rejonowego K. (...)-0.Ds.171.2023.

Sąd zważył co następuje:

Roszczenie powoda Banku (...) S.A. przeciwko pozwanej D. K. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd ustalił stan faktyczny przede wszystkim na podstawie dołączonych do akt przez strony dokumentów, a nadto w oparciu o zeznania świadka oraz powoda, nie znajdując podstaw do podważenia ich wiarygodności. Sąd dał w całości wiarę ich zeznaniom, ponieważ w jego ocenie były one szczere, logiczne i znalazły potwierdzenie w innych dokumentach zgromadzonych w postępowaniu.

Zgodnie z treścią art. 58 § 1 kc czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna. Nieważność określona w tym przepisie ma charakter pierwotny, (czynność prawna jest nieważna od początku, od chwili jej „dokonania” tj. ex tunc), definitywny, (czynność nieważna nie może być konwalidowana) oraz powszechny (działa erga omnes). Może się na nią powołać każda osoba, która ma w tym interes prawny, a zatem nie tylko strona nieważnej czynności prawnej. Ponadto nieważność ta powstaje z mocy prawa ( ex lege), dlatego sądy muszą ją brać pod uwagę z urzędu ( ex officio), a nie wyłącznie na skutek zarzutu strony postępowania. Charakter prawny nieważności z ar. 58 § 1 kc przesądza o tym, że sankcja ta realizuje się bez konieczności jakichkolwiek dodatkowych oświadczeń woli stron czynności prawnej tj. oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych czynności czy innych aktów administracyjnych lub orzeczeń sądowych, a orzeczenie sądowe ustalające nieważność czynności prawnej ma charakter jedynie deklaratoryjny, ponieważ potwierdza fakt nieważności czynności, nie kreując go. (vide: komentarz do art. 58 kc pod red. M.Balwickiej – Szczyrba oraz A. Sylwestrzak).

Czynnością sprzeczną z ustawą jest z całą pewnością czyn zabroniony, z którym mamy do czynienia w niniejszej sprawie, albowiem w ocenie sądu pozwana udowodniła, że doszło do popełnienia przestępstwa oszustwa komputerowego i tym samym umowa limitu w koncie osobistym, na którą powołuje się powód jest czynnością nieważną.

Ustalając, którą ze stron obciążać powinny skutki zawarcia umowy w wyniku w/w przestępstwa, należy odwołać się do ustawy z dnia 19.08.2011 r. o usługach płatniczych, która określa zasady wykonywania usług płatniczych pomiędzy dostawcami, do których należą m.in. banki krajowe, a użytkownikami (m.in. osobami fizycznymi).

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 2 i 3 w/w ustawy usługą płatniczą jest m.in. wykonywanie transakcji płatniczych przy użyciu podobnego do kary instrumentu płatniczego, w ciężar środków pieniężnych udostępnionych użytkownikowi z tytułu kredytu. Zgodnie z treścią art. 2 pkt 10 ustawy instrument płatniczy to zindywidualizowane urządzenie lub uzgodniony przez użytkownika i dostawcę zbiór procedur, wykorzystywane przez użytkownika do złożenia zlecenia płatniczego. Instrumentem takim jest również telefon komórkowy.

Zgodnie z treścią art. 42 ustawy użytkownik uprawniony do korzystania z instrumentu płatniczego jest obowiązany korzystać z instrumentu płatniczego zgodnie z umową ramową oraz zgłaszać niezwłocznie dostawcy lub podmiotowi wskazanemu przez dostawcę stwierdzenie utraty, kradzieży, przywłaszczenia albo nieuprawnionego użycia instrumentu płatniczego lub nieuprawnionego dostępu do tego instrumentu. W celu spełnienia obowiązku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, użytkownik, z chwilą otrzymania instrumentu płatniczego, podejmuje niezbędne środki służące zapobieżeniu naruszeniu indywidualnych danych uwierzytelniających, w szczególności jest obowiązany do przechowywania instrumentu płatniczego z zachowaniem należytej staranności oraz nieudostępniania go osobom nieuprawnionym. Dalej art. 44 ust. 1 ustawy nakazuje, aby użytkownik niezwłocznie powiadomił dostawcę o stwierdzonych nieautoryzowanych, niewykonanych lub nienależycie wykonanych transakcjach płatniczych.

Zgodnie z treścią art. 43 ust. 1 ustawy dostawca wydający instrument płatniczy jest obowiązany do zapewnienia, że indywidualne dane uwierzytelniające nie są dostępne dla osób innych niż użytkownik uprawniony do korzystania z tego instrumentu.

Ustawa o usługach płatniczych przewiduje generalną zasadę, że dostawca ma prawo wykonać transakcję płatniczą tylko w przypadku jej autoryzacji przez płatnika. Jak wynika z treści art. 40

ust. 1 i 2 ustawy, aby transakcja płatnicza mogła zostać uznana za autoryzowaną, płatnik powinien ją autoryzować tj. wyrazić zgodę na wykonanie transakcji płatniczej w sposób przewidziany w umowie między płatnikiem a jego dostawcą. Zgoda może dotyczyć także kolejnych transakcji płatniczych. Zgoda powinna być udzielona przez płatnika przed wykonaniem transakcji płatniczej albo kolejnych transakcji płatniczych, chyba że płatnik i jego dostawca uzgodnili, że zgoda może zostać udzielona także po ich wykonaniu. Zgody na wykonanie transakcji płatniczej można również udzielić za pośrednictwem odbiorcy, dostawcy odbiorcy albo dostawcy świadczącego usługę inicjowania transakcji płatniczej.

Zatem dla uznania transakcji za autoryzowaną konieczne jest, aby zgoda pochodziła od posiadacza konta oraz była wyrażona w sposób zgodny z umową rachunku bankowego (np. podanie kodu z SMS).

Nieautoryzowaną transakcją jest każda operacja, na którą posiadacz konta nie wyraził zgody, nawet jeśli doszło do podania kodu SMS. Samo podanie kodu uwierzytelnia transakcję, ale nie oznacza jej autoryzacji, ponieważ brak zgody płatnika wyklucza uznanie transakcji za ważną.

Zgodnie z art. 2 pkt 33b ustawy, uwierzytelnienie to procedura, która pozwala bankowi sprawdzić tożsamość użytkownika lub poprawność użycia narzędzia płatniczego (np. podanie kodu SMS). Natomiast autoryzacja to wyrażenie zgody na transakcję w sposób przewidziany w umowie. Aby transakcja była autoryzowana, muszą być spełnione oba warunki: osobowy - zgoda musi pochodzić od posiadacza konta, oraz przedmiotowy - zgoda musi być wyrażona zgodnie z zasadami umowy i jasno określać wolę płatnika. Transakcja, która została jedynie uwierzytelniona (np. przez podanie kodu SMS), ale nieautoryzowana (brak zgody konsumenta), jest uznawana za nieautoryzowaną. Takie stanowisko potwierdził również Prezes UOKiK w interpretacji przepisów ustawy o usługach płatniczych dotyczących nieautoryzowanych transakcji. Transakcja taka nie wywołuje skutków prawnych, a bank jest zobowiązany do zwrotu środków na rachunek konsumenta, chyba że udowodni, iż doszło do niej z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa użytkownika.

W przypadku sporu ciężar dowodu, że transakcja była autoryzowana i zgodna z umową, spoczywa na banku. Samo wpisanie przez pozwaną kodu autoryzacyjnego podczas logowania do konta bankowego nie oznacza, że zawarcie umowy pożyczki i związane z nią transakcje były autoryzowane. Jak wynika z okoliczności sprawy, pozwana nie wyraziła zgody na zawarcie umowy, która została sporządzona przez osoby trzecie bez jej wiedzy i zgody.

Udostępnienie przez pozwaną swoich danych na fałszywej stronie internetowej umożliwiło przestępcom zalogowanie się do jej konta, zawarcie umowy pożyczki oraz przelew środków na inne konto. Chociaż system bankowy odnotował te operacje jako wykonane poprawnie przy użyciu narzędzi autoryzacyjnych, transakcje te nie mogą być uznane za autoryzowane zgodnie z art. 40 ust. 1 ustawy o usługach płatniczych. Świadczy o tym reakcja pozwanej, która po stwierdzeniu kradzieży natychmiast złożyła reklamację w banku i zawiadomiła Policję.

Zgodnie z treścią art. 46 ust. 1 powołanej ustawy w przypadku wystąpienia nieautoryzowanej transakcji płatniczej, dostawca płatnika jest obowiązany niezwłocznie dokonać na rzecz płatnika zwrotu kwoty nieautoryzowanej transakcji płatniczej albo, w przypadku gdy płatnik korzysta z rachunku płatniczego, przywrócić obciążony rachunek płatniczy do stanu, jaki istniałby, gdyby nie miała miejsca nieautoryzowana transakcja płatnicza. Zgodnie z treścią art. 46 ust. 2 płatnik odpowiada za nieautoryzowane transakcje płatnicze jeżeli nieautoryzowana transakcja jest skutkiem posłużenia się utraconym przez płatnika albo skradzionym płatnikowi instrumentem płatniczym lub przywłaszczenia instrumentu płatniczego. Dalej ust. 2a stanowi, że ust. 2 nie stosuje się, w przypadku gdy płatnik nie miał możliwości stwierdzenia utraty, kradzieży lub przywłaszczenia instrumentu płatniczego przed wykonaniem transakcji płatniczej, z wyjątkiem przypadku gdy płatnik działał umyślnie, lub utrata instrumentu płatniczego przed wykonaniem transakcji płatniczej została spowodowana działaniem lub zaniechaniem ze strony pracownika, agenta lub oddziału dostawcy płatnika lub podmiotu świadczącego na jego rzecz usługi, o których mowa w art. 6 pkt 10 ustawy. Zgodnie z treścią art. 46 ust. 3 ustawy płatnik odpowiada za nieautoryzowane transakcje płatnicze w pełnej wysokości, jeżeli doprowadził do nich umyślnie albo w wyniku umyślnego lub będącego skutkiem rażącego niedbalstwa naruszenia co najmniej jednego z obowiązków, o których mowa w art. 42.

Przepis art. 45 ust. 1 powołanej ustawy stanowi, że ciężar udowodnienia, że transakcja płatnicza była autoryzowana przez użytkownika spoczywa na dostawcy tego użytkownika, czyli banki, przy czym do zrealizowania tego obowiązku dowodowego nie jest wystarczające wykazanie samego zarejestrowanego użycia instrumentu płatniczego (art. 45 ust. 2 ustawy o usługach płatniczych). W okolicznościach niniejszej sprawy obowiązkowi temu powód nie podołał i w żaden sposób nie próbował nawet wykazać, że pozwana wyraził zgodę na zawarcie umowy limitu w rachunku, a następnie przelanie środków ze swojego konta na konto zagraniczne.

Zgodnie z art. 45 ustawy o usługach płatniczych, to na banku spoczywa obowiązek udowodnienia, że transakcje były autoryzowane, prawidłowo zapisane w systemie oraz że nie doszło do błędu technicznego. Wykazanie samego użycia instrumentu płatniczego (np. kodu SMS) nie wystarcza do uznania transakcji za autoryzowaną. Bank musi również udowodnić, że posiadacz rachunku działał umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa doprowadził do przeprowadzenia nieautoryzowanych transakcji.

W niniejszej sprawie brak podstaw do przypisania pozwanej umyślności lub rażącego niedbalstwa. Współczesne oszustwa, takie jak phishing czy vishing, wykorzystują zaawansowane techniki manipulacyjne, które mogą wprowadzić w błąd nawet osoby ostrożne. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 sierpnia 2007 r. (sygn. akt II CSK 170/07) wskazał, że o rażącym niedbalstwie można mówić tylko wtedy, gdy dana osoba nie przestrzega elementarnych zasad ostrożności, które są oczywiste dla przeciętnie rozsądnej osoby.

Jak wskazał pozwana (a powód zeznań tych nie kwestionował) podczas sprzedaży kurtki za pośrednictwem Internetu oraz późniejszej rozmowy telefonicznej wyłudzono jej dane takie jak: numer telefonu oraz numer karty bankowej. Niemniej jednak pozwana od razu zorientowała się, że proces sprzedaży przebiega podejrzanie i niezwłocznie po odkryciu zaciągnięcia umowy limitu w koncie zadzwoniła na Infolinię banku powoda informując pracownika powoda o sytuacji, oraz zleciła zablokowanie dostępu do konta. Następnie jeszcze tego samego dnia osobiście udała się do placówki Banku powoda oraz złożyła zawiadomienie na Policji. Zrobiła zatem wszystko, co mogła w okolicznościach swojej ówczesnej sytuacji. Tymczasem powód mając takie informacje, nie wykonał spoczywającego na nim obowiązku ochrony konta pozwanej: nie zostało ono zablokowane, zaś przyznany limit w rachunku pomimo zgłoszenia pozwanej, został wykorzystany do pełnej wysokości, jednakże nie przez pozwaną a nieustalone osoby trzecie. Z akt postępowania przygotowawczego Prokuratury wynika, że środki z przyznanego limitu zostały wypłacone w dwóch turach: kwota 4000 zł. wypłacona tego samego dnia w bankomacie w W. przy ulicy (...) oraz kwota 8 925,81 zł za pomocą kodu BLIK na (...).

W ocenie sądu powód nie wywiązał się z wypełnienia swoich obowiązków w stosunku do pozwanej i nie zapewnił, by indywidualne zabezpieczenia instrumentu płatniczego nie były dostępne dla osób innych niż użytkownik uprawniony do korzystania z niego. Gdyby zabezpieczenia transakcji elektronicznych stosowane przez powoda były właściwe, nie doszłoby do zawarcia spornej umowy limitu w rachunku i do dokonania przelewów z rachunku pozwanej.

Tym samym umowa, na której powód opierał swoje roszczenie, była wynikiem nieautoryzowanej transakcji, zawartej bez wiedzy i woli pozwanej, co oznacza, że nie została ona zawarta w sposób ważny i skuteczny. Przepis art. 46 ustawy o usługach płatniczych jest przepisem szczególnym, regulującym odpowiedzialność banku w przypadku wystąpienia nieautoryzowanej transakcji płatniczej. Jak wskazano wyżej, odpowiedzialność banku za taką transakcję jest uchylona jedynie, w razie doprowadzenia do nieautoryzowanej transakcji przez klienta w sposób umyślny lub wskutek umyślnego albo stanowiącego rażące niedbalstwo naruszenia obowiązków, o których mowa w art. 42 ustawy. W przedmiotowej sprawie sytuacja taka nie wystąpiła, bank zatem nie może żądać od pozwanej zwrotu przyznanego na jej koncie i wykorzystanego limitu zaś powództwo w tym zakresie należało oddalić. (punkt I wyroku).

Konsekwencją oddalenia powództwa powoda i uwzględnienia żądania pozwanego z pozwu wzajemnego, było obciążenie w całości powoda kosztami w obu sprawach na podst. art. 98 kpc w łącznej kwocie 3 617 zł, na którą składały się: wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego ( 3 600 zł), oraz opłata skarbowa (17,00 zł). (punkt II wyroku).

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Kinga Polak
Podmiot udostępniający informację: Sąd Rejonowy w Kętrzynie
Osoba, która wytworzyła informację:  Sędzia Izabela Maruchacz
Data wytworzenia informacji: