Treść orzeczenia IV Ka 1421/19 - Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

IV Ka 1421/19 - uzasadnienie Sąd Okręgowy we Wrocławiu z 2020-04-15

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 1421/19

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1. CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia z dnia 21 czerwca 2019 r., sygn. akt V K 180/18 wydany w sprawie przeciwko Ł. R., A. W., P. P. (1) i P. G. oskarżonym o czyny z art. 231 § 1 k.k. i art. 247 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☒ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.(...). Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany

w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,

jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☒

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

Uchylenie

☒

Zmiana

2. Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

A. W.

Czyn z pkt II - oskarżony nie miał świadomości, że zatrzymany I. S. jest osobą, wobec której podejmował kilka lat wcześniej interwencję.

Wyjaśnienia A. W., złożone 29.01. 2020 r.

k. 8.860

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

A. W.

Czyn, opisany w pkt II sentencji wyroku:

1. oskarżony nie znał wcześniej Ł. R. i P. G.,

2. Ł. R. nie prosił oskarżonego o pomoc w interwencji,

3. konieczność wyboru toalety jako miejsca dokonania przeszukania,

4. przebiegu wydarzeń w toalecie,

5. brak świadomości oskarżonego, że I. S. był pod wpływem środków odurzających

Wyjaśnienia oskarżonego złożone w dniu 29.01. 2020 r

k. 8.860 – 8.862

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Wyjaśnienia oskarżonego A. W.

Wskazane w wyjaśnianiach tego oskarżonego okoliczności, tj. upływ czasu, wielość podejmowanych interwencji pozwalają przyjąć, iż w czasie inkryminowanego zdarzenia nie miał świadomości, że zatrzymany I. S. jest osobą, wobec której podejmował kilka lat wcześniej interwencję.

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

Wyjaśnienia oskarżonego A. W., złożone na rozprawie odwoławczej w dniu 29 stycznia 2020 r.

Nie dano wiary wyjaśnieniom oskarżonego:

1) w zakresie, w jakim podał, że osobiście nie znał Ł. R. i P. G., tylko „kojarzył ich” i „znał z widzenia”, albowiem w Wydziale (...) K. we W. pracuje ponad 100 osób, a oskarżeni pracowali w innych ogniwach. Zdaniem Sądu Okręgowego, tak rażące i oczywiste złamanie przepisów prawa, jakie miało miejsce w tej sprawie, wymagało porozumienia, wzajemnego zaufania oskarżonych i zachowania dyskrecji, a to było możliwe tylko w sytuacji, gdy oskarżeni się znali. O tym, że oskarżeni znali się świadczy nie tylko fakt ich kilkuletniej pracy w tej samej jednostce, tj. w Komendzie (...) we W., w tym samym Wydziale, ale też zeznania G. D., który m.in. podał, że widać było, że policjanci nieumundurowani i umundurowani znają się, rozmawiają jak koledzy ( k. 1.636 ) ;

2) w zakresie, w jakim wskazał, że Ł. R. nie prosił go o pomoc w interwencji, a gdy I. S. był wyprowadzany z pokoju zatrzymań, to oskarżony został w tym pomieszczeniu i sporządzał notatkę, a dopiero wtedy, gdy usłyszał rumor i hałas, to wyszedł z pokoju zatrzymań i zobaczył, że policjanci szarpią się z zatrzymanym i próbują go obezwładnić. Przeczą temu wyjaśnienia oskarżonych Ł. R. i P. G., którzy wskazali, że przed przeprowadzeniem czynności przeszukania poprosili oskarżonych A. W. i P. P. (1) o udzielenie im asysty i razem z nimi oraz z zatrzymanym udali się do pomieszczenia toalety. Znajduje to potwierdzenie w relacji oskarżonego P. P. (1), który wyjaśnił, że gdy oskarżeni Ł. R. i P. G. kierowali się z I. S. do toalety, to razem z nim był oskarżony A. W. ( k. 5.553 ) ;

3) co do konieczności wyboru toalety jako miejsca dokonania czynności przeszukania z uwagi na argumenty, szczegółowo wskazane w podsekcji (...) ;

4) co do przebiegu wydarzeń w toalecie z uwagi na argumenty, szczegółowo wskazane w podsekcji (...) i 3.3 ;

5) w zakresie, w jakim podał, że w rzeczywistości nie zdawał sobie sprawy, iż I. S. był pod wpływem środków odurzających, ale sądził, że pokrzywdzony awanturuje się, bo nie chce, aby była dokonana czynność przeszukania i dlatego stawia opór. Przeczą temu wcześniejsze wyjaśnienia oskarżonego ( k. 5.548 ). W tym zakresie Sąd Odwoławczy odsyła również do argumentów, szczegółowo wskazanych w podsekcji (...).

. STANOWISKO SĄDU (...) i wniosków

Lp.

Zarzut

(...).

Obrońcy oskarżonego Ł. R. obrazy przepisu postępowania, a to art. 7 k.p.k., wyrażającej się w niepełnej i dowolnej ocenie zeznań świadków Ł. K. i G. G. (1), poprzez pominięcie wynikającej z ich treści pełnej charakterystyki zachowania I. S. podczas jego pobytu na komisariacie - w szczególności w odniesieniu do zachowania tego zatrzymanego tuż przed wprowadzeniem go do toalety, a oparcie się - bez jakiegokolwiek uzasadnienia - jedynie fragmentarycznie na zeznaniach tych świadków, przy czym wadliwości te miały wpływ na treść orzeczenia, bowiem skutkowały błędnymi ustaleniami faktycznymi, sprowadzającymi się do nieuzasadnionego przyjęcia, że I. S. zachowywał się tuż przed jego wprowadzeniem do toalety celem przeszukania przez funkcjonariuszy w sposób spokojny, niestwarzający jakiegokolwiek zagrożenia czy problemów, zaś wersja przedstawiana przez oskarżonych, w tym Ł. R., jest nieprawdziwa i stanowi wyłącznie wyraz przyjętej linii obrony, mającej uzasadnić późniejsze zastosowanie wobec zatrzymanego paralizatora, podczas gdy z całości zeznań wskazanych świadków wyłania się zupełnie odmienna charakterystyka zachowania zatrzymanego I. S., a także poprzez pominięcie wynikającej z treści zeznań m. in. świadków Ł. K. i P. W. (1) okoliczności, że w 2016 roku standardem na Komisariacie Policji W. było przeprowadzanie czynności przeszukania w pomieszczeniu toalety, przez co nie sposób uznać, że przeprowadzenie tej czynności we wskazany sposób względem I. S. stanowiło wyraz szczególnie negatywnego nastawienia oskarżonych do zatrzymanego oraz miało na celu poniżenie go.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Z ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że przekonanie Sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności drugich pozostaje pod ochroną reguły z art. 7 k.p.k., jeżeli jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy, stanowi wyraz rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego oraz jest zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, a nadto zostało wyczerpująco i logicznie uargumentowane w uzasadnieniu wyroku ( np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2012 r., III KK 298/12). Do skutecznego podniesienia zarzutu obrazy art. 7 k.p.k. nie jest wystarczające samo przedstawienie w apelacji alternatywnej do przyjętej w zaskarżonym wyroku wersji zdarzenia, tj. powtórzenie tej, którą znał i ocenił w pisemnym uzasadnieniu wyroku Sąd I instancji. Konieczne jest wskazanie, jakich konkretnie uchybień dopuścił się Sąd I instancji przy ocenie dowodów, w którym miejscu Sąd ten naruszył zasady logiki, wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego. Analiza akt sprawy prowadzi do wniosku, iż apelacja obrońcy oskarżonego stanowi wyłącznie polemikę wobec trafnych ustaleń Sądu Rejonowego oraz logicznej i przekonującej argumentacji zawartej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nie dostarczając merytorycznych wywodów tego rodzaju, które uprawniałyby do podzielenia zawartych w niej zarzutów oraz przywołanej na ich poparcie argumentacji. Apelujący usiłuje w uproszczony, selektywny i subiektywny sposób zakwestionować dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne co do zachowania I. S. tuż przed wprowadzeniem go do toalety, a w konsekwencji prawidłowość i zasadność zapadłego w sprawie rozstrzygnięcia merytorycznego.

Z nagrania tasera wyraźnie wynika, że w momencie rażenia prądem I. S. miał zdjęte buty, skarpetki oraz wyciągnięte na zewnątrz kieszenie w spodniach. Oznacza to, że bezpośrednio przed użyciem tasera (...) I. S. zaczął wykonywać polecenia dotyczące przeszukania jego osoby, w związku z czym z logicznego punktu widzenia nie mógł podejmować tych działań, o których mowa w wyjaśnieniach oskarżonych. Jakkolwiek oczywistym pozostaje, że przed wyjściem z pokoju zatrzymań I. S. stawiał opór, najpierw podkurczył nogi, potem zapierał się nogą o futrynę drzwi, następnie w korytarzu doszło do sytuacji, w której pokrzywdzony leżał na podłodze, wierzgał nogami, zostały też przewrócone stojące tam rowery, ale - w oparciu o zeznania G. G. (1) i Ł. K. - Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że już na korytarzu I. S. uspokoił się i spokojnie, bez oporu, wszedł do toalety, gdzie rozpoczęła się czynność przeszukania. Zeznania G. G. (1) i Ł. K. w powiązaniu z zapisem obrazu i dźwięku z tasera przeczą zatem wersji, zaprezentowanej przez oskarżonego Ł. R., jak i pozostałych oskarżonych, że w toalecie I. S. wpadł w szał, dostał nadludzkiej siły, zapierał się, krzyczał, że policjanci mają go zostawić, przeklinał, pluł, wymachiwał rękoma i nogami, uderzał i kopał policjantów, popychał i przyduszał ich swoim ciałem do ściany, wyrwał syfon od umywalki i uszkodził drzwi od toalety, w związku z czym użyto wobec niego tasera, pomimo że miał on zapięte kajdanki na ręce z przodu.

Jakkolwiek zachowanie I. S. bezpośrednio przed wejściem na korytarz prowadzący do toalety nie było bezproblemowe, pokrzywdzony nie chciał wyjść z pokoju zatrzymań, stawiał opór, podkurczył nogi i funkcjonariusze Policji musieli go dźwigać, a nadto zapierał się nogą o framugę drzwi, a będąc w korytarzu I. S. położył się na podłodze, wierzgał nogami i krzyczał, niemniej jednak – jak słusznie przyjął Sąd Rejonowy opierając się na zeznaniach G. G. (1) i Ł. K. – pokrzywdzony został obezwładniony, uspokoił się, a następnie został wprowadzony przez oskarżonych do pomieszczenia toalety. Trafnie też Sąd Rejonowy wskazał, że bezpośrednio przed użyciem tasera (...) I. S. zdjął buty, skarpetki i wyciągnął kieszenie na zewnątrz spodni, ale odmówił ściągnięcia spodni z uwagi na założone kajdanki na rękach. Jak zeznał P. W. (2), pokrzywdzony stojąc pod ścianą i rozmawiając z nieumundurowanymi funkcjonariuszami Policji jedynie werbalnie sprzeciwiał się zdjęciu spodni z uwagi na założone na rękach kajdanki i nie wykazywał agresji ( k. 1.421, k. 6.159 – 6 160, k. 6162 – 6.163 ). Stwierdzić zatem należy, iż bezpośrednio przed użyciem tasera (...) zachowanie I. S. nie stanowiło dla oskarżonego Ł. R., jak i pozostałych oskarżonych, żadnego zagrożenia, a nadto bezpośrednio przed użyciem tasera (...) wszyscy oskarżeni nie mieli jakichkolwiek powodów, aby spodziewać się agresji ze strony pokrzywdzonego. Do takiego wniosku prowadzi również analiza treści opinii oraz sprawozdania (...) (...) z przeprowadzonych badań fonoskopijnych ( k. 1.808 -1.833 ) oraz opinii Agencji Bezpieczeństwa (...) w W. z zakresu badań fonoskopijnych ( k. 3.381 – 3.395 ), zawierających zapisy rozmów prowadzonych podczas czynności przeszukania. W czasie tych rozmów oskarżeni odnoszą się tylko do wcześniejszego zachowania I. S. na (...) we W. i nie wspominają o innych przypadkach agresji ze strony pokrzywdzonego. Przy ocenie wiarygodności depozycji wszystkich oskarżonych co do przebiegu zdarzeń przed wprowadzeniem pokrzywdzonego do toalety oraz już w toalecie, nie można nie zauważyć faktu, że w wyjaśnieniach składanych w postępowaniu przygotowawczym, wszyscy oskarżeni – choć składali nader szczegółowe depozycje - pominęli właśnie ten fragment zachowania I. S., o którym mowa w zeznaniach G. G. (1) i Ł. K.. Logicznym i racjonalnym pozostaje uznanie, iż fragment ten nie został pominięty przypadkowo, ale celowo, zaś umiejscowienie i przejaskrawienie zachowań agresywnych pokrzywdzonego zostało „przesunięte” w czasie i do pomieszczenia toalety, aby wykazać konieczność użycia tasera w miejscu, które zostało zarejestrowane przez kamerę tasera. Dodać należy, że gdyby istotnie w toalecie pokrzywdzony zachowywał się w sposób opisany przez oskarżonych, to zwykła logika wskazuje, że działania obezwładniające pokrzywdzonego powinny nastąpić w tym miejscu, a nie w wąskim i ciasnym korytarzu toalety, gdzie nie można było uzyskać rozstawu wymaganego do pełnego obezwładnienia nerwu mięśniowego.

Mając na uwadze powyższe Sąd Odwoławczy uznał, iż dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia stanu faktycznego w zakresie zachowania I. S. tuż przed wprowadzeniem go do toalety

mają swoje odzwierciedlenie w zebranych i właściwie przeanalizowanych przez Sąd a quo dowodach. Danie wiary określonym zeznaniom G. G. (1), Ł. K. i P. W. (2) oraz odrzucenie w tym zakresie wyjaśnień Ł. R., jak i pozostałych oskarżonych, zostało dokonane przez Sąd meriti przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności rzutujących na wiarygodność prezentowanych przez nich wersji zdarzeń.

Żadnym uchybieniem ze strony Sądu Rejonowego nie było również uznanie, że przeprowadzanie czynności przeszukania I. S. w pomieszczeniu toalety stanowiło wyraz szczególnie negatywnego nastawienia oskarżonych do zatrzymanego I. S. oraz miało na celu poniżenie go. Jakkolwiek w dacie zdarzenia na Komisariacie Policji W. nie było wydzielonego pomieszczenia do dokonywania czynności przeszukania osób zatrzymanych i większość słuchanych w tej sprawie funkcjonariuszy Policji zeznała, że przeważnie czynności tej dokonywano w pomieszczeniu toalety, to jednocześnie już z wyjaśnień samego oskarżonego Ł. R. wynika, że przeszukania można było dokonać w innym pomieszczeniu, tj. w pomieszczeniu z alkomatem. O konieczności lub możliwości przeprowadzenia czynności przeszukania w pomieszczeniu z alkomatem zeznawali także funkcjonariusze Policji: K. S. (1) ( k. 1.447, k. 6.150 ), A. R. (1) ( k. 1.540 ), K. S. (2) ( k. 1.547 ) i P. Z. ( k. 1.465 ). Z zeznań K. S. (1) ( k. 1.447 ), P. W. (2) ( k. 1.425 ), M. N. ( k. 6.352 ) i P. Z. ( k. 1.465 ) wynika nadto, iż czynności przeszukania dokonywano także w świetlicy, tj. w pomieszczeniu dla osób zatrzymanych.

Za niewiarygodne uznać należało wyjaśnienia oskarżonego Ł. R. złożone na rozprawie w dniu 12 lipca 2018 r., iż przeprowadzenie czynności przeszukania I. S. w pomieszczeniu z alkomatem było niemożliwe, gdyż „tam siedzieli inni policjanci, wykonywali swoje czynności” ( k. 6.078 ). Z akt sprawy jednoznacznie wynika, iż oprócz I. S. na Komisariacie Policji W. w dniu zdarzenia przebywało jeszcze trzech zatrzymanych, tj. P. H., G. D. i D. S.. Zatrzymany G. D. został przebadany za alkomacie o godzinie 7. 29 ( k. 927 ), a P. H. odmówił poddaniu się badaniu. W momencie wyprowadzania I. S. do pomieszczenia toalety wszyscy ww. zatrzymani znajdowali się w świetlicy, stanowiącej pomieszczenie dla osób zatrzymanych. Co więcej, po zakończeniu czynności przeszukania I. S. i wbiegnięciu pokrzywdzonego do pokoju zatrzymań, P. H., G. D. i D. S. nadal znajdowali się w pomieszczeniu dla osób zatrzymanych ( co jednoznacznie wynika z ich zeznań ), po czym zostali wyprowadzeni przez S. F. (1) do pokoju z alkomatem właśnie dlatego, że pomieszczenie to było wolne i nikogo w nim nie było ( zeznania S. F. – k. 6.116 ). Niezależnie od tego zauważyć należy, iż badanie pokrzywdzonego I. S. na zawartość alkoholu zakończyło się o godzinie 7:35 ( k. 13 ), natomiast I. S. został wprowadzony do pomieszczenia toalety – jak ustalił Sąd Rejonowy - około godz. 8.50. Postawić zatem należy pytanie, dlaczego dopiero o tej porze wszyscy oskarżeni – po uprzednim uzgodnieniu, że wspólnie wezmą udział w czynności przeszukania I. S. - zdecydowali się dokonać przeszukania pokrzywdzonego. Jeżeli uwzględni się przy tym fakt, iż zarówno pomieszczenie z alkomatem, jak i korytarz prowadzący do tego pomieszczenia objęte były monitoringiem, natomiast monitoring nie obejmował pomieszczenia dla osób zatrzymanych, korytarza do toalety oraz toalety, to jako oczywista jawi się konstatacja, że wybór toalety jako pomieszczenia do dokonania przeszukania pokrzywdzonego nie był przypadkowy i nie wynikał z obiektywnego braku innego pomieszczenia do dokonania tej czynności. Nie ulega też wątpliwości, że tak rażące i oczywiste złamanie przepisów prawa, do jakiego doszło podczas czynności przeszukania I. S., wymagało wyboru miejsca jak najmniej widocznego i dostępnego dla osób postronnych, tj. właśnie toalety, która pozwalała praktycznie na całkowite wyeliminowanie możliwości obserwacji zachowania oskarżonych ( zatrudnionych w innej jednostce, tj. w Komendzie (...) we W., Wydział Prewencji i Patrolowy ) przez inne osoby, w tym funkcjonariuszy Policji z Komisariatu Policji W., których oskarżeni nie znali, w związku z czym nie mogli przewidzieć ich reakcji w przypadku podjęcia działań niezgodnych z prawem.

Dodać należy, iż w wyjaśnieniach składanych na rozprawie w dniu 12 lipca 2018 r. oskarżony Ł. R. przyznał, że funkcjonariusze Policji mają obowiązek dokonać czynności przeszukania osoby „najszybciej jak to jest możliwe, niezwłocznie” ( k. 6.090 ). Całkowicie niewiarygodne pozostają jednak wyjaśnienia oskarżonego, iż „zaczekaliśmy na dogodną sytuację która miała miejsce kiedy pojawili się w naszej obecności właśnie pozostali dwaj funkcjonariusze z K.. Wówczas ich poprosiliśmy o asystę do tej czynności i dopiero wtedy chcieliśmy tę czynność wykonać.” ( k. 6.090 ). Z zeznań B. P. ( k. 858 – 866 ) i P. N. ( k. 870 – 882 ) wynika, iż w momencie doprowadzenia na Komisariat Policji W. zatrzymanych P. H. i G. D., a następnie wprowadzenia ich do świetlicy ( stanowiącej pomieszanie dla osób zatrzymanych ) na terenie Komisariatu znajdowali się już nieumundurowani funkcjonariusze Policji (tj. oskarżeni P. P. (1) i A. W.), którzy przebywali w pomieszczeniu dla osób zatrzymanych i jak podał P. N. „siedzieli na krzesłach i nic nie robili” ( k. 875 ). Skoro zatem I. S. został przywieziony na Komisariat Policji W. o godzinie 6:39, a wkrótce po nim do pomieszczenia dla osób zatrzymanych wprowadzono P. H. i G. D., to logicznym pozostaje, że oskarżeni P. P. (1) i A. W. przyjechali na ten komisariat zaraz po przywiezieniu tam I. S., a „dogodna sytuacja”, o której mowa w wyjaśnieniach Ł. R. nie wynikała z samego faktu obecności oskarżonych P. P. (1) i A. W. na komisariacie.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonego Ł. R. poprzez uznanie, że swoim zachowaniem nie zrealizował znamion przestępstwa stypizowanego w art. 247 § 1 k.k., natomiast w zakresie realizacji znamion przestępstwa z art. 231 § 1 k.k. - poprzez uznanie, że oskarżony działał w stanie wyższej konieczności określonym w art. 26 § 1 k.k., wyłączającym bezprawność jego zachowania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu obrazy art. 7 k.p.k. czyni powyższy wniosek bezzasadnym. Dodać należy, iż ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej precyzyjnie określa przypadki, w których możliwe jest użycie przedmiotów służących do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej i żaden przepis tej ustawy nie uprawnia funkcjonariuszy Policji do stosowania tych przedmiotów w celach prewencyjnych. Nie można podzielić stanowiska apelującego, że funkcjonariusze (...) mając na uwadze wcześniejsze, zmienne zachowanie I. S., mieli uzasadnione prawo spodziewać się kolejnych ataków agresji z jego strony, nawet jeśli występowało u niego chwilowe, kilkusekundowe czy kilkuminutowe uspokojenie się, a użycie tasera w toalecie nie stanowiło przekroczenia uprawnień. Zebrane w sprawie dowody, w tym nagranie z tasera, przeczą sugestii obrońcy, że oskarżeni mieli uzasadnione prawo spodziewać się kolejnych agresji ze strony pokrzywdzonego.

Z uwagi na treść wniosku apelującego wskazać należy, iż przedmiotem procesu nie jest opis czynu, czy też jego kwalifikacja prawna, ale opisane w akcie oskarżenia określone zdarzenie faktyczne. Przepisy o wyrokowaniu nie przewidują uniewinnienia od poszczególnych elementów zawartych w opisie czynu lub od kwalifikacji prawnej powołanej w akcie oskarżenia ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 1979 r., IV KR 5/79; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2012 r., II KK 18/12 ). Gdy wyniki przewodu sądowego nie stwarzają podstawy do uznania, że oskarżony dopuścił się przestępstwa w zakresie zarzucanym mu w akcie oskarżenia, to sąd nie uniewinnia oskarżonego z poszczególnych fragmentów przestępstwa, lecz dokonuje innego opisu czynu przypisanego oskarżonemu lub eliminuje określone fragmenty z opisu czynu, a następnie w uzasadnieniu wyroku wyjaśnia, dlaczego przypisane oskarżonemu przestępstwo nie obejmuje wszystkich pojedynczych zachowań składających się na zarzucane mu przestępstwo.

3.2.

Zarzut obrońcy oskarżonego Ł. R. obrazy przepisów postępowania, mającej wpływ na treść orzeczenia, a to art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie dowodów z dokumentacji medycznej funkcjonariuszy: Ł. R., S. F. (1), P. P. (1), P. G., Ł. K., P. N. i D. K. - jako nieodnoszących się do istoty sprawy, a zatem zbędnych, podczas gdy dowody te świadczą o obrażeniach, jakich doznali ci funkcjonariusze w związku z podjętą wobec I. S. interwencją, co z kolei uzasadnia zastosowanie wobec niego środków przymusu bezpośredniego; przy czym obraza ta miała wpływ na treść orzeczenia, bowiem skutkowała uznaniem, że oskarżony Ł. R. bezzasadnie i w sposób nieusprawiedliwiony użył wobec I. S. urządzenia T. X..

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wobec jednoznacznego ustalenia przez Sąd Rejonowy, iż bezpośrednio przed dokonaniem czynności przeszukania pokrzywdzony I. S. nie zachowywał się wobec oskarżonych w sposób przez nich opisany ( tj. wpadł w szał, dostał nadludzkiej siły, zapierał się, krzyczał, że policjanci mają go zostawić, przeklinał, pluł, wymachiwał rękoma i nogami, uderzał i kopał policjantów, popychał i przyduszał ich swoim ciałem do ściany, wyrwał syfon od umywalki i uszkodził drzwi od toalety ) słusznie Sąd a quo uznał, iż obrażenia ciała, opisane w dokumentacji medycznej dotyczącej Ł. R., S. F. (1), P. P. (1), P. G., Ł. K., P. N. i D. K., nie odnoszą się do istoty niniejszej sprawy. Dodać należy, iż S. F. (1) i D. K. nie brali udziału w czynnościach związanych z wyprowadzeniem I. S. do toalety, zaś D. K. doznał urazu barku prawego podczas interwencji na (...) i już przed godziną 7:00 rano został zabrany przez Pogotowie (...) celem udzielenia mu stosownej pomocy medycznej. Z kolei Ł. K. doznał jedynie naruszenia nietykalności w postaci otarcia naskórka na paliczku paznokciowym kciuka prawego ( k. 1.730 – 1.731 ) i razem z S. F. (1) oraz z oskarżonymi brał on udział w dynamicznej oraz intensywnej fazie obezwładniania pokrzywdzonego, mającej miejsce już po zakończeniu czynności przeszukania, co pozwala przyjąć, że Ł. K., S. F. (1), jak i oskarżeni Ł. R., P. P. (1) i P. G. doznali określonych obrażeń ciała podczas fazy obezwładniania. Nie potrzeba przy tym wiadomości specjalnych, aby stwierdzić, iż gdyby I. S. rzeczywiście podjął w toalecie tak agresywne działania, o jakich mowa w wyjaśnieniach oskarżonych, to konsekwencje takich działań – przy uwzględnieniu warunków fizycznych pokrzywdzonego i jego siły fizycznej – z pewnością nie ograniczyłyby się do tych obrażeń ciała, jakie stwierdzono u ww. trzech oskarżonych.

W świetle powyższych okoliczności stanowisko obrońcy oskarżonego, jakoby przebieg zdarzeń w niniejszej sprawie był odmienny od tego ustalonego przez Sąd I instancji, a agresywne zachowanie pokrzywdzonego uzasadniało zastosowanie wobec niego środków przymusu bezpośredniego w postaci tasera (...) nie zasługuje na uwzględnienie.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu obrazy art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. czyniło wniosek niezasadnym.

3.3.

Zarzut obrońcy oskarżonego Ł. R. błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść tego orzeczenia, a polegający na przyjęciu, że oskarżony Ł. R. znęcał się nad I. S., a tym samym, że zrealizował znamiona przestępstwa ż art. 247 § 1 k.k.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Przede wszystkim podnieść należy, iż przepis art. 247 § 1 k.k. nie był znany poprzednim kodyfikacjom karnym i został wprowadzony do polskiego porządku prawnego z dniem 1 września 1998 r., tj. z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny. Przedmiotem ochrony przepisu art. 247 k.k. jest wymiar sprawiedliwości oraz prawa i wolności człowieka, takie jak jego godność i prawo do ludzkiego traktowania.

Użyte w art. 247 § 1 k.k. znamię „znęca się” jest pojęciem szerokim i niedookreślonym i może obejmować różne sposoby zachowania się sprawcy. Znęcanie się oznacza działanie albo zaniechanie polegające na umyślnym zadawaniu bólu fizycznego lub dolegliwych cierpień moralnych (psychicznych). Zazwyczaj znęcanie oznacza systematycznie powtarzające się zachowania złożone z jedno- lub wielorodzajowych pojedynczych czynności naruszających różne dobra. Zarówno w piśmiennictwie, jak i orzecznictwie wskazuje się, że wyjątkowo za znęcanie można również uznać postępowanie ograniczone do jednego zdarzenia zwartego czasowo i miejscowo, lecz odznaczające się intensywnością w zadawaniu dolegliwości fizycznych lub psychicznych, a zwłaszcza złożone z wielu aktów wykonawczych rozciągniętych w czasie (zob. M. Szewczyk [w] Kodeks Karny pod redakcją A. Zolla, Część ogólna, Komentarz, W-wa 2012; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 1976 roku, VI KZP 13/75 ). Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 lutego 2002 r., II KKN 17/00, znamię czasownikowe "znęca się" oznacza, że występek ten najczęściej jest realizowany przez wielokrotne zamachy, chociaż w sytuacji wyjątkowej wystarczy jednorazowy zamach. Także w wyroku z dnia 30 sierpnia 1971 r., I KR 149/71, Sąd Najwyższy przyjął, iż znęcanie się jest działaniem złożonym zazwyczaj z wielu fragmentów wykonawczych działania przestępczego, ale nie wyklucza działania jednorazowego, jeżeli intensywnością swą i zadawaniem cierpień realizuje stan faktyczny powszechnie rozumiany jako "znęcanie się". Za znęcanie się można uznać postępowanie ograniczone do jednego zdarzenia, zwartego czasowo i miejscowo, lecz odznaczającego się intensywnością w zadawaniu dolegliwości fizycznych lub psychicznych ( A. Muszyńska, Art. 207, [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz. LEX ). Zważywszy na fakt, iż pozbawienie wolności nie musi być długotrwałe, a w przypadku zatrzymania czas jego trwania nie może przekroczyć 48 godzin ( art. 248 § 1 k.p.k. ) uznać należy, iż pojęcie znęcania się w przypadku krótkotrwałego pozbawienia wolności odnosi się – tak jak w tej sprawie - do jednorazowego zdarzenia, odznaczającego się intensywnością w zadawaniu dolegliwości fizycznych i psychicznych.

Znęcanie z art. 247 § 1 k.k. nie musi być determinowane konkretnym celem. W związku z brakiem ustawowych wskazań w tym zakresie, przyjąć należy, że mogą to być jakiekolwiek cele, nie wyłączając chęci jedynie dokuczenia innemu człowiekowi, najczęściej będącemu praktycznie bezbronnym, z racji izolacji. Znęcanie fizyczne polega na zadawaniu cierpień fizycznych, jak na przykład bicie, duszenie czy inne zadawanie bólu. Znęcanie psychiczne może przyjmować formę lżenia, wyszydzania, upokarzania, znieważania, straszenia, groźby. Może to być także powodowanie dyskomfortu psychicznego ofiary, wzbudzanie w niej poczucia zagrożenia, niepokoju, obawy o własny los i własne mienie ( J. Lachowski, Art. 207, [w:] Kodeks karny. Komentarz, Wolters Kluwer).

Jakkolwiek w doktrynie i orzecznictwie dopuszcza się popełnienie przestępstwa znęcania z zamiarem ewentualnym, to jednakże większość przedstawicieli doktryny i orzecznictwa uznaje, że przestępstwo znęcania się może być popełnione tylko z zamiarem bezpośrednim ( tak m.in. Wróbel Włodzimierz (red.), Zoll Andrzej (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Część II. Komentarz do art. 212-277d; Filar Marian (red.), Kodeks karny. Komentarz, wyd. V ; Bojarski Tadeusz (red.), Kodeks karny. Komentarz, wyd. VII ; Giezek Jacek (red.), Kodeks karny. Część szczególna; Komentarz; Zoll Andrzej (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz do art. 117-277 k.k., wyd. IV; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 października 1999 r., V KKN 580/97; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2003 r., IV KKN 312/99; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2005 r., WA 24/05; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 marca 2012 r., II AKa 32/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 6 grudnia 2012 r., II AKa 277/12; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 25 czerwca 2014 r., II AKa 160/14 ). Takie też stanowisko wyraża Sąd ad quem.

Wbrew odmiennemu poglądowi apelującego, zrekonstruowane w sprawie fakty wskazują na podejmowanie przez Ł. R. ( jak i pozostałych oskarżonych ) działań z zamiarem bezpośrednim wyrządzenia pokrzywdzonemu I. S. dotkliwych cierpień fizycznych i psychicznych. Podkreślić przy tym należy, iż kontrola instancyjna nie polega wyłącznie na analizie uzasadnienia wyroku, ale na analizie czynności procesowych dokonywanych przez sąd i treści przeprowadzonych dowodów w kontekście stawianych orzeczeniu zarzutów. Środek odwoławczy w konsekwencji nie powinien wyłącznie ograniczać się do krytyki sporządzonego uzasadnienia wyroku, ale dla wykazania uchybień w rozstrzygnięciu sądu powinien odwoływać się do zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i konkretnych czynności sądu w przebiegu rozprawy głównej. Analiza podniesionych w tym zakresie zarzutów dotyczyć zatem powinna nie prawidłowości konstrukcji uzasadnienia wyroku i ułomności w tym kontekście wykazywanych, ale tego, czy ustalenia sądu oparte zostały na ujawnionych dowodach i czy przy tych ustaleniach uwzględnione zostały wszystkie okoliczności na korzyść i niekorzyść oskarżonego ( tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 20 kwietnia 2018 r., II AKa 53/18 oraz w wyroku dnia 28 czerwca 2018 r., II AKa 141/15 ). Uzasadnienie wyroku ma zawsze charakter sprawozdawczy i wtórny do treści orzeczenia i o trafności rozstrzygnięcia nie decyduje uzasadnienie wyroku, lecz materiał dowodowy stanowiący jego podstawę, a w niniejszej sprawie jest on wystarczający do uznania, że wszyscy oskarżeni działając z zamiarem bezpośrednim swoim zachowaniem wyczerpali ustawowe znamiona występku z art. 247 § 1 k.k.

Treścią umyślności jest zamiar popełnienia czynu zabronionego, który może występować w dwóch formach, zamiaru bezpośredniego i zamiaru ewentualnego. Zamiar bezpośredni przejawia się w chęci popełnienia czynu zabronionego, będącego aktem woli sprawcy, którego istnienie uwarunkowane jest świadomością. Zamiar bezpośredni wiąże się z chęcią popełniania czynu, która może pojawić się u człowieka wówczas, gdy uprzednio wyobrazi on sobie możliwość jego popełnienia. Na zamiar bezpośredni składa się aspekt intelektualny i aspekt wolicjonalny. Aspekt intelektualny wyraża możliwość zrealizowania swoim zachowaniem znamion przedmiotowych czynu zabronionego pod groźbą kary, a aspekt wolicjonalny to chęć popełnienia czynu zabronionego Natomiast zamiar ewentualny polega na tym, że sprawca wprawdzie nie chce popełnić czynu zabronionego, ale przewiduje realną możliwość jego popełnienia i na nią się godzi.

Kluczowym dowodem pozwalającym na ocenę zamiaru oskarżonych pozostaje nagranie z tasera, obejmujące czas 9 minut i 59 sekund. Z opinii specjalistycznej z dnia 21 lutego 2019 r., sporządzonej przez biegłego z zakresu sprzętu teleinformatycznego R. P. ( k. 6.592 – 6.664 ) wynika przy tym, iż w taserze ustawiono błędnie strefę czasową i czynności zarejestrowane na taserze miały miejsce w rzeczywistości w godzinach 8:57 – 9:07 ( k. 6.600 ), a nie, jak przyjął Sąd Rejonowy w pisemnym uzasadnieniu, w godzinach 8:53 – 9:03. Zarejestrowane na nagraniu z tasera zachowanie oskarżonych i podejmowane przez nich działania wskazują jednoznacznie, z jaką intencją i zamiarem działali oskarżeni w inkryminowanym czasie.

Z nagrania z tasera wynika, że w ciało pokrzywdzonego, leżącego na podłodze toalety, zostały wbite cztery sondy i trzykrotnie oskarżony Ł. R. strzelił z tasera do I. S. dostarczając za każdym razem przez 5 sekund prąd. Biegły sądowy J. G. podczas przesłuchania przed Sądem Rejonowym podał, że jest to prąd o napięciu 1,3 - 3,6 miliampera, jednakże z instrukcji tasera (...) wynika, że w urządzeniu tym średni prąd w obwodzie wynosi 1 - 1,3 miliampera ( k. 3.131 ). Biegły sądowy w dziedzinie taktyka i technika interwencji w zakresie samoobrony i środków przymusu bezpośredniego J. G. na rozprawie w dniu 15 marca 2019 r. podał, że efekt bólowy wystrzelenia sondy jest duży, a ból jest dolegliwy. Wskazał też, że im większa odległość między sondami, tym efekt obezwładnienia ten ból kasuje, innymi słowy, im większe rozstawienie sond, tym mniejszy ból. Drugi strzał był w duże partie mięśniowe i efekt obezwładnienia I. S. był większy niż za pierwszym razem, gdzie I. S. dostał w przedramię, które nie jest umięśnione. Dla efektu obezwładnienie trzeci strzał nie był potrzebny. Oskarżony Ł. R. – jak wskazał biegły - stosując (...) w małym pomieszczeniu rozstawu wymaganego do pełnego obezwładnienia nerwu mięśniowego nie uzyskał. Gdyby urządzenie zostało użyte prawidłowo ból byłby mniejszy ( k. 6.710 – 6.712 ). Nagranie z tasera wyraźnie przy tym pokazuje, że prąd emitowany przez to urządzenie spowodował duży ból u pokrzywdzonego, zaś dalsze zachowanie oskarżonych dostarczyło I. S. poważnych i dolegliwych cierpień psychicznych. Co przecież istotne, a co apelujący pomija milczeniem, to fakt, iż po trzykrotnym rażeniu prądem leżącego na podłodze i wijącego się z bólu I. S., pokrzywdzony był nadal podłączony do tego urządzenia ( jak ustalił Sąd Rejonowy, trzy przewody od urządzenia obezwładniającego wciąż były przyczepione do odzieży I. S. ) i otrzymał od Ł. R. komunikat o treści: „Jeszcze raz … polecenia, będzie powtórka z rozrywki”, a następnie oskarżony wydał pokrzywdzonemu polecenie zdjęcia spodni i egzekwował wykonanie tego polecenia. Z nagrania z tasera wynika, że ściągnięcie, a następnie założenie spodni zajęło I. S. ponad 8 minut, podczas gdy - jak zeznał G. G. (1) na rozprawie w dniu 18 stycznia 2019 r. - „3 - 5 minut, tyle jest konieczne na rozebranie się zatrzymanego i jego sprawdzenie.” ( k. 6.521 ). Przed zakończeniem czynności przeszukania oskarżony Ł. R. – jak sam przyznał - ponownie zagroził pokrzywdzonemu użyciem tasera (...) w przypadku niewykonania polecenia. Nagranie z tasera przeczy przy tym wyjaśnieniom oskarżonego złożonym w postępowaniu sądowym, że wypowiedzenie tej groźby miało miejsce „na koniec kiedy zobaczyłem, że mój paralizator już jest i tak niezdatny do użytku, ze względu na to, że mężczyzna po prostu powyrywał diody, które wbiły się w jego ubranie.”. Z treści opinii Agencji Bezpieczeństwa (...) z zakresu badań fonoskopijnych ( k. 3.381 - 3.395 ) wynika, iż dopiero po uzyskaniu od I. S. informacji, że pokrzywdzony zrozumiał ten komunikat, oskarżony stwierdził „ja to teraz zgaszę” ( k. 3.393 ) i urządzenie zostało wyłączone. Dodać należy, że właśnie dlatego rejestracja zdarzenia przez kamerę tasera obejmuje czas 9 minut i 59 sekund, albowiem nagrywanie odbywa się w systemie „zapętlonym” w momencie odbezpieczenia urządzenia, tzn. bezpiecznik zewnętrzny ustawiony jest w pozycji górnej (A.) i kończy z chwilą wyłączenia urządzenia ( k. 3.137 odwrót ). Wypowiedzi oskarżonego co do ponownego użycia wobec pokrzywdzonego paralizatora spełniają przy tym wszelkie kryteria groźby bezprawnej w rozumieniu art. 115 § 12 k.k., a nie realizację ustawowego obowiązku z art. 34 ust. 1 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, jak wskazał w uzasadnieniu apelacji obrońca oskarżonego.

Z treści opinii oraz sprawozdania (...) (...) z przeprowadzonych badań fonoskopijnych ( k. 1.808 - 1.833 ) wynika, iż na nagraniu z tasera zostały zarejestrowane głosy 5 mężczyzn, oznaczonych jako (...). Z uwagi na treść zarejestrowanych wypowiedzi przyjąć należy, iż głos osoby oznaczonej jako (...) należy do pokrzywdzonego I. S.. Osobą, która najczęściej zwracała się do pokrzywdzonego podczas czynności przeszukania był mężczyzna oznaczony jako (...) czyli ta osoba, która groziła pokrzywdzonemu ponownym użyciem tasera. Oczywistym zatem pozostaje, że osobą jako M2 jest oskarżony Ł. R. i to właśnie on polecił I. S. ściągnięcie spodni i egzekwował wykonanie tego polecenia, używając przy tym słów wulgarnych, takich jak: „k…( … ) wystraszony ( … ) i ch.. ciężko było a teraz widzę ( … ), „go w d…. Przecież ja się nie będę ( się ) z nim szarpał”, „Wstań (…) spodnie. Załóż je na d…”. Treść tych słów sama przez się przeczy wyjaśnieniom oskarżonego Ł. R., złożonym w postępowaniu sądowym, iż takie zachowanie miało miejsce, albowiem „wydawało mi się, że zaostrzenie języka do wulgaryzmu wypowiedzianego w zdaniu może mieć szanse przemówić temu człowiekowi do rozsądku”.

Znamię „znęca się” może obejmować różne sposoby zachowania się sprawcy. Katalog tych zachowań jest otwarty i wymaga każdorazowej wnikliwej oceny konkretnego stanu faktycznego. Pojęcie "znęcanie się" zawiera w sobie istnienie przewagi sprawcy nad osobą pokrzywdzonym, któremu nie może się ona przeciwstawić lub może to uczynić w niewielkim stopniu. Cechą podmiotową znęcania się jego umyślność wyrażająca się w chęci wyrządzenia krzywdy fizycznej lub moralnej, dokuczenia, poniżenia - obojętnie z jakich pobudek. Znęcanie się nie musi być determinowane konkretnym celem i w związku z brakiem ustawowych wskazań w tym zakresie, przyjąć należy, że mogą to być jakiekolwiek cele, nie wyłączając chęci jedynie dokuczenia innemu człowiekowi, najczęściej będącemu praktycznie bezbronnym, z racji izolacji. Urządzenie (...) (...), co jest oczywiste, służy do obezwładniania i jego prawidłowe użycie ma finalnie powodować efekt obezwładnienia, czyli brak działania ze strony osoby, w stosunku do której urządzenie to jest używane. Skoro czynność przeszukania I. S. miała polegać na działaniu pokrzywdzonego, tj. zdjęciu odzieży, to jako oczywista jawi się konstatacja, że użycie tasera wobec I. S. nie tylko nie miało żadnych racjonalnych podstaw, ale przede wszystkim zmierzało do wyrządzenia pokrzywdzonemu dolegliwości bólowych i psychicznych. Podkreślić przy tym należy, iż użycie tasera obejmowało nie tylko fazę, w której wyemitowano z tego urządzenia prąd w ciało pokrzywdzonego, ale także fazę, w której pokrzywdzony był nadal podłączony do tego urządzenia i egzekwowano od niego wykonanie polecenia zdjęcia spodni. Nie ma zatem żadnych wątpliwości, że oskarżony Ł. R., działając wspólnie i w porozumieniu z pozostałymi oskarżonymi ( o czym będzie mowa jeszcze w dalszej części uzasadnienia ) znęcał się fizycznie i psychicznie nad I. S. i to z zamiarem bezpośrednim, który został zresztą przyjęty przez Sąd Rejonowy w opisie przypisanych oskarżonym czynów. Znęcanie polega na umyślnym zadawaniu bólu fizycznego lub dotkliwych cierpień moralnych, podejmowanych przez sprawcę, by przysporzyć ofierze cierpień, poniżyć ją, czy podporządkować własnej woli. Zamiar sprawcy ustala się z całokształtu przedmiotowych, jak i podmiotowych okoliczności, a wyjaśnienia oskarżonego nie mogą stanowić jedynej, a nawet głównej okoliczności w zakresie ustaleń co do zamiaru. Przy zamiarze bezpośrednim niezbędna jest świadomość sprawcy co do celu i środków do tego prowadzących, czyli znamion czynu zabronionego oraz wola ich realizacji ( tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2017 r., II KK 104/17 ). Zdaniem Sądu Okręgowego, zrekonstruowane w sprawie fakty wskazują na podejmowanie przez wszystkich oskarżonych działań z zamiarem bezpośrednim wyrządzenia pokrzywdzonemu dotkliwych cierpień fizycznych i psychicznych, w związku z czym nie można podzielić poglądu Sądu Rejonowego wyrażonego w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że oskarżeni działali w zamiarze ewentualnym dostarczenia cierpień I. S., albowiem ich celem było nakłonienie I. S. do posłuszeństwa. Na gruncie prawa karnego materialnego działanie sprawcy ma zawsze charakter instrumentalny, gdyż zmierza do wywołania określonego skutku polegającego na powstaniu po stronie ofiary sytuacji, określanej mianem przymusu. Relacje osoby zatrzymanej z funkcjonariuszami Policji zawsze oparte są o zasadę podporządkowania i posłuszeństwa, a wszystkim przypadkom stosowania środków przymusu bezpośredniego przewodzi jeden cel główny, tj. uzyskanie posłuszeństwa wobec poleceń wydanych przez osoby kompetentne na podstawie prawa. W trakcie przeszukania osoba poddana tej czynności zobowiązana jest wykonywać polecenia funkcjonariuszy przeprowadzających czynność, a w przypadku niepodporządkowania się poleceniom mogą być w stosunku do niej zastosowane środki przymusu bezpośredniego, ale nie wszystkie. Przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej nie używa się wobec osób, w stosunku do których użyto innych środków przymusu bezpośredniego, tj. kajdanek - art. 25 ust. 3 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Zgodnie z treścią art. 25 ust. 1 tej ustawy, przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej można użyć lub wykorzystać je w przypadkach, o których mowa w art. 11 pkt 2, 3, 5, 7 – 11 i 13. Zatem z mocy ustawy przedmiotów takich nie używa się w przypadkach, o których mowa w art. 11 pkt 1 i 12 ww. ustawy, tj. w przypadku konieczności wyegzekwowania wymaganego prawem zachowania zgodnie z wydanym przez uprawnionego poleceniem ( art. 11 pkt 1 ustawy ) oraz w przypadku konieczności pokonania oporu biernego ( art. 11 pkt 12 ustawy ). Użycie tasera miało miejsce w sytuacji, gdy I. S. miał założone na rękach kajdanki, a wydanie pokrzywdzonemu polecenia zdjęcia spodni i egzekwowanie tego polecenia nastąpiło, gdy I. S. miał założone kajdanki na rękach i był podłączony do tasera (...), a oskarżony Ł. R. mógł w każdym czasie ponownie użyć tego urządzenia wobec pokrzywdzonego. Jak słusznie podnieśli pełnomocnicy oskarżycieli posiłkowych, zachowanie oskarżonych było nacechowane premedytacją, ukierunkowanym, przemyślanym i konsekwentnym sposobem działania. Oskarżeni działali w warunkach znacznej przewagi liczebnej, wręcz osaczenia pokrzywdzonego, cała sytuacja odbywała się w ciasnym, ciemnym i niehigienicznym pomieszczeniu toalety. Pokrzywdzony miał założone kajdanki na ręce trzymane z przodu, co dodatkowo wzmagało jego poczucie jego poczucie bezsilności wobec działań oskarżonych. W tych okolicznościach, zdaniem Sądu Odwoławczego, przyjęte przez Sąd Rejonowy „nakłanianie” pokrzywdzonego do posłuszeństwa stanowiło w istocie rzeczy czynności wykonawcze, które intencjonalnie nakierowane były na zadanie pokrzywdzonemu cierpień fizycznych i psychicznych. Znamienne jest przy tym zawarte w opinii oraz sprawozdaniu (...) (...) z przeprowadzonych badań fonoskopijnych stwierdzenie jednego z oskarżonych, oznaczonego jak M, iż podejmowane przez policjantów wobec pokrzywdzonego zachowanie „nie jest normalne” i odpowiedź oskarżonego, oznaczonego jak M2: „No i co z tego?” ( k. 1.823 ). Oskarżeni z pewnością mieli pełną świadomość nieprawidłowości podjętych przez nich zachowań. Z nagrania z tasera wyraźnie przy tym wynika, jak I. S. był przerażony działaniami oskarżonych, jak trząsł się i nie mógł ze zdenerwowania zdjąć spodni, a następnie ich założyć. Wykonanie tych czynności utrudnione było także przez trzy przewody, które nadal tkwiły w ciele pokrzywdzonego, co wyraźnie widać na nagraniu z tasera. Pomimo tego wszyscy oskarżeni – jak wynika z opinii oraz sprawozdania (...) (...) z przeprowadzonych badań fonoskopijnych – wydawali pokrzywdzonemu polecenia lub komentowali jego zachowanie. I tak:

1. oskarżony, oznaczony jako M kierował do pokrzywdzonego m.in. słowa: „k… ( … ) spodnie które masz”, Możesz wstać”, „Nic ci nie jest”, „ale jak będzie się coś działo to jeszcze raz dostaniesz”, „Dobra. Teraz wstań i ubierz”, „No dobra. Ubierz spodnie, zapnij jeszcze dobrze”, „Masz stać.”

2. oskarżony, oznaczony jako M2 kierował do pokrzywdzonego m.in. słowa: „jeszcze raz (…) będzie powtórka z rozrywki”, „Wstań (…) spodnie. Załóż je na d… i już”, „Teraz masz zapiąć guzik”, „Ściągaj spodnie”, „Nic ci nie zrobię”, „K…wystraszony (…) i ch.. ciężko było a teraz widzę”, „Wstań. Nie bój się”, (...), „go w d… Przecież ja się nie będę z nim szarpał”, „I teraz możesz wstać i założyć spodnie”, „I jeszcze raz nie wykonasz polecenia, to ci z tego jeszcze raz za… Rozumiesz to?”. Zauważyć przy tym należy, iż oskarżony Ł. R. przyznał, iż to właśnie on skierował do pokrzywdzonego pierwszą i ostatnią z ww. wypowiedzi.

3. oskarżony, oznaczony jako (...) kierował do pokrzywdzonego słowa: „I przysiad”, a na prośbę pokrzywdzonego „Ludzie no nie bijcie mnie k…” odpowiedział „Nikt (…) nie bije” oraz stwierdził „Znowu go będziemy kuć z tyłu, to będzie to samo co na (...).”

4. oskarżony, oznaczony jako M4 kierował do pokrzywdzonego słowa: „Wstań k…”, „Nie zakładaj.”

W ślad za Sądem Rejonowym powtórzyć należy, iż wypowiedzi te świadczą o negatywnym, aroganckim i lekceważącym stosunku oskarżonych do zatrzymanego i służyły również dotknięciu godności I. S.. Dodać należy, iż w trakcie zdejmowania spodni przez I. S. pada także stwierdzenie, że pokrzywdzony za mało dostał ( k. 1.828 ). Nie budzi zatem żadnych wątpliwości, iż oprócz dolegliwości bólowych pokrzywdzony podczas inkryminowanego zajścia doznał także dolegliwych i poważnych cierpień psychicznych. Trafnie Sąd Rejonowy uznał, iż „intensywność dostarczanych pokrzywdzonemu dolegliwości była niezwykle duża, jak to jednoznacznie wynika z materiału video. O tym, że I. S. cierpiał, zważając na zapis video, nie trzeba dodatkowo przekonywać”. Zauważyć należy, iż w realiach niniejszej sprawy było możliwe jedynie odtworzenie fragmentów wypowiedzi kierowanych do pokrzywdzonego przez oskarżonych, albowiem wszystkie pliki nagrań z tasera charakteryzuje bardzo duże zniekształcenie i przesterowanie, a zniekształcenia sygnału mowy i utrata jakości nagrania są nieodwracalne. Treść nagranych rozmów i wypowiadane przez pokrzywdzonego oraz oskarżonych słowa są jednak zbieżne i spójne z treścią opinii Agencji Bezpieczeństwa (...) w W. - Biuro (...), sporządzonej przez ekspertów z zakresu badań fonoskopijnych ( k. 3.381 - 3.395 ), a różnice miedzy opiniami nie są natury zasadniczej i sprowadzają się jedynie do bardziej precyzyjnego odtworzenia przez (...) treści rozmów, utrwalonych na nagraniu z tasera. Zwrócić należy jednak uwagę na fakt, iż treść opinii (...) w W. wskazuje m.in. na obawy pokrzywdzonego przed ponownym rażeniem go prądem oraz zapewnienia policjantów, że dopóki pokrzywdzony będzie wykonywał polecenia, to nic mu nie zrobią ( k. 3.386 ).

Wbrew odmiennemu stanowisku apelującego, fakt sprowadzenia I. S. – przed użyciem tasera - do pozycji najbliższej podłożu wcale nie świadczy o minimalizacji negatywnych skutków użycia tasera i braku zamiaru znęcania się nad pokrzywdzonym. Po pierwsze, ułożenie pokrzywdzonego na podłodze ułatwiało oskarżonemu Ł. R. użycie tasera i wbicie sond w ciało pokrzywdzonego, a po drugie, brak obrażeń ciała u pokrzywdzonego w postaci np. uderzenia się I. S. głową o ścianę, czy podłogę powodował, że zachowanie oskarżonych w toalecie nie pozostawiało na ciele pokrzywdzonego zewnętrznych śladów, które byłyby widoczne dla innych osób znajdujących się na terenie Komisariatu Policji W.. Niezależnie od tego podnieść należy, iż z korzyścią dla oskarżonych Sąd Rejonowy przyjął - opierając się wyłącznie na wyjaśnieniach oskarżonego A. W. ( k. 5.548 ) – że pokrzywdzony przed użyciem tasera „sam jednak w tym czasie obniżył swoja pozycję”, choć z wyjaśnień pozostałych oskarżonych wyraźnie wynikało, że sprowadzenie I. S. do pozycji najbliższej podłożu nastąpiło w wariancie siłowym i wymagało użycia siły fizycznej, opisanej w zarzutach aktu oskarżenia ( szarpania i popychania ). Podnieść przy tym należy, iż skoro oskarżeni sprowadzili I. S. do podłoża, to w tym momencie uzyskali nad nim przewagę fizyczną, której pokrzywdzony nie mógł się przeciwstawić i dalsze podejmowane przez oskarżonych wobec pokrzywdzonego czynności, polegające na umyślnym zadawaniu I. S. bólu fizycznego i dotkliwych cierpień moralnych, a nadto grożeniu mu przez Ł. R. stanowiły znęcanie w rozumieniu art. 247 § 1 k.k.

Ponadto, z akt sprawy wynika, że wobec I. S. w dniu 15 maja 2016 r. dokonano przeszukania na podstawie art. 219 § 2 k.p.k. w ramach czynności nie cierpiących zwłoki z art. 308 k.p.k. ( k. 14-15 ). Czynność przeszukania jest prawnie dopuszczalnym wyjątkiem od konstytucyjnej ochrony praw podmiotowych. Jest specyficznym środkiem przymusu pozwalającym na legalne wkroczenie w sferę konstytucyjnie gwarantowanych praw i wolności osobistych człowieka. Ze względu na wykrywczy charakter przeszukanie unormowano w przepisach o dowodach, nie zaś w ramach środków przymusu procesowego. Przeszukanie w myśl art. 227 k.p.k. - w brzemieniu obowiązującym w dniu 16 maja 2016 r. - powinno być dokonane zgodnie z celem tej czynności, z zachowaniem umiaru i poszanowania godności osób, których ta czynność dotyczy oraz bez wyrządzania zbędnych szkód i dolegliwości. Sposób i forma przeszukania I. S. rażąco naruszały treść tego właśnie przepisu, a nie wskazaną przez Sąd Rejonowy ogólną dyrektywę z art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji. Przepis art. 219 § 2 k.p.k. w zakresie, w jakim przewidywał przeszukanie osoby, nie określał jednocześnie granic tego przeszukania i nie wskazywał czynności składających się na przeszukanie osoby, a w związku z tym nie określał granic ingerencji organów władzy publicznej w sferę prawa do prywatności, nietykalności i wolności osobistej osoby poddanej czynności przeszukania. Odnotować należy, iż już w dniu 29 sierpnia 2014 r. Rzecznik Praw Obywatelskich złożył wniosek do Trybunału Konstytucyjnego m.in. o stwierdzenie, że art. 219 § 2 w zakresie, w jakim przewiduje przeszukanie osoby, nie określając granic tego przeszukania, jest niezgodny z art. 41 ust. 1 i art. 47 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, a w dacie inkryminowanego zdarzenia wniosek ten oczekiwał na rozpoznanie. Orzeczenie w tej materii wydano w dniu 14 grudnia 2017 r. w sprawie K 17/14.

W przedmiotowej sprawie przeszukanie zatrzymanego polegało na zdjęciu odzieży przez osobę zatrzymaną. Jednakże podczas przeszukania, polegającego na zdjęciu przez osobę zatrzymaną odzieży należy odpiąć osobie zatrzymanej kajdanki. Jak zeznał P. N., w czasie przeszukania zdejmuje się osobie zatrzymanej kajdanki, albowiem fizycznie nie byłoby możliwe zdjęcie przez nią odzieży ( k. 880 ). Oczywiście, są sytuacje, gdy z uwagi na agresywne zachowanie osoby zatrzymanej kajdanek zdjąć nie można, a trzeba ją przeszukać. W takiej sytuacji dokonuje się dokładnego sprawdzenia zewnętrznej odzieży i zakamarków ciała przeszukiwanego z możliwością odkrywania zakrytych odzieżą części ciała oraz dokładnego przeszukiwania osoby, polegającego na przesuwaniu rąk po jej ciele i dotykaniu jej ciała: od nadgarstka do barku, przez kark, głowę i ramiona, plecy i pośladki, aż do nóg ( L. D., Bezpieczeństwo policyjnych czynności i działań. Centrum Szkolenia (...) L. 2015 ). I taką właśnie formę przeszukania winni oskarżeni zastosować wobec zatrzymanego I. S., a nie dokonywać działań, utrwalonych na nagraniu z tasera. Konstatacja ta znajduje potwierdzenie w opinii pisemnej biegłego sądowego J. G., który wskazał m.in., że widząc opór ze strony zatrzymanego policjanci powinni najpierw przepiąć I. S. kajdanki na ręce od tyłu, a następnie przystąpić do czynności przeszukania samodzielnie ( strona 64 opinii - k. 2.669 ). Wybrana przez oskarżonych forma przeszukania osoby I. S. także zatem wskazuje, iż bezpośrednim zamiarem oskarżonych było zadanie intensywnego bólu pokrzywdzonemu i dolegliwych cierpień psychicznych. Przeszukanie było tylko pretekstem kamuflującym ten cel. Uwzględniając negatywne nastawienie pokrzywdzonego do wykonywanych z jego udziałem czynności z góry można było przewidzieć, że I. S. mając założone kajdanki na rękach odmówi wykonania poleceń oskarżonych dotyczących zdjęcia odzieży, do czego zresztą w tym przypadku miał absolutnie prawo.

Całokształt zachowania oskarżonego Ł. R. i podejmowanych przez niego czynności sprawczych pozwala zatem przyjąć, iż zachowaniem swoim wyczerpał on ustawowe znamiona występku z art. 247 § 1 k.k., pozostającego w kumulatywnej kwalifikacji z art. 231 § 1 k.k., o czym będzie jeszcze mowa w dalszej części uzasadnienia. Podkreślić należy, iż ocena prawna zachowania oskarżonych należy do sądu meriti, a nie do biegłego w dziedzinie taktyka i technika interwencji w zakresie samoobrony i środków przymusu bezpośredniego J. G., na wypowiedzi którego powołuje się apelujący w uzasadnieniu swojej apelacji. Do zadań tego biegłego należała przede wszystkim ocena adekwatności użycia przez policjantów środków przymusu bezpośredniego wobec zachowania osoby zatrzymanej, w tym ocena prawidłowości użytych technik obezwładniania, wykonywanych chwytów i dźwigni transportowych, prawidłowości użycia tasera w określonej sytuacji faktycznej itp. Warto jednak przytoczyć wypowiedź tego biegłego, że czynności z udziałem zatrzymanego I. S. nie były obarczone ponadprzeciętnym ryzykiem oraz wysokim stopniem trudności realizacji ( k. 2.671 ).

Zasadnie jednak podniósł obrońca oskarżonego, iż w czasie inkryminowanego zdarzenia nie padają bezpośrednio pod adresem pokrzywdzonego słowa wulgarne i obelżywe, co wyraźnie wynika z treści zawartych w aktach sprawy opinii fonoskopijnych. Niemniej jednak pojęcie zniewagi w prawie karnym nie odbiega od tego, które występuje w języku powszechnym. Za "ubliżenie" uznać należy każde zachowanie, które według zdeterminowanych kulturowo, powszechnie przyjętych ocen stanowi wyraz pogardy dla godności drugiego człowieka, a jak wynika z przytoczonych wyżej okoliczności, zachowanie oskarżonego Ł. R. jest ewidentnie wulgarne i pogardliwe wobec pokrzywdzonego. Wprawdzie I. S. czasami wyrażał się wulgarnie wobec funkcjonariuszy (...) to – wbrew odmiennemu stanowisku apelującego - takie zachowanie pokrzywdzonego nie uprawniało Ł. R. ( jak i innych policjantów ) do wydawania pokrzywdzonemu poleceń w sposób charakterystyczny dla języka wulgarnego. Słusznie zauważył obrońca oskarżonego, iż podczas wykonywania swoich obowiązków policjant powinien zachować spokój i wysoki poziom wypowiedzi, a zdaniem Sądu Odwoławczego, także należyty poziom kultury osobistej bez względu na zachowanie osoby zatrzymanej. Podkreślić należy, iż na przestępstwo znęcania się nie mają wpływu stosowane przez ofiary środki obronne. Niejednokrotnie pokrzywdzeni przestępstwem znęcania wyrażają swój sprzeciw bądź próbują bronić się przed sprawcami. Takie postępowanie ofiar jest usprawiedliwione, gdyż ma na celu ochronę ich dóbr prawnych i przez to nie odbiera to zachowaniu sprawcy cech przestępstwa. Nie można przeto uznać, aby obrona osoby, nad którą sprawca się znęca, odbierała jego działaniu cechy przestępstwa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 sierpnia 1970 r., IV KR 146/70 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 30 kwietnia 2014 r., II AKa 55/14). Używanie wulgaryzmów przez I. S. stanowiło reakcję obronną pokrzywdzonego, zaś wulgaryzmy, jakie używane były przez policjantów w czasie czynności przeszukania oraz pogardliwy sposób zwracania się do pokrzywdzonego w ciemnym i brudnym korytarzu toalety, oświetlonym jedynie przez światło kamery tasera i iskrzące się przewody wbite w ciało pokrzywdzonego, ewidentnie miały na celu upodlenie pokrzywdzonego, co dobitnie obrazuje nagranie z tasera.

W zaistniałej sytuacji oczywiście koniecznym stała się stosowna zmiana opisu przypisanego oskarżonemu Ł. R. ( jak i pozostałym oskarżonym ), która to zmiana uwzględnia przytoczone wyżej okoliczności, jak też fakt, iż w przedmiotowej sprawie została wywiedziona apelacja na niekorzyść oskarżonych, podnosząca błędne ustalenia faktyczne ( pkt 8 i 9 petitum apelacji ) i akcentująca działanie oskarżonych w warunkach znacznej przewagi liczebnej, wręcz osaczenia pokrzywdzonego, w ciemnym i odrapanym pomieszczeniu toalety, w celu podporządkowania pokrzywdzonego swoim rozkazom, zmierzającym do zdjęcia ubrań przez pokrzywdzonego. Uzasadnienie apelacji jest integralną jej częścią i nawet jeśli treści w nim zawarte nie pokrywają się całkowicie z treścią zarzutów sformułowanych w petitum środka zaskarżenia, to oceny zasadności zarzutów należy dokonywać z uwzględnieniem całości części motywacyjnej.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy uzasadnia przyjęcie, że znęcanie się oskarżonego Ł. R. nad zatrzymanym polegało na tym, iż przeprowadzając w ciasnym i wąskim pomieszczeniu toalety Komisariatu Policji W. we W. czynność przeszukania osoby I. S., który miał założone kajdanki na ręce trzymane z przodu i pozostawał pod całkowitą ochroną funkcjonariuszy (...) trzykrotnie użył z odległości wobec zatrzymanego I. S. urządzenia T. X., co spowodowało u pokrzywdzonego cierpienia fizyczne wywołane przez prąd elektryczny przepływający przez jego ciało, a następnie, gdy pokrzywdzony był nadal podłączony do tego urządzenia, wydał I. S. polecenie ściągnięcia spodni i egzekwował wykonanie tego polecenia, wulgarnie i pogardliwie odnosił się do pokrzywdzonego, a nadto groził mu ponownym użyciem urządzenia T. X..

Zmiana opisu czynu przypisanego oskarżonemu Ł. R. w pełni odzwierciedla podejmowane przez niego czynności sprawcze, które wyczerpują ustawowe znamiona występku z art. 247 § 1 k.k. Dodać należy, że w myśl art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. wyrok skazujący winien zawierać dokładne określenie przypisanego oskarżonemu czynu, co oznacza, że w jego opisie należy ująć każdy aspekt zachowania sprawcy (sprawców) istotny dla oddania kryminalnej zawartości czynu i mieszczący się w ustawowych znamionach danego typu przestępstwa.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyniło wniosek bezzasadnym.

(...).

Zarzut obrońcy oskarżonego Ł. R. obrazy przepisu prawa materialnego, a to art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego poprzez jego błędne zastosowanie.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut zasługiwał na uwzględnienie, choć podnieść należy, iż obraza prawa materialnego może polegać na błędnej wykładni zastosowanego przepisu, zastosowaniu nieodpowiedniego przepisu, a także na niezastosowaniu określonego przepisu w sytuacji, gdy jego zastosowanie jest obowiązkowe. Obraza prawa materialnego może być przyczyną odwoławczą jedynie wtedy, gdy ma ona charakter samoistny. Nie można więc mówić o obrazie prawa materialnego w sytuacji, gdy wadliwość orzeczenia w tym zakresie jest wynikiem błędnych ustaleń faktycznych przyjętych za jego podstawę lub naruszenia przepisów procesowych. Skoro zatem autor apelacji kwestionuje także poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne, że zachowanie I. S. wskazywało na zaburzenia psychiczne, to postawienie zarzutu obrazy prawa materialnego było oczywiście bezpodstawne. Zarzuty odnoszące się do prawidłowości ustalenia stanu faktycznego czy też oceny dowodów są zarzutami pierwotnymi co do zarzutu obrazy prawa materialnego i to one powinny być podnoszone, gdyż oczywistym jest, że w przypadku błędu w ustaleniach faktycznych, czy też błędnej oceny dowodów, to te właśnie uchybienia warunkują zastosowanie prawa materialnego w danej sytuacji procesowej.

Przede wszystkim stwierdzić należy, iż rozstrzygnięcie kwestii faktycznych i prawnych związanych z zachowaniem oskarżonych w czasie krytycznego zdarzenia nie było sprawą nader skomplikowaną i wyłącznie na skutek dalece dowolnych ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego, że zachowanie I. S. wykazywało na zaburzenia psychiczne, Sąd ten błędnie uznał, iż na mocy art. 3 pkt 4 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej ( błędnie powołanego art. 3 ust. 3 w części rozstrzygającej wyroku ) wyłączało to stosowanie wobec pokrzywdzonego środków przymusu bezpośredniego na podstawie przepisów ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, a stosując wobec I. S. (...) (...) oskarżeni naruszyli art. 18 ust.1 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego. Ustalony przez Sąd I instancji stan faktyczny nie znajduje oparcia w prawidłowo dokonanej analizie i ocenie całokształtu materiału dowodowego przeprowadzonego i ujawnionego na rozprawie, a wyrażone przez Sąd Rejonowy oceny prawne są nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, termin "osoba z zaburzeniami psychicznymi" odnosi się do osoby chorej psychicznie (wykazującej zaburzenia psychotyczne), osoby upośledzonej oraz do osoby wykazującej inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym. Osobą z zaburzeniami psychicznymi jest zarówno osoba, o której mowa w art. 23 ustawy ( tj. osoba chora psychicznie, której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu tej choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób), jak i w art. 24 ustawy ( tj. osoba, której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych zagraża bezpośrednio swojemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, a zachodzą wątpliwości, czy jest ona chora psychicznie ). Sformułowanie "dotychczasowe zachowanie" jest nieokreślone i może oznaczać postępowanie zarówno w przeszłości, trwające przez pewien czas, jak również jednorazowy incydent o takim natężeniu, że wywołuje wątpliwości co do zdrowia psychicznego i stanowi zagrożenie życia tej osoby albo zdrowia lub życia innych osób ( tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 12 października 2018 r., V CSK 166/18 ).

Przepis art. 18 ust. 1 ustawy z 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego jednoznacznie stanowi, że ma on zastosowanie wobec osób z zaburzeniami psychicznym "przy wykonywaniu czynności przewidzianych w ustawie i przymus bezpośredni wobec osób z zaburzeniami psychicznymi można stosować tylko wtedy, gdy przepis niniejszej ustawy do tego upoważnia albo osoby te dopuszczają się zachowań, określonych w art. 18 ust. 1 pkt 1-3 tej ustawy. W myśl art. 18 ust.2 omawianej ustawy o zastosowaniu przymusu bezpośredniego decyduje lekarz, który określa rodzaj zastosowanego środka przymusu oraz osobiście nadzoruje jego wykonanie. Na podstawie przepisów tej ustawy stosowany jest przymus leczniczy, a Policja jest zobowiązana do udzielania pomocy lekarzom wykonującym czynności w stosunku do osób z zaburzeniami psychicznymi. Jest to związane z zagrożeniem, jakie mogą spowodować takie osoby swoim zachowaniem. Podstawą interwencji często jest zgłoszenie lub prośba lekarza, pielęgniarki lub innej osoby z personelu medycznego.

Oskarżeni, co oczywiste, nie wykonywali wobec pokrzywdzonego czynności przewidzianych w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego, niemniej jednak w literaturze przedmiotu, a także w policyjnych materiałach szkoleniowych ( Podstawy interwencji policyjnych ze szczególnym uwzględnieniem zasad podejmowania czynności wobec osób z zaburzeniami psychicznymi oraz nosicielami wirusa H. ) przyjmuje się, że jeżeli interwencja policyjna ma miejsce poza szpitalem, a w jej trakcie pojawia się podejrzenie o zaburzeniach psychicznych policjanci mają obowiązek zaczekać z decyzją o zastosowaniu przymusu na lekarza, który będzie mógł potwierdzić medyczne zakwalifikowanie osoby jako chorej psychicznie. Wyjątkiem jest sytuacja, w której osoba z zaburzeniami psychicznymi dopuszcza się zamachu przeciwko życiu, zdrowiu własnemu lub innej osoby oraz bezpieczeństwu powszechnemu. W takim przypadku ( np. w trakcie oczekiwania policjantów na lekarza ) zachodzą podstawy do użycia przez policjanta, adekwatnego do sytuacji środka przymusu bez zgody lekarza. Podczas nieobecności lekarza policjanci powinni w pierwszej kolejności wykorzystać środki przymusu służące do obezwładniania, tj. siatkowy zestaw obezwładniający, paralizator elektryczny, kaftan bezpieczeństwa czy pas bezpieczeństwa.

Odnosząc powyższe do realiów niniejszej sprawy podnieść należy, iż w uzasadnieniu zaskarżonego zostały przedstawione następujące okoliczności i argumenty, które finalnie uzasadniały wniosek Sądu meriti, że zachowanie pokrzywdzonego wskazywało na zaburzenia psychiczne:

1) w pokoju zatrzymań „I. S. zachowywał się względnie spokojnie ale nietypowo. Mówił sam do siebie. Podchodził do Ł. R. i P. G. oraz zadawał im niezrozumiale pytania. Nie chciał usiąść na ławce ani na krześle. Uciekał w kąt pomieszczenia i siadł na podłodze. Gwałtownie przemieszczał się siadając na ławce po czym siadał na podłodze. Wykonywał nienaturalne ruchy, trudne do opisania, zbliżone do zachowań osoby zdenerwowanej. Miał cały czas na rękach kajdanki założone od przodu. Policjanci pytali się go skąd ma telefony. I. S. nie chciał odpowiedzieć. Wykonywał nieskoordynowane ruchy. Podskakiwał tzw. „żabkami” do biurka policjantów. Krzyczał, że nic nie zrobił i żeby go wypuścić. Krzyczał, żeby go nie bić, choć nikt go nie dotykał. Krzyczał, że coś go boli. Wyrażał dziwną mimikę twarzy.” ;

2) oskarżeni „byli świadomi odmienności zachowania I. S..” ;

3) zaistniałe zachowanie I. S. w postaci niemożności odrzucenia zaistnienia symptomów zaburzeń psychicznych nie pozwalało samo w sobie na użycie wobec niego środków przymusu bezpośredniego, takich jak urządzenie do obezwładniania (...) (...) ;

4) dano wiarę oskarżonym „co do dostrzeżenia przez nich symptomów nienormalnego zachowania I. S.. (…) Ł. R. i P. G. przebywając przez cały czas z I. S. mieli możliwość zaobserwować wszystkie symptomy jego nietypowego zachowania. Możliwość taką mieli także P. P. (1) i A. W. przebywając czasowo w tym pomieszczeniu. G. G. (1) (…) wprost stwierdził, iż atypowe zachowanie I. S. w pomieszczeniu dla zatrzymanych było tak widoczne, iż nie było możliwości jego nie odnotowania przez osoby przebywające w tym pomieszczeniu. Koresponduje to z wyjaśnieniami A. W., który (…) dostrzegł możliwość wpływu środków psychoaktywnych na postawę I. S.. Stwierdził on zarazem brak swojego przygotowania medycznego. Przez to w ocenie Sądu dał wyraz odbioru zachowania I. S. odmiennego od normalnego. Zaś w oparciu o swoje doświadczenie zawodowe zasugerował, jako jego podstawę zażycie substancji psychoaktywnych. P. P. (1) przebywając razem z A. W., zwłaszcza w fazie przeprowadzania I. S. do toalety jak i już w toalecie, miał możliwość obserwacji taką samą jak A. W.. Materiał dowodowy wskazuje, iż miał on przygotowanie medyczne. Przez to tym bardziej musiał on dostrzec symptomy nietypowego zachowania I. S..”;

5) zachowanie I. S. w Komisariacie Policji W. „powinno budzić wątpliwości co do jego stanu psychiki. Nie sposób bowiem stwierdzić by osoba bez takich zaburzeń wykonuje nieskoordynowane ruchy, podskakuje tzw. „żabkami”, krzyczy żeby go nie bić, choć nikt go nie dotyka wyrażając przy tym dziwną mimikę twarzy. W ten sposób miał się zachowywać I. S. w pomieszczeniu dla osób zatrzymanych (…). Wreszcie zachowanie I. S. na korytarzu przed wprowadzeniem do toalety musiało być na tyle znamienne, że kilkakrotnie zwrócono się do niego by „nie wariował”;

6) z wyjaśnień oskarżonych wynika, iż „byli oni świadomi odmienności zachowania I. S.. Przez to nie mogli oni nie dostrzegać symptomów świadczących o zaburzeniach psychicznych. Przebywając w komisariacie Policji W., w pomieszczeniu z innymi osobami zatrzymanymi I. S. zachowywał się w sposób odbiegający od normalnego. (…) Zachowanie to manifestowało się siedzeniem na podłodze, poruszaniem się skokami tzw. żabką, udzielaniem odpowiedzi na niezadane pytania, nerwowością i nienaturalnością ruchów. (…) Dalej, wątpliwy stan psychiki musiał być oczywisty, skoro w trakcie przeprowadzania do toalety policjanci zwracali się do I. S. by nie wariował. Okoliczności wskazujące na nietypowość zachowania I. S., jak stwierdził biegły J. G. w ustnej opinii złożonej w toku przewodu sądowego w dniu 15 marca 2019 r. nie pozwalały na wykluczenie zaistnienia symptomów zaburzeń psychicznych I. S.. Należy także dodać, iż sami oskarżeni dostrzegli odmienność zachowania I. S.. Dał temu wyraz Ł. R. opisując w swoich wyjaśnieniach zachowanie I. S. choćby jeszcze w pomieszczeniu dla zatrzymanych, przed wprowadzeniem do toalety. W ten sposób należy oddać wyjaśnienia o zmiennym zachowaniu I. S., który po chwilach uspokojenia stawał się pobudzony. Miał on wstawać, i podchodzić do biurka tak, że trzeba było stosować chwyty obezwładniające. O nerwowości i pobudzeniu I. S. wyjaśniał też P. G.. Opisując jego zachowanie w pomieszczeniu dla zatrzymanych przed wprowadzeniem do toalety zwrócił uwagę na zadawanie przez I. S. nielogicznych pytań i wstawania bez powodu. A. W. opisując zachowanie I. S. jeszcze przed użyciem urządzenia (...) wyraził się, iż to zachowanie mogło sugerować, że jest on pod wpływem środków odurzających. Przy tym nie ma możliwości, by takich samych wrażeń nie odniósł P. P. (1) także przebywający w tym pomieszczeniu i przed toaletą. Tak więc subiektywnie wszyscy oskarżeni byli świadomi odmiennych zachowań I. S., które musiały świadczyć o wątpliwej jego psychice, co wprost zaakcentowali. Inaczej bowiem nie sposób odebrać słów o nerwowości, pobudzeniu, niezrozumiałych działaniach czy też zachowaniu takim jak pod wpływem środków odurzających. W tych okolicznościach całkowicie bezpodstawnym stało się stosowanie wobec I. S. środków przymusu bezpośredniego, zwłaszcza środków technicznych. Potwierdził to biegły J. G. w ustnej opinii złożonej w toku przewodu sądowego w dniu 15 marca 2019 r.” (…).Wiedza, iż osoby z zaburzeniami psychicznymi wymagają innego traktowania jest powszechna w świadomości społecznej. Tym bardziej dotyczy to funkcjonariuszy Policji. Potwierdził to także biegły J. G. w swojej opinii. Zatem Ł. R., P. G., A. W. i P. P. (1) widząc zachowanie I. S. niepozwalające na wykluczenie symptomów zaburzeń psychicznych i mimo tego konsekwentnie podejmując standardowe działania świadomie niedopełniali swoich obowiązków w odniesieniu do art. 18 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego. Sąd bowiem nie dostrzegł możliwości by (…) widząc opisane przejawy zachowania się I. S. nie zdawali sobie sprawy z konieczności zachowania się względem niego jako wobec osoby z zaburzeniami psychicznymi.”

Z przytoczonych wyżej ustaleń, ocen i rozważań wynika, iż Sąd Rejonowy przekroczył granice sędziowskiej swobody ocen i wkroczył w sferę ich dowolności, samodzielnie i arbitralnie przyjmując, że zachowanie I. S. odbiegało od normy, było nienaturalne, atypowe, odmienne i tym samym było oznaką zaburzeń psychicznych lub „powinno budzić wątpliwości co do jego stanu psychiki”. Swoje wnioski Sąd meriti oparł na jednostronnie ukierunkowanej hipotezie, nie znajdującej potwierdzenia w materiale dowodowym. Poprzez dowolną interpretację nie tylko faktów, ale i depozycji świadków, oskarżonych i biegłego sądowego J. G., Sąd Rejonowy dokonał ustaleń całkowicie dowolnych, pomijając przy tym wszystkie te okoliczności, które nie przystawały do przyjętego na wstępie kierunku jego rozstrzygnięcia. Kształtując zawartą w ustaleniach faktycznych wersję wydarzeń, Sąd Rejonowy uchybił też zasadom logiki i doświadczenia życiowego, co w konsekwencji doprowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych. Jak trafnie zauważył obrońca oskarżonych A. W. i P. G., Sąd a quo „wpadł w pułapkę własnych rozważań i zatracił się w wielostronicowym uzasadnieniu swojego orzeczenia, które jest niespójne i pełne sprzeczności.”

Słusznie podniósł obrońca Ł. R., iż w żaden sposób nie wykazano w niniejszym postępowaniu, że pokrzywdzony cierpiał na zaburzenia psychiczne. Na pewno I. S. nie był osobą chorą psychicznie, a pełnomocnicy oskarżycieli posiłkowych w pkt 48 uzasadnienia swojej apelacji wprost wskazali, że w aktach sprawy brak jest informacji, jakoby I. S. cierpiał na jakąkolwiek chorobę psychiczną. Z zeznań rodziców pokrzywdzonego wynika, że I. S. był młodym, zdrowym, silnym, wysportowanym mężczyzną, który na różnych etapach swojego życia miał problem z używaniem środków psychoaktywnych. Kilka dni przed zdarzeniem pokrzywdzony wykonał badania lekarskie niezbędne do podjęcia pracy w O., wyniki tych badań były dobre i nie wskazywały na dysfunkcje w organizmie pokrzywdzonego. Żadna z osób, które w dniu zdarzenia miały bezpośredni kontakt z I. S., nie upatrywała przyczyn określonych zachowań pokrzywdzonego w występowaniu u niego zaburzeń psychicznych. Odróżnić przy tym należy zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania związane z zażyciem substancji psychoaktywnych. Stan, w jakim znajdował się pokrzywdzony spowodowany był zażyciem narkotyków i zachowania, które przejawiał I. S. nie były symptomami zaburzeń psychicznych, jak uznał Sąd Rejonowy. Podczas pierwszego przesłuchania zatrzymany G. D. zeznał, iż nieskoordynowane ruchy i drygi pokrzywdzonego, uciekanie w kąt, czy na podłogę, to widoczny przejaw „że ten człowiek jest pod wpływem środków odurzających lub pobudzających” ( k. 152 odwrót ). Z kolei zatrzymany P. H., wskazane przez Sąd Rejonowy zachowanie I. S. ( siedzenie na podłodze, krzyki, żeby go nie bić, choć nikt go nie bił i nie dotykał ) powiązał z zażyciem przez pokrzywdzonego dopalaczy ( k. 158 ). Natomiast G. G. (1) podczas składania zeznań na rozprawie w dniu 18 stycznia 2019 r., choć przyznał, że pokrzywdzony sprawiał wrażenie, że jest pod wpływem jakiejś substancji, to opisane przez Sąd Rejonowy jako atypowe, nietypowe zachowanie pokrzywdzonego wiązał z brakiem „chęci pokrzywdzonego wykonywania poleceń policjantów, którzy chcieli zrobić rutynową czynność” ( k. 6.534 ). O wpływie na zachowanie oskarżonego środków odurzających mowa także w wyjaśnieniach A. W.. Oskarżony P. P. (1) miał kontakt z pokrzywdzonym w tym samym miejscu i czasie, co A. W., to logicznym pozostaje, że także miał świadomość tego faktu. Wprawdzie oskarżony Ł. R. wyjaśnił, że podczas interwencji na (...) pytał I. S., czy zażywał narkotyki, a pokrzywdzony temu zaprzeczył, jednakże zauważyć należy, iż podczas tej interwencji ze strony zgromadzonych tam gapiów padały głośne stwierdzenia, że pokrzywdzony jest „naćpany” (protokół oględzin telefonu marki S., zabezpieczonego od G. D. – k. 321 - 323), stąd też nie sposób uznać, że oskarżeni nie mieli takiej świadomości, skoro dla osób, które z oddali widziały pokrzywdzonego fakt pozostawania I. S. pod wpływem narkotyków był dostrzegalny i oczywisty.

Wadliwa również pozostaje argumentacja Sądu Rejonowego, że poruszanie się I. S. tzw. żabkami w kierunku biurka policjantów, odmowa udzielania odpowiedzi, czy też krzyki, iż nic nie zrobił i żeby go wypuścić, świadczyły o zaburzeniach psychicznych pokrzywdzonego. Takie zachowanie wskazuje, iż intencją pokrzywdzonego było dezawuowanie działań policjantów i nie przyjmowanie ich do wiadomości, przy czym poruszanie się tzw. żabkami obrazuje brak powagi u pokrzywdzonego i ironiczne nastawienie do wykonywanych przez policjantów czynności. Oceniając znaczenie i kontekst używanych w stosunku do pokrzywdzonego wypowiedzi policjantów, aby nie wariował i nie świrował, stwierdzić należy, że to nie jednostka nadaje sens poszczególnym wyrażeniom według własnego uznania, lecz znaczenia danych słów należy poszukiwać wśród zwyczajów i norm językowych funkcjonujących w społeczeństwie. W powszechnym rozumieniu ww. słowa oznaczają „bądź poważny”, „nie wygłupiaj się” i wypowiedzi tej treści w żaden sposób nie wskazują na wątpliwości osób je wypowiadających co do stanu psychiki osoby. wobec której są kierowane. W pełni też podzielić należy stanowisko wyrażone w uzasadnieniu apelacji obrońcy oskarżonego P. P. (1), iż sytuacje, polegające na odmowie podporządkowania się przez zatrzymanych wydawanym im poleceniom, stawianiu przez nich oporu oraz na fizycznym przeciwstawieniu się funkcjonariuszom, nie należą do sytuacji wyjątkowych, w związku z czym z samego faktu ich wystąpienia niepodobna wysnuć wniosku o zaburzeniach psychicznych osoby zatrzymanej.

W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd I instancji popada przy tym w istotną sprzeczność uznając z jednej strony, że oskarżeni „byli świadomi odmienności zachowania I. S.”, a z drugiej strony przyjmując, że zachowanie I. S. w Komisariacie Policji W. „powinno budzić wątpliwości co do jego stanu psychiki”. Tymczasem, jak słusznie zauważył w uzasadnieniu apelacji obrońca oskarżonego P. P. (1), podstawą stwierdzenia umyślnej realizacji znamion może być jedynie ustalenie rzeczywistego uświadomienia sobie przez oskarżonego określonych okoliczności, nie zaś jedynie takiej powinności lub możliwości.

Wbrew stanowisku Sądu Rejonowego wskazania, zawarte w publikacji „Podstawy interwencji policyjnych ze szczególnym uwzględnieniem zasad podejmowania czynności wobec osób z zaburzeniami psychicznymi oraz nosicieli wirusa H.”, opracowanej w Centrum Szkolenia Policji w L. w 2013 r. w niniejszej sprawie nie mają zastosowania, bo po pierwsze, zachowanie pokrzywdzonego nie wskazywało na istniejące u niego zaburzenia psychiczne, a po drugie, jak wynika z treści ww. publikacji, zalecenia tam zawarte stosuje się gdy wiarygodność zgłoszenia o stanie psychicznym osoby nie budzi wątpliwości, a osoba, która wykazuje zaburzenia psychiczne, zagraża życiu i zdrowiu własnemu i innych osób, niszczy przedmioty, zagraża bezpieczeństwu powszechnemu, a taka sytuacja w realiach przedmiotowej sprawy nie zachodziła. Pokrzywdzony I. S. pozostawał w kontakcie rzeczowym i werbalnym, tylko okresowo zachowywał się agresywnie, a jego agresja nie miała charakteru ofensywnego i ciągłego. W przypadkach wymagających wykonywania poleceń pokrzywdzony zachowywał się agresywnie i stawiał opór, zaś w sytuacjach niezwiązanych z wykonywaniem poleceń zachowywał się spokojnie. Jak wskazał na rozprawie w dniu 15 marca 2019 r. biegły sądowy w dziedzinie taktyka i technika interwencji w zakresie samoobrony i środków przymusu bezpośredniego J. G., funkcjonariusz Policji „nie posiada wiedzy medycznej, aby z całą pewnością wskazać, że ma do czynienia z osobą chorą psychicznie. Natomiast gdyby taką informację powziął od dyżurnego, że osoba wobec której podjął czynności jest chora psychicznie powinien zadziałać w myśl innej ustawy. To funkcjonariusz będący na miejscu ma możliwość realnej oceny tej sytuacji.” ( k.6.699 ). Podał również, iż „funkcjonariusze nie dysponują aparaturą do pomiaru stanu zdrowia psychicznego”, zaś „opór bierny nie jest niczym nadzwyczajnym w prowadzeniu technik interwencji i ta ocena powinna należeć do funkcjonariuszy, którzy działają na miejscu.” ( k. 6.701 – 6.702 ). Dyżurny jednostki, tj. A. R. (1), który obserwował na podglądzie z monitoringu miejskiego zachowanie pokrzywdzonego na (...) i wydał oskarżonym Ł. R. i P. G. polecenie zatrzymania I. S., a następnie rozmawiał z pokrzywdzonym w pomieszczeniu z alkomatem, nie miał zastrzeżeń co do stanu zdrowia I. S., tak fizycznego, jak i psychicznego. A. R. (2) podał, że jak rozmawiał z I. S., to „był to człowiek normalny, w kontakcie.” ( k. 1. 541 ).

Całokształt przesłuchania biegłego sądowego w dziedzinie taktyka i technika interwencji w zakresie samoobrony i środków przymusu bezpośredniego J. G. na rozprawie w dniu 15 marca 2019 r., również nie pozwala zaakceptować poglądu Sądu Rejonowego, iż oskarżeni widząc zachowanie I. S. niepozwalające na wykluczenie symptomów zaburzeń psychicznych i mimo tego konsekwentnie podejmując standardowe działania świadomie niedopełniali swoich obowiązków w odniesieniu do art. 18 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego. Biegły sądowy J. G. takiego stanowiska nie wyraził. Wręcz przeciwnie, wyraźnie stwierdził, że do czasu wprowadzenia I. S. do toalety nie występowały, jak to określił „elementy” z art. 18 ust.1 ww. ustawy ( k. 6.703). Jak wynika z protokołu rozprawy, biegłemu temu Sąd Rejonowy – wbrew zakazowi określonemu w art. 171 § 4 k.p.k. - ewidentnie zadawał pytania sugerujące, czy wręcz wymuszające określoną odpowiedź, m.in. pytania o treści:

- „biegły wielokrotnie wskazywał na domniemanie, iż I. S. znajdował się pod wpływem środków odurzających lub innych podobnie działających lub mógł mieć zaburzenia psychiczne, dlaczego w takim razie biegły widzi prawidłowość stosowania wobec I. S. środków przymusu bezpośredniego w oparciu o ustawę o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej zważając na treść art. 3 pkt 4 tej ustawy oraz art. 18 ustawy z dnia 19.08.1994r. o ochronie zdrowia psychicznego?” ;

- „Jak zrozumieć wypowiedź biegłego (…) bagatelizującego zaistnienie symptomów stwierdzając, iż do zastosowania ustawy o ochronie zdrowia psychicznego koniecznym jest zaistnienie okoliczności podniesionych przez biegłego?” ;

- „jak (…) biegły odniesie się do zachowania I. S. już na Komisariacie opisywanego przez policjantów i pozostałych zatrzymanych a w szczególności zajęcia miejsca na podłodze udzielania odpowiedzi na pytania nie zadane, poruszania się żabkami i tym podobne co wynika z zeznań świadków zważając iż nawet sami świadkowie oceniali te zachowania jako atypowe?” ;

- „czy (…) zachowania I. S. (…) jego zachowanie w Komisariacie dawały podstawy do domniemania zaistnienia symptomów zaburzeń psychicznych? oraz „czy te zachowania pozwalały na wykluczenie zaistnienia takowych symptomów?” ;

- „czy w takim razie reguły ostrożności przy niemożności wykluczenia takowych symptomów nakazywały do czasu wykluczenia sytuacji opisanej w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego na powstrzymanie się z zastosowaniem środków przymusu bezpośredniego nie przewidzianych w tej ustawie?” ;

- „czy zatem biegły dopuszcza możliwość zastosowania środków przymusu bezpośredniego nieprzewidzianych w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego wobec osób co do których nie można wykluczyć symptomów zaburzeń psychicznych w oderwaniu od przesłanek wymienionych w art. 18 ust. 1 pkt 1,2,3 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego?”.

Taki sposób procedowania nie mógł zyskać akceptacji Sądu Odwoławczego. Co więcej, zarówno wnioski, zawarte w opinii pisemnej biegłego sądowego w dziedzinie taktyka i technika interwencji w zakresie samoobrony i środków przymusu bezpośredniego J. G. ( k. 2.667 – 2.671 ), jak też całokształt opinii ustnej tego biegłego, wydanej na rozprawie sądowej w dniu 15 marca 2019 r. ( k. 6.697 – 6.721 ) nie uprawniały Sąd a quo do przyjęcia, że zachowanie I. S. wskazywało na zaburzenia psychiczne i zastosowanie wobec niego tasera (...) nastąpiło z naruszeniem art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej oraz art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego.

Stan zdrowia osoby zatrzymanej ma oczywiście znaczenie dla sposobu reakcji funkcjonariuszy (...) ale tylko wtedy, gdyby oskarżeni dysponują wiedzą co do stanu zdrowia takiej osoby. Kwestia stanu zdrowia osoby zatrzymanej i ewentualne przyjęcie istnienia u takiej osoby zaburzeń psychicznych należy do kategorii wiedzy wymagającej wiadomości specjalnych. Sąd Rejonowy nie może arbitralnie rozstrzygać takich zagadnień, gdyż wiadomości specjalnych nie posiada. Biegły sądowy J. G., na którego depozycje powołał się Sąd a quo także takimi wiadomościami nie dysponuje. Co więcej, biegły ten podkreślał brak kompetencji medycznych, zarówno ze swojej strony, jak i ze strony oskarżonych, w zakresie wypowiadania się co do stanu zdrowia psychicznego pokrzywdzonego, podzielając w tym zakresie stanowisko wyrażone przez biegłych z (...) w Ł.. Z kolei biegli sądowi z (...) w Ł. w swoich opiniach wyraźnie wskazali, że I. S. z uwagi na zażycie narkotyków zachowywał się tak jak osoby z excited delirium i znajdował się w stanie, który nie był łatwy do rozpoznania przez osoby nie mające wykształcenia medycznego, jako wymagający wezwania zespołu ratownictwa medycznego, aż do momentu, kiedy faktycznie to uczyniono. Podali również, że wiedza na temat excited delirium nie jest powszechnie znana nawet wszystkim lekarzom i osoby nie wiedzące o tym fenomenie mogą nie rozpoznać objawów, które osobom posiadającym taką wiedzę i znającym patofizjologię tego staniu wskazywałyby na konieczność wezwania pomocy medycznej ( k. 4.329 – 4.330 ). Trudno więc przyjmować, aby właściwej diagnozy w tym zakresie mogli dokonać oskarżeni.

Także w sprawozdaniu z kontroli przeprowadzonej przez (...) Policji z dnia 24 maja 2016 r. ( k. 1.128 – 1.135 ) wskazano, iż stan zdrowia I. S. nie wymagał udzielenia mu pierwszej pomocy i wezwania karetki pogotowia, albowiem pokrzywdzony nie posiadał widocznych obrażeń ciała, wskazujących na stan zagrożenia zdrowotnego. Zgodnie z art. 15 ust. 5 ustawy o Policji z dnia 6 kwietnia 1990 r., osobę zatrzymaną należy niezwłocznie poddać - w razie uzasadnionej potrzeby - badaniu lekarskiemu lub udzielić jej pierwszej pomocy medycznej. Przez uzasadnioną potrzebę warunkującą udzielenie pierwszej pomocy medycznej należy uznać sytuację, w której osoba zatrzymana ma widoczne obrażenia ciała lub utraciła przytomność. Kwestia dotycząca badań lekarskich osób zatrzymanych uregulowana została w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 września 2012 r. w sprawie badań lekarskich osób zatrzymanych przez Policję (Dz. U. 2012r., poz. 1102) i przepisy tego aktu prawnego stanowią, że osobie zatrzymanej przez Policję udziela się niezwłocznie pierwszej pomocy lub kwalifikowanej pierwszej pomocy w przypadku, gdy osoba ta znajduje się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, określonego w przepisach o państwowym ratownictwie medycznym ( § 1 ust.1 rozporządzenia ), a osobę zatrzymaną poddaje się badaniu lekarskiemu w przypadku, osoba ta oświadcza, że cierpi na schorzenia wymagające stałego lub okresowego leczenia, którego przerwanie powodowałoby zagrożenie życia lub zdrowia, żąda przeprowadzenia badania lekarskiego lub posiada widoczne obrażenia ciała niewskazujące na stan nagłego zagrożenia zdrowotnego oraz w przypadku, gdy z posiadanych przez Policję informacji lub z okoliczności zatrzymania wynika, że osobą zatrzymaną jest kobieta w ciąży, kobieta karmiąca piersią, osoba chora zakaźnie, osoba z zaburzeniami psychicznymi, nieletni po spożyciu alkoholu lub innego, podobnie działającego środka ( § 1 ust.3 rozporządzenia ). Z posiadanych przez oskarżonych informacji, jak też z okoliczności zatrzymania I. S. nie wynikało, że jest on osobą z zaburzeniami psychicznymi, zaś obligatoryjne badanie lekarskie w przypadku osób znajdujących się pod wpływem środków psychoaktywnych dotyczy wyłącznie osób nieletnich. Jak wskazał przy tym A. R. (1) takie badanie wykonuje się „po sporządzeniu dokumentacji, a przed osadzeniem w (...) ( k. 1.541 ). Uregulowania zawarte w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 września 2012 r. w sprawie badań lekarskich osób zatrzymanych przez Policję, korelowały z przepisami – uchylonego z dniem 6 lutego 2020 r., ale obowiązującego w czasie inkryminowanego zdarzenia - rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 września 2015 r. w sprawie postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień policjantów (Dz. U. 2015r., poz. 1565), które nie przewidywało odrębnych procedur w przypadku legitymowania, czy zatrzymania osoby będącej pod wpływem narkotyków. W § 9 ust. 3 wskazano jedynie, że jeżeli zachowanie osoby zatrzymanej wskazuje na to, że jest ona pod wpływem alkoholu lub innego podobnie działającego środka albo z innych powodów ma zakłóconą świadomość, to czynności określone w § 1 pkt 1 i 4 wykonuje się po ustaniu przyczyn zakłócających świadomość osoby zatrzymanej.

Sąd Odwoławczy zauważa nadto, iż pominięte przez Sąd Rejonowy jako nie odnoszące się do istoty przedmiotowego postępowania, a wskazane przez apelującego w uzasadnieniu apelacji, Sprawozdanie z prac zespołu powołanego decyzją nr (...) (...) Policji z dnia 8 maja 2015 r. w sprawie powołania zespołu do spraw optymalizacji procedur szkoleniowych, związanych ze sposobem prowadzenia przez funkcjonariuszy Policji taktyk i technik interwencji wobec osób, których zachowanie wskazuje na możliwość zażycia środków odurzających lub występowania zaburzeń psychicznych i zawarte tam zalecenia ( k. 1.617 – 1.628 ) zostały przesłane do (...) Policji w dniu 8 grudnia 2015 r., a następnie w dniu 5 stycznia 2016 r. przesłane do Komendantów Wojewódzkich Policji celem uwzględnienia tej problematyki w planowanych przedsięwzięciach szkoleniowych ( 1.629 ). Z akt sprawy rzeczywiście nie wynika, aby w dniu zdarzenia zalecenia te znane były oskarżonym. Dodać jednak należy, iż zalecenia zawarte ww. Sprawozdaniu zostały uwzględnione przez biegłego sądowego J. G. w opinii pisemnej i skutkowały wyrażeniem przez tego biegłego stanowiska, że symptomy występujące w zachowaniu zatrzymanego mogły sugerować, że jest po użyciu środków psychotropowych lub podobnie działających, bądź ma problemy ze zdrowiem psychicznym i wtedy interwencja taka może być obarczona ryzykiem zagrożenia życia, a w związku z tym zasadnym byłoby wezwać lekarza celem konsultacji medycznej i oceny stanu zdrowia zatrzymanego. Sąd Okręgowy podkreśla jednak, iż ocena działań oskarżonych nie może abstrahować od informacji, którymi wówczas dysponowali. Ocenę tę przeprowadza się z uwzględnieniem okoliczności i wiedzy ex ante, nie zaś ex post. Skoro materiał dowodowy wskazuje, że w dacie inkryminowanego zdarzenia treść przedmiotowego Sprawozdania nie była oskarżonym znana, to zalecenia zawarte w tym dokumencie nie mogą stanowić podstawy do formułowania wniosków co do powinności oskarżonych.

Jakkolwiek obowiązkiem funkcjonariuszy Policji jest samoszkolenie, to z akt sprawy nie wynika także, aby oskarżonym znana była wskazana w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku treść informacji sporządzonej w dniu 6 maja 2016 r. przez Biuro (...) dotyczącej standaryzacji podejmowanych działań w sytuacji skutkowego i bez skutkowego użycia paralizatora elektrycznego oraz postępowania policjanta w przypadku kontaktu ze skażonymi sondami. Słusznie podniósł obrońca oskarżonego A. W. w uzasadnieniu swojej apelacji, iż przedmiotowa informacja w swojej treści zawierała stwierdzenie, że dopiero po zaakceptowaniu treści informacji przez adresatów Biuro Prewencji (...) przekaże ją do KWP/ (...)/ (...), biur (...) oraz szkól policyjnych celem jednolitego postępowania w przedmiotowym zakresie, stąd też zasadnym jest powątpiewanie, czy w ciągu krótkiego okresu czasu przybrała ona charakter informacji powszechnej, której treść znana była wszystkim policjantom na terenie Polski. Z kolei Wytyczne (...) (...) Policji z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie wybranych procedur i sposobu sprawowania nadzoru nad postępowaniem policjantów lub innych wyznaczonych osób z przedmiotami przeznaczonymi do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, pozostającymi na wyposażeniu Policji ( Dz. Urz. 2018.82 ) zostały ogłoszone w dniu 9 sierpnia 2018 r., w związku z czym - jak słusznie zauważył obrońca oskarżonego Ł. R. - w dacie inkryminowanego zdarzenia nie obowiązywały na poziomie krajowym przepisy regulujące wprost omawianą materię, które byłyby znane oskarżonemu Ł. R..

Zauważyć też należy, że występowanie u osoby zatrzymanej choroby psychicznej, czy też zaburzeń psychicznych stoi na przeszkodzie stosowaniu wobec takiej osoby ( z uwagi na jej zachowanie ) środków przymusu bezpośredniego, ale nie stoi na przeszkodzie dokonaniu czynności przeszukania. Skoro oskarżeni przeprowadzili wobec zatrzymanego I. S. czynność przeszukania, stosując (...) (...) bez uzasadnienia faktycznego i prawnego, to pozbawione logiki jest rozumowanie Sądu Rejonowego, iż w takiej sytuacji, przed zastosowaniem tasera (...), winni przede wszystkim wezwać służby medyczne, a skoro tego zaniechali, to stosując to urządzenie naruszyli przepisy wskazane w sentencji zaskarżonego wyroku. Inni słowy, Sąd Rejonowy przyjął, iż przed popełnieniem przestępstwa oskarżeni powinni wezwać służby medyczne.

W konsekwencji, mając na uwadze wszystkie podniesione wyżej okoliczności, podzielić należy stanowisko apelującego obrońcy, iż w realiach tej sprawy nie można uznać, aby I. S. cierpiał na zaburzenia psychiczne i po stronie oskarżonego Ł. R. ( jak i pozostałych oskarżonych ) podczas wykonywania czynności przewidzianych w ustawie o Policji istniał obowiązek wezwania służb medycznych, a zaniechanie ich wezwania stanowiło naruszenie wymienionych w sentencji wyroku przepisów prawnych. Zaprezentowana przez Sąd Rejonowy ocena tego zagadnienia jest błędna. Sąd Rejonowy w tym zakresie wskazał wiele dowolnych twierdzeń, nie znajdujących potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym i przyjętych sprzecznie z zasadami doświadczenia życiowego, wskazaniami wiedzy i prawidłowego rozumowania, myląc przy tym przekroczenie uprawnień z niedopełnieniem obowiązków i błędnie przyjmując źródło ich istnienia. Odnotować należy, iż regulacje zawarte w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego oraz w ustawie o środkach przymusy bezpośredniego i broni palnej nie mają charakteru konkurencyjnego i nawet fakt, iż podejmowana przez funkcjonariuszy policji uzasadniona interwencja dotyczy osoby z zaburzeniami psychicznymi, nie oznacza, że niejako automatycznie przestają funkcjonariuszy obowiązywać przepisy wynikające z ustawy o policji, pierwszeństwo zaś mają unormowania zawarte w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego ( tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 22 października 2014 r., II AKa 267/14 ).

Wysiłki intelektualne Sądu Rejonowego doprowadziły również do kolejnego uchybienia. Przyjmując własny opis czynów przypisanych oskarżonym, Sąd I instancji wyeliminował zarzucone oskarżonym naruszenia przepisów ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, choć w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku stwierdził, aczkolwiek marginalnie, że nawet w przypadku niezaistnienia u I. S. symptomów zaburzeń psychicznych, działanie Ł. R., P. G., P. P. (1) i A. W. w zakresie stosowania urządzenia (...) byłoby bezprawne, a postępowanie oskarżonych wskazuje na kolizję z normami zawartymi w art. 5, art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1, art. 8, art. 25 ust. 3 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Jest to oczywiście pogląd całkowicie nieprawidłowy, wręcz niezrozumiały, albowiem nawet naruszenie błędnie wskazanych przez Sąd Rejonowy przepisów prawnych, nie legalizowało i nie eliminowało wskazanych w zarzutach aktu oskarżenia naruszeń przez oskarżonych przepisów ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Sąd Rejonowy dopuścił się rażącego błędu w rozumowaniu uznając, iż skoro art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej wyłącza stosowanie tej ustawy w przypadkach, o których mowa w ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, to tym samym wyłączone jest przyjęcie, że przekroczenie uprawnień przez oskarżonych dotyczyło także innych naruszeń przepisów ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, choć naruszenia te były ewidentne. Zasadnie podnieśli w pkt 8 i 9 petitum apelacji pełnomocnicy oskarżycieli posiłkowych, iż Sąd Rejonowy nie zauważył wszystkich błędów popełnionych przez funkcjonariuszy Policji podczas czynności przeszukania oraz zbyt wąsko określił katalog naruszeń ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, nie dostrzegając, że tasera nie używa się m.in. w przypadku oporu biernego.

Popełnione przez Sąd Rejonowy błędy musiały zatem zostać wyeliminowane w instancji odwoławczej, albowiem w świetle pozostałych ustaleń faktycznych przypisane oskarżonemu Ł. R. ( i pozostałym oskarżonym ) zachowanie nadal wyczerpuje znamiona czynu zabronionego, tj. jest bezprawne i karalne. Nie ulega bowiem wątpliwości, że stosując - bez uzasadnienia faktycznego i prawnego - urządzenie (...) (...) wobec I. S., który miał założone kajdanki na ręce trzymane z przodu i pozostawał pod całkowitą ochroną funkcjonariuszy (...) oskarżeni przekroczyli przysługujące im uprawnienia i naruszyli zasady wykorzystania środków przymusu bezpośredniego, określone w art. 5, art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1, art. 8 oraz art. 25 ust. 1, 2 i 3 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej z dnia 24 maja 2013 r. ( tekst jednolity Dz. U. z 2017 r., poz. 1120 ), czym działali na szkodę interesu prywatnego I. S. oraz na szkodę interesu publicznego.

W myśl art. 5 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, uprawniony do użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej może użyć środka przymusu bezpośredniego lub broni palnej lub wykorzystać je do celów określonych w niniejszej ustawie wyłącznie w zakresie realizacji zadań ustawowych podmiotu, w którym pełni służbę albo w którym jest zatrudniony ( zasada praworządności ). Określona w art. 6 ust.1 ustawy zasada proporcjonalności stanowi, iż środków przymusu bezpośredniego używa się lub wykorzystuje się je w sposób niezbędny do osiągnięcia celów tego użycia lub wykorzystania, proporcjonalnie do stopnia zagrożenia, wybierając środek o możliwie jak najmniejszej dolegliwości. Środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej, zgodnie z treścią art. 7 ust. 1 ustawy, używa się lub wykorzystuje się je w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę ( zasada minimalizacji skutków ). W przypadku gdy uzasadniają to okoliczności zdarzenia, uprawniony - zgodnie z treścią art. 8 ustawy - może użyć jednocześnie więcej niż jednego środka przymusu bezpośredniego lub wykorzystać jednocześnie więcej niż jeden taki środek, na zasadach określonych w niniejszej ustawie. Jak już o tym była mowa, zgodnie z treścią art. 25 ust. 1 ustawy, przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej można użyć lub wykorzystać je w przypadkach, o których mowa w art. 11 pkt 2, 3, 5, 7-11 i 13. Ponadto, w myśl art. 25 ust. 2 ustawy, przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej używa się w celu krótkotrwałego obezwładnienia osoby lub wykorzystuje się w celu krótkotrwałego obezwładnienia zwierzęcia, jeżeli użycie innych środków przymusu bezpośredniego jest niemożliwe albo może okazać się nieskuteczne. Natomiast art. 25 ust. 3 ustawy stanowi, że przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej nie używa się wobec osób, w stosunku do których użyto środków, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2-5.

Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, iż użycie tasera nastąpiło, gdy I. S. zdjął buty, skarpetki i wyciągnął kieszenie na zewnątrz spodni, jednakże odmówił ściągnięcia spodni z uwagi na założone kajdanki na rękach. W tych okolicznościach użycie tasera naruszało art. 25 ust. 1 i 3 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, zaś trzykrotne rażenie pokrzywdzonego prądem – w sposób i w okolicznościach wskazanych w podsekcji 3.3 - naruszało art. 5, art. 6 ust.1, art. 7 i art. 25 ust. 2 tejże ustawy. Przepis art. 8 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej wyraźnie stanowi, iż kumulacja środków przymusu bezpośredniego może nastąpić tylko na zasadach określonych w tej ustawie. Skoro przepis art. 25 ust. 3 ustawy wprost zabrania użycia przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej wobec osób, w stosunku do których zastosowano kajdanki, to nie można podzielić stanowiska oskarżonego Ł. R., iż wobec osoby, mającej założone kajdanki tylko w „standardowych sytuacjach nie należy używać urządzenia paralizatora”. ( k. 6.083 ). Jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, oskarżony Ł. R. jako funkcjonariusz Policji posiadał odpowiednie przeszkolenie, które niewątpliwie ułatwiało mu należytą ocenę sytuacji i podjęcie działań w granicach prawa. Z całą pewnością potrafił zatem ocenić zasadność przedsięwziętych czynności oraz zastosowanej przemocy. Treść ww. przepisów prawnych jest na tyle jednoznaczna, że nie pozostawia pola do interpretacji. Domniemanie znajomości prawa w tym wypadku nie dopuszcza możliwości, aby oskarżony skutecznie mógł się powoływać na brak umyślności w zakresie przekroczenia uprawnień.

Konieczność wyeliminowania popełnionych przez Sąd Rejonowy uchybień musiała skutkować stosowną zmianą opisu czynu przypisanego oskarżonemu Ł. R. poprzez prawidłowe przyjęcie naruszonych przez oskarżonego ( i pozostałych oskarżonych ) przepisów ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Zmiana ta uwzględnia przytoczone wyżej okoliczności, jak też argumenty dotyczące zmiany opisu czynu, wskazane w podsekcji 3.3. Za zasadny też - w części dotyczącej inkryminowanego zdarzenia - uznano zarzut, podniesiony w pkt 8 i 9 petitum apelacji pełnomocników oskarżycieli posiłkowych.

Jednocześnie Sąd Okręgowy zauważa, iż przepis art. 231 k.k. jest przepisem blankietowym, mającym charakter blankietu częściowego, wyrażającego się w milczącym odesłaniu do aktów pozaustawowych, stanowiących podstawę ustalania zakresu obowiązków i uprawnień konkretnego funkcjonariusza publicznego. Przepis art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k., nakładający na sąd obowiązek dokładnego opisania przypisanego oskarżonemu czynu, nie wymaga wskazania wszystkich aktów normatywnych określających uprawnienia, czy obowiązki funkcjonariuszy publicznych i wystarczające jest wskazanie jednego z aktów normatywnych, na podstawie których podmiot przestępstwa zobowiązany jest do określonego zachowania oraz wskazanie, na czym przestępne zachowanie polegało, a więc czy na przekroczeniu uprawnień, czy też na niedopełnieniu obowiązków oraz zaistniałego skutku. Z tych też względów Sąd Odwoławczy za zbędne uznał powołanie w opisie czynów przypisanych oskarżonych ogólnych uregulowań, zawartych w ustawie o (...) jak uczynił to Sąd Rejonowy, tym bardziej, że nie dotyczą one istoty sprawy i przekroczonych przez oskarżonych uprawnień. W realiach tej sprawy Sąd Odwoławczy uznał, podobnie jak oskarżyciel publiczny formułując zarzuty, iż wystarczającym dla przyjęcia przekroczenia uprawnień przez oskarżonych jest wskazanie naruszonych przez nich przepisów ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej z dnia 24 maja 2013 r. ( tekst jednolity Dz. U. z 2017 r., poz. 1120 ).

Wniosek

Przepis art. 18 ust. 1 ustawy ochronie zdrowia psychicznego nie znajduje wobec oskarżonych zastosowania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Powody wskazane wyżej przemawiały za stwierdzeniem, iż zachowanie oskarżonych nie stanowiło naruszenia zarówno art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, jak też art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, niemniej jednak przekroczenie uprawnień w rozumieniu art. 231 § 1 k.k. miało miejsce, co skutkowało stosowną zmianą opisu przypisanego oskarżonemu czynu.

3.5.

Zarzut obrońcy oskarżonego Ł. R. obrazy przepisu prawa materialnego, a to art. 26 § 1 k.k. poprzez jego niezastosowanie pomimo istnienia podstawy do przyjęcia, że zachowanie oskarżonego Ł. R., realizujące znamiona typu czynu zabronionego z art. 231 § 1 k.k., zakwalifikowane jako przestępstwo, zostało popełnione przez oskarżonego pod wpływem bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego dobrom chronionym prawem, a to zdrowiu kilku osób oraz mieniu, w sytuacji, gdy niebezpieczeństwa tego nie można było inaczej uniknąć, zaś dobro poświęcone przedstawiało wartość niższą od dobra ratowanego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Skoro w przedmiotowej sprawie dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia stanu faktycznego w zakresie zachowania I. S. w toalecie mają swoje odzwierciedlenie w zebranych i właściwie przeanalizowanych przez Sąd a quo dowodach, zaś dowody te jednoznacznie przeczą wersji oskarżonych, jakoby w toalecie I. S. wpadł w szał, dostał nadludzkiej siły, zapierał się, krzyczał, że policjanci mają go zostawić, przeklinał, pluł, wymachiwał rękoma i nogami, uderzał i kopał policjantów, popychał i przyduszał ich swoim ciałem do ściany, wyrwał syfon od umywalki i uszkodził drzwi od toalety, w związku z czym użyto wobec niego paralizatora, pomimo że miał on zapięte kajdanki na ręce z przodu, to tym samym przestępcze zachowanie oskarżonego Ł. R. w żaden sposób nie może być uznane za kontratyp wyłączający bezprawność jego zachowania na podstawie art. 26 § 1 k.k. Z materiału dowodowego nie wynika, aby pokrzywdzony przed użyciem tasera stosował siłę fizyczną w sposób ofensywny wymierzony w konkretnego funkcjonariusza Policji. Oskarżony Ł. R. przekroczył przysługujące mu uprawnienia oraz znęcał się nad I. S. nie działając w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa, jakim było zdrowie i bezpieczeństwo jego samego, pozostałych funkcjonariuszy oraz I. S., ale swoim zachowaniem zarówno on, jak i pozostali oskarżeni, stwarzał wyłącznie bezpośrednie niebezpieczeństwo dla osoby pokrzywdzonego. Użycie wobec I. S. tasera (...) było bezpodstawne oraz bezprawne i w ślad za biegłym J. G. powtórzyć należy, iż to funkcjonariusze Policji przez swoje działania stwarzali sytuacje niebezpieczne, które następnie rozwiązywali w bezzasadny sposób ( k. 2.667 – 2.671 ). Ponownie należy wskazać, iż żadne okoliczności nie uprawniały oskarżonego do użycia i wykorzystania tasera wobec pokrzywdzonego, w związku z czym brak jest jakichkolwiek podstaw do rozpatrywania przedmiotowego zdarzenia w kategoriach ewentualnego konfliktu dwóch dóbr chronionych prawem.

Wniosek

Oskarżony Ł. R. jakkolwiek wyczerpał swoim zachowaniem znamiona przestępstwa z art. 231 § 1 k.k., to działał w stanie wyższej konieczności wyłączającym bezprawność, co skutkować powinno uznaniem, że nie dopuścił się przestępstwa.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu, jak też argumenty, szczegółowo wskazane w podsekcjach (...) i 3.3 czyniły wniosek apelacji bezzasadnym.

3.6.

Zarzut obrońcy oskarżonego Ł. R. obrazy przepisu prawa materialnego, a to art. 46 § 1 k.k., poprzez jego zastosowanie i orzeczenie obowiązku częściowego naprawienia szkody w sytuacji, gdy do powstania szkody w ogóle nie doszło.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zgodnie z treścią art. 46 § 1 k.k. w razie skazania sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, stosując przepisy prawa cywilnego, obowiązek naprawienia, w całości albo w części, wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Orzeczenie naprawienia szkody w trybie art. 46 k.k. podlega regułom prawa cywilnego, a wobec śmierci pokrzywdzonego ma zastosowanie art. 445 § 3 k.c., który stanowi, iż roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców tylko wtedy, gdy zostało uznane na piśmie albo gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca. Tym samym brak było podstaw do zasądzenia od Ł. R. na rzecz M. S. i A. S. (1) na podstawie art. 46 § 1 k.k. kwoty 15.000 złotych jako rekompensaty za wyrządzoną I. S. krzywdę i zadośćuczynienie z tego tytułu.

Wniosek

W niniejszej sprawie nie doszło do wywołania szkody, której beneficjentami byliby oskarżyciele posiłkowi.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Argumenty przytoczone wyżej wskazują na prawidłowość wniosku obrońcy oskarżonego, co w konsekwencji skutkowało uchyleniem orzeczenia, zawartego w pkt V części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku.

(...).

Apelacja osobista oskarżonego A. W.:

1. o uwzględnienie rzeczywistego stanu faktycznego zdarzenia, które miało miejsce 15 maja 2016 r. oraz tych okoliczności, które przeczyły czy budziły istotne wątpliwości co do popełnienia przez oskarżonego jakiegokolwiek przestępstwa ;

2. pominięcia oraz rozstrzygnięcia niejasności i braków dowodowych na niekorzyść oskarżonego, wpływu na treść wyroku bardziej niż litery prawa, moralnej oceny całego zdarzenia na szkodę pokrzywdzonego, zmarłego I. S., prezentowanej w mediach, a także negatywnego wydźwięku opinii społecznej, która zasugerowała się cząstkowymi materiałami medialnymi;

3. o uwzględnienie rzeczywistej roli oskarżonego w tym zdarzeniu, raczej jako osoby przybranej, niż funkcjonariusza odpowiedzialnego za tą interwencję wobec pokrzywdzonego I. S. i nią dowodzącego, osoby de facto przybranej, przebywającej na Komisariacie przypadkowo i w innym celu, nie mającej całego oglądu przebiegu tej interwencji wobec pokrzywdzonego I. S., nie wchodzącej i nie pozostającej w jakimkolwiek porozumieniu z innymi funkcjonariuszami co do jakichkolwiek czynności bezprawnych, niezgodnych z pragmatyką służbową, w szczególności w celu znęcania się nad pokrzywdzonym.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja osobista oskarżonego nie zasługiwała na uwzględnienie. Dla postawy oskarżonego charakterystyczne było konsekwentne zaprzeczanie jego sprawstwu i winie, z jednoczesnym całkowitym marginalizowaniem tak przecież istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy faktu, jakim był przebieg inkryminowanego zdarzenia, utrwalony na nagraniu z tasera. Jakkolwiek oskarżony przyznał, że brał udział w czynności przeszukania I. S., to jednak w żaden sposób nie nawiązywał do sposobu własnego zachowania w trakcie owego przeszukania. Argumentacja skarżącego, stanowiąca w przeważającym zakresie próbę budowania alternatywnej wersji przebiegu zdarzenia oraz stawiania oskarżonego w roli przypadkowego w istocie rzeczy obserwatora bezprawnych działań innych osób, pozostawała w oczywistej sprzeczności ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Zdaniem Sądu Okręgowego, udział oskarżonego A. W., jak i oskarżonego P. P. (1), w czynności przeszukania I. S. był bardzo istotny, gdyż zapewniał nie tylko przewagę liczebną i fizyczną funkcjonariuszy Policji nad zatrzymanym oraz jego osaczenie ( jak trafnie zostało to podniesione w apelacji oskarżycieli posiłkowych), ale wręcz warunkował zastosowanie tasera wobec pokrzywdzonego i przeprowadzone następnie wobec pokrzywdzonego czynności. Już zdarzenie na (...) we W. pokazało, że I. S. stosując opór bierny, zapierając się i wyszarpując się, był w stanie uniemożliwić czterem funkcjonariuszom Policji założenie mu kajdanek na ręce od tyłu oraz bezproblemowe umieszczenie go w radiowozie. Z uwagi na siłę fizyczną zatrzymanego i jego opór oskarżeni Ł. R. i P. G. nie mogli tylko we dwoje dokonać takiego użycia tasera wobec pokrzywdzonego, jakie zostało zarejestrowane na tym urządzeniu. Użycie tasera poprzez wystrzelenie kartridży wymagało sprowadzenia pokrzywdzonego do odpowiedniej pozycji, aby oskarżony Ł. R. mógł wbić sondy w ciało pokrzywdzonego. To zaś wykluczało udział oskarżonego Ł. R. w sprowadzeniu pokrzywdzonego do podłoża. Z uwagi na siłę fizyczną zatrzymanego i jego opór oskarżony P. G. sam nie byłby w stanie dokonać sprowadzenia pokrzywdzonego do odpowiedniej pozycji. Tylko przewaga liczebna policjantów nad zatrzymanym i ich wspólne działanie taki cel mogło zrealizować. I tak też w istocie się stało, przy czym, jak już o tym była mowa w podsekcji 3.3, z korzyścią dla oskarżonych Sąd Rejonowy - opierając się wyłącznie na wyjaśnieniach oskarżonego A. W. ( k. 5.548 ) - przyjął, że pokrzywdzony „sam jednak w tym czasie obniżył swoja pozycję”, choć z wyjaśnień pozostałych oskarżonych wyraźnie wynikało, że sprowadzenie I. S. do pozycji najbliższej podłożu nastąpiło w wariancie siłowym i wymagało użycia siły fizycznej, opisanej w zarzutach aktu oskarżenia ( szarpania i popychania ). Również dalsze działania wobec I. S. warunkowane były obecnością i określonym zachowaniem oskarżonego A. W. oraz oskarżonych P. P. (1) i P. G.. Jak wskazał już Sąd Okręgowy w podsekcji 3.3, po trzykrotnym rażeniu prądem leżącego na podłodze i wijącego się z bólu I. S., pokrzywdzony był nadal podłączony do tego urządzenia i otrzymał od Ł. R. komunikat o treści: „Jeszcze raz … polecenia, będzie powtórka z rozrywki”, a następnie oskarżony wydał pokrzywdzonemu polecenie zdjęcia spodni i egzekwował wykonanie tego polecenia. W postępowaniu odwoławczym A. W. wskazał, że podczas czynności przeszukania stał z oskarżonym P. P. (1) w drzwiach prowadzących na korytarz. Na nagraniu z tasera zarejestrowana została sytuacja, gdy I. S. ma ściągnięte spodnie do kolan i od razu podchodzą do niego dwaj policjanci stojący w drzwiach korytarza, a jeden z nich nogą przyciąga spodnie pokrzywdzonego i podnosi je do góry. Na przedmiotowym nagraniu została również zarejestrowana sytuacja, gdy policjanci stojący w drzwiach wychodzą na korytarz, ale zaraz wracają, bo słyszą jakąś wymianę słów między I. S., a Ł. R.. Jakkolwiek z treści opinii oraz sprawozdania (...) (...) z przeprowadzonych badań fonoskopijnych ( k. 1.808 - 1.833 ) wynika, iż główną osobą, która rozmawiała z pokrzywdzonym podczas czynności przeszukania był mężczyzna oznaczony jako M2, tj. oskarżony Ł. R. i to właśnie on polecił I. S. ściągnięcie spodni i egzekwował wykonanie tego polecenia, niemniej jednak także pozostali oskarżeni, tj. A. W., P. P. (1) i P. G. wydawali pokrzywdzonemu polecenia lub komentowali jego zachowanie, wypowiadając słowa, szczegółowo opisane przez Sąd Okręgowy w podsekcji 3.3. Z nagrania z tasera wyraźnie wynika, że intencje wszystkich oskarżonych ukierunkowane były na zadanie pokrzywdzonemu fizycznych i psychicznych cierpień, wyrządzenie mu krzywdy i poniżenie go. Za "ubliżenie" uznać należy każde zachowanie, które według zdeterminowanych kulturowo, powszechnie przyjętych ocen stanowi wyraz pogardy dla godności drugiego człowieka. Wypowiadane przez oskarżonych słowa świadczą o negatywnym, aroganckim i lekceważącym stosunku do zatrzymanego oraz zamiarze dotknięcia godności I. S.. W trakcie zdejmowania spodni przez I. S. pada także ze strony jednego z oskarżonych stwierdzenie, że pokrzywdzony za mało dostał ( k. 1.828 ). W czasie inkryminowanego zdarzenia, jak wskazano w podsekcji 3.3, nie padają bezpośrednio pod adresem pokrzywdzonego słowa wulgarne i obelżywe, co wyraźnie wynika z treści zawartych w aktach sprawy opinii fonoskopijnych. Tylko jeden z oskarżonych, tj. oznaczony jako (...) nie wypowiada w stosunku do pokrzywdzonego słów wulgarnych, co w sytuacji niemożności dokonania identyfikacji głosów poszczególnych osób, skutkować musiało stosowną zmianą opisu zachowań sprawczych oskarżonego A. W., jak i oskarżonych P. P. (1) i P. G. oraz przyjęciem, że zachowanie oskarżonych i wypowiadane słowa świadczą o pogardliwym odnoszeniu się tych oskarżonych do pokrzywdzonego. Co również istotne, przed użyciem tasera, jak zeznał P. W. (2), to właśnie nieumundurowani funkcjonariusze Policji rozmawiali ze stojącym pod ścianą pokrzywdzonym i przekonywali I. S. do konieczności ściągnięcia przez niego spodni pomimo założonych kajdanek na rękach ( k. 1.421 ).

Wobec zgromadzonych w sprawie dowodów i ich prawidłowej oceny nie zachodziła - wbrew twierdzeniom apelującego - sytuacja zaistnienia nie dających się usunąć wątpliwości, odnośnie sprawstwa i winy oskarżonego w zakresie popełnienia przestępstwa z art. 231 § 1 k.k. i art. 247 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. Zachowanie oskarżonego A. W. było w pełni świadomym, w znaczeniu umyślności działania, współsprawstwem z pozostałymi oskarżonymi w zakresie dokonania tego przestępstwa i całkowicie niewiarygodne pozostają wyjaśnienia oskarżonego, że myślał, iż (...) zostanie użyty tylko dwa razy.

Zgodnie z art. 18 § 1 k.k. odpowiada za sprawstwo także ten, kto wykonuje czyn zabroniony wspólnie i w porozumieniu z inną osobą. Oczywiście sama świadomość, czy nawet bierna akceptacja zachowań innych osób, nie jest jeszcze wystarczająca dla przyjęcia znamion współsprawstwa w popełnieniu przestępstwa (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2007 r., V KK 120/07; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 marca 2005 r., III KK 208/04; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2004 r., V KK 351/03, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2011 r., II KK 162/11; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2011 r., III KK 208/11). W konsekwencji nie można uznać za współsprawcę tego, kto tylko nie przeciwstawia się działaniu innej osoby, realizującej znamiona przestępstwa z działania. Konstytutywnym elementem współsprawstwa są, od strony przedmiotowej - wspólne wykonanie czynu zabronionego, zaś od strony podmiotowej - porozumienie sprawców. Współsprawstwo można określić jako oparte na porozumieniu wspólne wykonanie przestępstwa, które charakteryzuje się po stronie każdego ze wspólników odgrywaniem istotnej roli w procesie realizacji ustawowych jego znamion. Współsprawcą przestępstwa jest nie tylko osoba, która w porozumieniu z inną osobiście realizuje całość lub część jego ustawowych znamion, lecz także osoba, która co prawda osobiście nie wykonuje czynności odpowiadającej znamieniu czasownikowemu, ale której zachowanie się uzgodnione ze wspólnikiem (wspólnikami) stanowi istotny (konieczny) wkład w realizację wspólnego przestępnego zamachu. Tak więc cechą współsprawstwa jest to, że umożliwia ono przypisanie jednemu ze współsprawcy tego, co uczynił jego wspólnik w wykonaniu łączącego ich porozumienia ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2006 r., V KK 391/05; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2008 r., IV KK 489/07; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2011 r., II KK 162/11; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2014 r., V KK 241/13; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2014 r., II KK 17/14 ). Przyjęcie współsprawstwa, działania wspólnego, nie wymaga wykazania wcześniejszego porozumienia wraz z uzgodnieniem ról wypełnianych przez poszczególne osoby ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2011 r., III KK 331/11 ). W literaturze przedmiotu i orzecznictwie podkreśla się, że porozumienie może mieć charakter zarówno wyraźny, jak i konkludentny. Może do niego dojść nawet w sposób dorozumiany, najpóźniej jednak w momencie realizacji czynności sprawczych. Współdziałający nie muszą się bezpośrednio kontaktować, ani się znać, natomiast muszą mieć świadomość wspólnego wykonania czynu zabronionego, a zatem przynajmniej wiedzieć o sobie i zdawać sobie sprawę, że podejmowane przez każdego z nich czynności charakteryzujące „warstwę techniczno-wykonawczą” składają się na realizację wspólnie wykonywanej całości przedsięwzięcia ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2002 r., sygn. akt III KKN 371/00; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 15 stycznia 2003 r., AKA 353/02). Z istoty współsprawstwa wynika więc, iż każdy ze współdziałających odpowiada także za to, co uczynili pozostali współsprawcy, pod tym jednakże warunkiem że mieści się to w granicach zawartego porozumienia ( por. Jacek Giezek: Komentarz do art. 18 Kodeksu karnego ). Dodać należy, iż w przypadku współsprawstwa przedmiotem oceny Sądu meriti jest kompleks zachowań wszystkich osób uznawanych za współsprawców, a wytworzony w wyniku powiązania ze sobą wszystkich jednostkowych zachowań uczestników porozumienia.

Wyniki analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego pozwalają przyjąć, że zachowanie oskarżonego A. W., jak i pozostałych oskarżonych, odpowiada tym elementom, które jako charakterystyka istoty kodeksowej konstrukcji współsprawstwa przedstawione zostały w przytoczonych wyżej judykatach. Analiza akt sprawy jednoznacznie wskazuje, że A. W. zdawał sobie doskonale sprawę, iż podejmowane przez niego czynności składają się na realizację wspólnie wykonywanego przedsięwzięcia i, jak wskazano wyżej, udział A. W. był istotny i znaczący. Udział oskarżonego w czynności przeszukania nie był przypadkowy, ale wynikał z faktu jego współdziałania w popełnieniu przestępstwa. Oskarżony A. W. w pełni akceptował działania Ł. R. oraz pozostałych oskarżonych i łączył się z nimi.

Nie budzi przy tym żadnych wątpliwości kwestia przekroczenia przez oskarżonego uprawnień w rozumieniu art. 231 § 1 k.k. Znajomość podstaw prawnych i trybu użycia środków przymusu bezpośredniego jest obowiązkiem wszystkich policjantów bez względu na reprezentowaną specjalność lub zajmowane stanowisko. Oskarżony A. W. posiadał przy tym odpowiednie przeszkolenie oraz uprawnienia instruktora technik i taktyk interwencji, a nadto instruktora do obezwładniania osób za pomocą urządzenia stosującego energię elektryczną, które niewątpliwie ułatwiało mu należytą ocenę sytuacji i podjęcie działań w granicach prawa. Z całą pewnością potrafił ocenić zasadność przedsięwziętych czynności oraz zastosowanej przemocy.

Dysponując apelacją wniesioną na niekorzyść oskarżonych Sąd Odwoławczy dokonał stosownej zmiany opisu czynu przypisanego oskarżonemu A. W. - oraz oskarżonym P. P. (1) i P. G. - przyjmując prawidłowo czynności sprawcze tych oskarżonych oraz naruszone przez nich normy prawne, szczegółowo omówione i wskazane w podsekcji (...). Sąd Odwoławczy przyjął, iż rzeczywista rola oskarżonego A. W. oraz oskarżonych P. P. (1) i P. G. polegała na tym, że w dniu 15 maja 2016 r., we W., jako funkcjonariusze Komendy (...) we W., działając w zamiarze bezpośrednim, wspólnie i w porozumieniu z Ł. R., przekroczyli uprawnienia w zakresie realizacji zadań ustawowych Policji oraz znęcali się fizycznie i psychicznie nad pozbawionym wolności I. S. w ten sposób, przeprowadzając w ciasnym i wąskim pomieszczeniu toalety Komisariatu Policji W. we W. czynność przeszukania osoby I. S., który miał założone kajdanki na ręce trzymane z przodu i pozostawał pod całkowitą ochroną funkcjonariuszy (...) bez uzasadnienia faktycznego i prawnego, z naruszeniem zasad wykorzystania środków przymusu bezpośredniego, określonych w art. 5, art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1, art. 8 oraz art. 25 ust. 1, 2 i 3 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej z dnia 24 maja 2013 r. ( tekst jednolity Dz. U. z 2017 r., poz. 1120 ) asystowali Ł. R. przy trzykrotnym użyciu z odległości wobec zatrzymanego I. S. urządzenia T. X., co spowodowało u pokrzywdzonego cierpienia fizyczne wywołane przez prąd elektryczny przepływający przez jego ciało, a następnie, gdy pokrzywdzony był nadal podłączony do tego urządzenia, stojąc w bliskiej odległości od I. S. wykonującego polecenie zdjęcia spodni, pogardliwie odnosili się do pokrzywdzonego, czym działali na szkodę interesu prywatnego I. S. oraz na szkodę interesu publicznego.

W tym miejscu zauważyć należy, iż pierwotnie użyte przez Sąd Rejonowy i powtórzone w pkt II części dyspozytywnej wyroku Sądu Odwoławczego sformułowanie „asystowali” oznacza nic innego jak współudział oskarżonych w wykonaniu czynności przeszukania.

Za gołosłowne i nie znajdujące żadnego potwierdzenia w aktach sprawy uznano sugestie apelującego, iż na treść zaskarżonego wyroku bardziej niż litera prawa wpłynęła prezentowana w mediach moralna ocena całego zdarzenia na szkodę I. S. oraz negatywny wydźwięk opinii społecznej. Zauważyć należy, iż naturalnym jest, że stosowanie środków przymusu bezpośredniego, powiązane z działaniami funkcjonariuszy Policji wykraczającymi poza przyznane im kompetencje wywołuje zainteresowanie społeczne, albowiem łączy się z naruszaniem praw człowieka, z brakiem szacunku do obywateli oraz z przejawem agresji państwa wobec jednostek.

Kierunek apelacji ( co do winy ) obliguje Sąd Okręgowy do całościowej oceny zaskarżonego wyroku - dyrektywa z art. 447 § 1 k.p.k. Wymierzona oskarżonemu kara 2 lat pozbawienia wolności odpowiada dyrektywom wymiaru kary, jest to kara skuteczna i sprawiedliwa, adekwatna do stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu oskarżonego. Z pewnością nie jest to kara rażąco niewspółmiernie surowa, co dokładnie omówiono w podsekcji 3.25.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z uwagi na przytoczone wyżej okoliczności wniosek uznano za bezzasadny, zaś uchybienia popełnione przez Sąd Rejonowy skutkowały zmianą zaskarżonego wyroku.

3.8.

Zarzut obrońcy oskarżonego A. W. rażącej obrazy przepisów postępowania mającej istotny wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie lub niewystarczające uwzględnienie dowodów przemawiających - w świetle stawianego oskarżonemu A. W. zarzutu - na jego korzyść, a to w szczególności:

1. opinii sądowo - lekarskich dotyczących: P. P. (1), P. G., Ł. K., P. N., Ł. R. oraz D. K., z których wynika, że funkcjonariusze mający bezpośredni kontakt z zatrzymanym I. S., podczas wykonywania czynności służbowych w zakresie zatrzymania lub/i doprowadzania i przeszukania, odnieśli obrażenia fizyczne mogące mieć związek ze zdarzeniami z dnia 15 maja 2016 r., a w przypadku funkcjonariusza D. K. bezsprzecznie miały taki związek, co ma zasadnicze znaczenie dla uznania wiarygodności wyjaśnień oskarżonych, w kontekście wskazywanego przez nich agresywnego zachowania zatrzymania I. S., uniemożliwiającego bezpieczne dla zatrzymanego i funkcjonariuszy przeprowadzenia skutecznych czynności służbowych przy zastosowaniu mniej dolegliwych środków przymusu bezpośredniego ;

2. opinii uzupełniającej zespołu biegłych Katedry Medycyny Sądowej (...) w Ł. z dnia 1 sierpnia 2017 r., gdzie stwierdzone zostało, że zatrzymany, pokrzywdzony I. S. nie znajdował się w stanie, który byłby łatwy do zdiagnozowania przez osoby nie posiadające wykształcenia medycznego ;

3. bezkrytyczne przyjęcie, że stwierdzone w toalecie Komisariatu Policji W. uszkodzenia syfonu umywalki oraz kratki wentylacyjnej drzwi, powstały niezależnie od zdarzeń z dnia 15 maja 2016 r., a składane w tym zakresie wyjaśnienia oskarżonych, w których wskazują, że powstały one wskutek agresywnego zachowania I. S., są wyłącznie przyjętą linią obrony, podczas gdy na nagraniu z urządzenia (...) (...) czytelnie utrwalono, jak jeden z funkcjonariuszy zwraca się kamerą w miejsce dokonanych uszkodzeń, co opierając się na logice i doświadczeniu życiowym wskazywać winno na ocenę tego co nastąpiło (na co uwagi zwraca w opinii uzupełniającej przed Sądem Rejonowym dnia 15 marca 2019r. biegły sądowy J. G.),

powyższe w świetle przypisanego oskarżonemu A. W. czynu, winno okazać się istotne dla jego sytuacji prawnej, a w konsekwencji rozumowania sprzecznego z zasadami logiki i doświadczenia życiowego doprowadziło do kategorycznych ustaleń w zakresie „spokojnego” zachowania zatrzymanego I. S. w łazience Komisariatu Policji W., które to zachowanie - zdaniem Sądu a quo nie uzasadniało użycia środków przymusu bezpośredniego, w szczególności urządzenia (...) (...).

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut obrazy art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie lub niewystarczające uwzględnienie dowodów przemawiających na jego korzyść, a to w szczególności opinii sądowo - lekarskich dotyczących P. P. (1), P. G., Ł. K., P. N., Ł. R. oraz D. K. uznano za bezzasadny z uwagi na argumenty szczegółowo przedstawione w podsekcji 3.2, które zachowują aktualność także w optyce omawianego zarzutu, w związku z czym nie zachodzi potrzeba ponownego ich przytaczania. W żadnej mierze nie można zaakceptować wyrażonego w uzasadnieniu apelacji poglądu skarżącego, iż ilość poszkodowanych funkcjonariuszy musi rodzić naturalną, logiczną myśl, że zachowanie, postawa, siła zatrzymanego nie mogła być przeciętna, a w związku z tym mogły być zastosowane względem niego środki bezpieczeństwa nie tylko przeciętne. Zastosowanie środków przymusu bezpośredniego stanowi ingerencję w prawa i wolności obywateli. W państwie prawa zastosowanie przymusu może nastąpić wyłącznie wtedy, gdy jednostka zachowuje się w sposób zabroniony przez prawo, w związku z czym w przypadkach przewidzianych prawem dozwolone jest stosowanie określonych środków przymusu. W przeciwieństwie do odnoszącej się do obywateli zasady „co nie jest zabronione jest dozwolone”, organy państwowe mogą tylko to, na co pozwala im prawo, co wynika wprost z art. 7 Konstytucji RP.

Zarzut obrazy art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie lub niewystarczające uwzględnienie opinii uzupełniającej zespołu biegłych Katedry Medycyny Sądowej (...) w Ł. z dnia 1 sierpnia 2017 r., gdzie stwierdzone zostało, że zatrzymany, pokrzywdzony I. S. nie znajdował się w stanie, który byłby łatwy do zdiagnozowania przez osoby nie posiadające wykształcenia medycznego uznano za w pełni zasadny z uwagi na okoliczności szczegółowo przedstawione w podsekcji (...)., które zachowują aktualność także w zakresie omawianego zarzutu, w związku z czym nie zachodzi potrzeba ponownego ich przytaczania. Słusznie przy tym podniósł apelujący, iż ustalenia Sądu Rejonowego co do stanu zdrowia I. S. i charakteru jego zachowań uznać należy za wybiórcze, nieuwzględniające całościowego materiału dowodowego, prowadzące do przedwczesnych i nieuzasadnionych wniosków oraz nieuprawnionej konstatacji, że wobec każdej osoby wobec której istnieje podejrzenie zażycia środków odurzających, czy też zauważalne jest niestandardowe zachowanie, powinno stosować się pomoc medyczną. Nie znajduje to uzasadnienia w żadnym powszechnie obowiązującym w dacie inkryminowanego zdarzenia akcie prawnym. Podzielono również wywody apelującego, iż zachowanie pokrzywdzonego I. S. nie posiadało cech, które w sposób jednoznaczny wskazywałyby na konieczność interwencji służb medycznych.

Zarzut obrazy art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. poprzez bezkrytyczne przyjęcie, że stwierdzone w toalecie Komisariatu Policji W. uszkodzenia syfonu umywalki oraz kratki wentylacyjnej drzwi, powstały niezależnie od zdarzeń z dnia 15 maja 2016 r., nie zyskał aprobaty Sądu Odwoławczego. Wbrew odmiennemu stanowisku obrońcy oskarżonego, widoczne na nagraniu z urządzenia (...) (...) zwrócenie się funkcjonariusza z kamerą w kierunku zniszczeń, które powstały w łazience nie oznacza, iż uszkodzenie syfonu oraz kratki wentylacyjnej w drzwiach toalety nastąpiło w sposób i w okolicznościach, podanych przez oskarżonych. Trafnie przyjął Sąd Rejonowy, iż jest to wątpliwe już w świetle utrwalonej na nagraniu z tasera wypowiedzi I. S. o treści: „Rura się urwała tam wam”. Po drugie, jak wykazano to już w podsekcji (...), skoro Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że na korytarzu I. S. uspokoił się i spokojnie, bez oporu, wszedł do toalety, gdzie następnie, jak zeznał P. W. (2), stojąc pod ścianą i rozmawiając z nieumundurowanymi funkcjonariuszami Policji jedynie werbalnie sprzeciwiał się zdjęciu spodni z uwagi na założone na rękach kajdanki i nie wykazywał agresji, to logicznym pozostaje konstatacja, że to nie pokrzywdzony dokonał opisanych przez skarżącego zniszczeń. Stanowiska tego argumentacja uzasadnienia wniesionej apelacji skutecznie nie podważa, bazując w gruncie rzeczy na samych wyjaśnieniach oskarżonych, bez konkretnego wskazania, dlaczego Sąd miałby dać wiarę właśnie tym dowodom. Prawidłowość oceny wyjaśnień oskarżonych jako niewiarygodnych została już omówiona w podsekcji (...) i racje tam wyłożone zachowują pełną aktualność także w przypadku przedmiotowego środka odwoławczego, jako że obrońca A. W., mimo obszerności wywiedzionej apelacji, nie dostarczył nowych, nie podnoszonych we wcześniej omówionych skargach, argumentów. Ocena wiarygodności dowodów i ustalenie prawdy materialnej należy do Sądu, stąd też subiektywne oceny, czy domniemania biegłego J. G. co do charakteru zachowania pokrzywdzonego oraz powstania uszkodzeń w toalecie, a zatem co do okoliczności nie objętych wiadomościami specjalnymi, nie mogą stanowić samoistnej podstawy do oparcia na nich ustaleń faktycznych w omawianej materii. Podnieść przy tym należy, iż ustalenia faktyczne nie zawsze muszą bezpośrednio wynikać z konkretnych dowodów. Mogą one także wypływać z nieodpartej logiki wydarzeń stwierdzonej innymi dowodami, jeżeli owe wydarzenia są tego rodzaju, że stanowią oczywistą przesłankę, na podstawie której doświadczenie życiowe nasuwa jednoznaczny wniosek, iż dana okoliczność istotnie miała miejsce. Nie wszystkie fakty ustalone przez Sąd I instancji muszą być oparte na dowodach bezpośrednich, ale mogą wynikać także z nieodpartej logiki sytuacji oraz jednoznacznego kontekstu ustalonej sekwencji faktów ubocznych, na podstawie których doświadczenie życiowe nasuwa jednoznaczny wniosek, że dana okoliczność faktyczna istotnie wystąpiła ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2018 r., sygn. V KK 379/17 ). Jak już o tym była mowa, zawarte w opinii oraz sprawozdaniu (...) (...) z przeprowadzonych badań fonoskopijnych ( k. 1.808 – 1.833 ) i w opinii Agencji Bezpieczeństwa (...) w W. z zakresu badań fonoskopijnych ( k. 3.381 – 3.395 ) zapisy rozmów prowadzonych podczas zdarzenia, będącego przedmiotem sprawy wskazują, iż w czasie tych rozmów oskarżeni odnoszą się tylko do wcześniejszego zachowania I. S. na (...) we W. i w ogóle nie wspominają o innych przypadkach agresji ze strony pokrzywdzonego. Ponadto, wszyscy oskarżeni, choć składali nader szczegółowe depozycje, pominęli właśnie ten fragment zachowania I. S., który wynika z zeznań G. G. (1) i Ł. K., a mianowicie, że na korytarzu I. S. uspokoił się i spokojnie, bez oporu wszedł do toalety. Racjonalnym i logicznym pozostaje uznanie, iż fragment ten został pominięty celowo, a umiejscowienie i przejaskrawienie zachowań agresywnych pokrzywdzonego zostało „przesunięte” przez oskarżonych do pomieszczenia toalety, albowiem tylko w takim przypadku oskarżeni mogli uzasadniać konieczność użycia tasera z uwagi na agresywne zachowanie pokrzywdzonego.

Reasumując, skoro omawiane zniszczenia w toalecie nie powstały w sposób i w okolicznościach wskazanych w wyjaśnieniach oskarżonych, to sam fakt istnienia tych uszkodzeń, nie może przesądzić o zachowaniu pokrzywdzonego w toalecie. Jedynym obiektywnym dowodem istotnym z punktu widzenia odpowiedzialności karnej oskarżonych nie są wskazane w apelacji uszkodzenia w toalecie, lecz nagranie z tasera, które obrazuje spectrum działań oskarżonych.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonego lub uchylenie zaskarżonego wyroku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutów, opisanych w pkt 1 i 3 czyniło wnioski końcowe apelacji niezasadnymi. Natomiast uwzględnienie zarzutu z pkt 2 skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku. Przyczyny modyfikacji ( art. 437 § 2 k.p.k. ) zostały opisane w podsekcji (...).

3.9.

Zarzut obrońcy oskarżonego A. W. rażącej obrazy przepisów postępowania, mającej istotny wpływ na treść orzeczenia, mianowicie naruszenia art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k., poprzez pominięcie lub niewystarczające uwzględnienie dowodów przemawiających - w świetle przypisanego oskarżonemu A. W. zarzutu - na jego korzyść, tj. zeznań świadków: T. G., S. F. (1), P. W. (1), Ł. K., P. Z., B. P., P. N., P. W. (2), W. S. w zakresie ustalenia pomieszczenia, w którym na terenie Komisariatu Policji W. przeprowadzane były przeszukania zatrzymanych, jak również pisma Komendanta Komisariatu Policji W. z dnia 7 października 2014 r. w sprawie pomieszczeń służbowych, podczas gdy z wymienionych wyżej dowodów jednoznacznie wynika, że na terenie Komisariatu Policji W. nie znajdowało się inne pomieszczenie przystosowane i wyznaczone do wykonywania czynności przeszukania zatrzymanych, a przyjęta przez funkcjonariuszy wykonujących te czynności praktyka wskazywała na łazienkę znajdującą się na pierwszym piętrze budynku Komisariatu W., jako miejsca, które funkcjonariusze rutynowo wykorzystywali w celu przeprowadzenia czynności przeszukania wobec zatrzymanych (szczególnie w sytuacji obecności na Komisariacie innych zatrzymanych — jak w okolicznościach niniejszej sprawy).

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Do kwestii wyboru toalety jako miejsca przeszukania Sąd Odwoławczy ustosunkował się w podsekcji (...) i racje tam wyłożone zachowują pełną aktualność także w przypadku tego zarzutu, albowiem apelujący nie dostarczył nowych argumentów. W podsekcji (...) wykazano, że oskarżeni mieli realną alternatywę dla przeprowadzenia przeszukania w innym niż toaleta pomieszczeniu. Przeprowadzenie czynności przeszukania w toalecie oraz w sposób przedstawiony na nagraniu z tasera, jak wskazano w podsekcji (...) było świadomym wyborem oskarżonych, elementem dręczenia zatrzymanego i tym samym przyczyniło się do wzrostu dyskomfortu fizycznego i psychicznego u zatrzymanego. Przeprowadzenie czynności przeszukania w toalecie uchybiało dobrom osobistym pokrzywdzonego, jak cześć i godność osoby przeszukiwanej i stanowiło niedopełnienie obowiązku z art. 227 k.p.k. Dodać należy, iż art. 31 ust. 3 Konstytucji RP dopuszcza wprowadzenie ograniczeń w prawach i wolnościach zagwarantowanych konstytucyjnie. Nie dotyczy to jednak godności człowieka. Godność ludzka jest nienaruszalna i nawet przymus stosowany zgodnie z prawem ( tj. w celu ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego ) nie może naruszać godności ani ingerować w nią.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonego lub uchylenie zaskarżonego wyroku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyniło wniosek niezasadnym.

3.10.

Zarzut obrońcy oskarżonego A. W. obrazy przepisów postępowania mającej istotny wpływ na treść orzeczenia, mianowicie art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k., co doprowadziło do rażących błędów w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mających istotny wpływ na treść wyroku, poprzez dokonanie ustaleń, że:

- oskarżonemu A. W. znana była informacja z dnia 6 maja 2016r., wydana przez Biuro Prewencji (...) dotycząca standaryzacji podejmowanych działań w sytuacji skutkowego i bez skutkowego użycia paralizatora elektrycznego oraz postępowania policjanta w przypadku kontaktu ze skażonymi sondami, gdzie odnoszono się także do przepisów regulujących wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego i wprost stwierdzono, iż paralizatorów elektrycznych nie używa się wobec osób, którym nałożono kajdanki, a co według Sądu Rejonowego miało stanowić o powszechnej znajomości wskazanych treści, podczas gdy w dokumencie tym zawarta została informacja, że dopiero po zaakceptowaniu treści informacji przez adresatów Biuro Prewencji (...) przekaże ją do KWP/ (...)/ (...), biur (...) oraz szkół policyjnych celem jednolitego postępowania w przedmiotowym zakresie, co biorąc pod uwagę datę ocenianego zdarzenia oraz opierając się o zasady logiki i doświadczenia życiowego wymaga przyjęcia, że 15 maja 2016 r. powyższa informacja nie miała charakteru powszechnego, a w szczególności nie była znana oskarżonemu A. W.;

- publikacja „Podstawy interwencji policyjnych ze szczególnym uwzględnieniem zasad podejmowania czynności wobec osób z zaburzeniami psychicznymi oraz nosicieli wirusa H.”, była dla oskarżonego A. W., jako funkcjonariusza (...) źródłem obowiązków i uprawnień, w szczególności w zakresie zaleceń dla funkcjonariuszy dotyczących podejmowania i przeprowadzania interwencji wobec osób, których zachowanie wskazuje na zaburzenia psychiczne, podczas gdy materiały dydaktyczne nie spełniają roli obowiązujących funkcjonariuszy Policji źródeł ich obowiązków lub uprawnień ;

- oskarżony A. W. brał czynny udział w przeprowadzaniu czynności przeszukania zatrzymanego I. S., poprzez asystowanie oskarżonemu Ł. R., co miało polegać na wykonaniu polecenia oskarżonego Ł. R. obniżenia pozycji „przeszukiwanego” oraz fizycznym przebywaniu w pomieszczeniu łazienki Komisariatu W. w momencie wykonywania czynności przeszukania, podczas gdy z wyjaśnień żadnego z oskarżonych obecnych w pomieszczeniu łazienki Komisariatu W. nie wynika, by wszyscy z oskarżonych wykonali polecenie oskarżonego Ł. R., w szczególności by do obniżenia pozycji pokrzywdzonego I. S. w jakimkolwiek zakresie przyczynił się oskarżony A. W., który faktycznie pełnił w łazience Komisariatu W. rolę osoby przybranej przez prowadzącego czynność;

- celem oskarżonego A. W. było nakłonienie I. S. do posłuszeństwa przy pomocy urządzenia (...) (...) dla wykonania czynności jego przeszukania, a co skutkowało przyjęciem przez Sąd Rejonowy, że oskarżony A. W. zdawał sobie sprawę z bólu wywoływanego użyciem urządzenia (...) (...) i godził się z uświadomionym faktem znęcania się nad I. S. (dolus eventualis), podczas gdy motywacją oskarżonego A. W. nie było przeprowadzenie czynności przeszukania wobec I. S. (zatrzymanego przez oskarżonych Ł. R. i P. G.), lecz pomoc pozostałym funkcjonariuszom, zaś świadomość fizycznych dolegliwości związanych z działaniem urządzenia obezwładniającego przy pomocy energii elektrycznej, które są nieuniknionym i „normalnym” skutkiem zastosowania tego środka przymusu bezpośredniego, oskarżony A. W. w żadnym razie nie wiązał z ewentualnością znęcania się nad zatrzymanym, pokrzywdzonym I. S. ;

- oskarżony A. W. dopuścił się przypisanego mu czynu działając wspólnie i w porozumieniu z oskarżonymi Ł. R., P. P. (1) i P. G., pomimo braku dowodów wskazujących na zasadność twierdzenia o pozostawaniu lub przystąpieniu przez oskarżonego A. W. do porozumienia z pozostałymi oskarżonymi co do przekroczenia uprawnień w zakresie realizacji zadań ustawowych (...) przeprowadzenia czynności przeszukania osoby I. S. w ciasnym pomieszczeniu łazienki Komisariatu W. z naruszeniem zasad zastosowania środków przymusu bezpośredniego oraz znęcania się fizycznego i psychicznego nad zatrzymanym, a w konsekwencji dowodów świadomego obejmowania swoim zamiarem realizacji wszystkich znamion przypisanego mu przestępstwa, co skutkowało błędnym ustaleniem współsprawstwa oskarżonego A. W. w zarzucanym mu czynie.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Do publikacji, wskazanych w zarzucie Sąd Okręgowy ustosunkował się w podsekcji (...), podzielając tym samym argumenty apelującego.

Pozostałe zarzuty apelującego uznano za całkowicie bezzasadne. Co do czynnego udziału A. W. w przeprowadzaniu czynności przeszukania I. S. oraz działania oskarżonego wspólnie i w porozumieniu z oskarżonymi Ł. R., P. P. (1) i P. G., Sąd Odwoławczy odsyła do argumentów, przytoczonych już w podsekcji (...).

Sąd Odwoławczy przyznał rację apelującemu, że zauważyć należy niekonsekwencję w rozumowaniu Sądu Rejonowego, w tym co do celu działań oskarżonych. Istotnie, dokonana przez Sąd I instancji ocena dowodów jest wybiórcza, pozbawiona wnikliwości i wszechstronności. W podsekcji 3.3 Sąd Odwoławczy dokładnie jednak wskazał, jaki faktycznie cel miało sprowadzenie I. S. w ciasnym i wąskim korytarzu toalety do pozycji najbliższej podłożu i nie można podzielić argumentacji obrońcy, że zachowanie oskarżonego A. W. stanowiło jedynie czynności asekuracyjne, objawiające się gotowością przeciwdziałania zaistnieniu przypadkowych obrażeń w trakcie emisji napięcia przez (...). W świetle zachowań oskarżonych, utrwalonych na nagraniu z tasera gołosłownym pozostaje stanowisko apelującego, że celem działania A. W. było zapewnienie bezpieczeństwa zarówno zatrzymanemu, jak i funkcjonariuszom podejmującym wobec niego interwencję, a także zapobiegnięcie dalszej eskalacji agresji i środków przymusu.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonego lub uchylenie zaskarżonego wyroku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Opisane w podsekcji (...) zachowanie oskarżonego A. W. i wskazane tam argumenty jednoznacznie pozwalają uznać, że działaniem swoim oskarżony ten wyczerpał ustawowe znamiona przestępstwa z art. 231 § 1 k.k. i art. 247 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. natomiast popełnione przez Sąd Rejonowy uchybienia skutkowały zmianą opisu przypisanego oskarżonemu czynu.

3.11.

Zarzut obrońcy oskarżonego A. W. obrazy prawa materialnego, tj. art. 18 § 1 ustawy dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie, że przywołana ustawa jest źródłem uprawnień i obowiązków funkcjonariuszy Policji w zakresie stosowania środków przymusu bezpośredniego przewidzianych w ustawie, podczas gdy ustawa ta określa jedynie obowiązek funkcjonariuszy Policji do udzielenia lekarzowi, pielęgniarce lub kierującemu akcją ratunkową, pomocy na ich żądanie.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Do kwestii związanych z obrazą art. 18 ust. 1 ustawy dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, Sąd Odwoławczy ustosunkował się w podsekcji (...) i racje tam wyłożone zachowują pełną aktualność także w przypadku oskarżonego A. W., albowiem apelujący nie dostarczył żadnych argumentów w tym zakresie.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonego lub uchylenie zaskarżonego wyroku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Opisane w podsekcji (...) zachowanie oskarżonego A. W. i wskazane tam argumenty jednoznacznie pozwalają uznać, że działaniem swoim oskarżony ten wyczerpał ustawowe znamiona przestępstwa z art. 231 § 1 k.k. i art. 247 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., zaś popełnione przez Sąd Rejonowy uchybienia skutkowały zmianą zaskarżonego wyroku.

3.12.

Zarzut obrońcy oskarżonego A. W. obrazy prawa materialnego, tj. art. 247 § 1 k.k. poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu przez Sąd Rejonowy, że przestępstwo znęcania się z art. 247 § 1 k.k. może być popełnione w obydwu postaciach zamiaru, to jest także w postaci zamiaru ewentualnego, co skutkowało odrzuceniem przez Sąd Rejonowy powszechnie przyjętej wykładni, zgodnie z którą czasownikowe znamię „znęca się” przesądza o ograniczeniu strony podmiotowej umyślności do postaci zamiaru bezpośredniego, w którym mieści się chęć zadania cierpienia ofierze i dla jego realizacji samo godzenie się sprawcy na taki efekt nie jest wystarczające.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd Odwoławczy podzielił stanowisko apelującego, że zarówno w orzecznictwie, jak i judykaturze przeważa stanowisko, że czyn zabroniony, którego znamieniem czasownikowym jest „znęcanie się” może zostać popełniony wyłącznie w zamiarze bezpośrednim i w podsekcji 3.3 oraz (...) omówił argumentację Sądu Rejonowego wykazując, że taki zamiar bezpośredni towarzyszył wszystkim oskarżonym. Oskarżony A. W. w pełni akceptował działania Ł. R. i łączył się z nimi, zaś z nagrania z tasera wyraźnie wynika, jak duża była intensywność cierpień fizycznych i psychicznych pokrzywdzonego, spowodowanych wspólnymi działaniami wszystkich oskarżonych. Zachowanie A. W. bezsprzecznie stanowiło podjęte z zamiarem bezpośrednim znęcanie się fizyczne i psychiczne nad zatrzymanym I. S., co wskazano w podsekcji (...) i nie można podzielić stanowiska apelującego, że przyjęcie poprawnej wykładni przez Sąd Rejonowy wobec braku jakichkolwiek dowodów świadczących o woli wyrządzenia zatrzymanemu I. S. przez oskarżonego A. W. krzywdy fizycznej lub moralnej, dokuczenia, poniżenia, braku porozumienia z innymi oskarżonymi co do takiego zachowania winno skutkować uwolnieniem oskarżonego A. W. od przypisanego mu czynu w tym zakresie.

Ponownie Sąd Odwoławczy zauważa, iż nawet przy potwierdzeniu braków formalnych w uzasadnieniu, nie oznaczają one wprost braku trafności wyroku, bo uzasadnienie ma zawsze charakter sprawozdawczy, przedstawiający argumentację Sądu z procesu wyrokowania i zostało sporządzone już po ogłoszeniu wyroku, a zatem nie mogło mieć bezpośredniego wpływu na jego treść, jak tego wymaga przepis art. 438 pkt 2 k.p.k. ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 8 grudnia 2010 r., II AKa 192/10 ). Kontrola instancyjna nie polega wyłącznie na analizie uzasadnienia wyroku, ale na analizie czynności procesowych dokonywanych przez sąd i treści przeprowadzonych dowodów w kontekście stawianych orzeczeniu zarzutów ( tak Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 27 grudnia 2018 r., II AKa 370/18 ).

Wprawdzie użycie jakiegokolwiek środka przymusu bezpośredniego zawsze związane jest z dyskomfortem, negatywnymi wrażeniami fizycznymi dla osoby, wobec której jest on stosowany, niemniej jednak – wbrew odmiennemu stanowisku apelującego - nie można uznać, że w realiach przedmiotowej sprawy dolegliwości te są akceptowane prawnie. Do kwestii tej Sąd Okręgowy odniósł się już w podsekcji 3.3, (...) oraz (...) i do przytoczonych tam argumentów się odwołuje, nie widząc potrzeby ich powielania. W podsekcji (...) Sąd Okręgowy dokładnie wskazał, jak przebiegała czynność przeszukania I. S. i nie sposób uznać, aby wskazane w uzasadnieniu apelacji słowa, kierowane do pokrzywdzonego podczas tej czynności („Nic ci nie będzie”, „Nic ci nie robić’, „Wstań. Nie bój się” ) miały charakter bardzo „ludzkich”. Apelacja w zasadzie nie przedstawia argumentów, które władne byłby podważyć poczynioną przez Sąd Rejonowy, a pogłębioną przez Sąd Okręgowy argumentację.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonego lub uchylenie zaskarżonego wyroku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zachowanie oskarżonego A. W. wyczerpało ustawowe znamiona przestępstwa z art. 231 § 1 k.k. i art. 247 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. natomiast popełnione przez Sąd Rejonowy uchybienia skutkowały zmianą zaskarżonego wyroku.

3.13.

Zarzut obrońcy oskarżonego A. W. obrazy przepisów prawa materialnego, tj. art. 46 § 1 k.k., poprzez jego błędne zastosowanie i orzeczenie obowiązku częściowego naprawienia szkody, podczas gdy wysokość poniesionej szkody nie została w żadnym zakresie przez Sąd Rejonowy ustalona, co niewątpliwie czyni zasadnym wniosek, że nie zostały spełnione przesłanki jego zasądzenia.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut zasadny, choć nie z powodów podanych przez apelującego, lecz przyczyn, wskazanych w podsekcji 3.6.

Wniosek

Abstrahując od tego, czy szkoda w ogóle powstała (cała apelacja zmierza do wykazania, że nie zostało popełnione przestępstwo), orzeczenie odszkodowania na podstawie art. 46 § 1 k.k. chociaż bezsprzecznie możliwe, poprzedzone być winno odpowiednimi ustaleniami, koniecznymi z uwagi na treść przepisów kodeksu cywilnego, które w tym zakresie mają zastosowanie.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Argumenty wskazane w podsekcji 3.6 skutkować musiały uchyleniem orzeczenia, zawartego w pkt V części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku.

(...).

Zarzut obrońcy oskarżonego P. P. (1) obrazy prawa materialnego, a to:

A. art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego w zw. z art. 231 § 1 k.k. poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie wyrażające się w przyjęciu, że przepis ten znajduje zastosowanie do użycia przez funkcjonariusza Policji środków przymusu bezpośredniego w ramach czynności przeszukania podjętej wobec osoby z zaburzeniami psychicznymi, podczas gdy przepis ten reguluje stosowanie przymusu bezpośredniego wyłącznie przy wykonywaniu czynności przewidzianych w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego, które to czynności w ustalonym przez Sąd pierwszej instancji stanie faktycznym nie zostały wykonane,

B. art. 247 § 1 k.k. poprzez jego błędną wykładnię, zgodnie z którą czyn polegający na znęcaniu się nad osobą pozbawioną wolności może zostać popełniony również w zamiarze ewentualnym, podczas gdy znamię „znęcania się” zawiera w sobie specyficzny element będący charakterystyką strony podmiotowej, a wskazujący na cel działania sprawcy, jakim jest udręczenie, poniżenie innej osoby lub wyrządzenie jej innego rodzaju poważnej przykrości, co z kolei przesądza o możliwości przypisania sprawcy czynu z art. 247 § 1 k.k. wyłącznie w przypadku, gdy jego zachowanie znamienne jest zamiarem bezpośrednim,

C. art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 231 § 1 k.k. i art. 247 § 1 k.k., poprzez ich błędną wykładnię polegającą na nieprawidłowym określeniu zakresu współsprawstwa jako formy przestępnego współdziałania, wyrażającą się w przyjęciu, że współsprawcą może być również osoba, której udział w popełnieniu przestępstwa ogranicza się do obecności przy realizowaniu jego znamion przez bezpośredniego wykonawcę oraz udzielenia mu asysty, podczas gdy nawet w myśl materialno-obiektywnej koncepcji współsprawstwa dla popełnienia czynu zabronionego w tej formie zjawiskowej konieczny byłby istotny wkład w popełnienie przestępstwa, a nie jedynie asekuracja czy asystowanie osobie własnoręcznie wykonującej znamiona czynu zabronionego.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Na wstępie zauważyć należy, iż zarzuty odnoszące się do oceny dowodów są zarzutami pierwotnymi co do zarzutu obrazy prawa materialnego i to one powinny być w pierwszej kolejności podnoszone, gdyż oczywistym jest, że w przypadku błędnej oceny dowodów, to te właśnie uchybienia warunkują zastosowanie prawa materialnego w danej sytuacji procesowej.

Do kwestii związanych z obrazą art. 18 § 1 ustawy dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, Sąd Odwoławczy ustosunkował się w podsekcji (...), podzielając stanowisko apelującego. Racje tam wyłożone zachowują pełną aktualność także w przypadku oskarżonego P. P. (1).

Jak wskazał już Sąd Odwoławczy w podsekcji (...) pobyt oskarżonego P. P. (1) na Komisariacie Policji W. – przed dokonaniem czynności przeszukania – trwał ponad dwie godziny, w związku z czym oskarżony ten miał świadomość wpływu narkotyków na zachowanie pokrzywdzonego, co omówiono w podsekcji (...). W realiach przedmiotowej sprawy nie miał jednak zastosowania reżim stosowania środków przymusu bezpośredniego wynikający z ustawy o ochronie zdrowia psychicznego i podniesiony w tym zakresie przez apelującego zarzut uznano za zasadny. Oskarżeni z uwagi na zachowanie pokrzywdzonego nie mieli obowiązku wezwania służb medycznych celem diagnozy stanu zdrowia I. S., co dokładnie zostało omówione w podsekcji (...).

Sąd Odwoławczy przyznał rację apelującemu, że zarówno w orzecznictwie, jak i judykaturze przeważa stanowisko, że czyn zabroniony, którego znamieniem czasownikowym jest „znęcanie się” może zostać popełniony wyłącznie w zamiarze bezpośrednim i w podsekcji 3.3 oraz (...) wskazał, że taki zamiar bezpośredni towarzyszył wszystkim oskarżonym. Oskarżony P. P. (1) w pełni akceptował działania Ł. R. i utożsamiał się z nimi, zaś z nagrania z tasera i opinii fonoskopijnych wyraźnie wynika, że intencje wszystkich oskarżonych ukierunkowane były na zadanie I. S. dolegliwych cierpień fizycznych i psychicznych. Ponownie Sąd Odwoławczy zauważa, iż nawet przy potwierdzeniu braków formalnych w uzasadnieniu, nie oznaczają one wprost braku trafności wyroku, bo uzasadnienie ma zawsze charakter sprawozdawczy, przedstawiający argumentację Sądu z procesu wyrokowania i zostało sporządzone już po ogłoszeniu wyroku, a zatem nie mogło mieć bezpośredniego wpływu na jego treść, jak tego wymaga przepis art. 438 pkt 2 k.p.k.

Podzielając stanowisko apelującego, iż w orzecznictwie wskazuje się, że „istotą współsprawstwa jest świadome dążenie do tego samego celu, realizowanie go wspólnymi siłami i na podstawie wspólnego porozumienia" (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 września 2004 roku ), stwierdzić należy, iż zachowanie oskarżonego P. P. (1) kryteria te w pełni spełniło.

Jak już o tym była mowa w podsekcji (...), przed użyciem tasera, jak zeznał P. W. (2), to właśnie nieumundurowani funkcjonariusze Policji rozmawiali ze stojącym pod ścianą pokrzywdzonym i przekonywali I. S. do konieczności ściągnięcia przez niego spodni pomimo założonych kajdanek na rękach ( k. 1.421 ). Udział oskarżonego P. P. (1), jak i oskarżonego A. W. w czynności przeszukania I. S. był bardzo istotny, gdyż zapewniał nie tylko przewagę liczebną funkcjonariuszy Policji nad zatrzymanym i jego osaczenie, ale wręcz warunkował zastosowanie tasera wobec pokrzywdzonego i przeprowadzone następnie wobec pokrzywdzonego czynności. Oderwane od realiów niniejszej sprawy pozostaje stwierdzenie apelującego, iż zachowanie P. P. (1) polegające na udzieleniu asysty nie tylko nie było konieczne dla użycia urządzenia typu (...) w sposób niezgodny z prawem, lecz ograniczyło stopień naruszenia reguł postępowania z dobrem prawnym, którego dopuścił się Ł. R.. Powtórzyć należy, iż uwagi na siłę fizyczną zatrzymanego i jego opór oskarżeni Ł. R. i P. G. nie mogli sami dokonać takiego użycia tasera wobec pokrzywdzonego, jakie zostało zarejestrowane na nagraniu z tego urządzenia. Użycie tasera poprzez wystrzelenie kartridży wymagało uprzedniego sprowadzenia pokrzywdzonego do odpowiedniej pozycji, aby oskarżony Ł. R. mógł wbić sondy w ciało pokrzywdzonego. To zaś wykluczało udział oskarżonego Ł. R. w sprowadzeniu pokrzywdzonego do takiej pozycji. Z uwagi na siłę fizyczną zatrzymanego i jego opór oskarżony P. G. sam nie byłby w stanie dokonać sprowadzenia I. S. do podłoża. Tylko odpowiednia przewaga liczebna policjantów nad zatrzymanym i ich wspólne działanie taki cel mogło zrealizować. I tak też w istocie się stało, przy czym, jak już o tym była mowa w podsekcji 3.3, z korzyścią dla oskarżonych Sąd Rejonowy - opierając się wyłącznie na wyjaśnieniach oskarżonego A. W. - przyjął, że pokrzywdzony „sam jednak w tym czasie obniżył swoja pozycję”, choć z wyjaśnień pozostałych oskarżonych wyraźnie wynikało, że sprowadzenie I. S. do pozycji najbliższej podłożu nastąpiło w wariancie siłowym i wymagało użycia siły fizycznej, opisanej w zarzutach aktu oskarżenia ( szarpania i popychania ). Również dalsze działania wobec I. S. warunkowane były obecnością i określonym zachowaniem oskarżonego P. P. (1) oraz oskarżonych A. W. i P. G., co dokładnie omówiono w podsekcji (...).

Sąd Odwoławczy w pełni podzielił stanowisko apelującego, że w realiach tej sprawy z uwagi na treść opinii fonoskopijnych nie ma możliwości przypisania słów wypowiedzianych w trakcie czynności przeszukania komukolwiek innemu niż Ł. R. i I. S.. Do kwestii tej Sąd Okręgowy odniósł się w podsekcji (...) i (...). Powtórzyć jednak należy, że jakkolwiek z treści opinii oraz sprawozdania (...) (...) z przeprowadzonych badań fonoskopijnych ( k. 1.808 - 1.833 ) wynika, iż główną osobą, która rozmawiała z pokrzywdzonym podczas czynności przeszukania był mężczyzna oznaczony jako M2, tj. oskarżony Ł. R. i to właśnie on polecił I. S. ściągnięcie spodni i egzekwował wykonanie tego polecenia, to jednak także pozostali oskarżeni, tj. A. W., P. P. (1) i P. G. wydawali pokrzywdzonemu polecenia lub komentowali jego zachowanie, wypowiadając słowa, szczegółowo opisane przez Sąd Okręgowy w podsekcji 3.3. Słowa te świadczą o negatywnym, aroganckim i lekceważącym stosunku oskarżonych do zatrzymanego i służyły również dotknięciu godności I. S.. W trakcie zdejmowania spodni przez I. S. pada także ze strony jednego z oskarżonych stwierdzenie, że pokrzywdzony za mało dostał ( k. 1.828 ). Z nagrania z tasera wyraźnie wynika, że intencje wszystkich oskarżonych ukierunkowane były na zadanie pokrzywdzonemu fizycznych i psychicznych cierpień, wyrządzenie mu krzywdy i poniżenie go. W czasie inkryminowanego zdarzenia, jak o tym była mowa w podsekcji 3.3, nie padają bezpośrednio pod adresem pokrzywdzonego słowa wulgarne i obelżywe, co wyraźnie wynika z treści zawartych w aktach sprawy opinii fonoskopijnych. Tylko jeden z oskarżonych, tj. oznaczony jako (...) nie wypowiada w stosunku do pokrzywdzonego słów wulgarnych, co w sytuacji niemożności dokonania identyfikacji głosów poszczególnych osób, skutkować musiało stosowną zmianą opisu zachowań sprawczych oskarżonego P. P. (1), jak i oskarżonych A. W. i P. G. oraz przyjęciem, że wypowiadane słowa świadczą o pogardliwym odnoszeniu się tych oskarżonych do pokrzywdzonego.

Zachowanie oskarżonego P. P. (1) było w pełni świadomym, w znaczeniu umyślności działania, współsprawstwem z pozostałymi oskarżonymi w zakresie dokonania przestępstwa z art. 247 § 1 k.k. i nie można podzielić stanowiska apelującego obrońcy, iż celem przyświecającym oskarżonym, determinującym zakres i formę podejmowanych działań, było efektywne przeprowadzenie czynności przeszukania I. S.. Przeprowadzenie tej czynności nie wymagało i nie uprawniało oskarżonych do podejmowania wobec pokrzywdzonego działań, zarejestrowanych na nagraniu z tasera. Zachowanie Ł. R. w zakresie trzykrotnego rażenia prądem pokrzywdzonego nie było ekscesem, lecz działaniem w pełni akceptowanym przez pozostałych oskarżonych. Odwołując się do zawartych w podsekcji (...) rozważań dotyczących konstrukcji współsprawstwa i akceptując stanowisko apelującego, iż z istoty współsprawstwa wynika, iż każdy ze współdziałających odpowiada także za to, co uczynili pozostali współsprawcy, pod tym jednakże warunkiem że mieści się to w granicach zawartego porozumienia ( por. Jacek Giezek: Komentarz do art. 18 Kodeksu karnego ), stwierdzić należy, iż analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego pozwala przyjąć, że zachowanie oskarżonego P. P. (1), jak i pozostałych oskarżonych, odpowiada tym elementom, które jako charakterystyka istoty kodeksowej konstrukcji współsprawstwa przedstawione zostały w podsekcji (...). Analiza akt sprawy jednoznacznie wskazuje, że jakkolwiek P. P. (1) był niższy stopniem zarówno od A. W., jak i Ł. R., to nie sposób uznać, że wykonywał wyłącznie polecenia swojego przełożonego oraz dowódcy zespołu prowadzącego interwencję, a nadto nie miał stosownych kompetencji do kwestionowania decyzji podejmowanych przez osoby dowodzące. Pomiędzy oskarżonym Ł. R., a oskarżonym P. P. (1) i A. W. nie zachodziła podległość służbowa. Z wyjaśnień oskarżonych Ł. R. ( k. 6.079 ) i P. G. ( k. 5.563 ) wyraźnie wynika, że poprosili oskarżonych P. P. (1) i A. W. o udzielenie im asysty, a nie, że wydali im takie polecenie. Charakter prośby, a nie polecenia, miała również wypowiedź oskarżonego Ł. R. o sprowadzeniu pokrzywdzonego do podłoża przez oskarżonych A. W., P. P. (1) i P. G.. Udział P. P. (1) w czynności przeszukania nie był przypadkowy i nie wynikał z jego podległości służbowej, ale wynikał wyłącznie z faktu jego współdziałania w popełnieniu przestępstwa z art. 231 § 1 k.k. i art. 247 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. Oskarżony P. P. (1) doskonale zdawał sobie sprawę, iż podejmowane przez niego czynności składają się na realizację wspólnie wykonywanego przestępczego przedsięwzięcia i, jak wskazano wyżej, udział tego oskarżonego był istotny i znaczący. P. P. (1) w pełni akceptował działania Ł. R. oraz pozostałych oskarżonych i utożsamiał się z nimi.

Nie budzi również żadnych wątpliwości kwestia przekroczenia przez oskarżonego uprawnień w rozumieniu art. 231 § 1 kk. Znajomość podstaw prawnych i trybu użycia środków przymusu bezpośredniego jest obowiązkiem wszystkich policjantów bez względu na reprezentowaną specjalność lub zajmowane stanowisko. Treść przepisów, określonych w art. 5, art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1, art. 8, art. 11 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej z dnia 24 maja 2013 r. ( tekst jednolity Dz. U. z 2017 r., poz. 1120 ) jest na tyle jednoznaczna, że nie pozostawia pola do interpretacji. Domniemanie znajomości prawa w tym wypadku nie dopuszcza możliwości, aby oskarżony skutecznie mógł się powoływać na swoją nieświadomość i w konsekwencji na brak umyślności w zakresie przekroczenia uprawnień. Niezależnie od tego podnieść należy, iż z dniem 14 maja 2016 r. oskarżony P. P. (1) został mianowany na policjanta w służbie stałej ( k. 1.018 – 1.019), a na wyposażeniu posiadał broń palną. Znał więc zasady użycia środków przymusu bezpośredniego, określone w art. 5, art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1, art. 8, art. 11 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej z dnia 24 maja 2013 r., gdyż dotyczą one wszystkich środków przymusu bezpośredniego. Tylko na wyposażeniu K. we W. znajdowało się urządzenie (...) (...) ( Komisariat Policji W. urządzenia takiego nie posiadał ), którego użycie w trybie elektrod, związanym w wystrzeleniem kartridży może wymagać wsparcia przynajmniej jednego funkcjonariusza. Jak podał oskarżony Ł. R. na rozprawie w dniu 12 lipca 2018 r. w trakcie odpraw przed służbą wielokrotnie omawiano używanie paralizatora i sposoby używania środków przymusu bezpośredniego ( k. 6085 ). Oczywistym zatem pozostaje, iż oskarżonemu P. P. (1) znane były podstawy prawne użycia przedmiotów, przeznaczonych do obezwładniania za pomocą energii elektrycznej, o którym mowa w art. 25 ust. 1, 2 i 3 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej z dnia 24 maja 2013 r. Oskarżony P. P. (1) jako funkcjonariusz Policji posiadał również odpowiednie przeszkolenie podstawowe, które niewątpliwie ułatwiało mu należytą ocenę sytuacji i podjęcie działań w granicach prawa. Z uwagi na istotność zagadnienia wolności i nietykalności osobistej obywateli kwestie stosowania środków przymusu bezpośredniego stanowią ważny element szkolenia zawodowego podstawowego policjantów. Z całą pewnością oskarżony P. P. (1) potrafił zatem ocenić zasadność przedsięwziętych czynności oraz zastosowanej przemocy.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonego lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zachowanie oskarżonego P. P. (1) bezsprzecznie stanowiło podjęte z zamiarem bezpośrednim przekroczenie uprawnień oraz znęcanie się fizyczne i psychiczne nad zatrzymanym I. S.. Sąd Odwoławczy dokonał zmiany opisu czynu przypisanego oskarżonemu P. P. (1) przyjmując prawidłowo czynności sprawcze tego oskarżonego oraz naruszone przez niego normy prawne.

3.15.

Zarzut obrońcy oskarżonego P. P. (1) obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a to art. 7 k.p.k. poprzez nieprawidłową, niezgodną z zasadami logiki i wskazaniami doświadczenia życiowego ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, a w szczególności:

- wyjaśnień P. P. (1) i A. W., zeznań G. G. (1), W. K. (1), S. F. (1), B. P., P. N., P. W. (2), D. S.. G. D., P. H., a także ustnej opinii biegłego J. B. oraz biegłego J. G., co doprowadziło do błędnego ustalenia, że P. P. (1) miał świadomość możliwości występowania zaburzeń psychicznych u pokrzywdzonego wynikającą z „odmienności” (nietypowości) jego zachowania,

- wyjaśnień Ł. R., zeznań S. F. (1). P. N., G. G. (1) oraz Ł. K., co doprowadziło do błędnego ustalenia, że pomieszczenie, w którym miało miejsce przeszukanie I. S. „z racji swoich gabarytów i charakteru już uchybiało dobrom osobistym jak cześć i godność osoby przeszukiwane/”, a także „w sposób oczywisty nie zapewniało możliwości niezakłóconego przeprowadzenia tej czynności”,

- nagrań z urządzenia T. X., protokołu oględzin zawartości płyty z nagraniami z urządzenia T. X. oraz opinii i sprawozdania z przeprowadzonych przez Politechnikę (...) badań fonoskopijnych, co doprowadziło do błędnego ustalenia, że P. P. (1) zwracał się do I. S. z użyciem słów uznawanych powszechnie za obelżywe, manifestując lekceważenie i pogardę w stosunku do pokrzywdzonego,

- wyjaśnień oskarżonego P. P. (1), A. W., P. G. i Ł. R., co doprowadziło do błędnego ustalenia, że łączące oskarżonych porozumienie obejmowało również takie zachowania, które nie były konieczne dla osiągnięcia celu w postaci skutecznego przeprowadzenia przeszukania I. S., i w konsekwencji do przyjęcia, iż porozumienie to obejmowało niewłaściwe oraz nieuzasadnione użycie przez Ł. R. urządzenia T. X.,

podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy - oceniony w zgodzie z zasadami logiki i wskazaniami doświadczenia życiowego - nie uprawnia do sformułowania takich ustaleń faktycznych.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Za zasadny Sąd Odwoławczy uznał zarzut obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a to art. 7 k.p.k. poprzez nieprawidłową, niezgodną z zasadami logiki i wskazaniami doświadczenia życiowego ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, tj. wyjaśnień P. P. (1) i A. W., zeznań G. G. (1), S. F. (1), B. P., P. N., P. W. (2), D. S.. G. D., P. H., a także ustnej opinii biegłego J. B. oraz biegłego J. G., co doprowadziło do błędnego ustalenia, że P. P. (1) miał świadomość możliwości występowania zaburzeń psychicznych u pokrzywdzonego wynikającą z „odmienności” (nietypowości) jego zachowania. Do kwestii tej Sąd Odwoławczy ustosunkował się w podsekcji (...) i argumenty tam przytoczone podtrzymuje. Jednocześnie Sąd Odwoławczy zauważa, że w zarzucie apelujący powołuje się również na zeznania W. K. (1), podczas gdy dowód ten nie został przeprowadzony. Wniosek o przesłuchanie tej osoby został oddalony przez Sąd I instancji na rozprawie w dniu 15 marca 2019 r. Tym samym zeznania W. K. złożone na etapie postępowania przygotowawczego nie mogły i nie mogą być brane pod uwagę ( art. 410 k.p.k.).

Sąd Okręgowy nie podzielił przekonania apelującego, iż wskutek obrazy art. 7 k.p.k. poprzez nieprawidłową, niezgodną z zasadami logiki i wskazaniami doświadczenia życiowego ocenę wyjaśnień Ł. R., zeznań S. F. (1). P. N., G. G. (1) oraz Ł. K., Sąd Rejonowy błędnie ustalił, że pomieszczenie, w którym miało miejsce przeszukanie I. S. „z racji swoich gabarytów i charakteru już uchybiało dobrom osobistym jak cześć i godność osoby przeszukiwanej”, a także „w sposób oczywisty nie zapewniało możliwości niezakłóconego przeprowadzenia tej czynności”. W podsekcji (...) Sąd Odwoławczy wskazał, że wybór toalety do dokonania czynności przeszukania I. S. nie był obiektywną koniecznością, zaś przeprowadzenie czynności przeszukania w toalecie oraz w sposób przedstawiony na nagraniu z tasera, jak podkreślono w podsekcji (...), było świadomym wyborem oskarżonych, elementem dręczenia zatrzymanego i tym samym przyczyniło się do wzrostu dyskomfortu fizycznego i psychicznego u zatrzymanego. Przeprowadzenie czynności przeszukania w toalecie uchybiało dobrom osobistym pokrzywdzonego, jak cześć i godność osoby przeszukiwanej i naruszało art. 227 k.p.k.

Podzielono stanowisko apelującego, iż oskarżony P. P. (1) nie zwracał się bezpośrednio do I. S. z użyciem słów uznawanych powszechnie za obelżywe, niemniej jednak, jak wykazano w podsekcji (...), jego zachowanie miało charakter znieważający i manifestowało lekceważenie i pogardę w stosunku do pokrzywdzonego.

Za chybiony uznano zarzut obrazy art. 7 k.p.k. poprzez przyjęcie przez Sąd Rejonowy, że łączące oskarżonych porozumienie obejmowało także niewłaściwe oraz nieuzasadnione użycie przez Ł. R. urządzenia T. X.. Do kwestii tej Sąd Odwoławczy ustosunkował się już w podsekcji (...) i argumenty tam przytoczone w pełni podtrzymuje.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonego lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zachowanie oskarżonego P. P. (1) bezsprzecznie stanowiło podjęte z zamiarem bezpośrednim przekroczenie uprawnień oraz znęcanie się fizyczne i psychiczne nad zatrzymanym I. S., zaś uchybienia popełnione przez Sąd Rejonowy skutkowały zmianą opisu przypisanego oskarżonemu czynu.

3.16.

Zarzut obrońcy oskarżonych P. G. i A. W. błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mającego wpływ na jego treść poprzez przyjęcie, że zachowanie oskarżonego P. G. i A. W. wypełniło znamiona czynu opisanego art. 231 § 1 k.k. i że działali on w zamiarze bezpośrednim, w sytuacji gdy w działaniu oskarżonych brak było umyślności w postaci zamiaru przekroczenia uprawnień.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Podzielono stanowisko apelującego, iż w zakresie poczynionych ustaleń dotyczących sytuacji, w których możliwe jest stosowanie środków przymusu bezpośredniego, Sąd Rejonowy wpadł w pułapkę własnych rozważań i zatracił się w wielostronicowym uzasadnieniu swojego orzeczenia, które jest niespójne i pełne sprzeczności. Do kwestii związanych z przyjęciem przez Sąd Rejonowy, iż zachowanie I. S. wskazywało na zaburzenia psychiczne oraz obrazy art. 18 ust. 1 ustawy dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, Sąd Odwoławczy ustosunkował się w podsekcji (...) i racje tam wyłożone podtrzymuje.

Z uwagi na argumentację zawartą w uzasadnieniu apelacji podnieść należy, iż przekroczenie uprawnień, o którym mowa w art. 231 § 1 k.k., obejmuje wszelkie działania, wykraczające poza granice wyznaczone przepisami prawa lub ich istotę ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2008 r., WA 58/07; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2009 r., WZ 29/09; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2006 r., III KK 152/06). Obejmuje złamanie prawa lub odmówienie prawa, tj. podjęcie czynności wychodzących poza uprawnienia lub przedsięwzięcie czynności w zakresie uprawnień, lecz bezprawnych (P., Kodeks karny, 1936, s. 616), spełnienie czynności, która nie leży w zakresie uprawnień funkcjonariusza publicznego albo spełnienie czynności, co do której w konkretnym wypadku nie było podstawy prawnej lub faktycznej (M. Siewierski, Kodeks karny i prawo o wykroczeniach, 1965, s. 386; M. Siewierski, w: Bafia, Mioduski, Siewierski, Kodeks karny, t. 2, 1987, s. 406), działanie w ramach uprawnień, lecz niezgodne z prawnymi warunkami czynności funkcjonariusza publicznego lub nieleżące w ramach jego uprawnień, ale pozostające w związku z pełnioną przez niego funkcją (Z. K., Przestępne nadużycie władzy, s. 136), czynność wykraczającą poza uprawnienia funkcjonariusza publicznego lub mieszcząca się w zakresie jego uprawnień, lecz podjętą bez podstawy faktycznej lub prawnej albo wykonanie czynności z pogwałceniem przepisanego trybu (Marek, Kodeks karny, 2006, s. 429–430). Zatem przekroczeniem uprawnień jest również czynność mieszcząca się wprawdzie w zakresie uprawnień funkcjonariusza, ale do podjęcia której nie było podstawy faktycznej lub prawnej (Andrzej Marek, Komentarz do art. 231 k.k.; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2006 r., III KK 152/06 ). Przekroczenie uprawnień może także polegać na podjęciu działania wprawdzie w ramach kompetencji, lecz niezgodnie z prawnymi warunkami podjętej przez funkcjonariusza publicznego czynności. Mamy wówczas do czynienia z dokonaniem czynności, do jakiej sprawca jest uprawniony, jednak zostaje ona przeprowadzona niezgodnie z jej warunkami czy też "pogwałceniem trybu" i to nadaje takiej czynności charakter bezprawny ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2007 r., IV KK 93/07 ).

Niewątpliwie podjęte przez oskarżonych w stosunku do pokrzywdzonego I. S. czynności zostały dokonane z przekroczeniem uprawnień, jakie przysługują funkcjonariuszom Policji w ramach wykonywania ich obowiązków służbowych. Oskarżeni jako podmioty uprawnione do używania lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego ( art. 2 ust. 1 pkt 9 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego ), jak wskazano już w podsekcji (...) i (...), stosując wobec I. S. środek przymusu bezpośredniego, który nie odpowiadał potrzebom wynikającym z istniejącej sytuacji, przekroczyli przysługujące im uprawnienia i naruszyli zasady wykorzystania środków przymusu bezpośredniego, określone w art. 5, art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1, art. 8 oraz art. 25 ust. 1, 2 i 3 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej z dnia 24 maja 2013 r. ( tekst jednolity Dz. U. z 2017 r., poz. 1120 ), czym działali na szkodę interesu prywatnego I. S., poprzez naruszenie jego godności, nietykalności cielesnej i prawa do ludzkiego traktowania oraz na szkodę interesu publicznego.

Dodać należy, iż znajomość podstaw prawnych i trybu użycia środków przymusu bezpośredniego jest obowiązkiem wszystkich policjantów bez względu na reprezentowaną specjalność lub zajmowane stanowisko. Treść przepisów, określonych w art. 5, art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1, art. 8, art. 11 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej z dnia 24 maja 2013 r. ( tekst jednolity Dz. U. z 2017 r., poz. 1120 ) jest na tyle jednoznaczna, że nie pozostawia pola do interpretacji. Domniemanie znajomości prawa w tym wypadku nie dopuszcza możliwości, aby oskarżony skutecznie mógł się powoływać na swoją nieświadomość i w konsekwencji na brak umyślności w zakresie przekroczenia uprawnień. Niezależnie od tego podnieść należy, iż P. G. na wyposażeniu posiadał broń palną. Znał więc zasady użycia środków przymusu bezpośredniego, określone w art. 5, art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1, art. 8, art. 11 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej z dnia 24 maja 2013 r., gdyż dotyczą one wszystkich środków przymusu bezpośredniego. Tylko na wyposażeniu Komendy (...) znajdowało się urządzenie (...) (...) (Komisariat Policji W. urządzenia takiego nie posiadał), którego użycie w trybie elektrod, związanym w wystrzeleniem kartridży może wymagać wsparcia przynajmniej jednego funkcjonariusza. Jak podał oskarżony Ł. R. na rozprawie w dniu 12 lipca 2018 r. w trakcie odpraw przed służbą wielokrotnie omawiano używanie paralizatora i sposoby używania środków przymusu bezpośredniego. Oczywistym zatem pozostaje, iż również oskarżonemu P. G. znane były podstawy prawne użycia przedmiotów, przeznaczonych do obezwładniania za pomocą energii elektrycznej, o którym mowa w art. 25 ust. 1, 2 i 3 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej z dnia 24 maja 2013 r. Oskarżony P. G. jako funkcjonariusz Policji posiadał również odpowiednie przeszkolenie podstawowe, które niewątpliwie ułatwiało mu należytą ocenę sytuacji i podjęcie działań w granicach prawa. Z uwagi na istotność zagadnienia wolności i nietykalności osobistej obywateli kwestie stosowania środków przymusu bezpośredniego stanowią ważny element szkolenia zawodowego podstawowego policjantów. Z całą pewnością oskarżony P. G., jak i oskarżony A. W. ( z uwagi na okoliczności przedstawione w podsekcji (...) ) potrafili ocenić zasadność przedsięwziętych czynności oraz zastosowanej przemocy.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonych lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego zachowanie oskarżonych A. W. i P. G. bezsprzecznie stanowiło podjęte z zamiarem bezpośrednim przekroczenie uprawnień oraz znęcanie się fizyczne i psychiczne nad zatrzymanym I. S., zaś uchybienia popełnione przez Sąd Rejonowy skutkowały zmianą opisu przypisanego oskarżonemu czynu.

3.17.

Zarzut obrońcy oskarżonych P. G. i A. W. błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mającego wpływ na jego treść poprzez przyjęcie, że zachowanie oskarżonego P. G. i A. W. wypełniło znamiona czynu z art. 247 § 1 k.k. i że działali oni w zamiarze bezpośrednim, w sytuacji gdy w działaniu oskarżonych brak było umyślności w postaci zamiaru znęcania się nad pokrzywdzonym polegającym na zadawaniu cierpienia i uwłaczającym oraz poniżającym zachowaniu.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Jak wynika z uzasadnienia apelacji błędu w ustaleniach faktycznych, skarżący źródeł błędu w ustaleniach faktycznych upatruje w naruszeniu reguł oceny dowodów wskazanych w przepisie art.7 k.p.k., bowiem zarzuca Sądowi a quo przyjęcie a priori, że oskarżeni popełnili zarzucany im występek, bez głębszej analizy dostępnych dowodów, a nadto na błędnym założeniu o niewątpliwej winie oskarżonych. W wywiedzionej apelacji skarżący podkreślił, że w jego ocenie Sąd I instancji apriorycznie założył określoną wersję przebiegu zdarzeń, dopasowując do niej sposób oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, by jednocześnie nie dostrzegać schematyzmu własnego wnioskowania, które oparte było o negowanie kluczowych dla sprawy faktów, wynikających z nagrania z tasera oraz z treści opinii fonoskopijnych, czemu towarzyszyło wyraźne dążenie skarżącego do przenoszenia uwagi Sądu Odwoławczego na okoliczności o drugorzędnym w istocie znaczeniu, a tym samym o niewielkim wpływie na ocenę prawidłowości rozstrzygnięcia Sądu I instancji w przedmiocie sprawstwa i winy oskarżonych.

Nagranie z tasera pozwala odtworzyć przebiegu całego inkryminowanego zajścia, a treść tego nagrania ma istotne znaczenie dla oceny wiarygodności wyjaśnień oskarżonych, stąd też nie sposób uznać, że poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne co do zachowania oskarżonych podczas dokonywania czynności przeszukania I. S. są ustaleniami hipotetycznymi i dowolnymi, pozostawiającymi bardzo szeroki margines dywagacji, domniemań i założeń. Wszyscy oskarżeni wyjaśnili, że tylko oni brali udział w tej czynności, co znajduje potwierdzenie w nagraniu z tasera oraz w treści opinii oraz sprawozdania (...) (...) z przeprowadzonych badań fonoskopijnych ( k. 1.808 - 1.833 ) z której wynika, iż na nagraniu z tasera zostały zarejestrowane głosy 5 mężczyzn, oznaczonych jako (...). Nie sposób zatem podzielić stanowiska apelującego, iż w czynności przeszukania pokrzywdzonego brali udział także inni umundurowani funkcjonariusze Policji i ich udział poddaje w wątpliwość prawdziwość dowodów stanowiących podstawę dalej idących ustaleń skutkujących ustaleniem winy i sprawstwa oskarżonych.

Podzielono stanowisko skarżącego, iż przestępstwo z art. 247 § 1 k.k. jest przestępstwem umyślnym i może być popełnione tylko z zamiarem bezpośrednim. W podsekcji (...) pogłębiono argumentację Sądu Rejonowego i wykazano, że taki zamiar towarzyszył działaniom wszystkim oskarżonym, których zachowanie w pełni spełniało kryteria współsprawstwa z art. 18 § 1 k.k. Oskarżeni A. W., P. G. i P. P. (1) w pełni akceptowali działania Ł. R. i łączyli się z nimi, zaś z nagrania z tasera wyraźnie wynika, jak duża była intensywność cierpień fizycznych i psychicznych pokrzywdzonego, spowodowanych wspólnymi działaniami wszystkich oskarżonych. Brak reakcji oskarżonych A. W. i P. G. ( a także P. P. (1) ) na działania Ł. R. używającego tasera (...) jednoznacznie świadczy o akceptowaniu przez nich działań oskarżonego Ł. R.. Wprawdzie decyzję o użyciu środka przymusu bezpośredniego uprawniony podejmuje samodzielnie ( art. 35 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej ), to jednakże w podsekcji (...) Sąd Odwoławczy dokładnie wskazał, iż użycie przez oskarżonego Ł. R. tasera (...) wobec I. S. było możliwie tylko w sytuacji uzyskania nad zatrzymanym znacznej przewagi liczebnej przez funkcjonariuszy Policji i ich współdziałaniu.

Podzielono stanowisko apelującego, iż oskarżeni A. W. i P. G. nie zwracali się bezpośrednio do I. S. z użyciem słów uznawanych powszechnie za obelżywe, niemniej jednak jak wskazano w podsekcji (...) ich zachowanie manifestowało lekceważenie i pogardę w stosunku do pokrzywdzonego. Nie można podzielić stanowiska apelującego, iż wypowiedzi obejmujące nieprzystojne słowa nie były kierowane wprost do zatrzymanego celem obrażenia go, a stanowiły nieelegancką, bez złych intencji przyjętą formę komunikacji, dostosowaną do warunków i sytuacji oraz wynikającą z cech indywidualnych i osobowościowych uczestników, ich wychowania i środowiska, w których realizują oni własne funkcje rodzinne i zawodowe. Skarżący pomija całkowicie okoliczności, w jakich miały miejsce wypowiedzi oskarżonych, a mianowicie w ciasnym i wąskim korytarzu toalety w sytuacji znacznej przewagi liczebnej funkcjonariuszy Policji nad pozostającym pod ich całkowitą ochroną i zakutym w kajdanki pokrzywdzonym, który był podłączony do tasera (...). Jak już o tym była mowa, w przeciwieństwie do odnoszącej się do obywateli zasady „co nie jest zabronione jest dozwolone”, organy państwowe mogą tylko to, na co pozwala im prawo. Żaden przepis prawa nie pozwala funkcjonariuszom Policji na posługiwanie się podczas służby knajackim językiem i wulgarne odnoszenie się do obywateli podczas wykonywanych czynności. W myśl § 6 i 7 zarządzenia nr 805 (...) Policji z dnia 31 grudnia 2003 r. w sprawie "Etyki zawodowej Policjanta" (Dz. Urz. (...) z 2004 r. Nr 1 poz. 3) postępowanie policjanta w kontaktach z ludźmi powinna cechować życzliwość oraz bezstronność wykluczająca uprzedzenia rasowe, narodowościowe, wyznaniowe, polityczne, światopoglądowe lub wynikające z innych przyczyn, a nadto policjant powinien przestrzegać zasad poprawnego zachowania i kultury osobistej.

Jak już o tym była mowa, tylko jeden z oskarżonych, tj. oznaczony jako (...) nie wypowiada w stosunku do pokrzywdzonego słów wulgarnych, co w sytuacji niemożności dokonania identyfikacji głosów poszczególnych osób, skutkować musiało stosowną zmianą opisu zachowań sprawczych oskarżonych A. W., P. G. i P. P. (1) oraz przyjęciem, że wypowiadane słowa świadczą o pogardliwym odnoszeniu się tych oskarżonych do pokrzywdzonego.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonych lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zachowanie oskarżonych A. W. i P. G. bezsprzecznie stanowiło podjęte z zamiarem bezpośrednim znęcanie się nad pokrzywdzonym, zaś uchybienia popełnione przez Sąd Rejonowy skutkowały zmianą zaskarżonego wyroku.

3.18.

Zarzut obrońcy oskarżonych P. G. i A. W. obrazy przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 7 k.p.k., co miało wpływ na treść orzeczenia, a polegający na tym, iż Sąd orzekający wydając zaskarżony wyrok ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy dowolnie z pominięciem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a w szczególności polegający m.in. na tym, że ustalił sposób działania oskarżonych uznając je jako umyślne i realizowane w zamiarze bezpośrednim w zakresie niczym nie uzasadnionej chęci zadawaniu bólu fizycznego lub dolegliwych cierpień psychicznych, w sytuacji gdy ani na podstawie ustaleń dotyczących strony przedmiotowej ani podmiotowej nie można dokonać niebudzących wątpliwości ustaleń w tym zakresie, wyjaśnienia oskarżonych przeczą tej tezie, a pozostałe dowody w tym opinie biegłych jej w pełni nie potwierdzają.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Dokonana przez Sąd I instancji ocena wskazanych w uzasadnieniu apelacji zeznań G. G. (1), Ł. K. i P. W. (1) - wbrew twierdzeniom skarżącego - jest trafna i znajduje oparcie w treści art. 7 k.p.k. Apelujący nie wykazał, aby rozumowanie Sądu meriti, przy ocenie tych dowodów było wadliwe, bądź nielogiczne, jak również nie wykazał, aby wpływ na ocenę wiarygodności zeznań tych osób miały okoliczności, wskazane w uzasadnieniu apelacji (uczestnictwo bierno/czynne tych świadków w zdarzeniach dotyczących czynności podejmowanych wobec I. S. oraz aktywność organów, instytucji i mediów ).

Sąd Odwoławczy nie podzielił też stanowiska apelującego, iż budowanie ustaleń faktycznych i negatywnego obrazu działań oskarżonych bez ujawnienia kontekstu ich zachowań jest zabiegiem nagminnie stosowanym przez Sąd I Instancji, a wskazywanie wielokrotnie toalety jako miejsca wykonywania czynności przeszukania w Komisariacie Policji W. i epatowanie tym faktem przy równoczesnym wpisywaniu go w opis czynu i traktowanie tego elementu jako jednej z czynności wykonawczych statuujących byt przestępstwa, jest niesprawiedliwe bez szczegółowego opisu przyczyn realizacji czynności w tej lokalizacji. W dacie inkryminowanego zdarzenia na Komisariacie Policji W. nie było wydzielonego pomieszczenia do dokonywania czynności przeszukania osób zatrzymanych, jednakże w podsekcji (...) wskazano, że oskarżeni mieli realną alternatywę dla przeprowadzenia przeszukania w innym niż toaleta pomieszczeniu. Przeprowadzenie czynności przeszukania w toalecie oraz w sposób przedstawiony na nagraniu z tasera, jak podano w podsekcji (...), było świadomym wyborem oskarżonych, elementem dręczenia zatrzymanego i tym samym przyczyniło się do wzrostu dyskomfortu fizycznego i psychicznego u zatrzymanego. Przeprowadzenie czynności przeszukania w toalecie uchybiało dobrom osobistym pokrzywdzonego, jak cześć i godność osoby przeszukiwanej.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonych lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

3.19.

Zarzut obrońcy oskarżonych P. G. i A. W. obrazy przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 7 k.p.k., co miało wpływ na treść orzeczenia, a polegający na tym, iż Sąd orzekający wydając zaskarżony wyrok ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy dowolnie z pominięciem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a w szczególności polegający m.in. na tym, że uznał wyjaśnienia składane przez oskarżonych jako częściowo wiarygodne i stanowiące podstawę dalej idących ustaleń, ale wyłącznie traktowane wybiórczo i instrumentalnie, bo w zakresie dotyczącym ich sprawstwa i winy. Również w sposób dowolny, wybiórczy i instrumentalny potraktowane zostały m.in. opinie fonoskopijne i opinia biegłego z zakresu technik interwencji uzyskane w sprawie.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Możliwość nadania waloru wiarygodności jednym dowodom, a odmówienie tego przymiotu innym jest uprawnieniem orzekającego w sprawie sądu, wynikającym wprost ze statuowanej w art. 7 k.p.k. zasady swobodnej oceny dowodów i pozostaje pod pełną kodeksową ochroną. Jakkolwiek przeprowadzona przez Sąd Rejonowy ocena dowodów miała w niektórych aspektach charakter powierzchowny, jednostronny i wadliwy, a przez to nie czyniła zadość treści art. 7 k.p.k., to jednakże ocena kluczowych dowodów w tej sprawie, tj. nagrania z tasera i opinii fonoskopijnych nie budzi zastrzeżeń. Dowody te pozwalały na ustalenie okoliczności i przebiegu zdarzenia, objętego aktem oskarżenia i pozwalały na odmówienie wiary tym wyjaśnieniom oskarżonych, w których zaprzeczali oni podejmowaniu wobec I. S. zachowań, wyczerpujących ustawowe znamiona przestępstwa z art. 247 § 1 k.k. i art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Jak już o tym była mowa w podsekcji 3.3, możliwe było jedynie odtworzenie fragmentów wypowiedzi kierowanych do pokrzywdzonego przez oskarżonych, albowiem - jak stwierdził biegły sądowy S. B. w opinii oraz sprawozdaniu z przeprowadzonych badań fonoskopijnych - wszystkie pliki nagrań z tasera charakteryzuje bardzo duże zniekształcenie i przesterowanie, a zniekształcenia sygnału mowy i utrata jakości nagrania są nieodwracalne. Treść nagranych rozmów i wypowiadane przez pokrzywdzonego oraz oskarżonych słowa są jednak zbieżne i spójne z treścią opinii Agencji Bezpieczeństwa (...) w W. - Biuro (...), sporządzonej przez ekspertów z zakresu badań fonoskopijnych ( k. 3.381 - 3.395 ), a różnice miedzy opiniami nie są natury zasadniczej i sprowadzają się jedynie do bardziej precyzyjnego odtworzenia przez (...) treści rozmów, utrwalonych na nagraniu z tasera. Wprawdzie jakość przedmiotowego nagrania nie jest najlepsza, ale pozwala na rozróżnienie głosów pięciu osób i części wypowiadanych przez nich słów, a tym samym na ustalenie okoliczności i przebiegu inkryminowanego zdarzenia. Oskarżeni nie kwestionowali przy tym autentyczności nagrania.

Do kwestii oceny przez Sąd Rejonowy opinii biegłego sądowego J. G. Sąd Odwoławczy odniósł się w podsekcji 3.3 i (...) i argumentację tam przedstawioną podtrzymuje.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonych lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyni wniosek apelacji bezzasadnym.

3.20.

Zarzut obrońcy oskarżonych P. G. i A. W. obrazy przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 5 § 2 k.p.k., co miało wpływ na treść orzeczenia, poprzez rozstrzygnięcie, na niekorzyść oskarżonych, nasuwających się w sprawie wątpliwości dotyczących ich zamiaru popełnienia zarzucanych im czynów w kontekście niepełnych, niejasnych i odmiennych treści opinii biegłych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Przepis art. 5 § 2 k.p.k. jest naruszony jedynie wówczas, gdy sąd poweźmie niedające się usunąć wątpliwości i nie mogąc ich w żaden sposób wyjaśnić, rozstrzygnie je na niekorzyść oskarżonego ( tak konsekwentnie Sąd Najwyższy; np. postanowienia: z dnia 4 kwietnia 2008 r., V KK 24/08 oraz z dnia 15 maja 2008 r., III KK 79/08 ). Taka sytuacja nie miała miejsca w przedmiotowej sprawie. Apelujący wskazał jedynie na konieczność dokonania odmiennej oceny dowodów w postaci opinii biegłych. Tymczasem wątpliwości, o jakich mowa w art. 5 § 2 k.p.k., to wątpliwości Sądu, a nie strony procesowej wyrażającej odmienny, subiektywny pogląd w przedmiocie oceny ujawnionego w sprawie materiału dowodowego.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonych lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyniło wniosek apelacji niezasadnym.

3.21.

Zarzut obrońcy oskarżonych P. G. i A. W. obrazy przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 366 k.p.k. w zw. z art 167 k.p.k. w zw. z art. 201 k.p.k. poprzez niewyjaśnienie wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności i powstrzymanie się od dopuszczenia dowodu z opinii innych biegłych, w sytuacji gdy opinie fonoskopijne uzyskane w toku postępowania były niepełne i niejasne, a równocześnie wzajem się wykluczające w zakresie ustalanych treści, co winno je dyskwalifikować.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wbrew zarzutowi, Sąd I instancji nie uchybił przepisom art. 366 k.p.k. w zw. z art 167 k.p.k. w zw. z art. 201 k.p.k. Skoro apelujący dostrzegł, iż „to co w pierwszej opinii było nie do ustalenia w drugiej opinii zostało wysłyszane przez ekspertów (...), to mógł stosowny wniosek o zgłosić w postępowaniu pierwszoistancyjnym. Sąd Rejonowy nie miał obowiązku przejawiania inicjatywy dowodowej na tej płaszczyźnie. Nie jest bowiem obowiązkiem sądu działanie za stronę, którą reprezentuje profesjonalny podmiot.

Ponadto, dowody przeprowadza się w postępowaniu karnym w celu udowodnienia konkretnych okoliczności, a nie dla sprawdzenia możliwych, nasuwających się w toku postępowania hipotez. Aby skutecznie postawić Sądowi meriti zarzut obrazy art. 167 k.p.k., poprzez zaniechanie wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy, trzeba wykazać, że przeprowadzenie określonego dowodu, istotnego dla sprawy, było wykonalne i niezbędne dla dokonania prawidłowych ustaleń faktycznych. Apelacja obrońcy nie czyni zadość tym wymogom, a samo podniesieniu tego zarzutu wobec własnych wątpliwości apelującego, jawi się w realiach niniejszej sprawy jako bezpodstawne.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonych lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyniło wniosek apelacji niezasadnym.

3.22.

Zarzut obrońcy oskarżonych P. G. i A. W. obrazy przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 410 k.p.k. w zw. z art. 366 k.p.k. poprzez niewyjaśnienie wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności, a to m.in. niebudzącego wątpliwości ustalenia, czy oskarżeni manifestowali zamiar i wolę umyślnego przekroczenia uprawnień w celu zadania niczym nieuzasadnionych cierpień fizycznych i psychicznych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd I instancji przeprowadził w sprawie pełne postępowanie dowodowe, zgodnie z inicjatywą stron wymaganą z uwagi na obowiązujące dla tej sprawy przepisy procedury oraz w zakresie w jakim było uzasadnione działanie z urzędu. Realia dowodowe niniejszej sprawy nie pozostawiają wątpliwości, że oskarżeni manifestowali zamiar i wolę umyślnego przekroczenia uprawnień w celu zadania niczym nieuzasadnionych cierpień fizycznych i psychicznych pokrzywdzonemu. Do kwestii tych Sąd Okręgowy odniósł się szczegółowo w podsekcji 3.3, (...) i (...) i argumentację tam przedstawioną podtrzymuje.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonych lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyniło wniosek apelacji niezasadnym. Natomiast popełnione przez Sąd Rejonowy uchybienia skutkowały zmianą zaskarżonego wyroku.

3.23.

Zarzut obrońcy oskarżonych P. G. i A. W. obrazy przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 424 k.p.k. poprzez niewskazanie, jakie fakty Sąd I Instancji uznał za udowodnione lub nie udowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych w zakresie okoliczności powstania u oskarżonych zamiaru bezpośredniego popełnienia występku im zarzucanego, realizacji poszczególnych etapów przestępstwa i ich zachowania przed i po jego popełnieniu.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Jakkolwiek sporządzone w niniejszej sprawie uzasadnienie wyroku nie do końca spełnia wymogi określone w art. 424 k.p.k., którymi winien charakteryzować się taki dokument procesowy, to jednakże z unormowania zawartego w art. 455 a k.p.k. wynika założenie, że w wypadku zaskarżenia wyroku przedmiotem kontroli odwoławczej jest orzeczenie, a nie jego uzasadnienie. Pomimo mankamentów sporządzone uzasadnienie nie czyni niemożliwym prześledzenia i poddania kontroli rozumowania Sądu I instancji, jak też nie uniemożliwia merytorycznego ustosunkowania się do zarzutów apelacyjnych. Wady pisemnych motywów wyroku skutkowały jedynie koniecznością wnikliwszej kontroli zaskarżonego orzeczenia i tak też potraktowane zostały zarzuty apelującego podnoszące niedostatki uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia. Zgromadzony materiał dowodowy jest kompletny i pozwalał na wydanie przez Sąd Odwoławczy orzeczenia reformatoryjnego.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonych lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

3.24.

Zarzut obrońcy oskarżonych P. G. i A. W. obrazy przepisów prawa procesowego, a mianowicie art 633 k.p.k. poprzez zasądzenie od każdego z oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa kwoty po 30.001,10 zł tyłem kosztów sądowych wbrew zasadzie słuszności, przy oczywistym braku wpływu oskarżonych na wysokość generowanych przez organy ścigania kosztów i na zakres przedmiotowy podejmowanych oraz realizowanych z urzędu i na wniosek oskarżyciela czynności dowodowych i procesowych.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd Odwoławczy w pełni podzielił stanowisko apelującego, iż wysokość kosztów sądowych orzekanych od oskarżonych winna być miarkowana i związana wprost z ustalonym zakresem niniejszego postępowania oraz rzeczywistą celowością ich realizacji oraz stroną je inicjującą. Nie wystarczy automatycznie podzielić kwoty wszystkich poniesionych wydatków na części odpowiadające liczbie osób skazanych w sprawie, jak uczynił to Sąd Rejonowy. Niewątpliwie część kosztów spowodowana została potrzebą dokonania ustaleń, które pozostawały poza zakresem odpowiedzialności karnej oskarżonych. Istotna część kosztów została wygenerowana realizacją czynności procesowych, zmierzających do wykazania istnienia związku przyczynowego pomiędzy użyciem tasera, a śmiercią I. S.. Tego związku w przedmiotowym procesie jednak nie ustalono i tym samym niesłusznym byłoby obciążanie oskarżonych obowiązkiem zwrotu całości poniesionych kosztów sądowych. Sąd Rejonowy obciążył oskarżonych wydatkami związanymi ze stawiennictwem świadków w postępowaniu przygotowawczym, choć zawarty w akcie oskarżenia wniosek prokuratora o przesłuchanie łącznie 40 świadków oddalił. Tymczasem każdy oskarżony winien być obciążony tylko tymi wydatkami wyłożonymi w toku postępowania, które były związane z przypisanym mu przestępstwem i były to wydatki celowe, czyli słusznie poniesione. Jakkolwiek zasadą wynikającą z art. 627 k.p.k. jest obciążanie osób skazanych kosztami sądowymi, to przy podejmowaniu w tym zakresie rozstrzygnięcia nie można pomijać sytuacji rodzinnej, majątkowej i wysokości dochodów oskarżonych. Zasady słuszności, konieczność odbycia przez oskarżonych kar pozbawienia wolności oraz opisana w wywiadach środowiskowych ich sytuacja życiowa ( k. 6.812 – 6.813, k. 6.772 ) uzasadniały obciążenie oskarżonych obowiązkiem poniesienia wydatków za postępowanie przed Sądem Rejonowym częściowo, tj. w kwotach po 7.000 złotych oraz zwolnienie ich na podstawie art. 624 § 1 k.k. od obowiązku ponoszenia wydatków ponad te kwoty.

Wniosek

Wysokość kosztów sądowych orzekanych od oskarżonych winna być miarkowana i związana wprost z ustalonym zakresem niniejszego postępowania oraz rzeczywistą celowością ich realizacji oraz stroną je inicjującą.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Podzielenie zarzutu czyniło wniosek zasadnym i skutkowało zmianą zaskarżonego orzeczenia.

3.25.

Zarzut obrońcy oskarżonych P. G. i A. W. rażącej surowości orzeczonej kary.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd karny uprawniony jest do wymierzania kary wedle swego uznania w granicach przewidzianych przez ustawę, uwzględniając dyrektywy wymiaru kary określone w art. 53 § 1 i 2 k.k. Zgodnie zaś z utrwalonym orzecznictwem sądowym, nie każda nietrafność orzeczenia o karze, ale tylko jej rażąca niewspółmierność uzasadnia zmianę orzeczenia w tym zakresie ( art. 438 pkt 4 k.p.k. ). Niewspółmierność rażąca to znaczna, zasadnicza, "bijąca w oczy" różnica między karą wymierzoną, a karą sprawiedliwą. Zarzut rażącej niewspółmierności kary, jako zarzut z kategorii ocen, można zasadnie podnosić tylko wówczas, gdy kara jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2003 r., (...) 57/02).

Pozytywne cele w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa wypełni tylko kara sprawiedliwa, wymierzona w granicach winy i współmierna do stopnia społecznej szkodliwości konkretnego czynu, a za takie Sąd Okręgowy uznał kary wymierzone oskarżonym w zaskarżonym wyroku. Orzeczone kary należycie uwzględniają występujące w sprawie okoliczności łagodzące i obciążające, zarówno te, które miały wpływ na oznaczenie stopnia winy i społecznej szkodliwości czynów, jak i te, które charakteryzowały pozytywnie charakteryzowały sylwetki oskarżonych oraz ich dotychczasowy tryb życia. Okoliczności istotne przy wymiarze kary, w tym dotyczące sposobu popełnienia przestępstwa, indywidualnego udziału oskarżonych w tym przestępstwie, motywacji oskarżonych, charakteru naruszonych dóbr, rozmiaru wyrządzonej szkody oraz uprzedniej niekaralności oskarżonych i pozytywnego przebiegu służby zostały prawidłowo ocenione przez Sąd Rejonowy, a wymierzonych kar pozbawienia wolności nie można uznać za rażąco niewspółmiernie surowych. Chociaż oskarżeni nie byli dotychczas karani sądownie, to popełniony przezeń czyn podlega jednoznacznie negatywnej ocenie z punktu widzenia moralnego, ludzkiego i społecznego. Stosowanie środków przymusu bezpośredniego stanowi istotną ingerencję w prawa i wolności obywatelskie, jest jedną z najbardziej dolegliwych form ingerencji w nietykalność i autonomię jednostki, a (...) powinien być stosowany jako środek przymus w ostateczności i ograniczony do sytuacji groźniejszych. Oskarżeni jako funkcjonariusze Policji powinny chronić każdego obywatela przed bezprawnym naruszeniem jego praw i wolności, a nie takie naruszenia powodować bezprawnymi działaniami. Zachowanie oskarżonych, którego wydźwięk społeczny jest niewątpliwie negatywny, godziło także w dobre imię Policji i powinno być należycie piętnowane. Wobec tego dokonana przez Sąd Rejonowy ocena stopnia społecznej szkodliwości przypisanych oskarżonym czynów i wymiar wymierzonych im kar pozbawienia wolności zasługują na akceptację.

Wniosek

Orzeczona wobec oskarżonych kara pozbawienia wolności stanowi dolegliwość niezgodną ze społecznym poczuciem sprawiedliwości.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Orzeczone kary pozbawienia wolności uwzględniają potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, tj. wpływ, jaki orzeczona kara powinna wywrzeć w kierunku ugruntowania w społeczeństwie prawidłowych ocen prawnych i stosownego do tych ocen postępowania. Zastosowana represja karna u ogółu społeczeństwa z pewnością nie jawi się jako niesprawiedliwa, zbyt drastyczna, przynosząca nadmierną dolegliwość. Funkcjonariusze Policji powinni stosować środki przymusu bezpośredniego wyłącznie w sytuacji przewidzianej przepisami prawa i w taki sposób, aby społeczeństwo uznawało przymus za usprawiedliwiony, należyty i zasługujący na akceptację. Wolnością może cieszyć się wyłącznie osoba, która przestrzega obowiązujących norm i nie narusza praw i wolności innych osób. Z uwagi na drastyczne i bulwersujące zachowanie oskarżonych kary w łagodniejszym wymiarze nie osiągnęłyby skutku prewencyjnego dla innych, pozostających w służbie funkcjonariuszy Policji. Z zawodem policjanta wiąże się szczególny stopień społecznego zaufania i w związku z tym od policjantów wymaga się, aby przestrzegali reguł godnego i zgodnego z prawem oraz ze społecznym zaufaniem zachowania się. Wymierzone oskarżonym kary odpowiadają społecznemu poczuciu sprawiedliwości, a przez oddziaływanie na sferę psychiczną potencjalnych sprawców podobnych przestępstw dają gwarancję skutecznego im zapobiegania.

3.26.

Apelacja osobista oskarżonego P. G. podnosząca, iż Sąd Rejonowy błędnie odtworzył przebieg zdarzenia z dnia 15.05.2016 r. i nieprawidłowo ocenił zebrane dowody, albowiem ani oskarżony, ani pozostali oskarżeni nie znęcali się nad I. S., zaś w toalecie mogły paść słowa wulgarne zarówno ze strony I. S., jak i ze strony policjantów, jednak nie były one jakimkolwiek znęcaniem się. Użycie tasera przez Ł. R. miało na celu jedynie zaprzestanie ataku na oskarżonych i zaprzestanie niszczeniu mienia. Oskarżony podkreślił, że nigdy nie był szkolony z użycia tasera, nigdy nikt przy nim go wcześniej nie używał oraz podniósł, że ma wrażenie, iż presja społeczna wywołana przez nieprawdziwy obraz tej sprawy wpłynęła na nieprawidłową ocenę Sądu w związku, z czym wniósł o ponowną analizę zgromadzonego materiału.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadna

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja osobista oskarżonego nie zasługiwała na uwzględnienie. Zebrany w sprawie materiał dowodowy uzasadniał przypisanie oskarżonemu sprawstwa i winy w zakresie popełnienia czynu z art. 247 § 1 k.k. i art. 231 § k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., co zostało już szczegółowo omówiono w podsekcjach 3.3, (...), (...), (...), 3.16, 3.17, 3.18 i 3.19, w związku z czym przytoczone argumenty Sąd Odwoławczy podtrzymuje, nie widząc potrzeby ich powtarzania. Sąd Okręgowy nie kwestionuje faktu, iż oskarżony nie posiadał przeszkolenia w zakresie użycia tasera, jednakże posiadane przez oskarżonego przeszkolenie podstawowe oraz okoliczności wskazane w podsekcji 3.16 pozwalają przyjąć, że oskarżonemu doskonale znane były przepisy obowiązującego prawa, które restrykcyjnie regulują przypadki użycia przedmiotów, przeznaczonych do obezwładniania za pomocą energii elektrycznej, co umożliwiało mu należytą ocenę sytuacji i podjęcie działań w granicach prawa. W czasie inkryminowanego zdarzenia nie istniały podstawy prawne do stosowania wobec I. S. tasera (...) i oskarżony z pewnością potrafił ocenić zasadność przedsięwziętych czynności oraz zastosowanej wobec pokrzywdzonego przemocy. Domniemanie znajomości prawa w tym wypadku nie dopuszcza możliwości, aby oskarżony skutecznie mógł się powoływać na brak umyślności w zakresie przekroczenia uprawnień. W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie budzi żadnych wątpliwości, że zachowanie oskarżonego bezsprzecznie stanowiło podjęte z zamiarem bezpośrednim znęcanie się nad pokrzywdzonym i przekroczenie uprawnień, zaś uchybienia popełnione przez Sąd Rejonowy skutkowały stosowną zmianą opisu przypisanego oskarżonemu czynu. Wymierzona oskarżonemu kara 2 lat pozbawienia wolności odpowiada dyrektywom wymiaru kary, jest to kara skuteczna i sprawiedliwa, adekwatna do stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu oskarżonego. Z pewnością nie jest to kara rażąco niewspółmiernie surowa, zważywszy na rodzaj i charakter naruszonego dobra, jak również sposób i okoliczności popełnionego czynu, a także motywację sprawcy, co omówiono już w podsekcji 3.25.

3.27.

Zarzut obrońców oskarżonego P. G. obrazy przepisu postępowania, a to art. 5 § 2 k.p.k. przez rozstrzygnięcie na niekorzyść oskarżonego wątpliwości:

a) czy zachowanie oskarżonego było wynikiem stresu, jaki wywołała niecodzienna sytuacja, w jakiej się znalazł, czy też było wyrazem zamiaru popełnienia czynu zarzucanego temu oskarżonemu,

b) czy środki odurzające, jakie wykryto w organizmie I. S. mogły mieć istotny wpływ na jego zachowanie i przypływ siły - podkreślane konsekwentnie przez oskarżonych w ich wyjaśnieniach, a potwierdzonych zeznaniami świadków.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W orzecznictwie od dawna jednolicie prezentowany jest pogląd, że dla oceny czy została naruszona zasada in dubio pro reo, nie są istotne wątpliwości stron procesowych, ale jedynie to, czy sąd orzekający wątpliwości takie powziął i rozstrzygnął je na niekorzyść oskarżonego, albo czy w świetle realiów konkretnej sprawy, wątpliwości takie powinien był powziąć. Gdy ustalenia faktyczne zależą od dania wiary tej lub innej grupie dowodów, nie można mówić o naruszeniu reguły in dubio pro reo, albowiem jedną z podstawowych prerogatyw sądu orzekającego jest swobodna ocena dowodów z art. 7 k.p.k. W sprawie nie zachodziły nie dające się usunąć wątpliwości, zaś apelujący usiłują podważyć prawidłowe ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego i doszukują się wątpliwości tam, gdzie ich nie ma

Nie można podzielić stanowiska apelujących, iż czyn zarzucany oskarżonym nie wyczerpuje ustawowych znamion przestępstwa, bowiem było to wyłącznie zastosowanie środków adekwatnych do sytuacji, dodatkowo w warunkach stresu uzasadnionego okolicznościami. W podsekcji (...) i 3.2 odniesiono się już do kwestii zachowania I. S. bezpośrednio przed wprowadzeniem go do toalety oraz stwierdzonych u funkcjonariuszy obrażeń ciała, zaś w podsekcjach 3.3, (...), (...), (...), 3.16, 3.17, 3.18 i 3.19 Sąd Okręgowy omówił zachowanie oskarżonych, w tym P. G., podczas inkryminowanego zdarzenia, a argumenty tam przedstawione jednoznacznie przeczą tezie obrony, iż inkryminowany czyn był wynikiem „ogromnego stresu, wywołanego uprzednią agresją innych uczestników zdarzenia jak i samego I. S., niecodzienną sytuacją, zmęczeniem”.

Jakkolwiek wpływ na zachowanie I. S. miało zażycie środków psychotropowych w postaci amfetaminy, to jednakże w materiale dowodowym sprawy nie znajduje żadnego potwierdzenia pogląd apelujących, iż środki te „mogły wywołać agresję i być powodem przyrostu nadzwyczajnej siły I. S., co mogło prowadzić do tego, że interweniujący musieli użyć środków przymusu bezpośredniego, a środki te były adekwatne do zagrożenia”. Nie kwestionując siły fizycznej pokrzywdzonego i istnienia sytuacji, w których przejawiał on zachowania agresywne, stwierdzić należy, iż w podsekcji (...) wykazano, że bezpośrednio przed użyciem tasera (...) zachowanie I. S. nie stanowiło dla oskarżonych żadnego zagrożenia i bezpośrednio przed użyciem tasera (...) oskarżeni nie mieli jakichkolwiek powodów, aby spodziewać się agresji ze strony pokrzywdzonego. I. S. z uwagi na zażycie narkotyków zachowywał się tak jak osoby z excited delirium, tylko okresowo zachowywał się agresywnie, a jego agresja nie miała charakteru ofensywnego i ciągłego, co wskazano już w podsekcji (...). Racje tam wyłożone zachowują pełną aktualność także w przypadku oskarżonego P. G.. Podkreślić przy tym należy, iż ocena całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie nie daje podstaw do przyjęcia jakiejkolwiek innej wersji wydarzeń, do których doszło w toalecie niż ta, która została przyjęta przez Sąd Rejonowy.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonego lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyniło końcowy wniosek apelujących niezasadnym. Zachowanie oskarżonego P. G. bezsprzecznie stanowiło podjęte z zamiarem bezpośrednim przekroczenie uprawnień i znęcanie się nad pokrzywdzonym, zaś uchybienia popełnione przez Sąd Rejonowy skutkowały zmianą zaskarżonego wyroku.

3.28.

Zarzut obrońców oskarżonego P. G. obrazy przepisu postępowania, a to art. 167 k.p.k. w zw. z art. 2 § 1 pkt 1 k.p.k., 2 § 2 k.p.k., 7 k.p.k. i 366 § 1 k.p.k., przez zaniechanie dopuszczenia przez sąd pierwszej instancji z urzędu dowodów z opinii biegłego psychologa oraz biegłego terapii uzależnień, na okoliczności:

a) czy zachowanie oskarżonego było wynikiem stresu, jaki wywołała niecodzienna sytuacja, w jakiej się znalazł, czy też było wyrazem zamiaru popełnienia czynu zarzucanego temu oskarżonemu,

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelujący dążąc do wykazania uchybień Sądu Rejonowego w zakresie okoliczności, opisanych w pkt a i b posłużył się kolejnym zarzutem, tj. zarzutem niezrealizowania ciążącego na sądzie obowiązku wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy i zaniechania uzyskania z urzędu dodatkowego dowodu, jak też zaniechania przez przewodniczącego rozprawy obowiązku podejmowania z urzędu wszelkich czynności dowodowych niezbędnych do realizacji zasady z art. 2 § 2 k.p.k. Jak już o tym była mowa w podsekcji 3.21, dowody przeprowadza się w postępowaniu karnym w celu udowodnienia konkretnych okoliczności, a nie dla sprawdzenia możliwych, nasuwających się w toku postępowania hipotez. Aby skutecznie postawić Sądowi meriti zarzut obrazy art. 167 k.p.k., poprzez zaniechanie wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy, trzeba wykazać, że przeprowadzenie określonego dowodu, istotnego dla sprawy, było niezbędne dla dokonania prawidłowych ustaleń faktycznych. Powołując się w uzasadnieniu apelacji na wypowiedź biegłego J. K. (1) na rozprawie w dniu 24 lipca 2018 r. co do niezbędności w sprawie opinii biegłych z zakresu terapii uzależnień i toksykologii, autorzy apelacji nie tylko błędnie przytaczają treść tej wypowiedzi ( J. K. (1) wskazał na biegłych z zakresu medycyny sądowej i toksykologii ), a nadto nie zauważają, iż wyrażone przez tego biegłego stanowisko wiąże się wyłącznie z pkt V wniosków sprawozdania z sądowo – lekarskich oględzin i sekcji zwłok z dnia 24 czerwca 2016 r. ( k. 690 – 719 ), w którym to punkcie wskazano, iż dla pełnej oceny mechanizmów śmierci konieczne jest m.in. uzupełnienie badań toksykologicznych, które są w toku. Co najmniej niezrozumiałe jest zatem powoływanie się na wypowiedź tego biegłego celem uzasadnienia konieczności dopuszczenia z urzędu przez Sąd Rejonowy dowodu z opinii biegłego psychologa oraz biegłego terapii uzależnień. Podnosząc, iż w postępowaniu karnym oskarżony P. G. posiadał obrońcę z wyboru i Sąd Rejonowy nie miał obowiązku przejawiania inicjatywy dowodowej i działania za stronę, którą reprezentuje profesjonalny podmiot, Sąd Odwoławczy wskazuje jednocześnie, że kwestia wpływu wykrytych w moczu pokrzywdzonego środków odurzających na zachowanie i siłę I. S. została dokładnie omówiona w opiniach pisemnych i ustnej biegłych sądowych z (...) w Ł., stąd też nie ma potrzeby powtarzania przytoczonych przez biegłych argumentów i wystarczającym jest odesłanie apelujących do treści tych opinii. Wniosków biegłych sądowych w żaden sposób nie podważa przedłożona w postępowaniu odwoławczym opinia prywatna z dnia 25 sierpnia 2019 r., sporządzona przez Ł. Ł. na podstawie części materiału dowodowego zebranego w sprawie i skupiająca się na działaniu chlorometkatynonu, tj. substancji obecnie należącej obecnie do grupy tzw. środków zastępczych, którą ujawniono podczas czynności przeszukania pokrzywdzonego. Obecności tej substancji nie stwierdzono w organizmie pokrzywdzonego. Powołana w dokumencie prywatnym opinia (...), sporządzona przez Laboratorium Kryminalistyczne KWP we W. dotyczy wyłącznie substancji, ujawnionej w jednej ze skarpetek pokrzywdzonego. Tym samym bezprzedmiotowe pozostają zawarte w opinii prywatnej dywagacje co do rzekomego wpływu 3-chlorometkatynonu na zachowanie I. S.. Treść opinii prywatnej nie pozwala na podzielenie kategorycznego wniosków apelujących, iż opinia prywatna „to kluczowy fakt, którego ujawnienie musi prowadzić do uniewinnienia oskarżonych”.

Natomiast ocena zamiaru oskarżonych wiąże się z płaszczyzną ustaleń faktycznych. Na stan faktyczny sprawy składają się bowiem nie tylko okoliczności natury przedmiotowej (czynności wykonawcze sprawcy, skutek przestępczy, okoliczności czasu, miejsca lub sposobu działania, przedmiot czynności wykonawczej, itp.), ale wchodzą tu też w grę okoliczności natury podmiotowej (sensu largo) - osoba sprawcy, pokrzywdzonego, prawnokarnie relewantny stosunek psychiczny sprawcy do czynu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2007 r., IV KK 32/07; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 23 czerwca 2015 r., II AKa 118/15). W zakresie zachowania I. S. bezpośrednio przed wprowadzeniem go do toalety Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny w oparciu o rzetelnie i wszechstronnie oceniony materiał dowodowy. Jak już o tym była mowa w podsekcji (...), w oparciu o zeznania G. G. (1) i Ł. K., Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że już na korytarzu I. S. uspokoił się i spokojnie, bez oporu, wszedł do toalety, gdzie rozpoczęła się czynność przeszukania. Natomiast depozycje P. W. (2) uprawniały Sąd meriti do przyjęcia, że pokrzywdzony stojąc pod ścianą i rozmawiając z nieumundurowanymi funkcjonariuszami Policji jedynie werbalnie sprzeciwiał się zdjęciu spodni z uwagi na założone na rękach kajdanki i nie wykazywał agresji. Ocena zeznań tych świadków jest obiektywna, prawidłowa i w pełni korzysta z ochrony, jaką daje art. 7 k.p.k. Sąd I instancji słusznie również przyjął, iż zachowanie oskarżonego P. G. było jego własną inicjatywą, Co do poruszonej przez obrońców kwestii działania oskarżonego w stresie, Sąd Okręgowy zauważa, iż normy odporności psychicznej dla różnych zawodów są bez wątpienia zróżnicowane i muszą być odnoszone do specyfiki pracy w danym zawodzie. Zawód policjanta należy do zawodów o wysokim poziomie stresu, niemniej jednak ustalone przez Sąd Rejonowy zachowanie I. S. nie pozwala na podzielenie stanowiska apelujących, że przestępcze zachowanie oskarżonego było wynikiem stresu, jaki wywołała niecodzienna sytuacja, w jakiej oskarżony P. G. się znalazł. Odnotować przy tym należy, iż biegli z zakresu psychiatrii w treści opinii sądowo – psychiatrycznej ( k.5.144 – 5.147 ) stwierdzili, że oskarżony P. G. miał pełną zdolność rozpoznania znaczenia inkryminowanego czynu i pokierowania swoim postępowaniem.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonego lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyniło wniosek niezasadnym. Zachowanie oskarżonego P. G. bezsprzecznie stanowiło podjęte z zamiarem bezpośrednim przekroczenie uprawnień i znęcanie się nad pokrzywdzonym, zaś uchybienia popełnione przez Sąd Rejonowy skutkowały zmianą zaskarżonego wyroku.

3.29.

Zarzut obrońców oskarżonego P. G. błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść orzeczenia, a polegającego na dowolnym przyjęciu, że oskarżony P. G. stosował wobec zatrzymanego I. S. urządzenie T. X. i znęcał się nad tym zatrzymanym.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wbrew twierdzeniom apelujących Sąd Rejonowy nie przyjął, że P. G. stosował wobec I. S. urządzenie (...) (...). Wyraźnie ustalił, że urządzenie to stosował oskarżony Ł. R., a pozostali oskarżeni udzielili mu asysty. Zebrany w sprawie materiał dowodowy uzasadniał przypisanie oskarżonemu sprawstwa i winy w zakresie popełnienia czynu z art. 247 § 1 k.k. i art. 231 § k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., co zostało już szczegółowo omówiono w podsekcjach 3.3, (...), (...), (...), 3.16, 3.17, 3.18 i 3.19, w związku z czym przytoczone argumenty Sąd Odwoławczy podtrzymuje, nie widząc potrzeby ich powtarzania.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonego lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyniło wniosek kocowy bezzasadnym. Zachowanie P. G. bezsprzecznie stanowiło podjęte z zamiarem bezpośrednim znęcanie się fizyczne i psychiczne nad zatrzymanym I. S., co wskazano już w podsekcji 3.3, (...), (...), (...), 3.16, 3.17, 3.18 i 3.19. Natomiast popełnione przez Sąd Rejonowy uchybienia skutkowały zmianą opisu przypisanego oskarżonemu czynu.

3.30.

Zarzut obrońców oskarżonego P. G. obrazy przepisu postępowania, a to art. 7 k.p.k. przez dowolną, sprzeczną z logiką i zasadami doświadczenia życiowego, wybiórczą ocenę zeznań świadków Ł. K. i G. G. (1), co doprowadziło sąd pierwszej instancji do błędnych ustaleń, że I. S. tuż przed wprowadzeniem go toalety zachowywał się spokojnie, a więc użycie wobec niego urządzenia (...) było nieuzasadnione, a zachowanie oskarżonych wobec niego nosiło znamiona znęcania i poniżania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Dokonana przez Sąd I instancji ocena zeznań G. G. (1), Ł. K. i P. W. (1), wbrew twierdzeniom skarżących, jest trafna i znajduje oparcie w treści art. 7 k.p.k. Wyłaniająca się z zeznań ww. świadków wersja wydarzeń oraz wskazane przez nich zachowanie pokrzywdzonego I. S. nie budziło zastrzeżeń z punktu widzenia zasad logiki i doświadczenia życiowego. Zeznania ww. świadków zostały poddane analizie i ocenione w kontekście innych, powiązanych z nimi dowodów. Kwestie te, jak też kwestia zniszczeń w toalecie zostały szczegółowo omówione w podsekcji (...) oraz w podsekcji 3.17, stąd też Sąd Odwoławczy odsyła apelujących do powołanej tam argumentacji zważywszy, że autorzy apelacji ograniczyli się jedynie do ogólnikowej negacji ustaleń Sądu meriti i ogólnikowego stwierdzenia, że I. S. cały czas stawiał czynny, zdecydowany opór oraz używając ponadprzeciętnej siły, zdemolował toaletę, a więc miał taką siłę, że realnie zagrażał interweniującym funkcjonariuszom.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonego lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czynił wniosek apelujących bezzasadnym.

3.31.

Zarzut obrońców oskarżonego P. G. obrazy przepisów postępowania, a to art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k., mającej istotny wpływ na treść orzeczenia, przez pominięcie dowodów z dokumentacji medycznej oskarżonych, z której to dokumentacji wynika jednoznacznie i wprost, że w wyniku agresji I. S. doznali oni licznych uszkodzeń ciała, co w konsekwencji powinno prowadzić do konkluzji, że ich interwencja była zasadna, a użyte środki przymusu adekwatne do stopnia agresji zatrzymanego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut ten uznano za bezzasadny z uwagi na argumenty szczegółowo przedstawione w podsekcji 3.2., które zachowują aktualność także w optyce omawianego zarzutu, w związku z czym nie zachodzi potrzeba ponownego ich przytaczania. Podkreślenia wymaga, że skarżący, w celu wykazania słuszności tak sformułowanego zarzutu, obowiązani byli wskazać na konkretne uchybienia, które świadczą o tym, że oceniając materiał dowodowy Sąd orzekający naruszył zasady logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego czy też wskazań wiedzy. Skarżący nie sprostali temu wymogowi, zaś ich twierdzenia mają charakter dowolnej i nieuprawnionej polemiki.

Wniosek

O uniewinnienie oskarżonego lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyniło wniosek apelujących bezzasadnym.

3.32.

Zarzut obrońców oskarżonego P. G. obrazy przepisu art. 424 § 2 k.p.k., przez niewyjaśnienie, dlaczego przy wymiarze kary sąd pierwszej instancji nie uwzględnił faktu, że oskarżony P. G. był najniższy stopniem pośród wszystkich oskarżonych, a tym samym zobowiązany był do stosowania się do poleceń służbowych przełożonych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Analiza uzasadnienia rozstrzygnięcia Sądu I instancji wskazuje, iż Sąd ten przy wymiarze kary oskarżonemu uwzględnił wszystkie okoliczności przedmiotowe i podmiotowe sprawy oraz właściwie je ocenił w kontekście dyrektyw wymiaru kary wskazanych przez ustawodawcę w art. 53 § 1 i § 2 k.k. Sąd I instancji zauważył przy tym wiodącą rolę oskarżonego Ł. R. skoro orzekł wobec niego karę pozbawienia wolności w wymiarze 2 lat i 6 miesięcy, a zatem karę surowszą niż kara wymierzona P. G.. Jakkolwiek oskarżony P. G. był zobowiązany stosować się do poleceń oskarżonego Ł. R. jako dowódcy patrolu, niemniej jednak z wyjaśnień oskarżonych Ł. R. i P. G. nie wynika, aby relacje służbowe miały zasadniczy wpływ na dokonanie inkryminowanego zdarzenia i indywidualny udział oskarżonych w tym zdarzeniu.

Wniosek

P. G. był najniższy stopniem służbowym, miał zatem obowiązek podporządkowania się decyzjom dowódcy patrolu, a ten fakt winien znaleźć odzwierciedlenie w wymiarze kary (stopniowanie) i w uzasadnieniu wyroku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wymierzona oskarżonemu kara pozbawienia wolności została należycie wyważona i we właściwym stopniu uwzględnia okoliczności dotyczące osoby oskarżonego oraz okoliczności zdarzenia.

3.33.

Zarzut obrońców oskarżonego P. G. rażącej niewspółmierności kary wyrażającej się w tym, że wobec oskarżonego P. G. sąd pierwszej instancji wymierzył taką samą karę, jak wobec jego przełożonych, a nadto sąd pierwszej instancji nie uwzględnił okoliczności, w jakich interwencja się odbywała - stres, agresja zatrzymanego, presja otoczenia. Nadto dolegliwość finansowa wyroku jest rażąca.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Oskarżonemu Ł. R. została wymierzona kara w wyższym wymiarze niż oskarżonemu P. G. i kara ta należycie uwzględnia faktyczne okoliczności zdarzenia.

Podzielono natomiast zarzut dotyczący dolegliwości finansowych wyroku. W podsekcji 3.6 wskazano brak podstaw do zasądzenia od oskarżonych zadośćuczynienia na rzecz rodziców pokrzywdzonego, zaś w podsekcji 3.24 wskazano okoliczności, które uzasadniały obciążenie oskarżonych obowiązkiem poniesienia wydatków za postępowanie przed Sądem Rejonowym częściowo, tj. w kwotach po 7.000 złotych oraz zwolnienie ich od obowiązku ponoszenia wydatków ponad te kwoty.

Wniosek

Sąd pierwszej instancji nie uwzględnił także sytuacji majątkowej i rodzinnej oskarżonych oraz faktu, że stracili oni pracę, w związku z czym orzeczone kwoty są rażąco wygórowane.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Częściowe uwzględnienie zarzutu uzasadniało dokonanie zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie orzeczenia, zawartego w pkt V części dyspozytywnej oraz zmianę orzeczenia, zawartego w pkt VI części dyspozytywnej.

3.34.

Zarzut pełnomocników oskarżycieli posiłkowych obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj. naruszenie art. 14 k.p.k. w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 2 i 3 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (dalej (...)), poprzez brak wydania rozstrzygnięcia co do całości czynów zarzucanych oskarżonym, tj. uchylenie się od dokonania oceny skutku czynów oskarżonych w postaci śmierci I. S., pomimo dokonania jednoznacznego ustalenia, że oskarżeni nieumyślnie przyczynili się do śmierci pokrzywdzonego, tj. popełnili przestępstwo określone w art. 155 k.k., przy czym nie sposób uznać - jak czyni to błędnie Sąd I instancji - że na przeszkodzie rozpoznania sprawy w tym zakresie stal brak skargi uprawnionego oskarżyciela, albowiem śmierć I. S. przynależy do zakresu aktu oskarżenia jako element zdarzenia historycznego będącego przedmiotem niniejszego postępowania karnego, będący skutkiem, nie zaś fragmentem objętego aktem oskarżenia zachowania oskarżonych, zaś wyłączenie przez Prokuraturę Okręgowy w Poznaniu wątku nieumyślnego spowodowania śmierci I. S. do odrębnego rozpoznania budzi poważne wątpliwości co do skuteczności samego wyłączenia, jak również nie ogranicza możliwości rozpoznania przez Sąd I instancji kwestii nieumyślnego spowodowania śmierci I. S. w niniejszym postępowaniu, natomiast niewydanie orzeczenia w tym zakresie w tym postępowaniu zamknie drogę procesową do rozstrzygnięcia tej kwestii w przyszłości,

co skutkowało brakiem dokonania całościowej oceny czynu oskarżonych i jego konsekwencji, a zatem naruszeniem zasady sądownego wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych, zasady skargowości postępowania karnego, oraz prawa do sądu pokrzywdzonych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Kontestowane orzeczenie nie narusza przepisów wskazanych w zarzucie.

W wypadku przestępstwa z art.155 k.k. śmierć człowieka jest niezamierzonym następstwem działania sprawcy, polegającym na niezachowaniu przeciętnego obowiązku ostrożności w sytuacji, w której, na podstawie normalnej zdolności przewidywania i ogólnego obowiązku dbałości o życie ludzkie lub przewidywania skutków własnych działań, można wymagać od człowieka, aby nie dopuścił do nastąpienia skutku. Zgodnie z ustalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego do zastosowania art. 155 k.k. nie jest konieczne, aby działanie lub zaniechanie było jedyną i wyłączną przyczyną śmierci pokrzywdzonego. Konieczne jest jednak ustalenie, że istnieje związek przyczynowy pomiędzy działaniem lub zaniechaniem sprawcy a skutkiem. Przyłączenie się do tego jeszcze innych przyczyn nie przerywa związku przyczynowego i nie wyłącza odpowiedzialności sprawcy za wywołanie skutku z winy nieumyślnej. W przypadku czynu z art. 155 k.k. musi istnieć bezpośredni związek przyczynowy między określonym, nieostrożnym zachowaniem sprawcy, a skutkiem w postaci śmierci ofiary, co oznacza, że zachowanie sprawcy musi być jeżeli nie wyłączną, to w każdym razie wystarczającą przyczyną powstania śmiertelnego skutku ( por. wyrok SN z 18.01.1982 r., II KR 308/81 ). Penalizacja z art. 155 k.k. obejmuje wypadki, gdy między działaniem lub zaniechaniem sprawcy i śmiercią pokrzywdzonego istnieje taki związek przyczynowy, iż nie można wyłączyć tego działania lub zaniechania bez równoczesnego usunięcia śmierci jako skutku (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 1973 r., V KRN 181/73). Związek przyczynowy należy wykazać w sposób pewny. Zachowanie sprawcy, aby mogło stanowić podstawę przypisania określonego w art. 155 k.k. skutku w postaci śmierci człowieka, musi być też zarzucalne. Przypisanie odpowiedzialności karnej z art. 155 k.k. wymaga ustalenia na podstawie analizy całokształtu podmiotowych i przedmiotowych okoliczności zajścia, że sprawca chcąc spowodować uszkodzenia ciała zgodą swą, stanowiącą realny proces psychiczny, obejmował tak wyjątkowo ciężki skutek jakim jest śmierć ofiary ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2004 r. IV KK 276/03 ).

W żadnej z akceptowalnych w praktyce koncepcji związku przyczynowego, w tym teorii adekwatnego związku przyczynowego czy teorii relewancji, nie można przyjąć, aby pomiędzy użyciem tasera (...) wobec I. S., a śmiercią pokrzywdzonego zachodził związek przyczynowy.

Zaraz po nastąpieniu zgonu I. S. zostało wszczęto śledztwo w sprawie podejrzenia nieumyślnego spowodowania śmierci I. S., tj. o czyn z art. 155 k.k. ( k. 148 ). Śledztwo to następnie przejęła i prowadziła Prokuratura Okręgowa w Poznaniu. Podczas przeprowadzonych dwóch sekcji zwłok I. S. ( sekcja we W. w dniu 15 maja 2016 r. oraz sekcja w P. w dniu 21 czerwca 2016 r. ) stwierdzono obrażenia w postaci sińców, otarć naskórka i ran twarzy, tułowia oraz kończyn, które mogły powstać w wyniku uderzania narzędziem twardym, tępym lub tępokrawędzistym albo w mechanizmie biernym, np. upadku, szarpania się. Rozpoznano także obrażenia charakterystyczne dla tasera ( barki i klatka piersiowa). Stwierdzono także zmiany chorobowe, tj. niewielkiego stopnia miażdżycę aorty i tętnic wieńcowych oraz przewlekłe, ogniskowe, wrotne, limfomatyczne zapalenie miąższu o wątroby o niedużym nasileniu. Nie stwierdzono u zmarłego żadnych zmian urazowych w postaci zwichnięć i złamań. W badaniach toksykologicznych stwierdzono obecność w moczu denata amfetaminy w ilości 1.485 ng/ml, 66,3 ng/ml metamfetaminy, (...) cis-tramadolu, 403 mL O-demetylotramadolu. We krwi I. S. stwierdzono 67,3 ng/mL cis-tramadolu, 6,2 ng/mL O-demetylotramadolu. Jak wskazali biegli sądowi z (...) w Ł. w opinii pisemnej z dnia 3 sierpnia 2017 r., sekcyjnie stwierdzone obrażenia ciała oraz zmiany chorobowe, były na tyle niewielkie, że nie mogły doprowadzić do zgonu pokrzywdzonego. Z kolei stwierdzone w badaniach toksykologicznych stężenia tramadolu i amfetaminy były zbyt niskie, aby uznać je za przyczynę zgonu ( k. 4.329 ). We wnioskach opinii pisemnych z dnia 23 marca 2017 r. oraz z dnia 3 sierpnia 2017 r. biegli z (...) w Ł. podali, że I. S. zachowywał się jak osoby z excited delirium ( podniecenie, niewykonywanie poleceń), a ponadto z badań toksykologicznych wynika, że zażył narkotyk, który jest jednym z dwóch, po przyjęciu których występują epizody excited delirium. Biorąc pod uwagę wyniki sekcji zwłok i przeprowadzonych badań dodatkowych oraz przebieg zdarzenia z dnia 15 maja 2016 r., biegli wskazali, że dane z akt sprawy pozwalają na przyjęcie z dużym prawdopodobieństwem, że przyczyną zgonu I. S. była niewydolność krążeniowo – oddechowa w przebiegu arytmii po epizodzie excited delirium spowodowanym zażyciem środków psychoaktywnych. Biegli wskazali przy tym, że gdy dochodzi do zgonu po epizodzie excited delirium i jednocześnie w czasie sekcji zwłok w wykonanych posekcyjnie badaniach dodatkowych ( badania histopatologiczne, badania toksykologiczne ) nie stwierdzi się zmian, które mogłyby zostać uznane za przyczynę zgonu, to przyjmuje się, że przyczyną zgonu były zaburzenia czynnościowe w przebiegu excited delirium. Biegli z (...) w Ł. podali nadto, że delirium to stan zaburzenia świadomości, połączony z dezorientacją oraz niemożnością odróżnienia rzeczywistości od halucynacji. Jeśli towarzyszy temu pobudzenie ruchowe, to mówimy o tzw. excited delirium ( ang. excited podniecony, pobudzony, rozgorączkowany, zdenerwowany ). Jeżeli podczas lub krótko po epizodzie excited delirium i związaną z tym koniecznością interwencji policji lub personelu medycznego dochodzi do zatrzymania krążenia i oddechu, to przypadki takie określa się jako mianem (...) (excited delirium syndrome). Przyjmuje się przy tym, iż przyczyną zgonu w tego typu przypadkach jest kombinacja normalnych fizjologicznych reakcji organizmu stwierdzonych w trakcie stresu i wysiłku fizycznego ( pobudzenie w trakcie excited delirium, a potem w fazie obezwładniania i unieruchamiania ) oraz - w zależności od sytuacji – efektu działania narkotyków ( szczególnie kokainy, amfetaminy i jej pochodnych ), leków ( szczególnie wydłużających odstęp QT, np. niektórych leków przeciwpsychotycznych ) lub chorób naturalnych (choroby układu sercowo – naczyniowego). W trakcie excited delirium dochodzi do zwiększonego uwalniania noradrenaliny i adrenaliny. K. te działają na układ sercowo – naczyniowy powodując zwiększenie częstości akcji serca ( tachykardia ) jednocześnie powodując skurcz tętnic wieńcowych, co skutkuje pogorszeniem zaopatrzenia mięśnia sercowego w tlen przy zwiększonym zapotrzebowaniu. W tym samym czasie dochodzi do wzrostu temperatury ciała i gwałtownego wzrostu potasu we krwi. Stres i wysiłek związany z obezwładnianiem i unieruchomieniem osoby z excited delirium nasila te procesy. Po obezwładnieniu i unieruchomieniu osoby z excited delirium, czyli po zaprzestaniu przez nią wysiłku, stężenia katecholamin jest ciągle podwyższone, natomiast stężenie potasu gwałtowanie spada, co może prowadzić do wydłużenia odstępu QT i arytmii. Opisane zmiany mogą skutkować arytmią z następowym zatrzymaniem krążenia i oddechu, szczególnie u osób będących pod wpływem narkotyków, leków wydłużających odstęp QT lub z przewlekłymi schorzeniami układu sercowo – naczyniowego ( k. 2.832 – 2.834, k. 4.329 – 4.330 ). Jak już o tym była mowa w podsekcji (...), biegli sądowi z (...) w Ł. wyraźnie wskazali, że I. S. z uwagi na zażycie narkotyków zachowywał się tak jak osoby z excited delirium i znajdował się w stanie, który nie był łatwy do rozpoznania przez osoby nie mające wykształcenia medycznego, jako wymagający wezwania zespołu ratownictwa medycznego, aż do momentu, kiedy faktycznie to uczyniono. Podali również, że wiedza na temat excited delirium nie jest powszechnie znana nawet wszystkim lekarzom i osoby nie wiedzące o tym fenomenie mogą nie rozpoznać objawów, które osobom posiadającym taką wiedzę i znającym patofizjologię tego staniu wskazywałyby na konieczność wezwania pomocy medycznej ( k. 4.329 – 4.330 ). Podkreślić należy, iż opinie biegłych z (...) miały charakter interdyscyplinarny i wielospecjalistyczny.

W prowadzonym przez Prokuraturę Okręgową śledztwie jednoznacznie ustalono, że użycie wobec I. S. tasera (...) nie było bezpośrednią przyczyną jego śmierci, nie przyczyniło się do tej śmierci, jak też nie naraziło I. S. na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Zdaniem biegłych z (...) w Ł., epizod excited delirium wywołuje w organizmie reakcje typowe dla stresu, co pośrednio może przyczynić się do zgonu, ale bezpośrednio po użyciu tasera stan zdrowia I. S. nie pogorszył się, a tym samym brak jest podstaw do przyjęcia, aby użycie tasera przyczyniło się do zgonu I. S.. Jak wskazali biegli, objawy występujące w przebiegu excited delirium są bardziej niebezpieczne niż użycie tasera wobec osoby pobudzonej, a do zgonu pokrzywdzonego mogłoby dojść nawet wówczas, gdyby chwyty transportowe i obezwładniające nie byłyby w ogóle zastosowane ( k. 2.834 ). Chwyty takie nie były stosowane w czasie inkryminowane zdarzenia, ale w fazie obezwładniania, w której nastąpił zgon pokrzywdzonego.

Postępowanie karne przeprowadzone przez Sąd Rejonowy te ustalenia potwierdziło. Na rozprawie w dniu 8 października 2018 r. biegli sądowi: prof. zw. dr hab. n. med. J. B., prof. dr hab. n. med. W. K. (3) oraz dr n. med. A. S. (2) podtrzymali opinie pisemne ( biegły prof. zw. dr hab. n. med. S. S., który brał udział w sporządzeniu opinii pisemnych zmarł 16 października 2018 r ), a nadto podali, że jeżeli dojdzie do zespołu zaburzeń czynnościowych w przebiegu excited delirium, określanych jako (...), to prawie w 100 procentach następuje śmierć danej osoby, a jeżeli nawet u osoby, u której rozwinął się (...) uda się przywrócić akcję serca, to najczęściej stwierdza się jednak nieodwracalne zmiany niedotleniowe w mózgu i w ciągu kilku dni dochodzi do zgonu. Ustosunkowując się do treści opinii sporządzonej przez dr hab. n. med. A. P., biegli sądowi z (...) w Ł. podali, iż gdyby w wyniku użycia tasera doszło do stanu, wskazanego w tej opinii prywatnej, tj. do migotania komór, to do takiego stanu, połączonego z utratą przytomności doszłoby w ciągu kilku - kilkudziesięciu sekund od zadziałania prądu, a to w przedmiotowej sprawie nie nastąpiło. Jest to zgodne z treścią opinii prywatnej, której autor podał, iż prąd elektryczny może wywołać częstoskurcz komorowy, który po upływie czasu trwającego od kilku sekund do kilku minut może zdegenerować do migotania komór i utraty przytomności. I. S. nie stracił przytomności w czasie czynności przeszukania, co wyraźnie widać na nagraniu z tasera, obejmującym czas 9 minut i 59 sekund. W czasie przeszukania I. S. żył, wykonywał polecenie zdjęcia spodni i stan jego zdrowia się nie pogorszył. Po zakończeniu przeszukania I. S. wbiegł do pokoju zatrzymań, gdzie nastąpiła dynamiczna i intensywna faza jego obezwładniania, zakończona zapięciem kajdanek na ręce od tyłu. Wtedy nastąpiła utrata przytomności i stwierdzono brak oddechu u pokrzywdzonego, i właśnie w tej fazie doszło do zaistnienia (...), a następnie zgonu I. S.. Biegli wskazali nadto, iż do zaistnienia (...) dochodzi tylko z powodu dwóch przyczyn: choroby psychicznej lub pozostawania pod wpływem środków psychoaktywnych. Gdyby I. S. nie zażył amfetaminy, to nie doszłoby do zaistnienia (...), a w konsekwencji jego zgonu. Nadto biegli podali, że zażywanie narkotyków może spowodować zmiany biochemiczne w mózgowiu, powodujące zakłócenie jego działania także w odległym okresie po zażyciu narkotyków i nie da się stworzyć prostej zależności stężenia zawartości narkotyków od objawów. Stwierdzili również, że nawet przy nie zaistnieniu zdarzenia w toalecie, nie można wykluczyć, że zdarzenia dotyczące stanu zdrowia I. S. zakończone jego śmiercią potoczyłyby się w taki sam sposób.

W związku z powyższym za nieuprawnione i całkowicie dowolne uznać należy zaistniałe na etapie sporządzania uzasadnienia wyroku kolejne uchybienie Sądu Rejonowego, polegające na zaprezentowaniu poglądu o treści: „Stwierdzając brak czynnika nasilającego w postaci choroby należy przyjąć łączność między zachowaniem policjantów polegającym na stosowaniu środków przymusu a zaistnieniem czynników nasilających w postaci stresu i wysiłku fizycznego prowadzących do zaistnienia excited delirium syndrom, którego konsekwencją był zgon I. S.. Taki też wniosek biegli przedstawili w swojej opinii złożonej w trakcie rozprawy. Z powyższego wynika, iż użycie tych środków nie spowodowało bezpośrednio zgonu a jedynie wpłynęło na zaistnienie czynników nasilających, które to, jak podkreślono poprzednio, dopiero przyczyniły się do zaistnienia excited delirium syndrom, w wyniku którego I. S. zmarł.” ( k. 43 uzasadnienia ). Takie stwierdzenie Sądu Rejonowego nie znajduje oparcia w żadnym dowodzie zebranym w tej sprawie, co więcej, jest ewidentnie sprzeczne z depozycjami powołanych w tej sprawie biegłych z (...) i nie sposób znaleźć usprawiedliwienia, tłumaczącego taką dowolność wnioskowania Sądu meriti. Podobny charakter ma teza Sądu Rejonowego, że użycie wobec I. S. w toalecie urządzenia (...), musiało wywołać poważny stres, znacznie zwiększyło prawnie nieakceptowane ryzyko zaistnienia excited delirium syndrom i w konsekwencji zgonu I. S., która to teza zaczęła się jawić Sądowi a quo w następstwie uprzednich rozważań co do istniejących w nauce polskiej teorii związku przyczynowego - vide: fragment uzasadnienia Sądu Rejonowego, zaczynający się na k. 73 od zdania: „W niniejszym postępowaniu niezwykle istotną rolę pełni postanowienie Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Poznaniu z dnia 25 stycznia 2018 r. w sprawie PO II Ds. 5.2016.”, a kończący się na k. 76 zdaniem: „Dlatego też w niniejszym postępowaniu Sąd odstąpił od orzeczniczego rozstrzygnięcia tej wątpliwości ograniczając się jedynie do przywołania opinii biegłych jak i poglądów wyrażonych w nauce prawa.”

Biegli sądowi z (...) w Ł. wyraźnie podali, że stres i wysiłek fizyczny może występować w przebiegu (...) i najczęściej występuje, może nasilać jego przebieg i może też być jego objawem, jednakże do (...) doszło dopiero po opuszczeniu toalety przez I. S., kiedy to po kilku minutach od rozpoczęcia fazy obezwładniania excited delirium przeszło w (...). Co najważniejsze, jak wynika z opinii biegłych sądowych, wszystkie podejmowane w dniu 15 maja 2016 r. przez funkcjonariuszy Policji wobec I. S. działania skutkowały obrażeniami ciała, które były na tyle niewielkie, że nie mogły doprowadzić do zgonu pokrzywdzonego. Gdyby I. S. nie zażył amfetaminy, to nie znajdowałby się w stanie excited delirium i nie doszłoby do śmierci pokrzywdzonego. Nasilenie excited delirium może być różne i chociaż rażenie prądem może spowodować zwiększenie stresu u osoby z excited delirium, to jednakże w zakresie skutków użycia tasera wobec I. S. biegli podtrzymali swoje stanowiska wyrażone w opiniach pisemnych, że bezpośrednio po użyciu tasera stan zdrowia pokrzywdzonego nie pogorszył się, a tym samym brak jest podstaw do przyjęcia, aby użycie tasera przyczyniło się do zgonu I. S.. Przypomnieć należy, iż Sąd orzekający ma prawo do oceny opinii biegłych w zakresie wiadomości specjalnych, na równi z innymi dowodami, jednakże jest to prawo do oceny swobodnej, a nie dowolnej. Sąd nie może zastępować biegłych w opiniowaniu w zakresie wiedzy specjalistycznej ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 października 2017 r., II AKa 178/17 ). Jakkolwiek Sąd Rejonowy był uprawniony do samodzielnej oceny opinii biegłych, jednakże jedynie pod kątem ich spójności, fachowości, rzetelności i przydatności zawartych w niej wniosków dla przedmiotowej sprawy. Sąd a quo nie miał natomiast prawa postawić wniosków zupełnie odmiennych od wskazanych przez biegłych, których opinie uznał za fachowe, przydatne i sporządzone przez osoby o wysokich kwalifikacjach Zauważyć przy tym należy, że jakkolwiek na rozprawie w dniu 8 października 2018 r. biegli potwierdzili swoje stanowisko, wyrażone w Sprawozdaniu z prac zespołu powołanego decyzją nr (...) (...) Policji z dnia 8 maja 2015 r. w sprawie powołania zespołu do spraw optymalizacji procedur szkoleniowych, związanych ze sposobem prowadzenia przez funkcjonariuszy Policji taktyk i technik interwencji wobec osób, których zachowanie wskazuje na możliwość zażycia środków odurzających lub występowania zaburzeń psychicznych i zawarte tam zalecenia ( k. 1.617 – 1.628 ), iż policjanci podejmujący interwencję wobec osoby, którą podejrzewają o chorobę psychiczną czy wpływ narkotyków powinni wezwać pomoc medyczną, to jednakże z uzasadnienia wyroku wyraźnie wynika, iż przedmiotowe sprawozdanie zostało pominięte przez Sąd Rejonowy jako nieodnoszące się do istoty niniejszego postępowania. Niezależnie od tego Sąd Okręgowy zauważa, iż w podsekcji (...) wskazano, że z akt sprawy nie wynika, aby zalecenia wskazane w ww. Sprawozdaniu były znane oskarżonym, a po drugie, biegli z (...) w Ł. wskazali, że I. S. znajdował się w stanie, który nie był łatwy do rozpoznania przez osoby nie mające wykształcenia medycznego, jako wymagający wezwania zespołu ratownictwa medycznego.

Jak wynika z pkt 2 i 3 uzasadnienia apelacji, tylko na podstawie wyżej wskazanych fragmentów uzasadnienia Sądu a quo, pełnomocnicy oskarżycieli posiłkowych domagają się zmiany wyroku poprzez przyjęcie, że działanie oskarżonych przyczyniło się do śmierci I. S., wypełniając znamiona art. 155 k.k. Takie żądanie pozostaje w sprzeczności z podstawowymi regułami procesu karnego, w tym kardynalną zasadą domniemania niewinności z art. 5 § 1 k.p.k., której wykładnia nie powinna nastręczać szczególnych problemów, zwłaszcza profesjonalnym podmiotom. Najpierw na podstawie konkretnych dowodów należy wykazać istnienie związku przyczynowego pomiędzy danym zachowaniem, a skutkiem w postaci śmierci danej osoby i jest to dopiero punkt wyjścia do badania możliwości przypisania określonej osobie winy za powstały skutek. Nawet gdy istnieje związek przyczynowy, a brak jest winy, to wykluczone jest przypisanie przestępstwa. W tej sprawie związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem oskarżonych, a zgonem pokrzywdzonego w ogóle nie wykazano, stąd też za całkowicie chybione Sąd Odwoławczy uznał odnoszące się do tej kwestii argumenty apelujących. Twierdzenie apelujących, iż śmierć I. S. jest skutkiem zachowania oskarżonych, objętego aktem oskarżenia nie znajduje żadnego oparcia w zebranych w sprawie dowodach, pozostaje jedynie domniemaniem skarżących, którzy nie chcą dostrzec istotnych dla prawidłowych ocen faktów i okoliczności.

Zasadnicza bezpodstawność omawianego zarzutu nie oznaczała, że Sąd Okręgowy w całości zakwestionował argumentację skarżących. Oczywistym jest, iż nie jest wyjściem poza ramy oskarżenia takie postąpienie, w którym sąd w wyniku przeprowadzonego przewodu sądowego i weryfikacji ujawnionego materiału dowodowego powiąże zachowanie oskarżonego, zarzucane mu w akcie oskarżenia, z odmiennym skutkiem niż to stwierdza prokurator ( por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2014 r., II KK 73/14, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2012 r., II KK 9/12 ). Nie można zatem podzielić odmiennego w tym zakresie stanowiska Sądu Rejonowego, opartego o błędną interpretację powołanych przez ten Sąd judykatów.

Skutku wyłączyć nie można, ale dotyczy to skutku rzeczywistego, a nie domniemanego, czy hipotetycznego. Zebrany w tej sprawie materiał dowodowy nie wskazał na inne skutki działania oskarżonych niż opisane w zarzutach aktu oskarżenia. Jednocześnie podkreślić należy, iż okoliczność, że zarzucane oskarżonym zachowanie nie pozostawało w związku przyczynowym ze zgonem pokrzywdzonego nie pozbawiał Prokuratora uprawnienia do wyłączenia do odrębnego rozpoznania sprawy w zakresie podejrzenia nieumyślnego spowodowania zgonu pokrzywdzonego i dalszego jej prowadzenia, skoro taki zgon rzeczywiście miał miejsce.

Wniosek

a) O zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie, że działanie oskarżonych w postaci wielokrotnego rażenia prądem z urządzenia T. X. oraz stosowania przemocy fizycznej i psychicznej podczas interwencji wobec pokrzywdzonego przyczyniło się do śmierci I. S. i zakwalifikowanie czynów oskarżonych w zbiegu z art. 155 k.k., ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania celem przeprowadzenia przewodu sądowego na nowo w całości.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyniło wniosek apelacji całkowicie bezzasadnym.

3.35.

Zarzut pełnomocników oskarżycieli posiłkowych obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj. naruszenie art. 14 k.p.k. w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 2 i 3 Konwencji, poprzez brak wydania wyroku co do całości czynu zarzucanego oskarżonym, rozumianego jako jedno zdarzenie historyczne, obejmujące również - oprócz zachowań wskazanych w opisie czynu zarzucanego oskarżonym w akcie oskarżenia - stosowanie przez oskarżonych Ł. R. i P. G. środków przymusu bezpośredniego względem I. S. podczas interwencji prowadzonej wobec niego w dniu 15 maja 2016 r. na (...) we W., pomimo że pokrzywdzony nie inicjował ucieczki i nie stawiał czynnego oporu, w postaci:

1) użycia T. X. z przyłożenia przez oskarżonego Ł. R., powodującego wzmożenie i eskalację napięcia, i stresu u pokrzywdzonego, stanowiące zagrożenie dla jego życia i zdrowia;

2) wielokrotnego ucisku na szyję, tj. obchwyt szyi, chwyt okolicy prawej i lewej strony szyi, przytrzymywanie karku, ucisk punktów wrażliwych znajdujących się pod żuchwą (tzw. punktów atemi), uciskanie szyi przedramieniem z przodu (tzw. krawat), co stanowiło zagrożenie dla życia i zdrowia pokrzywdzonego, prowadząc do obrażeń m. in. w postaci złamania lewego górnego rogu chrząstki tarczowatej pokrzywdzonego i przejściowych odcięć dopływu powietrza;

3) szarpania, popychania i przewrócenia na ziemię pokrzywdzonego i założenia mu w sposób nieprawidłowy kajdanek na ręce trzymane z przodu;

jak również - w zakresie oskarżonych Ł. R., P. G., P. P. i A. W. - podczas czynności podejmowanych wobec I. S. w dniu 15 maja 2016 r. , w tym w pokoju dla osób zatrzymanych ( tzw. „świetlicy” ) przed czynnością przeszukania w toalecie, a także ponownie w pokoju dla osób zatrzymanych po opuszczeniu przez pokrzywdzonego toalety, w której nastąpiło jego przeszukanie, w postaci:

1. chwytów obezwładniających pokrzywdzonego, pozostającego w pozycji leżącej na brzuchu z odgiętą do góry szyją;

2. wielokrotnego ucisku nas szyję pokrzywdzonego;

3. używania wulgarnego i agresywnego języka,

które to środki przymusu bezpośredniego i zachowania użyte zostały niezgodnie z podstawowymi zasadami ich użycia, tj. wbrew art. 5, art. 6. ust. 1 i art. 7 ust. 1, 2 i 3, art. 8, art. 24 ust. 3, oraz art. 25 ust 3 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, oraz - jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie - przyczyniły się do śmierci I. S., zaś nierozpoznanie sprawy w tym zakresie nastąpiło pomimo, że Sąd I instancji był do tego uprawniony i obowiązany, albowiem zachowania te wchodziły w zakres jednego zdarzenia historycznego, będącego przedmiotem orzekania przez Sąd meriti,

co skutkowało brakiem dokonania całościowej oceny czynu oskarżonych i jego konsekwencji, a zatem naruszeniem zasady sądowego wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych, zasady skargowości postępowania karnego oraz prawa do sądu pokrzywdzonych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Jak już o tym była mowa Prokuratura Okręgowa w Poznaniu prowadziła śledztwo w sprawie nieumyślnego spowodowania zgonu I. S.. W czasie tego śledztwa składane były zawiadomienia o innych przestępstwach, jak też ujawniły się dowody, wskazujące na podejrzenie popełnienie innych czynów, niezwiązanych przedmiotowo, a czasami również podmiotowo ze sprawą główną. Jednocześnie przeprowadzone w sprawie czynności dowodowe dawały podstawy do postawienia oskarżonym w tej sprawie zarzutów przekroczenia uprawnień i znęcania się nad I. S.. I takie też zarzuty prokurator przedstawił oskarżonym, sporządził w tym zakresie akt oskarżenia, a następnie, na podstawie art. 34 § 3 k.p.k. i § 109 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 kwietnia 2016 r. Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury, wyłączył co do 18 czynów sprawy do odrębnego rozpoznania, określając podmiotowy i przedmiotowy zakres wyłączenia. Prokurator wyłączył do odrębnego rozpoznania m.in. podjętą wobec I. S. interwencję na (...), fazę obezwładniania I. S., która miała miejsce po zakończeniu czynności przeszukania oraz sprawę nieumyślnego spowodowania zgonu I. S., do czego miał pełne prawo. Formułując akt oskarżenia przeciwko oskarżonym prokurator zgodnie z treścią § 227 ust. 2 Regulaminu wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury w uzasadnieniu aktu oskarżenia wskazał, w jakiej części wyłączono sprawy poszczególnych osób oraz o poszczególne czyny do odrębnego postępowania. Znaczenie uzasadnienia aktu oskarżenia dla ustalenia granic skargi podkreślane jest w orzecznictwie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 1971 r., III KR 61/71, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 4 lutego 2003 r., II AKa 178/02).

Wniesiony w tej sprawie akt oskarżenia, zgodnie z zasadą skargowości, wyrażoną w art. 14 § 1 k.p.k., wyznaczył granice podmiotowe i przedmiotowe rozpoznania sprawy w tym postępowaniu. Ramy postępowania zakreślone zostają skargą zasadniczą (aktem oskarżenia), a określa je zdarzenie faktyczne (historyczne) w tym oskarżeniu opisane. Tożsamość czynu wyznaczana jest więc faktycznymi ramami zdarzenia wskazanymi w akcie oskarżenia, zaś wyjście poza te ramy oznacza naruszenie zasady skargowości z konsekwencjami, o których mowa w art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k. ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 2010 r., II KK 186/00 ). Sąd nie może wyjść poza granice oskarżenia, ponieważ inicjatywa ścigania należy do oskarżyciela i tylko oskarżyciel zakreśla ramy oskarżenia. Wbrew odmiennemu stanowisku apelujących, „zdarzenie historyczne”, to nie ogół wydarzeń związanych z osobą I. S. w dniu 15 maja 2016 r., ale opisane w skardze zdarzenie faktyczne. Sąd Rejonowy nie mógł objąć zatem rozpoznaniem innych zdarzeń, w tym interwencji na (...), o której mowa w pkt 2 zarzutu pełnomocników oskarżycieli posiłkowych. Stanowiłoby to wyjście poza ramy oskarżenia. Słusznie podnoszą apelujący, iż o jedności czynu, jako jednego impulsu woli, świadczy m.in. jedność zamiaru sprawców przestępstwa. Jednakże zamiar znęcania się nad pokrzywdzonym i zamiar przekroczenia uprawnień można wykazać oskarżonym wyłącznie w odniesieniu do czynności przeszukania w toalecie. Apelujący w żaden sposób nawet nie uprawdopodobnili, aby inne podejmowane wobec I. S. przez oskarżonych czynności miały taki charakter, ograniczając się jedynie do sformułowania przedmiotowego zarzutu. Tymczasem policjanci w toku wykonywania czynności służbowych mają prawo podejmowania działań, które wiążą się z ograniczeniem prawa jednostki do wolności w zakresie swobodnego dysponowania swoją osobą. Skarżący zupełnie pomijają przy tym fakt, że z akt sprawy jednoznacznie wynika, iż – za wyjątkiem czynności przeszukania w toalecie - I. S. sprzeciwiał się wszelkim działaniom funkcjonariuszy (...) stawiał czynny i bierny opór, a skala tego oporu wymagała stosowania adekwatnych do sytuacji środków przymusu bezpośredniego. Podkreślić należy, iż to wyłącznie od woli zatrzymanego zależało zastosowanie się do poleceń funkcjonariuszy Policji i poddanie się czynności zatrzymania, następnie poddanie się badaniu na alkomacie, a po zakończeniu przeszukania, poddanie się czynności przepięcia kajdanek. Kiedy obowiązujące przepisy prawa przewidują określone procedury, lub nadają funkcjonariuszom Policji określone kompetencje, to działanie w ich ramach nie jest bezprawne.

Z uwagi na argumentację zawartą w uzasadnieniu apelacji Sąd Okręgowy zauważa, iż zakres niniejszego postępowania odwoławczego nie obejmuje spraw wyłączonych do odrębnego rozpoznania, stąd też bezprzedmiotowe pozostają argumenty apelujących, kwestionujących zasadność decyzji o wyłączeniu, podjętych przez Prokuraturę Okręgową w Poznaniu. Jak trafnie wskazał Sąd Apelacyjny w Katowicach w postanowieniu z dnia 28 lutego 2018 r., II AKz 135/17, decyzja o wyłączeniu sprawy należy do suwerennej decyzji prokuratora, podejmowanej w związku z uznaniem, iż zgromadzony w dotychczasowym postępowaniu przygotowawczym materiał dowodowy pozwala na sformułowanie przeciwko danym podejrzanym aktu oskarżenia, a jednocześnie, że wystąpiły okoliczności utrudniające łączne rozpoznanie spraw, ze względu na ekonomikę procesu, funkcję gwarancyjną niezwłocznego rozpoznania sprawy, czyniąc zadość zasadzie szybkości postępowania oraz prawu każdej osoby, aby nie pozostawać w stanie permanentnego podejrzenia. W sytuacji wyłączenia sprawy do odrębnego rozpoznania przez całokształt materiału dowodowego w sprawie należy rozumieć ten, na podstawie którego oskarżyciel formułuje akt oskarżenia, a nie jakikolwiek materiał dowodowy powiązany ze sprawą danego oskarżonego. Ten materiał dowodowy winien być zatem przedmiotem analizy i oceny sądu meriti w kontekście jego kompletności przez pryzmat przedstawionych oskarżonemu zarzutów. Zasada skargowości jako jedna z podstawowych zasad procesu karnego oznacza, że sąd nie może narzucać oskarżycielowi ani zakresu, ani sposobu sformułowania aktu oskarżenia, lecz może dać wyraz swej odmiennej ocenie we własnym orzeczeniu merytorycznie kończącym postępowanie, bazując na materiale dowodowym zaoferowanym przez oskarżyciela publicznego, o ile ten nie wymaga wzbogacenia przez sąd z urzędu, w sytuacji, gdy nie będzie to istotnie wpływać na prawidłowy przebieg rozprawy głównej.

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie, że działanie oskarżonych w postaci wielokrotnego rażenia prądem z urządzenia T. X. oraz stosowania przemocy fizycznej i psychicznej podczas interwencji wobec pokrzywdzonego przyczyniło się do śmierci I. S. i zakwalifikowanie czynów oskarżonych w zbiegu z art. 155 k.k., ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania celem przeprowadzenia przewodu sądowego na nowo w całości.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyniło wniosek całkowicie bezzasadnym.

3.36.

Zarzut pełnomocników oskarżycieli posiłkowych obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj. naruszenie art. 171 § 6 k.p.k. a contrario w zw. z art. 2 § 1. p. 2 i 3 w zw. z art. 6 k.p.k. w zw. z art. 2, 3 i 6 ust 1 Konwencji, poprzez niezasadne uchylanie pytań pełnomocników oskarżycieli posiłkowych dotyczących w szczególności:

1. używania przez oskarżonych jak i innych funkcjonariuszy policji nieregulaminowych środków przymusu bezpośredniego takich jak prywatne paralizatory, gaz obezwładniający czy palki teleskopowa;

2. samego faktu stosowania środków przymusu bezpośredniego;

3. okoliczności związanych ze znalezieniem przy jednym z zatrzymanych tego dnia dopalaczy, w sytuacji, gdy oskarżeni próbowali swoje zachowanie tłumaczyć faktem znajdowania się I. S. pod wpływem środków odurzających;

4. przyczyny wyboru toalety jako miejsca w którym przeprowadzono czynność przeszukania I. S.;

5. przyczyn braku wezwania pomocy medycznej do I. S.;

6. przyczyn niesprawności działania alkomatu oraz monitoringu w Komisariacie W.;

7. problematyki odbywania przez funkcjonariuszy policji szkoleń z zakresu mediacji, rozwiązywania pokojowego konfliktów i psychologicznych metod deeskalacji emocji zatrzymanych;

8. okoliczności mających służyć weryfikacji wiarygodności zeznań świadków takich jak przyczyna zatrzymania I. S., sposób zachowania funkcjonariuszy policji względem I. S., problematyki obecności na komisariacie policji innych policjantów, w tym policjantów niemundurowanych;

9. statusu medycznego excited delirium syndrome, jego przebiegu, przyczyn wystąpienia oraz skutków jakie pozostawia w organizmie;

10. skutków nieprawidłowego użycia środków przymusu bezpośredniego, w tym urządzenia do obezwładniania za pomocą energii elektrycznej, na organizm człowieka,

podczas gdy wypracowany przez Europejski Trybunał Praw Człowieka standard rzetelnego postępowania w sytuacji, gdy dochodzi do tortur i śmierci jednostki nad która pełną kontrolę ma władza publiczna, z czym mamy do czynienia w niniejszej sprawie, wymaga, by Sąd wyjaśnił wszelkie okoliczności związane ze śmiercią i torturami, co skutkowało brakiem wszechstronnego wyjaśnienia śmierci I. S. poprzedzonej wcześniejszym torturowaniem go, a w konsekwencji przełożyło się na błędy w ustaleniach faktycznych poczynionych przez sąd, a w szczególności przyjęciem za przyczynę śmierci I. S. niewydolność krążeniowo-oddechowa w przebiegu arytmii po epizodzie excited delirium spowodowanym zażyciem środków psychoaktywnych, nie uwzględnieniem stosowania przez oskarżonych prywatnych, tj. nieregulaminowych środków przymusu bezpośredniego, brakiem stwierdzenia, że oskarżeni poprzez sam wybór miejsca tortur I. S. oraz wcześniejsze uszkodzenie monitoringu jak i późniejsze uzgodnienie zeznań i wyjaśnień wspólnie z pozostałymi policjantami - występującymi w charakterze świadków w niniejszej sprawie działali w celu uniemożliwienia pociągnięcia oskarżonych do odpowiedzialności karnej, co w dalszej konsekwencji skutkowało dokonaniem przez sąd błędnej kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego oskarżonym.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Naruszenie wskazanej w zarzucie zasady do obrony z art. 6 k.p.k. może dotyczyć wyłącznie oskarżonego (podejrzanego) i nie rozciąga się na inne strony postępowania karnego.

Analiza toku przeprowadzonego postępowania dowodowego wskazuje, iż Sąd Rejonowy zmierzał do koncentracji gromadzonego dowodu i selekcji informacji przedstawionych przez strony na te, które pozostają relewantne z punktu widzenia znamion czynów zarzucanych oskarżonym oraz te, które dla oceny zachowania oskarżonych nie miały znaczenia. Wyraźnie podkreślić należy, że postępowanie karne zmierza do oceny, czy czyn zarzucany oskarżonemu stanowi przestępstwo w świetle obowiązujących przepisów prawa, a rolą Sądu staje się tym samym ujawnienie tylko takich faktów, które tę ocenę kształtują. Tym samym subiektywne przekonania stron o ważności poszczególnych okoliczności nie muszą znajdować odzwierciedlenia w decyzjach procesowych Sądu rozstrzygającego sprawę, gdyż nie zawsze pozostają ważne z uwagi na cel postępowania karnego, nawet jeśli dla strony mają znaczenie zasadnicze. Należy zdawać sobie sprawę, że przedmiotem prowadzonego w sprawie postępowania nie jest wyjaśnienie wszystkich okoliczności, mogących pośrednio wiązać się z zarzucanymi oskarżonym czynami, a jedynie ustalenie, czy oskarżeni rzeczywiście przekroczyli swoje uprawnienia oraz znęcali się psychicznie i fizycznie nad zatrzymanym I. S..

Jak wynika z akt sprawy, Sąd Rejonowy wyznaczył łącznie 23 terminy rozpraw, na których pełnomocnicy oskarżycieli posiłkowych zadawali osobom przesłuchiwanym bardzo szczegółowe pytania, które dotyczyły także drobnych szczegółów zdarzenia lub też okoliczności o marginalnym znaczeniu dla rozstrzygnięcia sprawy, albo nie mających żadnego znaczenia dla kwestii odpowiedzialności karnej oskarżonych. Niektóre też pytania były powtarzane, choć zadawane w odmiennej formie. Warunki rzetelnego procesu zostały jednak spełnione, zaś zapobiegając nadużywaniu przez strony prawa do zadawania pytań Sąd Rejonowy uchylał pytania nieistotne, powtarzające się lub całkowicie zbędne, nie przekraczając granic wyznaczonych treścią art. 370 § 4 k.p.k. Przypomnieć należy, iż obowiązkiem Przewodniczącego jest czuwanie nad prawidłowym przebiegiem postępowania, które winno dotyczyć ustaleń niezbędnych dla wykazania winy oskarżonego, a nie ustaleń dotyczących całokształtu wszelkich okoliczności w odległy lub marginalny sposób powiązanych z zarzutami aktu oskarżenia, ale wydających się niezbędnymi w odczuciu apelujących. Przepis art. 366 § 1 k.p.k. odwołuje się do "istotnych" okoliczności sprawy, co należy odróżnić od pojęcia "wszystkich" okoliczności. Nadto. nie każda obraza przepisów prawa procesowego musi skutkować wzruszeniem zaskarżonego orzeczenia, a tylko taka, która co najmniej mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, o czym wprost mowa w art. 438 pkt 2 k.p.k. To do apelujących należało wykazanie, że poprzez uchylanie pytań pełnomocników oskarżycieli posiłkowych w sprawie nie wyjaśniono okoliczności "istotnych", a naruszenie to mogło mieć wpływ na treść wyroku. Podniesionego zarzutu nie sposób przecież analizować w oderwaniu od treści postawionych oskarżonym zarzutów oraz wniesionego aktu oskarżenia, który dotyczy wyłącznie zachowania oskarżonych podczas czynności przeszukania. Czynność ta została utrwalona na nagraniu z tasera (...), stąd też pytania, czy którykolwiek z oskarżonych, lub innych obecnych tego dnia na komisariacie policji policjantów, poza Ł. R., użył w stosunku do I. S. paralizatora, nie mogły mieć znaczenia w sprawie i wpływu na treść zaskarżonego wyroku. Dotyczy to także wskazanych w pkt 36 uzasadnienia apelacji depozycji G. D. i D. S.. Drugą grupę uchylanych przez sąd pytań, jak podali apelujący, stanowiły pytania dotyczące statusu medycznego excited delirium syndrome, jego przebiegu, przyczyn wystąpienia oraz skutków jakie pozostawia w organizmie. Kwestie te zostały jednak wyjaśnione w pisemnych opiniach biegłych z (...) w Ł., a dodatkowo podczas przesłuchania biegłych w drodze wideokonferencji na rozprawie w dniu 8 października 2018 r., a uchylane przez Sąd pytania dotyczyły bądź zagadnień, do których biegli ustosunkowali się już w opiniach pisemnych i podczas trwającego przesłuchania, bądź zbędności i nieistotności pytania.

W zakresie wyboru toalety jako miejsca przeszukania pokrzywdzonego Sąd Odwoławczy odsyła do argumentacji, przedstawionej w podsekcji (...), zaś w zakresie braku podstaw do wezwania pomocy medycznej do I. S. podtrzymuje argumenty, wskazane w podsekcji (...). Dla kwestii odpowiedzialności karnej oskarżonych nie ma żadnego znaczenia wskazana w pkt 4 zarzutu bliżej nieokreślona niesprawność alkomatu, zaś przyczyny braku rejestru z monitoringu zostały szczegółowo wskazane w opinii specjalistycznej uzupełniającej biegłego R. P. ( k. 6.393 – 6.406 ) i gołosłownym pozostaje stanowisko apelujących co do rzekomego, wcześniejszego uszkodzenia monitoringu przez oskarżonych. Zebrane w sprawie dowody dotyczą również okoliczności wskazanych w pkt 7 i 8 zarzutu, stad też Sąd Odwoławczy nie widzi potrzeby szerszej analizy tych kwestii tym bardziej, że apelujący w żaden sposób nie wykazali, jakich uchybień w tym zakresie miałby dopuścić się Sąd Rejonowy i jaki też wpływ uchybienia te miałyby na treść zaskarżonego wyroku. Biegli sądowi z (...) w Ł. opisali dokładnie excited delirium syndrome, jego przebieg, przyczyny występowania oraz konsekwencje. Skutki użycia tasera (...) wynikają z depozycji biegłych sądowych z (...) w Ł., z depozycji biegłego sądowego J. G., jak też z instrukcji zawartej na k. 3.119 – 3.152, a dowody te nie pozwalają zaaprobować stanowiska apelujących, iż Sąd Rejonowy dokonał błędnej kwalifikacji czynu oskarżonych. Dodać należy, iż stopień szczegółowości rozważań Sądu Odwoławczego w wykonaniu obowiązku wynikającego z art. 457 § 3 k.p.k. uzależniony jest także od jakości wywodów zawartych w skardze apelacyjnej i w zależności od meritum sprawy może przybrać formę mniej lub bardziej rozbudowaną.

W świetle argumentów zgłoszonych w apelacji końcowo wskazać należy, że organ sądowy obowiązany jest dokonywać ustaleń w sprawie, które odnoszą się do jej przedmiotu, tj. rozstrzygnięcia problemu sprawstwa i winy oskarżonego. Apelujący nie mogą zatem oczekiwać, że prowadzone w niniejszej sprawie postępowanie karne odpowie na wszelkie nurtujące ich wątpliwości, które zostały wywołane w związku ze śmiercią I. S..

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyni wniosek apelacyjny niezasadnym.

3.37.

Zarzut pełnomocników oskarżycieli posiłkowych obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj. naruszenie art. 410 w zw. z art. 7 k.p.k. w zw. z art. 2 ust. 1, art. 3 oraz art. 6 ust. 1 Konwencji, poprzez dokonanie dowolnej i niezgodnej z zasadami prawidłowego rozumowania oraz wskazaniami wiedzy oceny dowodów w postaci:

1. Protokołu zewnętrznych oględzin zwłok na miejscu ich znalezienia (k. 72- 80),

2. Protokołu z oględzin oraz otwarcia zwłok I. S. z dnia 16 maja 2016 r. (k. 174 )

3. Protokołu ponownych oględzin zewnętrznych i sekcji zwłok (k. 784-789 ),

4. Opinii biegłych J. K. (2) i K. P. - Zakładu Medycyny Sądowej (...) w P. (k. 2414-2417, k. 6281-6285),

5. Zdjęcia ciała I. S. (k. 539),

6. Opinii A. P. wraz z danymi dotyczącymi jego osoby (k. 5412-5436),

polegającej na sprzecznym ze wskazaniami wiedzy i nieuzasadnionym i pozbawionym uzasadnienia uznaniu przez Sąd, iż dowody te nie odnoszą się do istoty postępowania i w związku z tym pominięcie ich przez Sąd, podczas gdy dowody te dotyczą bezpośrednio stanu obrażeń i zmian w i na ciele I. S., a ich wzięcie pod uwagę jest konieczne dla kompleksowego ustalenia przyczyny śmierci I. S. i związku przyczynowego pomiędzy działaniami podejmowanymi wobec I. S. przez funkcjonariuszy (...) w tym oskarżonych, a śmiercią I. S., a zatem dowody te są bezpośrednio związane są z przedmiotem postępowania, co doprowadziło Sąd do dokonania błędnych ustaleń faktycznych, które nie uwzględniają istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy materiału dowodowego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Jak już o tym była mowa, przedmiotem prowadzonego w sprawie postępowania karnego nie jest wyjaśnienie wszystkich okoliczności, mogących pośrednio wiązać się z czynem zarzucanym oskarżonym, a jedynie ustalenie, czy oskarżeni rzeczywiście przekroczyli swoje uprawnienia oraz znęcali się psychicznie i fizycznie nad pozbawionym wolności I. S.. Wywody apelacji stanowią w istocie rzeczy forsowanie przez apelujących własnej wersji wydarzeń oderwanej od realiów sprawy, a sprowadzającej się wyłącznie do stwierdzenia, że użycie tasera wobec I. S., jak również inne działania funkcjonariuszy (...) skutkowały zgonem pokrzywdzonego. Tymczasem dowody wskazane w zarzucie zostały wzięte pod uwagę przez biegłych sądowych z (...) w Ł., którzy dokładnie opisali jednostkę excited delirium i zespół zaburzeń czynnościowych excited delirium syndrom, a podczas przesłuchania przed Sądem Rejonowym w drodze wideokonferencji, wskazali nadto, iż (...) jest rzeczywistym bytem, zjawiskiem klinicznym, które wciąż zabija ludzi i które prawdopodobnie ma swoje specyficzne mechanizmy i czynniki ryzyka. Przedstawili przy tym rys historyczny tego zjawiska podając, że po raz pierwszy zostało opisane ok. 150 lat temu i określane było wówczas mianem Mani B., a ponownie pojawiło się w opracowaniach medycznych w 1985 r., kiedy to opisano serie przypadków w Stanach Zjednoczonych wśród osób używających kokainy i po raz pierwszy użyto nazwy (...). Nie kryjąc, iż przyczyny tego zjawiska nie są do końca poznane, biegli podali, że do zaistnienia (...) dochodzi tylko z powodu dwóch przyczyn: choroby psychicznej lub pozostawania pod wpływem środków psychoaktywnych. Gdyby I. S. nie zażył amfetaminy, to nie doszłoby do zaistnienia (...), a w konsekwencji jego zgonu. Biegli sądowi z (...) w Ł. ustosunkowali się też do treści opinii prywatnej, sporządzonej przez A. P., o czym był już mowa w podsekcji 3.34. Treść opinii prywatnej nie podważa kluczowych wniosków biegłych sądowych z (...) w Ł. pomimo braku zaobserwowania u pokrzywdzonego podwyższonej temperatury ciała, który to objaw - zdaniem biegłych - może, ale nie musi wystąpić. Treść opinii pisemnych i ustnych biegłych z (...) w Ł. jednoznacznie wskazuje, iż mieli oni na uwadze, że I. S. rażony był prądem okolice klatki piersiowej i brzucha, jak też uwzględnili podane przez producenta parametry techniczne użytego urządzenia, w tym średni prąd w obwodzie. Wniosków biegłych nie podważa w żaden sposób fakt, że excited delirium syndrome nie jest ujęty w obowiązującym w (...) and R. P. ( (...)) opracowanym przez Światową Organizację Zdrowia. (...) nie jest bowiem jednostką chorobową, lecz zespołem zaburzeń czynnościowych, co wyraźnie wynika z opinii biegłych z (...) w Ł..

Nie można podzielić stanowiska apelujących, iż przyczyną śmierci pokrzywdzonego nie mogło być zażycie środków psychoaktywnych. Krew do badań została pobrana dopiero po śmierci I. S., podczas pierwszej sekcji zwłok i jakkolwiek we krwi nie stwierdzono obecności narkotyków, to jednakże w badaniach toksykologicznych stwierdzono obecność w moczu denata amfetaminy w ilości 1.485 ng/ml oraz 66,3 ng/ml metamfetaminy, co wskazuje, że takie substancje I. S. musiał wcześniej zażyć. Jak podał na rozprawie w dniu 15 lutego 2019 r., wskazany przez apelujących biegły A. T. (1), amfetamina w moczu pojawia się ok. 20 minut po zażyciu, osiągniecie działania psychoaktywnego jest uzależnione od drogi jej przyjęcia, natychmiast występuje w przypadku przyjęcia dożylnego, nieco dłużej trwa w przypadku przyjęcia przez błonę śluzową nosa, najdłużej trwa przez przyjęcie doustne. Amfetamina w większości wydala się w formie niezmienionej, część przyjętej dawki amfetaminy ulega hydroksylacji, a część ulega dezaminacji i w takiej formie wydalana jest przez układ moczowy. Podał także, że amfetaminę w istotnych stężaniach wykrywa się we krwi przez okres 8 – 12 godzin od zażycia i w przypadku amfetaminy i metaamfetaminy działanie psychoaktywne obserwuje się przez 4 do 6 godzin od zażycia. W przypadku braku we krwi amfetaminy i metaamfetaminy, ale ich występowania w moczu nie można określić czasu, kiedy zakończyło się działanie psychoaktywne z uwagi na to, że w moczu można wykryć amfetaminę i metaamfetaminę przez ok. 3 doby od jednorazowego zażycia. Biegły A. T. (1) wskazał przy tym, że stężenie w moczu jest pochodną stężenia we krwi i w miarę wydalania środka spada jego stężenie we krwi, a wzrasta w moczu. Zatem depozycje tego biegłego nie potwierdzają stanowiska apelujących, że I. S. nie znajdował się pod wpływem działania środków psychoaktywnych. Stan pod wpływem narkotyków może być dowodzony nie tylko badaniami krwi lub urządzeniami elektronicznymi, ale wszelkimi środkami dowodowymi np. zeznaniami świadków i tym zakresie Sąd Odwoławczy odsyła także do argumentacji przedstawionej w podsekcji (...). Istota omawianego zagadnienia nie dotyczy zresztą kwestii, czy I. S. krytycznego dnia był pod wpływem środków psychoaktywnych, ale stanu psychofizycznego pokrzywdzonego, określonego mianem excited delirium, który to stan występuje na skutek zażycia m.in. amfetaminy. Jak podali biegli sądowi z (...), zażywanie narkotyków może spowodować zmiany biochemiczne w mózgowiu, powodujące zakłócenie jego działania także w odległym okresie po zażyciu narkotyków i nie da się stworzyć prostej zależności stężenia zawartości narkotyków od objawów, a przypadki (...) występowały u osób, u których nie stwierdzono obecności narkotyków we krwi. Dodać przy tym należy, iż z protokołu oględzin zewnętrznych i sekcji zwłok I. S., przeprowadzonych w dniu 21 czerwca 2016 r. w Katedrze i Zakładzie Medycyny Sądowej (...) w P. wyraźnie wynika, że do badań chemiczno-toksykologicznych pobrano jedynie wycinki wątroby i mięśnia szkieletowego, a stwierdzone tam stężenia amfetaminy (wątroba – 116,5 ng/g, mięsień 25 ng/n ) i tramadolu ( wątroba 180 ng/g, mięsień 133 ng/g), jak podał biegły A. T. (1) na rozprawie w dniu 15 lutego 2019 r., odzwierciedlają już spadek tych substancji następujący w wyniku rozkładu ciała, który to spadek może występować również pośmiertnie. Biegły A. T. (1) wskazał również, iż na podstawie stężeń w wątrobie i w mięśniu szkieletowym nie jest możliwa ocena przyjętej dawki. Stanowisko apelujących, iż z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że nie zaszła jedna z przyczyn wywołujących excited delirium, tj. zażycie środków psychoaktywnych, ewidentnie nie spełnia warunku lojalności wobec faktów, wynikających w sposób jednoznaczny z zebranych w sprawie dowodów. Wszechstronna ocena wszystkich dowodów i wynikających z nich okoliczności jest nie tylko obowiązkiem sądu orzekającego. Zasada ta obowiązuje także przy wyciąganiu wniosków przez strony procesowe, które przedstawiając własne stanowisko nie mogą opierać się na fragmentarycznej ocenie dowodów z pominięciem tego wszystkiego, co może prowadzić do innych wniosków. Dla wykazania błędu w działaniu organu procesowego nie jest wystarczające ani skuteczne jedynie teoretyczne i gołosłowne wysłowienie pewnej hipotetycznej możliwości i na tej tylko podstawie formułowanie zarzutu, że ustalenia sądu są błędne, bowiem tej ewentualności nie uwzględniają lub też nie stanowią jej bezwzględnego zaprzeczenia. Każde dowodowe twierdzenie wymaga uwiarygodnienia, poprzez wskazanie na fakty realnie istniejące i poddające się obiektywnemu poznaniu procesowemu. Bez takiego wymogu zakwestionowane mogłyby zostać wszelkie dowody i ustalenia sądu, a sąd byłby wikłany w niekończące się i w wielu wypadkach całkowicie nierealne procedury badania tych hipotez i ich dowodowego weryfikowania (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 31 maja 2006 r., II AKa 72/06 ).

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyni wniosek apelujący bezzasadnym.

3.38.

Zarzut pełnomocników oskarżycieli posiłkowych obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj. naruszenie art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 w zw. z art. 201 a contrario k.p.k. i art. 193 § 1 i 3 k.p.k. w zw. z art. 167 k.p.k., poprzez dokonanie przez Sąd błędnej oceny, że opinie pisemne i uzupełniające zespołu biegłych z (...) w Ł. są pełne, jasne i niesprzeczne wewnętrznie oraz niesprzeczne z innymi opiniami ujawnionymi w toku postępowania, podczas gdy opinie te są:

1. niepełne i niejasne, w zakresie, w jakim biegli:

a) opisują zjawisko excited delirium syndrome, przyczyny jego wywołania oraz czynniki nasilające jego przebieg oraz jego objawy;

b) opisują zależność pomiędzy przyczynami (...) a czynnikami nasilającymi jego przebieg, zwłaszcza w odniesieniu do I. S.;

c) stwierdzają wpływ stwierdzonych w ciele I. S. ilości środków psychoaktywnych, jako rzekomej przyczyny wystąpienia u niego excited delirium syndrome,

d) stwierdzają, że zastosowanie przez funkcjonariuszy Policji środków przymusu bezpośredniego, w tym urządzenia (...), chwytów obezwładniających, ucisku na szyję, nie pozostają w związku przyczynowo skutkowym ze zgonem I. S., równocześnie wskazując, iż stres i wysiłek fizyczny są czynnikami nasilającymi przebieg excited delirium syndrome;

e) stwierdzają, że najprawdopodobniejszą przyczyną śmierci I. S., była niewydolność krążeniowo-oddechowa w przebiegu arytmii po epizodzie excited delirium spowodowanym zażyciem środków psychoaktywnych;

2. sprzeczne z innymi opiniami medycznymi wydanymi w sprawie, w szczególności z opinią:

a) Prof. A. P., który zakwestionował istnienie (...) jako jednostki chorobowej, wskazał że nawet gdyby przyjąć jej istnienie, to nie można mówić o jej wystąpieniu u I. S. oraz wskazał, że okoliczności sprawy nakazują myśleć o arytmii jako o bezpośredniej przyczynie zgony I. S., zaś czynnikami, które wpłynęły na jej wywołane były m.in. użycie paralizatora, niedotlenienie spowodowane przyduszaniem, stres związany z zatrzymaniem i zastosowanymi środkami przymusu bezpośredniego;

b) biegłego A. T. (2), który wskazał, że o psychoaktywności działania środków psychoaktywnych można wypowiadać się jedynie w oparciu o stężenie środków we krwi oraz, że nie można przypisać działania środków psychoaktywnych stwierdzonych we krwi i w moczu I. S.;

co doprowadziło Sąd do bezzasadnego oddalenia wniosku dowodowego pełnomocnika o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z uzupełniającego przesłuchania dr. hab. n med. A. P., na okoliczność niejasności i niepełności opinii medycznych wydanych dotychczas w sprawie oraz ustalenia możliwej przyczyny śmierci I. S., oraz tego czy i w jakim stopniu swoim działaniem oskarżeni przyczynili się do śmierci I. S., a także oddaleniem wniosku pełnomocnika o powołanie nowego zespołu biegłych, w skład którego wejdą także specjalista lekarz kardiolog zajmujący się zaburzeniami rytmu serca i urządzeniami wszczepialnymi oraz lekarz psychiatra, pomimo iż z opinii dotychczas wydanych w sprawie wynikało, iż powołanie zespołu biegłych w takim składzie jest niezbędne by w sposób jasny, pełny oraz spójny dokonać ustaleń co do przyczyn śmierci I. S., co skutkowało błędnym przyjęciem przez Sąd, że brak jest podstaw do powątpiewania, iż zachowanie I. S. świadczyło, że jeszcze przed śmiercią znajdował się pod wpływem środków psychoaktywnych oraz, że użycie środków przymusu bezpośredniego przez oskarżonych wobec I. S. nie spowodowało bezpośrednio śmierci I. S. a jedynie wpłynęło na zaistnienie czynników nasilających, które przyczyniły się do zaistnienia excited delirium syndrome, w wyniku którego zmarł I. S..

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wbrew odmiennemu stanowisku apelujących, opinie biegłych sądowych z (...) w Ł. są jednoznaczne, i brak jest podstaw do dyskwalifikacji ich waloru dowodowego, do czego zmierzają apelujący, przedstawiając swoją argumentację, stanowiącą w istocie jedynie polemikę z treścią tych opinii. Opinie biegłych z (...) miały charakter interdyscyplinarny i wielospecjalistyczny, a biegli w sposób rzeczowy i logiczny uargumentowali swoje stanowisko, że w realiach tej sprawy należy przyjąć z dużym prawdopodobieństwem, iż I. S. zmarł z powodu niewydolności krążeniowo-oddechowej w przebiegu arytmii po epizodzie excited delirium, spowodowanym zażyciem środków psychoaktywnych. Podczas przesłuchania w drodze wideokonferencji biegli - odwołując się do swojej wiedzy medycznej i wysokich kwalifikacji - odpowiedzieli na wszystkie pytania i wątpliwości stron ( w tym pełnomocników oskarżycieli posiłkowych ) oraz ustosunkowali się do treści opinii, sporządzonej przez A. P., o czym była już mowa. Twierdzenie A. P., że nie można wykluczyć, iż bezpośrednią przyczyną zgonu I. S. były komorowe zaburzenia rytmu serca (migotanie komór lub częstoskurcz komorowy), spowodowane użyciem paralizatora zostało zweryfikowane w postępowaniu sądowym i w świetle ustnych depozycji biegłych z (...) uznać należy, iż jest ono oczywiście kontrfaktyczne.

Jakkolwiek w świetle aktualnego stanu prawnego opinia prywatna jako dokument prywatny stanowi dowód (art. 393 § 3 k.pk.), to na jej podstawie organ procesowy nie może czynić ustaleń faktycznych w zakresie wymagającym wiadomości specjalnych. O ile co do zasady opinia taka może wskazywać na konieczność dopuszczenia dowodu z opinii biegłego, a w wypadku uprzedniego jej dopuszczenia, uzasadniać konieczność przesłuchania biegłego lub powołania innego w wypadkach wskazanych w art. 201 k.p.k., o tyle nie ma też przeszkód, aby osoba, która sporządziła opinię prywatną, gdy ma odpowiednią wiedzę w danej dziedzinie, została powołana przez organ procesowy jako biegły. W takim jednak przypadku musi ona sporządzić na piśmie lub przedstawić ustnie ponownie opinię, gdyż w świetle art. 194 k.p.k. i art. 200 § 1 k.p.k. poprzednio sporządzona opinia prywatna nie może zostać przekształcona w opinię biegłego ( Dariusz Świecki, Komentarz do art. 393 k.p.k.). Postąpienie takie, prawnie dopuszczalne, zależy zawsze od konkretnych okoliczności sprawy i decyzji Sądu. W niniejszej sprawie biegli z (...) w Ł. ustosunkowali się do kwestii, objętej opinią prywatną, w związku z czym Sąd Rejonowy nie miał obowiązku dopuszczania dowodu z opinii biegłego A. P. i przesłuchania go na okoliczności wskazane w opinii prywatnej. Ponadto, opinie biegłych z (...) uwzględniają całokształt okoliczności przedmiotowej sprawy w przeciwieństwie do złożonej apelacji, w której materiał dowodowy w sprawie został poddany wybiórczej analizie i dowolnej ocenie. W oparciu o analizę akt sprawy i zawartej w nich dokumentacji medycznej biegli sądowi stwierdzili, że użycie wobec I. S. tasera (...) nie było bezpośrednią przyczyną jego śmierci, nie przyczyniło się do tej śmierci, jak też nie naraziło I. S. na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Okoliczność, że treść opinii biegłych sadowych nie odpowiadała wersji zdarzeń przyjętych przez pełnomocników oskarżycieli posiłkowych nie może skutkować stwierdzeniem, że opinie są niepełne, niejasne, czy też wadliwe. W sprawie nie zachodziły określone w art. 201 k.p.k. przesłanki do powołania nowego zespołu biegłych. Kwestionowanie dowodu z opinii biegłych bezsprzecznie wymaga od Sądu, bądź stron, wykazania, że była ona oparta na błędnych przesłankach, bądź nie odpowiada aktualnemu stanowi wiedzy w danej dziedzinie lub też jest sprzeczna z zasadami logicznego rozumowania. Procedura karna nie daje ani organowi procesowemu ani stronom prawa do jednostronnego, arbitralnego zdyskwalifikowania opinii biegłego bez wykazania, że jest ona niepełna lub niejasna albo została sporządzona nierzetelnie ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 kwietnia 2016 r., II AKa 108/16 ). Tego rodzaju okoliczności w żadnej mierze nie zostały wykazane.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyni wniosek apelujący bezzasadnym.

3.39.

Zarzut pełnomocników oskarżycieli posiłkowych obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj. naruszenie art. 193 § 1 oraz 3 k.p.k., poprzez oparcie orzeczenia na opinii zespołu biegłych z (...) w Ł., pomimo że w skład tego zespołu nie wszedł lekarz kardiolog, zajmujący się zaburzeniami rytmu serca i urządzeniami wszczepialnymi ani lekarz toksykolog klinicysta ani psycholog czy psychiatra klinicysta, zaś teza postawiona przez ten zespół jakoby przyczyną śmierci I. S. w postaci niewydolności krążeniowo-oddechowej w przebiegu arytmii po epizodzie excited delirium spowodowanym zażyciem środków psychoaktywnych, przekraczała zakres wiadomości specjalnych biegłych, którzy wydali tę opinię, co skutkowało nieuprawnionym przyjęciem przez Sąd, iż I. S. zmarł w wyniku niewydolności krążeniowo-oddechowej w przebiegu arytmii po epizodzie excited delirium, spowodowanym zażyciem środków psychoaktywnych oraz że użycie urządzenia (...) ani innych środków przymusu bezpośredniego wobec I. S. nie stanowiło bezpośredniej przyczyny śmierci I. S..

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Argumentacja zawarta w uzasadnieniu apelacji w żaden sposób nie przekonuje o zasadności stanowiska apelujących, iż biegli z (...) w Ł. opiniując w niniejszej sprawie przekroczyli zakres swojej specjalizacji, a zespole opiniującym należało uwzględnić lekarza specjalistę z dziedziny kardiologii, najlepiej kardiologa zajmującego się zaburzeniami rytmu serca oraz urządzeniami wszczepialnymi, lekarza psychiatrę, najlepiej takiego, który specjalizuje się m.in. w terapii uzależnień, a także psychologa klinicystę. Nie sposób też zaaprobować stanowiska apelujących, iż nieobecność ww. lekarzy i psychologa wśród biegłych wydających opinie jest rażącym przejawem ich niepełności, co rzutuje - w sposób bezpośredni na wiarygodność wniosków z nich płynących.

W literaturze i orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że opinia biegłego jest „niepełna", jeżeli nie udziela odpowiedzi na wszystkie postawione mu pytania, na które zgodnie z zakresem posiadanych wiadomości specjalnych i udostępnionym mu materiałem dowodowym może oraz powinien udzielić odpowiedzi, lub jeśli nie uwzględnia wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia konkretnej kwestii okoliczności, albo nie zawiera uzasadnienia wyrażonych w niej ocen i poglądów. Sąd Odwoławczy takiej wady nie dopatrzył się. Biegli sądowi z (...) na rozprawie w dniu 8 października 2018 r. wyraźnie podali, że posiadają wysokospecjalistyczną wiedzę i wymagane kwalifikacje oraz nie wskazali na konieczność poszerzenia zakresu opiniowania w jakimkolwiek zakresie. Wszyscy biegli sądowi z (...) w Ł. są specjalistami z zakresu medycyny sądowej, która obejmuje wiele dziedzin, m.in. toksykologię. Opiniowanie w przedmiocie przyczyn zgonu należy do podstawowych zadań biegłych z zakresu medycyny sądowej. Skoro biegli podjęli się opiniowania, to nie można skutecznie zakwestionować wydanych przez nich opinii poprzez podważanie wiedzy biegłych i domaganie się kolejnych, którzy mieliby opiniować nie wiadomo na jakie konkretnie okoliczności, bowiem takowych apelujący w ogóle nie wskazali.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyniło wniosek apelujących bezzasadnym.

3.40.

Zarzut pełnomocników oskarżycieli posiłkowych obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj. naruszenie art. 196 § 3 k.p.k., poprzez oparcie orzeczenia na opinii zespołu biegłych z (...) w Ł., pomimo że z materiałów zgromadzonych w toku postępowania przygotowawczego wynika, że trzech spośród czterech biegłych, którzy sporządzili opinię i opinie uzupełniającą w niniejszej sprawie - Profesor B., prof. K. oraz dr S., którzy brali udział w pracach powołanego przez (...) Policji w maju 2015 r. Zespołu do spraw optymalizacji procedur szkoleniowych związanych ze sposobem prowadzenia przez funkcjonariuszy Policji taktyk i technik interwencji wobec osób, których zachowanie wskazuje na możliwość zażycia środków odurzających lub występowania zaburzeń psychicznych, co wpływa na ich bezstronność, ponieważ:

1. biegli nie uwzględnili przy opiniowaniu w sprawie wniosków i zaleceń przedstawionych przez tych samych biegłych Sprawozdaniu sporządzonym na zlecenie (...) Policji;

2. fakt opiniowania przez biegłych w ramach Zespołu powołanego przez (...) Policji niespełna pół roku przed śmiercią I. S., w okolicznościach niniejszej sprawy, wpływa na postrzeganie biegłych jako stronniczych w odczuciu zewnętrznego obserwatora,

co skutkowało oparciem przez Sąd orzeczenia na opinii wydanej przez biegłych, co do których istnieją okoliczności w sposób istotny osłabiające zaufanie do bezstronności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zastrzeżenia apelujących co do braku bezstronności biegłych w żaden sposób nie mogą być uznane za ważne powody osłabiające zaufanie do wiedzy lub bezstronności biegłych, o których mowa w art. 196 § 3 k.p.k.. Owe ważne powody to tylko takie, które w rzeczowy sposób rozważone prowadzą do wniosku, że istniejące okoliczności podważają obiektywność biegłego lub podważają zaufanie do jego wiedzy i doświadczenia ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2000 r., IV KKN 171/99 ). Sam fakt udziału biegłych w pracach zespołu powołanego przez (...) Policji decyzją nr (...) z dnia 8 maja 2015 r. nie osłabia zaufania do bezstronności biegłych w rozumieniu art. 196 § 3 k.p.k., tak w aspekcie wewnętrznym, jak i zewnętrznym. Zadaniem tego Zespołu było m.in. przeanalizowanie przypadków śmiertelnych zaistniałych w czasie interwencji realizowanych przez policjantów wobec osób, których zachowanie wskazywało na możliwość zażycia środków odurzających lub występowania zaburzeń psychicznych, przeanalizowanie programów szkoleniowych realizowanych w Policji w zakresie taktyki i techniki interwencji wobec takich osób oraz opracowanie ewentualnych rekomendacji w zakresie rozwiązań systemowych w procedurach szkoleniowych, minimalizujących ryzyko występowania w przyszłości tego rodzaju wydarzeń nadzwyczajnych. Biegli J. B., W. K. (3) i A. S. (2) pracowali w tym zespole pro bono i ze szlachetnych pobudek, tj. w trosce o życie osób, których zachowanie wskazuje na możliwość zażycia środków odurzających lub występowanie zaburzeń psychicznych, a wobec których stosowane są środki przymusu bezpośredniego. W pracach tego Zespołu brało udział wiele osób, w tym eksperci policyjni, a także inni specjaliści o wysokich kwalifikacjach medycznych ( k. 1.622 – 1.623 ). Analiza treści ww. Sprawozdania przeczy stanowisku apelujących, iż biegli nie uwzględnili przy opiniowaniu w sprawie wniosków i zaleceń przedstawionych w tym dokumencie. Wręcz przeciwnie, opisane w tym Sprawozdaniu przypadki zgonów, spowodowanych (...) dotyczą właśnie takich sytuacji, jaka miała miejsce w fazie obezwładniania I. S.. Dodać należy, iż wskazane przez apelujących Sprawozdanie, jak już o tym była mowa w podsekcji (...), nie było znane oskarżonym, a nadto zostało pominięte przez Sąd Rejonowy jako nieodnoszące się do istoty niniejszego postępowania, a decyzja ta nie została zakwestionowana przez skarżących w apelacji wniesionej na ich niekorzyść. Zdaniem Sądu Okręgowego, brak jest jakichkolwiek podstaw do kwestionowania samodzielności i uczciwości biegłych oraz przyjmowania, że nie byli w stanie w sposób niezależny i bezstronny sformułować opinii. Twierdzenia apelujących co do braku wiarygodności i obiektywności biegłych z uwagi udział w pracach ww. Zespołu są niesłuszne i bezpodstawne, a pełnomocnicy oskarżycieli posiłkowych, oprócz wyrażenia własnej dezaprobaty i niezadowolenia z treści opinii biegłych sądowych z UM w Ł., w żaden sposób nie wykazali, aby biegli postąpili wbrew złożonemu przyrzeczeniu ( art. 197 § 1 k.p.k.) i tym samym brak było jakichkolwiek podstaw do wyłączenia biegłych.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 23 listopada 2016 r., III KK 426/16, nawet sam fakt wcześniejszego leczenia psychiatrycznego oskarżonego (podejrzanego) przez biegłego lekarza psychiatrę, nie osłabia a priori zaufania do bezstronności biegłego w rozumieniu art. 196 § 3 k.p.k. i nie może być podstawą do jego wyłączenia, o ile nie ujawnią się inne przyczyny uzasadniające takie wyłączenie. Przeciwnie, można wręcz stwierdzić, że jeśli psychiatra leczył uprzednio badaną osobę, to w lepszym stopniu poznał jej uwarunkowania, stan zdrowia psychicznego, a także prognozy na przyszłość. Do ważnych powodów (...) należą tylko te, które w rzeczowy sposób rozważone, prowadzą do wniosku, że istnieją okoliczności podważające obiektywność biegłego lub podważające zaufanie do jego wiedzy i doświadczenia, albowiem podstawą zaufania do biegłego może być przeświadczenie o jego obiektywizmie i posiadaniu przez niego niezbędnych wiadomości specjalnych” ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 listopada 1969 r., IV KR 176/69; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 1980 r., I KR 12/80; postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 7 października 2002 r., IV KK 171/02; z dnia 8 września 2016 r., III KK 292/16). Muszą zatem wystąpić uprawdopodobnione okoliczności, w świetle których powstaną realne wątpliwości co do wiedzy albo co do bezstronności biegłego. Za powody "istniejące obiektywnie" należy uznać takie, które nie polegają na osobistych odczuciach strony lub organu procesowego, lecz opierają się na faktach możliwych do sprawdzenia i ustalenia. Jeżeli przyjąć, że w stosunku do biegłego istnieje domniemanie jego fachowości, rzetelności i obiektywizmu, to jego obalenie musi mieć podstawę dowodową pozwalającą wykazać nietrafność domniemania w konkretnym wypadku. Taką podstawę mogą tworzyć np. wypowiedzi biegłego zawarte w opinii bądź składane poza nią, wskazujące na kierunkowe nastawienie biegłego do sprawy lub uprzedzenie wobec jednej ze stron, jednostronność opinii, ujawnione w opinii lub w toku przesłuchania braki wiedzy albo udział w czynnościach skierowanych przeciwko oskarżonemu. Nie chodzi jednak w takich wypadkach o "pozory" bezstronności, lecz co najmniej o uzasadnione podejrzenie jej braku” (zob. A. Gaberle, Dowody w sądowym procesie karnym. Teoria i praktyka, Warszawa 2010, s. 206).

Warto także przytoczyć pogląd Sądu Apelacyjnego w Warszawie, wyrażony w wyroku z dnia 6 czerwca 2017 r., II Ka 61/17, że nawet usytuowanie jednostki naukowo-badawczej, w której pracuje biegły w strukturze (...) ani też zatrudnienie tam innych biegłych, którzy wydawali opinie nie jest automatycznie powodem do wyłączenia.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyniło wniosek apelujących bezzasadnym.

3.41.

Zarzut pełnomocników oskarżycieli posiłkowych obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj. naruszenie art. 193 § 1 k.p.k. w zw. art. 167 k.p.k. w zw. art. 170 § 1 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 201 § k.p.k. zw. z art. 7 k.p.k. poprzez oddalenie wniosku pełnomocnika o przeprowadzenie dowodu z ustnej opinii biegłej M. W. (1) z uwagi na błędne, niezgodne ze wskazaniami wiedzy uznanie, że okoliczności wskazywane przez biegłą w jej pisemnej opinii, a odnoszące się bezpośrednio, co do istoty niniejszego postępowania zostały uznane za udowodnione, natomiast pozostałe okoliczności stanowią przedmiot innego postępowania, podczas gdy opinia biegłej M. W. (1) stanowi dowód niepełności, niejasności i wewnętrznej sprzeczności opinii biegłego G., w szczególności w zakresie:

1. użycia wobec I. S. urządzenia T. X., które biegły G., za wyjątkiem ostatniego przypadku rażenia, uznał za dopuszczalne, a które biegła M. W. (1) uznała, za niezgodne z art. 6 ust. i (zasada adekwatności), art. 7 ust. i, 2 i 3 (zasada minimalnej szkody) i art. 8 (zasada łączenia środków) oraz art. 25 (zasada użycia środków służących do obezwładniania za pomocą energii elektrycznej) ustawy o środkach przymusu bezpośredniego oraz za sprzeczne z obowiązującymi zasadami użycia urządzenia T. X. ;

2. skutków użycia środków przymusu bezpośredniego, w odniesieniu do których biegły G. stwierdził, że żadna z zastosowanych technik przymusu bezpośredniego zastosowana przez funkcjonariuszy nie stanowiła zagrożenia dla zdrowia i życia I. S., co ma wynikać z tego, że środki przymusu bezpośredniego należą do technik obezwładniających, a nie pozbawiających życie, zaś biegła W. wskazała, że zastosowane środki przymusu bezpośredniego mogły skutkować u I. S. utratą zdrowia - w tym nagłym, wzmożonym stresem (ostra reakcja na stres), który może skutkować poważnymi konsekwencjami dla psychofizycznego funkcjonowania człowieka w przyszłości, w tym skutkować (...) (ang. posttraumatic stress disorder),

co prawidłowo ostrzeżenie powyższego powinno doprowadzić Sąd do stwierdzenia, że między tymi opiniami występują istotne różnice, a w konsekwencji skutkować dopuszczeniem dowodu z ustnej uzupełniającej opinii biegłej W., czego zaniechanie w konsekwencji doprowadziło do błędów w ustaleniach faktycznych polegających m.in. na niedostrzeżeniu przez sąd wszystkich błędów popełnionych przez funkcjonariuszy Policji podczas interwencji wobec I. S. 15 maja 2016 r.; zbyt wąskim określeniu katalogu naruszeń ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, spośród których sąd wskazał jedynie na naruszenie: art. 5, art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1, art. 8, art. 25 ust. 3 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego, podczas gdy doszło także do naruszenia art. 12 ust. 1 pkt. 2- 5, 15, 19, art. 24, a także błędnym określeniu braku wpływu dostrzeżonych w działaniu oskarżonych policjantów nieprawidłowości na ryzyko narażania I. S., na niebezpieczeństwa utraty życia łub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut zasadny częściowo, a mianowicie w tym zakresie, w jakim apelujący wskazują na niedostrzeżenie przez Sąd Rejonowy wszystkich błędów popełnionych przez funkcjonariuszy Policji podczas czynności przeszukania oraz zbyt wąskim określeniu katalogu naruszeń ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Słusznie podnieśli apelujący, iż (...) (...) nie może być stosowany w przypadku oporu biernego, o czym była już mowa w podsekcjach 3.3 i (...) i argumenty tam przytoczone Sąd Odwoławczy podtrzymuje. Użycie tasera podczas czynności przeszukania nie narażało jednak I. S. na niebezpieczeństwa utraty życia łub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, co dokładnie omówiono w podsekcji 3.34. Innych niż wskazane w podsekcji 3.3 i (...) i niedostrzeżonych przez Sąd Rejonowy błędów popełnionych przez funkcjonariuszy Policji i naruszeń przepisów ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, Sąd Odwoławczy nie dopatrzył się.

Kwestia stosowania wobec I. S. chwytów transportowych, czy duszenia, nie odnosi się do zdarzenia, objętego wniesionym aktem oskarżenia, w związku z czym znaczna część argumentacji zawartej w uzasadnieniu apelacji pozostawała poza zakresem merytorycznej kontroli Sądu Okręgowego, nie mogąc w żaden sposób wpływać na sposób rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy.

Żadnych zastrzeżeń Sądu Odwoławczego nie budzi decyzja procesowa Sądu Rejonowego o oddaleniu wniosku dowodowego w przedmiocie dopuszczenie dowodu z ustnej opinii psycholog M. W. (1). Podtrzymując stanowisko, wyrażone w podsekcji 3.38 co do opinii, opracowanych na zlecenie strony i możliwości uzyskania przez taką opinię waloru procesowej, stwierdzić należy, iż ustalenie i ocena stanu faktycznego sprawy oraz naruszonych norm prawnych należy do Sadu i przedstawione przez M. W. analizy, oceny i wnioski nie miały znaczenia dla ostatecznego rozstrzygnięcia.

Brak kompetencji w zakresie psychologii i brak – w czasie wydawania opinii pisemnej - uprawnienia wymaganego do używania urządzeń do obezwładniania za pomocą energii elektrycznej nie podważa kompetencji biegłego J. G. do opiniowania w przedmiotowej sprawie i wyrażenia stanowiska, że użycie tasera wobec zatrzymanego podczas czynności przeszukania było prawidłowe z technicznego punktu widzenia. Stanowisko biegłego znajduje potwierdzenie w treści art. 25 ust. 4 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, który zabrania tylko celowania tym urządzeniem w głowę, co w przedmiotowej sprawie nie miało miejsca. Biegły J. G. przedstawił swoje wnioski i zinterpretował techniczne użycie tasera i wywołane tym użyciem skutki według swojej wiedzy i doświadczenia zawodowego, co jest jednocześnie jego uprawnieniem i obowiązkiem. Wniosek o przesłuchanie świadków wskazanych w pkt 76 uzasadnienia apelacji ( H. T. i P. B. ) został oddalony przez Sąd I instancji na rozprawie w dniu 15 marca 2019 r. Tym samym ich zeznania złożone na etapie postępowania przygotowawczego nie mogły i nie mogą być brane pod uwagę ( art. 410 k.p.k.). Chybionym zatem pozostaje zatem stanowisko wyrażone w pkt 77 uzasadnienia apelacji, iż w sprawie powinno dojść do stwierdzenia niepełności, niejasności i wewnętrznej sprzeczności opinii J. G., a w konsekwencji do powołania nowego zespołu biegłych składającego się z innego biegłego w dziedzinie taktyki i technik interwencji, samoobrony i środków przymusu bezpośredniego, biegłego psychologa oraz biegłego z zakresu urządzeń do obezwładniania za pomocą energii elektrycznej.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zachowanie oskarżonych nie przyczyniło się do śmierci I. S., stąd też nie zachodzą podstawy do zmiany zaskarżonego wyroku w sposób postulowany przez apelujących. Natomiast częściowe uwzględnienie zarzutu skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku i zmianą opisu czynu, przypisanego oskarżonym, co zostało omówione w podsekcji 3.3 i (...).

3.42.

Zarzut pełnomocników oskarżycieli posiłkowych obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj. naruszenie art. 193 § 1 k.p.k. w zw. art. 167 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 pkt 2 k.p.k. w zw. w zw. z art. 201 a contrario k.p.k. zw. z art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k., poprzez oddalenie wniosku dowodowego pełnomocnika w przedmiocie dopuszczenia dowodu z opinii zespołu składającego się z innego niż J. G. biegłego w dziedzinie taktyki i technik interwencji, biegłego psychologa oraz biegłego z zakresu urządzeń do obezwładniania za pomocą energii elektrycznej, z uwagi na dokonanie błędnej, sprzecznej ze wskazaniami wiedzy oraz doświadczenia życiowego, a nie swobodnej oceny opinii biegłego z zakresu techniki i taktyki policyjnej - J. G., nieopartej o całokształt zgromadzonego materiału dowodowego, a w szczególności o:

1. opinię biegłej M. W. (1),

2. dowód z zeznań H. T. k. 2712-2717,

3. dowód z zeznań P. B., k. 4376-4381,

4. Karty nadzoru w sprawie “Urządzenia do obezwładniania za pomocą energii elektrycznej na stanie (...) K. we W.”, tzw. księga tasera, k. 675 - 689,

prowadzącej do uznania, że „opinia biegłego J. G. jest rzetelna i wyczerpująca przedmiot opinii żądanej w odnośnym wniosku”, podczas gdy:

1. wnioski tej opinii, pomimo ustnej, uzupełniającej opinii biegłego, są niepełne i niejasne, a także wewnętrznie sprzeczne co znajduje swoje potwierdzenie w ujawnionej w toku przewodu opinii biegłej M. W. (1);

2. biegły nie posiadał kompetencji instruktorskich w zakresie psychologii i obsługi urządzeń do obezwładniania za pomocą energii elektrycznej niezbędnych do opiniowania prawidłowości użycia urządzenia (...) wobec I. S., co znajduje swoje potwierdzenie w zeznaniach instruktorów szkolących z zakresu urządzenia T. X. - H. T. i P. B., którzy jako świadkowie analizując użycie T. (...) w stosunku do I. S. zwracali uwagę na szereg okoliczności, które w swojej opinii pominął biegły G.,

co prawidłowo ocenione powinno prowadzić Sąd do stwierdzenia niepełności tej opinii, jej niejasności i wewnętrznej sprzeczności, a w konsekwencji do powołania nowego zespołu biegłych składającego się z innego biegłego w dziedzinie taktyki i technik interwencji, samoobrony i środków przymusu bezpośredniego, biegłego psychologa oraz biegłego z zakresu urządzeń do obezwładniania za pomocą energii elektrycznej do sporządzenia opinii, co w konsekwencji skutkowało błędem w ustaleniach faktycznych, polegającym m.in. na niedostrzeżeniu przez Sąd wszystkich błędów popełnionych przez funkcjonariuszy Policji podczas interwencji wobec I. S. 15 maja 2016 r., zbyt wąskim określeniu katalogu naruszeń ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, spośród których sąd wskazał jedynie na naruszenie: art. 5, art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1, art. 8, art. 25 ust. 3 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego, podczas gdy doszło także do naruszenia art. 12 ust. 1 pkt. 2-5, 15, 19, art. 24, a także błędnym określeniu braku wpływu dostrzeżonych w działaniu policjantów nieprawidłowości na ryzyko narażania I. S. na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut jedynie częściowo zasadny z powodów wskazanych w podsekcji 3.41, gdzie Sąd Odwoławczy ustosunkował się także do braku podstaw do powołania innego biegłego w dziedzinie taktyki i technik interwencji, samoobrony i środków przymusu bezpośredniego, biegłego psychologa oraz biegłego z zakresu urządzeń do obezwładniania za pomocą energii elektrycznej. Argumenty tam przytoczone Sąd Okręgowy podtrzymuje, gdyż wywody przytoczone w tym zakresie w uzasadnieniu apelacji odnoszą się także do przedmiotowego zarzutu. Dodać jedynie należy, iż kwestie związane z opiniami biegłych należy rozważać wyłącznie na tle art. 201 k.p.k. i w związku z tym nie ma w tym wypadku zastosowania reguła wyrażona w art. 170 § 2 k.p.k., gdyż mogłoby to prowadzić do sytuacji, że strona niezadowolona z opinii biegłego mogłaby, raz po raz, żądać powołania kolejnych biegłych, aż któryś z nich złożyłby opinię wykazującą to, co strona zamierza udowodnić ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 10 maja 2016 r., sygn. II AKa 18/16 ). Jak wskazuje się w orzecznictwie, w odniesieniu do opinii biegłych przesłanki oddalenia wniosków dowodowych, tj. przepisy art. 170 § 1 pkt 1-5 k.p.k. wchodzą w grę w jednym tylko przypadku. Chodzi o sytuację gdy Sąd orzekający rozpoznaje pierwszy wniosek o powołanie biegłych lub gdy wniosek dotyczy innego przedmiotu niż opinia dotychczasowa. Natomiast w sytuacji, gdy wniosek dowodowy dotyczy opinii nowej w stosunku do opinii już istniejącej, podstawą decyzji Sądu w tym względzie winien być art. 201 k.p.k., a nie art. 170 k.p.k. Jak słusznie przy tym wskazał Sąd Apelacyjny we Wrocławiu z dnia 31 maja 2006r., II AKa 72/06, nie jest ani wystarczające, ani skuteczne jedynie teoretyczne i gołosłowne wysłowienie pewnej hipotetycznej możliwości i na tej tylko podstawie formułowanie zarzutu, że ustalenia sądu są błędne, bowiem tej ewentualności nie uwzględniają lub też nie stanowią jej bezwzględnego zaprzeczenia. Każde dowodowe twierdzenie wymaga uwiarygodnienia, poprzez wskazanie na fakty realnie istniejące i poddające się obiektywnemu poznaniu procesowemu. Bez takiego zaś wymogu zakwestionowane mogłyby zostać wszelkie dowody i ustalenia sądu, a sąd byłby wikłany w niekończące się i w wielu wypadkach całkowicie nierealne procedury badania tych hipotez i ich dowodowego weryfikowania.

Ocena opinii biegłego J. G., w części kwestionowanej przez apelujących, pozostaje pod ochroną art. 7 k.p.k. Przesłanki opisane w art. 201 k.p.k., które mogłyby doprowadzić sąd do dopuszczenia z dowodu nowej opinii w żadnym wypadku nie zachodziły. Nie można Sądowi Rejonowemu zarzucić obrazy wskazanych wyżej przepisów tylko na tej podstawie, że ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynikają ustalenia założone przez apelujących.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

3.43.

Zarzut pełnomocników oskarżycieli posiłkowych obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj. naruszenie art. 193 § 1 k.p.k. w zw. art. 167 k.p.k. w zw. art. 170 § 1 pkt 2 k.p.k., poprzez brak dopuszczenia, pomimo wniosku pełnomocnika, dowodu z opinii biegłych A. J. i M. G., na okoliczność ustalenia rzeczywistej intensywności rażenia prądem I. S. przez urządzenie (...) z uwagi na błędne uznanie, że okoliczności związane z ustaleniem przyczyn zgonu I. S. w aspekcie, którego ma dotyczyć żądana opinia stanowią przedmiot odrębnego postępowania, przy jednoczesnym stwierdzeniu, że użycie urządzenia (...) nie stanowiło bezpośredniej przyczyny zgonu I. S., podczas gdy stwierdzenie tej okoliczności wymaga każdorazowa uprzedniego stwierdzenia intensywności rażenia prądem I. S. przez urządzenie (...), co z kolei wymaga wiadomości specjalnych z zakresu metrologii elektrycznej, których to sąd nie posiada, co w konsekwencji skutkowało błędem w ustaleniach faktycznych polegającym na przedwczesnym stwierdzeniu, że użycie urządzenia (...) nie stanowiło bezpośredniej przyczyny zgonu I. S..

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W postępowaniu przygotowawczym zabezpieczono użyty w czasie czynności przeszukania (...) (...), dołączono opis i zasady działania tego tasera ( k. 1.183 – 1.213) oraz instrukcję posługiwania się przedmiotami przeznaczonymi do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej ( k. 3.119 – 3.152 ), w której wskazano dane taktyczno – techniczne i właściwości bojowe tasera (...), w tym średni prąd w obwodzie: I = 1,3 mA (0, (...)). Bezzasadne pozostaje zatem stanowisko apelujących co do konieczności ustalenia rzeczywistej intensywności rażenia prądem I. S. przez urządzenie (...) (...) i zasięgnięcia wiedzy specjalistycznej z zakresu metrologii elektrycznej. Oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych A. J. i M. G. nie narusza wskazanych w zarzucie przepisów postępowania karnego. Po użyciu tasera I. S. żył, wykonywał polecenie ściągnięcia spodni, rozmawiał z oskarżonymi i gołosłownym pozostaje pogląd apelujących, iż w rzeczywistości urządzenie to - cytat z pkt 80 uzasadnienia apelacji - „posiada swoiste właściwości, które mogą - nawet dość znacznie - różnić się od tych wskazywanych przez producenta”. Przypomnieć należy, iż nie można mnożyć opinii, tylko po to, aby uczynić zadość subiektywnej nadziei jednej ze stron procesowych, na uzyskanie takiej, jaka będzie po jej myśli ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 6 listopada 2014 r., II AKa 190/14 ). W szczególności biorąc po uwagę, iż w judykaturze utrwalonym jest, iż jeżeli dowód z opinii biegłych jest przekonujący i zrozumiały dla Sądu, który to stanowisko odpowiednio uzasadnił, to fakt, iż dowód ten nie jest przekonujący dla strony, nie może stwarzać podstawy do ponownego powoływania biegłych lub zasięgania opinii nowych biegłych ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 listopada 2013 r., II AKa 204/13, KZS 2014/2/35 ).

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzuty czyni wniosek końcowy apelujących bezzasadnym.

3.44.

Zarzut pełnomocników oskarżycieli posiłkowych obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj. naruszenie art. 7 k.p.k. w zw. z 410 k.p.k., poprzez dokonanie dowolnej, niezgodnej z zasadami prawidłowego rozumowania, a także wskazaniami doświadczenia życiowego, a nie swobodnej oceny wyjaśnień oskarżonych: Ł. R., P. P., P. G., A. W. oraz świadków - funkcjonariuszy (...) które zostały uznane zasadniczo za wiarygodne za wyjątkiem wyjaśnień oskarżonych opisujących przebieg zdarzeń w toalecie zwieńczonych użyciem urządzenia T. X., jak i nadludzkiej siły, którą miał dysponować I. S., która to ocena nie uwzględnia całokształtu materiału dowodowego, w szczególności:

1) protokołu oględzin akt sprawy o sygn. 2 Ds. 123/13, k. 3949-4143, tom XXII, zawierających informację o postępowaniu toczącym się w sprawie przekroczenia uprawnień przez funkcjonariusza Policji A. W. na szkodę I. S.;

2) zeznań świadków P. H., G. D., D. S. w zakresie w jakim zeznają oni, że Ł. K., miał użyć prywatnego paralizatora względem I. S. czym chwalił się poprzez użycie sformułowania cyt.: „wyj… na niego całą baterię” oraz wskazywał, że Ł. R. weźmie za to na siebie za to odpowiedzialność;

3) dowodów z opinii biegłych z zakresu fonoskopii oraz biegłego z zakresu badań fizykochemicznych wskazujących na użycie względem I. S. gazu pieprzowego;

4) braku nagrań z monitoringu na komisariacie za wyjątkiem jednej kamery, która zarejestrowała wejście I. S. do komisariatu;

5) protokołów zeznań świadków - funkcjonariuszy (...) z których wynika, że świadkowie Ci z oskarżonymi uzgadniali wersję zdarzeń, o czym świadczy z jednej strony fakt, że o użyciu środków przymusu bezpośredniego względem I. S. na korytarzu komisariatu policji zeznawali tylko dwaj z nich, tj. G. G. (1) i Ł. K., z drugiej zaś zaobserwowanie samego faktu porozumiewania się świadków K. i N. przed rozprawą w dniu 16 listopada 2018 r.;

6) protokołu przeszukania I. S., jego odzieży i podręcznych przedmiotów (k. 14-16) oraz protokołu oględzin rzeczy poddanych oględzinom w dniu 22 czerwca 2016 r. (k. 767-770),

które to dowody mogą wskazywać na matactwo procesowe oskarżonych,

podczas gdy uwzględnienie powyższych okoliczności winno prowadzić Sąd do odmowy przyznania wiarygodności zeznaniom świadków – policjantów, jak i wyjaśnieniom oskarżonych, co w konsekwencji skutkowało błędem w ustaleniach faktycznych polegającym na błędnym odczytaniu zamiaru oskarżonych, który mógł sprowadzać się do dokonania zemsty na I. S. za złożenie wcześniejszego zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez A. W., braku stwierdzenia zastosowania przez oskarżonych względem I. S. gazu oraz prywatnych paralizatorów; niedostrzeżeniu okoliczności wskazujących na matactwo procesowe ze strony oskarżonych i świadków - funkcjonariuszy (...) a w dalszej kolejności dokonaniu przez Sąd błędnej kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego oskarżonym.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut nie zasługiwał na uwzględnienie, a do konstatacji zawartej w treści zarzutu nie upoważniały ani zebrane w sprawie dowody, ani ocenione zgodnie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego okoliczności faktyczne.

Podnieść w tym miejscu należy, iż decyzja o wyłączeniu określonych spraw do odrębnego rozpoznania uniemożliwia przypisanie zachowań, co do których wyraźnie rozstrzygnięto o wyłączaniu ich do odrębnego rozpoznania, stanowiłoby to bowiem przekroczenie granic oskarżenia i naruszenie art. 14 § 1 k.p.k. Taka decyzja nie ogranicza jednak Sądu orzekającego w czynieniu ustaleń faktycznych, które dotyczą wyłączonych fragmentów zachowań, o ile pozostają one ściśle związane z przedmiotem rozpoznania, gdyż zgodnie z treścią art. 8 § 1 k.p.k. Sąd obowiązuje zasada samodzielności jurysdykcyjnej. Zgodnie z tym przepisem: sąd karny rozstrzyga samodzielnie zagadnienia faktyczne i prawne oraz nie jest związany rozstrzygnięciem innego sądu lub organu. Procedura karna nie opiera się jednak na subiektywnych jedynie przekonaniach, domysłach, hipotezach, faktach włącznie prawdopodobnych, chociażby były prawdopodobne w wysokim stopniu. Jedynym źródłem poznania procesowego są dowody. Wyłącznie na ich podstawie sąd dokonuje ustaleń faktycznych włączanych do podstawy wyroku. Ustalenia te mogą zostać wyprowadzone nie tylko z dowodów bezpośrednich i pierwotnych, ale także z dowodów pochodnych i pośrednich (poszlakowych). Przypisanie winy jest jednak możliwe wtedy dopiero, gdy dowody te prowadzą do ustaleń pewnych, gdy ustalenia te pozwalają na obiektywnie prawdziwą rekonstrukcję zdarzenia przestępnego i stwarzają sądowi podstawę rozstrzygania o przedmiocie postępowania w całkowitym przekonaniu o trafności i sprawiedliwości podejmowanych decyzji ( tak Sąd Apelacyjny we Wrocławiu z dnia 25 kwietnia 2012 r., II AKa 405/11 ).

W związku z powyższym na podstawie przytoczonych w uzasadnieniu apelacji fragmentów zeznań G. D., P. H. i D. S. nie sposób poczynić odmiennych ustaleń, niż dokonane przez Sąd Rejonowy, co do zachowania pokrzywdzonego I. S. na korytarzu toalety oraz podejmowanych wobec niego działań przez oskarżonych oraz funkcjonariuszy Policji Ł. K. i G. G. (1). Osoby znajdujące się w pokoju zatrzymań nie były bezpośrednio obserwatorami tych zachowań, dwie z nich były pod znacznym wpływem alkoholu ( G. D. i P. H.), stąd też zasłyszane przez nich wypowiedzi funkcjonariuszy (...) czy też kwestia posiadania paralizatora przez Ł. K., nie mogą stanowić podstawy do czynienia pewnych ustaleń faktycznych. Nie można przy tym pomijać faktu, że w pierwszych swoich zeznaniach G. D. i P. H. nie wspominają w ogóle o zachowaniach, wskazanych w uzasadnieniu apelacji, a późniejsze ich zeznania, jak i zeznania D. S., zostały złożone już po nagłośnieniu sprawy śmierci I. S. w mediach i po zamieszkach przed Komisariatem Policji W., co apelujący pomijają milczeniem. W świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego mało prawdopodobnym pozostaje, aby w obecności osób zatrzymanych funkcjonariusze Policji mieliby chwalić się działaniami, opisanymi przez G. D.. Po wyprowadzeniu I. S. na korytarz prowadzący do toalety, oskarżony Ł. R. do pokoju zatrzymań wrócił dopiero po czynności przeszukania i od razu miała miejsce faza obezwładniania I. S., a osoby zatrzymane zostały wyprowadzone do pomieszczenia z alkomatem. W związku z tym oskarżony Ł. R. nie mógł wcześniej w tym pokoju rozmawiać z Ł. K. w obecności osób zatrzymanych, a Ł. K. miał wtedy „powiedzieć w pokoju zatrzymań do Ł. R., że nie ma pozwolenia na paralizator i sens tej rozmowy był taki, że Ł. R. ma wziąć na siebie że używał paralizatora”. Pominięcie w uzasadnieniu wyroku rozważań faktycznych co do wskazanych w apelacji depozycji osób zatrzymanych oznacza jedynie, że Sąd Rejonowy nie przedstawił ich w formie pisemnej. Z takiego zaniechania nie można logicznie wywodzić, iż rozważania te w ogóle nie były objęte procesem myślowym poprzedzającym wydanie orzeczenia. W konsekwencji uznać należy, iż dokonane przez Sąd Rejonowy w tym zakresie ustalenia faktyczne mieszczą się w granicach swobodnej oceny dowodów, wyznaczonych treścią art. 7 k.p.k., co szczegółowo zostało omówione w podsekcji (...). Zawarta w apelacji interpretacja zeznań G. D., P. H. i D. S. jest jednostronna i pozbawiona waloru kompleksowości, a w konsekwencji – nieprzekonująca. Co więcej, do apelujących należało wykazanie, że podniesione przez nich naruszenie art. 7 k.p.k. w zw. z 410 k.p.k. mogło mieć wpływ na treść wyroku. Apelujący takiego wpływu nie wykazali. Przedmiotowego zarzutu nie sposób przecież analizować w oderwaniu od treści postawionych oskarżonym zarzutów oraz wniesionego aktu oskarżenia, który dotyczy wyłącznie zachowania oskarżonych podczas czynności przeszukania, w związku z czym wskazane w apelacji depozycje G. D., P. H. i D. S. nie mogły mieć znaczenia w sprawie i wpływu na treść zaskarżonego wyroku.

Z nagrania z tasera wyraźnie wynika, jakie środki przymusu bezpośredniego były stosowane wobec I. S. podczas czynności przeszukania i tym samym dalsze wywody skarżących co do użycia prywatnych paralizatorów oraz gazu pieprzowego nie odnoszą się do zdarzenia, objętego wniesionym aktem oskarżenia, w związku z czym znaczna część argumentacji zawartej w uzasadnieniu apelacji pozostawała poza zakresem merytorycznej kontroli Sądu Okręgowego, nie mogąc w żaden sposób wpływać na sposób rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy.

Już z konstrukcji stwierdzenia apelujących, iż zamiar oskarżonych „mógł sprowadzać się do dokonania zemsty na I. S. za złożenie wcześniejszego zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez A. W.” wynika, że wskazana przez apelujących motywacja oskarżonych pozostaje w sferze hipotez i domniemań, co jest niedopuszczalne. Okoliczności wskazane przez oskarżonego A. W., tj. upływ czasu, wielość podejmowanych interwencji pozwalają przyjąć, iż w czasie inkryminowanego zdarzenia nie miał świadomości, że zatrzymany I. S. jest osobą, wobec której podejmował kilka lat wcześniej interwencję.

Żadnego znaczenia dla merytorycznego rozstrzygnięcia nie mają wskazane przez apelujących zachowania, subiektywnie ocenione przez autorów apelacji jako matactwo procesowe.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyniło wniosek apelujących bezzasadnym.

3.45.

Zarzut pełnomocników oskarżycieli posiłkowych obrazy przepisów prawa materialnego, tj. art. 247 § 2 k.k., poprzez jego niezastosowanie względem oskarżonych, pomimo prawidłowo dokonanych ustaleniach faktycznych w zakresie znęcania się przez nich nad pokrzywdzonym I. S. poprzez świadome, przemyślane i konsekwentne używanie przemocy psychicznej, fizycznej i wielokrotne rażenie I. S. prądem z urządzenia (...) jedynie w celu zadania mu bólu i wymuszenia na nim posłuszeństwa, używanie wobec niego słów powszechnie uznawanych za obelżywe i innych wulgarnych słów, ze znaczną przewagą liczebną nad pokrzywdzonym, w sytuacji, gdy był on rozebrany w toku czynności przeszukania w ciasnym, ciemnym i obskurnym pomieszczeniu toalety, gdy miał on założone kajdanki na ręce trzymane z przodu, oraz znajdował się pod całkowitą kontrolą funkcjonariuszy Policji w Komisariacie (...) co uwłaczało godności człowieka, a zachowanie oskarżonych wyczerpywało znamiona znęcania się nad I. S. ze szczególnym okrucieństwem.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd Okręgowy nie dopatrzył się w opisanym w zarzucie zachowaniu oskarżonych znamienia „szczególnego okrucieństwa” i okoliczności podniesione w tym zakresie przez pełnomocników oskarżycieli posiłkowych na takie szczególne okrucieństwo działania oskarżonych nie wskazują. Szczególne okrucieństwo ma charakter ocenny i wiąże się przede wszystkim z rodzajem i sposobem działania. Winno być ono odnoszone do zachowania wyjątkowo drastycznego i odrażającego, przy czym znamieniem kwalifikującym jest nie samo „okrucieństwo” (zwykłe okrucieństwo), lecz okrucieństwo „szczególne”, które jest określeniem stopniowalnym tego znamienia. Przyjmuje się, ze szczególne okrucieństwo to szczególnie drastyczny i brutalny sposób działania, zadawanie ofierze dodatkowych niepotrzebnych cierpień, to torturowanie, męczenie i maltretowanie, długotrwałe intensywne znęcanie się lub powodowanie uszkodzeń ciała, czy też posługiwanie się przez sprawcę narzędziem niebezpiecznym dla życia i zdrowia. Przykładowo wskazać należy, iż Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 6 czerwca 2012 r., II AKa 120/12 przyjął szczególne okrucieństwo w przypadku, gdy sprawca m.in. przebijał uszy, nos i język przy użyciu śrubokręta, przypalał ciało żelazkiem, wkładał klucz od samochodu do gałki ocznej pokrzywdzonej, wlał klej do prawej małżowiny usznej pokrzywdzonej.

Z akt sprawy nie wynika, aby oskarżeni zadawali pokrzywdzonemu szczególnie okrutne cierpienia fizyczne lub moralne. Rażenie prądem pokrzywdzonego trwało 15 sekund, zaś pozostałe czynności sprawcze oskarżonych nie przekroczyły 10 minut. Dolegliwości związane z użyciem tasera są odczuwalne, ale maja charakter przemijający i nie są trwałe. Prąd emitowany przez (...) (...) jakkolwiek powoduje dolegliwy ból, to – jak podał na rozprawie w dniu 15 marca 2019 r. biegły J. G. - jest to ból krótkotrwały i później nieodczuwalny. Zastosowanie tasera, jak ustalił Sąd Rejonowy, nie zagrażało życiu i zdrowiu pokrzywdzonego. W istocie rzeczy, czyn popełniony przez oskarżonych na szkodę I. S., choć okrutny i bulwersujący, to nie odbiega od typowego przestępstwa znęcania z art. 247 § 1 k.k.

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie, że działanie oskarżonych względem pokrzywdzonego stanowiło znęcanie się nad nim ze szczególnym okrucieństwem i zakwalifikowanie czynów oskarżonych w zbiegu z art. 247 § 2 k.k.k, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania celem przeprowadzenia przewodu sądowego na nowo w całości.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyniło wniosek apelujących bezzasadnym.

3.46.

Zarzut pełnomocników oskarżycieli posiłkowych naruszenia art. 155 k.k., polegającego na jego niezastosowaniu, przy prawidłowo dokonanych ustaleniach faktycznych, z których wynika, że „należy przyjąć łączność między zachowaniem policjantów polegającym na stosowaniu środków przymusu [bezpośredniego] a zaistnieniem czynników nasilających w postaci stresu i wysiłku fizycznego prowadzących do zaistnienia excited delirium syndromie, którego konsekwencją był zgon I. S.. [...] użycie tych środków [przymusu] nie spowodowało bezpośrednio zgonu, a jedynie wypłynęło na zaistnienie czynników nasilających, które to jak podkreślono poprzednio, dopiero przyczyniły się do zaistnienia excited derilium syndrome, w wyniku którego I. S. zmarł”, a zatem swoim zachowaniem oskarżeni wyczerpali znamiona określone w art. 155 k.k.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Użycie wobec I. S. tasera (...) podczas czynności przeszukania nie było bezpośrednią przyczyną jego śmierci, nie przyczyniło się do tej śmierci, jak też nie naraziło I. S. na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, co omówiono już w podsekcji 3.34 i argumenty tam wskazane Sąd Okręgowy podtrzymuje, nie widząc potrzeby ich powielania.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyniło wniosek apelujących bezzasadnym.

3.47.

Zarzut pełnomocników oskarżycieli posiłkowych rażącej niewspółmierności (łagodności) orzeczonych kar, polegającą na:

1) orzeczeniu wobec oskarżonego Ł. R. kary 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności; A. W., P. P. (1) i P. G. kar po 2 lata pozbawienia wolności, podczas gdy bardzo wysoki stopień społecznej szkodliwości czynów przypisanych ww. oskarżonym, przejawiający się wysokim stopniem winy oskarżonych w zakresie znęcania się nad pokrzywdzonym i nadużycia środków przymusu bezpośredniego, rażący stopień naruszenia przez nich obowiązków służbowych i przekroczenia uprawnień jako funkcjonariuszy (...) jak również doniosłość naruszonego przez nich dobra, jakim było zdrowie i godność pokrzywdzonego oraz dobro wymiaru sprawiedliwości, rażący stopień naruszonych reguł ostrożności, a także brak wyrażenia jakiejkolwiek skruchy w związku z popełnionym przestępstwem ani podjęcia choćby próby zadośćuczynienia wobec rodziny pokrzywdzonego, postawę prezentowaną przez oskarżonych w toku postępowania wyrażającą się nieobecnością oskarżonych G., W. i P. na ani jednym terminie rozprawy, zaś obecnością oskarżonego R. tylko na pierwszym terminie rozprawy, jak również społeczny kontekst niniejszego postępowania karnego i związane z nim względy prewencji generalnej wymiaru kary, uzasadniają orzeczenie kary pozbawienia wolności w znacznie wyższym wymiarze niż orzeczona względem każdego z oskarżonych;

2) braku orzeczenia wobec oskarżonych Ł. R., A. W., P. P. i P. G. środków karnych w postaci zakazu zajmowania stanowisk kierowniczych w (...) zakazu wykonywania zawodu policjanta, jak również zakazu wykonywania innych zawodów związanych z używaniem środków przymusu bezpośredniego, podczas gdy funkcja prewencyjna tego środka karnego wymagałaby, aby wobec każdego z oskarżonych orzeczono takie środki karne nie tylko w możliwie najdłuższym wymiarze czasowym, ale również w jak najszerszym zakresie przedmiotowym, jako że zachowanie oskarżonych świadczy o zagrożeniu dla porządku prawnego z ich strony także w sytuacji wykonywania w przyszłości innych zawodów;

3) zasądzeniu od Ł. R. na rzecz M. S. i A. S. (1) kwoty 15.000 zl, a od A. W., P. P. i P. G. na rzecz M. S. i A. S. (1) kwot po 10.000 zl od każdego z nich tytułem częściowego naprawienia szkody, podczas gdy kwoty te są rażąco niskie, mając na uwadze skalę cierpień rodziców pokrzywdzonego, których syn poddany był torturom przez oskarżonych, a które doprowadziły do niemyślnego spowodowania przez nich śmierci I. S. oraz wymiarze negatywnych konsekwencji dla sytuacji życiowej oskarżycieli posiłkowych w związku z traumatycznym doświadczeniem tortur i śmierci syna, czego nie uwzględnił Sąd, ustalając kwotę zadośćuczynienia należną M. S. i A. S. (1).

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Za bezzasadny uznano zarzut rażącej łagodności wymierzonych oskarżonym kar pozbawienia wolności. Rażąca niewspółmierność kary występuje wówczas, gdy sąd pierwszej instancji w jaskrawy sposób nie skoreluje wymierzonej kary ze stopniem winy, społecznej szkodliwości czynu oraz z celami kary. Na gruncie art. 438 pkt 4 k.p.k. nie chodzi o każdą ewentualną różnicę w ocenach co do wymiaru kary, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby niewspółmierną w stopniu nie dającym się wręcz zaakceptować. Apelujący nie przedstawili tego rodzaju argumentów, które mogłyby skutkować zmianą orzeczenia w tym zakresie i podwyższeniem wymierzonych oskarżonym surowych kar pozbawienia wolności, uwzględniających ich indywidualny udział w popełnionym przestępstwie. Orzeczone kary pozbawienia wolności stanowią sprawiedliwe sankcje i w pełni odpowiadają dyrektywom wymiaru kary określonym w art. 53 k.k. Nie może stanowić okoliczności obciążającej przy wymiarze kary brak skruchy, ani nieobecność oskarżonego na rozprawie. Jedną z gwarancji procesowych przysługujących oskarżonemu jest prawo do składania wyjaśnień takiej treści, jaką uznaje za odpowiednią dla swej obrony, a także prawo, a nie obowiązek, udziału w rozprawie. Realizacja tych praw nie może powodować dla oskarżonych negatywnych skutków.

Za częściowo zasadny uznano natomiast zarzut 2, jednakże tylko w zakresie, w jakim odnosił się on do braku orzeczenia wobec oskarżonych zakazu wykonywania zawodu policjanta. Policja wyróżnia się zakresem przydzielonych jej zadań, które mają charakter wieloaspektowy, a wymagania w stosunku do funkcjonariuszy Policji muszą być wysokie. Nawet przy uzasadnionym użyciu środków przymusu bezpośredniego należy środki te stosować w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę, zaś oskarżeni bez uzasadnienia faktycznego i prawnego zastosowali wobec I. S. (...) (...), naruszając szereg przepisów ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Ich działanie było celowe i umyślne, podjęte z zamiarem bezpośrednim przekroczenia uprawnień i znęcania się nad osobą zatrzymaną. Przez fakt popełnienia przypisanych im przestępstw oskarżeniu dowiedli, że nie mają należytych kwalifikacji zawodowych i moralnych do wykonywania zawodu policjanta. Dodać należy, iż zakaz wykonywania zawodu policjanta automatycznie powoduje niemożność zajmowania kierowniczych stanowisk w Policji.

Natomiast nie podzielono poglądu apelujących co do konieczności orzeczenia wobec oskarżonych zakazu wykonywania innych zawodów związanych z używaniem środków przymusu bezpośredniego. Zakaz zajmowania stanowisk winien zatem przede wszystkim obejmować tę sferę aktywności zawodowej, w której funkcjonował oskarżony, dokonując przestępstwa. Szerszy zakres zakazu jest zaś uzasadniony jedynie wtedy, gdy zachowanie sprawcy świadczy o zagrożeniu dla porządku prawnego także w sytuacji zajmowania w przyszłości innych, podobnych stanowisk, a takiego zagrożenia apelujący nie wykazali.

Całkowicie bezzasadny był zarzut przyznania oskarżycielom posiłkowym tytułem zadośćuczynienia zbyt niskich kwot, albowiem w realiach tej sprawy, jak wskazano w podsekcji 3.6, brak było podstaw prawnych do przyznania jakiegokolwiek zadośćuczynienia oskarżycielom posiłkowym.

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

1) wymierzenie każdemu z oskarżonych kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania w górnych granicach zagrożenia karą za przypisane im przestępstwa;

2) orzeczenie względem każdego z oskarżonych środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu policjanta, a także wszelkich innych zawodów związanych z uprawnieniem do stosowania środków przymusu bezpośredniego - na okres 15 lat;

3) zasądzenie na rzecz M. S. i A. S. (1) tytułem częściowego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę kwoty po 100.000 złotych od każdego z oskarżonych.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Uznanie zarzutu za częściowo zasadny skutkowało orzeczeniem na podstawie art. 41 § 1 k.k. i art. 43 § 1 k.k. wobec oskarżonego Ł. R. środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu policjanta na okres 8 lat, a wobec oskarżonych A. W., P. P. (1) i P. G. środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu policjanta na okres 6 lat. Zdaniem Sądu Odwoławczego, okres na jaki orzeczone zostały przedmiotowe zakazy uwzględnia społeczną szkodliwość przypisanych czynów, stopień winy oskarżonych oraz względy prewencji szczególnej i ogólnej.

3.48.

Zarzut pełnomocników oskarżycieli posiłkowych w zakresie uzasadnienia zaskarżonego wyroku ( w części, w której przedstawione zostały ustalenia Sądu I instancji odnośnie sposobu przeprowadzania czynności przeszukania I. S. w Komisariacie Policji W. przy ul. (...) we W. w dniu 15 maja 2016 r. przez oskarżonych Ł. R., A. W., P. P. i P. G. ) naruszenie art. 1 Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania z dnia 10 grudnia 1984 r. (Dz. U. 1989 Nr 63, poz. 378, dalej „Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur”) oraz art. 3 Konwencji, poprzez ich niezastosowanie, podczas gdy z ustalonego przez Sąd I instancji stanu faktycznego wynika, że sposób przeprowadzania czynności przeszukania I. S. w Komisariacie Policji W. przy ul. (...) we W. w dniu 15 maja 2016 r. przez oskarżonych Ł. R., A. W., P. P. i P. G., polegający na umyślnym zadawaniu pokrzywdzonemu ostrego bólu i cierpienia, fizycznego oraz psychicznego, w celu wymuszenia określonego zachowania, w związku z wykonywaniem przez w/w oskarżonych obowiązków funkcjonariuszy państwowych, stanowiło nie tylko znęcanie się nad pokrzywdzonym w rozumieniu art. 247 k.k., ale też - przede wszystkim - tortury w rozumieniu art. 1 Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz art. 3 Konwencji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Przypisanie czynu następuje wyłącznie w sentencji wyroku, a nie w uzasadnieniu. Kwestionowanie ustaleń odnoszących się do znamion przestępstwa i związanego z nimi opisu przypisanego czynu oraz ustaleń co do dokonanej wykładni prawa również stanowi zaskarżenie orzeczenia (por. M. Klejnowska, Ograniczenia sądu..., s. 553; D. Świecki, Zaskarżalność uzasadnienia..., s. 82). Skoro apelujący, podnosząc omawiany zarzut, domagają się zmiany opisu czynu przypisanego oskarżonym, to zgodnie z art. 118 § 1 i 2 k.p.k. należy uznać, że jest to środek odwoławczy od orzeczenia, a nie od jego uzasadnienia.

Zgodnie z art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. wyrok skazujący powinien zawierać dokładne określenie przypisanego oskarżonemu czynu oraz jego kwalifikację prawną. Na tej podstawie przyjmuje się, iż opis czynu powinien zawierać opis niezbędny z punktu widzenia ustawowych znamion danego przestępstwa, choć rzeczywiście nie jest wymaganym, by zawierał owe znamiona w brzmieniu ustawowym. Istotnym jest, aby treść zawarta w opisie czynu przypisanego odpowiadała znaczeniu wszystkich znamion określających typ przestępstwa, a każde znamię typu czynu zabronionego znajdowało konkretyzację w opisie czynu ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2016 r., II KK 152/16).

Polskie prawo karne nie zna jednak pojęcia tortur, stąd też brak jest podstaw do użycia tego sformułowania w opisie przypisanych oskarżonym czynów, choć w świetle aktów prawa międzynarodowego, wskazanych przez apelujących, jak też Helsińską Fundację Praw Człowieka w piśmie z dnia 10 czerwca 2019 r., nie ma żadnych wątpliwości, że całokształt zachowania oskarżonych wobec pokrzywdzonego, w tym użycie tasera (...), to tortury rozumiane jako nieuprawnione działanie funkcjonariuszy (...) powodujące ostry ból i cierpienia psychiczne.

W art. 1 Konwencji (...), przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 10 grudnia 1984 r. (Dz. U. z 1989r. Nr 63, poz. 378) w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania tortury definiuje się jako „każde działanie, którym jakiejkolwiek osobie umyślnie zadaje się ostry ból lub cierpienie, fizyczne bądź psychiczne, w celu uzyskania od niej lub od osoby trzeciej informacji lub wyznania, w celu ukarania jej za czyn popełniony przez nią lub osobę trzecią albo o którego dokonanie jest ona podejrzana, a także w celu zastraszenia lub wywarcia nacisku na nią lub trzecią osobę albo w jakimkolwiek innym celu wynikającym z wszelkiej formy dyskryminacji, gdy taki ból lub cierpienie powodowane są przez funkcjonariusza państwowego lub inną osobę występującą w charakterze urzędowym lub z ich polecenia albo za wyraźną lub milczącą zgodą.” Określenie to nie obejmuje bólu lub cierpienia wynikających jedynie ze zgodnych z prawem sankcji, nieodłącznie związanych z tymi sankcjami lub wywołanych przez nie przypadkowo. Europejska konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu z 26 listopada 1987 r. ( Dz. U. z 1995 r. Nr 46, poz. 238 ze zm.) zakazuje tortur stanowiąc w art. 3, iż nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu łub poniżającemu traktowaniu albo karaniu. Stosowania tortur zabrania także Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. w art. 40, który stanowi, że nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu.

Jak już o tym była mowa w podsekcji 3.3, przepis art. 247 § 1 k.k. nie był znany poprzednim kodyfikacjom karnym. Przepis ten został wprowadzony do polskiego porządku prawnego z dniem 1 września 1998 r. i koresponduje z ww. przepisami, a dobrem chronionym w tym przepisie są również prawa i wolności człowieka, takie jak jego godność i prawo do ludzkiego traktowania. Zatem już samo skazanie za czyn z art. 247 § 1 k.k. jest czytelnym sygnałem, że znajdujące się u jego podstaw uregulowania prawne zostały naruszone.

Wniosek

O zmianę uzasadnienia zaskarżonego wyroku w części dotyczącej opisu czynu przypisanego oskarżonym poprzez wyraźne wskazanie, że czyny te stanowiły tortury w rozumieniu art. i Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz art. 3 Konwencji, ponieważ ich działanie polegało na umyślnym zadawaniu pokrzywdzonemu ostrego bólu i cierpienia fizycznego oraz psychicznego, w celu wywarcia nacisku na pokrzywdzonego w celu wymuszenia na nim udziału w czynności procesowej, w związku z wykonywaniem przez oskarżonych obowiązków funkcjonariuszy państwowych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z przyczyn wskazanych wyżej wniosek nie mógł zostać uwzględniony.

4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Na podstawie art. 440 k.p.k. w zw. z art. 443 § 1a k.p.k. Sąd Odwoławczy w pkt I g swojego wyroku wyeliminował z uzasadnienia zaskarżonego wyroku fragment zawarty na k. 43, zaczynający się od słów: „Stwierdzając brak czynnika nasilającego w postaci choroby” do słów „przyczyniły się do zaistnienia excited delirium syndrom, w wyniku którego I. S. zmarł.” oraz fragment uzasadnienia rozpoczynający się na k. 73 od zdania: „W niniejszym postępowaniu niezwykle istotną rolę pełni postanowienie Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Poznaniu z dnia 25 stycznia 2018 r. w sprawie PO II Ds. 5.2016.”, a kończący się na k. 76 zdaniem: „Dlatego też w niniejszym postępowaniu Sąd odstąpił od orzeczniczego rozstrzygnięcia tej wątpliwości ograniczając się jedynie do przywołania opinii biegłych jak i poglądów wyrażonych w nauce prawa.”

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Sąd Odwoławczy działając z urzędu i na korzyść oskarżonych wyeliminował z uzasadnienia zaskarżonego wyroku te fragmenty uzasadnienia, które odnoszą się do kwestii, omówionej w podsekcji 3.34 uznając, iż wywody Sądu Rejonowego, iż użycie tasera przyczyniło się do zgonu I. S. pozostają w sprzeczności z regułą oceny dowodów, określoną w art. 7 k.p.k., są dowolne, całkowicie arbitralne i nieuprawnione, a tym samym rażąco niesprawiedliwe dla oskarżonych.

5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.15.2.

Przedmiot i zakres zmiany

1. pkt I części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku - poprzez uznanie oskarżonego za winnego czynu z art. 231 § 1 k.k. i art. 247 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., opisanego w pkt I a części rozstrzygającej wyroku Sądu Okręgowego i wymierzenie za ten czyn kary 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

2. pkt II części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku - poprzez uznanie oskarżonego A. W. za winnego czynu z art. 231 § 1 k.k. i art. 247 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., opisanego w pkt I b części rozstrzygającej wyroku Sądu Okręgowego i wymierzenie za ten czyn kary 2 lat pozbawienia wolności.

3. pkt III części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku - poprzez uznanie oskarżonego P. P. (1) za winnego czynu z art. 231 § 1 k.k. i art. 247 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., opisanego w pkt I b części rozstrzygającej wyroku Sądu Okręgowego i wymierzenie za ten czyn kary 2 lat pozbawienia wolności.

4. pkt IV części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku - poprzez uznanie oskarżonego P. G. za winnego czynu z art. 231 § 1 k.k. i art. 247 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. opisanego w pkt I b części rozstrzygającej wyroku Sądu Okręgowego i wymierzenie za ten czyn kary 2 lat pozbawienia wolności.

5. pkt V części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku w zakresie uchylenia tego orzeczenia.

6. pkt VI części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku w zakresie obniżenia zasądzonych od oskarżonych tytułem kosztów sądowych kwot do kwot po 7.000 złotych oraz zwolnienia oskarżonych od obowiązku ponoszenia wydatków ponad te kwoty za postępowanie przed Sądem I instancji.

7. pkt Ic wyroku Sądu Odwoławczego - orzeczenie wobec oskarżonego Ł. R. środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu policjanta na okres 8 lat.

8. pkt Id wyroku Sądu Odwoławczego - orzeczenie wobec oskarżonych A. W., P. P. (1) i P. G. środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu policjanta na okres 6 lat.

Zwięźle o powodach zmiany

Ad. 1. Przyczyny modyfikacji ( art. 437 § 2 k.p.k. ) zostały wskazane w podsekcji 3.3 i (...).

Ad. 2. Przyczyny modyfikacji ( art. 437 § 2 k.p.k. ) zostały wskazane w podsekcji (...).

Ad. 3. Przyczyny modyfikacji ( art. 437 § 2 k.p.k. ) zostały wskazane w podsekcji (...) i 3.15.

Ad. 4. Przyczyny modyfikacji ( art. 437 § 2 k.p.k. ) zostały wskazane w podsekcji 3.16 i 3.17.

W tym miejscu podnieść należy, iż zmiany opisów czynów, przypisanych oskarżonych nie generowały zmiany stopnia społecznej szkodliwości czynów oskarżonych i stopnia ich zawinienia, stąd też za czyny te Sąd Okręgowy wymierzył oskarżonym kary pozbawienia wolności w takim samym wymierzę jak Sąd Rejonowy. Kary te odpowiadają w pełni dyrektywom z art. 53 k.k. Wprawdzie użycie tasera (...) nie stanowiło zagrożenia dla zdrowia i życia pokrzywdzonego, jednakże stopień społecznej szkodliwości czynu i winy oskarżonych jest znaczny, a waga naruszonych przez nich w sposób rażący przepisów jest bardzo wysoka. Policjanci mają obowiązek chronić obywateli, stać na straży ich bezpieczeństwa obywateli i nie mogą być źródłem bólu i cierpienia obywateli. Swoim zachowaniem oskarżeni nie tylko godzili w wolności i prawa pokrzywdzonego, ale także w dobro wymiaru sprawiedliwości oraz w dobre imię (...) której autorytet i zaufanie do niej obywateli zostały znacznie osłabione przez ich zachowanie.

Ad. 5. Przyczyny modyfikacji ( art. 437 § 2 k.p.k. ) zostały wskazane w podsekcji 3.6.

Ad. 6. Przyczyny modyfikacji ( art. 437 § 2 k.p.k. ) zostały wskazane w podsekcji 3.24.

Ad. 7. Przyczyny modyfikacji ( art. 437 § 2 k.p.k. ) zostały wskazane w podsekcji 3.47.

Ad. 8. Przyczyny modyfikacji ( art. 437 § 2 k.p.k. ) zostały wskazane w podsekcji 3.47.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.(...). Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.(...).1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.(...).2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.(...).(...).

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.(...).4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

W pozostałej części utrzymanie w mocy zaskarżonego wyroku oraz jego uzasadnienia jako prawidłowych.

6. Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III

Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. i art. 17 ustawy o opłatach w sprawach karnych Sąd Okręgowy zwolnił oskarżonych od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze z uwagi na konieczność odbycia kar bezwzględnych pozbawienia wolności, jak też mając na uwadze sytuację rodzinną i majątkową oskarżonych.

7. PODPIS

SSO Joanna Żelazny SSO Dorota Nowińska SSO Małgorzata Szyszko ( spr.)

0.11.3. Granice zaskarżenia
Kolejny numer załącznika						1
Podmiot wnoszący apelację						Obrońca oskarżonego Ł. R..
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja						Uniewinnienie oskarżonego Ł. R. poprzez uznanie, że swoim zachowaniem nie zrealizował znamion przestępstwa stypizowanego w art. 247 § 1 k.k., natomiast w zakresie realizacji znamion przestępstwa z art. 231 § 1 k.k. - poprzez uznanie, że oskarżony działał w stanie wyższej konieczności określonym w art. 26 § 1 k.k., wyłączającym bezprawność jego zachowania.
0.11.(...). Kierunek i zakres zaskarżenia
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść		☒ w całości
		☐ w części	☐		co do winy
			☐		co do kary
			☐		co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia
0.11.3.2. Podniesione zarzuty
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji
☒	art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu
☒	art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu
☒	art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia
☒	art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia
☐	art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka
☐	art. 439 k.p.k.
☐	brak zarzutów
0.11.4. Wnioski
☐	Uchylenie			☒		Zmiana

0.11.3. Granice zaskarżenia
Kolejny numer załącznika						2
Podmiot wnoszący apelację						Oskarżony A. W..
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja						Wydanie wyroku uniewinniającego.
0.11.(...). Kierunek i zakres zaskarżenia
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść		☒ w całości
		☐ w części	☐		co do winy
			☐		co do kary
			☐		co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia
0.11.3.2. Podniesione zarzuty
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji
☐	art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu
☐	art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu
☐	art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia
☐	art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia
☐	art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka
☐	art. 439 k.p.k.
☒	brak zarzutów
0.11.4. Wnioski
☐	Uchylenie			☒		Zmiana

0.11.3. Granice zaskarżenia
Kolejny numer załącznika						3
Podmiot wnoszący apelację						Obrońca oskarżonego A. W..
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja						Uniewinnienie oskarżonego od czynu przypisanego mu w zaskarżonym wyroku, ewentualnie z ostrożności procesowej w rapie zaistnienia ku temu przesłanek uchylenie wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieście we Wrocławiu z dnia 21 czerwca 2019r., sygn. akt V K 180/18 i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania temu Sądowi.
0.11.(...). Kierunek i zakres zaskarżenia
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść		☒ w całości
		☐ w części	☐		co do winy
			☐		co do kary
			☐		co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia
0.11.3.2. Podniesione zarzuty
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji
☒	art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu
☒	art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu
☒	art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia
☐	art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia
☐	art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka
☐	art. 439 k.p.k.
☐	brak zarzutów
0.11.4. Wnioski
☒	Uchylenie			☒		Zmiana

0.11.3. Granice zaskarżenia
Kolejny numer załącznika						4
Podmiot wnoszący apelację						Obrońca oskarżonego P. P. (1).
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja						Uniewinnienie oskarżonego P. P. (1) od zarzutu popełnienia przypisanego mu czynu albo też - jeśliby orzeczenie reformatoryjne okazało się niemożliwe - uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.
0.11.(...). Kierunek i zakres zaskarżenia
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść		☒ w całości
		☐ w części	☐		co do winy
			☐		co do kary
			☐		co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia
0.11.3.2. Podniesione zarzuty
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji
☒	art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu
☒	art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu
☒	art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia
☐	art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia
☐	art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka
☐	art. 439 k.p.k.
☐	brak zarzutów
0.11.4. Wnioski
☒	Uchylenie			☒		Zmiana

0.11.3. Granice zaskarżenia
Kolejny numer załącznika						5
Podmiot wnoszący apelację						Obrońca oskarżonych P. G. i A. W..
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja						Uniewinnienie oskarżonych P. G. i A. W. od stawianych im zarzutów, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie niniejszej sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji.
0.11.(...). Kierunek i zakres zaskarżenia
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść		☒ w całości
		☐ w części	☐		co do winy
			☐		co do kary
			☐		co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia
0.11.3.2. Podniesione zarzuty
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji
☐	art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu
☐	art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu
☒	art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia
☒	art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia
☒	art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka
☐	art. 439 k.p.k.
☐	brak zarzutów
0.11.4. Wnioski
☒	Uchylenie			☒		Zmiana

0.11.3. Granice zaskarżenia
Kolejny numer załącznika						6
Podmiot wnoszący apelację						Oskarżony P. G..
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja						Ponowna analiza zgromadzonego materiału.
0.11.(...). Kierunek i zakres zaskarżenia
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść		☒ w całości
		☐ w części	☐		co do winy
			☐		co do kary
			☐		co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia
0.11.3.2. Podniesione zarzuty
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji
☐	art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu
☐	art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu
☒	art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia
☒	art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia
☐	art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka
☐	art. 439 k.p.k.
☐	brak zarzutów
0.11.4. Wnioski
☐	Uchylenie			☒		Zmiana

0.11.3. Granice zaskarżenia
Kolejny numer załącznika						7
Podmiot wnoszący apelację						Obrońcy oskarżonego P. G..
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja						Uniewinnienie oskarżonego P. G. (i innych oskarżonych) od zarzucanego czynu, stosownie do art. 437§1 k.p.k., a z daleko idącej ostrożności uchylenie zaskarżonego wyroku w części co do oskarżonego P. G. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji oraz zastosowanie przez Sąd II instancji art. 435 k.p.k., w przypadku uwzględnienia apelacji innego współoskarżonego.
0.11.(...). Kierunek i zakres zaskarżenia
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść		☒ w całości
		☐ w części	☐		co do winy
			☐		co do kary
			☐		co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia
0.11.3.2. Podniesione zarzuty
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji
☐	art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu
☐	art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu
☒	art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia
☒	art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia
☒	art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka
☐	art. 439 k.p.k.
☐	brak zarzutów
0.11.4. Wnioski
☒	Uchylenie			☒		Zmiana

0.11.3. Granice zaskarżenia
Kolejny numer załącznika						8
Podmiot wnoszący apelację						Pełnomocnicy oskarżycieli posiłkowych M. S. i A. S. (1).
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja						0.1Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez: w zakresie pkt. I, II, III i IV sentencji wyroku: 1. uwzględnienie w zakresie opisów czynów przypisanych każdemu z oskarżonych, że: a) działanie oskarżonych w postaci wielokrotnego rażenia prądem z urządzenia T. X. oraz stosowania przemocy fizycznej i psychicznej podczas interwencji wobec pokrzywdzonego przyczyniło się do śmierci I. S., wypełniając znamiona nieumyślnego spowodowania śmierci pokrzywdzonego; niezależnie od powyższego: b) działanie oskarżonych wobec pokrzywdzonego stanowiło znęcanie się nad nim ze szczególnym okrucieństwem; niezależnie od powyższego: c) działanie oskarżonych względem pokrzywdzonego stanowiło tortury w rozumieniu art. 1 Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz art. 3 Konwencji; a ponadto: 2. zakwalifikowanie czynów zarzucanych każdemu z oskarżonych jako przestępstwa z art. 231 § 1 k.k. w zb. z art. 247 § 2 k.k. w zw. art. 11 § 2 k.k. w zb. z art. 155 k.k. niezależnie od powyższego: 3. wymierzenie każdemu z oskarżonych kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania w górnych granicach zagrożenia karą za przypisane im przestępstwa; 4. orzeczenie względem każdego z oskarżonych środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu policjanta, a także wszelkich innych zawodów związanych z uprawnieniem do stosowania środków przymusu bezpośredniego na okres 15 lat ; 0.2w zakresie pkt. V sentencji wyroku: 5. zasądzenie na rzecz M. S. i A. S. (1), tytułem częściowego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, kwoty po 100.000,00 złotych od każdego z oskarżonych; 0.3w zakresie uzasadnienia zaskarżonego wyroku: 6. zmiana uzasadnienia zaskarżonego wyroku w części dotyczącej opisu czynu przypisanego oskarżonym poprzez wyraźne wskazanie, że czyny te stanowiły tortury w rozumieniu art. i Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz art. 3 Konwencji, ponieważ ich działanie polegało na umyślnym zadawaniu pokrzywdzonemu ostrego bólu i cierpienia fizycznego oraz psychicznego, w celu wywarcia nacisku na pokrzywdzonego w celu wymuszenia na nim udziału w czynności procesowej, w związku z wykonywaniem przez oskarżonych obowiązków funkcjonariuszy państwowych. Ewentualnie, w przypadku nieuwzględnienia powyższych wniosków, uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie spawy do ponownego rozpoznania celem przeprowadzenia przewodu sądowego na nowo w całości.
0.11.(...). Kierunek i zakres zaskarżenia
☐ na korzyść ☒ na niekorzyść		☒ w całości
		☐ w części	☐		co do winy
			☐		co do kary
			☐		co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia
0.11.3.2. Podniesione zarzuty
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji
☒	art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu
☒	art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu
☒	art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia
☒	art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia
☒	art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka
☐	art. 439 k.p.k.
☐	brak zarzutów
0.11.4. Wnioski
☒	Uchylenie			☒		Zmiana

Dodano: 28 maja 2020, Opublikował(a): Bogumiła Skrzypek
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy we Wrocławiu
Data wytworzenia informacji: 15 kwietnia 2020