Treść orzeczenia VI P 507/24 - Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

VI P 507/24 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie z 2025-01-13

Sygn. akt VI P 507/24

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 stycznia 2025 roku.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący sędzia Przemysław Chrzanowski

Protokolant starszy protokolant sądowy Aleksandra Łaszuk

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2024 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa D. P.

przeciwko Prokuraturze Rejonowej w Wołominie

o zapłatę

1. zasądza od Prokuratury Rejonowej w Wołominie na rzecz D. P. kwotę 21.415,91 zł (dwadzieścia jeden tysięcy czterysta piętnaście złotych dziewięćdziesiąt jeden groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od następujących kwot:

- 462,27 zł od dnia 29 stycznia 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 1 marca 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 marca 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 kwietnia 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 maja 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 czerwca 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 lipca 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 września 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 października 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 listopada 2021 roku do dnia zapłaty,

- 466,29 zł od dnia 29 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty,

- 1.142,91 zł od dnia 29 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.142,91 zł od dnia 1 marca 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.142,91 zł od dnia 29 marca 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.142,91 zł od dnia 29 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 maja 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 lipca 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 września 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 października 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 listopada 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.211,21 zł od dnia 29 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty,

- 468,41 zł od dnia 1 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.207,37 zł od dnia 1 kwietnia 2023 roku do dnia zapłaty,

2. zasądza od Prokuratury Rejonowej w Wołominie na rzecz D. P. kwotę 2.700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty,

3. nadaje wyrokowi w punkcie 1 rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 18.848,29 zł (osiemnaście tysięcy osiemset czterdzieści osiem złotych dwadzieścia dziewięć groszy).

Sygn. akt VI P 507/24

UZASADNIENIE

Pozwem z daty 17 kwietnia 2024 r. skierowanym przeciwko Prokuraturze Rejonowej w Wołominie powód D. P. wniósł o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kwoty 21.415,91 zł tytułem wynagrodzenia za okres od stycznia 2021 roku do grudnia 2022 roku, a także dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2021 rok i za 2022 rok wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od następujących kwot:

- 462,27 zł od dnia 29 stycznia 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 1 marca 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 marca 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 kwietnia 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 maja 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 czerwca 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 lipca 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 września 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 października 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 listopada 2021 roku do dnia zapłaty,

- 466,29 zł od dnia 29 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty,

- 1.142,91 zł od dnia 29 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.142,91 zł od dnia 1 marca 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.142,91 zł od dnia 29 marca 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.142,91 zł od dnia 29 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 maja 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 lipca 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 września 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 października 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 listopada 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.211,21 zł od dnia 29 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty,

- 468,41 zł od dnia 1 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.207,37 zł od dnia 1 kwietnia 2023 roku do dnia zapłaty.

(pozew – k. 1 – 46)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości.

(odpowiedź na pozew – k. 57 – 62)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód D. P. jest prokuratorem Prokuratury Rejonowej w Wołominie i pełnił tę służbę w okresie objętym pozwem.

(fakty bezsporne, k. 19 - 20)

W 2021 roku D. P. otrzymywał wynagrodzenie ustalone w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019 roku ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego - zgodnie z brzmieniem ustawy z 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021.

W 2022 roku D. P. otrzymywał wynagrodzenie z uwzględnieniem przeciętnego wynagrodzenia z II kwartału 2020 roku ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego - na podstawie ustawy z 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022, powiększonego o 26 zł.

(fakty bezsporne)

Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w komunikacie z dnia 9 sierpnia 2019 roku, ogłosił, że przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019 roku wyniosło 4.839,24 zł.

Następnie Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w komunikacie z dnia 11 sierpnia 2020 roku, ogłosił, że przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 roku wyniosło 5.024,48 zł.

Z kolei przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2021 r., zgodnie z komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 10 sierpnia 2021 r. wyniosło 5.504,52 zł.

(fakty notoryjne)

Różnica w wysokości wynagrodzenia wypłacanego D. P. za okres od stycznia 2021 roku do grudnia 2021 roku - ustalonego w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019 roku - a wysokością wynagrodzenia ustaloną w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 r., wynosiła za poszczególne kolejne miesiące od lutego 2021 roku następujące kwoty:

a) - 462,27 zł,

b) - 462,27 zł,

c) - 462,27 zł,

d) - 462,27 zł,

e) - 462,27 zł,

f) - 462,27 zł,

g) - 462,27 zł,

h) - 462,27 zł,

i) - 462,27 zł,

j) - 462,27 zł,

k) - 462,27 zł,

l) - 466,29 zł.

Różnica w wysokości wynagrodzenia wypłacanego D. P. za okres od stycznia 2022 roku do grudnia 2022 roku - ustalonego w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 roku, powiększonego o 26 zł - a wysokością wynagrodzenia ustaloną w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2021 r., wynosiła za poszczególne kolejne miesiące od stycznia 2022 roku następujące kwoty:

a) - 1.142,91 zł,

b) - 1.142,91 zł,

c) - 1.142,91 zł,

d) - 1.142,91 zł,

e) - 1.200,86 zł,

f) - 1.200,86 zł,

g) - 1.200,86 zł,

h) - 1.200,86 zł,

i) - 1.200,86 zł,

j) - 1.200,86 zł,

k) - 1.200,86 zł,

l) - 1.211,21 zł,

zaś różnica w zakresie dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2021 rok – wynosiła 468,41 zł, a różnica w zakresie dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2022 rok – wynosiła 1.207,37. W sumie rzeczona różnica za czasokres dochodzony niniejszym pozwem wynosiła kwotę główną 21.415,91 zł.

(dowód – wyliczenia strony powodowej zawarte w pozwie, brak kwestionowania tych wyliczeń przez stronę pozwaną, k. 21 - 27)

Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w komunikacie z dnia 9 sierpnia 2022 roku, ogłosił, że przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2022 roku wyniosło 6.156,25 zł.

(fakt notoryjny)

W wyroku z dnia 8 listopada 2023 r. Trybunał Konstytucyjny w sprawie o sygn. K 1/23 stwierdził, że art. 8 i 9 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. z 2022 r., poz. 2666) są niezgodne z:

a) art. 178 ust. 2 w zw. z art. 1 78 ust. 1 oraz art. 173 i art. 10 ust. 1 Konstytucji przez to, że naruszają gwarancję zapewnienia sędziom wynagrodzenia na poziomie odpowiadającym godności sprawowanego przez nich urzędu oraz zakresowi ich obowiązków, a tym samym naruszają gwarancję niezawisłości sędziowskiej stanowiącej warunek niezależnego wykonywania funkcji władzy sądowniczej;

b) art. 2 w zw. z art. 1 78 ust. 2 Konstytucji w zakresie, w jakim naruszają zasadę ochrony praw nabytych oraz zaufania do państwa i stanowionego prawa polegającą na zastosowaniu arbitralnego sposobu wyznaczania podstawy wynagrodzeń sędziowskich w 2023 r;

c) art. 31 ust. 3 w zw. z art. 178 ust. 2 Konstytucji RP w zakresie, w jakim naruszają prawo sędziów do wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi obowiązków rozumiane jako podmiotowe prawo do ustalania wynagrodzenia na podstawie obiektywnych kryteriów, niezależnych od arbitralnej decyzji władzy ustawodawczej".

(fakt notoryjny)

Zgodnie z obowiązującym w Prokuraturze Regulaminem Pracy wynagrodzenie za pracę wypłacane jest pracownikom co miesiąc, z dołu w terminie do dnia 28-go każdego miesiąca (§ 32 Regulaminu).

(fakt bezsporny, k. 28 - 45)

Zgodnie z zaświadczeniem pracodawcy, wynagrodzenie powoda brutto, obliczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, wynosiło kwotę 18.848,29 zł.

(dowód: zaświadczenie z k. 61).

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie zgodnych oświadczeń stron zawartych w złożonych pismach procesowych, znajdujących nadto potwierdzenie w przedłożonej dokumentacji, która została uznana przez Sąd za wiarygodną.

Strony procesu nie wnosiły o uzupełnienie materiału dowodowego.

Sąd zważył, co następuje:

Wysokość wynagrodzeń prokuratorów na rok 2021 ustawodawca ustalił na podstawie art. 14 ust. 1 ustawy z 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020 r. poz. 2400; dalej jako ustawa okołobudżetowa na rok 2021), tj. przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2019 r. ogłoszonego w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, które opiewało na kwotę 4.839,24 zł. Prezes GUS w komunikacie z dnia 11 sierpnia 2020 r. ogłosił, że przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 r. wyniosło 5.024,48 zł. Różnica pomiędzy przeciętnym wynagrodzeniem w drugim kwartale 2020 r., a przeciętnym wynagrodzeniem w drugim kwartale 2019 r. wynosiła 185,24 zł.

Wysokość wynagrodzeń prokuratorów na rok 2022 ustawodawca ustalił na podstawie art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. poz. 2445 ze zm.; dalej jako ustawa okołobudżetowa na rok 2022), a więc w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 r. ogłoszone w komunikacie Prezesa GUS z dnia 11 sierpnia 2020 r., które wynosiło 5024,48 zł (podstawa wynagrodzenia plus 26 złotych, razem 5050,48 zł). Prezes GUS w komunikacie z dnia 11 sierpnia 2021 r. ogłosił, że przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2021 r. wyniosło 5504,52 zł. Różnica pomiędzy przeciętnym wynagrodzeniem w drugim kwartale 2021 r. a przeciętnym wynagrodzeniem w drugim kwartale 2020 r. wynosi 454,04 zł.

Sposób kształtowania wysokości wynagrodzenia miesięcznie i rokrocznie określa przepis art. art. 123 ustawy z 28 stycznia 2016 r. Prawo o prokuraturze. Podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, 1429 i 1672), z zastrzeżeniem § 1d.

Ustawodawca, co niesporne, w latach 2021-2023 zmodyfikował wysokość wynagrodzeń prokuratorów

- w 2021 r. w oparciu o art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021,

- w 2022 r. w oparciu o art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 oraz

- w 2023 r. w oparciu o art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023, stosując to rozwiązanie w miejsce art. 123 ustawy Prawo o prokuraturze.

W rozpoznawanej sprawie strona powodowa zarzuciła, że powyższe przepisy naruszają Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego, praktyka sądowa musi uwzględniać "postanowienia ustawy rangi zasadniczej, hierarchiczne usytuowanie której - w obowiązującym porządku prawnym i nakaz bezpośredniego stosowania przepisów (Konstytucji art. 8) - nie mogą być pomijane przy wykładni i stosowaniu ustaw zwykłych mających zapewnić realizację konstytucyjnej powinności sądów rozpatrzenia każdej sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki (art. 45 ust. 1 Konstytucji). Ranga zaś i znaczenie tego postanowienia została zrównana w powołanym przepisie Konstytucji z podstawowymi zasadami funkcjonowania sądów, niezależność, bezstronność i niezawisłość (vide: Wyrok SN z 24 stycznia 2001 r., II CKN 28/01, niepubl.).

Wśród reguł kolizyjnych stosowaną i zasadną do zastosowania w tej sprawie formułą dokonywania bezpośredniego stosowania Konstytucji jest odmowa zastosowania sprzecznego z Konstytucją przepisu ustawy zgodnie z regułą lex superior derogat legi inferiori (ustawa nadrzędna uchyla ustawy podrzędne).

W polskim systemie prawnym orzeczenie odnoszące się do zgodności normy ustawowej z Konstytucją, związane z przełamaniem (wzruszeniem) domniemania konstytucyjności na podstawie reguł walidacyjnych, możliwe jest w dwóch sytuacjach obejmujących konieczność rozstrzygnięcia problemu konstytucyjnego:

1) w toku tzw. kontroli abstrakcyjnej dokonywanej przez TK, w chwili rozstrzygnięcia o niekonstytucyjności normy abstrakcyjnej i generalnej zawartej w przepisie ustawy (już od chwili ogłoszenia orzeczenia),

2) w toku stosowania prawa w indywidualnej sprawie przez sąd powszechny lub administracyjny, który może odmówić zastosowania niezgodnej z Konstytucją normy indywidualnej i konkretnej wyinterpretowanej z przepisu ustawy i rozstrzygnąć sprawę, bezpośrednio stosując normę wyinterpretowaną z Konstytucji lub stosując alternatywną, możliwą do zastosowania normę ustawową, gdyby sąd doszedł do przekonania, że (koniunkcyjnie):

(a) stosując sprzeczną z Konstytucją ustawową normę indywidualną i konkretną

(b) będzie musiał wydać orzeczenie niesprawiedliwe i naruszające konstytucyjne gwarancje,

(c) zarazem norma konstytucyjna jest precyzyjna w stopniu umożliwiającym jej bezpośrednie zastosowanie jako samoistnej podstawy rozstrzygnięcia lub istnieje alternatywna, możliwa do zastosowania i zgodna z Konstytucją norma ustawowa, a jednocześnie,

(d) sąd nie dysponuje w danym przypadku możliwością rozstrzygnięcia kolizji ani na podstawie reguły przewidzianej w art. 91 ust. 2 lub 3 Konstytucji, z uwagi na sprzeczność tej normy z ratyfikowaną umową międzynarodową lub z prawem unijnym, ani nie ma możliwości uzgodnienia normy ustawowej z Konstytucją zgodnie z wykładnią prokonstytucyjną lub mechanizmem współstosowania normy Konstytucji oraz prokonstytucyjnie wyłożonej normy ustawy (tak: prof. dr hab. M. G., Bezpośrednie stosowanie konstytucji w orzecznictwie sądowym, Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny rok LXXX - zeszyt 1 - 2018).

Sąd Najwyższy w wyroku z 8 sierpnia 2017 r., I UK 325/16 wskazał, że stosowanie Konstytucji nie jest zastrzeżone wyłącznie dla Trybunału Konstytucyjnego (art. 188 ust. 1), ale należy również do sądów, zarówno w przypadku zaistnienia luki w prawie, jak i wówczas, gdy sąd dojdzie do przekonania, że przepis ustawy jest niezgodny z Konstytucją i nie powinien być zastosowany w konkretnej sprawie. Należy jednak zaznaczyć, że - z uwagi na bezpieczeństwo obrotu prawnego kształtowanego również przez indywidualne akty stosowania prawa, jakimi są orzeczenia sądowe - odmowa zastosowania przepisu ustawy może nastąpić wyłącznie w wypadku, gdy sąd rozpoznający sprawę nie ma wątpliwości co do niezgodności tego przepisu z Konstytucją, a sprzeczność ma charakter oczywisty, inaczej mówiąc, gdy zachodzi sytuacja oczywistej niekonstytucyjności przepisu.

Zatem istotne w sprawie było rozstrzygniecie na podstawie zastosowania tzw. „rozproszonej kontroli konstytucyjności przepisów” zgodności z Konstytucją przepisów art. 14 ustawy z 19 listopada 2020 o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. 2020.2400 z 2020.12.29), art. 10 ustawy z 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. poz. 2445 z późn. zm.) i art. 10 ustawy z 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. 2022.2666 z 2022.12.19).

Jednocześnie należy podkreślić, że przepis art. 8 ustawy z 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. poz. 2666 z późn. zm.) został uznany za niezgodny z art. 178 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 8 listopada 2023 r. sygn. akt K 1/23 (Dz. U. 2023.2479). Zgodnie z tym wyrokiem wymieniony wyżej przepis traci moc z dniem 15 listopada 2023 r. W powyższym orzeczeniu Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że:

1. art. 8 i art. 9 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. poz. 2666, z późn. zm.) są niezgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2. art. 7 ustawy powołanej w punkcie 1 jest niezgodny z art. 195 ust. 2 Konstytucji.

Wprawdzie wyrok ten dotyczy ustawy okołobudżetowej na 2023 r., to z całą pewnością ma też zastosowanie w odniesieniu do zamrożenia uposażeń ustawami okołobudżetowymi także na 2021 r. i 2022 r.

Trybunał Konstytucyjny odwołał się do wyroku z 12 grudnia 2012 r. K 1/12, który Sąd w całości podziela co do meritum sentencji jak i zawartego uzasadnienia, w którym wyjaśnił, że "najważniejszym aspektem wynagrodzenia godnego urzędu sędziego jest, by sposób ustalania jego wysokości był oparty na obiektywnych, wymiernych przesłankach i działał z mocy samej ustawy - niejako «automatycznie», bez potrzeby podejmowania w tej sprawie ocennych decyzji, które mogłyby być instrumentem nacisku na sędziów. Istotna jest, oczywiście, także sama wysokość wynagrodzenia, które powinno zapewniać bezpieczeństwo finansowe sędziemu i jego rodzinie, rekompensować rygorystyczne ograniczenia w podejmowaniu innej działalności zarobkowej oraz sprzyjać budowaniu prestiżu urzędu sędziego".

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 12 grudnia 2012 r. K 1/12 sformułował także nieprzekraczalne "warunki brzegowe" wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego i zakresowi jego obowiązków, powołane także przez Trybunał Konstytucyjny w aktualnym wyroku z 8 listopada 2023 r. K1/23. Te nieprzekraczalne "warunki brzegowe" są następujące:

1. "Wynagrodzenia sędziów powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość - zarówno wobec całej tej grupy zawodowej - ze strony władzy wykonawczej, jak i w odniesieniu do poszczególnych sędziów, co do których niedopuszczalne jest uzależnianie jego wysokości od indywidualnej oceny ich pracy."

2. "Wysokość wynagrodzenia sędziego, w tym rozpoczynającego karierę w zawodzie sędziowskim sędziego sądu rejonowego, powinna znacząco przewyższać wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej."

3. "Wynagrodzenia sędziów powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową nie mniejszą niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej."

4. "W trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia sędziów powinny być bardziej - niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami."

5. "Niedopuszczalne jest obniżenie w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów, z wyjątkiem sytuacji, o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji (przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia)".

Kluczowa dla istoty sprawy jest analiza każdego z wyżej wymienionych warunków w odniesieniu do przedmiotu kontroli. Zasady wynagradzania sędziów sformułowane w ustawie okołobudżetowej na 2023 r. muszą spełniać wszystkie warunki brzegowe, by stwierdzić o ich konstytucyjności.

Niewątpliwie nie może być mowy o naruszeniu w ustawie okołobudżetowej na 2023 r. warunku wskazanego w pkt 5. Zmiana zasad wynagradzania sędziów nie przewiduje obniżenia ich nominalnej wysokości. Nie zachodzi sytuacja, o której mowa w art. 216 ust. 5 Konstytucji; relacja państwowego długu publicznego do (...) nie przekracza poziomu 60%. Równie oczywiste jest spełnienie w przepisach kształtujących zasady wynagradzania sędziów warunku wskazanego w pkt 2. Wynagrodzenia sędziów znacząco przewyższają wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej, choćby z uwagi na opisany już w uzasadnieniu sposób wyliczania tych wynagrodzeń. Kwoty wskazane zarówno w prawie o ustroju sądów powszechnych, ustawie o Sądzie Najwyższym oraz ustawie o statusie Sędziów TK jak i w ustawie okołobudżetowej na 2023 r. pełnią rolę jedynie kwoty bazowej. Właściwe wynagrodzenie sędziów wylicza się jako iloczyn owej kwoty bazowej i mnożników określonych w przytoczonych ustawach. Wynagrodzenie sędziów jest więc kilkukrotnie wyższe od przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej i takie pozostaje bez względu na tempo jego wzrostu.

Trybunał podkreślił, że już sama analiza przepisów kształtujących sposób wynagradzania sędziów w latach 2021-2023 pozwala stwierdzić, że w każdym z ostatnich trzech lat budżetowych ustawodawca przyjął inną koncepcję co do konstrukcji tego mechanizmu.

Każda z modyfikacji zasad wynagradzania sędziów na mocy ustawy okołobudżetowej miała w istocie rzeczy charakter tymczasowy, ponieważ co do zasady podstawa zasadniczych wynagrodzeń sędziowskich ustalana jest na podstawie przepisów prawa o ustroju sądów powszechnych. Tymczasem od przeszło trzech lat reguła ta była "tymczasowo" modyfikowana, za każdym razem w inny sposób. Taki stan rzeczy sprawia, że poddać można w wątpliwość sens istnienia norm regulujących podstawę zasadniczego wynagrodzenia sędziów w wyżej wspomnień ustawie. Stosowanie jednorocznych rozwiązań tymczasowych w perspektywie wieloletniej, dodatkowo o zmiennym charakterze, sprawia, że nie został spełniony warunek brzegowy wymieniony w pkt 1 czyli wykluczenie jego uznaniowego kształtowania przez ustawodawcę w stosunku do grupy sędziów.

W sprawie wynagrodzeń sędziów i prokuratorów w latach 2021-2023 z jednej strony ustawodawca odchodzi od ukształtowanych, stabilnych zasad ich wynagradzania, z drugiej zaś podwyższa uposażenia innych grup zawodowych, co jest swoistą niekonsekwencją i różnicowaniem grup zawodowych. Ograniczenia stosowane wobec sędziów i prokuratorów nie przeszkodziły przyjęciu rozwiązań zawartych w ustawie z 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1834), która zmieniła ustawę z 21 listopada 2021 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1282, ost.zm. Dz. U. z 2021 r. poz. 1834). Ustawa nowelizująca i nowe rozporządzenie Rady Ministrów z 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. poz. 1960) weszły w życie 1 listopada 2021 r. Ze wskazaną datą wprowadzono istotne zmiany dotyczące wynagrodzeń osób wchodzących w skład organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego oraz diet radnych, zwiększając wartość ich uposażeń. Minimalne wynagrodzenie ww. osób nie może być niższe niż 80% maksymalnego wynagrodzenia określonego dla poszczególnych stanowisk w przepisach wydanych na podstawie art. 37 ust. 1 tejże ustawy. Ustalono przy tym, że maksymalne wynagrodzenie na danym stanowisku stanowi suma maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego oraz maksymalnego poziomu dodatku funkcyjnego, a w przypadku wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów oraz marszałków województwa także kwoty dodatku.

Podniesiono też poziom maksymalnego wynagrodzenia ww. osób decydując, że nie może ono przekroczyć w okresie miesiąca 11,2-krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw. Przed nowelizacją maksymalny poziom nie mógł przekroczyć 7 krotności kwoty bazowej. W ustawie budżetowej na rok 2021 kwota ta została określona na poziomie 1789,42 zł. Oznacza to wzrost maksymalnego wynagrodzenia z 12.525,94 zł na 20.041,50 zł.

Ustawa nowelizująca dokonała także zmian we wszystkich trzech ustrojowych ustawach samorządowych w zakresie maksymalnego poziomu diet przysługujących radnym. Po nowelizacji ustawy o której mowa wyżej, wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć w ciągu miesiąca łącznie 2,4 krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2020 r. poz. 1658). Tym samym maksymalna dieta radnego może wynieść 4.294,61 zł zamiast dotychczasowych 2.684,13 zł (1,5 krotności kwoty bazowej). Także w tym przypadku znowelizowane przepisy mają zastosowanie do ustalania wysokości diet od dnia 1 sierpnia 2021 r.

Ponadto na mocy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 2021 r., (Dz. U. z 2021 r. poz. 1394) z dniem 1 sierpnia 2021 r. zmieniono rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Jego zapisy w sposób istotny zwiększyły mnożniki kwoty bazowej, stanowiącej podstawę ustalenia wartości uposażenia osób nim objętych.

Dodatkowo z mocy ustawy z dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1834) ze skutkiem od 1 listopada 2021 r. zwiększono wartość uposażenia Prezydenta RP. Również w 2022 r. przyjęto podwyżki dla tzw. służb mundurowych i pracowników sfery publicznej (w tym sądów i prokuratury).

Dowolność i uznaniowość działania prawodawcy stanowi jednoznaczne odstępstwo od zasady sprawiedliwości społecznej wynikającej z art. 2 Konstytucji, zasady równości wobec praca i niedyskryminacji wyrażonej w art. 32. Konstytucji oraz zasady zapewnienia sędziom wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków art. 178 ust. 2 Konstytucji. Zatem przepisy tzw. ustaw okołobudżetowych na lata 2021 i 2022 (a także za 2023 rok co już jest przesądzone wyrokiem TK) kształtujące w sposób odmienny zasady wynagradzania nie spełniają warunków brzegowych konstytucyjności tych przepisów określonych w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2 grudnia 2012 r. K 1/12. Nie spełniają mianowicie kryterium braku uznaniowości ze strony organów władzy wykonawczej i ustawodawczej, względem całej grupy sędziów sądów powszechnych, Sądu Najwyższego, prokuratorów, nie podania przekonujących i obiektywnych kryteriów tych modyfikacji. Po drugie szczególnego chronienia przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami, w trudnej sytuacji budżetu państwa, wynagrodzeń sędziów bardziej - niż wynagrodzeń wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej, w sytuacji opisanego wyżej podwyższania wynagrodzeń Prezydenta RP, pracowników zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, wójtów, burmistrzów i prezydentów miast.

W uzasadnieniu do projektu ustawy okołobudżetowej na 2022 r. nie wskazano żadnego uzasadnienia dla dalszego braku waloryzacji wynagrodzeń sędziów i prokuratorów, jego zamrożenia, zaś w uzasadnieniu do ustawy okołobudżetowej na rok 2023 r. wskazano, iż Działanie takie podyktowane jest szczególnymi okolicznościami mającymi istotny wpływ na sytuację budżetową kraju. Należy mieć na uwadze, iż ogromny wpływ na stan budżetu państwa w ostatnich latach miała pandemia COVID-19 i jej skutki. Dodatkowo rosyjska inwazja na Ukrainę, bezprecedensowy wzrost cen energii oraz zakłócenia w łańcuchach dostaw utrudniają powrót do stanu normalności i przekładają się na potrzebę zabezpieczenia w budżecie państwa nowych niezbędnych wydatków. Wybuch wojny w Ukrainie znacząco zmienił perspektywy gospodarki w bieżącym i kolejnym roku. Wzrost niepewności, zaburzenia w handlu i na rynkach finansowych oraz globalny wzrost cen spowodował, że prognozowane tempo wzrostu w roku bieżącym i kolejnym będą niższe. (...) Należy mieć na uwadze istotny wzrost nakładów na wynagrodzenia sędziów i prokuratorów na przestrzeni ostatnich lat. Wyasygnowanie dodatkowych środków na wynagrodzenia dla tych grup oznaczałoby konieczność redukcji wydatków w pozostałych sferach działalności państwa, co mogłoby negatywnie wpłynąć na realizację innych zadań publicznych finansowanych ze środków budżetu państwa.

Z obwieszczeń Ministra Finansów na lata 2020-2023 w sprawie ogłoszenia kwot, o których mowa w art. 38 i art. 38a ustawy o finansach publicznych wynika, iż relacja do produktu krajowego brutto kwoty państwowego długu publicznego wynosiła pod koniec roku budżetowego 2019 - 43,6%, pod koniec roku budżetowego 2020 - 47,8%, pod koniec roku budżetowego 2021 - 43,8, zaś pod koniec roku budżetowego 2022 - 39,3%. Zatem relacja kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto jest zdecydowanie niższa w latach 2021 - 2023 niż pod koniec roku budżetowego 2011 którego przedmiotem był wyrok TK. Jest to szczególnie istotne w kontekście argumentacji przedstawionej w uzasadnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który jako okoliczność mogącą uzasadniać wstrzymanie waloryzacji wynagrodzeń sędziów podał drastyczne pogorszenie stanu finansów publicznych w postaci zagrożenia przekroczenia progu ostrożnościowego tj. 55% PKB. Na przestrzeni lat doszło do zmian ustawy o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r. jednak zarówno w ustawie w brzmieniu obowiązującym w 2012 r. (Dz. U. Nr 157, poz. 1240) oraz od 2019 r. (Dz. U. z 2019 r. poz. 869) przewidziane są tożsame procedury ostrożnościowe dla progu w wysokości 55% - 60%, więc możliwe jest obiektywne porównanie tych wskaźników dla obu stanów faktycznych.

Zauważyć też należy, że w uzasadnieniach do projektów ustaw okołobudżetowych nie powołano się na żadne konkretne wskaźniki ekonomiczne, które odnosiłyby się do sytuacji finansowej państwa - w przeciwieństwie do uzasadnienia ustawy okołobudżetowej na 2012 r., gdzie powołano się na konkretne zagrożenie w postaci ryzyka przekroczenia drugiego progu ostrożnościowego. W uzasadnieniach projektów ustaw okołobudżetowych ograniczono się do wskazania ogólnych sformułowań tj. "zmienione perspektywy gospodarki", "prognozowane tempo wzrostu w roku bieżącym i kolejnym będą niższe". Określenia te są bardzo ogólne i nie wskazują na konkretne problemy budżetu państwa, a nadto odnoszą się do prognoz, przyszłych wskaźników ("prognozowane tempo wzrostu") które mogą, ale nie muszą osiągnąć zakładanych wielkości. Nie doszło też do takich zmian gospodarczych które uzasadniałyby „zamrożenie” wynagrodzeń sędziów, przy podnoszeniu subwencji i wynagrodzeń dla innych grup zawodowych i społecznych.

Zostały w konsekwencji spełnione wszystkie przesłanki do wydania orzeczenia odnoszącego się do zgodności normy ustawowej z Konstytucją, związane z wzruszeniem domniemania konstytucyjności przepisów art. 14 ustawy z 19 listopada 2020 o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. 2020.2400 z 2020.12.29) i art. 10 ustawy z 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. poz. 2445 z późn. zm.). Stosując prokonstytucyjną wykładnię, należy wobec tego stwierdzić, że podstawą wynagrodzenia zasadniczego jest art. 123 Prawo o prokuraturze. Przepisy ustaw okołobudżetowych za lata 2021 i 2022 r., stanowiące podstawę wypłacanych powodowi wynagrodzeń są sprzeczne z art. 178 ust. 2 i art. 2 oraz art. 32 Konstytucji. Wnioskiem z powyższych rozważań jest ponowne podkreślenie, że podjęte w ustawach okołobudżetowych na 2021 i na 2022 rozwiązanie mające zastąpić w tym czasie art. 123 Prawo o prokuraturze przekraczało granice warunków brzegowych, których przestrzeganie byłoby zgodne z ww. normami konstytucyjnymi.

Powód D. P. jest prokuratorem Prokuratury Rejonowej w Wołominie i pełnił tę służbę w okresie objętym pozwem. W 2021 roku D. P. otrzymywał wynagrodzenie ustalone w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019 roku ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego - zgodnie z brzmieniem ustawy z 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021. W 2022 roku D. P. otrzymywał wynagrodzenie z uwzględnieniem przeciętnego wynagrodzenia z II kwartału 2020 roku ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego - na podstawie ustawy z 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022, powiększonego o 26 zł.

- 462,27 zł,

- 466,29 zł.

- 1.142,91 zł,

- 1.200,86 zł,

- 1.211,21 zł,

Zgodnie z art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Obowiązek zapłaty odsetek nie jest uzależniony ani od powstania po stronie wierzyciela szkody, ani od tego, czy dłużnik ponosi odpowiedzialność za uchybienie w wykonaniu zobowiązania. Art. 481 § 1 k.c., nie przewidując okoliczności egzoneracyjnych pozwalających dłużnikowi uwolnić się od obowiązku zapłaty odsetek za opóźnienie, kształtuje jego odpowiedzialność jako odpowiedzialność absolutną (tak: A. Lutkiewicz-Rucińska [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2024, art. 481 k.c.). Przesłanką powstania po stronie wierzyciela roszczenia o odsetki za opóźnienie jest sam fakt opóźnienia dłużnika ze spełnieniem świadczenia pieniężnego (tak: SN w wyroku z 8.03.2002 r., III CKN 548/00; SN w wyroku z 10.08.2005 r., I CK 110/05; SN w wyroku z 22.06.2010 r., IV CSK 16/10). Należy też dodać, że zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 24.06.2022 r. „Przekonanie dłużnika, że nie jest zobowiązany lub jest zobowiązany w innej wysokości, nie uchyla obowiązku zapłaty odsetek za czas opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego” ( (...) 270/22).

W świetle powyższych rozważań, zasadność roszczenia odsetkowego nie budziła wątpliwości Sądu. W konsekwencji Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu w tym zakresie.

Biorąc wszystko powyższe pod uwagę, Sąd na podstawie ww. przepisów zasądza od

Prokuratury Rejonowej w Wołominie na rzecz D. P. kwotę 21.415,91 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od następujących kwot:

- 462,27 zł od dnia 29 stycznia 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 1 marca 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 marca 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 kwietnia 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 maja 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 czerwca 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 lipca 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 września 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 października 2021 roku do dnia zapłaty,

- 462,27 zł od dnia 29 listopada 2021 roku do dnia zapłaty,

- 466,29 zł od dnia 29 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty,

- 1.142,91 zł od dnia 29 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.142,91 zł od dnia 1 marca 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.142,91 zł od dnia 29 marca 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.142,91 zł od dnia 29 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 maja 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 lipca 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 września 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 października 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.200,86 zł od dnia 29 listopada 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.211,21 zł od dnia 29 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty,

- 468,41 zł od dnia 1 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty,

- 1.207,37 zł od dnia 1 kwietnia 2023 roku do dnia zapłaty.

Na podstawie art. 98 k.p.c. Sąd zasądza od pozwanego na rzecz powoda pełną minimalną stawkę wynagrodzenia zawodowego pełnomocnika, tj. kwotę 2.700 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Rygor natychmiastowej wykonalności nadano do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia powoda zgodnie z art. 477² § 1 k.p.c. (k. 61).

Mając powyższe na względzie orzeczono jak w wyroku.

Dodano: 22 kwietnia 2025, Opublikował(a): Ewa Romanek
Podmiot udostępniający informację: Sąd Rejonowy dla Warszawy-Pragi Południe w Warszawie
Osoba, która wytworzyła informację: sędzia Przemysław Chrzanowski
Data wytworzenia informacji: 13 stycznia 2025