Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 listopada 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Arkadiusz Zagrobelny

Protokolant – Sekr. sąd. Dominika Zajdowska

po rozpoznaniu 29 października 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania Syndyka Masy Upadłości (...) sp. z o.o. w upadłości w J.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 13 grudnia 2023 r. nr. (...)

1)  zmienia zaskarżoną decyzję:

a)  w zakresie punktu pierwszego i drugiego w ten sposób, że usuwa stwierdzenie „ w imieniu i na rachunek którego działa Pani D. B. – Syndyk masy upadłości (...) Sp. z.o.o. w upadłości”;

b)  w zakresie punktu drugiego w ten sposób, że usuwa stwierdzenie „ to jest w wysokości (...) % przychodu uzyskanego przez ww. przedsiębiorcę w 2018 r. z działalności koncesjonowanej polegającej na obrocie energią elektryczną”;

2)  oddala odwołanie w pozostałym zakresie;

3)  zasądza od (...) sp. z.o.o. w upadłości w J. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny/

Sygn. akt: XVII AmE 57/24

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 5 listopada 2024 r.

Decyzją 13 grudnia 2023 r. Nr (...)) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej również jako: „Prezes URE”, „pozwany”) na podstawie:

- art. 168 pkt 1 oraz art. 169 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 170 ust. 1 i ust. 2 pkt 1, art. 174 ust. 1 oraz w zw. z art. 52 ust. 1, art. 59 pkt 2 i art. 90 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2023 r. poz. 1436 z późn. zm., dalej również jako: „ ustawa OZE”),

- § 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Energii z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie zmiany wielkości udziału ilościowego sumy energii elektrycznej wynikającej z umorzonych świadectw pochodzenia potwierdzających wytworzenie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w latach 2018-2019 (Dz. U. z 2017 r. poz. 1559, dalej również jako: „ rozporządzenie ME”),

- art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 775 z późn, zm., dalej również jako: „ k.p.a. ”)

po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy: (...) Sp. z o.o. w upadłości z siedzibą w miejscowości J., w imieniu i na rachunek którego działa Pani D. B. - Syndyk masy upadłości (...) Sp. z o.o. w upadłości,

orzekł, że:

1)  przedsiębiorca: (...) Sp. z o.o. w upadłości, z siedzibą w miejscowości J., w imieniu i na rachunek którego działa Pani D. B. - Syndyk masy upadłości (...) Sp. z o.o. w upadłości, nie przestrzegał za rok 2018, określonego w art. 52 ust. 1 ustawy OZE (w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 września 2023 r.) w zakresie, o którym mowa w art. 59 pkt 2 ustawy OZE z uwzględnieniem § 1 pkt 2 rozporządzenia ME, obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki świadectw pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej z biogazu rolniczego od dnia wejścia w życie rozdziału 4 ustawy OZE, tj. od dnia 1 lipca 2016 r., w instalacjach odnawialnego źródła energii znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zlokalizowanych w wyłącznej strefie ekonomicznej, na zasadach określonych w art. 47 ustawy OZE, względnie uiszczenia opłaty zastępczej, w terminie do dnia 30 czerwca 2019 r.;

2)  za niewywiązanie się z obowiązku opisanego w punkcie pierwszym wymierzył przedsiębiorcy: (...) Sp. z o.o. w upadłości, z siedzibą w miejscowości J., w imieniu i na rachunek którego działa Pani D. B. - Syndyk masy upadłości (...) Sp. z o.o. w upadłości, karę pieniężną w kwocie 512 202,32 zł tj. w wysokości (...)% przychodu uzyskanego przez ww. przedsiębiorcę w 2018 r. z działalności koncesjonowanej polegającej na obrocie energią elektryczną.

(decyzja Prezesa URE z dnia 13.12.2023 r. k. 6-10 akt sąd.)

Odwołanie od decyzji (zaskarżając ją w całości) wniósł syndyk masy upadłości (...) Sp. z o. o. w upadłości z siedzibą w J. (dalej również jako: „ powód”, „odwołujący”), zarzucając jej naruszenie:

I.  art. 11 k.p.a. poprzez niewyjaśnienie z jakich przyczyn nie Organ nie zastosował instytucji odstąpienia od wymierzenia kary, w sytuacji gdy obowiązkiem organów administracji publicznej jest pogłębianie zaufania obywateli do organów, w szczególności poprzez dokładne wyjaśnienie motywów rozstrzygnięcia;

II.  art. 8 k.p.a. w zw. z art. 6 k.p.a. poprzez wezwanie Odwołującego do przedłożenia dokumentów potwierdzających wysokość przychodu osiągniętego w roku 2022, przy jednoczesnym przyjęciu jako podstawy do wymierzenia kary przychodu z działalności osiągniętego w roku 2018;

III.  art. 170 ust. 1 ustawy OZE w zw. z art. 7a § 1 k.p.a. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu jako podstawy wymierzenia kary przychodu z działalności osiągniętego w 2018 roku, w sytuacji gdy z brzmienia przepisu wynika, że jeżeli kara pieniężna jest związana z działalnością gospodarczą wykonywaną na podstawie koncesji albo wpisu do rejestru działalności regulowanej, wysokość kary nie może być wyższa niż 15 % przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z prowadzonej działalności koncesjonowanej albo działalności wykonywanej na podstawie wpisu do rejestru działalności regulowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, co prowadzi do wniosku, że organ jako podstawę wymierzenia kary powinien był przyjąć kwotę przychodu osiągniętego w roku 2022., tj. roku poprzedzającym rok, w którym doszło do wymierzenia kary pieniężnej;

IV.  art. 174 ust. 1 i 2 ustawy OZE poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na nieodstąpieniu od wymierzenia kary pieniężnej wobec (...) Sp. z o. o. w upadłości, w sytuacji gdy zaistniały przesłanki do odstąpienia od wymierzenia kary.

Na podstawie wskazanych zarzutów Odwołujący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

(odwołanie powoda z dnia 15.01.2024 r. k. 13-19 akt sąd.)

W odpowiedzi na odwołanie, Prezes URE, wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

(pismo Prezesa URE z dnia 22.04.2024 r. k. 36-41 akt sąd.)

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały prezentowane stanowiska.

(protokół z rozprawy z dnia 29.10.2024 r. k. 66 akt sąd.)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o. o. w upadłości z siedzibą w J. posiadała koncesję na obrót energią elektryczną wydaną na podstawie decyzji Prezesa URE z dnia 20 lipca 2011 r., nr (...), obowiązującą od dnia 25 lipca 2011 r. do dnia 30 marca 2021 r.

(okoliczności bezsporne)

Spółka dokonywała sprzedaży energii elektrycznej do odbiorców końcowych na przełomie lat 2017-2020 r.

Spółka w 2018 r. dokonała sprzedaży energii elektrycznej odbiorcom końcowym w ilości(...)MWh., w związku z tym była zobowiązana do realizacji obowiązku, o którym mowa w art. 52 ust. 1 ustawy OZE w zakresie o którym mowa w § 1 pkt 2 Rozporządzenia ME, za rok 2018 w ilości 1 313,208 MWh.

(pismo (...) Sp. z o. o. z dnia 27.04.2023 r. k. 21-22v akt adm., pismo (...) S.A. z dnia 26.05.2023 r. k. 23-24 akt adm., pismo (...) S.A. z dnia 28/.04.2023 r. k. 25-25v akt adm., pismo (...) Sp. z o. o. z dnia 28.04.2023 r. k. 26-26v akt adm., pismo (...) S.A. z dnia 28.04.2023 r. k. 27 akt adm.)

W tym miejscu wskazać należy, iż na etapie postępowania administracyjnego, Powód nie kwestionował powyższych wartości (Pozwany w piśmie z dnia 31.05.2003 r. ilość sprzedanej przez Powoda energii elektrycznej ustalił właśnie na (...) MWh, a w konsekwencji wysokość obowiązku na 1 313,208 MWh – k. 29 akt adm). Powód powyższego nie kwestionował również w odwołaniu od decyzji (pismo z dnia 15.01.2024 r.). Dopiero w piśmie z dnia 24.07.2024 r. Powód zamieści ogólnikowe stwierdzenie, że Pozwany nie wyjaśnił w jaki sposób i w oparciu o jakie stawki dokonał obliczenia (k. 48v). Na rozprawie w dniu 24.10.2024 r. Powód doprecyzował, że w istocie nie ma wiedzy jaka ilość energii elektrycznej została przez niego sprzedana w 2018 r. (k. 66v).

W ocenie Sądu, z zebranego w sprawie materiału dowodowego (w tym, z przekazanych przez operatorów sieci dystrybucyjnych informacji) wynika, że ilość sprzedanej przez Powoda energii była taka jak ustalił Pozwany. Jednocześnie, Powód nie przedstawił żadnych dowodów na to, że ilość ta była inna (co więcej Powód oświadczył, że nie ma wiedzy w tym przedmiocie.

Przedsiębiorca za okres od dnia 1 stycznia 2018 r. do dnia 31 grudnia 2018 r. nie przedstawił Prezesowi URE do umorzenia świadectw pochodzenia potwierdzających wytworzenie energii elektrycznej z biogazu rolniczego od dnia wejścia w życie rozdziału 4 ustawy OZE, względnie nie uiścił opłaty zastępczej na konto Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

(okoliczności bezsporne)

Postanowieniem z dnia 20 listopada 2018 roku Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy (sygn. akt X GU 1536/18) ogłosił upadłość Spółki.

(kopia postanowienia Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy z dnia 20.11.2018 r. k. 17 akt sąd.)

Rok 2018 był ostatnim rokiem (przed wydaniem zaskarżonej decyzji), w którym przedsiębiorca osiągnął przychód z tytułu działalności objętej koncesją. Przychód z działalności koncesjonowanej, polegającej na obrocie energią elektryczną w 2018 r. wyniósł (...)zł.

(okoliczność bezsporna)

W dniu 27 września 2022 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wezwał powoda do przekazania m.in. informacji dotyczących dokonanej w latach 2017-2020 sprzedaży energii elektrycznej oraz realizacji obowiązku w zakresie uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectw pochodzenia względnie uiszczenia opłaty zastępczej, jednakże powód nie udzielił stosownych informacji.

(okoliczność bezsporna k. 6v akt sąd., a ponadto pismo Prezesa URE z dnia 27.09.2022 r. wraz z załącznikami k. 5-14 akt adm., z.p.o. k. 15-15v akt adm.)

W dniu 31 maja 2023 r. pozwany wszczął z urzędu postepowanie administracyjne w sprawie wymierzenia (...) Sp. z o. o. w upadłości kary pieniężnej w związku z ujawnieniem możliwości niezrealizowania za 2018 r. obowiązków w zakresie uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectw pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej z biogazu rolniczego od dnia wejścia w życie rozdziału 4 ustawy OZE. Pozwany wskazał, iż brakująca ilość energii elektrycznej niezbędnej do realizacji obowiązku, o którym mowa w art. 52 ust 1 ustawy OZE, w zakresie o którym mowa w § 1 pkt 2 rozporządzenia ME, wynosi 1 313,208 MWh. Jednocześnie, Prezes URE wezwał syndyka masy upadłości (...) Sp. z o. o. w upadłości do przedłożenia w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania, dokumentów mających związek ze sprawą, dotyczących działań podjętych przez Przedsiębiorcę w związku z istniejącym za rok 2018 obowiązkiem uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectw pochodzenia potwierdzających wytworzenie energii elektrycznej z biogazu rolniczego od dnia wejścia w życie rozdziału 4 ustawy OZE. Pozwany, wezwał również Przedsiębiorcę do udzielenia wszelkich wyjaśnień i informacji mogących mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia w niniejszym postępowaniu oraz do przekazania dokumentów pozwalających na ustalenie sytuacji finansowej Przedsiębiorcy.

(okoliczności bezsporne k. 6v-7 akt sąd., a ponadto pismo Prezesa URE z dnia 31.05.2023 r. k. 28-31 akt adm.)

W dniu 17 sierpnia 2023 r. Prezes URE zawiadomił syndyka masy upadłości (...) Sp. z o. o. w upadłości w J. o zakończeniu postępowania dowodowego i o przysługującym mu prawie do zapoznania się z całością zebranego materiału dowodowego oraz wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz złożenia dodatkowych uwag i wyjaśnień.

(okoliczności bezsporne k. 7 akt sąd., a ponadto pismo Prezesa URE z dnia 17.08.2023 r. k. 34-35 akt adm.)

W roku 2022 przychody z działalności przedsiębiorcy wyniosły 0 zł.

(okoliczności bezsporne)

Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd oparł się na niespornych twierdzeniach stron (art. 229 k.p.c. oraz art. 230 k.p.c.). Twierdzenia te, mając oparcie w znajdujących się w aktach sprawy dokumentach (art. 245 oraz art. 246 k.p.c.) nie budziły wątpliwości Sądu.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył co następuje:

Odwołanie podlegało oddaleniu.

Niniejsza sprawa dotyczy nałożenia przez Prezesa URE kary pieniężnej za nieprzestrzeganie przez Przedsiębiorcę ( (...) sp. z o. o. w upadłości), obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectw pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej z biogazu rolniczego od dnia wejścia w życie rozdziału 4 ustawy OZE (od 1 lipca 2016 r.), w instalacjach odnawialnego źródła energii znajdujących się na terytorium RP lub zlokalizowanych w wyłącznej strefie ekonomicznej, w terminie do dnia 30 czerwca 2019 r.

W tym miejscu Sąd odniesie się do przyczyny zmiany decyzji w zakresie określonym w punkcie 1 a) wyroku.

W myśl art. 160 § 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – prawo upadłościowe (Dz. U z 2024. poz. 794, t.j. dalej również jako: „ p.u.”), w sprawach dotyczących masy upadłości syndyk dokonuje czynności w imieniu własnym na rachunek upadłego. Syndyk nie odpowiada za zobowiązania zaciągnięte w sprawach dotyczących masy upadłości (§ 2). Zgodnie z art. 60 ¹ p.u. po ogłoszeniu upadłości przedsiębiorca występuje w obrocie pod dotychczasową firmą z dodaniem oznaczenia „w upadłości”. Zaś, zgodnie z art. 372 ust. 1 p.u. zmiany stosunków prawnych dokonane na podstawie przepisów ustawy obowiązują upadłego i drugą stronę również po umorzeniu lub zakończeniu postępowania upadłościowego, chyba że przepisy odrębnej ustawy stanowią inaczej.

Z powyższego wynika, że formalnie stroną postępowania jest syndyk, gdyż tylko on może wszcząć postępowanie i tylko przeciwko niemu może zostać ono wszczęte, jednakże, stroną postępowania w znaczeniu materialnym pozostaje upadł – tj. (...) sp. z o. o. w upadłości, gdyż to właśnie na jego rzecz toczy się postępowanie, to on odpowiada za zobowiązania, które powstają po ogłoszeniu upadłości. Analogiczne stanowisko zostało zaprezentowane w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 16.01.2009 r. (III CSK 244/08). Sąd Najwyższy zauważył, że: świadczenia dochodzone przez syndyka lub przeciwko niemu podlegają zasądzeniu na rzecz lub od upadłego; podstawienie procesowe syndyka w miejsce upadłego jest podstawieniem bezwzględnym, przy którym legitymację procesową ma tylko podmiot podstawiony; brak legitymacji formalnej upadłego nie jest równoznaczny z brakiem po jego stronie zdolności prawnej, tj. zdolności bycia podmiotem praw i obowiązków (podobnie np.: wyrok SN z 7.10.2004 r. IV CK 86/04; postanowienie SN z dnia 21.07.2011 r. V CZ 37/11).

Zatem, to (...) sp. z o. o. w upadłości, mogła nie wywiązać się z określonych obowiązków i to właśnie tej spółce można było wymierzyć karę pieniężną za niewywiązanie się z ustawowych obowiązków. W konsekwencji nieprawidłowe było wskazanie w zaskarżonej decyzji, że w imieniu i na rzecz (...) sp. z o. o. w upadłości działa syndyk. Podkreślenia wymaga, że syndyk działa w imieniu własnym.

Odnosząc się do kwestii poruszonych w odwołaniu, Sąd poniżej wskaże materialno-prawne podstawy przepisów prawa ustawy OZE, które pozwoliły Sądowi na wydanie orzeczenia w niniejszej sprawie.

Zgodnie z art. 52 ust 1 ustawy OZE, (w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 września 2023 r.), przedsiębiorstwo energetyczne, odbiorca końcowy, odbiorca przemysłowy oraz towarowy dom maklerski lub dom maklerski, o których mowa w ust. 2, są obowiązane:

1.  uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi URE świadectwo pochodzenia lub świadectwo pochodzenia biogazu rolniczego wydane:

a.  odpowiednio dla energii elektrycznej lub biogazu rolniczego, wytworzonych w instalacjach odnawialnego źródła energii znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zlokalizowanych w wyłącznej strefie ekonomicznej lub

b.  na podstawie ustawy - Prawo energetyczne lub

2.  uiścić opłatę zastępczą w terminie określonym w art. 68 ust. 2 obliczoną w sposób określony w art. 56 (w terminie do dnia 30 czerwca 2019 r.).

W myśl art. 59 pkt 2 ustawy OZE, z uwzględnieniem § 1 pkt 2 rozporządzenia ME, powyższy obowiązek, uznaje się za spełniony przez podmioty, o których mowa w art. 52 ust. 2, jeżeli za 2018 r. udział ilościowy sumy energii elektrycznej wynikającej z umorzonych świadectw pochodzenia potwierdzających wytworzenie energii elektrycznej z biogazu rolniczego od dnia wejścia w życie rozdziału 4 lub ekwiwalentnej ilości energii elektrycznej wynikającej z umorzonych świadectw pochodzenia biogazu rolniczego, lub uiszczonej opłaty zastępczej, w:

a)  ilości energii elektrycznej sprzedanej odbiorcom końcowym niebędącym odbiorcami przemysłowymi, o których mowa w art. 52 ust. 2 pkt 1, albo

b)  całkowitej rocznej ilości energii elektrycznej wynikającej z zakupu energii elektrycznej na własny użytek, na podstawie transakcji zawieranych we własnym imieniu na giełdzie towarowej lub na rynku organizowanym przez podmiot prowadzący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rynek regulowany, albo

c)  całkowitej rocznej ilości energii elektrycznej wynikającej z zakupu energii elektrycznej na własny użytek, na podstawie transakcji zawieranych poza giełdą towarową lub rynkiem, o którym mowa w lit. b, będących przedmiotem rozliczeń prowadzonych w ramach giełdowej izby rozrachunkowej przez spółkę prowadzącą giełdową izbę rozrachunkową, przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. lub przez spółkę, której Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, albo

d)  całkowitej rocznej ilości energii elektrycznej wynikającej z zakupu energii elektrycznej na podstawie transakcji zawieranych na zlecenie odbiorców końcowych na giełdzie towarowej lub na rynku organizowanym przez podmiot prowadzący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rynek regulowany, albo

e)  ilości energii elektrycznej zakupionej na własny użytek

- wynosi 0,50%.

W niniejszej sprawie zostało ustalone, że w 2018 r. (...) Sp. z o. o. dokonała sprzedaży energii elektrycznej na rzecz odbiorców końcowych w ilości (...)MWh.

Konkludując powyższe, w ocenie Sądu, Przedsiębiorca w 2018 r. był objęty obowiązkiem przewidzianym w art. 52 ust 1 ustawy OZE – tj. był zobowiązany do uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectw pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej z biogazu rolniczego od dnia wejścia w życie rozdziału 4 ustawy OZE, w instalacjach odnawialnego źródła energii znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zlokalizowanych w wyłącznej strefie ekonomicznej, w ilość 1 313,208 MWh. Ilość ta (wskazana przez pozwanego) nie budziła wątpliwości Sądu ((...) MWh x (...) = 1 313,208 MWh).

Ewentualnie, Przedsiębiorca zobowiązany był do uiszczenia do dnia 30 czerwca 2019 r. opłaty zastępczej, obliczonej w sposób określony w art. 56 ustawy OZE. Prezes URE wysokość opłaty zastępczej w uzasadnieniu decyzji określił na kwotę 394 001,79 zł (1 313,208 MWh x 300,03 zł tj. jednostkowa opłata zastępcza).

Jak wyżej ustalono, Powód nie przedstawił stosownych świadectw do umorzenia Prezesowi URE, oraz nie uiścił stosownej opłaty zastępczej.

Powód kwestionował nałożenie kary pieniężnej w sytuacji, gdy w roku poprzedzającym wydanie decyzji (tj. w 2022 r.) jego przychody były zerowe. W jego ocenie brak przychodów uniemożliwiał wymierzenie kary pieniężnej, skoro kara nie może być wyższa niż 0 zł (15% z 0 zł).

Prezes URE nie podzielał powyższego poglądu i stanął na stanowisku, że określenie przez ustawodawcę wysokości kary minimalnej wyłącza możliwość jej miarkowania z uwagi na brak przychodów, ewentualnie możliwe jest odniesienie się do przychodu z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w ostatnim roku, w którym rzeczona działalność była wykonywana.

Zgodnie z art. 47 ust. 2 ustawy OZE, podmiot, o którym mowa w art. 52 ust. 2, jest obowiązany do wykonania obowiązku określonego w art. 52 ust. 1 pkt 1, w przypadku, gdy którakolwiek z średnioważonych cen praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia lub świadectw pochodzenia biogazu rolniczego będzie niższa od wartości jednostkowej opłaty zastępczej określonej w art. 56. W przypadku 2018 r. o możliwości realizacji obowiązku, o którym mowa w art. 52 ust. 1 ustawy OZE, w zakresie o którym mowa w § 1 pkt 2 rozporządzenia ME przy pomocy uiszczenia opłaty zastępczej decydowała miesięczna cena średnioważona praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia potwierdzających wytworzenie energii elektrycznej z biogazu rolniczego od dnia wejścia w życie rozdziału 4 ustawy OZE( tj. od dnia 1 lipca 2016 r.), w o której mowa w art. 47 ust. 3 pkt 1 ustawy OZE, obowiązująca w dacie faktycznej realizacji tego obowiązku tj. uiszczenia opłaty zastępczej na rachunek bankowy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Zgodnie z art. 168 pkt 1 ustawy OZE, karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectw pochodzenia lub świadectwa pochodzenia biogazu rolniczego, w terminie określonym w art. 67 ust. 2 oraz na zasadach określonych w art. 47 albo nie uiszcza opłaty zastępczej, w terminie określonym w art. 68 ust. 2 (tj. w terminie do 30 czerwca za poprzedni rok kalendarzowy).

W myśl art. 170 ust. 2 pkt 1 ustawy OZE, wysokość kary pieniężnej wymierzonej w przypadku określonym w art. 168 pkt 1 i 3 ustawy OZE, nie może być niższa niż kwota obliczona według wzoru wskazanego w tym przepisie, zgodnie z którym kwotę nieuiszczonej opłaty zastępczej mnoży się przez współczynnik 1,3.

Stosownie natomiast do treści art. 170 ust. 1 ustawy OZE, wysokość kary pieniężnej wymierzonej m.in. w przypadku określonym w art. 168 pkt 1 nie może być wyższa niż 15% przychodu ukaranego podmiotu, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, a jeżeli kara pieniężna jest związana z działalnością gospodarczą wykonywaną na podstawie koncesji albo wpisu do rejestru działalności regulowanej, wysokość kary nie może być wyższa niż 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z prowadzonej działalności koncesjonowanej albo działalności wykonywanej na podstawie wpisu do rejestru działalności regulowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym.

Z art. 169 ust. 1 pkt 1 ustawy OZE wynika, że karę pieniężną, o której mowa w art. 168 pkt. 1 wymierza Prezes URE.

Ponadto w myśl art. 174 ust 1 ustawy OZE Prezes URE, ustalając wysokość kary pieniężnej, organy, o których mowa w art. 169 ust. 1, uwzględnia zakres naruszeń, powtarzalność naruszeń lub korzyści finansowe możliwe do uzyskania z tytułu naruszenia.

Odnosząc powyższe do stanu niniejszej sprawy należy zauważyć, że kara pieniężna wymierzona powodowi nie mogła być niższa od kwoty 512 202,32 zł (współczynnik 1,3 x 394 001,79 zł tj. wysokość opłaty zastępczej).

Podkreślić należy, iż omawiana kara pieniężna nie może być niższa aniżeli 130 % opłaty zastępczej (art. 170 ust. 2 pkt 1 ustawy OZE) nawet wówczas, gdy przychody ukaranego podmiotu są tak niskie, że 15% tych przychodów nie przekracza równowartości 130% opłaty zastępczej.

Zgodzić się należy, że w art. 170 ust. 1 ustawy OZE ustawodawca określił, że wysokość kary pieniężnej nie może przekroczyć pewnej kwoty (obliczanej w relacji do wysokości przychodu ukaranego podmiotu w poprzednim roku podatkowym). Niemniej podkreślić trzeba, iż przepis ten należy odczytywać w powiązaniu z art. 170 ust. 2 pkt 1 ustawy OZE, który mówi o dolnej granicy wysokości kary. W konsekwencji przepis art. 170 ust. 1 wyznacza górną granice wysokości kary pieniężnej, i limituje on wysokość kary tylko w sytuacji, gdy Prezes URE chciałby wymierzyć podmiotowi karę inną aniżeli kara minimalna (ustalona w oparciu o treść art. art. 170 ust. 2 pkt 1 ustawy OZE).

Analogiczne stanowisko (jakkolwiek na tle regulacji z art. 56 ust. 3 p.e. w brzmieniu obowiązującym w 2016 r.) zaprezentował Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 11.09.2023 r. (VII Aga 200/23) wskazując, że przepis art. 56 ust. 3 p.e. (o treści: „wysokość kary pieniężnej, o której mowa w ust. 1 pkt 1-38, nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, a jeżeli kara pieniężna związana jest z działalnością prowadzoną na podstawie koncesji, wysokość kary nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym) ma na celu ograniczać wysokość kary pieniężnej, ale nie prowadzić do jej zniesienia.

Podobny kierunek wykładni został zaprezentowany także w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13.09.2023 r. (II NSKP 49/23). Sąd ten stwierdził, że „ Przepis art. 56 ust. 2a PrEnerg określał minimalną wysokość kary, powiązaną ze stopniem naruszenia obowiązku (tzn. wysokością opłaty zastępczej), zaś jej maksymalną wysokość art. 56 ust. 3 PrEnerg, wiążący ją z przychodem przedsiębiorcy w poprzednim roku podatkowym. Racjonalna wykładnia przepisu nakazuje przyjąć, że przepis wprowadzający algorytm obliczania kary maksymalnej nie narusza przepisu określającego minimalną wysokość kary (art. 56 ust. 2a PrEnerg). Zatem w nietypowej sytuacji, gdy nie da się obliczyć kary maksymalnej albo gdy w wyniku utraty koncesji kara taka musiałaby być ustalona na 0 zł organ winien nałożyć karę minimalną, nie zaś - jak tego domaga się Powód - odstąpić w ogóle od nałożenia kary” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13.09.2023 r. sygn. akt II NSKP 49/23, Legalis nr 2992006).

Tożsamy kierunek wykładni został również zaprezentowany przez tut. Sąd w wyroku z dnia 14.11.2023 r. (XVII AmE 90/23). Sąd ten, dokonując wykładni art. art. 56 ust. 3 pkt 2 p.e. (o treści: „ Wysokość kary pieniężne (…) nie może być niższa niż 2000 zł i wyższa niż 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, a jeżeli kara pieniężna związana jest z działalnością prowadzoną na podstawie koncesji, wysokość kary nie może być niższa niż 2000 zł i nie może być wyższa niż 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym” uznał, że w sytuacji gdy przychód ukaranego przedsiębiorcy (wynikający z działalności koncesjonowanej, osiągnięty w poprzednim roku podatkowym) jest na tak niskim poziomie, że 15% tego przychodu stanowi kwotę niższą aniżeli 2 000 zł, to kara pieniężna w kwocie 2 000 zł jest karą minimalną jaka Prezes URE może wymierzyć takiemu przedsiębiorcy.

Powyższe wyroki wprawdzie, odnoszą się do przepisów ustawy prawo energetyczne, lecz z uwagi na swoją uniwersalność są jak najbardziej pomocne przy wykładni przepisu art. 170 ust. 1 oraz 170 ust. 2 pkt 1 ustawy OZE.

Dodać należy, iż przyjęcie wykładni art. 170 ustawy OZE zaproponowanej przez powoda, wykluczającej możliwość nałożenia na niego kary pieniężnej, z uwagi na zaprzestanie przez niego prowadzenia działalności związanej z obrotem paliwami wypaczyłoby cel regulacji, jakim jest wsparcie dla produkcji energii z oze, które jest realizowane przez system świadectw pochodzenia i opłat zastępczych. Przedsiębiorca sprzedawał energię elektryczną w 2018 r. i bez wątpienia ciążył na nim obowiązek zakupu energii wytworzonej w oze względnie uiszczenia opłaty zastępczej. Nieumorzenie świadectw pochodzenia i nieuiszczenie opłaty zastępczej stawiało powoda w lepszej sytuacji niż innych sprzedawców, którzy zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa musieli proporcjonalną część energii zakupić z odnawialnych źródeł energii bądź uiścić stosowną opłatę zastępczą.

Zatem, przyjęcie wykładni proponowanej przez powoda, że skoro nie wykonał on ustawowego obowiązku w danym zakresie i we właściwym czasie to nie musi już ponosić ciężarów z tego tytułu, gdyż nie prowadzi on już działalności związanej z obrotem paliwami, byłoby niesprawiedliwe w stosunku do innych przedsiębiorców, którzy sprzedając energię elektryczną w tym samym czasie musieli ponieść dodatkowe koszty związane z systemem wsparcia oze. A więc, wykładnia celowościowa przepisu art. 170 ustawy OZE wymusza przyjęcie, że wysokość kary maksymalnej określona w art. 170 ust. 1 ustawy OZE nie stanowi podstawy do ograniczenia kary minimalnej przewidzianej w art. 170 ust. 2 ww. ustawy.

Zauważyć należy, iż Pozwany w niniejsze sprawie wymierzył Przedsiębiorcy karę minimalną (wynoszącą 130% określonej przez siebie opłaty zastępczej), nie uznając, że zachodzą podstawy do jej podwyższenia (k. 9 akt sąd.).

W związku z tym, w sposób nieprawidłowy Pozwany w zaskarżonej decyzji (pkt 2) określił, że wymierzana Przedsiębiorcy kara pieniężna stanowi „ (...)% przychodu uzyskanego przez przedsiębiorcę w 2018 r. z działalności koncesjonowanej, polegającej na obrocie energią elektryczną” (k. 6v akt sąd.). Jak już wyżej w uzasadnieniu wskazano relacja wysokości kary pieniężnej do wysokości przychodu Przedsiębiorcy jest istotna o tyle, o i ile kara pieniężna ma być określona w wysokości wyższej aniżeli kara minimalna. W niniejszej sprawie kara pieniężna została wymierzona w minimalnej wysokości. Niezależnie od powyższego informacja o omawianej relacji ma znaczenie z punktu widzenia ustalenia prawidłowości określenia przez organ wysokości kary i zasadniczo powinna być zawarta w uzasadnieniu decyzji, a nie w jej sentencji. W związku z tym Sąd w pkt. 1 b) wyroku zmienił zaskarżoną decyzję w zakresie jej pkt. 2 również w ten sposób, że wykreślił słowa: „ to jest w wysokości (...)% przychodu uzyskanego przez ww. przedsiębiorcę w 2018 r. z działalności koncesjonowanej polegającej na obrocie energią elektryczną”.

Tym samym podnoszony przez powoda zarzut naruszenia przepisu art. 170 ust. 1 Ustawy OZE Sąd ocenił jako częściowo trafny.

W odniesieniu do zaskarżonej decyzji powód usiłował wykazać brak podstaw do nałożenia na przedsiębiorcę kary pieniężnej, zarzucając organowi naruszenie prawa materialnego, mianowicie art. 174 ust. 2 ustawy poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i nieodstąpienie od wymierzenia kary, w sytuacji gdy zaistniały przesłanki do odstąpienia od wymierzenia kary.

Odpowiedzialność za niedopełnianie obowiązków określonych w art. 52 ustawy o odnawialnych źródłach energii ma charakter odpowiedzialności obiektywnej. Tym samym nie wymaga wykazania winy umyślnej lub nieumyślnej karanego podmiotu (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2008 r. sygn. akt III SK 6/08 opubl. Legalis nr 212543 i powołane tam orzecznictwo). Charakterystyczne dla tego typu odpowiedzialności jest jej oderwanie od konieczności stwierdzania winy i innych okoliczności sprawy, wystarczy jedynie ustalenie samego faktu naruszenia prawa lub wymogów decyzji administracyjnej. Odpowiedzialność obiektywna wiąże więc powstanie odpowiedzialności wyłącznie z zaistnieniem zdarzenia, które kwalifikowane jest przez ustawę jako naruszenie obowiązujących norm prawnych. Oznacza to, że dla nałożenia kary wystarczy stwierdzenie obiektywnego stanu niezgodności zachowania adresata z treścią normy. Natomiast dopiero gdy dochodzi do nałożenia kary pieniężnej, konieczne jest uwzględnienie różnego rodzaju elementów o charakterze subiektywnym, składających się na podmiotową stronę odpowiedzialności zagrożonej dolegliwymi karami pieniężnymi (art. 174 ust. 1 ustawy OZE). Dlatego też Prezes URE słusznie uznał, że sama okoliczność braku przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej z biogazu rolniczego od dnia wejścia w życie rozdziału 4 ustawy OZE, względnie uiszczenia opłaty zastępczej, stanowi asumpt do nałożenia kary.

W stanie omawianej sprawy, z uwagi na przytoczony wyżej zarzut, należało dodatkowo mieć na uwadze, że odpowiedzialność obiektywna wynikająca z art. 168 ustawy OZE nie oznacza, że w każdym przypadku zaniechania obowiązkom ustawowym dojdzie do karania. Na przedsiębiorcę nie można nałożyć kary pieniężnej, jeżeli naruszenie obowiązków nie było rezultatem jego zachowania (działania lub zaniechania), lecz niezależnych od niego, pozostających poza jego kontrolą okoliczności o charakterze zewnętrznym.

Treść przywołanego już na wstępie art. 174 ust. 2 ustawy wskazuje, że odstąpienie od wymierzenia kary stanowi wyraz tzw. uznania administracyjnego, rozumianego jako uprawnienie organu do wyboru konsekwencji prawnej. Uznanie to stanowi zatem sferę dyskrecjonalności, w ramach której organ władzy publicznej ma swobodę wyboru skutku prawnego, jaki w konkretnej sprawie będzie wiązał się z zaistnieniem danych okoliczności. Co istotne, Prezes Urzędu nie ma obowiązku skorzystania z odstąpienia od wymierzenia kary, nawet wówczas gdy spełnione są przesłanki określone w cytowanym przepisie. Wynika to z wykładni literalnej normy, która wskazuje, że prezes urzędu jedynie „ może” odstąpić od wymierzenia kary pieniężnej. Nie jest to więc tzw. decyzja związana, do której wydania obligują obowiązujące przepisy prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2019 r., sygn. akt I NSK 95/18, opubl. system Legalis, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 09 grudnia 2021 r. sygn. akt VII AGa 1040/20, z dnia 16 stycznia 2018 r. sygn. akt VIIAGa 763/18, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15).

Pozostawienie oceny spełnienia przesłanek do odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej organowi regulacyjnemu, nie oznacza jednak, że ocena zasadności i legalności skorzystania z tej instytucji wyłączona jest spod kompetencji sądu (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2014 r. sygn. akt III SK 47/13, z dnia 06 lutego 2018 r. sygn. akt III SK 7/17). Należy jednak mieć tu na uwadze, że celem ustawodawcy umieszczającego decyzję w sferze uznania administracyjnego jest poszerzenie władzy organu, a konsekwencji kontrola sądowa w tym wypadku nie może sięgać głęboko, gdyż w innym wypadku instytucja uznania administracyjnego stałaby się iluzoryczna. Nadmierna zaś kontrola sądowa może niweczyć sensowność przepisów upoważniających organy do uznania administracyjnego. Jak szeroko uzasadnił to Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt I NSK 95/18 ( op.cit), należy pamiętać że to Prezes Urzędu kształtuje politykę wymiaru kar wobec przedsiębiorców popełniających delikty administracyjne. Dlatego omawiany przepis należy interpretować z uwzględnieniem zasady sprawności i rzetelności działania instytucji publicznych, a także zasad równowagi i podziału władzy. Interwencja sądu w treść decyzji organu regulacyjnego powinna następować zatem dopiero wtedy, gdy nosi ona znamiona dowolności tj. opiera się na arbitralnych przesłankach, zawiera zdawkowe i ogólnikowe uzasadnienie, odwołuje się do nieudowodnionych informacji itp. Dla takiej ingerencji konieczne jest zatem nie tylko wykazanie, że zachodzą przesłanki spełnione w omawianym przepisie, ale również że organ przekroczył zasady uznania administracyjnego. Szerzej ujmując oznacza to, że Sąd rozpoznający odwołanie od decyzji organu, co prawda jest władny zmienić tę decyzję, jakkolwiek ku temu konieczne jest wykazanie spełnienia przesłanek z art. 174 ust. 2 ustawy, a nadto że pozwany organ przekroczył zasady uznania administracyjnego. Należy przy tym pamiętać, że omawiana instytucja stanowi wyjątek, który powinien być stosowany jedynie wówczas, gdy nałożenie na przedsiębiorcę kary pieniężnej na jakimkolwiek poziomie kłóci się z podstawowymi funkcjami kary.

Przechodząc do podstaw odstąpienia od wymierzenia kary, to warunkiem koniecznym do skorzystania przez organ z możliwości odstąpienia od wymierzenia kary jest łączne spełnienie pierwszej przesłanki (znikomy zakres naruszenia) z jedną z dwóch przesłanek wymienionych alternatywnie w dalszej kolejności (zaprzestanie naruszenia prawa lub zrealizowanie obowiązku, zanim organy np. Prezes URE powzięły o tym wiadomość).

W ocenie Sądu, nie sposób jest uznać, że powód zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował swój obowiązek. Jak wskazano bowiem w uzasadnieniu wyroku Sadu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30.04.2014 r. VI ACa 927/13 (który to pogląd Sąd orzekający w niniejszym składzie podziela) ponieważ termin uiszczenia opłaty zastępczej ma charakter materialny, nie jest możliwa realizacja tego obowiązku po upływie terminu ustawowego. Nie można więc twierdzić, że powód zrealizował ten obowiązek. Alternatywnie art. 56 ust. 6a ustawy - Prawo energetyczne wskazuje na przesłankę polegająca na tym, że podmiot zaprzestał naruszania prawa, co w przedmiotowej sprawie również nie mogło mieć miejsca, skoro spełnienie obowiązku miało charakter jednorazowy. W sytuacji niespełnienia żadnej z powyższych alternatywnych przesłanek, prawnie irrelewantna staje się ocena stopnia szkodliwości czynu powoda, a w szczególności, czy był on znikomy. Jest to bowiem przesłanka, która powinna być spełniona łącznie z zaprzestaniem naruszania prawa lub zrealizowaniem obowiązku. Jakkolwiek pogląd ten został wyrażony na tle art. 56 ust. 6a prawa energetycznego, to z uwagi na tożsamość regulacji (w odniesieniu do przesłanki zaprzestania naruszania prawa), może w pełni znaleźć zastosowanie przy wykładni art. 174 ust. 2 ustawy OZE. Jednocześnie w świetle powyższych uwag, nie można zgodzić się z powodem, iż powód zaprzestał naruszania prawa albowiem od końca 2018 r. nie prowadzi już działalności związanej z obrotem paliwami. Podobnie mają się również okoliczności, że toczy się wobec przedsiębiorcy postępowanie upadłościowe i w ocenie powoda nie ma możliwości wszczęcia i prowadzenia egzekucji przeciwko niemu.

Jak wspomniano przesłanka zaprzestania naruszenia musi wystąpić łącznie z przesłanką znikomej wagi naruszenia prawa. Brak spełnienia chociażby jednej z nich wyklucza obowiązek zastosowania instytucji odstąpienia od wymierzenia kary. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 30 kwietnia 2014 r. (sygn. akt. VI ACa 927/13, opubl. Legalis nr 993818) w sytuacji niespełnienia żadnej z powyższych alternatywnych przesłanek (zaprzestanie naruszenia lub wykonanie obowiązku) prawnie irrelewantna staje się ocena stopnia szkodliwości czynu, a w szczególności, czy był on znikomy. Jest to bowiem przesłanka, która powinna być spełniona łącznie z zaprzestaniem naruszania prawa lub zrealizowaniem obowiązku. W związku z tym jedynie uzupełniająco Sąd odniesienie się także do wymogu znikomej wagi naruszenia.

Przede wszystkim wskazać należy, że przesłanka ta zaliczana jest do klauzul generalnych o dużym stopniu niedookreśloności. Ustawodawca nigdzie nie wskazał okoliczności, którymi organ powinien kierować się przy wartościowaniu stopnia klasyfikacji naruszenia prawa, który ma być „znikomy”. Tym niemniej przyjąć należy, że skoro instytucja odstąpienia od ukarania stanowi wyjątek, to przesłanki jej zastosowania nie powinny być interpretowane rozszerzająco (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 września 2022 r. sygn. akt II GSK 744/19, opubl. Legalis nr 2752639). W orzecznictwie sądów powszechnie przyjmuje natomiast się, że ocena znikomości musi być zindywidualizowana, a więc odnosząca się zarówno do sytuacji zobowiązanego podmiotu, jak i okoliczności, w których doszło do naruszenia oraz jego wagi z punktu widzenia interesu publicznego i ocenie tej należy przede wszystkim chronione prawem wartości i dobra, w odniesieniu do których rozważana jest skala ich naruszenia.

Wobec powyższego w pierwszej kolejności Sąd uwzględnił, że celem ustawy o odnawialnych źródłach energii jest:



zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego i ochrony środowiska, między innymi w wyniku efektywnego wykorzystania odnawialnych źródeł energii,



racjonalne wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii, uwzględniające realizację długofalowej polityki rozwoju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej, wypełnienie zobowiązań wynikających z zawartych umów międzynarodowych oraz podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności gospodarki Rzeczypospolitej Polskiej,



kształtowanie mechanizmów i instrumentów wspierających wytwarzanie energii elektrycznej, ciepła lub chłodu, lub biogazu rolniczego w instalacjach odnawialnego źródła energii,



wypracowanie optymalnego i zrównoważonego zaopatrzenia odbiorców końcowych na energię elektryczną, ciepło lub biogaz rolniczy z instalacji odnawialnego źródła energii (zob. projekt ustawy VII.2604, Odnawialne źródła energii).

Jednym z najważniejszych mechanizmów wsparcia wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii oraz biogazu rolniczego jest system wydawania świadectw pochodzenia i świadectw pochodzenia biogazu rolniczego, określanych potocznie jako zielone i brązowe certyfikaty. Aby świadectwo pochodzenia miało wartość handlową, ustawodawca zobligował określoną grupę podmiotów do uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki świadectw pochodzenia. Alternatywnie istnie możliwość uiszczenia tzw. opłaty zastępczej. Celem tegoż rozwiązania jest stymulowanie wzrostu wykorzystania źródeł odnawialnych, poprzez zapewnienie wytwórcy tej energii dodatkowych przychodów (zakup świadectw pochodzenia) oraz wspieranie rozwoju nowych technologii i innowacji (opłata zastępcza). Omawiana ustawa ma zatem za zadanie ustanowienie systemu promującego i wspierającego posykiwanie energii z odmawianych źródeł. Zakładaną konsekwencją ustawy jest ograniczenie szkodliwego oddziaływania sektora energetycznego na środowisko oraz przyczynienie się do poprawy bezpieczeństwa energetycznego kraju.

Przypomnieć także należy, że ustawa o odnawialnych źródłach energii stanowi wypełnienie postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE (Dz.U.UE.L.2009.140.16). W preambule tej dyrektywy wskazano m.in. na konieczność poprawy bezpieczeństwa poprzez obniżenie emisje gazów cieplarnianych oraz zmniejszenie zależność od importu energii, co należy ściśle wiązać z rozwojem energii ze źródeł odnawialnych.

Wspominana opłata zastępcza przekazywana jest na rzecz jednej z podstawowych instytucji ochrony środowiska tj. Narodowego Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Fundusz ten pozyskane środki przeznacza na rozwój instalacji odnawialnego źródła energii wraz z niezbędnymi do wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła obiektami budowlanymi i urządzeniami, oraz budowy lub przebudowy sieci służących przyłączaniu tych instalacji, promowanie wytwarzania energii elektrycznej w instalacjach odnawialnego źródła energii lub wykorzystywania energii wytwarzanej w tych instalacjach oraz opracowywanie lub wdrażanie nowych technik lub technologii wytwarzania energii elektrycznej w instalacjach odnawialnego źródła energii lub wykorzystywania energii wytwarzanej w tych instalacjach (zob. art. 401c ust. 5 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Dz.U.2022.2556 t.j.). Powyższe wskazuje, że opłata zastępcza stanowi jedną z głównych instytucji wspierania systemu odnawialnych źródeł energii i bezpieczeństwa środowiska.

Z uwagi na istotne znaczenie wymienionych powyżej wartości oraz dóbr prawnie chronionych – waga naruszenia przez skarżącą spółkę prawa nie mogła być oceniona jako znikoma. Przeciwnie, trzeba przyjąć, że w świetle okoliczności stanu faktycznego rozpatrywanej sprawy, waga naruszenia obowiązku ustanowionego w art. 52 ustawy o odnawialnych źródłach energii, była większa niż znikoma. Sąd uwzględnił przy tym, że przy ocenie znikomego naruszenia prawa należy też mieć na uwadze fakt, że oceniamy okoliczności dotyczące popełnienia deliktu administracyjnego przez podmiot profesjonalny – prowadzący działalność gospodarczą. W stosunku do takich podmiotów wyższe wymagania związane są z zawodowym charakterem ich działalności. Podmiot taki musi mieć świadomość obowiązków, jakie nakładają na niego przepisy prawa (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 września 2022 r. sygn. akt II GSK 744/19, op.cit).

Wobec braku podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej, stanowisko Prezesa URE wyrażone w tym zakresie należało uznać za uzasadnione. Tym samym, powyższy zarzut nie mógł prowadzić do oczekiwanego przez odwołującą rezultatu w postaci odstąpienia od wymierzenia kary orzeczonej w punkcie drugim decyzji.

Odnośnie podniesionych przez powoda zarzutów naruszenia przepisów k.p.a., niezależnie od powyższego dodać należy, że Sąd orzekający w niniejszym składzie podziela utrwalony w judykaturze pogląd o nieskuteczności powoływania się na naruszenie przepisów postępowania administracyjnego w postępowaniu przed SOKiK, poza pewnymi wyjątkami. W szczególności, tego typu zarzuty zasadniczo nie mogą stanowić samoistnej podstawy uchylenia decyzji. Wynika to z faktu, że wniesienie do sądu odwołania od decyzji administracyjnej wszczyna dopiero cywilne, pierwszoinstancyjne postępowanie sądowe, w którym sąd dokonuje własnych ustaleń, rozważając całokształt materiału dowodowego (takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 maja 1991r., sygn. akt III CRN 120/91; postanowieniu z dnia 11 sierpnia 1999r. sygn. akt I CKN 351/99; wyroku z dnia 19 stycznia 2001r. sygn. akt I CKN 1036/98). Podobnie Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 20 grudnia 2006r. stwierdził, iż zarzuty dotyczące naruszenia przepisów postępowania administracyjnego nie mogą być podnoszone przed SOKiK, który jako sąd powszechny rozpatruje sprawę od nowa, co skutkuje brakiem możliwości uchylenia decyzji zaskarżonej do tego sądu z uwagi na naruszenie przepisów postępowania administracyjnego (sygn. akt VI ACa 620/06).

Wyjątki od zasady, że zarzuty procesowanie odnoszące się do etapu postępowania administracyjnego nie mogą doprowadzić do uchylenia decyzji w ramach rozpoznania odwołania, które zostały wykreowane przez orzecznictwo Sądu Najwyższego, wskazują, że taka możliwość odnosi się tylko do takich zarzutów, które po pierwsze nie mogą być niejako konwalidowane na etapie postępowania sądowego (jak ma to miejsce np. w odniesieniu do ustaleń faktycznych, środków dowodowych, oceny dowodów, niektórych wad formalnych samej decyzji) ale także waga tych zarzutów musi być na tyle istotna, że uzasadnia ona uchylenie decyzji. Chodzi o takie uchybienia organu, na skutek których przedsiębiorca, którego dotyczy decyzja, nie ma zapewnionych odpowiednich gwarancji proceduralnych, w szczególności mówi się tutaj o uchybieniach tego rodzaju (wadach kwalifikowanych decyzji), które istotnie wpłynęły na merytoryczną treść zaskarżonej decyzji lub też takie sytuacja w których zaskarżona decyzja została wydana bez podstawy prawnej.

W tym kontekście, podnoszone przez powoda zarzuty naruszenia przepisów k.p.a. w żaden sposób nie są takimi, których ewentualne istnienie mogłoby uzasadniać uchylenie zaskarżonej decyzji.

W tych okolicznościach, na podstawie art. 479 ⁵³ k.p.c. Sąd zmienił zaskarżoną decyzję (pkt 1 wyroku) oraz oddalił odwołanie w pozostałym zakresie (pkt 2 wyroku).

W pkt. 3 wyroku orzeczono o kosztach procesu mając na uwadze jego wynik. Podstawę rozstrzygnięcia stanowił art. 100 k.p.c. oraz § 14 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804). Pozwany uległ jedynie w nieznacznej części (Sąd jedynie marginalnie zmienił zaskarżoną decyzję). W skład kosztów poniesionych przez pozwanego wchodziło wynagrodzenie pełnomocnika 720 zł.

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny/

Sygn. akt XVII AmE 57/24

ZARZĄDZENIE

1)  (...)

a)  (...)

b)  (...)

2)  (...)

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny/