Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 stycznia 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SA - Marzanna A. Piekarska-Drążek (spr.)

Sędziowie: SA - Ewa Gregajtys

SA - Ewa Jethon

Protokolant: Wiktoria Siporska

przy udziale prokuratora Jacka Pergałowskiego

po rozpoznaniu w dniu 29 stycznia 2025 r.

sprawy z wniosku N. (...)

o zadośćuczynienie i odszkodowanie za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie w dniach 07 i 08 sierpnia 2020 roku

na skutek apelacji wniesionych przez pełnomocnika wnioskodawczyni oraz pełnomocnika reprezentującego Skarb Państwa – Komendanta Stołecznego Policji

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

z dnia 03 października 2022 r. w sprawie sygn. akt V Ko 236/21

na podstawie art. 439 § 1 pkt 2 kpk uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu Warszawa-Praga w Warszawie do ponownego rozpoznania;

UZASADNIENIE

Sygn. akt II AKa 208/24

W dniu 20 czerwca 2021 r., pełnomocnik N. (...) wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz pokrzywdzonej zadośćuczynienia w wysokości 10.000 zł za krzywdę i odszkodowania w kwocie 200 zł za szkodę, doznane w wyniku niewątpliwie niesłusznego zatrzymania, w W., w dniach 7-8 sierpnia 2020 r.

Wyrokiem Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 3 października 2022 r., wydanym w sprawie o sygn. akt V Ko 236/21, w pkt I. - zasądzono od skarbu Państwa na rzecz wnioskodawczymi N. (...) kwotę 4500 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę z powodu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania w dniach 7-8 sierpnia 2020 r.; w pozostałej części wniosek o zadośćuczynienie oddalono; w pkt II. - oddalono w całości wniosek o odszkodowanie; w pkt III. - zasądzono Skarbu Państwa na rzecz N. (...) kwotę 528 zł tytułem zwrotu wydatków związanych z ustanowieniem przez nią pełnomocnika; w pkt IV. - obciążono Skarb Państwa kosztami postępowania.

Apelacje od poważnego wyroku wywiedli: pełnomocnik wnioskodawczyni oraz pełnomocnik organu reprezentującego Skarb Państwa- Komendant Stołeczny Policji

Pełnomocnik wnioskodawczyni N. (...) adwokat M. A. zaskarżył wyrok w zakresie pkt I - w części, w jakiej sąd oddalił wniosek ponad żądanie 4.500,00 zł oraz w zakresie pkt II – w części, w jakiej sąd oddalił wniosek o odszkodowanie w wysokości 200,00 zł.

Skarżący zarzucił obrazę prawa materialnego, tj. art. 45 ust. 1 Konstytucji RP i art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, art. 47 Karty Praw Podstawowych UE, polegającą na wydaniu orzeczenia przez osobę nieuprawnioną do orzekania, albowiem sędzia Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie A. D., została powołana na urząd sędziego postanowieniem Prezydenta RP z 4 maja 2020 r., na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o KRS i innych ustaw, która to (...) nie jest organem niezależnym, podporządkowanym władzy politycznej, zaś jej skład został ustalony niezgodnie z Konstytucją i zasadą trójpodziału władzy, co z kolei nie zapewnia wystarczających gwarancji niezależności od władzy ustawodawczej i wykonawczej, narusza prawo do rzetelnego i sprawiedliwego procesu , ergo konkursy prowadzone przez KRS mają charakter wadliwy, co stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą z art. 439 § 1 pkt 1 kpk.

W związku z tym zarzutem, skarżący wniósł o uchylenie wyroku sądu I instancji i przekazanie mu sprawy do ponownego rozpoznania.

Na wypadek nieuwzględnienia zarzutu głównego, pełnomocnik wnioskodawczyni, zarzucił ad meritum naruszenie art. 361 § kc, art. 7 kpk oraz błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mogący mieć wpływ na jego treść i w tym zakresie wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie na rzecz N. (...) odszkodowania za wyrządzoną szkodę w wysokości 200,00 zł oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w łącznej wysokości 10.000,00 zł - z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania dokonanego w dniu 7 sierpnia 2020 r., trwającego do dnia 8 sierpnia 2020 r.

Pełnomocnik organu reprezentującego Skarb Państwa – Komendanta Stołecznego Policji, zaskarżył wyrok w pkt w zakresie pkt I i III orzeczenia i zarzucił obrazę prawa materialnego, tj. art. 445 § 1 kc w zw. z art. 552 § 4 kpk, art. 7 kpk oraz błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mogący mieć wpływ na jego treść.

Skarżący stwierdził, że ,,wnioskodawczyni krzywdy nie doznała” i sformułował wnioski: o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt I i III, poprzez oddalenie wniosku co do zasądzonej kwoty 4500 zł oraz oddalenie żądania w przedmiocie zasądzenia obowiązku zwrotu kosztów ustanowienia pełnomocnika, ewentualnie, o zmianę zaskarżonego orzeczenia w pkt I, poprzez obniżenie kwoty przyznanego zadośćuczynienia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Prawo do sądu – sądu ustanowionego ustawą, niezależnego i bezstronnego – jest prawem podstawowym człowieka, dlatego żądanie osoby -strony pokrzywdzonej w wyniku niewątpliwie niesłusznego zatrzymania przez policję państwową, by o jej roszczeniach stąd wynikłych orzekł taki właśnie sąd, jest oczywiście uzasadnione.

Zarzut pierwszy apelacji pełnomocnika wnioskodawczyni N. (...), dotyczący konsekwencji procesowych wadliwego powołania Pani A. D. na urząd sędziego, w określonych okolicznościach awansu i sprawy, w której orzekała, stanowiący bezwzględną przesłankę procesową z art. 439 § 1 kpk, jest zasadny. Wprawdzie Sąd Apelacyjny uznał, że w tym przypadku spełnione zostały warunki art. 439 § 1 pkt 2 kpk, a nie jak zarzucił skarżący z art. 439 § 1 pkt 1 kpk, jednak skutek procesowy obu naruszeń jest jednakowy - uchylenie wyroku sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania,

Pozostałe zarzuty apelacji, jak też podsumowujące je wnioski, nie podlegały szczegółowej ocenie sądu odwoławczego, ponieważ naruszenia z art. 439 § 1 kpk mają charakter kasatoryjny, nie mniej jednak element, którego nie może pominąć Sąd Apelacyjny, to nieobiektywna i dowolna ocena zawarta w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, polegająca na uznaniu, że jakkolwiek zatrzymanie N. (...) 7-8 sierpnia 2020 r. było niezasadne, nieprawidłowe i krzywdzące, to dalsze branie udziału w pokojowych demonstracjach i kolejne dwa zatrzymania, obniżają wiarygodność wnioskodawczyni co do przeżyć i emocji, w tym lęku odczuwanego przy pierwszym zatrzymaniu. Wskutek nieuprawnionego wnioskowania, jakoby udział w demonstracjach po pierwszym zatrzymaniu, dowodził, że związane z nim traumatyczne doznania fizyczne i psychiczne Pani N. (...) nie były takimi, jakimi je określiła, skoro dalej wychodziła na ulicę demonstrować, narażając się na kolejne zatrzymania - mogło dojść do błędnego ustalenia rozmiaru zadośćuczynienia. Kwestia ta powinna być starannie i obiektywnie rozważona w ponownym rozpoznaniu sprawy przez Sąd Okręgowy, zgodnie z zasadami z art. 4 kpk i 7 kpk. Doświadczenie życiowe, wiedza o społeczeństwie i psychologii motywacji działania jednostki i społeczności broniących swych praw podstawowych: wolności, tożsamości, godności i bezpieczeństwa – przemawia za uznaniem, że w imię tych wartości i solidarności z innymi skrzywdzonymi, człowiek zdolny jest pokonać swoje ograniczenia i strach, stając znowu w opresyjnej sytuacji. Nie można zatem zaprzeczyć racjom wnioskodawczyni, przedstawionym w jej zeznaniach i w apelacji jej pełnomocnika, że branie udziału w licznych, pokojowych, demonstracjach obywatelskich, jakie miały miejsce latem i jesienią 2020 r., nie musi być dowodem ,,lekkiego” podejścia do towarzyszących temu siłowych działań policji i postępowań prokuratoskich (zatrzymania, bicie demonstrantów, używanie gazu, zamykanie w tzw. kotłach, nękanie bezpodstawnymi postępowaniami karnymi itp.). Nie ma żadnych podstaw, by nie uznać przekazu pokrzywdzonej, potwierdzonego w wielu podobnych sprawach, z którymi sądy mają do czynienia po tamtej fali represji, że kontynuacja pokojowego, zgodnego z Konstytucją RP, sprzeciwu wobec łamania praw obywatelskich, nie musi świadczyć o nabraniu odporności czy obojętności (rutyny) na doznane dotąd represje, ale świadczy o konsekwentnej, godnej, postawie osoby, która mimo zagrożenia przemocą ze strony policji (aparatu państwowego) i dojmującego lęku, solidaryzowała się z innymi, poddanymi tej samej opresji. Ocena wyrażona w zaskarżonym wyroku sprowadza się w istocie do subiektywnego poglądu, że gdyby zatrzymanie N. T. było tak trudnym doświadczeniem, jak podaje, to więcej nie naraziłaby się na takie doznania. Jest to wniosek nieuprawniony w kontekście oceny rozmiaru krzywdy i zagrożenia towarzyszącego pokrzywdzonej przy pierwszym i kolejnych zatrzymaniach w podobnych okolicznościach. Należy oprzeć się przy tym na obiektywnych dowodach potwierdzających stan somatyczny i psychiczny, w jakim znajdowała się pokrzywdzona w trakcie i po zwolnieniu z niewątpliwie niesłusznego zatrzymania, po zastosowaniu różnych form przemocy i przymusu (opinie lekarskie, powrót do leczenia, rehabilitacji i psychoterapii).

Dowolne oceny tej kwestii wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, podchwycił pełnomocnik Komendanta Stołecznego Policji. Nie sposób jednak nie zauważyć niespójności tej apelacji, w sytuacji, gdy w zarzucie 1 i 3 skarżący kwestionuje wysokość zasądzonej kwoty zadośćuczynienia, jako niewspółmiernie wysokiej, a w zarzucie 2 wskazuje, że wnioskodawczyni w ogóle nie została pokrzywdzona w wyniku zatrzymania. Uzasadnienie apelacji podąża dwoma rozbieżnymi torami, powodując na koniec trudności w ustaleniu rzeczywistego stanowiska procesowego skarżącego.

Powyższe stanowiska stron będą przedmiotem ponownego rozpoznania, z uwzględnieniem wskazań sądu odwoławczego

W kwestii zasadniczej dla uchylenia wyroku, na podstawie art. 439 § 1 pkt 2 kpk, Sąd Apelacyjny potwierdził istnienie tej przesłanki, której wystąpienie powoduje, że sąd odwoławczy uchyla zaskarżone orzeczenie niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia.

Pełnomocnik pokrzywdzonej, oprócz słusznego zarzutu, że skład sądu I instancji stanowił sędzia powołany w wadliwej procedurze nominacyjnej z udziałem niekonstytucyjnego, upolitycznionego organu, jakim od 2018 r. jest Krajowa Rada Sądownictwa, wykazał nadto, że okoliczności awansu Pani A. D. z prokuratury do sądu, podważają jej niezależność. Wykazał także, że charakter niniejszej sprawy, wytoczonej przez obywatelkę przeciwko Państwu (działaniom policji), wymaga absolutnej niezależności sądu, a skład Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie utworzony z udziałem sędziego, który swą karierę w sądownictwie zawdzięcza władzy politycznej i utworzonej przez nią KRS, nie był sądem ustanowionym ustawą, bezstronnym i niezależnym. Sąd Apelacyjny podzielił argumentację adwokata M. A. w zakresie istnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej, nakazującej powtórzenie procesu, w celu realizacji prawa pokrzywdzonej N. (...) do sądu.

Pełnomocnik wnioskodawczyni zabiegał o prawo do niezależnego sądu, nie tylko w odniesieniu do wyroku sądu I instancji, ale także odnośnie do składu sądu odwoławczego. Sprawa wpłynęła do Sądu Apelacyjnego w Warszawie VIII Wydziału Karnego, w dniu 29 listopada 2022 r., gdzie, mimo kolejnych wniosków strony o wyłączenie sędziów i przekazanie do (...), przydzielana była składom złożonym z sędziów powołanych w tej samej wadliwiej procedurze i w zbliżonych okolicznościach awansu, co sędzia A. B.-D. (sędziowie A. N., D. R., D. D.). Dopiero po prawie 2 latach od przyjęcia sprawy przez Sąd Apelacyjny, zakończyły się inicjowane wytrwale przez pełnomocnika wnioskodawczyni procedury wyłączania sędziów. W dniu 30 września 2024 r, wylosowano prawidłowy skład sądu odwoławczego, co otworzyło skarżącej prawo do sądu (po ponad trzech latach od złożenia wniosku o zadośćuczynienie i odszkodowanie i po ponad czterech latach od niesłusznego zatrzymania). Uchylenie wyroku w styczniu 2025 r., następuje po 4 latach i 5 miesiącach od zatrzymania Pani N. (...) przez policję, z powodu pokojowego demonstrowania poparcia dla praw osób (...)+, podstawowych praw obywatelskich. Ponowne rozpoznanie sprawy powinno nastąpić jak najszybciej, ponieważ okres słusznego dochodzenia roszczeń przez pokrzywdzoną, niewspółmiernie przekroczył jej prawo do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie.

W rozstrzyganej sprawie Sąd Apelacyjny, będąc gwarantem konstytucyjnego prawa stron postępowania sądowego do rozpatrzenia sprawy w toku rzetelnego procesu przed niezależnym sądem, orzekając na podstawie aktów prawa międzynarodowego, orzeczeń sądów i trybunałów określających te gwarancje jako prawa podstawowe człowieka i obywatela, w tym:

-wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 19 listopada 2019 r., sygn. C-585/18, C-624/18, C-625/18, z dnia 2 marca 2021 r., sygn. C- 824/18, z dnia 15 lipca 2021 r., sygn. C- 791/19, z dnia 6 października 2021 r., sygn. C 487/19, z 16 listopada 2021 r. C-748 do C-754/19, z 11 maja 2023 r. C-817/22, z 13 lipca 2023 r. C-615/20 i C-670/20 (zainicjowane przez sędziego I. Tuleję);

-wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka: z dnia 22 lipca 2021 r. skarga (...) – R. przeciwko Polsce, z dnia 8 listopada 2021 roku, skargi (...) – D.-F. i O. p. Polsce, z dnia 3 lutego 2022r. skarga (...)-A. P. p. Polsce, z 15 marca 2022 r. skarga (...)-G. p. Polsce, z 16 czerwca 2022 r. skarga (...) Ż. p. Polsce, z 6 października 2022 r. skarga (...) J. p. Polsce, z 6 lipca 2023 r. skargi (...) i (...) T. p. Polsce oraz wyroku pilotażowego (...) z 23 listopada 2023 r. skarga (...) W. p. Polsce,

stwierdzających systemowe naruszenie prawa dotyczącego ustroju sądów tworzonego w Polsce od 2015 r., zarówno w odniesieniu do systemu dyscyplinarnego, jak i procesu powoływania sędziów z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa, która po zmianie przepisów ustawą z dn. 8.12.2017 r. nie posiada gwarancji niezależności od władzy wykonawczej i ustawodawczej, co narusza konstytucyjną zasadę trójpodziału władzy oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności gwarantujący prawo do rzetelnego procesu,

nadto, opierając się na:

- wyroku Sądu Najwyższego Izby Pracy z dnia 5.12.2019 r., sygn. III PO 7/18;

postanowieniu Sądu Najwyższego z 15.01.2020 r., sygn. III PO 8/18;

postanowienia Sądu Najwyższego z 16.09.2021 r., sygn. I KZ 29/21; postanowienia Sądu Najwyższego z 29.09.2021 r., sygn. V Kz 47/21; postanowienia SN z 28 października 2021 r., sygn. akt II KK 237/21; postanowienia SN z 12 kwietnia 2022r., sygn. akt V Kz 64/21,

a nadto, w kontekście uchwały Połączonych Izb Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020r., sygn. (...) I- (...) i Uchwały Izby Karnej w składzie siedmiu sędziów z 2 czerwca 2022r., sygn. I KZP 2/22,

wskazujących, że udział w składzie sądu osoby powołanej na urząd sędziego na wniosek niekonstytucyjnego organu, jakim jest Krajowa Rada Sądownictwa zmieniona ustawą z dnia 8 grudnia 2017r., sędziego którego niezależność podważają dodatkowo okoliczności awansu, skutkuje nienależytą obsadą sądu- stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą z art. 439 § 1 pkt 2 kpk -

- Sąd Apelacyjny uznał, że Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie orzekający w sprawie sygn. akt V Ko 236/21, zakończonej wyrokiem z dnia 3 października 2022 r., był sądem nienależycie obsadzonym w rozumieniu art. 439 § 1 pkt. 2 k.p.k, ponieważ brała w nim udział Pani A. D., która awansowała z prokuratury do sądu otrzymując nominację do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie w dniu 26 maja 2020r. z rekomendacji Krajowej Rady Sądownictwa (uchwała Nr 782/2019 z 26 lipca 2019 r.), organu powołanego niezgodnie z Konstytucją RP, zależnego od ówczesnych władz politycznych, niewypełniającego zadania ochrony niezależności sądów i niezawisłości sędziów oraz obiektywnej, rzetelnej i transparentnej oceny kandydatów na stanowiska sędziowskie. Pani A. D., w takiej samej procedurze, otrzymała w dniu 6 grudnia 2023 r. nominację na urząd sędziego w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie (uchwała KRS z 6 września 2023 r., Nr 756.23), nie została zatem prawidłowo powołana na urząd sędziego, a okoliczności jej awansu, podważają możliwość tworzenia niezależnego sądu.

Istnieją także uzasadnione wątpliwości prawne, podniesione w apelacji pełnomocnika wnioskodawczyni, co do skuteczności powołania Pani A. B.-D. na urząd sędziego, które podziela część składu Sądu Apelacyjnego.

Wada prawna procesu nominacyjnego i okoliczności szybkiej ścieżki kariery Pani A. B.-D. po zgłoszeniu się na pierwsze ogłoszenie ówczesnego Ministra Sprawiedliwości Z. Z. (1) o wolnych miejscach w sądach- Monitor Polski z 2018 r., poz. 291, zostały wymienione w licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego i Sądu Apelacyjnego, jako wskazujące na niedopuszczalną zależność od władzy wykonawczej i jako takie, uzasadniające zarzut braku niezawisłości przy orzekaniu.

Postanowienie Prezydenta RP o powołaniu na urząd sędziego nie ma mocy konwalidującej wadliwą procedurę przeprowadzoną przez niekonstytucyjnie powołaną Krajową Radę Sądownictwa i nie uzdrawia skażonego procesu nominacyjnego sędziów. Akty wydawane w demokratycznym państwie prawnym przez prezydenta, wynikają z jego kompetencji, ujętych w Konstytucji i innych ustawach określających odpowiednie procedury, nie są zatem wyrazem nieograniczonej władzy (prerogatywy). Akt nominacji sędziowskiej musi opierać się na sumie niezbędnych etapów gwarantujących obiektywny i transparentny wybór najlepszych, niezależnych, kandydatów do służby sędziowskiej. W etapach wyboru sędziów, po 2018 r., celowo pominięto oceny sędziowskich zgromadzeń, protestujących przeciwko nowemu modelowi kształtowania kadry. Staranną i obiektywną procedurę oceny kandydatów do awansu, zastąpiono konkursem przed grupą osób w przeważającej części wyraźnie powiązaną z Ministrem Sprawiedliwości i realizującą politykę kadrową nadzorowaną przez władzę polityczną. Oprócz odnoszących się do tej wadliwości licznych orzeczeń Trybunałów (...) i Sądu Najwyższego RP, należy przypomnieć znamienny fakt jednogłośnego wykluczenia, w dniu 28 października 2021 r. w W., polskiej Krajowej Rady Sądownictwa z (...), sieci tworzonej przez demokratyczne państwa szanujące praworządność w kształcie zapisanym w traktatach i konwencjach chroniących prawa obywatelskie, w tym prawo do niezależnego sądu. Podstawowym zarzutem do polskiej KRS był brak niezależności od władzy politycznej.

Przewaga organów politycznych w procesie nominacyjnym oraz ubieganie się o awans sędziowski, z pominięciem ocen sądowych organów samorządowych, a nawet wbrew uchwałom Zgromadzeń Przedstawicieli Sędziów Apelacji Warszawskiej z lat 2018-2019, wzywających sędziów i innych prawników do nieuczestniczenia w procedurze awansowej, powoduje wadliwość powołania sędziego, a połączone z innymi okolicznościami awansu, podważa możliwość sprawowania tego urzędu w sposób niezależny, z ukształtowaną cechą niezawisłości sędziowskiej (wymóg nieskazitelnego charakteru sędziego).

Podobne uchwały Zgromadzeń samorządów sędziowskich w całym kraju były publikowane, sędziowie i kandydaci na sędziów wiedzieli, że Zgromadzenia odmawiają brania udziału (opiniowania) w nowej procedurze awansowej kandydatów i wzywają wszystkich prawników do nieuczestniczenia w niej. Sytuację tę znał także Prezydent RP, gdyż to on sygnował zmiany w sądownictwie, mające podporządkować je ówczesnej władzy politycznej i mimo wielu orzeczeń Sądu Najwyższego i trybunałów europejskich, które podważyły tę procedurę, nadal wydaje akty nominacyjne.

Uchwałą nr 782/2019, z dn. 26 lipca 2019 r. KRS przedstawiła Prezydentowi RP wniosek o powołanie Pani A. D., dotąd prokuratora Prokuratury Rejonowej W.-P., na urząd sędziego w Sądzie Okręgowym Warszawa-Praga w Warszawie. Pani A. B.-D., ubiegała się wcześniej, kilkunastokrotnie, bez powodzenia, o nominację do sądów rejonowych. Przełom nastąpił dopiero w zmienionej procedurze, gdy wyeliminowano udział samorządu sędziowskiego i kiedy większość doświadczonych, niezależnych, sędziów nie przystępowała do wadliwego konkursu przed niekonstytucyjną, upolitycznioną KRS. Pani A. B.-D. zgłosiła się wówczas na stanowisko sędziego sądu okręgowego, po ogłoszeniu wolnego miejsca w Monitorze Polskim z 2018r., (poz. 291). Na posiedzeniu w dniu 22.07.2019r. jej kandydaturę poparł przedstawiciel Krajowej Rady Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym, utworzonej Zarządzeniem Nr. 19/18 z 10.05.2018r. Ministra Sprawiedliwości-Prokuratora Generalnego, Z. Z., który sam ustalił skład personalny nowej Rady. Krajowa Rada Prokuratorów była organem podporządkowanym Ministrowi Sprawiedliwości-Prokuratorowi Generalnemu i została powołana w celu przeciwstawienia jej, utworzonemu oddolnie, w dniu 04.01.2017r., Stowarzyszeniu niezależnych prokuratorów (...). W protokole obrad Krajowej Rady Sądownictwa zaznaczono, że KRS dysponowała uchwałami Zgromadzenia Przedstawicieli Sędziów Apelacji (...) o odroczeniu procedury opiniowania kandydatów do objęcia urzędu sędziego w sądach okręgowych i sądzie apelacyjnym w apelacji (...).

W uchwale Nr 1, z dnia 29 sierpnia 2019 r., Zgromadzenie Przedstawicieli Sędziów Apelacji (...) wyraziło dezaprobatę dla działań KRS, zakończonych na posiedzeniach w dniu 26 lipca 2019 r. podjęciem pisemnych uchwał o przedstawieniu Prezydentowi RP pierwszych i przyszłych kandydatur na sędziów, w tym wskazanych imiennie w uchwale, m.in.: P. S. (1) – specjalnego Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów, który otrzymał później w tej procedurze awans do Sądu Apelacyjnego w Warszawie oraz prokurator A. D., ubiegającą się o awans z prokuratury do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie. Zgromadzenie krytycznie oceniło fakt pobrania z systemu teleinformatycznego danych o kandydatach, z naruszeniem obowiązujących procedur nominacyjnych (z pominięciem ocen samorządów). Zgromadzenia apelowały do wszystkich sędziów (prawników), do KRS i Prezydenta RP o wstrzymanie się z powoływaniem sędziów do czasu rozstrzygnięcia pytań prejudycjalnych w sprawach C-585/18, C-624/18 i C-625/18, które już w świetle ówczesnej opinii Rzecznika (...) oraz wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 czerwca 2019 r. I OSK (...), zapowiadały uznanie takich działań za niezgodne z Konstytucją RP i prawem Unii Europejskiej. Potwierdziły to wyroki wydane w tych i innych sprawach przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Europejski Trybunał Praw Człowieka (przywołane na wstępie). Uchwała zgromadzenia sędziów apelacji warszawskiej nr 1, z 29.08.2019r., podobnie jak inne uchwały podejmowane od 2017 r., została opublikowana na stronie Sądu Apelacyjnego, przesłana KRS, Prezydentowi RP, Prezesowi Rady Ministrów, Ministrowi Sprawiedliwości, Krajowej Radzie Prokuratorów. Publikowały ją także media, w tym: gazeta „Rzeczpospolita” z 30.08.2019r., w artykule „ (...) sędziowie krytykują KRS za awanse”, portal „Prawo.pl” z 29.08.2019r., w artykule „Nie powoływać sędziów wskazanych przez tę KRS”. Publikacja uchwały widnieje także, do dziś, na stronie www.adwokatura.pl. (...) z publikacji zawiera imiona i nazwiska pierwszych kandydatów do awansu przed neo KRS, w tym Pani prokurator A. D., która w takich okolicznościach ubiegała się wówczas o nominację.

Jak już wspomniano, Pani A. B.-D., jako prokurator, wiele razy ubiegała się o nominację do sądów rejonowych. W 2015 r., w czasie kadencji niekwestionowanej Krajowej Rady Sądownictwa, wzięła udział w konkursie na stanowisko sędziego Sądu Rejonowego dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie, obok A. P. - prokuratora Prokuratury Okręgowej w Warszawie. Pani A. D. otrzymała wówczas bardzo dobrą ocenę, jednak przegrała konkurs, ponieważ prokurator A. P. uzyskał ocenę wyróżniającą, został także pozytywnie zaopiniowany przez Zgromadzenie Sędziów O. i Kolegium Sądu Okręgowego. Uchwałą z dnia 8 grudnia 2015 r. nr (...) Krajowa Rada Sądownictwa (przed zmianami) przedstawiła Prezydentowi RP kandydaturę Pana A. P. na sędziego, nie przedstawiła zaś kandydatury A. D.. Jest to informacja istotna z obecnej perspektywy oceny sytemu powoływania na stanowiska sędziowskie z udziałem KRS, utworzonej w 2018 r., a także systemu mianowania sędziów lub pomijania w nominacjach przez Prezydenta RP. Prokurator A. P. nie otrzymał do dnia dzisiejszego, a więc od prawie 10 lat, nominacji na stanowisko sędziego, wniósł skargę z tego powodu do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Prokurator Prokuratury Okręgowej A. P., (...) Stowarzyszenia (...), krytykujący podporządkowanie prokuratury ówczesnemu Ministrowi Sprawiedliwości, został w lipcu 2016 r. przymusowo delegowany do prokuratury rejonowej, decyzją najbliższego współpracownika Ministra Z. Z. -Prokuratora Krajowego B. Ś..

Kształtowanie kadry orzeczniczej z udziałem niekonstytucyjnej KRS, wskazywało od początku na preferowanie określonej grupy sędziów, a także prokuratorów skłonnych współtworzyć razem z ówczesną władzą polityczną sądownictwo od niej zależne. Doprowadziło to do ich awansu, kosztem utraty lub rezygnacji z awansu wielu doświadczonych sędziów.

Znane są przykłady niezależnych prokuratorów, którzy z powodu otwartej krytyki podporządkowania prokuratury i sądownictwa władzy politycznej, zostali na wiele lat przymusowo przeniesieni do niższych jednostek prokuratury, delegowani do odległych prokuratur, nękani licznymi postępowaniami dyscyplinarnymi, a nawet karnymi: K. P., K. K., M. K., D. K., E. W. i wielu innych. Od chwili powołania neo KRS, nie awansował żaden z prawników otwarcie krytykujących niszczenie niezależności i odrębności sądownictwa i prokuratury Znane są też przykłady sędziów, którzy zrezygnowali z ubiegania się o nominację do sądów okręgowych, jak np. doświadczeni sędziowie M. W. i G. G., którzy zrezygnowali z nominacji prezydenckiej, mimo uzyskania rekomendacji KRS na miejsca ogłoszone w tym samym konkursie, w którym wystąpiła Pani A. B.-D.. Tym samym sędziowie i prokuratorzy, którzy z uwagi na wiedzę, kompetencje, w tym etyczne i doświadczenie zawodowe, zapracowali na awans, świadomie i na lata, niekiedy trwale (odeszli w stan spoczynku), zrezygnowali z niego, wyłącznie z tego powodu, by nie korzystać z rekomendacji niekonstytucyjnej KRS.

Pani A. D. wykorzystała taki system awansów powtórnie. Zaledwie dwa lata po pierwszej nominacji sędziowskiej, zgłosiła się na jedno wolne stanowisko sędziego Sądu Apelacyjnego w Warszawie, ogłoszone w Monitorze Polskim z 2022 r., poz. 945. W marcu 2023 r. otrzymała od MS Z. Z. delegację do tego sądu, gdzie prezesem był specjalny rzecznik dyscyplinarny P. S. (1). Okoliczności awansu Pani A. B.-D. do Sądu Apelacyjnego w Warszawie, były szeroko komentowane w mediach, jako związane z wyrokiem wydanym w SO Warszawa- P. w W., skazującym aktywistkę proaborcyjną (sędzia otrzymała delegację do SA w dniu wydania wyroku). Po kilku miesiącach delegacji, we wrześniu 2023 r., Prezes SA w W. P. S. (1) powierzył Pani A. B.-D. funkcję Przewodniczącej (...) (jej zastępcą został później zastępca rzecznika dysc. P. M. L.). Pani A. B.-D. była delegowana do (...), gdzie, z uwagi funkcję w (...) obniżono jej przydział orzeczniczy do 30 %, uzyskała także dodatek finansowy. Dzięki poparciu większości (...) SA, głosami prezesów sądów (okręgowych i apelacyjnego), Pani A. B.-D. uzyskała pozytywną opinię do awansu. Należy zaznaczyć, że (...) SA obradowało w dniu 23 marca 2023 r, tj. zaledwie kilka dni po otrzymaniu przez P. A. B.-D. delegacji ministerialnej do orzekania z w tym sądzie. Takie tempo oceny kandydata do sądu apelacyjnego, nie było praktykowane przed 2018 r. W dodatku, sędzia wizytator SA w W., mimo wydania pozytywnej ogólnie opinii o prowadzeniu spraw przez kandydatkę w Sądzie Okręgowym Warszawa-Praga w Warszawie, poczynił istotne zastrzeżenie, które w normalnym konkursie, byłoby dyskwalifikujące dla kandydata na urząd sędziego sądu apelacyjnego – najwyższego poziomu w sądownictwie powszechnym. Opiniujący stwierdził brak doświadczenia P. A. B.-D. w orzekaniu w wydziałach odwoławczych. Zdaniem sędziego wizytatora, okoliczność ta nie pozwala na sformułowanie kategorycznego wniosku co do posiadania przez kandydatkę dostatecznego doświadczenia i praktyki zawodowej, umożliwiających należyte i niezawodne procedowanie na szczeblu sądownictwa apelacyjnego, jak też na właściwą kontrolę procedur stosowanych w sądach niższego szczebla (z uchwały KRS Nr 756/23). KRS, głosami 15 członków, udzieliła poparcia A. B.-D., ze stwierdzeniem, że za tym zdecydował całokształt okoliczności sprawy.

(...) SA w W. zwolniło sędzię A. B.-D., na jej wniosek, z obowiązku zakończenia spraw rozpoczętych w SO Warszawa-P. w W., co wywołało sprzeciw tamtejszych sędziów i skutkowało złożeniem wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, wniosku niepodjętego przez ówczesnych rzeczników dyscyplinarnych P. S.. P. R. i M. L., którzy współpracowali z sędzią A. B.-D. w SA w W., awansowani do tego sądu w takiej samej procedurze i obdarzeni przez ówczesnego ministra licznymi funkcjami dyscyplinarnymi i nadzorczymi.

Sędzia A. D. orzeka aktualnie w (...) SA w W..

Sąd Apelacyjny wydał, od 2022 r., wiele orzeczeń uchylających, na podst. art. 439 § 1 pkt 2 kpk, orzeczenia wydane z udziałem Pani sędzi, w tym wyroki wydane w SO Warszawa- P. w W.. Orzeka też o wyłączeniu jej od udziału w sprawach odwoławczych SA w W. (wydano dotąd co najmniej kilkadziesiąt postanowień w trybie art. 41 § 1 kpk).

Należy szczególnie podkreślić, ze w latach 2022-2025, Sąd Najwyższy wydał szereg orzeczeń na podst. art. 439 § 1 pkt 2 kpk, stwierdzających nienależytą obsadę sądu z udziałem sędziów mianowanych wadliwej procedurze prowadzonej przed niekonstytucyjną KRS, od 2018 r. Wśród takich orzeczeń Sądu Najwyższego, są orzeczenia uchylające orzeczenia wydane z udziałem sędzi A. D., zarówno w obsadzie Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie, jak i w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie, sygn. SN: II KK 523/23, II KK 35/23, II KO 20/24, II KO 13/24

W uzasadnieniu wyroku z dnia 16 maja 2024 r., sygn. II KK 523/23, po przenalizowaniu błyskawicznej kariery Pani A. D., która z poziomu prokuratury rejonowej, od maja 2020 r., awansowała, w ciągu niespełna trzech lat, do Sądu Okręgowego w Warszawie i Sądu Apelacyjnego w Warszawie, gdzie już podczas delegacji w 2023 roku, objęła funkcję Przewodniczącej (...) SA, nadaną jej przez ówczesnego Prezesa SA P. S. (1), Sąd Najwyższy stwierdził, że, cyt.:

sąd …, w skład którego wchodziła sędzia A. D., nie stanowił sądu spełniającego standard bezstronności i niezawisłości, a zatem zachodziła bezwzględna podstawa odwoławcza z art. 439 § 1 pkt 2 kpk. Sędzia nie tylko zaakceptowała działania władzy ustawodawczej i wykonawczej mającej na celu instrumentalne wykorzystanie władzy sądowniczej oraz podporządkowanie sądownictwa interesom politycznym, ale również swoimi działaniami afirmowała uzależnienie sądów od władzy wykonawczej .

W postanowieniu z 16 kwietnia 2024 r., sygn. II KO 20/24, o wznowieniu postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 15 listopada 2023 r., II AKo 6/23, wydanym w składzie: sędzia P. S., s. I. S. i SSO del. A. D., Sąd Najwyższy stwierdził, cyt.:

W odniesieniu do sędziów P. S., I. S. i A. D., testy przeprowadzone w oparciu o kryteria wskazane w pkt 2 uchwały Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r. oraz w orzecznictwie strasburskim zostały już przeprowadzone wielokrotnie, prowadząc w wypadku wszystkich tych sędziów do wyniku dla nich negatywnego. Opierając się z jednej strony na fakcie udziału w ich procesach nominacyjnych Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej ustawą o KRS z 2017 r., zaś z drugiej dokonując oceny składów sądów z ich udziałem w konkretnych okolicznościach związanych z przebiegiem kariery zawodowej tych sędziów, wskazującej na pełną akceptację przez nich tzw. "reformy" systemu prawnego w Polsce, i to w sytuacji, gdy w tym przedmiocie negatywne stanowisko zajął nie tylko Sąd Najwyższy, lecz również organy międzynarodowe działające na mocy umów międzynarodowych ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską (zob. powołane we wstępnej części niniejszego uzasadnienia orzeczenia ETPCz i (...)), Sąd Najwyższy uznawał każdorazowo, że w ich wypadku doszło do nieakceptowalnego "zbliżenia" do władzy wykonawczej, a w efekcie do nienależytej obsady sądu w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 2 kpk.

…aktywne wsparcie przez wskazanych wyżej sędziów destrukcyjnych dla wymiaru sprawiedliwości, a w konsekwencji dla polskiego systemu prawnego, "reform" sądownictwa przy pełnej świadomości ich kwestionowania w orzecznictwie europejskim w połączeniu z przyjmowaniem kolejnych funkcji i awansów uzależnionych od dyskrecjonalnej decyzji przedstawicieli władzy wykonawczej powoduje, że w tych konkretnych okolicznościach związanych z ich osobami, niezapewnienie skazanemu prawa do sądu niezawisłego, niezależnego, ustanowionego ustawą w rozumieniu art. 6 ust. 1 EKPC należy uznać za udowodnione. W ocenie bowiem niezależnego i obiektywnego obserwatora powstać może uzasadnione wskazanymi powyżej faktami przeświadczenie, że Sędzia zawdzięczający szybką karierę zawodową oraz liczne dodatkowe funkcje i stanowiska, łączące się z dodatkową finansową gratyfikacją określonej opcji politycznej, będzie w swojej ocenie ponadprzeciętną miarą związany z władza wykonawczą, w stopniu, który przesądza o braku jego bezstronności. (podkreślenia własne).

Sąd Apelacyjny, w pełni podzielając ustalenia i oceny Sądu Najwyższego, uznaje, że powołanie na urząd (awans) sędziego w procedurze prowadzonej z udziałem niekonstytucyjnej Krajowej Rady Sądownictwa, obarczone jest poważną i nieusuwalną wadą prawną, a uzyskane w przywołanych tu okolicznościach, wywołuje uzasadnione zarzuty odnośnie do niezawisłości sędziego w tym, wymaganej (ustawowo) cechy nieskazitelnego charakteru.

Sędzia, który zabiegał, by uzyskać albo utrzymać profity zawodowe (pozycję) i finansowe zależne od władzy zewnętrznej, może być w odbiorze ogólnym postrzegany, jako osoba zależna, o skłonnościach do sprzyjania innym podmiotom i innym wartościom niż te, którym ma obowiązek służyć sędzia. Wystarczy sama obawa społeczna z tym związana, by sąd utracił wiarygodność bezstronnego arbitra. Taki właśnie zarzut przedstawił pełnomocnik wnioskodawczyni, argumentując, że awans sędzi A. D. był w takim stopniu zależny od Ministra Sprawiedliwości i upolitycznionej neo KRS, że podważa to zaufanie do wydawanych z jej udziałem orzeczeń, w tym, do wyroku w sprawie N. (...).

Założenie, że tylko w określonej kategorii spraw, opisana zależność stanowi zagrożenie dla niezależnego ich rozstrzygnięcia, jak np. w sprawach z elementem politycznym, może być mylące. Przyjmuje bowiem podział spraw na zwykłe i nadzwyczajne, i może oznaczać inny rodzaj ochrony praw stron w postępowaniu sądowym albo inne stopnie niezależności sądu dla różnego rodzaju spraw. Niezależność i niezawisłość w orzekaniu jest tak samo ważna w każdej sprawie i nie można jej miarkować rodzajem sprawy czy pozycją stron procesu, gdyż przeczyłoby to zasadzie równości prawa i równości wobec prawa.

Udział w składzie sądu sędziego wadliwie powołanego, którego niezależność może być podważona, jest niedopuszczalny w każdej sprawie. Niniejsza sprawa, której stronami są obywatelka i Państwo, reprezentowane przez Komendanta Stołecznego Policji, a istotą roszczenie przeciwko tym podmiotom, wynikające z krzywdy i szkody doznanych przez opresyjne działania policji państwowej, w stosunku do jednostek korzystających z prawa konstytucyjnego do pokojowych demonstracji, wymaga osądu przez niezależny i bezstronny sąd, sąd ustanowiony ustawą, na którym nie spoczywa choćby cień podejrzenia o sprzyjanie władzy zewnętrznej czy kierowanie się osobistymi przekonaniami, pozostającymi w nurcie politycznym, który odpowiada za ówczesne naruszenia praw określonych grup społecznych, w tym osób (...)+. Pełnomocnik wnioskodawczyni N. (...) słusznie zauważył, że niezwykle trudno jest wykazać w orzeczeniu poglądy sędziego świadczące o jego stronniczości, nastawieniu do sprawy lub osoby, gdyż są one zwykle zawoalowane, przykryte ogólnymi deklaracjami bezstronności, jednak okoliczności niniejszej sprawy, wymagają absolutnej przejrzystości w kwestii ustanowienia sądu i jego niezależności w sporze obywatel przeciwko policji, podległej władzy wykonawczej. W związku z tym, obawy strony, jak i jej argumenty prawne za uchyleniem zaskarżonego wyroku, są zasadne. Pokrzywdzona czeka od kilku lat na sąd, gwarantowany jej jako prawo podstawowe człowieka i obywatela. Wraz ze swoim pełnomocnikiem, od chwili przesłuchania w czasie zatrzymania (przesłuchanie przeprowadzono 8 sierpnia 2020r., ok. godz. 4 tej), do chwili obecnej, domaga się, z konsekwencją godną szacunku, prawa do sądu. Obowiązkiem Sądu Apelacyjnego i Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie, jest realizacja tego prawa, dlatego sprawę ponownie rozpozna sąd ustanowiony ustawą, niezależny i bezstronny.

Stwierdzając w podstępowaniu odwoławczym wystąpienie bezwzględnej przesłanki odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k, w postaci nienależytej obsady sądu I instancji, naruszenia art. 45 ust. 1 Konstytucji RP i art. 6 ust.1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu Warszawa-Praga w Warszawie w należycie obsadzonym składzie, tj. z wyłączeniem sędziów mianowanych z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa, utworzonej ustawą z 8 grudnia 2017 r.

Wykonanie tego wskazania Sądu Apelacyjnego nie narazi stron postępowania na ponowne podważenie procesu, który ma duże znaczenia dla porządku prawnego, dla wszystkich uczestników postępowania, w tym w szczególności dla wnioskodawczyni pokrzywdzonej działaniami instytucji państwowych,

Prawo stron do rzetelnego postępowania sądowego, bez ryzyka jego podważenia, jest dobrem którego nie można zlekceważyć.

Sąd Okręgowy, przystępując do ponownego rozpoznania sprawy, wyznaczy niezwłocznie rozprawę, bacząc na to, jak długo wnioskodawczyni oczekuje na rozpatrzenie jej sprawy przez sąd.

SSA Marzanna A. Piekarska – Drążek

SSA Ewa Gregajtys SSA Ewa Jethon