Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 października 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Przemysław Horak

Protokolant: Alicja Karkut

po rozpoznaniu w dniu 26 października 2022 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy Wielkopolskiej (...) w Ś.. i K. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

przy udziale zainteresowanego : Fundacja (...)

o wysokość podstawy wymiaru składek

na skutek apelacji Wielkopolskiej (...) w Ś.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 10 marca 2021 r. sygn. akt VIII U 256/19

1.  Oddala apelację.

2.  Zasądza od Wielkopolskiej (...) w Ś. na rzecz pozwanego kwotę 4.050 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

sędzia Przemysław Horak

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 grudnia 2018 r., nr (...), adresowaną do Wielkopolskiej (...) w Ś. (płatnika składek) oraz do K. K. (ubezpieczonego) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P., na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 4 ust. 9, art. 8 ust. 2a, art. 18 ust. 1a, art. 18 ust. 1, art. 20 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 266 ze zm.; dalej: ustawa o sus) oraz art. 81 ust. 1, 5 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tj. Dz. U. z 2020 r., poz. 1398 ze zm.; dalej: ustawa o świadczeniach) stwierdził, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne K. K. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek Wielkopolska (...) za okres 10/2013-12/2017 jest równa kwotom wskazanym w sentencji decyzji, stanowiącym sumę wynagrodzenia i stypendium wypłaconego w każdym miesiącu, a nadto wynagrodzenia wypłacanego ubezpieczonemu z tytułu umów o dzieło zawieranych z Fundacją (...).

Odwołanie od powyższej decyzji wywiodła Wielkopolska (...) w Ś.. (dalej także: (...) (...)), zaskarżając ją w całości i wnosząc o:

1) uchylenie decyzji w całości i umorzenie postępowania,

ewentualnie

2) zmianę decyzji w całości poprzez ograniczenie podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne do przychodu z tytułu umowy o pracę zawartej pomiędzy ubezpieczoną a Szkołą,

3) zasądzenie zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

Odwołanie od powyższej decyzji wywiódł również K. K..

Zarządzeniem z dnia 15 lutego 2019 r. wydanym na podstawie art. 219 k.p.c. sprawy z odwołań Szkoły i ubezpieczonego połączono do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygn. akt VIII U 256/19.

W odpowiedzi na odwołania pozwany organ rentowy podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie i prezentowaną argumentację, domagając się oddalenia obu odwołań oraz zasądzenia od każdego z odwołujących kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na rozprawie dnia 10 września 2019 r. Sąd pierwszej instancji – na podstawie art. 477 ¹¹ § 2 k.p.c. – zawiadomił o toczącym się postępowaniu Fundację (...), informując, że zainteresowana może przystąpić do sprawy w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia zawiadomienia.

Fundacja (...) na tej samej rozprawie, tj. dnia 10 września 2019 r., złożyła oświadczenie o przystąpieniu do sprawy w charakterze zainteresowanego.

Wyrokiem z dnia 10 marca 2021 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń, sygn. akt VIII U 256/19 oddalił odwołanie (pkt 1 ), oraz zasądził od każdego z odwołujących na rzecz pozwanego organu rentowego kwotę 5400 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2).

Podstawą rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji były następujące ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne:

Wielkopolska (...) w Ś.. jest niepubliczną uczelnią zawodową. Została utworzona na podstawie pozwolenia Ministra Edukacji Narodowej dnia 28 października 2005 r. (nr (...)). Założycielem uczelni jest Fundacja (...) z siedzibą w Ś. Od dnia 1 lutego 2018 r. do dnia 31 sierpnia 2023 r. rektorem uczelni jest I. K.. W okresie od 2007 r. do stycznia 2018 r. I. K. był prorektorem uczelni.

Uczelnia prowadzi studia magisterskie, inżynierskie, licencjackie oraz studia podyplomowe w różnych specjalnościach na kierunkach: pedagogika, praca socjalna, dietetyka, ekonomia, informatyka.

Zgodnie ze statutem podstawowymi zadaniami odwołującej szkoły są m.in.: kształcenie studentów w celu zdobywania i uzupełniania wiedzy i umiejętności niezbędnych w pracy zawodowej, wychowywanie studentów w poczuciu odpowiedzialności za państwo polskie, za umacnianie zasad demokracji i poszanowania praw człowieka, prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych, świadczenie usług oraz wykonywanie prac dotyczących transferu technologii do gospodarki, kształcenie i promowanie kadr naukowych, prowadzenie studiów podyplomowych, kursów, szkoleń w celu kształcenia nowych umiejętności niezbędnych na rynku pracy w systemie uczenia się przez całe życie (§ 3 statutu).

Fundacja (...) w Ś. utworzona w 2002 r. (KRS (...)) jest instytucją pożytku publicznego. Prezesem zarządu Fundacji (...) od chwili jej utworzenia jest nieprzerwanie I. K.. Aktualnie członkiniami zarządu są także A. N., K. J. i M. C..

Siedziby odwołującej Szkoły oraz Fundacji (...) mieszczą się w tym samym budynku. W tym samym miejscu (budynku, kompleksie budynków) działa też Zespół (...), a w jego ramach niepubliczne przedszkole, szkoła podstawowa i liceum.

Na podstawie uchwały Senatu nr (...) z dnia 16 stycznia 2014 r. oraz zarządzenia Rektora Nr(...) z dnia 17 lutego 2014 r. odwołująca Szkoła dokonała zmiany organu prowadzącego Niepubliczną Szkołę Podstawową z (...) na Fundację (...). Zmiana organu prowadzącego nastąpiła od dnia 1 września 2014 r.

Z porozumienia zawartego między odwołującą szkołą, a Fundacją (...) wynika, że strony ustaliły, że „w związku z tym, że szkoły wchodzące w skład Zespołu (...) prowadzone są przez dwa organy, tj. (...) Szkoła Podstawowa przez Fundację (...), (...) Gimnazjum i (...)Liceum Ogólnokształcące przez Wielkopolską (...) niemożliwym jest rozdzielenie i płacenie niektórych rachunków i wynagrodzeń z poszczególnych kont, na które przekazywana jest dotacja. W związku z tym wszelkiego rodzaju zapłaty będą dokonywane z konta głównego Fundacji (...) bądź Wielkopolskiej (...), natomiast szkoły będą co miesiąc dokonywały rozliczeń i przekazywały je do księgowości”.

Od dnia 19 października 2018 r. organem prowadzącym Zespół (...) ponownie jest odwołująca Szkoła, w miejsce Fundacji (...). W imieniu odwołującej Szkoły nadzór nad Zespołem (...) sprawuje prof. I. K.. K. J. sprawuje funkcję dyrektora Zespołu (...).

Decyzją z dnia 29 lipca 2010 r. Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego zatwierdził zasady określone w Regulaminie przyznawania stypendiów naukowych dla pracowników Wielkopolskiej (...) w Ś. (dalej: Regulamin).

§ 1 Regulaminu określa zasady tworzenia, przyznawania i wypłacania stypendiów naukowych, o których mowa w art. 21 pkt 39 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1426 ze zm.; dalej: ustawa o PIT).

Zgodnie z § 2 na potrzeby stypendiów naukowych utworzony miał zostać Fundusz (...).

Zgodnie z § 3 stypendia naukowe przyznaje rektor po zasięgnięciu opinii Komisji Stypendialnej dla (...), którą tworzy prorektor oraz powołani przez rektora dwaj nauczyciele akademiccy posiadający tytuł naukowy lub stopień naukowy doktora habilitowanego. Łączna kwota przyznanych stypendiów naukowych nie może przekraczać środków funduszu stypendialnego.

Zgodnie z § 4 ust. 1 podstawę przyznania stypendium naukowego dla pracowników odwołującej szkoły stanowią: 1/ twórcze osiągnięcia naukowe uzyskane przez kandydata w okresie poprzedzającym ubieganie się o stypendium, 2/ zgłoszony przez kandydata projekt naukowy.

Zgodnie z § 5 konkurs na stypendia naukowe ogłasza komisja stypendialna w formie wywieszenia na tablicy ogłoszeń, komunikatu na stronie internetowej oraz w inny sposób publiczny. Wnioski o przyznanie stypendium składane są w terminie do 1 września. Przy przyznawaniu stypendium bierze się pod uwagę osiągnięcia naukowe i publikacje.

Zgodnie z § 6 wnioski o przyznanie stypendium oceniane są przez komisję stypendialną. Komisja ta ocenia wniosek, proponuje wysokość stypendium oraz okres jego wypłacania.

Zgodnie z § 7 stypendium naukowe dla pracownika uczelni nie może być wyższe niż 3.000 zł miesięcznie, w szczególnie uzasadnionych przypadkach rektor może przyznać stypendium do 6.000 zł.

Zgodnie z § 8 stypendia naukowe przyznawane są od 1 października na okres semestru lub roku akademickiego. Stypendia mogą być przedłużane na kolejne okresy. W przypadku zatrudnienia w ciągu roku akademickiego nauczyciela spełniającego warunki do otrzymania stypendium, może on je otrzymać z początkiem semestru letniego. Rektor zarządza okresowe, coroczne sprawozdanie realizacji celów, dla których przyznano stypendia naukowe.

Kryteria ustalania wysokości stypendiów zostały określone w Zarządzeniu Rektora Nr (...) z dnia 24 września 2010 r.

Zgodnie z § 2 tego Zarządzenia, pracownik może otrzymać stypendium naukowe, jeżeli jest zatrudniony w (...) w pełnym wymiarze czasu pracy w następujących kwotach:

1. do 1.300,00 zł miesięcznie, jeżeli:

a) zgłosił projekt naukowy,

b) posiada pomysł na przeprowadzenie badań naukowych,

2. od 1.300,00 zł miesięcznie do 2.100,00 zł miesięcznie, jeżeli:

a) zgłosił projekt naukowy,

b) posiada pomysł na przeprowadzenie badań naukowych,

c) daje rękojmię wykazywania się innowacyjnością w prowadzeniu zajęć, w oparciu o przedstawiony wniosek wraz z załącznikami,

3. od 2.100,00 zł miesięcznie do 3.000,00 zł miesięcznie, jeżeli:

a) zgłosił projekt naukowy,

b) posiada pomysł na przeprowadzenie badań naukowych,

c) daje rękojmię wykazywania się innowacyjnością w prowadzeniu zajęć, w oparciu o przedstawiony wniosek wraz z załącznikami,

d) potrafi zwiększyć aktywność uczniów lub studentów oraz pobudzać ich cechy poznawcze,

e) wykazuje się już osiągnięciami w w/w zakresie.

W latach 2013 – 2017 stypendia naukowe otrzymywali niemal wszyscy zatrudnieni w (...). W momencie wprowadzenia stypendiów w roku 2010, większości ówczesnych pracowników obniżono wysokość wynagrodzenia do poziomu płacy minimalnej. Odtąd wynagrodzenia zasadnicze z tytułu umowy o pracę oscylowały wokół płacy minimalnej.

K. K. legitymuje się tytułem doktora habilitowanego nauk humanistycznych.

W latach 2013-2017 był autorem lub współautorem licznych artykułów w czasopismach naukowych krajowych i zagranicznych. Przygotowywał również recenzje artykułów dla periodyku naukowego (...) w L. oraz uczestniczył, w tym jako prelegent, w międzynarodowych konferencjach naukowych organizowanych przez (...).

W okresie od 17 sierpnia 2006 r. do 20 września 2011 r. odwołujący K. K. był zatrudniony w (...) na stanowisku pracownika naukowo-dydaktycznego.

Na podstawie umowy o pracę z dnia 21 września 2011 r. odwołujący został zatrudniony na stanowisku pracownika naukowo-dydaktycznego, w pełnym wymiarze czasu pracy, za wynagrodzeniem 3.500 zł. Zgodnie z umową, pracownik w ramach swoich obowiązków jest zobowiązany do:

(A) wykonania ustalonego przez rektora w granicach określonych przepisami prawa wymiaru godzin dydaktycznych (do 90 godz.),

(B) czynnego udziału w pracach organów kolegialnych uczelni, udzielania konsultacji, przygotowywania w zakresie ustalonym przez dziekana: programów nauczania i specjalności kształcenia, programów studiów podyplomowych i kursów dokształcających oraz aktywnego udziału w ich promowaniu; uczestniczenia w uczelnianych i wydziałowych uroczystościach,

(C) realizacji ustalonych prac naukowo-badawczych,

(D) wykonania innych zadań ustalonych przez przełożonych.

Strony modyfikowały wysokość wynagrodzenia kolejnymi aneksami do umowy o pracę: (i) aneksem z dnia 2 marca 2013 r. na kwotę 4.060 zł brutto miesięcznie, (ii) aneksem z dnia 1 października 2013 r. na kwotę 2.350 zł brutto, (iii) aneksem z dnia 1 października 2015 r. na kwotę 1.850 zł.

Dnia 3 września 2018 r. została sporządzona korekta do umowy o pracę z dnia 21 września 2011 r., na podstawie której wynagrodzenie ubezpieczonego zostało określone w wysokości minimalnego wynagrodzenia brutto obowiązującego w danym okresie. Korekta ta została podpisana jedynie przez rektora (...); nie została podpisana przez odwołującego (pracownika).

Odwołujący w ramach swojej pracy naukowej i dydaktycznej prowadził zajęcia dydaktyczne (wykłady i ćwiczenia dla studentów (...)), publikował artykuły naukowe, prowadził seminaria magisterskie i recenzował prace magisterskie.

K. K. zwracał się do rektora o przyznanie stypendium naukowego, przedkładając sprawozdania z działalności naukowej. Rektor po zasięgnięciu opinii komisji stypendialnej i zapoznaniu się z dorobkiem naukowym, przyznawał ubezpieczonemu stypendia naukowe na poszczególne lata, tj.:

decyzja z dnia 23 września 2013 r. (rok akademicki 2013/14); kwota 6.000 zł miesięcznie,

decyzja z dnia 20 września 2014 r. (rok akademicki 2014/15); kwota 5.250 zł miesięcznie,

decyzja z dnia 25 września 2015 r. (rok akademicki 2015/16); kwota 5.530 zł miesięcznie,

decyzja z dnia 24 września 2016 r. (rok akademicki 2016/17); kwota 5.565 zł miesięcznie,

decyzja z dnia 22 września 2017 r. (rok akademicki 2017/18); kwota 5.239 zł miesięcznie.

K. K. zawarł z Fundacją (...) następujące umowy o dzieło:

dnia 30 kwietnia 2014 r.; przedmiotem umowy były wykłady dla studentów, za wynagrodzeniem 900 zł; wynagrodzenie wypłacono w lipcu 2014 r., na podstawie rachunku z dnia 15 lipca 2014 r.,

dnia 15 września 2015 r.; przedmiotem umowy były recenzje prac, za wynagrodzeniem 450 zł; wynagrodzenie wypłacono w październiku 2015 r., na podstawie rachunku z dnia 15 października 2015 r.

Wykonywanie umów o dzieło obejmowało czynności, przewidziane także umową o pracę – prowadzenie wykładów i ćwiczeń dla studentów (...) oraz recenzowanie prac magisterskich.

(...) jako płatnik składek wykazał za ubezpieczonego K. K. następujące podstawy wymiaru składek:

od 10/2013 r. do 09/2015 r. – po 2.350,00 zł miesięcznie,

od 10/2015 r. do 01/2016 r. – po 1.850,00 zł miesięcznie,

02/2016 r. – 1.233,33 zł,

od 03/2016 r. do 09/2016 r. – po 1.850,00 zł miesięcznie,

od 10/2016 r. do 09/2017 r. – po 2.000,00 zł miesięcznie,

10/2017 r. – 2.100,00 zł,

od 11/2017 r. do 12/2107 r. – po 2.000,00 zł miesięcznie.

Płatnik składek nie uwzględnił w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne K. K. przychodu określanego przez siebie jako „stypendium naukowe” ani przychodów z tytułu wykonywania umów o dzieło łączących ubezpieczonego z Fundacją (...).

dowód: dokumenty w aktach organu rentowego

W październiku 2018 r. organ rentowy wszczął z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie nieuwzględnienia podczas ustalania podstaw wymiaru składek wynagrodzenia nazywanego przez płatnika składek „stypendium”.

Organ rentowy uznał, że odwołująca Szkoła wypłacała „stypendia naukowe” w oderwaniu od Regulaminu. Komisja Stypendialna, która miała opiniować ubiegających się o stypendia zbierała się we wrześniu danego roku, a nauczyciele przedszkola, szkoły podstawowej, gimnazjum i liceum otrzymywali stypendia wraz z rozpoczęciem roku szkolnego, czyli od września. Wypłat stypendiów dokonywano od początku zatrudniania, podczas gdy teoretycznie w pierwszym roku pracy, pracownicy dydaktyczno-naukowi nie mieli do tego prawa. Wypłaty dotyczyły także osób, które nie były uwzględnione w protokołach przyznania stypendiów. Nauczyciele pracujący w przedszkolu, szkole podstawowej, gimnazjum i liceum byli zatrudniani przez odwołującą szkołę na stanowiskach asystenta w celu stworzenia pozoru wykonywania czynności akademickich, uzasadniających z kolei przyznanie „stypendium naukowego”. Kontrolujący ustalili, że tak naprawdę „stypendia” stanowiły dodatkowy element ich wynagrodzenia, by osiągnęło ono w ten sposób poziom wynagrodzeń nauczycieli pracujących w szkołach państwowych.

Nadto organ rentowy uznał, że umowy o dzieło łączące pracowników (...) z Fundacją (...) były realizowane na rzecz (...), wobec czego, wynagrodzenia wypłacone z tytułu realizacji tych umów powinny być uwzględnione przez płatnika składek ( (...)) w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (art. 8 ust. 2a ustawy o sus).

Dnia 4 grudnia 2018 r. pozwany wydał zaskarżoną decyzję.

Sąd Okręgowy rozważania prawne rozpoczął od przywołania podstaw prawnych rozstrzygnięcia, tj: art. 4 pkt 1, pkt 2 lit. a, art. 8 ust. 1 i ust. 2a, art. 18 ust. 1, art. 20 ust. 1, art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, oraz § 1 i § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 r., poz. 2236 ze zm.) a także art. 12 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.)

Sąd pierwszej instancji wskazał, że kryterium decydującym o tym, czy dane świadczenie jest świadczeniem ze stosunku pracy nie jest źródło finansowania wydatku przez pracodawcę, ale okoliczność, czy świadczenie to może otrzymać wyłącznie pracownik, czy też inna osoba niezwiązana z pracodawcą stosunkiem pracy i czy między świadczeniem, a stosunkiem pracy istnieje związek faktyczny i prawny (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 kwietnia 2018 r., II FSK 1179/16 i cytowane w jego uzasadnieniu wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia: 8 września 2016 r., II FSK 3073/14; 28 czerwca 2016 r., II FSK 1490/14; 27 kwietnia 2016 r., II FSK 516/14; 3 marca 2016 r., II FSK 44/14; 12 października 2012r., II FSK 309/11; 2 sierpnia 2017 r., II FSK 1892/15). Zatem, o zakwalifikowaniu przychodu jako świadczenia ze stosunku pracy nie decyduje jego nazwa, lecz charakter.

Sąd meriti przywołał treść art. 21 ust. 1 pkt 39 ustawy o PIT, w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 października 2018 r. i zwrócił uwagę, że omawiany przepis wskazuje na dwie grupy stypendiów podlegających zwolnieniu. Pierwsza grupa obejmuje stypendia otrzymywane na podstawie przepisów ustawowych i dotyczy stypendiów otrzymywanych na podstawie ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 882, ze zm.) oraz stypendiów doktoranckich otrzymywanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1842). Druga grupa dotyczy innych stypendiów naukowych i za wyniki w nauce, które mogą być przyznawane przez różnego rodzaju instytucje (np. szkoły), organy administracji rządowej, jednostki samorządu terytorialnego, czy organizacje społeczne, w ramach prowadzonej przez nie działalności.

Sąd pierwszej instancji podniósł, że warunkiem zastosowania zwolnienia od podatku stypendiów z tej grupy jest zatwierdzenie zasad ich przyznawania przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego po zasięgnięciu opinii Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego albo przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Sąd meriti zwrócił uwagę, że w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego utrwalony jest pogląd, że w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 39 ustawy o PIT ustawodawca użył określenia „stypendia naukowe” w sensie stypendium związanego z działalnością twórczą i badawczą w dziedzinie nauki, a nie stypendium związanego z pobieraniem nauki (w sensie zdobywania wiedzy). Oznacza to, że o naukowym charakterze stypendium powinien każdorazowo decydować cel i rodzaj działalności stypendysty, nie zaś formalna nazwa stypendium (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 lutego 1995 r., SA/BK 292/94 i z dnia 21 czerwca 1996 r., III SA 156/96).

Sąd Okręgowy podniósł, że w wyroku z dnia 7 grudnia 2016 r. (I SA/Gd 1235/16) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku wskazał, że niezależnie od tego, jaki jest tryb przyznawania stypendium bądź też, jakie przepisy stanowią podstawę jego wypłaty, kluczowe znaczenie ma ustalenie zakresu znaczeniowego użytego przez ustawodawcę pojęcia „stypendium”. To tego rodzaju świadczenie, stanowiące przychód podatnika podlega bowiem zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Skoro przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiują pojęcia „stypendium”, należy w tej mierze posiłkować się językowym znaczeniem tego pojęcia. Internetowy Słownik Języka PWN (…), określa stypendium jako „pieniądze wypłacane okresowo uczniom, studentom, pracownikom nauki itp. na pokrycie kosztów nauki lub badań naukowych; też: nauka, studia lub badania naukowe poza miejscem zamieszkania finansowane z tych pieniędzy”. W konsekwencji, przez „stypendium naukowe” należy rozumieć takie stypendia, które służą wspieraniu działalności twórczej i badawczej w dziedzinie nauki, a nie stypendia związane ze zdobywaniem wiedzy czy nowych umiejętności. Działalność badawcza służy rozwiązaniu określonego problemu naukowego w postaci nowych prawd o rzeczywistości, nowych konstrukcji pojęciowych i technicznych, a praca twórcza polega przede wszystkim na ustalaniu nowych połączeń pomiędzy już znanymi zjawiskami, rzeczami, pojęciami, a jej rezultatem, często jest dzieło - artykuł naukowy lub książka naukowa, ideologia czy pogląd filozoficzny. Taki sposób zdefiniowania użytego przez ustawodawcę pojęcia został zaaprobowany przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 14 lutego 2012 r., II FSK 1604/10.

Stypendium w znaczeniu prawnym stanowi jednostronne świadczenie pieniężne ze strony osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej, przyznane za osiągnięcie określonego wyniku w danej dziedzinie nauki lub sztuki albo w celu umożliwienia kontynuowania nauki, prowadzenia badań naukowych lub prac w dziedzinie sztuki. Stypendium nie może wiązać się z ekwiwalentnym świadczeniem usług przez otrzymującego stypendium, na rzecz przyznającego, ponieważ powstanie wtedy zobowiązanie wzajemne w postaci umowy cywilnoprawnej o świadczenie usług.

Sąd Okręgowy przywołał art. 8 ust. 2a, art. 18 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wskazując, że w judykaturze prezentowane jest jednolite stanowisko, że art. 8 ust. 2a ustawy o sus rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy. Rozszerzenie dotyczy sytuacji, gdy praca wykonywana jest na podstawie jednej z wymienionych w tym przepisie umów prawa cywilnego przez osobę, która umowę taka zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub gdy praca jest wykonywana na podstawie umowy prawa cywilnego zawartej z osoba trzecią, ale praca jest wykonywana na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2011r., III UK 22/11; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r., II UZP 6/09).

Przesłanką decydującą o uznaniu za pracownika osoby świadczącej w ramach umowy zlecenia pracę na rzecz swojego pracodawcy jest to, że w ramach takiej umowy wykonuje faktycznie pracę dla swojego pracodawcy (uzyskuje on rezultaty jej pracy). Zwrot „działać na rzecz” użyty został w art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w innym znaczeniu, niż w języku prawa, w którym działanie "na czyją rzecz" może się odbywać w wyniku istnienia określonej więzi prawnej (stosunku prawnego) (por. wyroki Sądu Apelacyjnego w Gdańsku: z dnia 17 października 2012 r., III AUa 1092/12 oraz z dnia 20 sierpnia 2014 r., III AUa 204/14, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 23 lutego 2017 r. III AUa 838/16).

Sąd pierwszej instancji zwrócił także uwagę, że w orzecznictwie wskazano, iż „praca wykonywana na rzecz pracodawcy” to praca, której rzeczywistym beneficjentem jest pracodawca, niezależnie od formalnej więzi prawnej łączącej pracownika z osobą trzecią. Oznacza to, że bez względu na rodzaj wykonywanych przez pracownika czynności wynikających z umowy zawartej z osobą trzecią oraz niezależnie od tożsamości rodzaju działalności prowadzonej przez pracodawcę i osobę trzecią, wystarczającą przesłanką zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy o sus jest korzystanie przez pracodawcę z wymiernych rezultatów pracy swojego pracownika, wynagradzanego przez osobę trzecią ze środków pozyskanych od pracodawcy na podstawie umowy łączącej pracodawcę z osobą trzecią (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2017 r., II UK 693/15).

Następnie Sąd Okręgowy przypomniał, że zaskarżoną decyzją organ rentowy ustalił wysokość podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w poszczególnych miesiącach spornego okresu, z tytułu zatrudnienia K. K. na podstawie umowy o pracę w odwołującej Szkole, z uwzględnieniem składnika wynagrodzenia (przychodu) określanego przez płatnika składek jako „stypendium naukowe” oraz wynagrodzenia z tytułu umów o dzieło łączących ubezpieczonego z Fundacją (...).

Z kolei przedmiotem sporu było to, czy kwoty przypisane K. K. jako przychody w miesiącach wskazanych w zaskarżonej decyzji i szczegółowo opisane powyżej stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne oraz, czy w związku z tym, prawidłowo kwoty te doliczono do przychodów osiągniętych przez ubezpieczonego we wskazanych w decyzji miesiącach

Sąd Okręgowy stwierdził, że w świetle całokształtu materiału dowodowego, stypendium pobierane przez K. K. można zaliczyć do stypendiów naukowych, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 39 ustawy o PIT. Świadczenie to przyznawano rokrocznie po złożeniu wniosków, do których załączano listę publikacji naukowych i badań oraz wykazu konferencji, w których K. K. brał udział. Wnioski opiniowała komisja stypendialna (...), a następnie decyzjami rektora odwołującej Szkoły przyznawano stypendium naukowe w kolejnych latach akademickich. Ponadto w toku postępowania odwołujący przedłożył wykazy publikacji oraz monografii za dany okres. Z zaoferowanych dowodów wynika, że stypendium w kolejnych latach akademickich było powiązane z twórczymi osiągnięciami naukowymi albo projektami naukowymi zgłaszanymi przez K. K. – aczkolwiek aktywność naukowo-badawcza ubezpieczonego w spornym okresie była stosunkowo niewielka. Sąd Okręgowy stwierdził, że można uznać za dowiedzioną tezę o związku między tą działalnością K. K. a przyznawaniem i wypłacaniem stypendium. Nie podzielił natomiast wątpliwości i obiekcji organu rentowego, który – w ocenie tego Sądu – oczekiwał wykazania związku między obu tymi zjawiskami (elementami) na podobieństwo związku przyczynowo – skutkowego. Zdaniem Sądu pierwszej instancji, dla oceny zasadności przyznania stypendium, nie ma doniosłości prawnej istnienie, bądź brak ścisłego powiązania publikacji K. K. z jego pracą w odwołującej Szkole. Natomiast to, czy K. K. obok swojej aktywności akademickiej podejmuje również inne aktywności zawodowe, w niczym nie obniża rangi jego osiągnięć naukowych. Wymienione okoliczności nie stanowiły zatem przeszkody do przyznania stypendium naukowego i wyłączenia go z podstawy opodatkowania podatkiem PIT.

Sąd rozpoznający sprawę podkreślił, że tym, co stanęło na przeszkodzie uwzględnieniu odwołań odnośnie do włączenia do podstawy wymiaru składek kwot wypłacanego stypendium była rozbieżność regulacji wyłączenia stypendiów z opodatkowania podatkiem PIT (art. 21 ust. 1 pkt 39 ustawy o PIT) i z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (§ 1 i 2 rozporządzenia z dnia 18.12.1998 r.).

Sąd pierwszej instancji podniósł, że niewątpliwie stypendium naukowe wypłacane przez pracodawcę ( (...)) jego pracownikowi (K. K.) jest elementem przychodu ze stosunku pracy (art. 12 ust. 1 ustawy o PIT). Świadczenie to korzysta jednak ze zwolnienia od podatku dochodowego (art. 21 ust. 1 pkt 39 ustawy o PIT). W ocenie tego Sądu podstawę wyłączenia szeregu przychodów z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 18.12.1998 r. Z treści tego przepisu nie sposób jednak wyinterpretować normy prawnej, która wyłączałaby stypendia, w tym stypendia naukowe, stanowiące przychód ze stosunku pracy, z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji postępowanie dowodowe potwierdziło, że K. K. świadcząc pracę na podstawie umów o dzieło zawartych z powiązaną z płatnikiem Fundacją (...) wykonywał ją w istocie na rzecz swojego pracodawcy, tj. Wielkopolskiej (...).

Czynności wykonywane w ramach umów o dzieło były niezbędne dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania (...) i to właśnie Szkoła osiągała ostatecznie korzyści z pracy ubezpieczonego: zapewniała studentom możliwość wysłuchania wykładów i recenzji prac, stanowiących element postępowania związanego z ubieganiem się o stopień magistra. Były to czynności zapewniające realizację podstawowych zadań Szkoły, określonych w statucie i sprowadzających się w przeważającym zakresie do kształcenia. Na taki właśnie przedmiot i charakter czynności przewidzianych umowami o dzieło wskazywał podczas przesłuchania K. K..

Natomiast wypowiedzi przedstawiciela odwołującej Szkoły I. K., że wykłady były inne niż dla studentów (...) Sąd Okręgowy uznał jako gołosłowne. Odwołująca nie naprowadziła żadnych dowodów wskazujących na taki charakter owych wykładów, ani na innego niż studenci (...) ich adresata.

Sąd Okręgowy zwrócił również uwagę, że z umowy o pracę, łączącej odwołującą Szkołę z odwołującym ubezpieczonym wynika, że w ramach obowiązków pracowniczych był on zobowiązany także do przeprowadzania zajęć (w ramach pensum dydaktycznego), przygotowywania programów nauczania, realizacji prac naukowo-badawczych. Nie ma zatem podstaw do przyjęcia, że K. K. wykonywał odrębne czynności na rzecz Fundacji (...). Praca w oparciu o umowę o dzieło była zatem kontynuacją (albo elementem) czynności wykonywanych w ramach stosunku pracy i nie było przeszkód, by była świadczona w ramach stosunku pracy. W ocenie Sądu pierwszej instancji, celem zawarcia umowy było uniknięcie obciążeń związanych z obowiązkiem wypłaty przez pracodawcę wynagrodzenia za godziny nadliczbowe związane z recenzowaniem prac magisterskich i wygłoszeniem wykładu (wykładów), być może w wymiarze przekraczającym pierwotne ustalenia stron.

Sąd meriti zwrócił uwagę, że ustawodawca, dopuszczając rozwiązania pozwalające na umniejszanie kosztów prowadzonej działalności nie zaaprobował możliwości ich obejścia, czy uniknięcia ich opłacania. Nie ma przy tym decydującej doniosłości podnoszony przez odwołującą szkołę argument nieprzekazania Fundacji (...) środków pieniężnych na sfinansowanie umów o dzieło, ponieważ pomiędzy odwołującą uczelnią a zainteresowaną Fundacją (...) istnieją silne powiązania organizacyjne, ekonomiczne i osobowe, a zatem ekonomiczny rezultat czynności wykonywanych w ramach umów cywilnoprawnych powstawał w sferze obu powiązanych ze sobą podmiotów. Należy również zauważyć, że trafności zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy o sus nie wyklucza działanie przez pracownika w niepodzielnym interesie obu podmiotów (pracodawcy i zleceniodawcy).

Sąd pierwszej instancji podsumowując wskazał, że ustalenie, iż Wielkopolska (...) osiągała korzyść majątkową z realizacji umów cywilnoprawnych łączących K. K. i Fundację (...) skutkuje stwierdzeniem, że sporne umowy o dzieło były wykonywane na rzecz pracodawcy K. K., co ostatecznie skutkuje uznaniem ubezpieczonego w tym zakresie za pracownika odwołującej Szkoły.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i wyżej omówionych przepisów prawa materialnego oddalił odwołania – punkt 1. sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd pierwszej instancji orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tj. Dz. U. z 2018 r. poz. 265), zasądzając od każdego z odwołujących na rzecz pozwanego organu rentowego kwotę po 5.400 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (kosztów zastępstwa procesowego) – punkt 2. sentencji wyroku.

Apelację od wyroku wywiodła odwołująca Wielkopolska (...), zaskarżając go w części, tj. w zakresie w jakim Sąd oddalił odwołanie odwołującej (...) oraz zasądził od odwołującej na rzecz organu rentowego kwotę 5400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zauważa, iż powyższy zakres zaskarżenia jak i treść żądania apelacji (niżej opisana) dotycząca zmiany całego wyroku, wbrew zapisowi jakoby wyrok zaskarżono w części oznacza, że apelacja dotyczyła zaskarżenia wyroku w całości bo zarówno pkt 1 w którym odwołanie oddalono jak i pkt 2 obejmującego postanowienie o kosztach postępowania.

Zaskarżonemu orzeczeniu apelująca zarzuciła naruszenie:

I. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.

1.  naruszenie art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 12 ust.1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zw. z art. 22 Kodeksu Pracy w zw. z § 2 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, iż wypłacane Ubezpieczonemu przez Odwołującą stypendium naukowe stanowi przychód Ubezpieczonego z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy i jako takie podlega zaliczeniu do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, podczas gdy wypłacane Ubezpieczonemu stypendium naukowe stanowi świadczenie o niepracowniczym charakterze i nie wynika ze stosunku pracy, a tym samym nie może zostać zaliczone do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy; powyższe tym bardziej, iż zgodnie z treścią art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przychód w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie stypendiów stanowią wyłącznie stypendia wypłacane bezrobotnym oraz stypendia sportowe, a zatem stypendia o innym charakterze aniżeli to wypłacane Ubezpieczonemu;

2.  naruszenie art. 21 ust. 1 pkt. 39 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zw. z art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że wypłacane Ubezpieczonemu stypendium naukowe nie podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne na podstawie ww. przepisów;

3. naruszenie art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, a w konsekwencji błędne przyjęcie, iż przychody Ubezpieczonego z tytułu umów o dzieło zawartych z Fundacją (...) należy zaliczyć do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu pracy świadczonej w ramach umowy cywilnoprawnej realizowanej na rzecz własnego pracodawcy - (...), w sytuacji, w której:

a. okoliczności sprawy nie dają podstaw do uznania, iż Ubezpieczony wykonywał swoje obowiązki wynikające z umowy o dzieło zawartej z Fundacją (...) na rzecz (...),

b. okoliczności sprawy nie dają podstawy do uznania, iż pomiędzy Fundacją (...) a (...) została zawarta umowa, na podstawie której Ubezpieczony, w wykonaniu umowy o dzieło zawartej pomiędzy Fundacją (...) a Ubezpieczonym, obowiązany był świadczyć jakiekolwiek usługi na rzecz (...), lub też na podstawie której (...) byłaby uprawniona do wykorzystania rezultatów wykonania ww. umowy przez Ubezpieczonego,

c. okoliczności sprawy nie dają podstaw do uznania, iż (...) przekazała Fundacji (...) jakiekolwiek środki na sfinansowanie przez Fundację (...) umów o dzieło zawartych pomiędzy Fundacją (...) a Ubezpieczonym,

- a w konsekwencji w sytuacji, w której nie zostały spełnione ustawowe przesłanki zastosowania przedmiotowego przepisu, jak również kryteria jego stosowania wypracowane w judykaturze.

II. naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. naruszenie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. z zw. z § 2 ust. 6 i w zw. § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych poprzez ich błędną wykładnię i w konsekwencji niewłaściwe przyjęcie, iż wysokość należnych organowi rentowemu od Odwołującej kosztów zastępstwa procesowego winna zostać ustalona na podstawie wartości przedmiotu sporu podczas gdy w sprawach dotyczących podstawy wymiaru składek, wysokość kosztów procesu należnych stronie wygrywających nie jest uzależniona od wartości przedmiotu sporu i jest określona stałą wielkością.

Mając powyższe na uwadze, apelująca wniosła o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu poprzez:

a) zmianę zaskarżonej decyzji organu rentowego i ustalenie, iż przychody Ubezpieczonego otrzymane od odwołującej (...) tytułem stypendium naukowego oraz z tytułu zawartych z Fundacją (...) umów o dzieło nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu pracy świadczonej przez Ubezpieczonego na rzecz (...) na podstawie umowy o pracę,

b) zasądzenie od organu rentowego na rzecz Odwołującej - Wielkopolskiej (...) - zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych;

Ewentualnie, wniosła o:

2) uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania;

W każdym przypadku, apelująca wniosła o:

3) zasądzenie od organu rentowego na rzecz Odwołującej - Wielkopolskiej (...) - zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, wg norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna i jako taka podlegała oddaleniu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji przeprowadził wyczerpujące i wystarczające do podjęcia rozstrzygnięcia postępowanie dowodowe, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów, przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które tutejszy sąd w pełni podziela i przyjmuje za własne, bez potrzeby ponownego ich przytaczania.

Spór w analizowanej sprawie sprowadzał się do rozstrzygnięcia czy prawidłowo organ rentowy ustalił wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne K. K. , wliczając do podstawy wymiaru tych składek przychody z tytułu wypłacanych przez płatnika składek „stypendiów naukowych” oraz przychody z tytułu umów cywilnoprawnych, zawartych przez Fundację (...) z ubezpieczonym.

W odniesieniu do kwestii uwzględnienia przez Sąd pierwszej instancji, w podstawie wymiaru składek świadczeń, określonych w sprawie jako „stypendia naukowe” Sąd odwoławczy wskazuje, że podziela przedstawioną przez Sąd Okręgowy argumentację prawną wskazaną w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Należy przypomnieć, iż zgodnie z art. 18 ust. 1 cyt. ustawy systemowej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a, a więc między innymi pracowników, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. la i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12.

Art. 4 pkt 9 cyt. ustawy jako przychód definiuje: przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy.

Stosownie do treści § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowne (t.j. Dz.U. 2017.1949.) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych.

§ 2 ust. 1 tego rozporządzenia zawiera zamknięty katalog wyłączeń określonych przychodów z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Zgodnie natomiast z art. 12 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 2021 r. poz. 1128 t.j.) za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Poza sporem pozostawało, że odwołująca szkoła wypłacała K. K. w okresie objętym zaskarżoną decyzją, świadczenie nazwane „stypendium naukowym”.

Niewątpliwie stypendium naukowe, jako świadczenie pieniężne, w niniejszej sprawie- ze stosunku pracy, stanowi przychód, stosownie do treści powołanego art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W tym miejscu należy bowiem zauważyć, iż kryterium decydującym o tym, czy dane świadczenie jest świadczeniem ze stosunku pracy nie jest źródło finansowania wydatku przez pracodawcę, ale okoliczność, czy świadczenie to może otrzymać wyłącznie pracownik, czy też inna osoba niezwiązana z pracodawcą stosunkiem pracy i czy między świadczeniem, a stosunkiem pracy istnieje związek faktyczny i prawny. O zakwalifikowaniu przychodu jako świadczenia ze stosunku pracy nie decyduje jego nazwa, lecz charakter.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. wolne od podatku dochodowego są stypendia otrzymywane na podstawie przepisów o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, stypendia doktoranckie otrzymywane na podstawie przepisów o szkolnictwie wyższym lub stypendia przyznawane na podstawie przepisów o zasadach finansowania nauki oraz inne stypendia naukowe i stypendia za wyniki w nauce, których zasady przyznawania zostały zatwierdzone przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego, po zasięgnięciu opinii Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, albo przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Jak trafnie zauważył Sąd pierwszej instancji, treść omawianego przepisu wskazuje na dwie grupy stypendiów podlegających zwolnieniu. Pierwsza obejmuje stypendia otrzymywane na podstawie przepisów ustawowych i dotyczy stypendiów otrzymywanych na podstawie ustawy z 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. z 2016 r., poz. 882, ze zm.) oraz stypendiów doktoranckich otrzymywanych na podstawie przepisów ustawy z 7 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2016 r., poz. 1842).

Druga grupa dotyczy innych stypendiów naukowych i za wyniki w nauce, które mogą być przyznawane przez różnego rodzaju instytucje (np. szkoły), organy administracji rządowej, jednostki samorządu terytorialnego, czy organizacje społeczne, w ramach prowadzonej przez nie działalności. Dla tej grupy stypendiów, warunkiem zastosowania zwolnienia od podatku jest zatwierdzenie zasad ich przyznawania przez właściwego ministra do spraw szkolnictwa wyższego po zasięgnięciu opinii Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego albo przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Nie było w sprawie sporne, że Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, po zasięgnięciu opinii Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, decyzją z 29 lipca 2010 roku zatwierdził zasady określone w Regulaminie przyznawania stypendiów naukowych dla pracowników Wielkopolskiej (...) w Ś., w brzmieniu stanowiącym załącznik do tej decyzji. Nie ulega zatem wątpliwości, że zasady przyznawania stypendiów naukowych w odwołującej szkole zostały sformalizowane. Jednakże fakt ten, co wymaga podkreślenia, nie oznacza sam w sobie, że świadczenie wypłacane ubezpieczonemu, a będące w niniejszej sprawie głównym przedmiotem sporu, podlega wyłączeniu także ze składek na ubezpieczenia społeczne.

Podkreślić bowiem należy, iż przepis ten nie pozbawia żadnego z wymienionych stypendiów charakteru przychodu, co mogłoby mieć znaczenie w sprawie, a jedynie wyłącza taki rodzaj przychodu z obowiązku opodatkowania. To istotna różnica, której zdaje się nie dostrzegać apelująca.

Odwołująca podstawy wyłączenia stypendium naukowego z podstawy wymiaru składek dopatruje się w przepisach prawa podatkowego, a konkretnie w art. 21 pkt 39 ustawy z 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity Dz.U.2020.1426.), zgodnie z którym wolne od podatku dochodowego są stypendia, o których mowa w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym. Tymczasem zwolnienie danego przychodu z podatku dochodowego, nie jest równoznaczne z wyłączeniem tego przychodu ze składek na ubezpieczenia społeczne. Nie ulega wątpliwości, że prawo ubezpieczeń społecznych ma w tej kwestii własne uregulowania.

Aktem wykonawczym, wydanym na podstawie delegacji ustawowej przepisu art. 21 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jest rozporządzenie MPiPS w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z dnia 18.12.1998r. (tj. Dz.U. 2017 poz. 1949).

Przepis § 2 tego rozporządzenia zawiera katalog przychodów, które nie stanowią podstawy wymiaru składek. Nie ulega wątpliwości, że stypendia, o których mowa w art. 21 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie znajdują się w tym katalogu. Mamy zatem sytuację, że stypendia, jeżeli spełniają warunki określone w prawie podatkowym, są zwolnione od podatku dochodowego, ale nie są wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Jednakże ocena, czy stypendium naukowe stanowi podstawę wymiaru składek nie może się ograniczać tylko do powołanego rozporządzenia. Należy bowiem przeanalizować definicję przychodu zawartą w art.4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Definicja ta bowiem jest powołana w art. 18 ust.1 ustawy systemowej, który to przepis jednoznacznie określa, jaki przychód stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla ubezpieczonych będących pracownikami.

Powracając do definicji przychodu z art. 4 pkt 9 ustawy systemowej należy wskazać, że ustawodawca definiując to pojęcie na potrzeby prawa ubezpieczeń społecznych, odwołuje się do pojęcia przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jak to już wyżej wskazano, definicja przychodu ze stosunku pracy jest zawarta w przepisie art.12 ust.1 ustawy PIT i wynika z niej, że przychód ze stosunku pracy stanowią wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń. Tak szeroka definicja przychodów ze stosunku pracy niewątpliwie obejmuje stypendia wypłacane pracownikom naukowo- dydaktycznym zatrudnionym w szkolnictwie wyższym. Trzeba mieć jednak na uwadze, że podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne może być tylko taki przychód, który pracownik pozyskuje w ramach stosunku pracy.

Pozostaje zatem do rozważenia, czy w rozpoznawanej sprawie stypendium, które otrzymywał ubezpieczony, odpowiada definicji przychodu pozyskiwanego w ramach stosunku pracy, w rozumieniu przepisu art. 4 pkt 9 ustawy systemowej.

Ocena, czy sporne stypendium jest przychodem uzyskiwanym w ramach stosunku pracy, wymaga analizy umowy o pracę jak i wewnętrznych aktów prawnych, które kreują wypłatę stypendium.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, przedmiotowe stypendium, bez wątpienia jest przychodem ze stosunku pracy, bowiem umowa o pracę zawarta z ubezpieczonym nakłada na niego obowiązek „realizacji ustalonych prac naukowo- badawczych” (umowa z dnia 21.09.2011 r.). Obowiązek ten został również zapisany w § 46 ust.1 Statutu (...), który to przepis określa obowiązki nauczycieli akademickich poprzez odwołanie do art.111 powołanej ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Zatem umowa o pracę ubezpieczonego oraz Statut uczelni obligują K. K. do realizacji prac naukowo- badawczych.

Odpowiedzi, czy sporne stypendium stanowi przychód, o którym mowa w art. 18 ust.1 ustawy systemowej, a więc, czy ubezpieczony uzyskał go z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, należy również poszukiwać w uregulowaniach określających zasady wypłaty stypendium, czyli Regulaminie przyznawania stypendiów naukowych dla pracowników (...)w Ś., który został zatwierdzony decyzją Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 29 lipca 2010r.

Przepis § 4 Regulaminu określa zasady przyznawania stypendium naukowego dla pracowników uczelni. Są to: twórcze osiągnięcia naukowe uzyskane przez kandydata w okresie poprzedzającym ubieganie się o stypendium lub zgłoszony przez kandydata projekt naukowy. Zatem w pełni uprawniona jest teza, że pracownik uczelni ubiegając się o stypendium naukowe musi realizować obowiązki wynikające z umowy o pracę i zapisane w Statucie uczelni.

Dodatkowym argumentem uzasadniającym zakwalifikowanie spornego stypendium jako przychodu uzyskiwanego z tytułu umowy o pracę, jest zapis w przepisie § 5 ust.3 Regulaminu z którego jednoznacznie wynika, że o prawo do stypendium mogą się ubiegać nauczyciele akademiccy zatrudnieni w wymiarze pełnego etatu. Z kolei przepis § 8 ust.4 Regulaminu, nakazuje Rektorowi wstrzymanie wypłaty stypendium w przypadku rozwiązania stosunku pracy.

Bez wątpienia zatem, przedmiotowe stypendium naukowe zostało przez samą odwołującą Szkołę przewidziane wyłącznie dla osób zatrudnionych na umowę o pracę.

Dlatego też, w ocenie Sądu Apelacyjnego, stypendium jakie otrzymywał ubezpieczony, stanowi przychód wchodzący w podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, gdyż odpowiada definicji przychodu z przepisu art. 4 pkt 9 ustawy systemowej, a żaden przepis nie wyłącza tego przychodu z oskładkowania.

Należy również podkreślić, że wbrew tezie zawartej w piśmie procesowym apelującej z 13 września 2022 r. sporne kwoty z tytułu stypendium naukowego nie stanowią także świadczeń ujętych w § 2 ust. 1 pkt 29 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Brak w materiale dowodowym sprawy jakichkolwiek dowodów, że intencją pracodawcy przyświecającą wypłacie świadczeń było „podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego” K. K.. Wręcz przeciwnie – konsekwentnie wywodzono, że sporne wypłaty stanowią stypendium naukowe w rozumieniu przepisów wewnętrznych uczelni oraz ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym.

Rozstrzygnięcie sprawy wymagało także dokonania oceny, czy do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w okresach szczegółowo wymienionych w zaskarżonej decyzji zastosowanie ma art. 8 ust. 2a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z tym przepisem za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Sąd Apelacyjny przychyla się do stanowiska powszechnie przyjętego w judykaturze, że art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych rozszerza dla celów ubezpieczenia społecznego pojęcie pracownika poza zakres wynikający z odpowiednich przepisów prawa pracy (art. 2 i art. 22 k.p.). Art. 8 ust. 2a tej ustawy nie dotyczy tylko i wyłącznie dodatkowych umów cywilnych zawartych przez pracodawcę z własnym pracownikiem, ale także sytuacji, w której w ramach takiej umowy zawartej z osobą trzecią wykonuje on pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Przepis art. 8 ust. 2a ustawy musi być zatem, ze względu na cel założony przez ustawodawcę, interpretowany łącznie, ponieważ w przeciwnym razie można wyłączyć pierwszą regulację przez zatrudnianie do pracy na rzecz pracodawcy przez podmioty trzecie. Celem wskazanej regulacji jest zapobieganie zmniejszaniu przez pracodawców swoich obciążeń na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wprowadzenie do systemu prawnego art. 8 ust. 2a ustawy było reakcją na rozszerzające się zjawisko zawierania przez pracodawców ze swoimi pracownikami dodatkowych umów cywilnoprawnych, w których obowiązki pracownika w istocie nie różnią się treścią od tych, które wykonują oni w ramach stosunku pracy. Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest częściowa utrata przez takich pracowników uprawnień gwarantowanych im przepisami prawa pracy. Brak reakcji ustawodawcy mógłby także spowodować istotne zmniejszanie się środków wpływających do systemu ubezpieczeń społecznych z tytułu składek.

W uchwale z 2 września 2009 r. (II UZP 6/09, OSNP Nr 3-4/2010, poz. 46), Sąd Najwyższy stwierdził, że pracodawca którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej, jest płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie ulega wątpliwości, że w ukształtowanym - na gruncie tego przepisu - orzecznictwie przyjmuje się, że przepis ten rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy. Rozszerzenie to dotyczy dwóch sytuacji. Pierwszą jest wykonywanie pracy na podstawie jednej z wymienionych w nim umów prawa cywilnego przez osobę, która umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy. Drugą jest wykonywanie pracy na podstawie jednej z tych umów przez osobę, która wymienioną umowę zawarła z osobą trzecią, jednakże w jej ramach wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Przesłanką decydującą o uznaniu takiej osoby za pracownika w rozumieniu ustawy systemowej jest to, że pracownik - będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z danym pracodawcą - jednocześnie świadczy na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z inną osobą. Zamiarem takiej regulacji było ograniczenie korzystania przez pracodawców z umów cywilnoprawnych celem zatrudnienia własnych pracowników dla realizacji tych samych zadań, które wykonują oni w ramach łączącego strony stosunku pracy, by w ten sposób ominąć ograniczenia wynikające z ochronnych przepisów prawa pracy i uniknąć obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne od tychże umów. Dlatego podzielić należy pogląd, że pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy zawartej z nim lub z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu tej umowy (por. szersze wywody w tym zakresie uchwała SN z 2 września 2009 r., II UZP 6/09, OSNP 2010 nr 3-4, poz. 46 oraz wyrok SN z 11 maja 2012 r., I UK 5/12, OSNP 2013 nr 9-10, poz. 117, wyrok SN z 14 stycznia 2010 r., I UK 252/09, LEX nr 577824; wyrok SN z 2 lutego 2010 r., I UK 259/09, LEX nr 585727, wyrok SN z 18 października 2011 r., III UK 22/11, OSNP 2012 nr 21-22, poz. 266, wyrok SN z 3 kwietnia 2014 r. II UK 399/13).

W orzecznictwie przyjmuje się również, że zatrudnianie pracowników poza normalnym czasem pracy na podstawie umów cywilnoprawnych przy pracach tego samego rodzaju co objęte stosunkiem pracy, stanowi obejście przepisów o czasie pracy w godzinach nadliczbowych oraz przepisów dotyczących składek na ubezpieczenie społeczne (wyrok SN z 30.06.2006 r., II UKN 523/99, OSNP 2002/1/22). Włączenie w tę konstrukcję prawną dodatkowego podmiotu, jako formalnego kontrahenta pracownika nie powinno mieć większego znaczenia, skoro beneficjentem pracy pozostaje ten sam pracodawca, kosztem pracy pracownika.

Zgodnie z aprobowanym przez Sąd Apelacyjny poglądem orzecznictwa, praca wykonywana na rzecz swojego pracodawcy to praca, którego rzeczywistym beneficjentem jest pracodawca, niezależnie od formalnej więzi łączącej pracownika z osoba trzecią. Oznacza to, że bez względu na rodzaj czynności wykonywanych przez pracownika wynikających z umowy zawartej z osobą trzecią oraz niezależnie od rodzaju działalności prowadzonej przez pracodawcę i osobę trzecią wystarczającą przesłanką zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest korzystanie przez pracodawcę z wymiernych rezultatów pracy swojego pracownika, wynagradzanego przez osobę trzecią.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony w ramach zawartych z Fundacją (...) umów o dzieło prowadził wykłady i ćwiczenia ze studentami Wielkopolskiej (...), oraz recenzował prace magisterskie. Umowy cywilnoprawne z ubezpieczonym, zawierane były przy potrzebie wsparcia odwołującej szkoły. Czynności wykonywane w ramach tych umów miały zapewniać realizację podstawowych zadań odwołującej szkoły określonych w statucie i sprowadzających się w przeważającym zakresie do kształcenia.

W ramach umów nazwanych umowami o dzieło K. K. wykonywał tożsame czynności co przy umowie o pracę z płatnikiem składek (...).

Wbrew twierdzeniom apelacji, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego w pełni uprawnione jest przyjęcie, że beneficjentem pracy wykonywanej przez ubezpieczonego w ramach zawartych z Fundacją (...) umów o dzieło był jego pracodawca Wielkopolska (...). To pracodawca ubezpieczonego korzystał z rezultatów jego pracy i uzyskiwał w związku z tym korzyści z pracy ubezpieczonej. Czynności zlecone umowami o dzieło były takie same jak obowiązki wynikające ze stosunku pracy. Ubezpieczony korzystał z tych samych narzędzi, co przy wykonywaniu czynności pracowniczych. Istotny jest również fakt, że ubezpieczony wykonywał czynności wynikające z umowy o dzieło tam, gdzie świadczył obowiązki pracownicze realizowane na podstawie umowy o pracę.

Odnosząc się do twierdzeń apelującego, podnieść należy, że bez istotnego znaczenia w sprawie pozostaje fakt nieprzekazania przez (...) do Fundacji (...) środków pieniężnych na sfinansowanie umów o dzieło, ponieważ pomiędzy odwołującą uczelnią, a zainteresowaną Fundacją (...) istnieją powiązania organizacyjne, ekonomiczne i osobowe, a zatem ekonomiczny rezultat czynności wykonywanych w ramach umów cywilnoprawnych powstawał w sferze obu powiązanych ze sobą podmiotów. Ponadto nie można pominąć, że decydujące znaczenie przy kwalifikacji normy art. 8 ust. 2a ustawy systemowej ma ustalenie, czy pracodawca faktycznie uzyskał korzyść z pracy swojego pracownika, który świadczył pracę w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z podmiotem trzecim. W ocenie Sądu Apelacyjnego, okoliczności sprawy jednoznacznie potwierdzają, że to pracodawca ubezpieczonego Wielkopolska (...), korzystała z rezultatów jej pracy świadczonej na postawie przedmiotowych umów o dzieło.

W aspekcie regulacji art. 8 ust. 2a ustawy systemowej - rację ma zatem Sąd I instancji, że czynności wykonywane przez K. K. , w ramach zawartych z Fundacją (...) umów cywilnoprawnych w istocie wykonywane były na rzecz (...), która w spornym okresie była pracodawcą ubezpieczonego. Tym samym niewątpliwie zastosowanie znajduje wspomniany wyżej art. 8 ust. 2a, a odwołująca się (...) jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu umów cywilnych, zawartych między ubezpieczonym i Fundacją (...).

Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia zarzutów apelacji uznając je za nietrafione. Zarzuty te w żadnej mierze nie wzruszyły rozstrzygnięcia wydanego przez Sąd I instancji. Uzasadnienie apelacji stanowi polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji oraz sprowadza się do przedstawienia własnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, a także wynikających z tej oceny wniosków.

Odnośnie do zarzutów dotyczących kosztów postępowania przed Sądem I instancji, wskazać należy, że zostały one również określone prawidłowo. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w zależności od przedmiotu sporu, koszty zastępstwa procesowego mogą być bowiem ustalane w dwojaki sposób: wedle określonej w odpowiednich rozporządzeniach Ministra Sprawiedliwości w przedmiocie opłat za czynności adwokackie lub radcowskie stałej stawki minimalnej albo wedle określonej w przedmiotowych rozporządzeniach stawki minimalnej, uzależnionej od wartości przedmiotu sporu, zgodnie z którą im wartość przedmiotu sporu jest wyższa, tym wyższa jest stawka należna profesjonalnemu pełnomocnikowi za udzieloną pomoc w prowadzeniu postępowania. Co znamienne, wszystkie sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych są, co do zasady, sprawami o prawa majątkowe i tak należy je traktować, a co za tym idzie możliwe (a w niektórych przypadkach konieczne) jest oznaczenie w nich wartości przedmiotu zaskarżenia.

Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów w uchwale z 20.07.2016 r., sygn. III UZP 2/16, mającej moc zasady prawnej, przesądził ostatecznie, że w postępowaniach dotyczących m.in. wymiaru składki, minimalne stawki wynagrodzenia pełnomocnika procesowego będącego radcą prawnym (czy adwokatem) powinny być ustalane z uwzględnieniem wartości przedmiotu sprawy (wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia), zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w odpowiednich przepisach kolejnych rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości regulujących kwestię należnych opłat za czynności radców prawnych/adwokatów. Powoływana uchwała jedynie ostatecznie przesądziła stanowisko, które już wcześniej prezentowane było w judykaturze Sądu Najwyższego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażano już wcześniej pogląd, że nie we wszystkich kategoriach spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych zastosowanie ma "zryczałtowana" minimalna stawka wynagrodzenia pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym. Zwłaszcza w sprawach dotyczących, najogólniej mówiąc, składek na ubezpieczenia społeczne wynagrodzenie pełnomocnika powinno być ustalane według wartości przedmiotu sprawy. W uchwale z 9.03.1993 r., II UZP 5/93 (OSNCP 1993 nr 11, poz. 194) Sąd Najwyższy przyjął, że w sprawach o wymiar składek na ubezpieczenia społeczne pełnomocnikowi organu rentowego będącemu radcą prawnym, przysługuje wynagrodzenie z tytułu zastępstwa procesowego ustalone od wartości przedmiotu sprawy, ponieważ "składki na ubezpieczenie społeczne nie są świadczeniami pieniężnymi z ubezpieczenia społecznego, lecz świadczeniami na to ubezpieczenie".

Podsumowując - w orzecznictwie Sądu Najwyższego już wcześniej ujawniło się wyraźnie stanowisko, że w sprawach, które mają za przedmiot obowiązek zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne, choćby w następstwie ustalenia podlegania ubezpieczeniom społecznym (ustalenia obowiązku objęcia ubezpieczeniem i podstawy wymiaru składek), minimalne stawki wynagrodzenia pełnomocnika będącego radcą prawnym są ustalane na podstawie wartości przedmiotu sporu.

Wbrew twierdzeniom zawartym w uzasadnieniu apelacji, Sąd Okręgowy dokonał właściwej oceny obowiązujących przepisów prawnych i w oparciu o te przepisy, mając na uwadze odpowiedzialność stron za wynik procesu, prawidłowo zasądził koszty zastępstwa procesowego. Podkreślić należy, że od 13.10.2017 r. § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 5.11.2015 r.) otrzymał brzmienie, zgodnie z którym stawki minimalne wynoszą 180 zł w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego oraz w sprawach dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym. Zryczałtowana stawka nie dotyczy jednak spraw o wymiar składek na ubezpieczenia społeczne. W ocenie Sądu Apelacyjnego sprawa o wymiar składki nie jest bowiem ani sprawą o świadczenie z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego, ani też sprawą o podleganie ubezpieczeniowym społecznym. Takie też stanowisko zajmuje Sąd Najwyższy uznając, że sprawa o opłacenie przez pracodawcę składki w wysokości wynikającej z przychodu uzyskanego przez pracownika na podstawie umowy o pracę i umowy zlecenia ( lub innej umowy o świadczenie usług ) wykonywanej na rzecz tego pracodawcy dotyczy jedynie wysokości składki, a nie objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, gdyż przedmiotem postępowania w takiej sprawie jest jedynie ustalenie właściwej kwoty podstawy wymiaru składki i wysokości składki, a nie samo podleganie ubezpieczeniom społecznym (uchwała SN z 26.04.2018 r., III UZP 9/17).

Mając na uwadze powyższe rozważania prawne, Sąd Apelacyjny uznał, że apelacja jest bezzasadna i na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł o jej oddaleniu (pkt 1 wyroku).

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego zawarte w punkcie 2 wyroku znajduje swoje uzasadnienie w treści art. 98 § 1, art. 98 i art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Mając powyższe na względzie, tytułem zwrotu kosztów procesu (kosztów zastępstwa procesowego) zasądzono od odwołującej (...) w Ś. na rzecz organu rentowego kwotę 4.050 zł (5400,zł x 75%).

sędzia Przemysław Horak