Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2022 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy E. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do świadczenia uzupełniającego

na skutek apelacji E. J.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 10 lutego 2021 r. sygn. akt IV U 44/20

oddala apelację.

Marta Sawińska

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3 grudnia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. znak: (...) odmówił wnioskodawcy E. J. prawa do świadczenia uzupełniającego. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji przez co nie spełnił warunku wskazanego w pkt 3. Pozwany powołał się przy tym na przepis art. 1 ust. 3, art. 2 i art. 4 ust. 3 ustawy o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył odwołujący E. J. wnosząc o jej zmianę i uwzględnienie odwołania. W uzasadnieniu odwołania wskazał, że jest osobą z pierwszą grupą inwalidzką symb. (...) Stan zdrowia uzasadnia orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji. Nie może się poruszać, drętwieje mu kończyna dolna lewa i w lewej ręce brak czucia. Ma bardzo zniszczone płuca co utrudnia mu chodzenie. W codziennym funkcjonowaniu pomaga mu żona, która musiała się zwolnić z pracy, gdyż nie jest w stanie sam funkcjonować. Żona musi go kąpać, podać posiłki, zaprowadzić do toalety. Lewa ręka drętwieje mu, wszystko wylatuje z ręki.

Wyrokiem z 10 lutego 2021 r. Sąd Okręgowy w Zielonej Górze w sprawie o sygn. IV U 44/20 oddalił odwołanie E. J..

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Wnioskodawca E. J. urodził się w dniu (...) Mieszka w miejscowości K.. Jest to wieś położona w województwie (...), w powiecie (...), w gminie N..

Wnioskodawca nie jest uprawniony do świadczeń z ZUS. Jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym na stałe, z symbolem niepełnosprawności (...)

W dniu 18 września 2019r. złożył wniosek o świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

Lekarz Orzecznik ZUS w orzeczeniu z dnia 25 października 2019r. uznał, iż wnioskodawca nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. Rozpoznał: przewlekłą niewydolność oddechową. (...), rozedmę płuc, zmiany bliznowate marskie i zrosty opłucnej po gruźlicy płuc. Ponadto zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, zaburzenia korzeni rdzeniowych. Przyjął nr statystyczny choroby zasadniczej: (...) Ocena w skali B. (...)pkt.

W sprawie wykorzystano opinię specjalisty z zakresu neurologii lekarza J. W. (1), który w podsumowaniu swego stanowiska, podał, że wnioskodawca E. J. nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji.

Wnioskodawca złożył sprzeciw od tego orzeczenia w dniu 18 listopada 2019r.

Komisja Lekarska ZUS uznała, że ubezpieczony nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. Orzeczenie wydano po analizie dokumentacji medycznej, w tym zaświadczeń o stanie zdrowia wystawionych przez lekarzy leczących, badań dodatkowych test B. i opinię konsultanta ZUS z 4 września 2019r. W orzeczeniu z dnia 29 listopada 2019r. ustalono, iż nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. Powołano okoliczność, iż jest leczony z powodu niewydolności oddechowej w przebiegu (...) oraz zmian marskich w płucach. Leczony również z powodu zespołu bólowego kręgosłupa na podłożu zmian zwyrodnieniowych. Konsultowany neurologicznie. Test B. (...) pkt.

W celu oceny stanu zdrowia ubezpieczonego Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych neurologa, ortopedy i pulmonologa.

Biegli neurolog dr n. med. M. D. i ortopeda dr n. med. F. P. w swojej opinii z dnia 4 czerwca 2020 r. wskazali po przeprowadzeniu analizy dokumentacji medycznej ubezpieczonego, że występuje u niego schorzenie w postaci:

- stan po gruźlicy płuc, marskość płuc, niewydolność oddechowa

oraz w ramach ich specjalności:

- choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa z przewlekłym zespołem bólowym

- osłabienie lewej kończyny górnej i lewej kończyny dolnej.

Zdaniem biegłych te schorzenia (w ramach ich domeny) nie skutkują u niego niezdolnością do samodzielnej egzystencji. W przypadku ubezpieczonego zasadnicze znaczenie ma opinia pulmonologa. Załączona dokumentacja medyczna – według biegłych nie wskazuje, by powodem niezdolności do samodzielnej egzystencji mogły być schorzenia układu ruchu i układu nerwowego. Zaznaczyli też, iż pomimo stwierdzonych schorzeń stan funkcjonalny wnioskodawcy z punktu widzenia ortopedy i neurologa nie uzasadnia uznania znacznego stopnia niepełnosprawności.

Biegli we wnioskach opinii uznali, że u ubezpieczonego nie wykazuje się całkowitej niezdolności do samodzielnej egzystencji z powodu chorób układu ruchu i układu nerwowego.

Wnioskodawca nie zgodził się z opinią.

Biegły z zakresu pulmonologii lek. med. J. W. (2) w opinii z dnia 6 października 2020r. rozpoznał u ubezpieczonego: przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, przewlekłą niewydolność oddechową, stan po przebytej gruźlicy płuc, pogruźlicze zmiany marskie w płucach i zrosty opłucnej, rozedmę płuc. Także zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. Stwierdził, że od strony pulmonologicznej wnioskodawca nie jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji.

Zdaniem biegłego, rozpoznane u E. J. schorzenia układu oddechowego powodują znaczne ograniczenia w sprawności organizmu, lecz zgodnie z wynikiem oceny w skali B. ((...)) nie powodują niezdolności do samodzielnej egzystencji.

W oparciu o dokumentację medyczną, zaawansowanie przewlekłej niewydolności oddechowej wnioskodawca jest na poziomie nie wymagającym stosowania tlenoterapii. Wymaga częściowej lub okresowej pomocy w pełnieniu ról społecznych, lecz nie jest całkowicie lub długotrwale uzależniony od pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Biegły zgodził się ze stanowiskiem Lekarza Orzecznika ZUS i Komisji lekarskiej ZUS. Podał też, iż brak konieczności badania wnioskodawcy przez biegłych lekarzy z zakresu innych specjalności poza wyznaczonymi przez sąd.

Wnioskodawca nie zakwestionował powyższej opinii biegłego.

Skala B. to międzynarodowa skala stosowana w ocenie sprawności chorego i jego zapotrzebowania na opiekę. Na skalę B. składa się dziesięć czynności dnia codziennego, takich jak np. spożywanie posiłków, poruszanie się, ubieranie, rozbieranie, higiena osobista, korzystanie z toalety czy kontrolowanie czynności fizjologicznych. W skali B. można uzyskać 100 pkt. Są trzy przedziały oceny: uzyskanie punktów od 0 do 20 oznacza całkowitą niesamodzielność, od 20 do 80 pkt. oznacza, że chory w jakimś stopniu potrzebuje pomocy osoby z zewnątrz, natomiast ocena w granicy 80 do 100 pkt. oznacza, że chory może funkcjonować samodzielnie przy niewielkiej pomocy opiekuna/pielęgniarki z zewnątrz.

Ocena pacjenta według skali B.

Skala B. obejmuje 10 aspektów – czynności, które zdrowy człowiek wykonuje samodzielnie, natomiast chory – może wymagać częściowej lub całkowitej pomocy:

⚫

➡spożywanie posiłków,

⚫

➡przemieszczanie się,

⚫

➡utrzymanie higieny osobistej,

⚫

➡korzystanie z toalety,

⚫

➡mycie, kąpiel całego ciała,

⚫

➡poruszanie się po powierzchniach płaskich,

⚫

➡wchodzenie i schodzenie po schodach,

⚫

➡ubieranie i rozbieranie się,

⚫

➡kontrolowanie stolca,

⚫

➡kontrolowanie moczu.

W każdym z tych aspektów podane są możliwe odpowiedzi, opisujące zdolność chorego do wykonania owych czynności. Są one punktowane: 0, 5, 10, 15 pkt. (dokładną skalę, wraz z punktacją zamieszamy na końcu tego artykułu).

Uzyskanie punktów od 0 do 40 w skali B. kwalifikuje chorego do opieki długoterminowej w ramach refundacji Narodowego Funduszu Zdrowia. Niestety pacjent, który uzyskał ponad 40 pkt. Nie będzie mógł skorzystać z dofinansowania.

Wzór skali B.:

Ilość uzyskanych punktów w poszczególnych zagadnieniach jest zapisywana, a następie sumowana.

⚫

Spożywanie posiłków:

• 0 = nie jest w stanie samodzielnie jeść,

• 5 = potrzebuje pomocy w krojeniu, smarowaniu masłem itp., lub wymaga zmodyfikowanej diety,

• 10 = samodzielny, niezależny.

⚫

Przemieszczanie się (z łóżka na krzesło i z powrotem / siadanie):

• 0 = nie jest w stanie, nie zachowuje równowagi przy siadaniu,

• 5 = większa pomoc (fizyczna, jedna, dwie osoby), może siedzieć,

• 10 = mniejsza pomoc (słowna lub fizyczna),

• 15 = samodzielny.

⚫

Utrzymanie higieny osobistej:

• 0 = potrzebuje pomocy przy wykonywaniu czynności osobistych,

• 5 = niezależny przy myciu twarzy, czesaniu się, myciu zębów, goleniu (z zapewnionymi pomocami).

⚫

Korzystanie z toalety (WC):

• 0 = zależny,

• 5 = częściowo potrzebuje pomocy,

• 10 = niezależny (zdejmowanie, zakładanie, ubieranie się, utrzymanie higieny osobistej).

⚫

Mycie, kąpiel całego ciała:

• 0 = zależny,

• 5 = niezależny.

⚫

Poruszanie się (po powierzchniach płaskich):

• 0 = nie porusza się lub może pokonać odległość < 50 m,

• 5 = niezależny poruszający się na wózku,

• 10 = spacery z pomocą jednej osoby, na odległość > 50m,

• 15 = niezależny (ale może potrzebować pomocy np. laski), na odległości > 50m.

⚫

Wchodzenie i schodzenie po schodach:

• 0 = nie jest samodzielny,

• 5 = potrzebuje pomocy (fizycznej, przenoszenia),

• 10 = samodzielny.

⚫

Ubieranie i rozbieranie się:

• 0 = zależny,

• 5 = potrzebuje pomocy, ale część czynności może wykonać bez pomocy,

• 10 = niezależny (w zapinaniu guzików, zamka, sznurowadeł, itp.).

⚫

Kontrolowanie stolca/zwieracza odbytu:

• 0 = nie panuje nad oddawaniem stolca (lub konieczne jest wykonanie lewatywy),

• 5 = przypadkowe zdarzenia bezwiednego oddawania stolca,

• 10 = kontroluje oddawanie stolca.

⚫

Kontrolowanie moczu/zwieracza pęcherza moczowego:

• 0 = nie panuje nad oddawaniem moczu lub ma założony cewnik i przez to jest niesamodzielny),

• 5 = przypadkowe zdarzenia bezwiednego oddawania moczu,

• 10 = kontroluje oddawanie moczu.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym oddalił odwołanie E. J..

Na wstępnie rozważań prawnych Sąd Okręgowy podał, że według art. 2 ust. 1-2 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, świadczenie uzupełniające przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat i których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji, zwanym dalej „osobami uprawnionymi”. Świadczenie uzupełniające przysługuje osobom uprawnionym, które nie posiadają prawa do świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych albo suma tych świadczeń o charakterze innym niż jednorazowe, wraz z kwotą wypłacaną przez zagraniczne instytucje właściwe do spraw emerytalno-rentowych, z wyłączeniem renty rodzinnej przyznanej w okolicznościach, o których mowa w art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 i 2245 oraz z 2019 r. poz. 39, 730 i 752), zasiłku pielęgnacyjnego oraz innych dodatków i świadczeń wypłacanych wraz z tymi świadczeniami na podstawie odrębnych przepisów przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń, nie przekracza kwoty 1600 zł miesięcznie. Z powyższego zatem wynika, że są: trzy kryteria przyznania prawa do świadczenia uzupełniającego: kryterium wieku, kryterium związane z niezdolnością do samodzielnej egzystencji oraz kryterium związane z otrzymywaniem i wysokością świadczeń. Wszystkie te kryteria muszą zostać spełnione łącznie.

Nadto wskazał, że pojęcie „niezdolność do samodzielnej egzystencji” zdefiniowane zostało w art. 13 ust. 5 ustawy emerytalnej, jako spowodowana naruszeniem sprawności organizmu, konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy drugiej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Pojęcie to ma zatem szeroki zakres przedmiotowy. Obejmuje bowiem opiekę, oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp. oraz pomoc w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza. Wszystkie zaś powyższe elementy łącznie wyczerpują treść terminu „niezdolność do samodzielnej egzystencji” (tak SA w Katowicach w wyroku z dnia 21 lutego 2002 r., III AUa 1333/01, OSA 2003/7/28).

W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle opinii biegłych M. D., F. P. i J. W. (2), nie może budzić wątpliwości, iż wnioskodawca nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji, co stwierdzili biegli w swoich opiniach. Z tym, iż z uwagi na rodzaj schorzeń występujących u wnioskodawcy (choroby układu oddechowego) zasadnicze znaczenie ma opinia biegłego lekarza pulmonologa J. W. (2), a tej opinii wnioskodawca nie zakwestionował.

Sąd Okręgowy podzielił opinie wydane przez biegłych i uznał je za wyczerpujące, poddające wszechstronnej analizie stan zdrowia wnioskodawcy E. J.. Jak wynika z opinii biegłych wiodącym schorzeniem ubezpieczonego są choroby układu oddechowego. Sąd Okręgowy podzielił więc wnioski opinii biegłych iż wnioskodawca nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji w rozumieniu cyt. art.13 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Mając na względzie powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako bezzasadne, orzekając wobec stanu epidemii na posiedzeniu niejawnym w myśl art. 15zzs ¹ ustawy z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Apelację od wyroku Sądu I instancji złożył odwołujący E. J. zaskarżając go w całości. Odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie jego odwołania tj. przyznania mu świadczenia uzupełniającego.

Postanowieniem z dnia 8 marca 2022 r. ustanowiono odwołującemu (na jego wniosek) pełnomocnika z urzędu.

Pismem z dnia 13 maja 2022 r. odwołujący uzupełnił apelację od wyroku z 10 lutego 2021 r. stawiając następujące zarzuty:

I.  Naruszenie przepisów postępowania, tj.

1.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, że materiał dowodowy zgromadzony i przedstawiony przez ZUS, w tym w postaci dokumentacji medycznej Odwołującego, jest pełny i wystarczający dla dokonania oceny zdolności Odwołującego do samodzielnej egzystencji, podczas gdy materiał ten nie zawierał aktualnej dokumentacji medycznej Odwołującego prowadzonej przez jego lekarza (...) nie zawierał aktualnej i pełnej dokumentacji medycznej Odwołującego prowadzonej przez lekarza pulmonologa J. B. z (...)Poradni Chorób Płuc w Z., ul. (...), pod której stałą opieką pozostaje Odwołujący i która zna i może ocenić oraz opisać aktualny stan zdrowia Odwołującego, a także prowadzi dokumentację odzwierciedlającą stan zdrowia i postępy choroby Odwołującego, oraz a także nie zawierał dokumentacji medycznej zgromadzonej w aktach (...)Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Z. oraz w aktach Sądu Rejonowego w Zielonej Górze, IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o sygn. akt IV U 377/14, w wyniku której Odwołujący uzyskał orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności na stałe, a w konsekwencji błędne uznanie, że opinie biegłych lekarzy sądowych wydane w oparciu o niepełną i nieaktualną dokumentację medyczną są wiarygodne i w sposób rzetelny oceniają zdolność Odwołującego do samodzielnej egzystencji,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na błędnym przyjęciu na podstawie opinii biegłych lekarzy sądowych, wydanych w oparciu o materiał dowodowy znajdujący się w aktach sprawy, że Odwołujący nie jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji, i całkowite pominięcie faktu, że Odwołujący posiada orzeczony znaczny stopień niepełnosprawności i to na stałe, którego przesłanką jest niezdolność do samodzielnej egzystencji i konieczność korzystania z opieki osób trzecich, a którego potwierdzenie w postaci legitymacji osoby niepełnosprawnej znajduje się w aktach sprawy.

II. Naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 4 ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych poprzez jego niezastosowanie i całkowite pominięcie faktu, że osoba uznana za niepełnosprawną w stopniu znacznym jak Odwołujący jest z definicji osoba wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Stawiając powyższe zarzuty, wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego orzeczenia oraz poprzedzającej je decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i przyznanie Odwołującemu świadczenia uzupełniającego od dnia złożenia wniosku,

ewentualnie:

2. uchylenie zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającej go decyzji organu rentowego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania bezpośrednio organowi rentowemu,

3.zasądzenie na rzecz Odwołującego kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Ponadto odwołujący wniósł o przeprowadzenie następujących dowodów:

1.  z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy Sądu Rejonowego w Zielonej Górze, IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, sygn. akt IV U 377/14, stanowiących podstawę rozstrzygnięcia Sądu z dnia 15 stycznia 2015 r. w szczególności ze znajdującej się w nich opinii lekarskiej z dnia 20 września 2014 r., na fakt niezdolności Odwołującego do samodzielnej egzystencji i konieczności stałego korzystania z pomocy osoby trzeciej.

2.  z dokumentów (...) Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w G. dotyczących postępowania w przedmiocie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności Odwołującego na fakt niezdolności Odwołującego do samodzielnej egzystencji i konieczności stałego korzystania z pomocy osoby trzeciej,

3.  z dokumentacji medycznej lekarza pulmonologa J. B. z (...) Poradni Chorób (...) w Z. ul. (...), (z uwagi na krótki okres czasu i brak możliwości przemieszczania się przez Odwołującego przedmiotowa dokumentacja zostanie przedłożona do akt sprawy po uzyskaniu jej kserokopii podczas następnej wizyty Odwołującego przypadającej na 20 maja 2022r.),

4.  z dokumentacji medycznej lekarza (...)Odwołującego, (z uwagi na krótki okres czasu i brak możliwości przemieszczania się przez Odwołującego przedmiotowa dokumentacja zostanie przedłożona do akt sprawy po uzyskaniu jej kserokopii podczas następnej wizyty Odwołującego przypadającej na 20 maja 2022r.)

W odpowiedzi na apelację odwołującego organ rentowy wniósł o jej oddalenie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Wniesioną przez odwołującego apelację uznać należy za bezzasadną.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie Sądu I instancji jest oczywiście prawidłowe. Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego, dokonał trafnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy. Prawidłowo także zastosował prawo materialne. Sąd Apelacyjny w całości podzielił ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Okręgowego, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania. Wobec niewątpliwego wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy, nie widział też konieczności uzupełniania postępowania dowodowego.

Przedmiotem sporu w sprawie była ocena, czy odwołujący E. J. jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji. Sporny w sprawie zatem był stan zdrowia odwołującego.

Na wstępie niniejszych rozważań, należało powołać podstawy prawne orzeczenia.

Zgodnie z art. 1 ust. 3 ustawy z dnia 31.07.2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, świadczenie uzupełniające przysługuje osobom zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli są:

1) obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej lub

2) posiadającymi prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu ((...)) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub

3) cudzoziemcami legalnie przebywającymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W myśl art. 2 ust. 1 cyt. wyżej ustawy świadczenie uzupełniające przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat i których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji, zwanym dalej „osobami uprawnionymi”. Art. 2 ust. 2 stanowi zaś, że świadczenie uzupełniające przysługuje osobom uprawnionym, które nie posiadają prawa do świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych albo suma tych świadczeń o charakterze innym niż jednorazowe, wraz z kwotą wypłacaną przez zagraniczne instytucje właściwe do spraw emerytalno-rentowych, z wyłączeniem renty rodzinnej przyznanej w okolicznościach, o których mowa w art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zasiłku pielęgnacyjnego oraz innych dodatków i świadczeń wypłacanych wraz z tymi świadczeniami na podstawie odrębnych przepisów przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń, nie przekracza kwoty 1600 zł miesięcznie.

Przechodząc z kolei do rozważań Sądu I instancji w przedmiocie oceny stanu zdrowia odwołującego E. J., pod kątem niezdolności do samodzielnej egzystencji, Sąd Apelacyjny w pełni zgadza się z twierdzeniami Sądu Okręgowego. Postępowanie dowodowe w powyżej wskazanym zakresie zostało przeprowadzone prawidłowo, bowiem oparte było na wiedzy biegłych lekarzy sądowych (neurologa M. D., ortopedy F. P. i pulmonologa J. W. (2)). Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne co do stanu zdrowia odwołującego E. J..

W toku przeprowadzonego postępowania dowodowego przed Sądem I instancji, powołani zostali biegli: neurolog, ortopeda i pulmonolog, a zatem specjaliści z wszystkich dziedzin niezbędnych dla prawidłowej oceny stanu zdrowia odwołującego z punktu widzenia powołanych przepisów. Biegli sądowi wyznaczeni w niniejszej sprawie przed Sądem I instancji dysponowali niezbędną wiedzą i doświadczeniem zawodowym, a sporządzona przez nich opinia lekarska została wydana w oparciu o zgromadzoną dokumentacji lekarską, nadto zawierała logiczne i rzeczowe uzasadnienie.

W swojej opinii biegli neurolog dr n. med. M. D. i ortopeda dr n. med. F. P. rozpoznali u odwołującego stan po gruźlicy płuc, marskość płuc, niewydolność oddechowa oraz w ramach ich specjalności: chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa z przewlekłym zespołem bólowym oraz osłabienie lewej kończyny górnej i lewej kończyny dolnej. Zdaniem biegłych te schorzenia (w ramach ich domeny) nie skutkują u odwołującego niezdolnością do samodzielnej egzystencji. W przypadku ubezpieczonego zasadnicze znaczenie miała natomiast opinia pulmonologa. Biegły z zakresu pulmonologii lek. med. J. W. (2) w opinii z dnia 6 października 2020r. rozpoznał u ubezpieczonego: przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, przewlekłą niewydolność oddechową, stan po przebytej gruźlicy płuc, pogruźlicze zmiany marskie w płucach i zrosty opłucnej, rozedmę płuc, także zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. Po analizie zgromadzonej dokumentacji biegły stwierdził, że od strony pulmonologicznej odwołujący nie jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji. Biegły zaznaczył, że w jego ocenie rozpoznane u E. J. schorzenia układu oddechowego co prawda powodują znaczne ograniczenia w sprawności organizmu, lecz zgodnie z wynikiem oceny w skali B. ((...)pkt) nie powodują niezdolności do samodzielnej egzystencji. Biegły szczegółowo przedstawił tę ocenę według skali B., uwzględniając przy tym ocenę wszystkich czynności dnia codziennego.

Sąd Apelacyjny podkreśla, że opinie biegłych lekarzy sądowych zostały sporządzone fachowo, w oparciu o aktualną wiedzę, przedstawione w nich wnioski poparte są odpowiednimi argumentami. Biegli sądowi w należyty sposób wyjaśnili przedstawione przez Sąd I instancji zagadnienia, wskazali na czym oparli swe tezy i co stanowiło ich podstawę.

W ocenie Sądu Apelacyjnego wobec jednoznaczności opinii biegłych powołanych przed Sądem I instancji, nie było konieczności uzupełniania postępowania dowodowego. Zarzuty odwołującego w świetle szczegółowych wyjaśnień biegłych zaprezentowanych w opinii, są nietrafne i stanowią jedynie bezzasadną polemikę z wnioskami tych opinii (biegli zapoznali się z dokumentacją lekarską zgromadzoną w niniejszej sprawie). Podkreślić przy tym należy, iż samo niezadowolenie strony z treści opinii biegłego, gdy nie zgłasza ona żadnych konkretnych zarzutów w stosunku do opinii, nie powoduje konieczności powoływania kolejnego biegłego czy kolejnych biegłych (por. SN z 15.02.1974 r., II CR 817/73 oraz SN z 18.02.1974 r., II CR 5/74, Biuletyn SN 1974 r., Nr 4, poz. 64). Odmienne stanowisko oznaczałoby, iż należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, aby upewnić się, czy niektórzy z nich nie byliby zdania takiego samego jak strona (por. T. Ereciński Komentarz do Kodeksu Postępowania Cywilnego, Część Pierwsza, Postępowanie Rozpoznawcze, Warszawa 1997 r., str. 439). Nadto wskazać należy, że, Sąd nie może zająć stanowiska odmiennego co do stanu zdrowia wnioskodawcy, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego, niż wyrażone w opiniach biegłych (wyrok Sądu Najwyższego z 13.10.1987 r., II URN 228/87, PiZS 1988/7/62).

W związku z przytoczoną argumentacją, w ocenie Sądu Odwoławczego, Sąd I instancji nie wykroczył również poza ramy swobodnej oceny dowodów oraz oparł swoje orzeczenia na pełnym materiale dowodowym. Ocena dowodów dokonana przez Sąd Okręgowy jest swobodna, ale nie dowolna. Nie przekracza granic zakreślonych przez art. 233 § 1 k.p.c. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (wyrok SA w Lublinie III AUa 758/12, Lex nr 1223279). Zatem zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. okazał się nieuzasadniony.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że kognicja Sądu w sprawie dotyczyła oceny prawidłowości decyzji ZUS w dacie wydania decyzji, a zatem analizie podlegał stan zdrowia odwołującego w dacie wydania decyzji oraz dokumentacji sprzed tego okresu. Dlatego nie ma racji odwołujący twierdząc, że Sąd Okręgowy winien był zbadać aktualny stan zdrowia odwołującego (tzn. według aktualnej dokumentacji). Sąd Apelacyjny akcentuje, że jeśli stan zdrowia odwołującego uległ dalszemu pogorszeniu (już po wydaniu zaskarżonej decyzji), to odwołujący może wystąpić z nowym wnioskiem do organu rentowego przyznanie świadczenia uzupełniającego.

Ponadto podnieść należy, że orzeczenie stwierdzające znaczny stopień niepełnosprawności nie jest równoznaczne z orzeczeniem lekarza orzecznika organu rentowego o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji. Dzieje się tak dlatego, że stosownie do art. 4 ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych stała lub długotrwała opieka i pomoc innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji jest wymagana w celu pełnienia przez daną osobę ról społecznych, natomiast stosownie do art. 13 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stała lub długotrwała opieka i pomoc innych osób jest konieczna w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Tym samym w świetle obowiązującego stanu prawnego brak jest podstaw do utożsamiania pojęć prawnych „całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji” oraz „niepełnosprawności w stopniu znacznym”, skoro każde z tych pojęć posiada odmienną definicję legalną. (II UK 77/05 - postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy z dnia 16 grudnia 2005 r.). W konsekwencji zaliczenie odwołującego E. J. do osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym nie ma żadnego przełożenia na stwierdzenie, iż jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji na gruncie ustawy o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 235 ² k.p.c. pominął wnioski odwołującego zawarte w piśmie z dnia 13 maja 2022 r. (uzupełnienie apelacji).

Sąd Apelacyjny nie podzielił zarzutów odwołującego zawartych w apelacji, a skierowanych de facto do opinii biegłych. Odwołujący nie wskazał na żadne wewnętrzne sprzeczności, nieścisłości opinii, nie wykazał w opiniach braku logiki lub zgodności z zasadami doświadczenia życiowego, przedstawił jedynie swoje własne wnioski wynikające ze wskazywanej przez siebie dokumentacji. Podkreślić jednak wypada, że to właśnie biegli lekarze powoływani są w celu przeprowadzenia i zinterpretowania przeprowadzonych przez siebie badań, dysponując wiedzą fachową w tym zakresie, to biegli analizują i oceniają dokumentację, uznając samodzielnie, która dokumentacja jest istotna dla oceny stanu zdrowia odwołującego i co z tej dokumentacji wynika. Tym samym, w ustalonym powyżej stanie rzeczy należało uznać, że Sąd I instancji prawidłowo przyjął, iż odwołujący nie spełnił podstawowej przesłanki niezbędnej do nabycia prawa do świadczenia uzupełniającego a mianowicie nie jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji.

Reasumując, w niniejszej sprawie Sąd I instancji oparł się na pełnym materiale dowodowym, prawidłowo go ocenił i przyjął za podstawę poczynionych ustaleń faktycznych. Wyrok odpowiada prawu. Zarzuty apelacyjne odwołującego nie znajdują zatem uzasadnienia.

Wobec uznania, że zarzuty apelacyjne odwołującego były bezzasadne oraz mając na uwadze powyższe ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 30 czerwca 2022r. nie zawarł rozstrzygnięcia o kosztach pomocy prawnej udzielonej odwołującemu z urzędu przez r.pr. J. G., albowiem pełnomocnik nie złożył wniosku o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za udzielenie pomocy prawnej odwołującemu z urzędu.

sędzia Marta Sawińska