Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 maja 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2022 r. w P.

sprawy Z. K.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W.

o wysokość świadczenia

na skutek apelacji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Koninie

z dnia 22 grudnia 2020 r. sygn. akt III U 758/19

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. na rzecz Z. K. kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Marta Sawińska

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 czerwca 2017 r., znak (...) Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji ponownie ustalił wysokość emerytury Z. K. od dnia 1 października 2017 r. ustalając emeryturę w kwocie 2.069,0z zł. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy stwierdził, że podstawa wymiaru świadczenia wynosi 4.456,38 zł, emerytura stanowi 62,18 % podstawy wymiaru i przy ustalaniu wysokości emerytury uwzględniono wysługę określoną w zestawieniu dołączonym do decyzji. W powyższym zestawieniu wskazano, że ustalona na dzień 1 października 2017 r. wysługa obejmuje okresy służby wynoszące 23 lata, 11 miesięcy i 11 dni, a okresy określone w art. 13b ustawy od 01.01.1984 r. do 30.07.1990 r. wynoszące 6 lat, 7 miesięcy i 0 dni, liczone po 0,0%. Wysokość emerytury, która stanowiła 62,18 % podstawy wymiaru wyniosła 2.770,98 zł, a ponieważ tak ustalona emerytura była wyższa od przeciętnej emerytury ogłoszonej przez Prezesa ZUS tj. od kwoty 2.069,02 ł wobec tego wysokość emerytury została ograniczona do tej kwoty. Jako podstawę prawną decyzji wskazano przepisy art. 15c w zw. z art. 32 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r., poz. 708 ze zm.) oraz otrzymaną z IPN informację z dnia 3 kwietnia 2017 r. Nr (...).

Odwołanie od powyższych decyzji złożyła Z. K., wniosła o uchylenie decyzji i zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona podnosiła, iż w od roku 1975 pełniła służbę w Wydziale Łączności, gdzie do roku 2000 r. pracowała jako telefonistka. Posiadała legitymację MO nigdy SB. Później do czasu przejścia na emeryturę pracowała w Wydziale Prewencji, za swoją pracę była wielokrotnie nagradzana i odznaczana i nigdy nie dopuściła się naruszenia prawa, swoje obowiązki wykonywała w sposób nienaruszający praw i godności innych osób, a stanowiska służbowego nie wykorzystywała dla celów pozasłużbowych. Zdaniem skarżącej wydanie przedmiotowej decyzji nastąpiło bez przeprowadzenia przez organ rentowy postępowania sprawdzającego weryfikującego zasadność, adekwatność, słuszność i proporcjonalność obniżenia przysługującego jej świadczenia. Skutkiem wydania przedmiotowej decyzji jest arbitralne i nieuzasadnione obniżenie wysokości emerytury co narusza prawa obywatelskie do zabezpieczenia społecznego, a także narusza osobiste prawa majątkowe ubezpieczonej, które podlegają ochronie.

Wyrokiem z 22 grudnia 2020 r. Sąd Okręgowy w Koninie, sygn. III U 758/19 zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał wnioskodawczyni Z. K. prawo do obliczenia wysokości emerytury policyjnej od 1 października 2017r. z pominięciem art. 15c ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (pkt 1 wyroku) oraz zasądził od pozwanego na rzecz odwołującej kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2 wyroku).

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Z. K., ur. (...), posiada wykształcenie średnie ekonomiczne, od dnia 1 sierpnia 1975 r. rozpoczęła służbę w organach Milicji Obywatelskiej jako telefonistka w Wydziale Łączności. W 1979 r. ukończyła kurs podoficerski, a z dniem 27 września 1982 r. uzyskała stopień sierżanta. Do podstawowych obowiązków odwołującej należała obsługa centrali resortowej, rządowej i centrali telefonicznej resortu spraw wewnętrznych. Ubezpieczona pracowała na centrali telefonicznej i łączyła rozmowy zarówno przychodzące jak i wychodzące z KW MO w K.. Ukończyła kurs podoficerski aby awansować na stopień policyjny i uzyskać wyższy stopień zaszeregowania. Poza obsługą centrali telefonicznej Z. K. nie wykonywała żadnych czynności operacyjnych, w szczególności nie zajmowała podsłuchami czy inwigilacją. Z dniem 31 lipca 1990 r. ubezpieczona została mianowana na stanowisko referenta Wydziału Łączności Komendy Wojewódzkiej Policji w K., z powierzeniem obowiązków telefonistki. Odwołująca nadal wykonywała swoje dotychczasowe obowiązki tj. zajmowała się obsługą centrali telefonicznej a zakres jej obowiązków nie ulegał zmianie praktycznie do 2000 r.

Z dniem 10 lutego 2006 r. Z. K. została zwolniona ze służby, na swój wniosek, w związku z nabyciem praw emerytalnych. W dniu 17 lutego 2006 r. ubezpieczona złożyła wniosek w organie rentowym o przyznanie prawa do policyjnej emerytury. Decyzją z dnia 2 marca 2006 r. Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego MSW ustalił wnioskodawczyni prawo do emerytury policyjnej od dnia 10 lutego 2006 r. Podstawę wymiaru emerytury stanowiła kwota 3.252,71 zł, a emerytura z tytułu wysługi lat według zestawienia wyniosła 75% podstawy wymiaru (nie więcej niż 75% tej postawy) co dało kwotę 2439,53 zł. Wysługa na dzień 10 lutego 2006 r. wynosiła 75% i obejmowała lata służby od 1 sierpnia 1975 r. do 10 lutego 2006 r., łącznie 30 lat, 6 miesięcy i 10 dni.

Jednocześnie organ rentowy stwierdził, że świadczenie zawiesza się uwagi na pobieranie rocznego świadczenia. Kolejnymi decyzjami pozwany ponownie ustalał wysokość emerytury policyjnej wnioskodawczyni z uwagi na zmianę wysokości podstawy wymiaru, która została ostatecznie ustalona w wysokości 3321,98 zł, a decyzją z dnia 22 lutego 2007 r. podjęto wypłatę emerytury policyjnej dla ubezpieczonej od dnia 1 marca 2007 r. w kwocie 2491,49 zł.

W dniu 1 czerwca 2017 r. wpłynęła do organu rentowego informacja IPN o przebiegu służby Nr (...), wydana na podstawie art. 13a ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, w której stwierdzono, że Z. K. w okresie od 1 stycznia 1984 r. do 30 lipca 1990 r. pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy.

Na podstawie tej informacji pozwany decyzją z dnia 9 czerwca 2017 r. (...) ponownie ustalił wysokość emerytury odwołującej ustalając wysługę z tytułu służby w Policji (MO) wynosząca 23 lata, 11 miesięcy i 11 dni, natomiast okres od 1 stycznia 1984 r. do 30 lipca 1990 r. wynoszący 6 lat, 7 miesięcy był liczony po 0,0 %. Emerytura wyniosła 62,18 % podstawy wymiaru tj. kwotę 2.770,98 zł i została ograniczona do kwoty 2.069,02 zł.

W dniu 4 lipca 2017 r. Z. K. zwróciła się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z wnioskiem w trybie art. 8a ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji o wyłączenie stosowania art. 15c. Pismem z dnia 16 listopada 2018 r. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji poinformował wnioskodawczynię, że została zebrana dokumentacja niezbędna do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia, które powinno zostać wydane do dnia 30 kwietnia 2019 r. Do chwili wyrokowania Minister nie wydał jednak żadnej decyzji.

W piśmie z dnia 16 listopada 2020 r. IPN sprecyzował, że służba Z. K. uwzględniona w przesłanej informacji jest służbą na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13 b ust. 1 pkt 5 litera d tiret ósmy ustawy z dnia 18 lutego 1994 r.

Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie Z. K. zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępnie Sąd Okręgowy zaznaczył, że w postępowaniu z odwołania Z. K. nie występują przesłanki do zawieszenia postępowania, a rozstrzygniecie sprawy odwołującego nie zależy od wyniku postępowania toczącego się przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie P4/18. W realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy nie miał wątpliwości, że zawieszenie postępowania nie jest celowe, ani usprawiedliwione, a jedynie wprowadzi element zwłoki w rozpoznaniu odwołania odwołującej.

W dalszej części uzasadnienia Sąd Okręgowy wskazał, spór w przedmiotowej sprawie sprowadzał się do możliwości zastosowania wobec ubezpieczonej przepisu art. 15c ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, znowelizowanego w 2016 r.

Zgodnie z art. 15c ust. 1, w przypadku osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b, i która pozostawała w służbie przed dniem 02.01.1999 r., emerytura wynosi:

1) 0 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b;

2) 2,6 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, 1a oraz 2-4.

Ponadto, jak wynika z treści ust. 3, wysokość emerytury ustalonej zgodnie z ust. 1 i 2 nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd I instancji podkreślił, że w przypadku odwołującej nie doszło do weryfikacji emerytury policyjnej wprowadzonej ustawą w 2009 r. gdyż nie pełniła ona służby w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944 – 1990 oraz treści tych dokumentów, do których to przepisów odsyła ustawa zmieniająca. Obecnie w świetle przepisu art. 13 b ust. 1 pkt 5 d, służba w jednostkach wykonujących czynności operacyjno-techniczne niezbędne w działalności Służby Bezpieczeństwa jest uznana za służbę na rzecz totalitarnego państwa. M.in. do tej kategorii przepis ten zaliczył służbę w Zarządzie Łączności i jego jednostkach terenowych wykonywaną od dnia 01 stycznia 1984 r.

W przedmiotowej sprawie istotą sporu było to czy odwołująca w okresie od 1 stycznia 1984 r. do 30 lipca 1990 r. pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa.

Zgodnie z art. 13b ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, za służbę na rzecz totalitarnego państwa uznaje się służbę od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. w wymienionych w tym przepisie cywilnych i wojskowych instytucjach i formacjach. Kryterium formalne pełnienia służby w określonych cywilnych i wojskowych formacjach zostało wzmocnione poprzez wskazanie, że jest to służba na rzecz totalitarnego państwa. Taka konstrukcja art. 13b ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym w sposób nieuchronny nakazuje weryfikację, czy w każdym przypadku pełnienia służby w wymienionych przez ustawodawcę instytucjach i formacjach mamy do czynienia ze służbą na rzecz totalitarnego państwa. Tylko w ten sposób zostanie bowiem zachowana systemowa spójność pomiędzy treścią art. 13b ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym, a treścią preambuły do ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnieniu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz.U. z 2017 r. poz. 2186 ze zm.), zwanej dalej ustawą lustracyjną.

Sąd Okręgowy dodał, iż w uchwale z dnia 16 września 2020 r. III UZP 1/20 Sad Najwyższy stwierdził, że kryterium „służby na rzecz totalitarnego państwa” określone w art. 13b ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. powinno być oceniane na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w tym także na podstawie indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka.

Nadto podkreślił, że zgadza się także ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w uchwale z dnia 16 września 2020 r. III UZP 1/20 oraz w postanowieniu z dnia 9 grudnia 2011 r. II UZP 10/11, z którego wynika, że sąd ubezpieczeń społecznych, rozpoznający sprawę w wyniku wniesienia odwołania od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno- Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ponownego ustalenia (obniżenia) wysokości emerytury policyjnej byłego funkcjonariusza Służby Bezpieczeństwa, nie jest związany treścią informacji o przebiegu służby w organach bezpieczeństwa państwa przedstawionej przez Instytut Pamięci Narodowej zarówno co do faktów (ustalonego w tym zaświadczeniu przebiegu służby), jak i co do kwalifikacji prawnej tych faktów (zakwalifikowania określonego okresu służby jako służby w organach bezpieczeństwa państwa). Związanie to obejmuje jedynie organ emerytalny, który przy wydawaniu decyzji musi kierować się danymi zawartymi w informacji o przebiegu służby. Ustalenia faktyczne i interpretacje prawne Instytutu Pamięci Narodowej nie mogą natomiast wiązać sądu - do którego wyłącznej kompetencji (kognicji) należy ustalenie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia w przedmiocie prawa do emerytury policyjnej i jej wysokości oraz odpowiednia kwalifikacja prawna (subsumcja) ustalonych faktów.

Informacja o przebiegu służby nie jest więc władczym przejawem woli organu administracji publicznej (władczym rozstrzygnięciem), lecz jest oświadczeniem wiedzy i nie rozstrzyga konkretnej sprawy administracyjnej w stosunku do konkretnej osoby fizycznej. Wskazana czynność ma charakter stricte informacyjny i stanowi jedynie urzędowe potwierdzenie określonych faktów, zamieszczonych w aktach osobowych funkcjonariusza, celem ponownego ustalenia prawa do świadczeń emerytalnych.

Sąd Okręgowy podkreślił, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy - w ocenie Sądu - nie dał podstaw by przyjąć, że odwołująca w okresie od 1 stycznia 1984 r. do 30 lipca 1990 r. pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa. Podkreślić przede wszystkim należy, że w powyższym okresie odwołująca nie była pracownikiem Służby Bezpieczeństwa, pracowała w (...) w K. na centrali telefonicznej i zajmował się głównie łączeniem rozmów telefonicznych. W ocenie Sądu I instancji nie sposób przyjąć by samo łączenie rozmów telefonicznych całej K. (...) było wykonywaniem czynności operacyjno-technicznych wykorzystywanych w działalności Służby Bezpieczeństwa. Odwołująca była wprawdzie pracownikiem Wydziału Łączności, ale nie wykonywała żadnych czynności dla potrzeb działania Służby Bezpieczeństwa, w szczególności nie prowadziła nasłuchów rozmów, nie sporządzała żadnych notatek, informacji, które mogłyby być przez te służby wykorzystane, a wykonując powierzone obowiązki nie dopuszczała się czynów, które mogłyby naruszać podstawowe prawa i wolności obywatelskie.

Reasumując powyższe, Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że Z. K. wbrew ustaleniom ZUS, poczynionych w oparciu o informację IPN, nie wykonywała pracy ujętej w przepisie art. 13b ustawy z dnia 18.02.1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, a tym samym przepis art. 15c ust. 1-5 nie ma zastosowania do ustalenia wysokości emerytury i renty inwalidzkiej odwołującej od 01.10.2017 r. i w konkluzji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. uznał, że odwołanie Z. K. zasługuje na uwzględnienie, o czym orzekł jak w punktach 1 i 2 sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji podjęcie postępowania pomimo, że nadal zachodziły przesłanki do zawieszenia postępowania do czasu rozstrzygnięcia postępowania toczącego się przed Trybunałem Konstytucyjnym w przedmiocie badania zgodności z Konstytucją RP, w szczególności art. 15c i art. 22a ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji /.../ oraz ich rodzin (Dz. U. z 2019 r., poz. 288 z późn. zm. zwanej dalej „policyjną ustawą emerytalną”) oraz przepisów ją wprowadzających od dnia 01 października 2017 r. (sprawa przed TK toczy się pod sygn. akt: P 4/18). Treść pytania prawnego obejmuje zagadnienia dotyczące sposobu i trybu uchwalenia zaskarżonych przepisów oraz kwestie wątpliwości, czy spełnione zostały merytoryczne przesłanki do ich uchwalenia, co ma zasadnicze znaczenia dla wszystkich spraw przekazanych do Sądów w związku z realizacją tzw. „ustawy dezubekizacyjnej”. Niewątpliwie wydanie rozstrzygnięcia przez Trybunał Konstytucyjny przesądzi o tym czy wydanie decyzji o ponownym ustaleniu wysokości emerytury było uprawnione, zatem koniecznym wydaje się weryfikacja postanowienia Sąd I instancji na podstawie art. 380 k.p.c.;

2.  naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów;

3.  naruszenie art. 13a ust. 5 policyjnej ustawy emerytalnej poprzez niezastosowanie tego przepisu do ustalenia faktu służby Odwołującej na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b powołanej ustawy;

4.  naruszenie art. 13b ust. 1 policyjnej ustawy emerytalnej poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że zakres wykonywanych przez funkcjonariusza czynności i zadań służbowych, jego postawa w służbie są jedynymi kryteriami pełnienia służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ww. ustawy, podczas gdy z literalnego brzmienia tego przepisu wprost wynika, że przepis ten nie odnosi się w ogóle do wykonywanych przez funkcjonariusza czynności, a jedynym kryterium pełnienia służby jest fakt pełnienia służby w okresie od dnia 22.07.1944 r. do dnia 31.07.1990 r. w wymienionych w tym przepisie jednostkach organizacyjnych;

5.  naruszenie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 2270) i art. 15c policyjnej ustawy emerytalnej poprzez ich niezastosowanie, w sytuacji gdy z informacji Instytut Pamięci Narodowej z dnia 03.04.2017 r., Nr (...) o przebiegu służby, wynika jednoznacznie, że Odwołująca w okresie: 01.01.1984 r. - 30.07.1990 r. pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy z dnia 18 lutego 1994 r.;

6.  naruszenie § 14 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 października 2004 r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2015 r. poz. 1148 ze zm. - obecnie Dz. U. z 2018 r. poz. 2373) poprzez jego niezastosowanie, a tym samym niewłaściwe zastosowanie zasad ustalania wysokości emerytury w stosunku do byłych funkcjonariuszy pełniących służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b policyjnej ustawy emerytalnej.

Wskazując na powyższe zarzuty wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania od decyzji z dnia 09.06.2017 r. o ponownym ustaleniu wysokości emerytury ( (...)),

-

odstąpienie od zasądzenia od Dyrektora ZER MSWiA w W. na rzecz odwołującej kwoty: 180,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

-

przeprowadzenie rozprawy w niniejszej sprawie,

-

zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za I instancję;

ewentualnie:

-

o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi decyzję w zakresie zasądzenie na rzecz Pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na apelację odwołująca wniosła o oddalenie apelacji w całości oraz zasądzenie od pozwanego organu emerytalno-rentowego na rzecz odwołującej kosztów zastępstwa procesowego wywołanego wniesieniem apelacji – według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlega oddaleniu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. W szczególności, w ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji przeprowadził wystarczające postępowanie dowodowe, a zebrany w sprawie materiał poddał właściwej ocenie, zachowując granice swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które tutejszy Sąd w pełni podziela i przyjmuje za własne.

Na wstępie zauważyć należy, że w niniejszej sprawie w sprawie brak było podstaw do zawieszenia postępowania.

Zaznaczyć trzeba, że zgodnie z treścią art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c. podstawa do zawieszenia postępowania zachodzi wtedy, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku postępowania toczącego się przed Trybunałem Konstytucyjnym albo Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W ocenie sądu taka sytuacja nie miała miejsca w niniejszej sprawie.

Podkreślić należy, że sąd ubezpieczeń społecznych nie jest uprawniony do stwierdzenia niezgodności przepisu ustawy z przepisami Konstytucji, umowami międzynarodowymi, ani innymi przepisami rangi ustawowej, gdyż z mocy art. 188 Konstytucji RP kompetencję w tym zakresie posiada Trybunał Konstytucyjny. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 listopada 2015 r., sygn. akt II CSK 517/14, sądy i inne organy stosowania prawa nie mają kompetencji do orzekania o niekonstytucyjności przepisu ustawy i odmowy jego stosowania. Domniemanie zgodności ustawy z Konstytucją może być obalone jedynie wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, a związanie sędziego ustawą, o którym mowa w art. 178 ust. 1 Konstytucji, obowiązuje dopóty, dopóki ustawie tej przysługuje moc obowiązująca. Jeżeli sąd jest przekonany o niezgodności przepisu z Konstytucją lub ma w tym względzie wątpliwości, powinien − na podstawie art. 193 Konstytucji − zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego z odpowiednim pytaniem prawnym. Wyłącznie wątpliwości sądu, a nie strony mogą uzasadniać przedstawienie Trybunałowi Konstytucyjnemu pytania prawnego, od odpowiedzi, na które zależy rozstrzygnięcie sprawy. Odmowa zastosowania przez sąd powszechny określonego przepisu prawa jako niezgodnego z Konstytucją jest możliwa tylko wyjątkowo, mianowicie wtedy, gdy sąd rozpoznający sprawę nie ma wątpliwości co do niezgodności tego przepisu z Konstytucją, a sprzeczność ma charakter oczywisty, a tak jest np. przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny uprzednio stwierdził niezgodność z Konstytucją przepisu o takim samym brzmieniu, jak zawarty w obowiązującej ustawie i wtedy takiego przepisu sąd może nie stosować ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2016 r., sygn. akt V CSK 377/15, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2019 r., sygn. akt II UK 158/18). Sytuacja taka nie występuje w niniejszej sprawie, jednakże ujawnione w toku postępowania okoliczności faktyczne doprowadziły tutejszy sąd do wniosku, iż przepisy, na podstawie których pozwany wydał zaskarżoną decyzję, nie znajdują w przypadku odwołującej zastosowania.

Wskazać trzeba, że art. 177 k.p.c. reguluje fakultatywne zawieszenie postępowania, które następuje wskutek decyzji sądu podejmowanej z urzędu, przy czym do sądu należy ocena celowości tego zawieszenia. Wnosząc o zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c., organ emerytalny wskazał m.in. na sprawę toczącą się przed Trybunałem Konstytucyjnym o sygn. P 4/18. W ocenie sądu w postępowaniu z odwołania Z. K. nie występują przesłanki do wystąpienia przez sąd z pytaniem do Trybunału Konstytucyjnego, a rozstrzygnięcie kwestii zawisłej przed Trybunałem Konstytucyjnym wskutek wszczęcia odpowiedniej procedury przez inny podmiot, nie jest niezbędne do prawidłowego orzekania w niniejszej sprawie. Ostatecznie jednak, w niniejszej sprawie, mimo szeregu zarzutów konstytucyjnych podniesionych w odwołaniu, ujawnione w toku postępowania okoliczności faktyczne doprowadziły sąd do wniosku, iż przepisy, na których oparto zaskarżone decyzje, nie znajdują w przypadku odwołującej zastosowania.

Istota sporu w sprawie sprowadzała się do rozstrzygnięcia, czy organ rentowy miał podstawy do ponownego ustalenia wysokości świadczeń odwołującej.

Organ emerytalny ustalił wysokość świadczenia emerytalnego odwołującej na podstawie uzyskanej z Instytutu Pamięci Narodowej informacji z 1 czerwca 2017 r. nr (...), w której podał na podstawie posiadanych akt osobowych wnioskodawczyni, że w okresie od 1 stycznia 1984 r. do 30 lipca 1990 r. pełniła ona służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708 ze zm.).

Odnosząc się do stanowiska pozwanego, dotyczącego związania informacją o przebiegu służby odwołującej uzyskaną z Instytutu Pamięci Narodowej, należy wskazać, że sąd ubezpieczeń społecznych, jak stwierdził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z 12 grudnia 2011 r., II UZP 10/11 (na co również w swoim uzasadnieniu zwrócił uwagę Sąd I instancji), rozpoznający sprawę w wyniku wniesienia odwołania od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ponownego ustalenia (obniżenia) wysokości emerytury policyjnej byłego funkcjonariusza Służby Bezpieczeństwa, nie jest związany treścią informacji o przebiegu służby w organach bezpieczeństwa państwa przedstawionej przez Instytut Pamięci Narodowej zarówno co do faktów (ustalonego w tym zaświadczeniu przebiegu służby), jak i co do kwalifikacji prawnej tych faktów (zakwalifikowania określonego okresu służby jako służby w organach bezpieczeństwa państwa). Związanie to obejmuje jedynie organ emerytalny, który przy wydawaniu decyzji musi kierować się danymi zawartymi w informacji o przebiegu służby. Ustalenia faktyczne i interpretacje prawne Instytutu Pamięci Narodowej nie mogą natomiast wiązać sądu, do którego wyłącznej kompetencji (kognicji) należy ustalenie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia w przedmiocie prawa do emerytury policyjnej i jej wysokości oraz odpowiednia kwalifikacja prawna (subsumcja) ustalonych faktów.

Powyższe stanowisko koresponduje z ugruntowanym poglądem sądów powszechnych, sądów administracyjnych oraz Sądu Najwyższego, zgodnie z którym ograniczenia dowodowe, odnoszące się do dopuszczalnych na etapie postępowania administracyjnego środków dowodowych, nie wiążą sądu ubezpieczeń społecznych, który rozpoznaje sprawy wszczęte na skutek odwołań od decyzji organów rentowych według procedury cywilnej w postępowaniu odrębnym, jako sprawy cywilne w znaczeniu formalnym. Ubezpieczony ubiegający się o świadczenia z ubezpieczenia społecznego w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych może wszelkimi dowodami wykazywać okoliczności, od których zależą jego uprawnienia z tytułu ubezpieczenia. Okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w Kodeksie postępowania cywilnego. Przeciwko informacji o przebiegu służby mogą być przeprowadzane przeciwdowody. Sąd Najwyższy (por. wyroki z 09.04.2009 r., I UK 316/08, z 06.09.1995 r., II URN 23/95 z 08.04.1999 r., II UKN 619/98, z 04.10.2007 r. I UK 111/07, z 02.02.1996 r., II URN 3/95, z 25.07.1997 r., II UKN 186/97,) na gruncie art. 473 k.p.c. wielokrotnie wypowiadał się, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i prawa pracy w postępowaniu przed sądem nie obowiązują ograniczenia dowodowe. W postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe prowadzenie dowodu z zeznań świadków lub z przesłuchania stron nie podlega żadnym ograniczeniom. Nie może zatem ulegać wątpliwości, że pracownik czy ubezpieczony ubiegający się o świadczenie z ubezpieczenia społecznego może w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych wszelkimi dowodami wykazywać okoliczności, od których zależą jego uprawnienia z tytułu ubezpieczenia - także wówczas, gdy z dokumentu np. zaświadczenia o zatrudnieniu, wynika co innego.

Każdy istotny fakt może być dowodzony wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (postanowienie SN z dnia 28 marca 2019r., I UK 133/18).

Sąd Najwyższy również w uzasadnieniu cytowanej przez Sąd I instancji uchwały składu siedmiu sędziów z 16 września 2020 r. sygn. akt III UZP 1/20, dotyczącej kwestii obniżania emerytur policyjnych na podstawie aktualnie obowiązujących przepisów potwierdził, że sądu powszechnego nie wiąże informacja o przebiegu służby wydana przez IPN w trybie art. 13a ust. 1 ustawy z 1994 r.

W konsekwencji w razie stosownego zarzutu przeciwko osnowie informacji, sąd jest zobowiązany do rekonstrukcji przebiegu służby w konkretnym przypadku, na podstawie wszystkich okoliczności sprawy. W szczególności na podstawie długości okresu pełnienia służby, jej historycznego umiejscowienia w okresie od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r., miejsca pełnienia służby, zajmowanego stanowiska (pkt 59 uzasadnienia uchwały). W tym zakresie Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na potrzebę sięgania do opinii służbowych funkcjonariuszy, uwzględniania ogólnych reguł dowodzenia: rozkładu ciężaru dowodu, dowodu prima facie, domniemań faktycznych, wynikających z informacji o przebiegu służby (pkt 60). Wskazano, że przy ocenie zasadności objęcia konkretnej osoby zakresem ustawy okolicznością, której nie można pominąć jest sam fakt weryfikacji w 1990 r. (pkt 92).

Na powyższe stanowisko powołał się również Sąd Najwyższy w postanowieniu z 14 września 2021 r. sygn. akt USK 259/21 (w zakresie rozpoznania skargi kasacyjnej).

Sąd Najwyższy uznaje zatem, że informacja IPN stanowi dowód, który nie jest jednak dowodem wyłącznym albo dowodem niepodważalnym, którym sąd byłby związany, bez możliwości jego oceny w ramach przysługującego sądowi prawa do swobodnej i wszechstronnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.). Inne rozumienie stanowiska Sądu Najwyższego dawałoby IPN przymioty organu rozstrzygającego arbitralnie kwestie wysokości świadczeń emerytalno-rentowych, bez potrzeby odwoływania się do sądu, a z sądu organ firmujący jedynie ustalenia zawarte w informacji IPN.

Sąd Okręgowy trafnie zatem uznał, że nie był związany treścią informacji IPN o przebiegu służby Z. K. „na rzecz totalitarnego państwa”.

Nawet uznanie, że niektóre instytucje funkcjonujące przed zmianą ustroju państwa polskiego, tj. przed rokiem 1990 działały w sposób budzący dziś poważne wątpliwości prawne i moralne, nie uprawnia do stwierdzenia, że wszystkie osoby tam zatrudnione działały w celu pokrzywdzenia współobywateli. Istotą państwa prawa związanego zasadą rządów prawa i związanej z nim klauzuli sprawiedliwości społecznej jest to, że każdy zostaje potraktowany przez państwo i prawo sprawiedliwie, czyli w sposób, który jest adekwatny do popełnionych przez niego czynów i jego postawy, którą przyjął w czasach PRL.

Wydanie decyzji obniżającej odwołującej świadczenia bez uwzględnienia indywidualnego charakteru jej służby oraz po niemal 30 latach od czasu przemian ustrojowych w Polsce, nie stanowiło realizacji zasad sprawiedliwości społecznej.

W ocenie Sądu Apelacyjnego postępowanie dowodowe przed Sądem I instancji wykazało, że odwołująca Z. K. w spornym okresie nie pełniła służby na rzecz totalitarnego państwa w wyżej wskazanym właściwym jej rozumieniu i dokonując subsumcji ustalonego stanu faktycznego pod wskazane normy prawne, Sąd zasadnie stwierdził, że odwołująca nie spełnia przesłanek wymaganych do obniżenia policyjnej emerytury na zasadach wskazanych w ww. ustawie.

Podkreślić należy, iż Sąd Apelacyjny nie neguje konieczności rozliczenia funkcjonariuszy, którzy w sposób nieprzymuszony, często dla specjalnych gratyfikacji podejmowali służbę w organach policji politycznej państwa komunistycznego, która ze swej istoty naruszała podstawowe prawa i wolności swoich współobywateli, ale w przeciwieństwie do wówczas panujących metod winno się to odbyć z pełnym poszanowaniem demokratycznego porządku prawnego.

Zaakcentować ponownie należy, że do zastosowania rygorów z art. 15c ustawy nie wystarczy samo formalne pełnienie służby w jednostkach wymienionych w art. 13b ustawy w okresie od 22 lipca 1944r. do 31 lipca 1990r., ale pełnienie służby polegające na zwalczaniu opozycji demokratycznej, związków zawodowych, stowarzyszeń, kościołów i związków wyznaniowych, łamaniu prawa do wolności słowa i zgromadzeń, gwałceniu prawa do życia, wolności, własności i bezpieczeństwa obywateli, łamaniu praw człowieka i obywatela.

Inna wykładnia przepisu art. 13b naruszałaby zasady sprawiedliwości społecznej, bowiem dotyczyłaby także osób, których pełniona funkcja czy charakter pracy nie miały charakteru operacyjnego, lecz charakter pomocniczy, techniczny, biurowy, porządkowy, niezwiązany z głównymi funkcjami organów bezpieczeństwa. Poza tym należy mieć na względzie, że wykonywanie „służby na rzecz państwa totalitarnego” było zindywidualizowane, mogło różnić się osobistym zaangażowaniem danej osoby i determinacją na realizowanie określonych zadań i funkcji. Działalność funkcjonariusza mogła być w różnym stopniu ukierunkowana na potrzeby, korzyści totalitarnego państwa. W związku z tym nie każde nawiązanie stosunku prawnego w ramach jednostek organizacyjnych, wskazanych w ustawie, musiało wiązać się ze służbą na rzecz totalitarnego państwa.”. Służba (praca) takiej osoby powinna być oceniana na podstawie indywidualnych czynów, w oparciu o wszystkie okoliczności pełnionej służby. Nie można stosować mechanizmu odpowiedzialności zbiorowej, gdyż stosowanie takiego mechanizmu przybliżyłoby ten mechanizm do mechanizmów stosowanych w czasach państwa totalitarnego.

Sąd Najwyższy zwrócił uwagę również na potrzebę odróżnienia osób, które kierowały organami państwa totalitarnego, angażowały się w realizację zadań i funkcji państwa totalitarnego, nękały swych obywateli także na innym polu niż styk szeroko rozumianego prawa karnego, a więc tych podmiotów, których ocena jest zdecydowanie negatywna, od osób, których postawa nie pozostawała w bezpośredniej opozycji do zadań i funkcji państwa, lecz sprowadzała się do czynności akceptowalnych i wykonywanych w każdym państwie, także demokratycznym, bez skojarzeń prowadzących do ujemnych ocen. Inaczej każdy podmiot funkcjonujący w systemie państwa w tych latach mógłby się spotkać z zarzutem, że jego działanie, w ogólnym rozrachunku, było korzystne dla państwa totalitarnego (pkt 90).

Mając powyższe na uwadze, zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji prawidłowo uchwycił istotę sprawy i po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, na podstawie zeznań odwołującej złożonych na rozprawie, jej akt osobowych i akt emerytalno-rentowych, ustalił, że odwołująca jakkolwiek w ocenianym okresie 1984 – 1990 pracowała na etacie telefonistki w Wydziale Łączności funkcjonującym w Komendzie Wojewódzkiej MO w K. to praca ta nie stanowiła „służby (pracy) na rzecz totalitarnego państwa”.

Od 1 stycznia 1984r. odwołująca wykonywała połączenia telefoniczne rozmów przychodzących i wychodzących stąd wykonywała jedynie techniczne połączenie rozmowy z żądanym numerem działającym na terenie KW bądź połączenie rozmowy wychodzącej z KW z numerem zewnętrznym. Jak prawidłowo ustalił Sąd I instancji wykonywana praca w tym okresie nie różniła się niczym od tej wykonywanej przed 1984 rokiem, jak i wykonywanej po 1990 roku. Odwołująca od dnia 1 sierpnia 1975 r. rozpoczęła służbę w organach Milicji Obywatelskiej jako telefonistka w Wydziale Łączności. W 1979 r. ukończyła kurs podoficerski, a z dniem 27 września 1982 r. uzyskała stopień sierżanta. Do podstawowych obowiązków odwołującej należała obsługa centrali resortowej, rządowej i centrali telefonicznej resortu spraw wewnętrznych. Ubezpieczona pracowała na centrali telefonicznej i łączyła rozmowy zarówno przychodzące jak i wychodzące z KW MO w K.. Ukończyła kurs podoficerski, aby awansować na stopień policyjny i uzyskać wyższy stopień zaszeregowania. Poza obsługą centrali telefonicznej Z. K. nie wykonywała żadnych czynności operacyjnych, w szczególności nie zajmowała podsłuchami czy inwigilacją. Odwołująca nie wykonywała czynności operacyjno-technicznych niezbędnych w działalności SB, nie przechodziła żadnych kursów ani szkoleń z zakresu działania w ramach Służby Bezpieczeństwa, nigdy nie była przesuwana do pracy w strukturach tej służby. Wykonywane przez nią w miejscu pracy czynności miały charakter techniczny. Mieściły się w szeroko rozumianej łączności administracyjnej dla politycznych i administracyjnych władz i urzędów szczebla centralnego i wojewódzkiego, w tym dla resortu spraw wewnętrznych. odbiorcą tych usług były wchodzące w skład resortu organa Milicji Obywatelskiej.

Prawidłowa wykładnia przepisów ustawy dokonana przez Sąd Okręgowy w szczególności zasadnicza kwestia wykładni art. 13b ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej i dokonanej w następstwie tego oceny stanu faktycznego sprawy prowadzącego do wniosku, iż przepis ten nie ma zastosowania wobec odwołującej, prowadzi w konsekwencji do wniosku, iż bezzasadne były też pozostałe zarzuty naruszenia prawa materialnego podniesione w apelacji organu rentowego dotyczące niezastosowania przepisów art. 15c ust. 1-3 ust. 5; art. 13b ust. 1 oraz § 14 ust. 1 pkt 1) rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 października 2004 r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej oraz ich rodzin (Dz. U z 2015 r. poz. 1148 ze zm.); art. 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (t. j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2270).

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Apelacyjny uznał, że materiał dowodowy zebrany w rozpoznawanej sprawie dawał podstawy do stwierdzenia, że praca wykonywana przez odwołującą w okresie od 1 stycznia 1984 r. do 30 lipca 1990 r. nie podlega zakwalifikowaniu jako „służba na rzecz totalitarnego państwa w okresie od 22 lipca 1944r. do 31 lipca 1990r.”. Stąd nie było podstaw do obniżenia należnej jej emerytury.

Zarzuty apelacji choć są obszerne to nie podważyły powyższych ustaleń, apelacja stanowi jedynie niezasadną polemikę z prawidłowymi ustaleniami i rozważaniami Sądu Okręgowego. Uznając zarzuty apelującego za nieuzasadnione, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił wniesioną apelację.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i § 2 pkt 1 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Mając powyższe na względzie, tytułem zwrotu kosztów procesu (kosztów zastępstwa procesowego) zasądzono od organu emerytalno-rentowego na rzecz odwołującej kwotę 240 zł – punkt 2 sentencji wyroku.

sędzia Marta Sawińska