Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Mając na względzie, że w przedmiotowej sprawie zaszła bezwzględna przesłanka odwoławcza w postaci nienależytej obsady sądu [art. 439 1 pkt 1 k.p.k.] implikującej wydanie wyroku kasatoryjnego, nie ma konieczności formalnej oraz potrzeby merytorycznej aby sąd odwoławczy odnosił się do każdego z zarzutów wskazanych w apelacji obrońcy oskarżonego A. D., na co pozwała art. 436 k.p.k. Tym samym uznano, że nie ma konieczności aby niniejszy dokument sprawozdawczy miał rozbudowaną formę, co wymusza brzemiennie art. 99a k.p.k., zasadniczo determinujące niezbędność sporządzenia takiego dokumentu w formie tabeli. W konsekwencji zdecydowano się na sporządzenie niniejszego uzasadnienia w formie dotychczasowej. Jednocześnie, mając na względzie art. 435 k.p.k. niniejsze rozstrzygniecie kasatoryjne odnosi się do pozostałych oskarżonych: N. C., J. G., P. M. i M. K..

Gwoli przypomnienia.

N. C. został oskarżony o to, że:

w dniu 12 grudnia 2021r. w T., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z A. D., J. G., P. M. i M. K., brat udział w pobiciu J. O.. w stosunku do którego użył niebezpiecznego przedmiotu w postaci metalowych nożyczek o długości ostrza 11 cm. poprzez uderzanie tym przedmiotem po ciele, a także uderzanie rękoma i kopanie po całym ciele, skakanie po głowie, naraził pokrzywdzonego na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia i spowodował u pokrzywdzonego obrażenia ciała w postaci: ran kłutych uda prawego oraz lewej strony klatki piersiowej w okolicy łopatki, urazowej odmy opłucnowej, z radiologicznymi wykładnikami przesunięcia śródpiersia na stronę prawą oraz spadkiem saturacji krwi (która wymagała drenażu w warunkach Szpitalnego Oddziału Ratunkowego) i licznych podbiegnięć krwawych okolicy twarzoczaszki. tj. ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, w postaci choroby realnie zagrażającej życiu tj. o czyn z art. 159 kk i art. 156 § 1 pkt 2 kk w związku z art. 11 § 2 k.k.,

w dniu (...)w T., woj. (...), wbrew przepisom ustawy, posiadał środek odurzający w postaci marihuany w ilości 0.18 gram (po zbadaniu przez biegłego 0.23 gram netto). tj. o czyn z art. 62 ust. 3 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii

A. D., J. G., P. M., M. K. zostali oskarżeni o to, że w dniu 12 grudnia 2021 r. w T., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z N. C. brali udział w pobiciu J. O.. w stosunku do którego N. C. użył niebezpiecznego przedmiotu w postaci metalowych nożyczek o długości ostrza 11 cm. poprzez uderzanie tym przedmiotem po ciele, a także uderzanie rękoma i kopanie po całym ciele, skakanie po głowie, narazili pokrzywdzonego na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia i spowodowali u pokrzywdzonego obrażenia ciała w postaci: ran kłutych uda prawego oraz lewej strony klatki piersiowej w okolicy łopatki, urazowej odmy opłucnowej z radiologicznymi wykładnikami przesunięcia śródpiersia na stronę prawą oraz spadkiem saturacji krwi (która wymagała drenażu w warunkach Szpitalnego Oddziału Ratunkowego) i licznych podbiegnięć krwawych okolicy twarzoczaszki, tj. ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, w postaci choroby realnie zagrażającej życiu.tj. o czyn z art. 158 § 2 k.k.

Sąd Okręgowy w P. wyrokiem z (...) r.(...)

1.  Oskarżonego N. C. uznał za winnego czynu popełnionego w sposób wyżej opisany w pkt I, tj. przestępstwa z art. 159 kk i art. 156 § 1 pkt 2 kk w związku z art. 11 § 2 kk i za to na podstawie art. 156 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk wymierza mu karę 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

2.  Oskarżonego N. C. uznał za winnego czynu popełnionego w sposób wyżej opisany w pkt II, przy przyjęciu wypadku mniejszej wagi, tj. przestępstwa z art. 62 ust. 3 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii i za to na podstawie art. 62 ust. 3 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii wymierza mu karę 4 miesięcy pozbawienia wolności.

3.  Na podstawie art. 85 § 1 kk i art. 86 § 1 kk połączył kary pozbawienia wolności wymierzone w pkt 1 i 2 i wymierzył oskarżonemu N. C. karę łączną 3 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności.

4.  Na podstawie art. 63 § 1 kk na poczet orzeczonej w punkcie 3 kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył oskarżonemu N. C. okres tymczasowego aresztowania od dnia (...)

5.  Na podstawie art. 46 § 2 kk orzekł wobec oskarżonego N. C. nawiązkę w kwocie 10.000 zł na rzecz pokrzywdzonego J. O..

6.  Na podstawie art. 44 § 2 kk i art. 70 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii orzekł przepadek dowodów rzeczowych w postaci nożyczek oraz foliowego zwitka z zawartością marihuany w ilości 0,18 gram zarządzając ich zniszczenie.

7.  Na podstawie art. 230 § 2 kpk zwrócił oskarżonemu N. C. dowodowy rzeczowe w postaci koszulki koloru czerwonego z napisem T. (...), kurtki koloru czarnego z napisem D., prawego i lewego buta z napisem L., spodni koloru niebieskiego z napisem C. opisanych jak w wykazie dowodów rzeczowych na k. 409.

8.  Na podstawie art. 230 § 2 kpk zwrócił pokrzywdzonemu J. O. dowody rzeczowe w postaci kurtki koloru szarego z napisem C., bluzy koloru czarnego z kapturem z napisem K., koszuli T-shirt z napisem R. opisanych jak w wykazie dowodów rzeczowych na k. 409.

9.  Na podstawie art. 41a § 1 kk orzekł wobec oskarżonego N. C. zakaz wszelkiego kontaktowania się z pokrzywdzonym J. O. na okres 3 lat oraz zakaz zbliżania się do pokrzywdzonego J. O. na odległość mniejszą niż 10 metrów na okres 3 lat.

10.  Na podstawie § 17 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 5 w zw. z § 20 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3.10.2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu zasądził od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w P. na rzecz adw. A. M. kwotę 1.107 zł tytułem zwrotu kosztów obrony oskarżonego N. C. z urzędu.

11.  Oskarżonego A. D. uznał za winnego czynu popełnionego w sposób wyżej opisany w pkt III, tj. przestępstwa z art. 158 § 2 kk i za to na podstawie art. 158 § 2 kk wymierzył mu karę 1 roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności.

12.  Na podstawie art. 46 § 2 kk orzekł wobec oskarżonego A. D. nawiązkę w kwocie 5.000 zł na rzecz pokrzywdzonego J. O..

13.  Na podstawie art. 41a § 1 kk orzekł wobec oskarżonego A. D. zakaz wszelkiego kontaktowania się z pokrzywdzonym J. O. na okres 3 lat oraz zakaz zbliżania się do pokrzywdzonego J. O. na odległość mniejszą niż 10 metrów na okres 3 lat.

14.  Oskarżonego M. K. uznał za winnego czynu popełnionego w sposób wyżej opisany w pkt III, tj. przestępstwa z art. 158 § 2 kk i za to na podstawie art. 158 § 2 kk wymierza mu karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

15.  Na podstawie art. 46 § 2 kk orzekł wobec oskarżonego M. K. nawiązkę w kwocie 5.000 zł na rzecz pokrzywdzonego J. O..

16.  Na podstawie art. 41a § 1 kk orzekł wobec oskarżonego M. K. zakaz wszelkiego kontaktowania się z pokrzywdzonym J. O. na okres 3 lat oraz zakaz zbliżania się do pokrzywdzonego J. O. na odległość mniejszą niż 10 metrów na okres 3 lat.

17.  Oskarżonego J. G. uznał za winnego czynu popełnionego w sposób wyżej opisany w pkt III, tj. przestępstwa z art. 158 § 2 kk i za to na podstawie art. 158 § 2 kk wymierza mu karę 1 roku pozbawienia wolności.

18.  Na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 2 kk wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił oskarżonemu J. G. na okres 3 lat próby.

19.  Na podstawie art. 72 § 1 pkt 1 kk orzekł wobec oskarżonego J. G. obowiązek informowania kuratora o przebiegu okresu próby co trzy miesiące.

20.  Na podstawie art. 73 § 2 kk oddał oskarżonego J. G. w okresie próby pod dozór kuratora sądowego.

21.  Na podstawie art. 46 § 2 kk orzekł wobec oskarżonego J. G. nawiązkę w kwocie 5.000 zł na rzecz pokrzywdzonego J. O..

22.  Na podstawie art. 41a § 1 kk orzekł wobec oskarżonego J. G. zakaz wszelkiego kontaktowania się z pokrzywdzonym J. O. na okres 3 lat oraz zakaz zbliżania się do pokrzywdzonego J. O. na odległość mniejszą niż 10 metrów na okres 3 lat.

23.  Na podstawie art. 71 § 1 kk orzekł wobec oskarżonego J. G. karę 50 stawek dziennych grzywny po 10 zł każda stawka.

24.  Oskarżonego P. M. uznał za winnego czynu popełnionego w sposób wyżej opisany w pkt III, tj. przestępstwa z art. 158 § 2 kk i za to na podstawie art. 158 § 2 kk wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności.

25.  Na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 kk wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił oskarżonemu P. M. na okres 3 lat próby.

26.  Na podstawie art. 72 § 1 pkt 1 kk orzekł wobec oskarżonego P. M. obowiązek informowania kuratora o przebiegu okresu próby co trzy miesiące.

27.  Na podstawie art. 73 § 1 kk oddał oskarżonego P. M. w okresie próby pod dozór kuratora sądowego.

28.  Na podstawie art. 46 § 2 kk orzekł wobec oskarżonego P. M. nawiązkę w kwocie 5.000 zł na rzecz pokrzywdzonego J. O..

29.  Na podstawie art. 41a § 1 kk orzekł wobec oskarżonego P. M. zakaz wszelkiego kontaktowania się z pokrzywdzonym J. O. na okres 3 lat oraz zakaz zbliżania się do pokrzywdzonego J. O. na odległość mniejszą niż 10 metrów na okres 3 lat.

30.  Na podstawie art. 71 § 1 kk orzekł wobec oskarżonego P. M. karę 100 stawek dziennych grzywny po 10 zł każda stawka.

31.  Na podstawie art. 616 § 1 pkt 2 kpk i art. 627 kpk, § 11 ust. 2 pkt 5 w zw. z ust. 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie zasądził od każdego z oskarżonych na rzecz oskarżyciela posiłkowego J. O. kwotę po 1080 zł tytułem zwrotu wydatków oskarżyciela posiłkowego z uwagi na udział pełnomocnika adw. K. W..

32.  Na podstawie art. 624 § 1 kpk i art. 17 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. 83 nr 49 poz. 223 ze zm.) zwolnił oskarżonych od obowiązku uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w P. kosztów sądowych i nie wymierza im opłaty.

Sąd Apelacyjny w P. stwierdza co następuje.

Zgodnie z art. 439§1 k.p.k. niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone orzeczenie, jeżeli zajdzie bezwzględna przesłanka odwoławcza, a z taką sytuacją mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie i to na wielu płaszczyznach.

W skład Sądu I instancji wchodził SSO D. J., została przeprowadzona rozprawa (...) r. i tego samego dnia wydano zaskarżony wyrok.

Sędzia D. J. uzyskał nominacje od Prezydenta R. na stanowisko sędziego Sądu Okręgowego w P. (...)r. [stosowne postanowienie Prezydent R. wydał (...) r.], a więc był to efekt przedstawionego wniosku o powołanie na stanowisko sędziego tego sądu, zgłoszonego w trybie art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa, przy czym owa Krajowa Rada Sądownictwa, działała jako organ ukształtowany w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw [która weszła w życie 17 stycznia 2018 r.], który ,,nie jest organem tożsamym z organem konstytucyjnym, którego skład i sposób wyłaniania reguluje Konstytucja R., w szczególności w art. 187 ust. 1” [vide: uchwała połączonych Izb Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r. [ (...) I-4110-1/2], uchwała & sędziów Sądu Najwyższego z 2 czerwca 2022 r. [I KZP 2/22], wyrok Sądu Najwyższego 18 października 2023 r. [III KK 60/23, LEX nr 3616876].

Trzeba zauważyć, że w związku z faktem, że ustawa z 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa (KRS) oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r., poz. 3) doprowadziła do sprzecznego z Konstytucją R. oraz standardami europejskimi upolitycznienia trybu wyboru sędziów-członków KRS, ten kluczowy dla zachowania niezależności polskiego sądownictwa organ utracił gwarancje niezależności od władzy ustawodawczej i wykonawczej. W konsekwencji status sędziów powołanych z udziałem tego organu stał się wadliwy, co znajduje potwierdzenie w szeregu orzeczeń zarówno trybunałów międzynarodowych, jak i polskich sądów. Takie rozwiązanie prawne ingeruje w sposób zasadniczy w domniemanie bezstronności i niezawisłości osoby powołanej w takim trybie na urząd sędziego danego sądu powszechnego.

Obowiązująca w P. hierarchia aktów prawnych jednoznacznie wskazuje na to, że aktem prawnym najwyższego rzędu jest Konstytucja R., następnie umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą sejmu, kolejno ustawy, wreszcie akty wykonawcze niższego rzędu.

Z kolei, organami uprawnionymi do interpretacji prawa Unii Europejskiej i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (EKPCz) są odpowiednio Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ( (...)), którego jurysdykcji państwo polskie podlega od 1 grudnia 2014 roku oraz Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPCz), którego jurysdykcję Polska uznała 1 maja 1993 r.

W świetle ugruntowanego orzecznictwa ETPCz (wyroki w sprawach: R. przeciwko P. z dnia 22 lipca 2021 r. - skarga nr (...), D.-F. i O. przeciwko P. z dnia 8 listopada 2021 r. - skargi nr (...) i (...), (...) sp. z o.o. przeciwko P. z dnia 7 lutego 2022 r. – skarga nr (...), B. i B. przeciwko P. z dnia 29 czerwca 2021 r. – skargi nr (...) i (...), G. przeciwko P. z dnia 15 marca 2022 r. - skarga nr (...), J. przeciwko P. – skarga nr (...), T. przeciwko P. – skargi nr (...) i (...), Pająk i Inni przeciwko P. – skargi nr (...), (...), (...) i (...), Wałęsa przeciwko P. z dnia 23 listopada 2023 r. – skarga nr (...)), wyroków (...) (wyrok z dnia 19 listopada 2019 r. sprawa AK z połączonych skarg C 585/18, C 624/18, C 625/18, wyrok z dnia 15 lipca 2021 r. sygn. C-791/19, wyrok Wielkiej I. (...) z 6 października 2021 r. sygn. C-487/19, wyrok z dnia 16 listopada 2021 r. z połączonych spraw od C-748/19 do C-754/19, wyrok z dnia 21 grudnia 2023 r. sygn. C 718/21), orzeczeń polskiego Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 5 grudnia 2019 r. III PO 7/18, OSNP 2020/4/38, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2020 r. III PO 8/18, OSNP 2020/10/114, uchwała połączonych Izb Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r. (...) I-4110-1/2, uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 2022 sygn. I KZP 2/22), oraz orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego (m.in. postanowienie z dnia 26 czerwca 2019 r. (...) 2/18, wyrok z dnia 11 października 2021 r., (...) 9/18, wyroki w sprawach II GOK 10/18, (...) 11/18, (...) 12/18, (...) 13/18, (...) 14/18 wszystkie z dnia 21 września 2021 r.), ponieważ skład (...) ukształtowany ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. jest sprzeczny z art. 187 Konstytucji R., organ ten nie spełnia wymogów niezależności od władzy wykonawczej i ustawodawczej. Wobec sędziego powołanego z udziałem upolitycznionej w ten sposób KRS podważone zostaje domniemanie jego niezawisłości i bezstronności, gdyż jego powołanie nastąpiło z rażącym naruszeniem podstawowych reguł procedury powoływania sędziów.

Analizując te różnorodne judykaty, z uwagi na ich pochodzenie, trzeba wskazać, że wytworzyła się dwojaka linia orzecznicza odnosząca się do kwestii charakteru powołania danej osoby na stanowisko sędziego sądu powszechnego przez Prezydenta R. w oparciu o przedstawienie dokonane przez wadliwy [niekonstytucyjny] organ w postaci Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej na mocy ustawy z 8 grudnia 2017 r., która weszła w życie 17 stycznia 2018 r.

Pierwsze z tych ujęć ma charakter niejako purystyczny, które sprowadza się do przyjęcia, że samo powołanie na stanowisko sędziego sądu powszechnego, jako realizacja wniosku Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej na mocy ustawy z 8 grudnia 2017 r. przesądza wniosek, że akt powołania, jako wadliwy, musi bezwzględnie determinować przyjęcia, że taka osoba zasiadająca w składzie sądu [tworząca sąd] rozpatrującego daną sprawę – w jego głównym nurcie, a więc decydującym o jego odpowiedzialności karnej- prowadzi do przyjęcia, że sąd jest ,,nienależycie obsadzony”, a więc zaszła bezwzględna przesłanka odwoławcza. Taki stan rzeczy musi pociągać za sobą konieczność uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Za takim stanowiskiem są w zasadzie trybunały międzynarodowe.

Na dodatek taki skutek nawet nie musi być poprzedzony analizą, czy dane postępowanie karne przed sądem I instancji, nie spełnia innych różnorodnych standardów proceduralnych, mając na względzie ich źródło. Zwłaszcza chodzi o realizacje standardów o charakterze proceduralnym [art. 2 k.p.k.- jako realizacja celów postępowania karnego, 4 k.p.k.- jako realizacja zasady obiektywizmu, art. 8 k.p.k.- jako realizacja zasady samodzielności jurysdykcyjnej], konstytucyjnych [art. 7- jako konieczność działania w oparciu i w granicach prawa, art. 42- jako realizacja prawa do obrony i domniemania niewinności, art. 45- jako prawo do rzetelnego procesu], konwencyjnych [art. 6 – jako prawo do rzetelnego i uczciwego procesu - (EKPCz), art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej, art. 19 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej].

Drugie ujęcie tej kwestii, owszem opiera się na konieczności ustalenia czy dana osoba powołana została na urząd sędziego sądu powszechnego, jako realizacja wniosku Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej na mocy ustawy z 8 grudnia 2017 r., ale ten fakt sam w sobie nie przesądza automatycznie wniosku, że taki akt powołania, jako wadliwy, musi bezwzględnie determinować przyjęcia, że taka osoba zasiadająca w składzie sądu [tworząca sąd] rozpatrującego daną sprawę – w jego głównym nurcie, a więc decydującym o jego odpowiedzialności karnej- prowadzi do przyjęcia, że sąd jest ,,nienależycie obsadzony”, a więc zaszła bezwzględna przesłanka odwoławcza, tym samym taki stan rzeczy musi pociągać za sobą konieczność uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Aby dojść do takiego wniosku, prowadzącego do przyjęcia, że sąd w danej sprawie był nienależycie obsadzony, bowiem orzekała w nim osoba, która uzyskała akt powołania od KRS ukształtowanego w oparciu o wspomniana ustawę z 7 grudnia 2017 r. konieczne jest przeprowadzenie tak zwanego ,,testu niezależności i bezstronności” sądu w kontekście ewentualnego zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 1 pkt 2 k.p.k.

Niniejszy skład sądu odwoławczego stoi na stanowisku, że konieczne jest przeprowadzenie wspomnianego ,,testu niezawisłości oraz bezstronności” wobec osoby, która została powołana na urząd sędziego danego rzędu, jako realizacja wniosku o powołanie na stanowisko sędziego tego sądu, zgłoszonego w trybie art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa, ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie 17 stycznia 2018 r. Potrzebę i zasadność przeprowadzania testu bezstronności potwierdził jak dotąd Sąd Najwyższy w zapadłych orzeczeniach stwierdzających zarówno naruszenie standardu bezstronności w odniesieniu do niektórych sędziów sądów powszechnych powołanych z udziałem wadliwie ukształtowanej KRS, jak też nie dopatrując się uchybień z art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. w odniesieniu do innych sędziów poddanych testowi bezstronności (m.in. w sprawach III KK 193/20; II KK 206/21; III KK 375/21; III KK 404/21; II KK 489/21; II KK 505/21; II KO 111/21; II KS 32/21; III KS 26/22; II KK 23/22; III KK 39/22; II KK 55/23; II KK 74/22; II KK 119/22; II KK 192/22; II KK 469/22; V KK 562/22; II KK 571/22; II KK 607/22; II KK 614/22; V KK 17/23; III KK 60/23; III KK 109/23; III KK 185/23; II KK 124/23; III KK 239/23; II KK 287/23; II KK 288/23; II KK 296/23; II KK 363/23; III KK 471/23, II KK 447/23, (...)).

Jednocześnie trzeba wskazać, że skoro uchwała 3 Izb Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r. oraz 7 sędziów Sądu Najwyższego z 2 czerwca 2022 r. lokuje omawianą kwestię w przestrzeni należytej obsady sądu, i w konsekwencji skutków z art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k., to nie można pozbawić sądu, zwłaszcza odwoławczego, możliwości badania jej z urzędu. Brak jakichkolwiek podstaw ustawowych ku temu, aby przyjmować, że kontrola prawidłowości obsady sądu może nastąpić wyłącznie na wniosek strony.

W efekcie, przeprowadzając ,,test niezależności i bezstronności” sądu w kontekście ewentualnego zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k., należy mieć na względzie szereg okoliczności, które nie stanowią katalogu zamkniętego.

Oprócz wadliwości samego procesu nominacyjnego sędziego, istotną rolę w tej ocenie powinny odgrywać m.in.: równoczesność (lub zbliżony czas) uruchomienia drogi awansowej z objęciem ważnego stanowiska w administracji sądowej w drodze arbitralnej decyzji Ministra Sprawiedliwości, utajnienie obrad KRS w zakresie danej kandydatury, jednoznacznie negatywna opinia zgromadzenia ogólnego sędziów, porównanie osiągnięć zawodowych kandydata z doświadczeniem zawodowym i poparciem środowiska dla kontrkandydatów, fakt uzyskania nominacji na stanowiska funkcyjne pozostające w dyskrecjonalnej kompetencji władzy politycznej, udział w pracach gremiów powiązanych z władzą polityczną, wykonywanie określonych zadań lub funkcji na podstawie arbitralnych decyzji władzy politycznej, co obejmuje również tzw. delegacje ministerialne, dodatkowe zatrudnienie w jednostkach bezpośrednio podporządkowanych władzy politycznej, charakter sprawy, do której rozstrzygnięcia ukształtowano dany skład sądu, a także działalność publiczna i wypowiedzi danego sędziego, wykraczające poza gwarantowane przez Konstytucję R. ramy udziału w debacie publicznej, a wskazujące na zaangażowanie w realizację określonych celów politycznych władzy wykonawczej” [postanowienie Sądu Najwyższego z 29 lutego 2024 r., IV KK 25/24, LEX nr 3690962].

Trzeba zauważyć, że oceny bezstronności sędziego dokonuje się na płaszczyźnie obiektywnej. Znaczenie zatem mają okoliczności, które w odbiorze społecznym mogą prowadzić do uznania, że konkretny skład sądu nie daje gwarancji bezstronności i niezawisłości. Nie ma przy tym znaczenie subiektywne przekonanie członków składu sądu co do odznaczania się tymi przymiotami. Brak podstaw do przyjęcia a priori, że każdy sędzia sądu powszechnego, który uzyskał nominację w następstwie brania udziału w konkursie przed Krajową Radą Sądownictwa po 17 stycznia 2018 r., nie spełnia minimalnego standardu bezstronności i każdorazowo sąd z jego udziałem jest nienależycie obsadzony w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. Oznacza to, że należy wykazać in concreto, że z uwagi na dające się zidentyfikować okoliczności związane z powołaniem danego sędziego do sądu, istnieją tego rodzaju wątpliwości, iż sąd w składzie którego zasiada taki sędzia jest sądem nienależycie obsadzonym [postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2023 r. LEX nr 3576674].

Deklaracja polityków partii mającej obecnie większość parlamentarną, że planowane przez nich zmiany w sądownictwie (w istotnej części przeprowadzane z naruszeniem elementarnych norm konstytucyjnych) wymagają uczestnictwa nowych osób, które zmiany te przeprowadzą, wprost uderza w niezawisłość sądownictwa i jasno pokazuje, że celem tak zwanej reformy sądownictwa było w istocie uzależnienie władzy sądowniczej od władzy wykonawczej i jak najściślejsze związanie obu tych władz. Konsekwencją zaś jest powierzanie stanowisk osobom mającym zaufanie Ministra Sprawiedliwości [wyrok Sądu Najwyższego wyrok z dnia 8 listopada 2023 r., III KK 239/23, LEX nr 3643704]. Instytucja wyłączenia sędziego stanowi ważną gwarancję sędziowskiej niezawisłości, czyniąc go wolnym nie tylko od wpływów zewnętrznych, ale także poważnych dylematów moralno-etycznych, pozwalając mu na profesjonalne skoncentrowanie się wyłącznie na tych okolicznościach, które pod względem prawnym mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Równie ważne jest jednak zawarte w niej przesłanie sprawiedliwościowe, kierowane do całego społeczeństwa. Każdy zachowuje prawo do obserwowania bezpośrednio lub pośrednio toku rozpoznania danej sprawy zawisłej przed sądem. Interes w jej bezstronnym i obiektywnym rozpoznaniu ma wymiar społeczny i nie może być sprowadzany do zindywidualizowanych interesów sędziego oraz stron postępowania. Bezstronność sędziego postrzegana w tych kategoriach ma oczywiście ewidentny związek z kwestią niezawisłości danego sędziego, zwłaszcza w kontekście jej aspektu wewnętrznego - a więc jednakowego dystansu do stron sporu i ich interesów w odniesieniu do jego przedmiotu. To wymaganie obiektywizmu oraz braku wszelkiego interesu w konkretnym rozstrzygnięciu sporu poza ścisłym stosowaniem prawa (vide: wyrok Wielkiej I. Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej jako (...)) z dnia (...)r. w sprawach połączonych (C-585/18 A.K. przeciwko Krajowej Radzie Sądownictwa), (...) (C.P. przeciwko Sądowi Najwyższemu) i (...) (D.O. przeciwko Sądowi Najwyższemu). Innymi słowy, sędzia musi być niezawisły oraz bezstronny w aspekcie wewnętrznym- a więc w stosunku do stron, zewnętrznym – a więc w odniesieniu do czynników pozaprocesowych, zwłaszcza o charakterze politycznym, subiektywnym – a więc mieć osobiste przekonanie o spełnieniu takich walorów, ale także obiektywnym- a więc takie przekonanie o takich walorach ma mieć odbiorca zewnętrzny o osobie sędziego.

Oczywistym jest, że pojęcia te krzyżują się ze sobą i mają zakresy wspólne, zwłaszcza gdy postrzega się je na szerszym - nominacyjnym, tle realiów procesów w sprawach karnych i węższym - związanym z konkretną sprawą, ale nie ulega wątpliwości, że te aspekty niezawisłości oraz bezstronności dana osoba wykonująca funkcje sędziego sądu powszechnego musi spełniać we wszystkich tych płaszczyznach. Brak jednego z tych walorów, pozbawia taką osobę jako sędziego cech bycia niezawisłym i obiektywnym.

Określony sędzia może mieć głębokie przeświadczenie o własnej bezstronności lub publicznie twierdzić (deklarować), że jest w pełni bezstronny, natomiast uczestnik postępowania prowadzonego przed takim sędzią (sądem) nie będzie w stanie wykazać, że sędzia myśli odmiennie niż zapewnia o tym publicznie. Stąd też test obiektywny bezstronności, pozwalający na ustalenie czy z perspektywy zewnętrznego obserwatora istnieje obiektywne wrażenie stronniczości, ma tak doniosłe znaczenie" (K. O.: Niezawisłość, niezależność i bezstronność w sądownictwie w świetle regulacji prawnych oraz orzecznictwa, Głos Prawa - Przegląd Prawniczy A. 2019 t.2 z.2 (4), poz. 25).

Na to krzyżowanie się pojęć w tym zakresie wskazywał również Trybunał Konstytucyjny podnosząc, że: "niezawisłość, obejmuje wiele elementów: bezstronność w stosunku do uczestników postępowania, niezależność wobec organów (instytucji) pozasądowych, samodzielność sędziego wobec władz i innych organów sądowych, niezależność od wpływu czynników politycznych, zwłaszcza partii politycznych oraz wewnętrzną niezależność sędziego " (wyrok z dnia 27 stycznia 1999 r., sygn. K 1/98, OTK 1999, Nr 1, poz. 3, a także wyrok z dnia 14 października 2015 r., sygn. kp. 1/15).

Krzyżowanie się pojęć niezależności wewnętrznej i bezstronności obiektywnej pozwala na ujmowanie ich wspólnie w ramach pojęcia "instytucjonalnej bezstronności sędziego".

W przedmiotowej sprawie w odniesieniu do wspomnianego sędziego istnieje wiele okoliczności, które sprawiają, że nie można mówić, że jest on sędzią niezwisłym i bezstronnym.

Pozostaje faktem, poza dyskusją, jednoznaczne związki tego sędziego ze środowiskami politycznymi mającymi dominujący wpływ na pracę Krajowej Rady Sądownictwa, ukształtowanej po 7 grudnia 2017 r., począwszy od bycia pełnomocnikiem jednej z osób ubiegającej się o zasiadanie w tak ukształtowanej niekonstytucyjnej Krajowej Radzie Sądownictwa, złożenia przez niego podpisów na listach poparcia dla określonych sędziów kandydujących do Krajowej Rady Sądownictwa, w tym co do osoby pojawiającej się w tzw. aferze ,,hejterskiej”, a więc sędzia uczestniczył w działaniach zmierzających do wyłonienia składu Krajowej Rady Sądownictwa niezgodnego z Konstytucją R., co realnie przełożyło się na jego awans na stanowisko sędziego Sądu Okręgowego w P. i objęcie przez niego funkcji Prezesa Sądu Rejonowego w W., następnie Prezesa Sądu Okręgowego w P., uzyskania funkcji Komisarza Wyborczego w P., zwłaszcza od

(...). [jest to druga kadencja, we wcześniejszej był Komisarzem Wyborczym w P.].

Z treści dostępnych publicznie dokumentów wynika wprost, że sędzia D. J. ubiegając się o stanowisko sędziego Sądu Okręgowego w P. uzyskał negatywną opinie merytoryczną kwalifikacyjną sędziego wizytatora o swojej dotychczasowej pracy na poziomie sądów rejonowych w określonym okresie. Jednocześnie jego kandydatura została zweryfikowana zarówno przez Kolegium Sądu Apelacyjnego w P. jak i ówcześnie funkcjonujące Zgromadzenie Ogólne Sędziów Apelacji Sądu Apelacyjnego w P.. W wyniku tego uzyskał pozytywną opinie pierwszego [tylko dobrą], ale negatywną ocenę drugiego gremium, w tym oddano 17 głosów ,,za, 42 głosy ,,przeciw”, 23 głosy ,,wstrzymujące się”, na 82 głosy oddane. W tej poprzednio obowiązującej procedurze byli lepsi merytorycznie kandydaci. Mimo tego niekonstytucyjna Krajowa Rada Sądownictwa zignorowała te okoliczności i rekomendowała jego kandydaturę Prezydentowi R. na powołanie go na wolne stanowisko sędziowskie w Sądzie Okręgowym w P..

Wyrazem jego postawy był wywiad udzielony (...) r. w Radio (...), a więc tuż po objęciu funkcji Prezesa Sądu Okręgowego w P.,

w którym zakwestionował prawo sędziów do wyrażania swoich krytycznych opinii odnoszących się do procesów zmierzających do łamania praworządności oraz konstytucyjnych zasad demokratycznego państwa prawnego na poziome debaty publicznej, mówiąc, że taka postawa ma wymiar polityczny, wręcz podkreślając konstytucyjność Krajowej Rady Sądownictwa [!], odmawiając uprawnienia sędziów do kwestionowania orzeczeń sądów ukształtowanych w oparciu o niekonstytucyjne rozwiązania.

Sąd Apelacyjny w P. postanowieniem z(...) r.(...), wskazał na oczywistą obrazę przepisów, wytykając uchybienie właściwemu sądowi, w skład, którego wchodził inny sędzia [na marginesie, wobec, którego w innej sprawie przeprowadzono ,,test niezawisłości i bezstronności”, oceną negatywną dla tej osoby]– jako przewodniczący i sprawozdawca, co odnosiło się do sprawy Sądu Okręgowego w P. (...) Ten sędzia odwołał się od tego postanowienia do Sądu Najwyższego, przy czym chciał spowodować, aby akta sprawy z jego środkiem zaskarżenia, trafiły bezpośrednio do Sądu Najwyższego, z pominięciem Sądu Apelacyjnego w P., a sędzia D. J. takie działania zaakceptował.

W dniu (...) r. wykonujący funkcję Prezesa Sądu Apelacyjnego w P. zwrócił się z wnioskiem do sędziego D. J. – jako Prezesa Sądu Okręgowego w P. o zwołanie Zgromadzenia Ogólnego sędziów Sądu Okręgowego w P. i wyznaczenie jego terminu na (...) r., przy czym przedmiotem obrad miała być ocena sprawowania funkcji Prezesa Sądu Okręgowego w P. przez ocenianego sędziego. Wystąpienie to było związane z nierozpoznaniem wniosku z (...) r. sędziów tego Sądu Okręgowego o zwołanie posiedzenia Zgromadzenia Ogólnego tego Sądu w powyższym przedmiocie. W praktyce ten wniosek został zignorowany, a termin Zgromadzenia Ogólnego sędzia wyznaczył ma (...)r., co znalazło swój wyraz w jego piśmie z (...) r.

Jest wiedzą powszechną, że taka szeroka działalność i sprawowanie różnorodnych funkcji nie było przypadkowe, a zastrzeżone dla osób, które cieszyły się szczególną przychylnością władzy wykonawczej, zwłaszcza skupionej w tym wypadku w Ministerstwie Sprawiedliwości. Już ta sytuacja mogła sama w sobie być jednoznacznym sygnałem, że taka osoba, chcąc dalej działać na takich różnorodnych płaszczyznach i zajmować przywołane funkcje, jest nacechowana serwilizmem, ukierunkowanym na spełnienie oczekiwać władzy wykonawczej.

W realiach analizowanej sprawy, w kontekście oceny niezawisłości i bezstronności sędziego D. J., w aspekcie zewnętrznym oraz obiektywnym istnieją bardzo poważne wątpliwości czy aby spełnia on te dwa istotne przymioty aby mówić, że sąd, w skład którego wchodził lub tworzył, jest należycie obsadzony.

Analogicznie, zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 19 stycznia 2023 r. I KK 240/22, wyłączenie sędziego na podstawie art. 41 § 1 k.p.k. winno nastąpić nie tylko w sytuacji gdy istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie, ale również wówczas gdy orzekanie przez sędziego w sprawie mogłoby realnie prowadzić do znacznie poważniejszego uchybienia, tj. naruszenia standardu z art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka (EKPC) i uznania, że taki skład orzekający nie stanowi niezależnego i bezstronnego sądu ustanowionego ustawą.

Niemniej, samo uczestnictwo sędziego D. J. w wadliwej procedurze konkursowej na urząd sędziego Sądu Okręgowego w P. nie dyskwalifikowało go z definicji [z góry] jako bezstronnego i rzetelnego członka kolegialnych składów orzekających.

Jednak jego bezprecedensowe awanse początkowo na stanowisko Prezesa Sądu Rejonowego w W., następnie na stanowisko Prezesa Sądu Okręgowego w P., implikuje podejrzenie, że wszystko to sędzia zawdzięcza politycznemu poparciu (był jednym z sędziów popierających kandydaturę Ł. P. na członka Krajowej Rady Sądownictwa – vide: wykaz sędziów opublikowany w Monitorze Polskim załącznik nr 5). Próba pominięcia Sądu Apelacyjnego w P. w procedurze przekazania środka zaskarżenia na postanowienie Sądu Apelacyjnego w P. z (...) r. [II AKa 231/21], wskazującego na oczywistą obrazę przepisów, popełnioną przez innego sędziego [na marginesie, wobec, którego w innej sprawie przeprowadzono ,,test niezawisłości i bezstronności”], zaakceptowana przez sędziego D. J. wskazuje, że potrafi ulegać wpływom, jego wypowiedzi jako Prezesa Sądu Okręgowego w P. wyrażone w środku masowego przekazu, podważające porządek konstytucyjny oraz prawo do wyrażania poglądów, w ramach swobód i wolności obywatelskich, lekceważenie przytłaczającej części środowiska sędziowskiego Sądu Okręgowego w P., jednoznacznie wskazują, że w pełni akceptuje niekonstytucyjne rozwiązania, implikujące łamanie zasad praworządności, również jego odmowa zwołania Zgromadzenia Ogólnego sędziów Sądu Okręgowego w P., są wyrazem postawy, wskazującej, że ta osoba nie spełnia przymiotów ,,niezawisłości oraz bezstronności”, co determinuje konieczność przesądzenia, że mamy do czynienia z bezwzględną przesłanką odwoławczą, w postaci nienależytej obsady sądu.

Sąd Apelacyjny ma pełną świadomość, że niniejsze rozstrzygnięcie, nie służy przyśpieszeniu rozpoznania sprawy, ale rzetelność procesu, przeprowadzonego przez niezależny sąd i niezwisłego sędziego jest wartością nadrzędną, wypływającą z gwarancji w zakresie swobód i wolności obywatelskich, co nakazuje działać w sposób bezkompromisowy, a jednocześnie wyważony.

Finalnie należy ponownie przeprowadzić przedmiotowy proces, co można wykonać przy użyciu rozwiązań formalnych zawartych w procedurze karnej, dających podstawy do bezpośredniego przeprowadzenia dowodów w niezbędnym zakresie, przy konstruktywnych ustaleniach ze stronami procesu oraz osób je reprezentujące, co znajduje swoje oparcie w art. 349 k.p.k., jeżeli Sąd meriti uzna taką czynność za pragmatyczną i racjonalną.

Z powyższych względów orzeczono jak wyżej.

A. A. K. L. G. N.