Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 13 października 2023 r.

Sąd Okręgowy w Lublinie III Wydział Cywilny Rodzinny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Dorota Mazurek

Protokolant: sekretarz sądowy Joanna Zdunek

po rozpoznaniu w dniu 13 października 2023 roku w Lublinie na rozprawie

sprawy z wniosku P. N.

z udziałem pełnomocnika K. S. Komitetu Wyborczego (...)

o wydanie orzeczenia w trybie art. 111 § 1 Kodeksu wyborczego

postanawia

I.  zakazać Komitetowi (...) rozpowszechniania nieprawdziwych informacji o treści: „jak myśmy zaczynali rządzić to 30% dzieci było zagrożone nędzą i byliśmy na jednym z ostatnich miejsc w Europie, a w tej chwili jest niewielkie ponad 3, a być może już tylko 3”;

II.  nakazać Komitetowi (...) sprostowanie informacji o treści: „jak myśmy zaczynali rządzić to 30% dzieci było zagrożone nędzą i byliśmy na jednym z ostatnich miejsc w Europie, a w tej chwili jest niewielkie ponad 3, a być może już tylko 3” poprzez opublikowanie na stronach portalu O. prawdziwych danych z Eurostatu w terminie 48 godzin od uprawomocnienia się orzeczenia;

III.  oddalić wniosek w pozostałej części;

IV.  uznać, że wnioskodawca i uczestnik ponoszą koszty związane ze swym udziałem w sprawie.

UZASADNIENIE

Wnioskodawca P. N. kandydat na posła RP okręgu 6 złożył wniosek w trybie wyborczym wnosząc w pkt. 1 nakazanie Komitetowi (...) zakazu rozpowszechniania nieprawdziwych informacji, że cyt: Pan W. K. był zwolennikiem teorii i koncepcji ekspansywno-dyfuzyjnego (lub polaryzacyjno – dyfuzyjnego) rozwoju regionalnego oraz autorem słów o określonym kontekście dot. (...), podczas gdy w rzeczywistości było zupełnie inaczej, W. K. był przeciwnikiem ww. teorii rozwoju oraz nie był autorem ww. słów tylko je cytował dla wykazania swojego dystansu wobec tych poglądów. W pkt. 2 zakazu rozpowszechniania nieprawdziwych informacji o treści cyt:, że jak myśmy zaczynali rządzić to 30% dzieci było zagrożone nędzą i byliśmy na jednym z ostatnich miejsc w Europie, a w tej chwili jest niewielkie ponad 3, a być może już tylko 3. W rzeczywistości w 2015 roku wg danych Eurostatu ubóstwo dzieci w Polsce wynosiło 26,9% (30,10% było w 2010 roku) w roku 2022 zaś 16,8% oraz że Polska nie była jednym z ostatnich miejsc w Europie w 2015 roku w tym wskaźniku, w pkt. 3 nakazania sprostowanie takich informacji, poprzez opublikowanie na stronach portalu O. prawdziwych danych, w pkt. 4 nakazanie przeproszenia osoby, której dobra osobiste zostały naruszone tj. W. K.; w pkt. 5 nakazanie uczestnikowi postępowania wpłacenia kwoty 5000 zł na organizację (...).

Uzasadniając swój wniosek P. N. wskazał w zakresie pkt. 1, że w dniu 8 października 2023 roku na wiecu wyborczym w R. prezes (...) i kandydat tej partii na posła w okręgu (...) J. K. powiedział, cyt: No słyszeliście pewnie Państwo to powiedzenie Ministra kiedyś, a dziś no nie ministra K., co z tą Polską wschodnią, No ja nie mogę powtórzyć tutaj, pełno pań, wiec nie mogę, przy damach takich słów się nie używa. Otóż ten bardzo nieładnie powiedział, co z tą Polska wschodnią. To są jego podziały regionalne. Oni jeszcze do tego dodawali tą niby naukową koncepcję polaryzacyjno-dyfuzyjną, że najpierw wielkie miast mają nic, a właściwie tylko kilka z nich ma się rozwijać a dopiero później to się ma tak jak dyfuzja rozprzestrzeniać na inne części Polski”.

Odnośnie pkt. 2 wskazał, że w dniu 8 października 2023 roku na wiecu wyborczym w R. prezes (...) i kandydat na posła tej partii w okręgu (...) J. K. powiedział cyt: A tak jeśli mówię o biedzie dzieci to warto proszę państwa przypomnieć takie dane, tych dobrych dla nas danych, które są sformułowane przez instytucję, które z nami naprawdę nie mają nic wspólnego, instytucje międzynarodowe, Eurostat, Bank (...), Międzynarodowy Fundusz Walutowy, instytucje autoryzowane przez Eurostat, jest bardzo wiele. Ale sądzę, że taka najbardziej łapiąca za serce jest jedna, to znaczy jak myśmy zaczynali rządzić to 30% dzieci było zagrożonych nędzą, a w tej chwili, i byliśmy na jednym z ostatnich miejsc w Europie, a tej chwili jest niewiele ponad 3, a być może już tylko 3, bo nie mamy ostatnich danych”. Informacje przekazywane przez J. K. są nieprawdziwe. W rzeczywistości w 2015 roku wg danych Eurostatu ubóstwo dzieci w Polsce dotyczyło 26,9% (30,10% było w 2010 roku ) natomiast w roku 2022 dotyczyło nie 3% dzieci tylko 16,8%. Z danych z Eurostatu wynika, że w 2015 roku ubóstwo dzieci wynosiło 26,9% w Polsce. Polska nie była jednym z ostatnich miejsc.

Na rozprawie w dniu 10 października 2023 r. uczestnik nie stawił się i nie zajął stanowiska sprawie.

W wyniku złożonego drogą elektroniczną przez pełnomocnika KW (...) w dniu 12 października 2023 r. zażalenia , w którym m.in. zarzucał obrazę przepisów postępowania art. 199 § 1 kpc i art. 111 kodeksu wyborczego poprzez prowadzenie postepowania i wyrokowania wobec komitetem wyborczego, który nie ma zdolności sądowej oraz obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia w postaci art. 111 ust. K.w. i art. 149 kpc w zw. z art. 379 pkt 5 kpc Sąd Apelacyjny w Lublinie postanowieniem z dnia 13 października 2023 r. w sprawie sygn. akt III APz 7/23 uchylił zaskarżone postanowienie i zniósł postępowanie w zakresie dotkniętym nieważnością i sprawę przekazał do ponownego rozpoznaniu Sądowi Okręgowemu w Lublinie pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego.

W odpowiedzi na wniosek przesłany drogą elektroniczna w dniu 13 października 2023 r. pełnomocnik uczestnika wnosił o odrzucenie wniosku w całości, ewentualnie o oddalanie wniosku w całości. W uzasadnieniu wskazał, że po stronie uczestnika brak jest zdolności sądowej, ponadto sporna wypowiedź to ocena nie zaś informacja o faktach, ponadto wypowiedź J. K. nie dotyczyła roku 2022 tylko chwili obecnej to jest końcówki 2023 r. w zakresie wskazania, że aktualny poziom zagrożenia dzieci ubóstwem nie wynosi ok. 3%. Oczywistym i jedynie uzasadnionym standardem orzekania w sprawach sprostowań wyborczych jest oznaczenie miejsca publikacji na forum zbliżonym z forum wypowiedzi prostowanej. Wnioskodawca nie powiązał inkryminowanej wypowiedzi z O.. O. słynie z horrendalnych opłat za publikację i jest to wiedza powszechnie notoryjna.

Na rozprawie w dniu 13 października 2023 roku wnioskodawca doprecyzował swój wniosek oświadczając, że wskazuje jako uczestnika postępowania pełnomocnika KW (...) w osobie K. S.. Ponadto podtrzymuje wszystkie żądania zawarte w pierwotnym wniosku złożonym w trybie wyborczym w dniu 10 października 2023 roku.

Wnioskodawca w swoich zeznaniach złożonych na rozprawie zeznał, że użyte przez prezesa J. K. na wiecu wyborczym sformułowania „nędza” jest potocznie rozumiana jako ubóstwo i tak należy to rozumieć z uwagi na odniesienie się w tej wypowiedzi do danych z Eurostatu, który posługuje się sformułowaniem ubóstwo.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie złożonych do akt sprawy dokumentów, które uznał za wiarygodne albowiem ich treść i autentyczność nie budziła wątpliwości i nie została zakwestionowana przez uczestników. Ponadto Sąd ocenił, że zeznania wnioskodawcy są spójne ze sobą i zgromadzonymi w sprawie dowodami z dokumentów i nie budzą żadnych wątpliwości, są logiczne i spójne z całym zebranym materiałem w sprawie.

Sąd Okręgowy rozpoznając sprawę ustalił i zaważył co następuje:

Zgodnie z art. 111 § 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 roku Kodeks wyborczy (tj. Dz. U, z 2022 r., poz. 1277 dalej jako k.w.) jeżeli rozpowszechniane, w tym również w prasie w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia 1984 roku – Prawo prasowe (Dz. U. 2018 r. poz. 1914) , materiały wyborcze, w szczególności plakaty, ulotki i hasła, a także wypowiedzi lub inne formy prowadzonej agitacji wyborczej, zawierają informacje nieprawdziwe, kandydat lub pełnomocnik wyborczy zainteresowanego komitetu wyborczego ma prawo wnieść do sądu okręgowego wniosek o wydanie orzeczenia nakazujące osobie dopuszczającej się tego typu działań do dopełnienia odpowiednich czynności m.in. zakazu rozpowszechniania takich informacji, nakazania sprostowania takich informacji i nakazania wpłacenia kwoty do 100 000 złotych na rzecz organizacji pożytku publicznego.

Orzeczenie zakazu w trybie art. 111 § 1 k.w. wymaga zatem spełnienia dwóch przesłanek formalnych. Po pierwsze żądający musi być kandydatem w wyborach, po drugie, zaś materiał, który zawiera nieprawdziwe informacje musi być materiałem wyborczym. Pojęcie materiału wyborczego zostało zdefiniowane w art. 109 k.w. Stanowi on w § 1, że materiałem wyborczym jest każdy pochodzący od komitetu wyborczego upubliczniony i utrwalony przekaz informacji mający związek z wyborami.

I tak wskazać należy, że nie ma wątpliwości, że wnioskodawca P. N. spełnił pierwszą przesłankę, jest bowiem kandydatem w wyborach do Sejmu.

https://wybory.gov.pl/sejmsenat2023/pl/kandydaci.

W dalszej kolejności rozważenia wymagało, czy wypowiedzi prezesa (...)u J. K. stanowiły materiał wyborczy i pochodziły od komitetu wyborczego i zostały upublicznione i utrwalone, a nadto miały związek z zarządzonymi wyborami oraz, czy przedmiotowe wypowiedzi zawierały nieprawdziwe informacje, co stanowi drugą z przesłanek odpowiedzialności na podstawie art. 111 k.w.

Spotkanie w dniu 8 października 2023 roku prezesa (...)u J. K. w R. było zaplanowanym spotkaniem wyborczym z wyborcami http://spotkania.pis.org.pl/.

Wypowiedzi zawarte na nośnikach CD potwierdzają, że zostały wypowiedziane przez prezesa J. K. na wiecu wyborczym w R. w tym dniu.

Odnosząc się do treści pierwszego zarzutu podania nieprawdziwych informacji wypowiedzi, że Pan W. K. był zwolennikiem teorii i koncepcji ekspansywno-dyfuzyjnego (lub polaryzacyjno – dyfuzyjnego) rozwoju regionalnego oraz autorem słów o określonym kontekście dot. (...), podczas gdy w rzeczywistości było zupełnie inaczej, W. K. był przeciwnikiem ww. teorii rozwoju oraz nie był autorem ww. słów tylko je cytował dla wykazania swojego dystansu wobec tych poglądów należy przyjąć, że przedmiotem analizy Sądu był jedynie fragment wypowiedzi W. K. bez wskazania jej całości oraz kontekstu. Wypowiedź prezesa J. K. w znacznej części zawiera ocenę wypowiedzi W. K. i w związku z tym nie może podlegać ochronie w trybie wyborczym. Nie zostało zatem wykazane przez wnioskodawcę, że zakwestionowana wypowiedź zawiera nieprawdziwe informacje. Tym samym nie stanowi przejawu bezprawnego działania skutkującego naruszenie dóbr osobistych wnioskodawcy wymagających sprostowania lub przeprosin bądź wpłaty stosowanej kwoty na cel społeczny żądanej przez wnioskodawcę.

Ponadto dodać należy, że wnioskodawca składającym wniosek, jak i sąd rozpatrujący sprawę muszą mieć na uwadze, że oceniana w kategoriach prawdy i fałszu informacja jest wypowiedzią w debacie wyborczej. Jest więc często ze swojej natury nieprecyzyjna i nacechowana emocjami. Przy ocenie jej trzeba uwzględniać emocjonalny charakter wypowiedzi, a także cel, któremu ta wypowiedź ma służyć.

Należy podkreślić, że kwestią podstawową udzielenia ochrony w trybie art. 111 k.w. jest spełnienie przesłanki nieprawdziwości informacji, zawartej w przedmiotowej wypowiedzi. Niezbędne jest wykazanie, że naruszenie dóbr osobistych nastąpiło w wyniku podania nieprawdziwych informacji o kandydacie. Badanie w trybie wyborczym podlegają jedynie konkretne informacje, które podlegają weryfikacji, czy są prawdziwe, czy są fałszywe. W postępowaniu w trybie art. 111 k.w. nie podlegają weryfikacji oceny, nawet nieprzychylne i naruszające dobre imię i cześć wnioskodawcy. Ochronie prawnej w trybie wyborczym podlegają jedynie roszczenia związane z podaniem nieprawdziwych informacji. Wszelkie komentarze, opinie, krytyka, wnioski, także wyciągnięte zbyt pochopnie, nie mieszczą się w granicach określenia „nieprawdziwe informacje”, a co za tym idzie nie podlegają ochronie na podstawie art. 111 § 1 k.w.

Zasadniczą przesłanką materialnoprawną warunkująca przyznanie ochrony wnioskodawcy w sprawach wyborczych jest fałsz informacji zawartej w materiale wyborczym. Ustawodawca nawiązał w ten sposób do podziału wypowiedzi na dwie kategorie: wypowiedzi opisowych (zdań w sensie logicznym) i wypowiedzi ocennych, sądów wartościujących.

Wypowiedzi opisowe zawierają informacje o określonych faktach, stanowią twierdzenia co do faktów. Są to zdania w sensie logicznym, które dają się klasyfikować według kryterium prawdy lub fałszu. Prawdziwość tych wypowiedzi może być przedmiotem dowodzenia. Wypowiedź jest prawdziwa, gdy opisuje rzeczywistości taką, jaka ona jest – głosi, że tak a tak jest, wtedy gdy w rzeczywistości tak właśnie jest albo stwierdza, że tak a tak nie jest, wówczas gdy faktycznie tak nie jest. Wypowiedź jest z kolei fałszywa, gdy opisuje rzeczywistość inaczej, niż ona jest - głosi, że tak a tak jest, gdy w rzeczywistości tak właśnie nie jest albo głosi, że tak a tak nie jest, gdy tymczasem w rzeczywistości tak właśnie jest.

We wniosku w pkt 2 wnioskodawca zakwestionował następujące informacje: „że jak myśmy zaczynali rządzić to 30% dzieci było zagrożone nędzą i byliśmy na jednym z ostatnich miejsc w Europie, a w tej chwili jest niewielkie ponad 3, a być może już tylko 3”.

Odnosząc się to tych zarzutów należy wskazać, że przytoczona wypowiedź na wiecu wyborczym jest precyzyjną, czystą wypowiedzią co do faktu, a nie jest wypowiedzią ocenną. P. dane liczbowe za wskazany okres mogą bowiem podlegać weryfikacji w oparciu o ogólnie dostępne dane statystyczne, stanowią zatem twierdzenia co do faktów. Tym samym mogą podlegać ocenie, czy wypowiedź jest prawdziwa, czy fałszywa.

I tak wskazując na dane zawarte w Europejskim Trybunale Obrachunkowym na podstawie danych Eurostatu dotyczących dzieci w Unii Europejskiej zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym wyniosły one w roku 2015 – 26,8%, w 2016 roku- 23,5%, w 2017 roku -17,8%, w 2018 roku -16,9%, w 2019 roku – 16,2%, w 2020 roku – 16,1%, w 2021 roku – 16,5%, w 2022 roku 16,7%. https://op.europa.eu/webpub/eca/special-reports/child-poverty-20-2020/pl/

Średnia unijna wynosi na poziomie 24,7%, zaś polski odsetek dzieci zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem za rok 2022 wynosi - 16,7% co daje 7 miejsce wśród 27 państw. Najniższy wskaźnik mają takie państwa jak: Słowenia (10,3%), Czechy (13,4%), Dania (13,8%) i Holandia( 13,9%).

Potwierdzają wskazane dane również statystyki prowadzone przez Fundację (...). https://fdds.pl/_R./P./7/2/f/3/72f31f6f85b1898861094b7bbe36084c8156e7fc/Dzieci si%C4%99 licz%C4%85 2022 - U.%C3% (...).pdf i Główny Urząd statystyczny : (...)@stat.gov.pl.

Z uwagi, że dane statystyczne są gromadzone i analizowane za dany rok wskazane źródła nie opublikowały jeszcze danych za rok 2023. Z tych względów nie jest możliwe przytoczenie ich i wskazanie jaki procent ubóstwa jest wśród dzieci w Polsce.

W konsekwencji podane na wiecu wyborczym informacje przez prezesa J. K. w zakresie procentowego wskaźnika ubóstwa dzieci w Polsce w latach 2015-2022, jak i jego spadku do 3% oraz miejsca w państwach unijnych były błędne i tym samym jako nieprawdziwe wypełniły dyspozycje o której mowa w art. 111 § 1 k.w.

Z tych względów żądanie wnioskodawcy zawarte we wniosku w tej części zasługuje na uwzględnienie, gdyż wypowiedzi te są materiałem wyborczym i zawierają nieprawdziwe informacje. Tym samy zasadne jest żądanie zakazania rozpowszechniania nieprawdziwych informacji, jak i żądanie publikacji sprostowania.

W podsumowaniu dotychczasowych rozważań wskazać należy, że wnioskodawca wykazał spełnienie wszystkich przesłanek wynikających z art. 111 § 1 w zw. z art. 105 § 1 k.w. w zakresie żądania zawartego we wniosku w pkt 2 i 3.

Żądanie dokonania sprostowania nieprawdziwych informacji na portalu O. nie jest możliwe do uwzględnienia, gdyż taka zmiana miejsca publikacji jest tylko możliwa w przypadku sprecyzowania tego wniosku, bądź jego zmiany przez podmiot uprawniony to jest wnioskodawcę.

Odnosząc się do żądania przeprosin W. K. wskazać należy, że jest ono niezasadne. Wniosek o ochronę dóbr osobistych w trybie wyborczym może złożyć kandydat, którego dobra osobiste zostały naruszone lub pełnomocnik wyborczy zaineresowanego komitetu wyborczego. We wniosku zaś wskazano jedynie osobę, której dobra osobiste zostały naruszone, jednak nie wykazano naruszenia konkretnych dóbr osobistych. Po stronie wnioskodawcy brak jest interesu prawnego ochrony dóbr osobistych na rzecz innej osoby.

Nie wyłącza to oczywiście ochrony prawnej tej osoby, która może jej dochodzić, ale jedynie w postępowaniu o ochronę dóbr osobistych, na zasadach o ogólnych.

Bezzasadne jest również żądanie wpłaty kwoty do 5000 zł na cel społeczny, bowiem nie wskazano jakiej krzywdy miałby doznać wnioskodawca i w jakim rozmiarze. Ponadto zasądzenie od uczestnika postępowania kwoty pieniężnej byłoby nieproporcjonalne do uzasadnionego prawnie celu, który miałby zostać zrealizowany w tym postępowaniu. Sąd tym samym podziela stanowisko wyrażone w wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 09 stycznia 2007 r. w sprawie K. przeciwko P. ( (...)), sprowadzające się do wniosku, że sankcje pieniężne powinny być stosowane z wyjątkową ostrożnością, przy uwzględnieniu zasady proporcjonalności środków.

Z tych względów, na podstawie powołanych przepisów, Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

D. M.