Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 października 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	sędzia Krzysztof Szewczak (spr.)
Protokolant: starszy sekretarz sądowy Krzysztof Wiater

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 października 2023 r. w L.

sprawy J. S.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji

o wysokość emerytury policyjnej

na skutek apelacji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji

od wyroku Sądu Okręgowego w Radomiu

z dnia 13 kwietnia 2023 r. sygn. akt VI U 732/22

oddala apelację;

zasądza od Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji na rzecz J. S. tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia o kosztach postępowania do dnia zapłaty.

Krzysztof Szewczak

III AUa 452/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 listopada 2017 r., znak: (...), Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W., na podstawie art. 15c w związku z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (t.j. Dz.U. 2016 r., poz. 708 ze zm.), zwanej dalej „ustawą zaopatrzeniową” albo „ustawą o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) oraz ich rodzin”, a także na podstawie otrzymanej z Instytutu Pamięci Narodowej informacji nr (...) z dnia 25 października 2018 r., ponownie ustalił od dnia(...) wysokość emerytury policyjnej J. S. w kwocie 9 684,11 zł, stanowiącej 75,00% podstawy wymiaru, a ponieważ wysokość emerytury okazała się wyższa od kwoty 2 130,68 zł, tj. przeciętnej emerytury wypłacanej przez ZUS, wysokość przysługującej odwołującemu emerytury policyjnej została ograniczona do kwoty 2 130,68 zł.

W odwołaniu od powyższej decyzji J. S., zarzucając jej naruszenie szeregu przepisów prawa materialnego, w tym przepisów Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej oraz Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, wnosił o jej zmianę przez przyznanie emerytury policyjnej w dotychczasowej wysokości.

W odpowiedzi na odwołanie Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. wnosił o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 13 kwietnia 2023 r. Sąd Okręgowy w Radomiu zmienił zaskarżoną decyzję poprzez ustalenie od dnia (...) wysokości emerytury policyjnej J. S. z pominięciem art. 15c ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) oraz ich rodzin (pkt I wyroku) oraz zasądził od organu rentowego na rzecz odwołującego kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt II wyroku).

W uzasadnieniu tego wyroku Sąd I instancji ustalił, że decyzją pozwanego organu rentowego z dnia 9 sierpnia 2018 r. J. S. nabył prawo do emerytury policyjnej od dnia(...), tj. od miesiąca w którym został zgłoszony wniosek o to świadczenie.

Decyzją z dnia 6 listopada 2018 r. Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, na podstawie art. 15c w zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) oraz ich rodzin, a także na podstawie otrzymanej z IPN informacji o przebiegu służby nr (...) z dnia 25 października 2018 r., ponownie ustalił od dnia (...) wysokość emerytury policyjnej J. S. w kwocie 9 684,11 zł, a ponieważ tak ustalona wysokość tego świadczenia okazała się wyższa od kwoty 2130,68 zł zł, tj. przeciętnej emerytury wypłacanej przez ZUS, wysokość przysługującej odwołującemu emerytury policyjnej została ograniczona do kwoty 2 130,68 zł.

Sąd Okręgowy dalej ustalił, że J. S. w dniu 11 maja 1989 r. ukończył studia magisterskie na Wydziale (...) Politechniki (...) uzyskując tytuł magistra inżyniera (...). Po ukończeniu studiów, w dniu 15 sierpnia 1989 r. został przyjęty do Służby Bezpieczeństwa – Departamentu(...) MSW i mianowany funkcjonariuszem w okresie służby przygotowawczej na stanowisko młodszego inspektora. Komisja kwalifikacyjna Departamentu(...) MSW zaakceptowała go na przeszkolenie w (...) w roku szkolnym 1989/1990. Przez pierwsze dwa tygodnie służby odbywał szkolenie wojskowe na poligonie w R., a następnie w roku szkolnym 1989/1990 w systemie stacjonarnym odbył szkolenie oficerskie w Ośrodku (...) w S.. Bezpośrednio po zdaniu egzaminów końcowych pod koniec maja 1990 roku poszedł na miesięczny urlop.

Do pracy wrócił pod koniec czerwca 1990 r. i został skierowany do służby w Wydziale (...), który zajmował się Ewidencją i Archiwum – skierowano go do sekcji komputerowej, w której zajmował się utrzymaniem sieci komputerowej dedykowanej do spraw finansowo-płacowych i kadrowych.

Z informacji Instytutu Pamięci Narodowej o przebiegu służby nr (...) z dnia 25 października 2018 r., sporządzonej dla organu rentowego, wynika, że J. S. w okresie od dnia 15 sierpnia 1989 r. do dnia 31 lipca 1990 roku pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy zaopatrzeniowej. W trakcie pełnienia służby w w/w okresie J. S. posiadał stopień starszego szeregowego oraz nie otrzymywał nagród.

We wstępie do oceny prawnej powyższego stanu faktycznego Sąd I instancji podniósł, że pozwany organ rentowy zaskarżoną decyzją ponownie ustalił od dnia (...) wysokość emerytury policyjnej J. S. z zastosowaniem przy tym przepisów dodanych do ustawy zaopatrzeniowej jej nowelizacją dokonaną ustawą z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. 2016 r., poz. 2270), które weszły w życie z dniem 1 stycznia 2017 r. Przepisy te (m.in. art. 15c i art. 22a) określają nowe zasady ustalania wysokości emerytur i rent funkcjonariuszy, którzy pełnili służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) oraz ich rodzin.

Stosownie do art. 15c ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej, w przypadku osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b, i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi:

1/ 0% podstawy wymiaru – za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b;

2/ 2,6% podstawy wymiaru – za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, 1a i 2-4.

Zgodnie natomiast z art. 15c ust. 3 ostatnio powołanej ustawy wysokość emerytury ustalonej zgodnie z ust. 1 i 2 nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa ZUS.

W świetle nowych regulacji dotyczących ustalania wysokości emerytur i rent byłych funkcjonariuszy, organ rentowy został zobowiązany do wszczęcia z urzędu postępowania w przedmiocie ponownego ustalenia wysokości świadczeń emerytalnych i rentowych w stosunku do osób, wobec których z informacji o przebiegu służby sporządzonej przez Instytut Pamięci Narodowej wynikało, że pełniły one służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy zaopatrzeniowej oraz które w chwili wejścia w życie ustawy nowelizującej, miały przyznane świadczenie emerytalne bądź rentowe na podstawie przepisów ustawy zaopatrzeniowej (art. 2 powołanej wyżej ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r.).

Ustawa nowelizująca wprowadziła także w art. 15c ust. 3 i 5 i art. 22a ust. 3 i 5 ustawy zaopatrzeniowej mechanizm obniżenia świadczeń poprzez uwzględnienie przez organ rentowy przy obliczaniu wysokości emerytury/renty, że wysokość ustalonego świadczenia emerytalnego bądź rentowego nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnego świadczenia o odpowiednim charakterze wypłacana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Mechanizm ten nie obejmuje jedynie osób, które udowodniły, że przed rokiem 1990, bez wiedzy przełożonych, podjęły współpracę i czynnie wspierały osoby lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego.

Sąd Okręgowy wskazał również na regulację z art. 8a ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej, przyznającą dodatkową kompetencję ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, jaką jest wyłączenie w szczególnie uzasadnionych przypadkach stosowania art. 15c, art. 22a i art. 24a w stosunku do osób pełniących służbę, o której mowa w art. 13b, ze względu na krótkotrwałą służbę przed dniem 31 lipca 1990 r. oraz rzetelne wykonywanie zadań i obowiązków po dniu 12 września 1989 r., w szczególności z narażeniem zdrowia i życia. J. S. wystąpił w trybie art. 8a ustawy zaopatrzeniowej do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o wyłączenie stosowania względem niego art. 15c tej ustawy. Decyzją z dnia 25 października 2021 r. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji odmówił wyłączenia stosowania wobec odwołującego art. 15c ostatnio powołanej ustawy, jednakże Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. wyrokiem z dnia 7 września 2022 r., wydanym w sprawie sygn. akt II SA/WA 4011/21, uchylił w/w decyzję (wyrok z uzasadnieniem – k. 250-257).

Powołane przepisy ustawy zaopatrzeniowej, dodane ustawą nowelizującą z dnia 16 grudnia 2016 r., wywołują wątpliwości co do ich konstytucyjności w zakresie świadczeń emerytalnych, co również podnosił odwołujący w odwołaniu od decyzji organu rentowego. Na uwagę zasługuje jednak fakt, że w wyroku z dnia 16 czerwca 2021 r., P 10/20 (OTK-A 2021, poz. 40) Trybunał Konstytucyjny orzekł o zgodności art. 22a ust. 2 ustawy zaopatrzeniowej z art. 2 oraz z art. 67 ust. w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. W uzasadnieniu tego wyroku Trybunał Konstytucyjny wskazał,

że wcześniej, ustawą z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. Nr 24, poz. 145), dokonano obniżenia świadczeń emerytalnych funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa. Zmiany w ustawie zaopatrzeniowej, dokonane nowelizacją z 2009 r., zostały poddane kontroli Trybunału Konstytucyjnego, który utrzymał domniemanie ich zgodności z Konstytucją (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 lutego 2010 r., K 6/09 – OTK-A 2010, nr 2, poz. 15).

Sąd Okręgowy podkreślił, że nie posiada kompetencji do uznania bądź nie uznania konstytucyjności przepisów ustawy zwykłej, gdyż należy to do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego. Nie mniej jednak na etapie stosowania prawa – ustalania przepisu mającego zastosowanie przy rozstrzygnięciu danego stanu faktycznego – na sąd nałożony jest obowiązek analizy danego przepisu w świetle całego systemu prawnego.

Zdaniem Sądu Okręgowego, spornych przepisów ustawy zaopatrzeniowej (art. 15c, art. 22a i 24a) nie można odczytywać w oderwaniu od całego systemu prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Na uwagę zasługuje fakt, że znowelizowany art. 13b ust. 1 nie jest zupełnie nowym, bowiem do kwestii tej odnosiła się tzw. pierwsza ustawa dezubekizacyjna, tj. ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. 2009, Nr 24, poz. 145). Zgodnie z art. 15b ust. 1 tej ustawy, sam fakt pełnienia służby w organach bezpieczeństwa skutkował obniżeniem świadczenia emerytalnego. Nie wprowadzono dodatkowych opisów czy też przesłanek. Wówczas, zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, nie istniała potrzeba analizy rodzaju wykonywanej przez danego funkcjonariusza służby celem ustalenia, czy przysługujące mu świadczenia podlega zmniejszeniu (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 24 czerwca 2015 r., II UK 246/14 – LEX nr 1794314 oraz z dnia 25 maja 2016 r., II BU 7/15 – LEX nr 2056861).

Ustawą z dnia 16 grudnia 2016 r. wprowadzone zostało natomiast nowe

kryterium, jakim jest „służba na rzecz totalitarnego państwa”. Ustawodawca umożliwił ingerencję w uprawnienia emerytalno-rentowe, bowiem wprowadzono odesłanie do faktycznych okoliczności pełnienia służby przez funkcjonariusza. Z uwagi na fakt braku w ustawie zaopatrzeniowej definicji, czym dokładnie była służba na rzecz totalitarnego państwa, zdaniem Sądu Okręgowego, należało sięgnąć do preambuły ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (t.j. Dz.U. 2020, poz. 2141), dalej jako „ustawa lustracyjna”, w treści której wskazano, że służbą w organach bezpieczeństwa państwa komunistycznego są działania polegające na zwalczaniu opozycji demokratycznej, związków zawodowych, stowarzyszeń, kościołów i związków wyznaniowych, łamaniu prawa do wolności słowa i zgromadzeń, gwałceniu prawa do życia, wolności, własności i bezpieczeństwa obywateli oraz trwale związane z łamaniem praw człowieka i obywatela na rzecz komunistycznego ustroju totalitarnego.

Samo pojęcie służby na rzecz określonego podmiotu odnosi się do zindywidualizowanego charakteru służby, w którym wyrażone zostaje osobiste zaangażowanie w celu osiągnięcia korzyści bądź realizacji potrzeb podmiotu, na rzecz którego świadczona jest służba. Zatem samo określenie służby na rzecz totalitarnego państwa nie zawsze będzie tożsame ze służbą pełnioną w tym samym okresie i w ramach istniejących wówczas organów i instytucji.

W ocenie Sądu Okręgowego, kwestia służby danego funkcjonariusza na rzecz totalitarnego państwa powinna być rozważana w świetle przedstawionych zmian i obowiązujących regulacji. Sam Trybunał Konstytucyjny w powołanym wyżej wyroku z dnia 16 czerwca 2021 r., P 10/20, wskazał, że mając na uwadze linię orzecznictwa sądów utrwala się wykładnia na podstawie której sądy oceniać będą kryterium służby na rzecz totalitarnego państwa a casu ad casum, na podstawie wszystkich okoliczności sprawy. Ocena takiej wykładni może być wyrażona na tle konkretnej praktyki sądowej (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lipca 2004 r., SK 19/02, OTK-A 2004, nr 7, poz. 67).

Obecnie z treści art. 15c ustawy zaopatrzeniowej wynika domniemanie

służby na rzecz totalitarnego pastwa. Domniemanie to może zostać obalone w toku

postępowania przed sądem w czasie badania konkretnych spraw indywidualnie określonych osób. W związku z czym Sąd I instancji doszedł do przekonania, że sam fakt pozostawania w strukturach jednej z jednostek wymienionych w art. 13b ustawy zaopatrzeniowej nie jest równoznaczny z pełnieniem przez byłego funkcjonariusza służby na rzecz totalitarnego państwa. Oparcie odpowiedzialności danej jednostki wyłącznie na fakcie pozostawania w określonych strukturach jest sprzeczne z zasadami rządów prawa, zaufania obywateli do państwa, jak również prawem do niezawisłego i bezstronnego sądu. Wobec czego w toku postępowania sąd, winien nie tylko ustalić, czy dany funkcjonariusz służył w jednostkach uznanych

w ustawie za działające na rzecz totalitarnego państwa, lecz również dojść do przekonania, że służba ta spełnia kryteria wskazane w ustawie lustracyjnej.

W ocenie Sądu Okręgowego, nie jest dopuszczalne zastosowanie jakichkolwiek represji w stosunku do osób wyłącznie za to, że pracowały bądź służyły w okresie poprzedzającym zmianę ustroju państwa polskiego, tj. przed rokiem 1990. Istotą demokratycznego państwa prawa związanego zasadą rządów prawa i związanej z nim klauzuli sprawiedliwości społecznej jest to, że każdy zostaje potraktowany przez państwo i prawo sprawiedliwie, to jest w sposób adekwatny do popełnionych przez niego czynów i jego postawy, którą przyjął w czasach PRL.

W związku z powyższym sąd rozpoznający odwołanie ma obowiązek samodzielnie dokonać ustaleń faktycznych i ich oceny prawnej, mając na względzie, że sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych zaliczane są do kategorii spraw, które powinny być rozpoznawane ze szczególną starannością w zakresie szybkości postępowania ze względu na charakter dochodzonych roszczeń z reguły służących zapewnieniu środków utrzymania osobom w podeszłym wieku i w trudnej sytuacji materialnej. W toku postępowania sąd ma obowiązek wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, łącznie z treścią informacji o przebiegu służby przedstawionej przez Instytut Pamięci Narodowej. W przedmiotowej sprawie sąd, w przeciwieństwie do organu rentowego, nie jest związany jej treścią zarówno co do faktów, tj. ustalonego w niej przebiegu służby, jak również co do prawnej ich kwalifikacji, tj. zakwalifikowanego wskazanego okresu służby jako służby w organach bezpieczeństwa państwa (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2011 r., II UZP 10/11 – OSNP 2012, nr 23-24, poz. 298). Informacja ta nie

stanowi władczego rozstrzygnięcia organu administracji publicznej, a stanowi wyłącznie oświadczenie wiedzy. Wobec braku związania sądu informacją o przebiegu służby, w sytuacji zarzutu przeciwko jej osnowie, sąd zobowiązany jest do rekonstrukcji przebiegu służby w danym wypadku. W postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron (art. 473 k.p.c.). Oznacza to, że każdy fakt istotny może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane.

W ocenie Sądu Okręgowego, J. S. w okresie od 15 sierpnia 1989 r. do 31 lipca 1990 r. nie pełnił służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) oraz ich rodzin.

Sąd I instancji dokonując oceny stanu faktycznego w sprawie niniejszej miał na uwadze kontekst historyczny struktur, w ramach których odwołujący pełnił służbę, jak również wykonywaną przez niego pracę.

Niewątpliwie do zadań Departamentu (...) MSW należał całokształt prac związanych z wywiadem PRL. Była to jedyna jednostka w systemie Służby Bezpieczeństwa upoważniona do organizowania wywiadu za granicą. W szczególności do zadań Departamentu (...) należało: 1) zdobywanie istotnych dla interesów PRL i jej sojuszników, a niedostępnych oficjalnie dokumentów oraz informacji o zamierzeniach i działalności wrogich ośrodków politycznych, ekonomicznych, dywersji ideologicznej i „imperialistycznych” służb specjalnych;

2) podejmowanie poza granicami PRL przedsięwzięć wywiadowczych wobec ośrodków i osób zaangażowanych we wrogie działania przeciwko PRL, inspirowanie korzystnych dla interesów kraju i kształtowanie opinii i określonych sytuacji za granicą; 3) organizowanie kontrwywiadowczej ochrony placówek i obywateli PRL za granicą; 4) analizowanie i prognozowanie sytuacji politycznej i ekonomicznej na świecie.

Z zeznań odwołującego, jak i dołączonych dokumentów, wynika, że został on przyjęty do Służby Bezpieczeństwa w dniu 15 sierpnia 1989 r. i przez pierwsze dwa tygodnie odbywał szkolenie wojskowe na poligonie w R., a następnie w roku szkolnym 1989/1990 w systemie stacjonarnym odbył szkolenie oficerskie w Ośrodku (...) w S. (kurs trwał od 1 września 1989 r. do maja 1990 r.). W okresie tym brał udział jedynie w wykładach i ćwiczeniach – nie był wysyłany do żadnych czynności poza Ośrodek, nie brał udziału w tłumieniu protestów, nie uczestniczył w czynnościach operacyjnych i nie zwalczał opozycji. Bezpośrednio po zdaniu egzaminów końcowych pod koniec maja 1990 r. udał się na miesięczny urlop. Do pracy wrócił pod koniec czerwca 1990 r. i został skierowany do służby w Wydziale (...), który zajmował się Ewidencją i Archiwum. Skierowano go do sekcji komputerowej, w której zajmował się utrzymaniem sieci komputerowej dedykowanej do spraw finansowo-płacowych i kadrowych, w szczególności drukowaniem list płac, a także pomagał drukować różne zestawienia i tabele związane z przekształceniem Departamentu (...)MSW w Zarząd Wywiadu Urzędu Ochrony Państwa. W wydziale tym pracował do połowy 1991 r. W okresie od 1 sierpnia 1990 r. do 28 czerwca 2002 r. pełnił służbę w Urzędzie Ochrony Państwa, zaś od 29 czerwca 2002 r. do 30 czerwca 2017 r. w Agencji Wywiadu.

Sąd I instancji zwrócił uwagę na to, że J. S. na pierwszy stopień oficerski, tj. na stopień podporucznika, został mianowany z dniem 2 listopada 1990 r., zaś na kolejne stopnie odpowiednio: 28 października 1993 r. – porucznika,

3 listopada 1997 r. – kapitana , 10 września 2001 r. – majora, 11 listopada 2005 r. – podpułkownika, 11 listopada 2009 r. – pułkownika. Był również nagradzany: 27 marca 2001 r. otrzymał nagrodę Dyrektora (...), 13 stycznia 2012 r. nagrodę Szefa Agencji Wywiadu, a nadto w dniu 26 października 2011 r. został odznaczony srebrnym medalem za długoletnią służbę.

Sąd Okręgowy dalej podniósł, że w żadnym z dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych nie wskazano, iż odwołujący wykonywał w spornym okresie czynności operacyjne, miał kontakt z tajnymi współpracownikami lub zajmował się gromadzeniem, opracowywaniem, czy przetwarzaniem oraz dystrybucją informacji operacyjnych.

Zgodnie z §§ 7 i 8 Uchwały nr 69 Rady Ministrów z dnia 21 maja 1990 r. w sprawie przyjmowania byłych funkcjonariuszy SB do służby w Urzędzie Ochrony Państwa i w innych jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych oraz zatrudniania ich w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, Komisja Kwalifikacyjna ds. Kadr Centralnych stwierdziła, że J. S. odpowiada wymogom przewidzianym dla funkcjonariusza lub pracownika MSW określonym w ustawie i posiada kwalifikacje moralne do pełnienia służby w (...).

Sąd I instancji podkreślił, że do zastosowania rygorów przewidzianych w art. 15c ustawy zaopatrzeniowej nie wystarczy samo formalne pełnienie służby w jednostkach wymienionych w art. 13b tej ustawy w okresie od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r., ale pełnienie służby polegające na zwalczaniu opozycji demokratycznej, związków zawodowych, stowarzyszeń, kościołów i związków wyznaniowych, łamaniu prawa do wolności słowa i zgromadzeń, gwałceniu prawa do życia, wolności, własności i bezpieczeństwa obywateli, łamaniu praw człowieka i obywatela.

Inna wykładnia art. 13b ostatnio powołanej ustawy naruszałaby zasady sprawiedliwości społecznej, bowiem dotyczyłaby także osób, których pełniona funkcja czy pełniona służba nie miały charakteru operacyjnego, lecz charakter pomocniczy, techniczny, biurowy, porządkowy, niezwiązany z głównymi funkcjami organów bezpieczeństwa. Poza tym należy mieć na względzie, że wykonywanie „służby na rzecz państwa totalitarnego” było zindywidualizowane, mogło różnić się osobistym zaangażowaniem danej osoby i determinacją na realizowanie określonych zadań i funkcji. Działalność funkcjonariusza mogła być w różnym stopniu ukierunkowana na potrzeby, korzyści totalitarnego państwa. W związku z tym nie każde nawiązanie stosunku prawnego w ramach jednostek organizacyjnych, wskazanych w ustawie, musiało wiązać się ze służbą na rzecz totalitarnego państwa. Służba (praca) takiej osoby powinna być oceniana na podstawie indywidualnych czynów, w oparciu o wszystkie okoliczności pełnionej służby. Nie można stosować mechanizmu odpowiedzialności zbiorowej, gdyż stosowanie takiego mechanizmu przybliżyłoby ten mechanizm do mechanizmów stosowanych w czasach państwa totalitarnego.

Należy odróżnić osoby, które kierowały organami państwa totalitarnego, angażowały się w realizację zadań i funkcji państwa totalitarnego, nękały swych obywateli także na innym polu niż styk szeroko rozumianego prawa karnego, a więc tych podmiotów, których ocena jest zdecydowanie negatywna, od osób, których postawa nie pozostawała w bezpośredniej opozycji do zadań i funkcji państwa, lecz sprowadzała się do czynności akceptowalnych i wykonywanych w każdym państwie, także demokratycznym, bez skojarzeń prowadzących do ujemnych ocen. Inaczej każdy podmiot funkcjonujący w systemie państwa w tych latach mógłby się spotkać z zarzutem, że jego działanie, w ogólnym rozrachunku, było korzystne dla państwa totalitarnego.

Zdaniem Sądu Okręgowego, wszystkie powołane wyżej okoliczności niewątpliwie wskazują, że J. S. w całym spornym okresie nie wykonywał czynności, które były bezpośrednio skierowane przeciwko podstawowym wolnościom i prawom człowieka. Analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego daje zatem podstawę do jednoznacznego uznania, że służba pełniona przez odwołującego w spornym okresie nie sprowadzała się do wykonywania czynności operacyjno-technicznych niezbędnych w działalności Służby Bezpieczeństwa.

Niezależnie od powyższej oceny służby odwołującego, zdaniem Sądu Okręgowego, nie można również uznać za trafne zastosowanie wobec J. S. przepisu art. 15c ust. 3 ustawy zaopatrzeniowej.

Jak wynika z nauki i doktryny prawa, w każdym wypadku przepis prawny powinien być poddany nie tylko wykładni językowej, ale także systemowej. Rozumienie przepisu prawnego wyznaczone jest nie tylko przez jego brzmienie, lecz także przez treść innych przepisów prawnych mających wpływ na rozumienie interpretowanego przepisu w ramach wykładni systemowej (por. Z. Radwański: Prawo cywilne – część ogólna, C.H. Beck/PWN, Warszawa 1993, str. 72). Należy uwzględnić także metodę wykładni funkcjonalnej. Dyrektywy wykładni funkcjonalnej odwołują się do założenia, że racjonalny ustawodawca stanowi normy, aby w sposób maksymalnie sprawny realizować uznane przez siebie cele i wartości. To ustalenie celów i wartości powinno się opierać na obiektywnych podstawach. Należy brać pod uwagę zarówno wartości konstytucyjne, jak i wartości i cele wskazane w umowach międzynarodowych (op. cit. str.72).

Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy, celem wprowadzenia ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emertytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. 2016 r., poz. 2270), było ograniczenie przywilejów emerytalnych i rentowych związanych z pracą w aparacie bezpieczeństwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, ponieważ nie zasługują one na ochronę prawną przede wszystkim ze względu na powszechne poczucie naruszenia w tym zakresie zasady sprawiedliwości społecznej. W uzasadnieniu projektu ustawy nadto wskazano, że jako przywilej należy rozumieć ustalenie w ustawie zaopatrzeniowej świadczeń emerytalnych i rentowych byłych funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa państwa komunistycznego na zasadach znacznie korzystniejszych w stosunku do sposobu ustalania emerytur i rent zdecydowanej większości obywateli na podstawie przepisów ustawy o emeryturach rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Chodzi o możliwość przejścia na emeryturę już po 15 latach służby. Jako podstawa wymiaru emerytury lub renty przyjmowane jest uposażenie należne na ostatnio zajmowanym stanowisku, zaś kwota emerytury lub renty inwalidzkiej może stanowić nawet 80% (emerytura) lub 90% (renta inwalidzka) tego uposażenia. Zdaniem autora projektu, o ile taki sposób ustalania świadczeń emerytalno-rentowych dla funkcjonariuszy strzegących bezpieczeństwa państwa, obywateli i porządku publicznego jest jak najbardziej zasadny, o tyle jest nie do przyjęcia dla byłych funkcjonariuszy pełniących służbę na rzecz totalitarnego państwa.

Istotnym przywilejem funkcjonariusza Policji jest również bardzo korzystna regulacja polegająca na tym, że jego świadczenie emerytalne wzrasta o 2,6% podstawy wymiaru za każdy dalszy rok służby (art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej). Celem ustawy nowelizującej ustawę zaopatrzeniową było zniesienie tego przywileju i przyjęcie za okresy służby na rzecz totalitarnego państwa 0% podstawy wymiaru.

Można zatem stwierdzić, że tak rozumiany cel ustawy wyraża się w pozbawieniu przywilejów nabytych z tytułu służby na rzecz totalitarnego państwa.

Zdaniem Sądu Okręgowego, należało jednak wziąć pod uwagę, że zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) oraz ich rodzin, emerytura policyjna przysługuje funkcjonariuszowi zwolnionemu ze służby, który w dniu zwolnienia posiada 15 lat służby w Policji, wliczając w to okresy równorzędne, które zostały wymienione w art. 13 tej ustawy. W świetle tej podstawowej regulacji dotyczącej zasad nabywania emerytury policyjnej podnieść należy, że J. S. (oprócz spornego okresu wynoszącego 11 miesięcy i 17 dni) posiada niepodlegający „wyzerowaniu” okres 11 lat, 10 miesięcy i 28 dni pracy w (...) i 15 lat 2 dni służby w Agencji Wywiadu (w sumie 26 lat i 11 miesięcy służby w (...) i AW, do których nie ma zastosowania wskaźnik podstawy wymiaru emerytury po 0% za każdy rok służby). Oznacza, to że podstawowego przywileju emerytalnego polegającego na możliwości przejścia na emeryturę po 15 latach służby ze świadczeniem wynoszącym co najmniej 40% podstawy jego wymiaru odwołujący się nie nabył z tytułu służby na rzecz totalitarnego państwa, lecz z tytułu służby polegającej na strzeżeniu bezpieczeństwa obywateli oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Treść art. 15c ustawy zaopatrzeniowej stanowi, że w przypadku osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa wysokość emerytury obliczana jest na zasadach wskazanych w tym przepisie. Przyjmuje się 0% podstawy wymiaru za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, 2,6% za każdy rok służby lub okresów równorzędnych, a wysokość emerytury nie może być wyższa od przeciętnej emerytury wypacanej przez ZUS. Przepis art. 15 ust. 1-3a ustawy stosuje się odpowiednio.

Mając na względzie cel ustawy oraz fakt posiadania przez odwołującego ponad 15-letniego okresu służby w (...) i Agencji Wywiadu istnieje niespójność systemowa przepisów ustawy zaopatrzeniowej, jak również sprzeczność niektórych jej unormowań z deklarowanym celem, którym jest pozbawienie przywilejów emerytalnych byłych funkcjonariuszy, którzy nabyli je z tytułu służby na rzecz totalitarnego państwa.

Dyrektywy systemowe opierają się na założeniu, że poszczególne normy prawne stanowią składnik spójnego systemu, mają więc nie dopuścić do uznania norm wzajemnie niezgodnych. Tymczasem z jednej strony przepis art. 12 ustawy zaopatrzeniowej gwarantuje funkcjonariuszowi pełniącemu służbę w Policji emeryturę po 15 latach służby w wysokości określonej w art. 15 ust. 1, zaś z drugiej strony przepis art. 15c ust. 3 tej ustawy stanowi, że emerytura osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłacanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa ZUS. Z literalnego brzmienia tego przepisu wynika, że powyższy mechanizm obniżający świadczenie należy zastosować do każdego funkcjonariusza, także takiego, który nie nabył podstawowego przywileju emerytalnego wskazanego w art. 12 ustawy zaopatrzeniowej z tytułu służby na rzecz totalitarnego państwa. Oznaczałby to, że krótki, nie wpływający na spełnienie przesłanek do nabycia prawa do emerytury okres służby na rzecz totalitarnego państwa uzasadnia zastosowanie w/w mechanizmu. Wykładnia językowa tego przepisu stoi zatem w sprzeczności, zarówno z celem ustawy, którym jest obniżenie świadczeń tym osobom, które nabyły przywilej emerytalny z tytułu służby na rzecz totalitarnego państwa, jak i z brzmieniem gwarancyjnych przepisów art. 12, art. 15 ust. 1, jak również art. 15c ust. 2, który odsyła do odpowiedniego stosowania art. 15 ust. 1 ustawy. Mechanizm określony w art. 15c ust. 3 ustawy zaopatrzeniowej w istocie niweczy uprawnienie funkcjonariusza do przyjęcia przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia okresów, co do których ustawa nakazuje przyjąć wskaźnik 1,3% lub 2,6%.

Wskazane w art. 12 w związku z art. 15 ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej przywileje emerytalne funkcjonariuszy Policji są ściśle związane z pełnieniem służby z narażeniem na utratę życia lub zdrowia. Jakkolwiek żaden z systemów emertytalnych w Polsce nie jest oparty na zasadzie ekwiwalentności, to jednak regulacje ustawowe dotyczące przesłanek nabycia prawa do świadczenia emerytalnego mają charakter gwarancyjny i majątkowy. Funkcjonariusz, który podejmuje się pełnienia odpowiedzialnej służby ma prawo liczyć, że po spełnieniu wymaganych przez ustawę przesłanek będzie miał po zwolnieniu ze służby prawo do godziwego świadczenia odpowiadającego warunkom pełnienia służby. Przyznanie określonego przywileju jest bowiem zawsze w korelacji z nałożonym uprzednio określonym, szczególnym obowiązkiem. Uprawnienie emerytalne jest zarazem istotnym uprawnieniem majątkowym i jak to wskazuje sam tytuł ustawy jest zaopatrzeniem funkcjonariusza po zwolnieniu ze służby, obliczonym według korzystnych zasad wynikających z ustawy, a związanym z doniosłością zadań wykonywanych przez niego w czasie pełnienia służby.

Poprzestanie jedynie na językowej wykładni przepisu art. 15c ust. 3 ustawy zaopatrzeniowej prowadziłoby do istotnego, nieuzasadnionego celem ustawy obniżenia świadczenia emerytalnego. Wykładnia art. 15c ust. 3 ustawy zaopatrzeniowej, zgodnie z którą każdy nawet bardzo krótki okres służby na rzecz totalitarnego państwa, nie wpływający przy tym na spełnienie przez funkcjonariusza przesłanki wskazanej w art. 12 ustawy prowadzi do obniżenia mu świadczenia emerytalnego w sposób określony w przepisie, w ocenie Sądu Okręgowego, nie ma żadnego uzasadnienia, ani w celu ustawy, ani też w preferowanych wartościach sprawiedliwości społecznej. Stanowiłoby to nieuzasadnione naruszenie słusznie nabytego przez J. S. prawa do emerytury policyjnej za okresy niestanowiące służby na rzecz totalitarnego państwa. W świetle zaś przywoływanych w uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej zasad sprawiedliwości społecznej nie ma żadnych racji do pozbawiania funkcjonariusza Policji świadczenia emerytalnego w wysokości przysługującej mu z tytułu służby w Policji.

Mając to wszystko na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję poprzez nakazanie przeliczenia emerytury policyjnej J. S. według zasad uprzednio obowiązujących.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., statuującego zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. 2018 r., poz. 265).

Apelację od powyższego wyroku wniósł Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Zaskarżając wyrok Sądu I instancji w całości pozwany organ emerytalny zarzucił mu naruszenie:

1/ art. 15c w związku z art. 13b ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) oraz ich rodzin oraz art. 2 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) oraz ich rodzin (Dz.U. 2016 r., poz. 2270) poprzez ich niezastosowanie w sytuacji gdy bezspornym jest, że odwołujący pełnił formalnie służbę na rzecz totalitarnego państwa zdefiniowaną w art. 13b ustawy zaopatrzeniowej, a w związku z tym spełnione zostały przesłanki warunkujące ponowne przeliczenie jego świadczenia z zabezpieczenia społecznego służb mundurowych;

2/ art. 15c w związku z art. 13a ust. 5 ustawy zaopatrzeniowej w związku z § 14 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 października 2004 r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji (…) oraz ich rodzin (t.j. Dz.U. 2015 r., poz. 1148 ze zm.) poprzez ich niezastosowanie, a tym samym błędne ustalenie wysokości emerytury policyjnej w stosunku do byłego funkcjonariusza pełniącego służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy zaopatrzeniowej;

3/ art. 2 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) oraz ich rodzin (Dz.U. 2016 r., poz. 2270) poprzez ich niezastosowanie w sytuacji gdy z informacji o przebiegu służby nr (...), jak również z zeznań odwołującego się, a także z dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych wynika jednoznacznie, że w okresie od dnia 15 sierpnia 1989 r. do dnia 31 lipca 1990 r. pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy zaopatrzeniowej;

4/ art. 178 ust. 1 Konstytucji RP w związku z art. 15c ustawy zaopatrzeniowej oraz art. 2 ust. 1 i 4 ustawy zmieniającej poprzez jego niezastosowanie i wydanie orzeczenia z pominięciem obowiązujących przepisów prawa;

5/ art. 2, art. 7, art. 8, art. 31 ust. 3, art. 64, art. 67 w związku z art. 188, art. 178, art. 193 Konstytucji RP oraz art. 15c ustawy zaopatrzeniowej poprzez autonomiczne uznanie, że art. 15c ustawy zaopatrzeniowej narusza zasadę demokratycznego państwa prawa, równości wobec prawa, zasadę ochrony praw nabytych, zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, w sytuacji gdy zakwestionowane przepisy wprowadzone zostały w celu zniwelowania nieuzasadnionych przywilejów, niesłusznie przyznanych funkcjonariuszom służb bezpieczeństwa oraz wobec braku konstytucyjnych gwarancji wysokości świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego, a także dopuszczalnej zarówno przez przepisy krajowe, jak i prawo międzynarodowe, możliwości dokonywania modyfikacji reguł przyznawania świadczeń z zaopatrzenia społecznego;

6/ art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 13b ustawy zaopatrzeniowej poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów, a w związku z tym bezpodstawne uznanie przez Sąd I instancji, wbrew jednoznacznym ustaleniom dokonanym w toku postępowania dowodowego, że służba J. S. nie stanowi „służby na rzecz totalitarnego państwa” w rozumieniu ustawy zaopatrzeniowej, pomimo wymienienia jednostek, w których służył odwołujący w treści art. 13b ustawy zaopatrzeniowej;

7/ art. 232 k.p.c. w związku z art. 6 k.c. w związku z art. 13b i art. 15c ustawy zaopatrzeniowej poprzez bezpodstawne uznanie, że pozwany organ emerytalny był zobowiązany do wykazania, że odwołujący podejmował jakąkolwiek działalność polegającą na naruszaniu podstawowych praw i wolności człowieka, pomimo braku takiej przesłanki w treści w/w przepisów ustawy zaopatrzeniowej;

8/ art. 13b ustawy zaopatrzeniowej poprzez bezpodstawne przyjęcie, że dla uznania, iż służba wykonywana była na rzecz totalitarnego państwa niezbędne jest wykazanie faktu osobistego podejmowania działań polegających na zwalczeniu opozycji demokratycznej, związków zawodowych, naruszaniu podstawowych praw i wolności człowieka, gdy z literalnego brzmienia art. 13b wynika wprost, że kwalifikacja powyższa uzależniona jest jedynie od ustalenia faktu pełnienia służby w jednej z jednostek wymienionych w tym przepisie;

9/ art. 98 k.p.c. w związku z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz art. 102 k.p.c. poprzez obciążenie pozwanego obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, w sytuacji gdy pozwany organ emerytalny na podstawie art. 2 ust. 1-4 ustawy zmieniającej był zobowiązany wydać decyzję o treści, jak decyzja będąca przedmiotem niniejszego postępowania, a w związku z powyższym zaistniały przesłanki z art. 102 k.p.c. do nieobciążania organu emerytalnego kosztami postępowania.

W konsekwencji tych zarzutów apelant wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA z dnia 6 listopada 2018 r., nr świadczenia (...) o ponownym ustaleniu wysokości emerytury policyjnej, a nadto o zasądzenie od odwołującego się na rzecz pozwanego organu rentowego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, za II instancję. Pozwany organ emerytalny wnosił ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania, w tym kosztach zastępstwa procesowego za II instancję.

W odpowiedzi na apelację pozwanego organu emerytalnego odwołujący J. S. wnosił o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od pozwanego organu rentowego na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie, ponieważ nie zostały w niej przedstawione zarzuty skutkujące zmianą lub uchyleniem zaskarżonego wyroku.

Zaskarżony wyrok odpowiada prawu chociaż z innych przyczyn aniżeli te, które legły u jego podstaw.

We wstępie do dalszych rozważań należy zauważyć, że zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. 2016 r., poz. 2270), ustawa ta weszła w życie z dniem 1 stycznia 2017 r. Legitymacja do działania pozwanego organu rentowego z urzędu w przypadkach objętych hipotezą art. 15c ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) oraz ich rodzin została zawarta w art. 2 ust. 1 ustawy zmieniającej z dnia 16 grudnia 2016 r. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu, w przypadku osób, w stosunku do których z informacji, o której mowa w art. 13a ustawy zmienianej w art. 1 [informacji IPN o przebiegu służby], wynika, że pełniły służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b zmienianej w art. 1, i które w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy [1 stycznia 2017 r.] mają przyznane świadczenia na podstawie ustawy zmienianej w art. 1, organ emerytalny właściwy według przepisów ustawy zmienianej w art. 1, wszczyna z urzędu postępowanie w przedmiocie ponownego ustalenia wysokości świadczeń, o których mowa w art. 15c lub art. 22a ustawy zmienianej w art. 1.

Przepis art. 2 ust. 1 ustawy zmieniającej z dnia 16 grudnia 2016 r., zgodnie z jego treścią, znajduje zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do osób, które w dniu wejścia w życie tej ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 2017 r., mają przyznaną emeryturę policyjną. Konsekwencją zastosowania trybu wskazanego w ostatnio powołanym art. 2 ust. 1 ustawy zmieniającej z dnia 16 grudnia 2016 r. jest również natychmiastowa wykonalność decyzji ponownie ustalającej wysokość emerytury policyjnej wynikająca z art. 2 ust. 2 tej ustawy. Opisana wyżej procedura ponownego ustalania wysokości świadczenia emerytalnego nie ma zastosowania w przypadku osób, którym prawo do emerytury policyjnej zostało ustalone po dniu 1 stycznia 2017 r. W konsekwencji tego prawomocne decyzje organu emerytalnego ustalające prawo do emerytury policyjnej, wydane po dniu 1 stycznia 2017 r., nie mogą być przedmiotem postępowania wszczętego na podstawie art. 2 ustawy zmieniającej z dnia 16 grudnia 2016 r., ponieważ nie obejmuje ich dyspozycja tego przepisu (por. odpowiednio wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2022 r., III USKP 145/21 – OSNP 2022, nr 11, poz. 113). W takiej sytuacji organowi emerytalnemu pozostaje weryfikacja, czy w sprawie nie została spełniona jedna z enumeratywnych przesłanek wymienionych w art. 33 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) oraz ich rodzin, uprawniających do zmiany lub uchylania decyzji na wniosek lub z urzędu.

W tym miejscu należy zauważyć, że pozwany organ emerytalny ustalił J. S. prawo do emerytury policyjnej i jej wysokości prawomocną decyzją z dnia 9 sierpnia 2018 r., a więc prawo to zostało ustalone już po dniu 1 stycznia 2017 r. Organ emerytalny do chwili obecnej nie wycofał z obrotu prawnego tej decyzji (ani jej nie zmienił, ani nie uchylił) w trybie art. 33 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) oraz ich rodzin. Tym samym w okolicznościach sprawy niniejszej doszło do wydania decyzji z dnia 6 listopada 2018 r., która dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną prawomocną decyzją, a mianowicie decyzją z dnia 9 sierpnia 2018 r. Zgodnie z art. 11 ustawy zaopatrzeniowej, w sprawach nieuregulowanych w tej ustawie stosuje się między innymi przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Oznacza to, że zgodnie z zasadą praworządności wyrażoną w art. 6 k.p.a., nie jest możliwe wydanie decyzji dotyczącej sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną ostateczną decyzją. Ta okoliczność, zgodnie z przepisami k.p.a., byłaby również przesłanką stwierdzenia nieważności powtórnej decyzji. Innymi słowy, bez wzruszenia decyzji z dnia 9 sierpnia 2018 r. nie jest możliwe ponowne ustalanie wysokości emerytury policyjnej odwołującego J. S., bowiem ponowne rozstrzygnięcie przez organ emerytalny sprawy załatwionej wcześniejszą prawomocną decyzją jest możliwe tylko po uchyleniu pierwotnej decyzji w trybie ustalonym przez przepisy prawa (art. 33 ustawy zaopatrzeniowej). Sąd jest bowiem związany ostateczną decyzją administracyjną wydaną przez uprawniony organ w powierzonym mu ustawą przedmiocie do czasu jej uchylenia lub stwierdzenia nieważności w postępowaniu administracyjnym (por. uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2007 r., III CZP 46/07 – OSNC 2008, nr 3, poz. 30; wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 5 czerwca 2009 r., I CSK 504/08 – LEX nr 511981 i z dnia 11 lutego 2010 r., I CSK 312/09 – LEX nr 565992 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2009 r., III CZP 20/09 – LEX nr 508951).

Z powyższych względów apelacja pozwanego organu emerytalnego podlegała oddaleniu, ponieważ przedstawione w niej zarzuty i wnioski są bez znaczenia dla wyniku sprawy niniejszej. Dopiero bowiem swoiste wznowienie postępowania przewidziane w art. 33 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) oraz ich rodzin otwierałoby drogę do rozważenia argumentów jakimi posłużył się Sąd Okręgowy, a kwestionowanych w apelacji przez organ emerytalny.

Mając to wszystko na uwadze Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł jak w pkt I sentencji wyroku.

O kosztach instancji odwoławczej (pkt II wyroku) Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c., art. 108 § 1 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 10 ust. 1 pkt 2 w związku z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. 2023 r., poz. 1935).