Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia (...) roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił J. R. wznowienia postępowania w sprawie wysokości emerytury, podnosząc w uzasadnieniu decyzji, iż wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 roku nie został ogłoszony w Dzienniku Ustaw.

W odwołaniu z dnia (...) roku ubezpieczony, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o wznowienie postępowania w sprawie powołując się na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 roku. Nadto wskazał, że wnosi o ponowne ustalenie wysokości emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. R., urodzony w dniu (...), złożył w dniu (...) roku wniosek o przyznanie emerytury częściowej.

(dowód: wniosek k.1-akt ZUS)

Decyzją z dnia (...) roku organ rentowy przyznał wnioskodawcy zaliczkę na poczet przysługującej emerytury częściowej. Decyzją z dnia (...) roku organ rentowy przyznał J. R. emeryturę częściową od (...) roku tj. od daty nabycia uprawnień.

(dowód: decyzja ZUS z (...) k.44, decyzja ZUS z (...) k.46-akt ZUS)

W dniu (...) roku ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę.

(dowód: wniosek. 50-akt ZUS)

Decyzją z dnia (...) roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. przyznał J. R. prawo do emerytury od dnia (...) roku tj. od dnia po rozwiązaniu stosunku pracy.

(dowód: decyzja ZUS z dnia (...). k.55 -akt ZUS)

Decyzją z dnia (...) roku organ rentowy z urzędu przyznał wnioskodawcy emeryturę od (...) roku tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Do obliczenia emerytury przyjęto kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego za ewidencjonowanym na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę. Podstawa obliczenia emerytury podlegała pomniejszeniu o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur, w wysokości przed obliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie społeczne.

(decyzja ZUS z 06.04.2018 r. k.57-akt ZUS)

Wyrokiem z 4 czerwca 2024 r., sygn. akt SK 140/20, Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r., jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrok ten nie został opublikowany w Dzienniku Ustaw.

(okoliczność bezsporna)

W dniu (...) roku J. R. powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 roku, wniósł o wznowienie postępowania w sprawie wysokości emerytury oraz o ponowne ustalenie wysokości emerytury.

(dowód: wniosek k.110-akt ZUS)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

odwołanie jest bezzasadne i jako takie podlega oddaleniu, jednakże zawarty wniosek skarżącego o przeliczenie emerytury winien zostać rozpoznany przez organ rentowy.

Na początku należy podkreślić, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, które inicjowane jest odwołaniem od decyzji organu rentowego, przedmiot i zakres rozpoznania sprawy oraz wyroku sądu wyznacza treść owej decyzji, a dopiero w drugiej kolejności zakres odwołania (art. 477 ⁹ i art. 477 ¹⁴ k.p.c.). Postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma bowiem charakter postępowania kontrolnego, badającego poprawność i zasadność decyzji wydanej przez organ rentowy. A skoro tak, to w postępowaniu sądowym wykluczone jest rozstrzyganie o żądaniach, które nie były przedmiotem zaskarżonej decyzji, zgłaszanych w toku postępowania odwoławczego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2012 roku, II UK 275/11).

W przedmiotowej sprawie odwołujący złożył skargę o wznowienie postępowania w sprawie o wysokość emerytury w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r. sygn. akt SK 140/20. ZUS w następstwie tej skargi zaskarżoną decyzją odmówił wznowienia postępowania w sprawie o emeryturę wskazując, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. nie został ogłoszony w Dzienniku Ustaw i nie wszedł w życie, a zatem brak jest podstaw do wznowienia zakończonego postępowania. Zaskarżona decyzja swoim zakresem obejmuje wyłącznie dopuszczalność wznowienia postępowania. Decyzja ta wyznacza jednocześnie zakres i przedmiot postępowania sądowego oraz wydanego w jego następstwie wyroku.

Przepis art. 190 ust. 4 Konstytucji stanowi, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania.

Stosownie do art. 124 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1251 z późń. zm.) dalej ustawa w postępowaniu w sprawach o świadczenia określone w tej ustawie stosuje się przepisy kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że ustawa stanowi inaczej. Za przepis, na podstawie którego może zatem dojść do wzruszenia decyzji organu rentowego, wydanej w oparciu o akt normatywny uznany orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego za niezgodny z Konstytucją, należy uznać art. 145a k.p.a.

Żądanie wnioskodawcy oparte było na treści niepublikowanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 roku, SK 120/40.

Zgodnie z art. 145a §1 k.p.a. można żądać wznowienia postępowania w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja. W sytuacji określonej w § 1 skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (art. 145 a § 2 k.p.a.).

Stosownie do treści art. 190 ustęp 3 Konstytucji RP orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia (w organie urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony), jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny - dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów. Z powyższego wynika, że warunkiem koniecznym wznowienia postępowania jest publikacja wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Bez publikacji wyroku brak jest formalnej podstawy prawnej do jego zastosowania.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r. sygn. akt SK 140/20 nie został opublikowany w Dzienniku Ustaw, a więc nie wszedł w życie. Dlatego też, brak jest podstaw do wznowienia postępowania na podstawie powyższego wyroku Trybunału Konstytucyjnego w trybie art. 145a § 1 k.p.a. w zw. z art. 124 ustawy.

Mając powyższe na uwadze, Sąd w punkcie 1 wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie skarżącej.

Mając jednak na uwadze, iż ubezpieczony złożył wniosek o przeliczenie emerytury, a organ rentowy potraktował wniosek wyłącznie jako żądanie wznowienie postępowania administracyjnego, to złożony przez J. R. wniosek powinien być rozpoznany przez organ rentowy w trybie art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Stosownie do powołanego przepisu w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość.

Sąd Okręgowy, orzekł jak w punkcie 2 sentencji wyroku.