Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2019 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSO Jarosław Gołębiowski
Sędziowie	SSO Dariusz Mizera (spr.) SSO Paweł Hochman
Protokolant	Beata Gosławska

po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 2019 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa J. K. (1)

przeciwko (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 11 czerwca 2019 r.

sygn. akt I C 585/18.

1. oddala apelację;

2. zasądza od powoda J. K. (1) na rzecz (...) kwotę 1.000 (jeden tysiąc) złotych tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Dariusz Mizera Jarosław Gołębiowski Paweł Hochman

Sygn. akt II Ca 624/19

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 24 lipca 2018r. (data wpływu do Sądu) powód J. K. (1) - reprezentowany przez pełnomocnika radcę prawnego - przeciwko (...) wnosił o zasądzenie od pozwanego kwoty 30.771.00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwot: 8.471,00 zł od dnia 10.07.2018r. do dnia zapłaty i 22.300,00 zł od dnia doręczenie odpisu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty tytułem odszkodowania w związku z deliktem legislacyjnym Skarbu Państwa oraz o zasądzenie od strony pozwanej na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew z dnia 25 września 2018r. (data wpływu do Sądu) pozwany (...) - zastępowany przez (...) wnosił o oddalenie powództwa w całości jako bezzasadnego, co do zasady i co do wysokości z uwagi na brak przesłanej odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa oraz o zasądzenie od powoda kosztów postępowania na rzecz (...) według norm prawem przepisanych.

Wyrokiem z dnia 11 czerwca 2019 r. Sąd Rejonowy w Opocznie po rozpoznaniu sprawy z powództwa J. K. (1)

przeciwko (...) w W.

o zapłatę kwoty 30.771,00 zł

1. oddalił powództwo;

2. nie zasądził od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu.

Podstawą rozstrzygnięcia były przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

J. K. (1), z zawodu (...), przebywał na zasiłku dla bezrobotnych. Powziął wiadomość, że można zawiesić zasiłek dla bezrobotnych i iść na tzw. „opiekuńcze”. Od 2014r. pobierał świadczenie opiekuńcze z tytułu sprawowania opieki nad matką. Wystąpił z wnioskiem o to świadczenie. Urzędnicy nie informowali go, że przysługują mu inne świadczenia. W każdym roku występuje z wnioskiem o to samo świadczenie opiekuńcze, nigdy nie występował z wnioskami o inne świadczenia.

Na mocy decyzji administracyjnych (...)w D. od 1 listopada 2014r. J. K. (1) był przyznawany specjalny zasiłek opiekuńczy w kwocie 520,00 zł miesięcznie w związku ze sprawowaniem opieki nad niepełnosprawną matką G. K..

Decyzje te były wydawane w każdym roku w uwzględnieniu wniosków J. K. (1) w oparciu o podstawę prawną wynikającą z ustawy o świadczeniach rodzinnych.

W dniu 05 grudnia 2013r. Trybunał Konstytucyjne wydał wyrok w sprawie o sygn. K 27/13, w którym orzekł o niezgodności z art.2 Konstytucji art. 11 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 07.12.2012r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw. Natomiast w dniu 21 października 2014r. w wyroku wydanym w sprawie K 38/13 Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z art.32 ust. 1 Konstytucji art.17 ust.1b ustawy z dnia 28.11.2003r. o świadczeniach rodzinnych w zakresie jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wyżej powołane dowody, i w istocie był on niesporny między stronami.

Mając na uwadze powyższe ustalenia Sąd Rejonowy zważył, iż powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowi wskazany przez powoda przepis art.4171 § 1 i § 4 k.c. oraz orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Jest to odpowiedzialność Skarbu Państwa wyrządzona przez działanie lub zaniechanie.

Strona pozwana zgłosiła zarzut przedawnienia roszczenia powołując się na treść art.4421 § 1 k.c. Stosownie do tego przepisu trzyletni termin przedawnienia rozpoczyna się, gdy spełnione są przesłanki tzn. dowiedzenia się przez poszkodowanego do szkody i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Sąd powyższego zarzutu nie uwzględnił uznając, iż stanowisko powoda zaprezentowane w piśmie przygotowawczym z dnia 23 listopada 2018r. Dotyczące niewiedzy J. K. (2) w momencie ogłaszania orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia zasługuje na akceptację. Zauważenia wymaga, że J. K. (2) to osoba nieposiadająca wiedzy prawniczej, a zatem jego argumenty dotyczące braku wiedzy w tym zakresie są przekonywujące.

W przedstawionym stanie faktycznym Sąd przyjął, że brak jest podstawy do zasądzenia dochodzonego roszczenia, czyli powód nie wykazał zasadności powództwa stosownie do art.6 k.c. - nie udowadniając żadnej z przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa.

Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną deliktem legislacyjnym uzależniona jest od wykazania przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej tj. szkody, zdarzenia, które ją wywołało polegającego na wydaniu aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją bądź jego nie wydaniu, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą, a także wcześniejszym stwierdzeniu tej niezgodności we właściwym postępowaniu, jak również wykazaniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy niezgodnością a szkodą. W przypadku art.4171 § 4 k.c. należy nadto wykazać istnienie przepisu prawa nakładającego obowiązek wydania aktu normatywnego oraz stwierdzenie we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem nie wydania takiego aktu.

W dniu 5 grudnia 2013r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie o sygn. akt K 27/13, w którym orzekł o niezgodności z art.2 Konstytucji art.ll ust.l i 3 ustawy z dnia 07.12.2012r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych ustaw. Natomiast w dniu 21 października 2014r. w wyroku wydanym w sprawie K 38/13 Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z art.32 ust.l Konstytucji art.17 ust.lb ustawy z dnia 28.11.2003r. o świadczeniach rodzinnych w zakresie jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności.

Nie można wykładać art.417 ¹ § 1 k.c. sprzecznie z tym, co wynika z przepisów Konstytucji RP i przyjmować, kierując się jego brzmieniem, że samo stwierdzenie przez Trybunał bezprawia legislacyjnego prowadzi zawsze do odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa. Dopiero jeżeli Trybunał nie określił w wyroku terminu utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego sprzecznego z Konstytucją RP, ustawą lub umową międzynarodową ani nie wyłączył odpowiedzialności Skarbu Państwa, to jego orzeczenie jest podstawą orzekania o odpowiedzialności Skarbu Państwa na podstawie art.417 ¹ § 1 k.c. za szkody spowodowane wydaniem tego aktu.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 21 października 2014r.(sygn. K 38/13) stwierdził niezgodność art.17 ust. 1b ustawy z dnia 28.11.2003r. o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 7 grudnia 2012r. z art.32 ust.l Konstytucji, to jednakże w ocenie Sądu nie stanowi on prejudykatu bezprawności działania legislatywy w niniejszej sprawie przede wszystkim ze względu na zastosowaną przez TK formułę tzw. orzeczenia zakresowego, która to formuła pozbawia w obrocie przepis jako jednostkę redakcyjną tekstu prawnego, a także ze względu na wyraźnie określone przez Trybunał w uzasadnieniu orzeczenia skutki oceny stwierdzonej niekonstytucyjności na przyszłość. TK wskazał, iż art.17 ust.1b ustawy z dnia 28.11.2003r. o świadczeniach rodzinnych jest niezgodny z zasadą równego traktowania w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, a zatem wyrok ten nie uchyla jednostki redakcyjnej tekstu prawnego, pozostawiając ją w obrocie prawnym. Zresztą sam Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu orzeczenia (w punkcie dotyczącym skutków wyroku) podkreśla, iż wyrok wydany w sprawie o sygn. K 38/13 nie uchyla art.17 ust.lb rzeczonej ustawy ani też decyzji przyznających świadczenia czy też nie kreuje prawa do żądania świadczenia przez opiekunów dorosłych niepełnosprawnych, jeżeli niepełnosprawność nie powstała w okresie dzieciństwa, a orzekł jedynie o niekonstytucyjności części przedmiotowej normy. Zatem skutki tego wyroku obowiązują na przyszłość, a nie z mocą wsteczną, co skutkuje wyłączeniem możliwości zastosowania art.417 ¹ k.c. Mianowicie, Trybunał wskazał na niekonstytucyjność istnienia zróżnicowania praw opiekunów ze względu na wiek podopiecznego, kiedy niepełnosprawność powstała. Zatem z charakteru i przyczyn naruszenia zasady równości wynikającej z art.32 Konstytucji nie wynika ani nakaz podwyższenia zasiłku dla opiekuna przyznanego takim osobom jako powód, ani przyznania takim osobom pełnego świadczenia pielęgnacyjnego na nowych zasadach. Niewprowadzenie takiego przepisu nie stanowi zatem niewykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego (K 38/13), który chciał podkreślić, iż ustawodawca obowiązany jest precyzyjnie określić racjonalne przesłanki, od których uzależni w przyszłości zróżnicowany poziom świadczenia dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, jednakże z przedmiotowej niekonstytucyjności i uzasadnienia wyroku (K 38/13) nie da się wyprowadzić konkretnego wskazania, w jaki sposób ustawodawca ma to uczynić.

Natomiast w wypadku wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 grudnia 2013r. wydanego w sprawie K 27/13 Trybunał Konstytucyjny, mimo tzw. stwierdzenia prostego niezgodności art.11 ust. l i 3 ustawy z dnia 07.12.2012r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw z art.2 Konstytucji, to nie stanowi on również prejudykatu bezprawności działania legislatywy do domagania się odszkodowania za bezprawie legislacyjne.

Sąd oddalił powództwo także z uwagi na brak wykazania przez powoda poniesienia szkody pozostającej w adekwatnym związku przyczynowym (art.361 § 1 k.c.). Należy podkreślić, iż świadczenie pielęgnacyjne jest przyznawane wyłącznie na wniosek, a nie z urzędu, jak również nie przysługuje ono z mocy ustawy.

Należy podkreślić, iż powód otrzymywał w okresie objętym pozwem cały czas zasiłek dla opiekuna w wysokości 520,00 zł, który to zasiłek został mu przyznany na jego wniosek.

Sąd uznał, iż oprócz braku przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa po stronie powoda nie zaistniała szkoda majątkowa w określonej przez niego wysokości. Szkoda taka wystąpiłaby tylko wtedy, gdyby powód został pozbawiony jakichkolwiek świadczeń lub też otrzymywałby je w niższej wysokości niż dotychczasowej tj. 520,00 zł. Inna podstawa prawna wypłacanego świadczenia nie ma żadnego znaczenia. Zdaniem sądu żądanie powoda wypłacenia tytułem odszkodowania różnicy pomiędzy świadczeniem pielęgnacyjnym wypłacanym na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych a zasiłkiem dla opiekuna wypłacanym na podstawie ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów nie znajduje zastosowania. Różny jest krąg adresatów i warunki wypłacenia świadczeń. I powód w żaden sposób nie udowodnił, że należało mu się inne świadczenie od tego wypłaconego.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w pkt 1 wyroku.

Podstawę rozstrzygnięcia zawartego w pkt 2 wyroku stanowi przepis art.102 k.p.c. - trudna sytuacja finansowa powoda.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł powód za pośrednictwem swojego pełnomocnika zaskarżając wyrok w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił :

• naruszenie prawa materialnego, tj.:

- art. 417 ¹ § 4 k.c. przez jego niezastosowanie i błędne uznanie, że w świetle orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 38/13 z dnia 21 października 2014 roku oraz ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych wraz z ustawami ją zmieniającymi, powodowi J. K. (1) nie przysługuje roszczenie odszkodowawcze w stosunku do Skarbu Państwa w związku z pozbawieniem go prawa do świadczenia pielęgnacyjnego oraz niezasadnym różnicowaniem przyznawania świadczeń rodzinnych dla opiekunów osób niepełnosprawnych ze względu na datę powstania niepełnosprawności osoby niepełnosprawnej,

- art. 417 ¹ § 4 k.c. przez błędne uznanie, że powód nie doznał uszczerbku na majątku w związku z wprowadzeniem art. 11 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw oraz z art. 17 ust. 1 lit. b ustawy o świadczeniach rodzinnych, o art. 417 ¹ § 4 k.c. poprzez błędne niezastosowanie tego przepisu polegające na uznaniu, że pozwany Skarb Państwa nie ponosi odpowiedzialności odszkodowawczej za zaniechanie legislacyjne dotyczące treści art. 17 ust. 1 b ustawy o świadczeniach rodzinnych w zakresie w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności,

Powołując się na powyższe zarzuty skarżący wnosił o:

• zmianę zaskarżonego wyroku w całości i zasądzenie na rzecz powoda odszkodowania w wysokości 30.771,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, liczonymi od kwoty 8.471,00 zł od dnia 10.07.2018 roku do dnia zapłaty, od kwoty 22.300,00 zł od dnia doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty,

• zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powoda jest bezzasadna.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie nie jest sporny skoro apelacja zawiera jedynie zarzuty naruszenia prawa materialnego.

Na pierwszy plan wysuwa się zarzut naruszenia art. 417 ¹§4 k.c., który w ocenie skarżącego stanowi podstawę dochodzenia roszczenia w niniejszej sprawie.

Sąd Rejonowy nie naruszył jednak dyspozycji art. 417 ¹§4 k.c. Norma ta stanowi źródło odpowiedzialności deliktowej. Przesłankami jej są: bezprawne zaniechanie wydania aktu normatywnego ( którego obowiązek wydania wynika z przepisu prawa) , szkoda oraz normalny związek przyczynowy pomiędzy bezprawnym zaniechaniem legislacyjnym, a powstaniem szkody.

Poczynione w sprawie ustalenia – w głównej mierze – w oparciu o dokumenty złożone przez powoda prowadzą do wniosku, iż żaden z w/w warunków nie został spełniony. W zaistniałej sytuacji brak było podstaw do uwzględnienia żądania.

Rozważania Sądu I instancji zawarte w motywach pisemnych zaskarżonego wyroku są poprawne jurydycznie i wyczerpujące. Nawiązują nie tylko do wypracowanej w judykaturze wykładni przepisu art. 417 ¹§4 k.c., ale także do poglądów zaprezentowanych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Stanowisko sądu I instancji koresponduje także z poglądami jakie na tle spraw o bardzo zbliżonym stanie faktycznym były dotychczas wyrażone przez sądy powszechne. Nie pozostaje ono jednocześnie w opozycji do kierunku orzecznictwa wypracowanego w postępowaniu sądowo-administracyjnym.

Tytułem przypomnienia należy jedynie wskazać, iż delikt legislacyjny polegający na zaniechaniu wydania normy określonej treści ma miejsce wówczas, gdy istniał po stronie ustawodawcy obowiązek wydania aktu normatywnego, a więc że doszło do bezczynności prawodawcy.

W judykaturze ugruntowane jest zapatrywanie, że zaniechaniem legislacyjnym skutkującym odpowiedzialnością odszkodowawczą Skarbu Państwa może być niewydanie ustawy, której obowiązek wydania przewiduje inna ustawa. Obowiązek ten musi być wyrażony w sposób jednoznaczny, wyłączający możliwości jego ustalenia dopiero w drodze wykładni dokonanej przez Sąd (por. np. uchwała SN z 9.07.2006 r. III CZP 37/06, OSNC 2007/4/56 i wyrok SN z 29.06.2012 r. I CSK 547/11).

Myśl ta przyświecała Sądowi Najwyższemu rozpoznającemu sprawę I CK 143/03 (por. wyrok SN z 24.09.2003r., OSNC 2004/11/179), który podkreślił, że jedynie przyjęcie rozwiązań niepełnych i fragmentarycznych może uzasadniać przyjęcie „bezprawia legislacyjnego”.

Aspektem wymogów formalnych dla istnienia zaniechania legislacyjnego i jego zakresu zajmował się Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 4 grudnia 2001r. w sprawie SK 18/00. Wyraził on zapatrywanie, że przepis nakładający obowiązek wydania odpowiednich przepisów musiał określać przynajmniej minimalną treść składającą się, na prawo podmiotowe, a w szczególności adresatów uprawnionych do dochodzenia roszczenia i zobowiązanych do spełnienia świadczenia składającego się na treść roszczenia, jak również jego zakres. Podkreślono nadto, że zaniechanie legislacyjne należy pojmować ścieśniająco tzn. może ono wchodzić w grę jedynie w wypadkach wyjątkowych, tj. wówczas, gdy obowiązek wydania normy prawnej jest niebudzący wątpliwości tak, ażeby woli ustawodawcy co do wydania określonej ustawy nie potrzeba było domniemywać.

Konkludując, uznano że sądy nie mogą w procesie odszkodowawczym za bezprawie legislacyjne ustalać treści niewydanych przepisów. Rozumowanie to opiera się na stwierdzeniu, że przepisy dotyczące odpowiedzialności odszkodowawczej, w tym zaniechanie legislacyjne, są formą ochrony istniejących praw podmiotowych nie zaś źródłem ich kreacji czy określeniu ich zakresu. Sądy bowiem nie mogą zastępować ustawodawcy w tym zakresie.

Tak stawiane wymogi nie zostały spełnione w rozpoznawanej sprawie.

Do odmiennych wniosków nie prowadzi także wywód prawny zaprezentowany przez Trybunał Konstytucyjny w szczególności w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 października 2014 roku wydanym w sprawie K 38/13. Trybunał stwierdził, że przepis art. 16a ust 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2003r., poz. 559 i 567) jest zgodny z art. 2, art. 32 ust 1 i art. 69 Konstytucji RP, zaś w doniesieniu do art. 17 ust 1b tej ustawy w zakresie w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobami niepełnosprawnymi po ukończeniu przez nich wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności uznano, że jest on niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji.

Niekwestyjnym jest, że do chwili obecnej w/w przepis nie uległ dalszej modyfikacji w toku działań legislacyjnych. Powyższe jednakże – co już sygnalizowano wyżej – jest niewystarczające do przyjęcia odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa.

Stanowisko apelacji odwołuje się co prawda do w/w wyroku, jednakże prezentowane rozumowanie Trybunału jest potraktowane wybiórczo. W uzasadnieniu wyroku organ ten wyraźnie stwierdził, że nie akceptuje poglądu wyrażonego przez wnioskodawcę w odniesieniu do przesłanki wymienionej w art. 17 ust. 1b powołanej ustawy. Wnioskodawca starał się wykazać, że ograniczenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie kryterium wieku powstania niepełnosprawności jest niekonstytucyjne, ponieważ w sposób niezasadny ogranicza grupę uprawnionych do tego świadczenia. Trybunał natomiast stwierdził, że zastosowanie takiej przesłanki jest dopuszczalne. Zdaniem Trybunału można odmiennie ukształtować reguły wypłacania świadczeń dla tych osób, które sprawują opiekę nad niepełnosprawnymi dziećmi. Reasumując, uznał więc, że przesłanka określona w art. 17 ust. 1 b powołanej ustawy nie narusza zasady równości w takim zakresie, w jakim stanowi podstawę różnicowania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego według wspomnianego wcześniej podziału na dwie kategorie opiekunów.

Rozważając odnośnie przyszłej w tej mierze legislacji Trybunał podniósł, że ustawodawca może przyjąć odmienne zasady przyznawania świadczeń opiekuńczych względem opiekunów niepełnosprawnych dzieci. Niezależnie od przyjętych rozwiązań kryterium przyznania świadczeń powinna być w każdym wypadku ocena faktycznej sytuacji finansowej ich potencjalnych beneficjentów. Podkreślono nadto, że okres życia, w którym pojawia się niepełnosprawność może mieć związek z oceną posiadania przez daną osobę majątku pozwalającego na samodzielne zapewnienie sobie godziwej egzystencji. Trybunał nie przesądził jaki model ustalenia świadczeń dla tych opiekunów należy przyjąć. Ustawodawca ma w tym względzie pewien margines swobody. Jak wskazał Trybunał w motywach swojego orzeczenia skutkiem wejścia w życie powołanego wyroku nie było ani uchylenie art. 17 ust. 1b przytoczonej wyżej ustawy, ani też uchylenie decyzji przyznających świadczenia, ani wykreowanie „prawa” do żądania świadczenia dla opiekunów dorosłych niepełnosprawnych, jeżeli niepełnosprawność podopiecznych nie powstała w okresie dzieciństwa.

Podsumowując dotychczasowe rozważania należy stwierdzić, iż zdefiniowana wyżej bezprawność legislacyjna warunkująca odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa na podstawie art. 417 ¹§4 k.c. nie zaistniała. Trybunał Konstytucyjny nie określił jakiej treści norma prawna ma zostać uchwalona ( nie miał zresztą nawet do tego umocowania). Jednocześnie nie wykreował takiej normy. Wskazał na potrzebę nowelizacji w/w przepisu powołanej ustawy, jednakże uznał autonomię ustawodawcy, któremu przysługuje pewna swoboda w zakresie ukształtowania pozycji prawnej opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych. Reasumując, nie nakazał wydania przepisu prawa określonej treści. Wywody zatem autora apelacji w tej mierze należało uznać za nietrafne i stanowiące polemikę z prawidłową oceną prawną dokonaną przez Sąd Rejonowy.

Ma rację Sąd I instancji, że w realiach rozpoznawanej sprawy nie doszło do spełnienia kolejnej przesłanki wskazanej w przepisie art. 417 ¹§4 k.c. Autor pozwu nie wykazał, że poniósł szkodę w związku z zaniechaniem legislacyjnym. Co już sygnalizowano wyżej, odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa za zaniechanie normatywne należy ograniczyć do wypadku wyrządzenia szkody przez niewydanie aktu normatywnego, którego obowiązek wydania przewiduje przepis prawa (por. także wyrok SN z 29.06.2012 r. I CSK 547/11, OSP 2012/12/121, Legalis Nr 544235).

Pojawia się zatem pytanie, czy była możliwość zapobieżeniu uszczuplenia świadczeń pielęgnacyjnych w innym trybie, co eliminowałoby powstanie szkody.

Istnieje szereg przykładów w praktyce sądowo-administracyjnej, które wskazują, że po wydaniu wyroku przez Trybunał Konstytucyjny w sprawie K 38/13, sporne świadczenia pielęgnacyjne były, wnioskującym o nie, przyznawane (por. np. wyrok NSA z dnia 5.X.2018r., I OSK 2763/17, Legalis 1331969, wyrok NSA z 13.04.2018r., I OSK 82/18, Legalis 1760793, wyrok NSA z 21.02.2018r., I OSK 2758/17, Legalis 17178/65, wyrok NSA z 4.11.2016r., I OSK 1758/16 Legalis 1554336, wyrok NSA z 5.12.2017r., I OSK 1079/17 Legalis 1727535, wyrok NSA z 2.06.2017r., I OSK 108/17 Legalis 1649787, wyrok WSA w Rzeszowie z 9.IX.2016r., II SA/Rz 1656/15, Legalis 1545707, wyrok NSA z 6.07.2016r., I OSK 223/16, Legalis 1511372, wyrok WSA z Łodzi z 23.08.2016r., II SA/Łd 422/16, Legalis 1539803, wyrok WSA w Bydgoszczy z 1.06.2015r., II SA/Bd 366/15, Legalis Nr 1338199 wyrok WSA w Poznaniu z 23.10.2014r., IV SA/Po 969/14, Legalis 1104896).

W sprawie bezspornym jest, że powód z wnioskiem o przyznanie takowego świadczenia nie występował. Tryb dochodzenia świadczenia w postępowaniu administracyjnym i sądowo-administracyjnym nie został więc w żaden sposób uruchomiony. Skoro tak to nie sposób mówić o szkodzie w sytuacji gdy powód nie wykorzystał istniejących instrumentów prawnych w tym zakresie a trzeba podkreślić iż świadczenie pielęgnacyjne jest świadczeniem przyznawanym każdorazowo na wniosek.

Abstrahując od wcześniejszych wywodów podnieść trzeba, że szkoda w postępowaniu cywilnym winna być tak określona co do wysokości, ażeby można ją było poddać weryfikacji w oparciu o sprawdzalne kryteria. Fakt, że nie wiadomo jak, kiedy i w jaki sposób zostanie uregulowana sytuacja prawna opiekunów dorosłych niepełnosprawnych uniemożliwia dokonanie tej weryfikacji.

Mając zatem na uwadze przedstawione ustalenia, rozważania i powołane w nich przepisy na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono o oddaleniu apelacji jako całkowicie niezasadnej.

O kosztach procesu Sądu II instancji rozstrzygnięto na podstawie art. 102 k.p.c. stosując wyrażone w nim zasady słuszności. Dochodzącym roszczenie jest opiekun osoby niepełnosprawnej obecnie już zmarłej, który sprawował nad nią pieczę. Charakter roszczenia oraz powstałe przy rozstrzyganiu poważne zagadnienia prawne uzasadniały, ażby powoda obciążyć kosztami procesu za instancję odwoławczą jedynie częściowo.

Jarosław Gołębiowski Paweł Hochman Dariusz Mizera