Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 6 maja 2024 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, w sprawie o sygn. akt XII GC 341/24 w punkcie 1. zasądził od pozwanego Fabryka (...) spółki akcyjnej z siedzibą w Ł. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 93.062,32 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 15 listopada 2023 roku do dnia zapłaty, a w punkcie 2. zasądza od pozwanego Fabryka (...) spółki akcyjnej z siedzibą w Ł. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 10.071 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia uprawomocnia się orzeczenia do dnia zapłaty.

/wyrok, k. 138/

W uzasadnieniu opisanego orzeczenia Sąd I Instancji ustalił, że 22 stycznia 2015 roku pomiędzy (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (jako sprzedawcą) a Fabryka (...) spółką akcyjną w Ł. (jako odbiorcą) zawarta została umowa kompleksowa dostarczania paliwa gazowego nr 46/16/0626241258/2015, na podstawie której sprzedawca zobowiązał się do dostarczać paliwo gazowe w postaci gazu ziemnego wysokometanowego F, przy ciśnieniu nie niższym niż 100 kPa, do instalacji znajdującej się w obiekcie odbiorcy w Ł. przy ul. (...) oraz przenosić na odbiorcę własność dostarczonego mu paliwa gazowego (§ 1 ust. 1 umowy). Na dzień zawarcia umowy odbiorca został zakwalifikowany do grupy taryfowej sprzedawcy W – 6A i do grupy taryfowej OSD W-6A.1 (§ 1 ust. 3 umowy).

25 maja 2018 roku pomiędzy (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (jako sprzedawcą) a Fabryka (...) spółką akcyjną w Ł. (jako odbiorcą) zawarty został aneks do umowy kompleksowej z dnia 22 stycznia 2015 roku, w związku ze skorzystaniem przez odbiorcę z oferty „Indywidualnej wyceny paliwa gazowego”, dającej możliwość prowadzenia rozliczeń przez czas, na jaki zwarty jest aneks w oparciu o indywidualną cenę paliwa gazowego odbieranego przez odbiorcę we wszystkich miejscach odbioru objętych aneksem.

Zgodnie z § 2 ust. 1 aneksu, indywidualna cena paliwa gazowego określona w aneksie, w związku z decyzją odbiorcy o skorzystaniu z przedstawionych w ofercie warunków, na jakich może być zawarty aneks i po zastosowaniu przez sprzedawcę wynikających stąd kryteriów, wynosiła 11,096 gr/kWh.

Zgodnie z § 2 ust. 2 aneksu, w okresie obowiązywania aneksu odbiorca, we wszystkich miejscach odbioru objętych aneksem, miał być rozliczany na podstawie indywidualnej ceny paliwa gazowego określonej ust. 1.

Zgodnie z § 2 ust. 4 zd. 1 aneksu, w dniu zawarcia aneksu odbiorca był zakwalifikowany, zgodnie z zasadami zawartymi w Taryfie, do grupy taryfowej sprzedawcy BW-6.

Zgodnie z § 3 ust. 1 aneksu, w okresie od dnia 1 stycznia 2019 roku do dnia 31 grudnia 2020 roku odbiorca zobowiązał się odebrać łącznie 6.329.148 kWh paliwa gazowego zgodnie z załącznikiem nr 1 do aneksu, przy czym ilości podane w załączniku nr 1 nie mogą zmniejszać rocznej ilości umownej zamówionej wcześniej na podstawie umowy w danym miejscu odbioru objętym aneksem, mogą ją jedynie zwiększać lub pozostawić na tym samym poziomie.

Zgodnie z § 5 aneksu, każdego miesiąca gazowego miała być wystawiana faktura wstępna, której wysokość miała być obliczona jako suma następujących składników:

a)  25% należności za paliwo gazowe wyznaczonej według cen i ustalonych w umowie ilości zamówionego na dany miesiąc gazowy paliwa gazowego;

b)  części opłaty za usługę dystrybucji albo przesyłania paliwa gazowego w wysokości wynikającej z aktualnej taryfy właściwego operatora, w której zawarte będzie 25% opłaty zmiennej oraz 25% opłaty stałej, ustalonej w oparciu o zamówione na dany miesiąc gazowy ilości paliwa gazowego oraz zamówioną moc umowną.

Termin płatności faktur wstępnych ustalono na 10 i 20 dzień każdego miesiąca roku umownego.

Zgodnie z § 6 ust. 1 aneksu, aneks został zawarty na czas oznaczony do dnia 31 grudnia 2020 roku i obowiązywał od dnia jego podpisania. Cena indywidualna i warunki płatności określone w aneksie obowiązywały w okresie od 1 stycznia 2019 roku do 31 grudnia 2020 roku.

Zgodnie z § 7 ust. 1 aneksu, odbiorca zobowiązany był do odbioru Kontraktowych Ilości Obowiązkowych (KIO), określonych na podstawie formuły: KIO = 80% * IKs, gdzie IKs oznacza skorygowaną ilość kontraktową paliwa gazowego obliczaną według formuły: IKs = IK – SW – NI, gdzie:

IK oznacza łączną zamówioną ilość paliwa gazowego określoną w załączniku nr 1 do aneksu;

SW oznacza nieodebrane ilości paliwa gazowego, spowodowane działaniem siły wyższej;

NI oznacza niedostarczone ilości paliwa gazowego z powodu niezgodnych z umową parametrów jakościowych i wielkości ciśnień.

Zgodnie z § 7 ust. 2 aneksu, jeżeli odbiorca, z przyczyn od niego zależnych, nie odbierze w okresie obowiązywania aneksu Kontraktowych Ilości Obowiązkowych ustalonej zgodnie z ust. 1, zobowiązany będzie do zapłaty sprzedawcy kary umownej za każdą 1 kWh paliwa gazowego, stanowiącą różnicę między KIO a ilością faktycznie odebraną w wysokości 65% indywidualnej ceny za paliwo gazowe określonej w aneksie, obowiązującej w dniu wygaśnięcia aneksu.

Zgodnie z § 7 ust. 3 aneksu, odbiorca jest zobowiązany do zapłaty kary umownej, o której mowa w ust. 2, w terminie 14 dni od dnia wystawienia przez sprzedawcę właściwego dokumentu księgowego zawierającego wyliczenie kary umownej.

Zgodnie z załącznikiem nr 1 do aneksu, odbiorca zobowiązał się do odebrania w okresie obowiązywania ceny indywidualnej łącznie 6.329.148 kWh paliwa gazowego, tj.: w styczniu 2019 roku – 503703 kWh, w lutym 2019 roku – 542734 kWh, w marcu 2019 roku – 431001 kWh, w kwietniu 2019 roku – 178425 kWh, w maju 2019 roku – 158852 kWh, w czerwcu 2019 roku – 91072 kWh, w lipcu 2019 roku – 52988 kWh, w sierpniu 2019 roku – 103600 kWh, we wrześniu 2019 roku – 192182 kWh, w październiku 2019 roku – 249405 kWh, w listopadzie 2019 roku – 362407 kWh, w grudniu 2019 roku – 298205 kWh i takie same wartości dla każdego miesiąca 2020 roku jak w odpowiednim miesiącu w roku 2019.

Z tytułu sprzedaży paliwa gazowego dla punktu poboru (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wystawiła Fabryka (...) spółce akcyjnej faktury VAT:



nr 53067/127/2019/F w dniu 6 lutego 2019 roku na kwotę 45.678,65 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w ilości 506.876 kWh w okresie od 1 stycznia 2019 roku do 31 stycznia 2019 roku;



nr 53067/130/2019/F w dniu 7 marca 2019 roku na kwotę 17.987,79 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 357.479 kWh w okresie od 31 stycznia 2019 roku do 28 lutego 2019 roku;



nr 53067/133/2019/F w dniu 5 kwietnia 2019 roku na kwotę 17.920,44 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 297.969 kWh w okresie od 28 lutego 2019 roku do 31 marca 2019 roku;



nr 53067/136/2019/F w dniu 8 maja 2019 roku na kwotę 16.674,03 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 164.678 kWh w okresie od 31 marca 2019 roku do 30 kwietnia 2019 roku;



nr 53067/139/2019/F w dniu 5 czerwca 2019 roku na kwotę 5.245,29 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 81.614 kWh w okresie od 30 kwietnia 2019 roku do 31 maja 2019 roku;



nr 53067/142/2019/F w dniu 4 lipca 2019 roku na kwotę 6.624,40 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 57.422 kWh w okresie od 31 maja 2019 roku do 30 czerwca 2019 roku;



nr 53067/145/2019/F w dniu 7 sierpnia 2019 roku na kwotę 6.831,42 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 38.720 kWh w okresie od 30 czerwca 2019 roku do 31 lipca 2019 roku;



nr 53067/148/2019/F w dniu 6 września 2019 roku na kwotę 6.999,56 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 65.108 kWh w okresie od 31 lipca 2019 roku do 31 sierpnia 2019 roku;



nr 53067/149/2019/F w dniu 7 października 2019 roku na kwotę 1.707,77 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 55.259 kWh w okresie od 31 sierpnia 2019 roku do 30 września 2019 roku;



nr 53067/154/2019/F w dniu 8 listopada 2019 roku na kwotę 8.646,27 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 148.345 kWh w okresie od 30 września 2019 roku do 31 października 2019 roku;



nr 53067/157/2019/F w dniu 5 grudnia 2019 roku na kwotę 17.447,33 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 261.583 kWh w okresie od 31 października 2019 roku do 30 listopada 2019 roku;



nr 53067/160/2020/F w dniu 8 stycznia 2020 roku na kwotę 19.317,09 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 240.346 kWh w okresie od 30 listopada 2019 roku do 31 grudnia 2019 roku;



nr 53067/163/2020/F w dniu 7 lutego 2020 roku na kwotę 16.968,11 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 328.225 kWh w okresie od 31 grudnia 2019 roku do 31 stycznia 2020 roku;



nr 53067/166/2020/F w dniu 6 marca 2020 roku na kwotę 968,42 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 236.169 kWh w okresie od 31 stycznia 2020 roku do 29 lutego 2020 roku;



nr 53067/172/2020/F w dniu 7 maja 2020 roku na kwotę 5.906,31 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 94.374 kWh w okresie od 31 marca 2020 roku do 30 kwietnia 2020 roku;



nr 53067/175/2020/F w dniu 4 czerwca 2020 roku na kwotę 924,96 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 41.674 kWh w okresie od 30 kwietnia 2020 roku do 31 maja 2020 roku;



nr 53067/178/2020/F w dniu 7 lipca 2020 roku na kwotę 561,43 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 11.077 kWh w okresie od 31 maja 2020 roku do 30 czerwca 2020 roku;



nr 53067/179/2020/F w dniu 6 sierpnia 2020 roku na kwotę 2.392,33 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 9.654 kWh w okresie od 30 czerwca 2020 roku do 31 lipca 2020 roku;



nr 53067/182/2020/F w dniu 4 września 2020 roku na kwotę 3.879 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 44.349 kWh w okresie od 31 lipca 2020 roku do 31 sierpnia 2020 roku;



nr 53067/185/2020/F w dniu 6 października 2020 roku na kwotę 4.584,69 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 36.275 kWh w okresie od 31 sierpnia 2020 roku do 30 września 2020 roku;



nr 53067/188/2020/F w dniu 5 listopada 2020 roku na kwotę 11.772,66 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 166.921 kWh w okresie od 30 września 2020 roku do 31 października 2020 roku;



nr 53067/191/2020/F w dniu 7 grudnia 2020 roku na kwotę 3.923,77 zł brutto za pobrane paliwo gazowe w łącznej ilości 175.029 kWh w okresie od 31 października 2020 roku do 30 listopada 2020 roku.

Fabryka (...) spółka akcyjna nie odebrała całości zamówionego gazu, bo była pandemia, ludzie wtedy chorowali, była mniejsza produkcja i trudności ze sprowadzeniem surowców, w konsekwencji pozwana mniej produkowała. Produkcja spadła nawet w granicach 50 % od marca do końca 2020 roku. Te problemy z surowcem zaczęły się jak w Chinach była pandemia, tj. od około października 2019 roku.

25 października 2023 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wystawiła Fabryka (...) spółce akcyjnej notę obciążeniową nr 51/23/10/713 na kwotę 93.062,32 zł tytułem kary umownej za niedotrzymanie warunków umowy, z terminem płatności oznaczonym na dzień 14 listopada 2023 roku.

Pismem opatrzonym datą 15 listopada 2023 roku, a doręczonym w dniu 23 listopada 2023 roku, (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wezwała Fabryka (...) spółkę akcyjną do zapłaty kwoty 93.062,32 zł wynikającej z dokumentu nr 51/23/10/713 – w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd uznał, że nota obciążeniowa była zasadna, a powstały przesłanki do obciążenia pozwanego karą umowną za nieodebranie paliwa gazowego w umówionej ilości. Skoro w aneksie strony ustaliły także Kontraktową Ilość Obowiązkową odebrania paliwa gazowego na 80% wskazanego zapotrzebowania. W przypadku nieodebrania Kontraktowej Ilości Obowiązkowej, z przyczyn zależnych od pozwanej, miała zostać naliczona kara umowna za każdą 1 kWh paliwa gazowego, stanowiąca różnicę między Kontraktową Ilością Obowiązkową a ilością faktycznie odebraną w wysokości 65% indywidualnej ceny za paliwo gazowe. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że w czasie obowiązywania aneksu z dnia 25 maja 2018 roku pozwana nie odebrała umówionej ilości paliwa gazowego. W związku z powyższym, powódka obciążyła ją karą umowną w wysokości 93.062,32 zł, wystawiając w tym zakresie notę obciążeniową nr 51/23/10/713 z dnia 25 października 2023 roku, z terminem płatności do dnia 14 listopada 2023 roku. Zdaniem Sądu obciążenie karą umowną było zasadne. Zgodnie z art. 483 § 1 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Kara umowna pełni funkcję zryczałtowanego odszkodowania za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, która ma dyscyplinować dłużnika, mobilizując go do należytego wykonania umowy, i zabezpieczać właściwe wykonanie umowy. Pełni również funkcję symplifikacyjną, ułatwiając wierzycielowi dochodzenie należności z tego tytułu w procesie – nie ma on obowiązku udowadniania szkody i jej wysokości, a jedynie skuteczne zastrzeżenie kary umownej oraz nienależyte wykonanie lub niewykonanie zobowiązania przez dłużnika.

Mając na uwadze ustalony w sprawie stan faktyczny Sądu uznał, że w sprawie nie zaistniały przesłanki do miarkowania wysokości kary umownej.

Sąd nie stwierdził, aby powódka czyniła ze swego prawa użytek, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego i naruszył art. 5 k.c. Pozwana na podstawie zawartego aneksu zobowiązała się odebrać określoną ilość paliwa gazowego, przy czym określone ilości nie mogły zmniejszać rocznej ilości umownej zamówionej wcześniej na podstawie umowy w danym miejscu odbioru objętym aneksem, mogły ją jedynie zwiększać lub pozostawić na tym samym poziomie. Pozwana nie wywiązała się z zawartej umowy i nie odebrała zadeklarowanej ilości paliwa gazowego, a zatem powódka wniosła pozew o zapłatę kary umownej. Pozwana podnosząc zarzut naruszenia art. 5 k.c. powinna wykazać okoliczności świadczące o możliwości zastosowania tego przepisu. Jak wskazuje się w doktrynie, ciężar udowodnienia okoliczności świadczących o nadużywaniu prawa spoczywa na tej stronie procesu, która z faktu nadużycia prawa podmiotowego wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne (zob. M. Gutowski [red.], Kodeks cywilny. Komentarz, Legalis 2021, kom. do art. 5, pkt V.D.5). Pozwana nie przedstawiła jednak okoliczności, które mogłyby świadczyć o możliwości zastosowania art. 5 k.c., jak również takich okoliczności nie udowodniła.

Sąd nie uwzględnił również podniesionego przez pozwaną zarzutu przedawnienia. Termin przedawnienia roszczenia wynosił w tej sprawie dwa lata (art. 554 k.c. w zw. z art. 555 k.c.) i rozpoczynał swój bieg od dnia, w którym roszczenie o karę umowną stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie (art. 120 § 1 k.c.). Umowa nie przewidywała postanowień dotyczących wymagalności roszczenia o zapłatę kary umownej, a zatem należało przyjąć, że stałoby się ono wymagalne niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do zapłaty (art. 455 k.c.). Takie wezwanie mogło nastąpić niezwłocznie po ustaleniu zmniejszonego poboru gazu, a ustalenie tej okoliczności – po zakończeniu obowiązywania aneksu do umowy kompleksowej (§7 ust. 2 odwoływał się do łącznej ilości zamówionego paliwa gazowego), czyli najwcześniej 2 stycznia 2021 roku. Bieg terminu przedawnienia kończy się z ostatnim dniem roku kalendarzowego (art. 118 k.c.), a zatem doszłoby do tego z dniem 31 grudnia 2023 roku. Pozew o zapłatę należności został jednak złożony już w dniu 28 grudnia 2023 roku i skutecznie przerwał bieg terminu przedawnienia. Albowiem powód ma prawo przy rodzaju spraw jak objętych pozwem sam decydować o terminie wezwania dłużnika do zapłaty, i sam zatem kreuje datę początkową wymagalności świadczenia. Jak zrobił w przedmiotowej sprawie powód, decydując się na naliczonej kary dopiero po zakończeniu obowiązywania umowy, zwłaszcza, ze ilość odebranego surowca została określona globalnie na cały okres jej trwania.

/uzasadnienie, k. 143-148/

Apelację od opisanego orzeczenia wyroku złożył pozwany, zaskarżając orzeczenie w całości i wnosząc o jego zmianę i oddalenie powództwa w całości. Skarżący wniósł również o koszty procesu za obie instancje.

Skarżący zarzucił naruszenie przepisów postępowania cywilnego, art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

- błędną ocenę aneksu z dnia 25 maja 2018 roku bez uwzględnienia treści załącznika 1, stanowiącego jego integralną część, która to ocena doprowadziła do wniosku, że strony uzgodniły jedną wartość w postaci łącznej ilości zamówionego paliwa, tym samym poszczególne miesiące roku pozostawały bez żadnego znaczenia dla całości umowy i zgodnego zamiaru stron,

- ocenę dowodu z postaci zeznań Prezesa Zarządu pozwanej w zakresie określenia ilości zamawianego paliwa przez przedstawiciela powódki, co powinno prowadzić do konkluzji, iż powódka korzysta ze swojego prawa sprzecznie z jego społeczno-gospodarczym celem, wykorzystując rolę monopolisty, zawyżając wartości nabywane przez klientów i kreując podstawę do naliczania kar umownych.

- błąd w ustaleniach faktycznych poprzez nieprawidłowe ustalenie zgodnego zamiaru stron i celu umowy, to jest uznaniu, że pozwany był zobowiązany do odbioru paliwa przez cały okres objęty aneksem, zamiast uznania, że był zobowiązany do odbioru w konkretnych miesiącach trwania aneksu i w konsekwencji do błędnego ustalenia, że kara umowna z § 7 ust. 2 aneksu była możliwa do ustalenia dopiero po zakończeniu umowy;

W zakresie naruszenia przepisów prawa materialnego pozwany wskazał na naruszenie;

- art. 483 § 1 k.c. w zw. z art. 58 § 1 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznania, że zastrzeżona w § 7 ust. 2 aneksu kara umowna została zastrzeżona za nieodebranie paliwa gazowego a nie za niezapłacenie ceny za to paliwo, zaś obowiązek odbioru miał jedynie charakter pochodny;

- art. 65 § 2 k.c. w zw. § 7 ust 2 aneksu poprzez dokonanie wadliwej interpretacji zgodnego zamiaru stron i celu umowy i uznaniu, że pozwany był zobowiązany do odbioru łącznej ilości paliwa w całym okresie umowy a nie różnych ilości w czasie całego trwania umowy i że kara umowna możliwa była do ustalenia po zakończeniu umowy;

- art. 554 k.c. w zw. z art. 555 k.c. w zw. z art. 120 k.c. poprzez niezastosowanie i uznanie przez Sąd, że doszło do przedawnienia znacznej części roszczenia powódki, podczas gdy kara umowna powinna być określona za każdy miesiąc osobno, tym samym bieg przedawnienia rozpoczynał się w zakresie każdej raty miesięcznej kary umownej osobno od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby powódka podjęła czynności w najwcześniejszych możliwych terminach – to jest wystawienia poszczególnych faktur za odbiór paliwa;

- art. 483 § 1 k.c. w zw. z art. 471 k.c. poprzez nieprawidłowe zastosowanie i uznanie, że do niewykonania zobowiązania w postaci nieodebrania zamówionej ilości paliwa gazowego doszło na skutek okoliczności za które odpowiada pozwany, podczas gdy połowa okresu przypadała na czas pandemii Covid-19, która przyczyniła się do nieodebrania zamówionej ilości paliwa a zatem do niewykonania zobowiązania doszło wskutek siły wyższej;

- art. 484 § 2 k.c. poprzez niezastosowanie i niezmniejszenie kary umownej podczas gdy pozwany wykonał zobowiązanie w znacznej części (60%), a z okoliczności wynika, że powódka nie poniosła żadnej szkody w wyniku nieodebrania paliwa;

- art. 5 k.c. poprzez niezastosowanie i nie przyjęcie, że powódka czyniła ze swojego prawa użytek sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.

/apelacja, k. 150-157/

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania za II instancję. Powód odniósł się głównie do zarzutu miarkowania i nadużycia prawa podmiotowego milczeniem pomijając wszystkie zarzuty odnośnie przedawnienia roszczenia, zarówno te dotyczące sfery faktycznej jak i naruszenia art. 120 k.c.

/odpowiedź na apelację, k. 173-177/

Sąd Okręgowy w Łodzi, Sąd Gospodarczy zważył, co następuje:

apelacja jest całkowicie bezzasadna.

W ocenie Sądu mimo rozbudowanej sfery zarzutów w zakresie naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. i postawionego w apelacji zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych – stan faktyczny ustalony przez Sąd I instancji jest prawidłowy i został przyjęty w całości, za podstawę dla rozważań prawnych Sądu odwoławczego.

W istocie sfera ustaleń faktycznych sprowadzała się do przytoczenia treści umowy i aneksu oraz zestawienia faktur za paliwo gazowe. Cytując treść postanowień umownych, trudno popełnić błąd w zakresie ustalenia faktów. Sąd I instancji przede wszystkim przepisał istotne postanowienia umowne i zasadnicze postanowienia aneksu z dnia 25 maja 2018 roku. Wydaje się zatem, że uchybienia, jakie pozwany dostrzega w zakresie oceny materiału dowodowego i których źródła upatruje w błędnych ustaleniach faktycznych stanowią polemikę z wykładnią § 7 ust 2 aneksu z dnia 25 maja 2018 roku, zaś sfera wykładni postanowienia umownego należy do materii oceny prawnej. Dlatego też przytoczenie zarzutów odnośnie art. 233 § 1 k.p.c. oraz odnośnie art. 483 § 1 k.c. tworzy wrażenie powtarzania tej samej okoliczności kilkakrotnie, ponieważ istota apelacji sprowadza się jedynie do dwóch spornych elementów, zaś skarżący nie mając pewności od której strony powinien podważyć wykładnię umowy, próbuje ujmować ją zarówno w sferze procesowej jak i materialnoprawnej.

Aby uniknąć licznych powtórzeń wynikających z konstrukcji apelacji, należy zatem porządkując tę problematykę - podkreślić, że całość faktów ustalonych przez Sąd została przytoczona prawidłowo i bez żadnych uchybień. Nie ma miejsca w tej sferze na uchybienia faktyczne – albowiem Sąd zrekonstruował relacje kontraktowe na podstawie dokumentów, których treści nie kwestionowała żadna ze stron. Spór dotyczył głównie zatem oceny prawnej i ciężar analizy zostanie przeniesiony w tę sferę rozważań.

Na marginesie jedynie warto odnotować, że pozwany wyodrębnia trzy niezależne części zarzutów apelacyjnych, przez co liczba powtórzeń jeszcze wzrasta, chociaż mimo pewnych wątpliwości po wejściu w życie nowelizacji obowiązującej od 7 listopada 2019 roku – mamy jedynie dwie sfery zarzutów: procesowe i materialnoprawne.

Zgodnie z art. 368 § 1 ¹ k.p.c. w zarzutach co do podstawy faktycznej rozstrzygnięcia należy wskazać fakty ustalone przez sąd pierwszej instancji niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy lub istotne dla rozstrzygnięcia fakty nieustalone przez sąd pierwszej instancji. Po wprowadzeniu wskazanego przepisu pojawiła się wątpliwość na etapie konstruowania zarzutów apelacyjnych, czy omawiany przepis stanowi nową, odrębną podstawę zarzutów apelacyjnych, obok wskazania naruszeń przepisów prawa procesowego i naruszenia przepisów prawa materialnego - wyodrębniając trzecią kategorię zarzutów - błędy w ustaleniach faktycznych. Sąd Okręgowy w Łodzi stoi przy tym na stanowisku, że dodany przepis art. 368 § 1 ¹ k.p.c. nie stanowi o wprowadzeniu nowej kategorii zarzutów, lecz jedynie ma na celu doprecyzowanie wymogów formalnych apelacji tam, gdzie skarżący zarzuca błędy w ustaleniach zawartych w orzeczeniu Sądu I-instancji. Chodzi zatem jedynie o zdyscyplinowanie skarżących i usprawnienie kontroli instancyjnej tak, aby precyzyjnie wskazywać na błędnie ustalony fakt oraz przytoczyć treść prawidłowego ustalenia, jakie zdaniem apelującego sąd miał obowiązek poczynić -gdyby prawidłowo zastosował reguły postępowania dowodowego. Oznacza to, że w podstawie zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych należy wskazać właściwe przepisy procedury cywilnej oraz błędnie ustalony fakt - w następstwie tego naruszenia, a nadto wskazać precyzyjnie i zwięźle fakt, jaki powinien być wynikiem prawidłowego toku rozumowania (por. Wyrok SO w Łodzi z dnia 11 czerwca 2021 roku, sygn. akt XIII Ga 738/20). Prawidłowe rozróżnienie i zrozumienie tych podstaw pozwoliłoby sporządzić zwięzłą apelację, uniknąć trzykrotnego powtórzenia jednego i tego samego argumentu i uprościłoby wywód, pozwalając uniknąć zapętlenia.

Przechodząc do istoty środka zaskarżenia, należy zauważyć, że całość argumentacji o przedawnieniu przeważającej części roszczenia powoda wynika z próby przeforsowania wykładni § 7 ust. 2 aneksu w kierunku przyjęcia, że po każdym miesiącu rozrachunkowym powód powinien wystawiać notę obciążeniową z tytułu nieodebranego paliwa gazowego.

Zgodnie z § 7 ust. 2 aneksu, jeżeli odbiorca, z przyczyn od niego zależnych, nie odbierze w okresie obowiązywania aneksu Kontraktowych Ilości Obowiązkowych ustalonej zgodnie z ust. 1, zobowiązany będzie do zapłaty sprzedawcy kary umownej za każdą 1 kWh paliwa gazowego, stanowiącą różnicę między KIO a ilością faktycznie odebraną w wysokości 65% indywidualnej ceny za paliwo gazowe określonej w aneksie, obowiązującej w dniu wygaśnięcia aneksu.

Postanowienie umowne odnosi się do terminu obowiązywania aneksu, czyli okresu od 31 stycznia 2019 roku do dnia 31 grudnia 2020 roku. Aneks miał zatem obowiązywać przez okres 2 lat, zaś ilość ustalonego do odbioru paliwa gazowego została skalkulowana na cały czas trwania umowy. Oczywistym jest zatem, że z literalnej wykładni postanowienia umownego wynikało, iż ocena zakresu odebrania paliwa gazowego może być dokonana dopiero po zakończeniu trwania umowy.

Natomiast zgodzić się należy z apelującym, że sama literalna wykładnia umowy, wskazująca na przyjmowanie dwuletniego okresu na wykorzystanie ilości paliwa po obniżonej cenie nie jest wystarczająca w świetle art. 65 k.c. Należy sięgnąć po zgodny zamiar stron i dokonać wykładni celowościowej, biorąc pod uwagę interes ekonomiczny partnerów handlowych. Przy czym o tyle nie można zgodzić się z apelującym, że wykładnię umowy, z punkt widzenia celu obu stron prowadzi się prawidłowo z perspektywy ex ante, a nie w ujęciu post factum. Istotne są założenia korzystnego wariantu umownego zanim dojdzie do sporu, a tym bardziej zanim dojdzie już do zakończenia umowy. Perspektywa po zakończeniu kontraktu może się zmieniać pod wpływem niekorzystnego rachunku ekonomicznego, natomiast dla wykładni celu i woli stron umowy istotna jest ich perspektywa z okresu poprzedzającego kontraktowanie i okresu zawarcia umowy. Pozwana bowiem forsuje obecnie wykładnię, która post factum mogłaby wyposażyć ją w zarzut przedawnienia, ale ta sama wykładnia na etapie przedkontraktowym stawiałaby ją w bardzo niekorzystnej sytuacji kontraktowej względem powoda i eksponowałaby pozycję dominującą i monopolistyczną powoda, co apelujący również (acz niekonsekwentnie) zarzuca.

Gdyby hipotetycznie przyjąć, że wartości z załącznika do aneksu nr 1 są wiążące dla okresu rozliczeniowego wynoszącego jeden miesiąc, to pozwana w każdym miesiącu, w którym odbierze poniżej 80% tych wartości musiałaby dopłacać karę umowną od różnicy nieodebranego paliwa, zaś w miesiącach w których jej zużycie przekroczy minimalną wartość wskazaną w załączniku – płacić cenę podwyższoną, zgodną z taryfą. Cała istota zawarcia aneksu sprowadzała się przecież do tego, aby kupować paliwo po obniżonej preferencyjnej cenie, jak dla odbiorcy przemysłowego, a nie do kupowania jedynie części paliwa po obniżonej cenie. Dla powoda możliwość oszacowania zamówienia paliwa gazowego na rynkach zagranicznych w oparciu o umowy z dużymi odbiorcami wiązała się z lepszym doborem stawek po których kupuje paliwo oraz brakiem przestojów w dostawach i możliwością planowania zapasów. Dzięki takiemu planowaniu powód miał dwuletnią perspektywę pozwalająca kupować taniej i przechowywać nadwyżki, co powodowało, że mógł sprzedawać paliwo po niższej cenie nadal osiągając zysk.

Istota załącznika nr 1 zaś dla powoda dawała możliwość elastycznego oszacowania ilości zużycia paliwa w poszczególnych miesiącach w oparciu o lata poprzednie, z uwzględnieniem okresu urlopowego i miesięcy „ciepłych” (spadek w czerwcu, lipcu i powolny wzrost w sierpniu wrześniu, po szczyty w styczniu i lutym). Natomiast przy wykładni przyjętej przez Sąd I instancji dodatkowo powoduje, że jeżeli w jakimś okresie pozwany odebrałby mniej paliwa – z uwagi chociażby na przestój produkcji – to w okresie kolejnym mógłby odbierać odpowiednio więcej – cały czas po obniżonej cenie i nie narazić się na kary umowne, do końca całego okresu.

Przyjęcie takiej elastycznej formuły zatem odpowiada interesowi ekonomicznemu obu stron umowy i nie powoduje, że pozwany przy przestoju, który ma charakter przemijający, od razu musi liczyć się z obowiązkiem zapłaty kar umownych. Natomiast w okresie zwiększonej produkcji, pozwany nie musi ograniczać przyjmowania zamówień, aby nie płacić za nadmiarowe paliwo, wykraczające poza wartości wynikające z załącznika.

Rozliczenie globalne, za cały okres umowy pozwalało zatem dopasować cenę do zmieniającego się zapotrzebowania oraz zamortyzować przestoje produkcyjne lub zwiększenie produkcji. Takie ujęcie § 7 ust. 2 aneksu pozwala na rozłożenie ryzyka po stronie pozwanego na cały okres trwania umowy, a jednocześnie nie rodzi kar umownych za okresy spowolnienia i konieczności wzrostu kosztów w przypadku zwiększenia produkcji. Analiza ex ante wskazuje, że obie strony korzystały na rozliczeniu „w okresie obowiązywania umowy” i obu znacznie wzrastało ryzyko w przypadku rozliczenia miesięcznego ilości odebranego paliwa.

Warto nadmienić, że powód już od samego początku trwania umowy (luty 2019) miałby podstawy do naliczania kar umownych, ponieważ jeszcze przed pandemią Covid-19 pozwany nie odbierał zamówionych wartości paliwa gazowego. Niemniej, powód konsekwentnie honorował okres dwuletniego rozliczenia, dlatego w przypadku zmieniającej się koniunktury – pozwany mógł nadal odebrać umówioną ilość paliwa z nadwyżką w następnym roku. Zapewne dlatego strony nie renegocjowały ustalonych ilości paliwa i powód nie wystawiał not cząstkowych, bowiem okresem rozliczeniowym był cały okres trwania aneksu na który pozwany otrzymał preferencyjną, obniżoną cenę.

Wreszcie przeciwko perspektywie ex post przemawiając okoliczności spowolnienia gospodarki światowej w wyniku pandemii Covid-19. Zjawiska społeczne i polityczne nie są do przewidzenia w długiej perspektywie. Dotyczy to zarówno zjawisk takich jak pandemia, jak również wojna w Ukrainie, czy wojny handlowe między globalnymi gospodarkami. Każde zjawisko, które ma wpływ na makroekonomię, przekłada się następnie na łańcuchy dostaw i relacje kontraktowe między podmiotami w skali mikro. Dlatego planowanie ceny surowca na dwa lata naprzód, w sytuacji, kiedy następnie państwo mroziło ceny taryfowe, stosowało dopłaty i tarcze ochronne dla przedsiębiorców wiąże się z dużym ryzykiem finansowym. Strony to ryzyko zagospodarowały i oszacowały, jako profesjonaliści uczestniczący w globalnym rynku wymiany towarów. Powód zagwarantował niższą cenę, niezależnie od wahań cen surowca, który sam kupuje na rynkach zagranicznych, pozwany oszacował swoje potencjalne zużycie na podstawie lat poprzednich i chciał skorzystać na bonifikacie. Obie strony odnosiły korzyści ex ante z takiego rozłożenia świadczeń, obie również ponosiły ryzyka, ale ryzyko jest wpisane w każde działanie gospodarcze i zysk (obniżenie kosztów) jest właśnie premią za przewidzenie i poniesienie ryzyka.

Stąd próba uzasadnienia, że kary należy obliczać za każdy miesiąc osobno jest jedynie wykładnią konstruowaną na potrzeby zarzutu przedawnienia, liczonego od poszczególnych miesięcy za które powód wystawiał faktury. Pozwany przemilcza, że w tej sytuacji stawiany byłby w niekorzystnej sytuacji i nie miałby możliwości odebrania paliwa w większej ilości w kolejnych miesiącach. To właśnie perspektywa ex post, wynikła z naruszenia obowiązku kontraktowego, dyktuje wykładnię, która ex ante byłaby niekorzystna i odbierałaby pozwanemu elastyczność w prowadzeniu przedsiębiorstwa.

Na marginesie, pozwany nie był odbiorcą do którego odnosi § 7 ust. 4 aneksu i nie miał w umowie postanowienia dotyczącego MinIR – czyli obowiązku odebrania minimalnej liczby paliwa gazowego, co tym bardziej pozwalało mu elastycznie planować zużycie i tym bardziej stoi w sprzeczności ze stanowiskiem zawartym w apelacji.

Nie ma zatem wątpliwości, że zarzut naruszenia art. 554 k.c. w zw. z art. 555 i art. 120 § 1 k.c. są niezasadne i wobec zawarcia aneksu na okres dwuletni, o przedawnieniu nie może być mowy na gruncie niniejszej sprawy. Bieg terminu przedawnienia rozpoczął się z dniem 14 listopada 2023 roku, zaś pozew wpłynął 28 grudnia 2023 roku. Nawet gdyby przyjąć, że powód powinien wcześniej ocenić przesłanki do naliczenia kary umownej, a do takiego stanowiska skłania się Sąd odwoławczy, to najwcześniej mógł to uczynić po 1 stycznia 2021 roku, czyli po zakończeniu okresu obowiązywania aneksu. Przyjmując 14 dniowy termin na podsumowanie kontraktu, najwcześniej nota powinna być wystawiona w dniu 14 stycznia 2021 roku. Termin przedawnienia wynosi dwa lata, a zatem nie jest krótszy niż kodeksowy dwuletni termin z art. 118 zd. 2k.c. Oznacza to, że gdyby zgodnie z art. 120 wierzyciel podjął działanie w najwcześniejszym możliwym terminie, to przedawnienie upłynęłoby z końcem 2023 roku, czyli z dniem 31 grudnia 2023 roku. Pozew zaś wpłynął na 3 dni przed tą datą i przerwał bieg terminu przedawnienia. Zarzut naruszenia art. 120 § 1 k.c. jest zatem niezasadny.

Umowa nie prowadziła do wyzyskania pozycji dominującej, ani do wzbogacenia się z tytułu kar po stronie powoda. Świadczy o tym zawarty już w samym aneksie mechanizm regulujący, polegający na przyjęciu za podstawę obliczenia kary umownej nie całość umówionej ilości paliwa, lecz jej 80%. Powód zatem przewidział, że w dłuższej perspektywie obroty mogą się wahać i może pojawić się dekoniunktura, co przy dwuletnim cyklu rozliczeniowym jest bardziej prawdopodobne niż w krótkim cyklu. Dlatego 20% stanowiło bufor dla pozwanego, który może nawet znacząco obniżyć zapotrzebowanie, ale wciąż będzie korzystać z niższej ceny i nie będzie zobowiązany do zapłaty kary umownej.

Na marginesie, w styczniu 2019 roku pozwany odebrał ponad 100% zamówienia, w kwietniu i grudniu także przekroczył poziomy dla naliczenia kary umownej, więc dwuletni okres rozliczeniowy pozwalał zniwelować czasowe spowolnienia, które w maju i czerwcu były najniższe, w obu latach: przedpandemicznym 2019 i pandemicznym 2020 roku. Teza zatem, że to pandemia wpłynęła na brak odbioru nie pokrywa się z rozliczeniem rzeczywistego zużycia w stosunku do ilości zamówionej z k. 49.

Dlatego powód miał możliwość oceny wykonania umowy dopiero po wygaśnięciu aneksu i wystawienie noty po tym okresie było jedyną możliwością wynikającą z treści § 7 ust. 2 aneksu.

Druga kwestia poruszona w apelacji odnośnie wykładni art. 483 § 1 k.c. dotyczy rzekomego zastrzeżenia kary umownej za świadczenie pieniężne. Skarżący przytoczył w uzasadnieniu zarzutu wyrok SO w Łodzi z dnia 12 października 2021 roku, sygn. akt III Ca 1276/20. Pozwany podniósł, że obowiązek odbioru paliwa to „obowiązek drugorzędny”, karę umowną zaś (w ślad za SO w Łodzi) pozwany wskazał, że można zastrzec jedynie za naruszenie essentialia negotii umowy, a tym jest zapłata ceny.

Ze wskazanym stanowiskiem nie sposób się zgodzić. Zarówno zarzut apelującego nie jest trafny, jak i wspierające go rozważania Sądu odwoławczego z innej sprawy. W rozumowaniu tym należy dostrzec następujące błędy. Po pierwsze, istota kary umownej sprowadza się do wprowadzenia zryczałtowanej sankcji kontraktowej za naruszenie obowiązku umownego. Z art. 483 § 1 k.c. żadną miarą nie wynika obowiązek zastrzegania kar umownych jedynie za naruszenie obowiązków przedmiotowo istotnych. Można zastrzec karę umowną także w wypadku naruszeń zobowiązań pobocznych: podmiotowo istotnych ( accidentalia negotii, warunek termin, polecenie), jak nawet naturalia negotii, swoboda stron nie doznaje tu ograniczeń. Trafnie wskazuje W. B., że: „Kary umowne mogą być zastrzeżone zarówno na wypadek naruszenia zobowiązania przez dłużnika, jak i na wypadek naruszenia zobowiązania przez wierzyciela. Dotyczy to nie tylko zobowiązań wzajemnych, ale także naruszenia przez wierzyciela innych obowiązków wynikających z umowy, choćby miałby nim być jedynie jego obowiązek współdziałania z dłużnikiem przy wykonywaniu zobowiązania” ( W. B. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 33, Warszawa 2024). Dodać można, że okoliczność, iż jedna ze stron ma zapłacić cenę, nie powoduje, że nie można względem niej zastrzec kary umownej a naruszenie innych obowiązków umownych. Tak daleko idącego ograniczenia nie można wyprowadzić z art. 483 k.c. a nadto stanowiłoby kuriozalne ograniczenie zasady swobody umów art. 353 ^{( 1)} k.c.

W jednostkowych wypowiedziach judykatury można jednak spotkać pogląd, którego Sąd Okręgowy w składzie rozpoznającym sprawę nie podziela – jak na to czyni SN w wyr. z 19.12.2000 r. (V CKN 171/00, Legalis) – w kontekście omawianego przepisu ustalając charakter prawny zobowiązania niepieniężnego kierować się oceną essentialia negotii, abstrahując od obowiązków dodatkowych. Jak wskazują przedstawiciele doktryny, w tym K. Z. ( K. Zagrobelny, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz, 2021) i W B. (W. B. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 33, Warszawa 2024) wydaje się możliwe zastrzeganie kary umownej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania przez dłużnika określonego umownie obowiązku, który nie należy do obowiązków podstawowych, jeżeli ma on charakter niepieniężny. Nawet w przypadku, gdy zasadnicze świadczenie będzie polegać na zapłacie określonej kwoty (np. zamawiający dzieło, na którym spoczywa powinność zapłaty wynagrodzenia, najczęściej niepieniężnego, może być zobowiązany do zapłaty kary umownej w razie naruszenia obowiązku dostarczenia materiału, art. 633 KC). W przeciwnym wypadku trzeba będzie, korzystając z zasady swobody umów, konstruować model kary pieniężnej (zob. wyr. SN z 11.10.2002 r., I CKN 997/00, OSN 2004, Nr 2, poz. 24).

Po drugie, obowiązek odebrania paliwa nie jest obowiązkiem „ubocznym”. Sąd odwoławczy w innym postępowaniu i skarżący powołujący to stanowisko pominęli okoliczność, że zgodnie z art. 555 k.c. przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio do sprzedaży energii, praw oraz wody, zaś art. 532 k.c. stanowi że przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Uznanie, że odebranie rzeczy jest „ubocznym” obowiązkiem kupującego to kardynalny błąd. Przeniesienie własności i wydanie rzecz to przedmiotowe obowiązki sprzedawcy, których korelatem jest, co wydaje się na tym poziomie oczywistym, odebranie rzeczy i zapłata ceny. Nie można ważyć tych dwóch obowiązków kupującego, są one przedmiotowo istotne, mają inny charakter prawny i kwestia ta nie powinna się wymykać Sądowi odwoławczemu cytowanemu w apelacji.

Jedynie zatem dla przejrzystości wywodu, można tytułem przykładu wskazać, chociaż kwestia ta stanowi podstawę wiedzy kontraktowej, że: „poza zapłatą ceny kupujący ma także obowiązek odebrania rzeczy będącej przedmiotem sprzedaży. Naruszenie tego obowiązku należy kwalifikować jako zwłokę dłużnika (zob. np. Z. B., w: P. , Komentarz, t. II, 2021, art. 535, Nb 50; C. Ż., Zabezpieczenie, s. 35; W.J. K. (w: S. W. (red.), Prawo umów, s. 697–698) oraz K. H. i M. T. (w: K. Osajda, Komentarz KC, t. 3B, 2017, art. 535, Nt 68).”.

Odebranie rzeczy jest czynnością faktyczną i w żadnym wypadku nie jest świadczeniem pieniężnym. Odbiór energii, w postaci paliwa gazowego to czynność faktyczna jako taka może być objęta sankcjami kontraktowymi, z karą umowną włącznie. Odbiór rzeczy jest essentialia negotii umowy sprzedaży. Odbiór jest również świadczeniem niepieniężnym. Zastrzeżenie kary umownej za brak odbioru rzeczy lub wykonania prawa jest praktyką powszechną w obrocie gospodarczym. Jedynym wytłumaczeniem dla stanowiska wyrażonego w wyroku III Ca 1276/20 mógł być zatem cel ochronny wobec podmiotu działającego bez dostatecznego doświadczenia na rynku – nowo utworzona wspólnota mieszkaniowa. Podmiotu, który ustalił z dostawcą poziom zużycia sześciokrotnie większy niż w roku poprzednim i który podmiotowo nie spełniał definicji konsumenta, ale przeniósłby koszty na konsumentów tworzących wspólnotę mieszkaniową. Sąd odwoławczy zresztą w dalszej części uzasadnienia posługiwał się już art. 5 k.c. i wyrok głównie oparł na okolicznościach podmiotowych leżących po stronie pozwanej w tamtej cytowanej dwukrotnie w apelacji sprawie.

Z powoływaniem się więc na inne orzeczenia należy postępować rozważnie, bowiem mimo pozornego podobieństwa stanu faktycznego, nie sposób przenosić wzorca zachowania wspólnoty mieszkaniowej o krótkiej historii i niewielkim doświadczeniu rynkowym na sytuację przedsiębiorcy działającego na rynku międzynarodowym i szukać u tych podmiotów podobieństw. Istotnie Sąd Okręgowy w Łodzi doszedł do podobnych wniosków co apelujący, ale na kanwie innego podmiotu, w innej sytuacji faktycznej, gdyż z przeszacowanymi wartościami zamówionego paliwa i po pogłębionych ustaleniach co do sytuacji podmiotowej.

Tymczasem pozwany, podnosząc zarzut miarkowania, wskazuje, że odebrał 60% zamówionej ilości paliwa, a zatem limit nie był nadmierny, a jedynie koniunktura wpłynęła na mniejsze zapotrzebowanie na paliwo gazowe. Pozwany zatem wartości skalkulował prawidłowo i powód nie wyzyskał to braku doświadczenia kontraktowego ani słabszego statusu strony pozwanej, bowiem aneks opracowywano na podstawie tych samych wskazań, znanych obu stronom umowy. Zestawiania miesięczne pokazują, że limity nie były zawyżone a nawet zostały przekroczone już w pierwszym miesiącu obowiązywania aneksu. Wreszcie, pozwany dążąc do obniżenia kosztów musiał kalkulować ryzyko kontraktowe, w tym ryzyko ustalenia kary umownej, rozłożone na cały okres kontraktowania i zastrzeżonej dla zobowiązania do wykonania czynności faktycznej, niepieniężnej – odbioru paliwa.

Z powyższych przyczyn także zarzut miarkowania nie jest zasadny. Kara umowna miała za zadanie przeniesienie części ryzyka zmiany cen na rynku gazu na odbiorcę. Niemniej, odbiorca korzystał na dużej zniżce za cenę. Chybione jest twierdzenie, że powód nie ponosił ryzyka utrzymywania ceny z bonifikatą, skoro jak powszechnie wiadomo, na rynku paliw następowały znaczne zmiany wynikające ze zjawisko geopolitycznych, w tym zmiany kierunków dostaw paliwa gazowego i rezygnacja z paliwa z Federacji Rosyjskiej, tańszego i łatwiejszego to nabycia. Powód ponosił ryzyko zamawiania paliwa oraz składowania, co również wiąże się z ryzykiem i kosztami. Trudno zatem mówić o wymiernej szkodzie, ale stosunkowo łatwo jest posługiwać się kategorią ryzyka ekonomicznego, które powód przejął gwarantując stałą i obniżoną cenę za paliwo w całym dwuletnim okresie. Jak podkreślono, powód również stworzył bufor w postaci 20% kontraktu, w zakresie którego brak odbioru paliwa nie wiązał się z obowiązkiem naliczenia kary umownej, czym dodatkowo zabezpieczył sytuację kontrahenta i tym bardziej trudno zakładać, że za różnice między 80% zamówienia a rzeczywistym zamówieniem stworzył mechanizm dodatkowej opłaty.

Z tych samych względów nie ma podstaw do przyjęcia nadużycia prawa podmiotowego przez powoda. Kiedy pozwany miał wysokie zużycie, przekraczał zaplanowane wielkości w aneksie, nie płacił dodatkowo, ponieważ w następnym miesiącu nie wykorzystał swojej zaplanowanej ilości paliwa. Strony ustaliły mechanizm elastyczny w interesie pozwanego, stąd ciężko dostrzec in casu nadużycie prawa po stronie powodowej, natomiast istotnie pozwany manipuluje stanem faktycznym, aby uchylić się od sankcji, forsując niekorzystną wykładnię kontraktową dla odbiorców w podobnej jak on sytuacji prawnej po to aby spróbować wprowadzić zarzut przedawnienia. Wydaje się, że taka postawa kontraktowa, by czerpać korzyści z ulgi i nie ponosić ryzyka kontraktowego jest postawą, która nie stanowi wykonywania prawa i nie zasługuje na ochronę, nawet jeżeli druga strona kontraktu ma znaczną przewagę ekonomiczną.

W świetle powyższych argumentów Sąd Okręgowy oddalił apelację, jako niezasadną na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 w zw. z art. 99 k.p.c. pozwany zaskarżył wyrok w całości tj. w zakresie 93.062,32 zł i jego apelacja okazała się niezasadna. Pozwany winien zatem zwrócić powodowi poniesione przez niego łączne koszty procesu w postępowaniu apelacyjnym, które wyniosły 2700 zł i na które złożyła się ta kwota tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego ustalonych zgodnie z § 2 pkt 6 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tj. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, o których mowa w art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Sędzia Piotr Chańko

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełn. pozwanego przez PI.