Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją numer (...), znak (...), z 8 kwietnia 2024 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G., na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236) w związku z art. 83 d ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2023 r., poz. 1230 ze zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. uznał za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku (...) sp. z o.o. , z dnia 7 marca 2024 r., doręczonym dnia 14 marca 2024 r. w przedmiocie braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez cudzoziemców zatrudnionych przez polskiego przedsiębiorcę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy cywilnoprawnej.

(decyzja k. 8-13 akt ZUS dot. sprawy DI/100000/43/278/2024)

Decyzją numer (...), znak (...), z 8 kwietnia 2024 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G., na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236) w związku z art. 83 d ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2023 r., poz. 1230 ze zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. uznał za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku (...) sp. z o.o. z dnia 7 marca 2024 r., doręczonym dnia 14 marca 2024 r. w przedmiocie braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez cudzoziemców zatrudnionych przez polskiego przedsiębiorcę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy cywilnoprawnej.

(decyzja k. 8-13 akt ZUS dot. sprawy DI/100000/43/277/2024)

W dniu 22 maja 2024 r. odwołania od powyższych decyzji wniosła (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego, zaskarżając ją w całości.

Zaskarżonej decyzji zarzucono:

1)  naruszenie przepisu prawa materialnego art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, poprzez:

a.  jego niewłaściwą wykładnię polegająca na przyjęciu, że nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie systemowej obywatele państw obcych, którzy spełniają łącznie dwie przesłanki, tj. których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego oraz są zatrudnieniu w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, w sytuacji gdy przepis ten powinien być odczytywany w ten sposób, że nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie dwie odrębne kategorie osób: po pierwsze – obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i po drugie – obywatele państw obcych, którzy są zatrudnieni

w placówkach wymienionych w drugim członie tego przepisu,

b.  jego niezastosowanie i uznanie, że wskazani we wniosku cudzoziemcy podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie systemowej, mimo iż pobyt na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego,

2)  naruszenie przepisu prawa materialnego art. 6 ust. 1 w zw. z art. 13 ust. 1 ustawy systemowej poprzez ich niesłuszne zastosowanie w stanie faktycznym opisanym we wniosku odwołującego, co skutkowało uznaniem, iż przepisy te wiodą prymat nad wyłączeniem w myśl art. 5 ust. tejże ustawy spod ubezpieczeń społecznych cudzoziemców, których pobyt w Polsce ma charakter czasowy, a tym samym uznanie, iż w sytuacji zatrudnienia takiej kategorii osób w oparciu o stosunek pracy podlegać będą oni obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym,

3)  naruszenie przepisów prawa materialnego art. 6 umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Ukrainą o zabezpieczeniu społecznym z dnia 18 maja 2012 r. (Dz.U. 2013 r. poz. 1373) poprzez jego niewłaściwą wykładnię i przyjęcie, że nie przewiduje pracy tj. na terytorium RP, w sytuacji, gdy prawidłowa wykładnia tego przepisu prowadzi do wniosku, iż obywatele Ukrainy, którzy zawarli umowę zlecenia z polskim przedsiębiorcą i wykonują pracę na obszarze Polski, będą podlegali ustawodawstwu polskiemu, a w konsekwencji zastosowanie do nich będzie miała ustawa systemowa,

w tym także przepis art. 5 ust. 2,

4)  naruszenie przepisu prawa materialnego art. 7 ust. 1 umowy międzynarodowej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Mołdawii o ubezpieczeniu społecznym z dnia 9 września 2013 r. (Dz.U. 2014 poz. 1460) poprzez jego niewłaściwą wykładnię i przyjęcie, że nie przewiduje on możliwości niepodlegania ubezpieczeniom społecznym w miejscu wykonywania pracy tj. na terytorium RP, w sytuacji, gdy prawidłowa wykładnia tego przepisu prowadzi do wniosku, iż obywatele Mołdawii, którzy zawarli umowę zlecenia z polskim przedsiębiorcą i wykonują pracę na obszarze Polski, będą podlegali ustawodawstwu polskiemu, a w konsekwencji zastosowanie do nich będzie miała ustawa systemowa, w tym także przepis art. 5 ust. 2,

5)  naruszenie przepisu prawa materialnego art. 6 ust. 1 umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Białorusi o zabezpieczeniu społecznym z dnia 13 lutego 2019 r. (Dz.U. 2022 r. 575) poprzez jego niewłaściwą wykładnię i przyjęcie, że nie przewiduje on możliwości niepodlegania ubezpieczeniom społecznym w miejscu wykonywania pracy tj. na terytorium RP, w sytuacji, gdy prawidłowa wykładnia tego przepisu prowadzi do wniosku, iż obywatel Białorusi, którzy zawarli umowę zlecenia z polskim przedsiębiorcą i wykonują pracę na obszarze Polski, będą podlegali ustawodawstwu polskiemu, a w konsekwencji zastosowanie do nich będzie miała ustawa systemowa, w tym także przepis art. 5 ust. 2,

6)  naruszenie art. 34 ust. 1, 2, 3 i 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców poprzez wyjście przez Organ w interpretacji poza zakreślony przez wnioskodawcę stan faktyczny i czynienie rozważań co do kwestii uznania, kiedy pobyt cudzoziemca można uznać za stały.

Z uwagi na powyższe, strona odwołująca wniosła o uwzględnienie odwołań oraz zmianę zaskarżonej decyzji, poprzez ustalenie, że stanowisko wnioskodawcy wyrażone we wnioskach o interpretacje z dnia 7 marca 2024 r. zakładające, że zleceniobiorcy – cudzoziemcy z Ukrainy, Mołdawii, Białorusi, Gruzji, Armenii, jak również z Bangladeszu, Nepalu, Kazachstanu, Kirgistanu, Pakistanu, Turkmenistanu, Azerbejdżanu, Indii i Kolumbii zatrudnieni w przyszłości na podstawie umowy zlecenia w sposób opisany we wniosku, których to pobyt w Polsce ma charakter czasowy, nie będą podlegać ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie – jest prawidłowe. Wniesiono również o zasądzenie od pozwanego na rzecz wnioskodawczyni kosztów procesu, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

(odwołania k. 3-6v., k. 3-6v. załączonych akt VIII U 1358/24)

W odpowiedziach na odwołania, ZUS wniósł o oddalenie odwołań od decyzji nr (...), oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

(odpowiedzi na odwołania k. 14-17v., k. 10-14 załączonych akt VIII U 1358/24)

Zarządzeniem Przewodniczącego z 12 czerwca 2024 r. sprawę o sygnaturze VIII U 1358/24 (z odwołania od decyzji nr (...)), połączono do wspólnego rozpoznania ze sprawą

o sygnaturze VIII U 1357/24 (z odwołania od decyzji nr (...)) i zarządzono o prowadzeniu je pod sygnaturą VIII U 1357/24.

(zarządzenie k. 2 akt VIII U 1358/24)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca się (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, w dniu 11 marca 2024 roku (data nadania w placówce pocztowej), wniosła o wydanie interpretacji indywidualnej.

We wniosku wskazano, że wnioskodawczyni jest spółką prawa handlowego, posiadającą wpis do Rejestru Przedsiębiorców.

Wskazano, także, iż spółka zamierza, w przyszłości, zawierać umowy cywilnoprawne tj. umowy zlecenia w oparciu o regulacje art.734 i nast. k.c. bądź umowy o pracę zgodnie z k.p.

z obywatelami spoza krajów należących do Unii Europejskiej:

a)  z cudzoziemcami z Bangladeszu, Nepalu, Kazachstanu Kirgistanu, Pakistanu, Turkmenistanu, Azerbejdżanu, Indii i Kolumbii, którzy uzyskali zezwolenie typu A na pracę cudzoziemca na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej – na podstawie art. 10 ust. 2 pkt 3 i art. 88 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r. oraz art. 104 k.p.a.,

b)  z cudzoziemcami z Bangladeszu, Nepalu, Kazachstanu, Kirgistanu, Pakistanu, Turkmenistanu, Azerbejdżanu, Indii i Kolumbii, którzy uzyskali zezwolenie na pracę i pobyt czasowy do trzech lat – na podstawie art. 114, art. 98 ust. 1 i 2, art. 104, art. 118 ust. 1, art. 240 pkt 1 i art. 242 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach.

Wnioskodawczyni wskazała, że, zawierane w przyszłości, wyżej wskazane umowy, będą miały charakter odpłatny i będą stanowiły, dla tych obywateli, przychód z tytułu osobistego świadczenia usług, na podstawie umowy zlecenia lub stosunku pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podniesiono, również, iż wskazani obywatele Bangladeszu, Nepalu, Kazachstanu, Kirgistanu, Pakistanu, Turkmenistanu, Azerbejdżanu, Indii i Kolumbii, nie są obywatelami państw członkowskich UE, a nadto, nie będą posiadać kart stałego pobytu na terytorium RP. Podkreślono również, iż pobyt tych cudzoziemców będzie wynosił nie więcej niż czas wskazany w stosownych pozwoleniach na pracę i pozwoleniach na pobyt na terytorium Polski.

W związku z powyższym, wnioskodawczyni zadała następujące pytania:

1)  czy zatrudnieni w przyszłości przez wnioskodawcę – spółkę będącą zleceniodawcą obywatele z Bangladeszu, Nepalu, Kazachstanu, Kirgistanu, Pakistanu, Turkmenistanu, Azerbejdżanu, Indii i Kolumbii w sposób opisany we wniosku,

z którymi wnioskodawca będzie zawierał umowy cywilnoprawne, których to pobyt w Polsce ma charakter czasowy (tj. pobyt nie ma charakteru stałego, wykonują przedmiot umowy zlecenia i w trakcie jego wykonywania znajdują się na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej) podlegać będą obowiązkowi ubezpieczeń społecznych

w Polsce w świetle ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych?

2)  Czy zatrudnieni w przyszłości przez Wnioskodawcę – spółkę będącą Pracodawcą – obywatele z Bangladeszu, Nepalu, Kazachstanu, Kirgistanu, Pakistanu, Turkmenistanu, Azerbejdżanu, Indii i Kolumbii, w sposób opisany we wniosku,

z którymi wnioskodawca będzie zawierał umowy o pracę, których to pobyt w Polsce ma charakter czasowy (tj. pobyt nie ma charakteru stałego, wykonują przedmiot umowy zlecenia i w trakcie jego wykonywania znajdują się na terytorium RP) podlegać będą obowiązkowi ubezpieczeń społecznych w Polsce w świetle ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych?

We wniosku, zawarto stanowisko wnioskodawczyni, zgodnie z którym, w świetle ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zleceniobiorcy oraz pracownicy – cudzoziemcy zatrudnieni w przyszłości na podstawie umowy zlecenia w sposób opisany powyżej, których to pobyt ma charakter czasowy, nie będą podlegać ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie.

(wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej k. 4-6 akt ZUS dot. sprawy DI/100000/43/277/2024)

Również, w dniu 11 marca 2024 roku, odwołująca się (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, wniosła, także, o wydanie drugiej interpretacji indywidualnej.

We wniosku wskazano, że wnioskodawczyni jest spółką prawa handlowego posiadającą wpis do Rejestru Przedsiębiorców.

Wskazano także, iż spółka zamierza w przyszłości zawierać umowy cywilnoprawne tj. umowy zlecenia w oparciu o regulacje art. 734 i nast. k.c. bądź umowy o pracę zgodnie z k.p. z obywatelami spoza krajów należących do Unii Europejskiej:

a)  z cudzoziemcami z Ukrainy, Mołdawii, Białorusi, Gruzji i Armenii, którzy uzyskali zezwolenie na pracę i pobyt czasowy do trzech lat – na podstawie art. 114, art. 98 ust. 1 i 2, art. 104, art. 118 ust. 1, art. 240 pkt 1 i art. 242 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach,

b)  z cudzoziemcami z Ukrainy wykonującymi pracę na podstawie umowy zlecenia bądź umowy o pracę w oparciu o powiadomienie o podjęciu zatrudnienia, na podstawie specustawy ukraińskiej (tj. ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa,

c)  z cudzoziemcami z Mołdawii, Białorusi, Gruzji i Armenii – zatrudnionych na podstawie § 2 Rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2017 r. w sprawie państw, do których obywateli stosuje się niektóre przepisy dotyczące zezwolenia na pracę sezonową oraz przepisy dotyczące oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, na okres pracy wynoszący łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy.

Wnioskodawczyni wskazała, że zawierane w przyszłości, wyżej wskazane umowy będą miały charakter odpłatny i będą stanowiły dla tych obywateli przychód z tytułu osobistego świadczenia usług na podstawie umowy zlecenia lub stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podniesiono również, iż wskazani obywatele Ukrainy, Mołdawii, Białorusi, Gruzji i Armenii, nie są obywatelami państw członkowskich UE, a nadto nie będą posiadać kart stałego pobytu na terytorium RP. Podkreślono również, iż pobyt tych cudzoziemców będzie wynosił nie więcej niż czas wskazany w stosownych pozwoleniach na pracę i pozwoleniach na pobyt na terytorium Polski.

W związku z powyższym, wnioskodawczyni zadała następujące pytania:

1)  Czy zatrudnieni w przyszłości przez wnioskodawcę – spółkę będącą zleceniodawcą obywatele z Ukrainy, Mołdawii, Białorusi, Gruzji i Armenii w sposób opisany we wniosku, z którymi wnioskodawca będzie zawierał umowy cywilnoprawne, których to pobyt w Polsce ma charakter czasowy (tj. pobyt nie ma charakteru stałego, wykonują przedmiot umowy zlecenia i w trakcie jego wykonywania znajdują się na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej) podlegać będą obowiązkowi ubezpieczeń społecznych w Polsce w świetle ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych?

2)  Czy zatrudnieni w przyszłości przez Wnioskodawcę – spółkę będącą Pracodawcą – obywatele z Ukrainy, Mołdawii, Białorusi, Gruzji i Armenii, w sposób opisany we wniosku, z którymi wnioskodawca będzie zawierał umowy o pracę, których to pobyt w Polsce ma charakter czasowy (tj. pobyt nie ma charakteru stałego, wykonują przedmiot umowy zlecenia i w trakcie jego wykonywania znajdują się na terytorium RP) podlegać będą obowiązkowi ubezpieczeń społecznych w Polsce w świetle ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych?

We wniosku, zawarto stanowisko wnioskodawczyni, zgodnie z którym, w świetle ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zleceniobiorcy oraz pracownicy – cudzoziemcy zatrudnieni w przyszłości na podstawie umowy zlecenia w sposób opisany powyżej, których to pobyt ma charakter czasowy, nie będą podlegać ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie.

(wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej k. 4-6 akt ZUS dot. sprawy DI/100000/43/278/2024)

Stan faktyczny był bezsporny, a Sąd Okręgowy ustalił powyższe fakty w oparciu o powołane dokumenty, których prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała. Spór

w niniejszej sprawie miał, bowiem, charakter wyłącznie sporu prawnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle niespornych ustaleń faktycznych, odwołania okazały się niezasadne i podlegały oddaleniu, zaś stanowisko organu rentowego, przedstawiane w zaskarżonych decyzjach, należy, zdaniem Sądu Okręgowego, uznać za właściwe.

Na wstępie, należy podnieść, że, w niniejszym postępowaniu, Sąd rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym, na podstawie art. 148 ¹ k.p.c. , zgodnie z którym Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, między innymi , w sytuacji, gdy, po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w pierwszym piśmie procesowym złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy.

Jak stanowi art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 497), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów.

Zgodnie, zaś, z treścią art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy oświadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4.

Pracownicy oraz zleceniobiorcy, podlegający ubezpieczeniom emerytalnemu

i rentowym, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu (art. 12 ust. 1 ustawy systemowej).

Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu pracownicy podlegają od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku, a zleceniobiorcy od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy (art. 13 pkt 1 oraz 2 ustawy systemowej).

Każda osoba, objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym, podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Obowiązkiem płatnika składek – z mocy art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 1 ustawy systemowej – jest obliczanie, rozliczanie i opłacanie należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy oraz przesyłanie w wyznaczonym terminie deklaracji rozliczeniowych, imiennych raportów miesięcznych oraz opłacanie składek za dany miesiąc. Płatnik składek jest zobowiązany do zgłoszenia w terminie 7 dni zleceniobiorcy do ubezpieczeń społecznych od daty powstania obowiązku ubezpieczenia oraz do zgłoszenia wyrejestrowania od dnia wygaśnięcia tytułu do ubezpieczeń społecznych (art. 36 ust. 1, ust. 2, ust. 4 i ust. 11 ustawy systemowej).

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tak pracowników, jak i zleceniobiorców stanowi przychód, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy oświadczenie usług, z tym, że w przypadku zleceniobiorców, jeżeli w umowie o świadczenie usług określono odpłatność za jej wykonanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie (art. 18 ust. 1 i 3 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy systemowej).

Jak stanowi art. 20 ust. 1 ustawy systemowej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3.

Zgodnie z § 2 ust. 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2017 roku w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1771), dla każdego ubezpieczonego, którego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, płatnik składek w raporcie lub imiennym raporcie miesięcznym korygującym, o którym mowa w art. 41 ust. 6 ustawy, zwanym dalej „raportem korygującym”, oraz w deklaracji i deklaracji rozliczeniowej korygującej, o której mowa w art. 47 ust. 3 ustawy, zwanej dalej „deklaracją korygującą”, uwzględnia należne składki na ubezpieczenia społeczne od wszystkich dokonanych lub postawionych do dyspozycji ubezpieczonego wypłat – od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego deklaracja dotyczy – stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, z uwzględnieniem ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ustawy. Z powyższego wynika, że podstawę wymiaru składek stanowi przychód faktyczny wypłacony w danym miesiącu.

W kierowanych do organu rentowego, wnioskach o wydanie interpretacji indywidualnej, płatnik składek – (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością prezentował stanowisko, że w świetle ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zleceniobiorcy oraz pracownicy – cudzoziemcy (obywatele Ukrainy, Mołdawii, Białorusi, Gruzji i Armenii, jak również Bangladeszu, Nepalu, Kazachstanu, Kirgistanu, Pakistanu, Turkmenistanu, Azerbejdżanu, Indii i Kolumbii) zatrudnieni w przyszłości na podstawie umowy zlecenia w sposób opisany powyżej, których to pobyt ma charakter czasowy, nie będą podlegać ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie.

Przywoływane stanowisko nie znajduje, jednak , zastosowania na gruncie przedmiotowej sprawy ani nie ma odzwierciedlenia w ukształtowanym, w tym temacie, orzecznictwie.

W tym miejscu, przede wszystkim, trzeba przytoczyć treść analizowanego przepisu,

art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, który stanowi, że nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Tym samym, z przepisu tego nie wynika, wymóg łącznego spełnienia dwóch wymienionych w tym przepisie przesłanek niepodlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego przez obywateli państw obcych. Przepis ten kreuje dwie niezależne od siebie kategorie określonych w nim osób, które obowiązkowi temu nie podlegają. Są nimi – po pierwsze – obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Polski nie ma charakteru stałego oraz – po drugie – obywatele państw obcych, którzy zatrudnieni są w wymienionych w tym przepisie placówkach. W tym ujęciu stały pobyt, o którym mowa w art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, to pobyt niezmienny w okresie realizacji tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym. Formalny status pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest zatem nieistotny (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 1 października 2019 r., I UK 194/18, OSNP 2020, nr 12, poz. 137).

Również w najnowszym orzecznictwie, Sąd Najwyższy podkreśla, że o zastosowaniu art. 5 ust. 2 u.s.u.s. decyduje to, gdzie w okresie wykonywania czynności stanowiących tytuł do podlegania ubezpieczeniom społecznym znajduje się centrum interesów życiowych

i zawodowych danej osoby, co z kolei należy analizować z perspektywy sposobu realizacji działalności, z której wynika ustawowy obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym.

W tym ujęciu stały pobyt, o którym mowa w art. 5 ust. 2 u.s.u.s., to pobyt niezmienny w okresie realizacji tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym. Formalny status pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest zatem nieistotny.

(tak: postanowienie Sądu Najwyższego z 30 stycznia 2024 r., (...) 254/23, LEX nr 3666278)

W orzecznictwie podnosi się nadto, że charakter pobytu obywatela państwa obcego na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej (stały albo niestały) należy odnosić do powszechnego obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, czyli do podstawy ubezpieczenia. Kluczowy jest zatem charakter aktywności zarobkowej cudzoziemca stanowiącej tytuł ubezpieczeniowy i sposób jej realizacji w okolicznościach indywidualnej sprawy. Charakter pobytu nie zależy natomiast od zamiaru, jaki co do okresu przebywania w Polsce przejawia cudzoziemiec; rodzaju posiadanego dokumentu pobytowego; kwestii formalno-meldunkowych itp. W szczególności uzyskanie przez cudzoziemca zezwolenia na pobyt na czas oznaczony nie przeczy stałemu pobytowi w rozumieniu art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 20 kwietnia 2023 r., I USKP 31/22, OSNP 2023, nr 10, poz. 113).

Dla oceny czy obywatele państw wymieniony we wniosku będą podlegać ubezpieczeniom społecznym w RP, nie ma w takim razie znaczenia fakt, że będą oni przebywać

w Polsce na podstawie tytułów pobytu, pozwalających im przebywać w Polsce jedynie czasowo.

Z wykładni powołanych przepisów, wprost, daje się formułować wniosek, że, zarówno w przypadku pracowniczego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym, jak i tytułu, wynikającego z wykonywania umowy zlecenia, sam zamiar czasowego przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czy też legitymowanie się jedynie zezwoleniem na pobyt czasowy nie mają rozstrzygającego znaczenia. Istotne jest jedynie, czy podczas wykonywania wyżej wymienionych działalności można mówić o stałym przebywaniu danej osoby na terytorium Polski. W konsekwencji przyjazd, choćby i cykliczny (regularny) do Polski celem wykonywania pewnych aktywności zawodowych jak np. prowadzenie wykładów, czy świadczenie usług doradczych na podstawie umowy zlecenia albo umowy o pracę nie będzie powodował objęcia obywatela państwa trzeciego polskim systemem ubezpieczenia społecznego. Natomiast stałe przebywanie w Polsce w okresie wykonywania tych czynności (np. zamieszkanie w Polsce i prowadzenie wykładów lub badań przez jeden semestr), chociażby przez krótki (sumarycznie) okres czasu determinowany czasowym zezwoleniem na pobyt, będą prowadzić do objęcia polskim systemem ubezpieczeń społecznych.

Sąd Najwyższy opowiedział się wyraźnie za tym, by o zastosowaniu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej decydowało to, gdzie w okresie wykonywania czynności stanowiących tytuł do podlegania ubezpieczeniom społecznym znajduje się centrum interesów życiowych i zawodowych danej osoby, co z kolei należy analizować z perspektywy sposobu realizacji działalności, z której wynika ustawowy obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym (tak: wyroki Sądu Najwyższego: z 6 września 2011 r., I UK 60/11, LEX nr 1102994, z 17 września 2009 r., II UK 11/09, OSNP 2011, nr 9-10, poz. 134 z glosą M. Paluszkiewicz).

Również w doktrynie, prezentowane jest stanowisko, zgodnie z którym decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia kwestii, czy pobyt cudzoziemca na terytorium Polski ma „stały charakter” w rozumieniu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, ma ustalenie tego, gdzie (w którym kraju) znajduje się centrum jego interesów życiowych (w tym rodzinnych i zawodowych). Taka ocena jest każdorazowo uzależniona od konkretnych okoliczności faktycznych rozpatrywanego przypadku, w tym – w szczególności – od wyników prowadzonego w tym kierunku postępowania dowodowego. Jeśli w wyniku takiego badania zostanie stwierdzone, że centrum interesów życiowych cudzoziemca znajduje się poza Polską, to osoba ta zostaje wyłączona z podlegania polskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych (por. D. Wajda (w:) B. Gudowska, J. Strusińska-Żukowska (red.), Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz. Wyd. 2, Warszawa 2014, komentarz, s. 44-47).

Skoro ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych, określa zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym, to podlegają im także obywatele państw obcych, którzy podejmują działalność stanowiącą podstawę objęcia ich obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Dlatego charakter pobytu (stały albo niestały) należy odnosić w relacji do powszechnego obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, czyli do podstawy ubezpieczenia. Ten charakter nie zależy w konsekwencji od tego, jaki zamiar, co do okresu przebywania w Polsce, przejawia cudzoziemiec. Stały pobyt w rozumieniu art. 5 ust. 2 cytowanej ustawy podlega zatem ocenie w zależności od realizacji działalności, z której wynika ustawowy obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym. Stały pobyt to pobyt niezmienny w danym okresie, czyli w okresie realizacji podstawy ubezpieczenia, przy czym nie ma większego znaczenia okoliczność dotycząca tego, jaką administracyjną gwarancję prowadzenia działalności lub zapewnienie pobytu miał w Polsce obywatel państwa obcego.

O tym, czy dany pobyt ma charakter stały, nie decyduje, więc, stały pobyt, w sensie „długotrwałości i stałości pobytu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej”, albowiem, w takim wypadku, wyłączeniu z ubezpieczeń społecznych, podlegaliby ci cudzoziemcy, których pobyt nie ma „takich cech”, choć spełnialiby warunki podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, jako wspólnicy jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 12 lipca 2017 r., II UK 295/16, LEX: 2347776).

Termin „nie podlegają ubezpieczeniom społecznym obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego”, zawarty w treści art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, należy dekodować w powiązaniu z systemem ubezpieczenia społecznego, a nie przez odwoływanie się do przepisów o charakterze meldunkowym, ilościowym (ile razy dana osoba wjeżdża do kraju i jak długo tu pozostaje). Wobec tego uzyskanie przez cudzoziemca zezwolenia na pobyt na czas oznaczony wcale nie przeczy stałemu pobytowi w rozumieniu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, jako że nawet taki pobyt jest również stały w sensie „niezmienny w danym okresie” (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z 12 czerwca 2019 r., II UK 229/18, LEX: 2689006).

W wyroku z 17 września 2009 r. (II UK 11/09, OSNP 2011, nr 9-10, poz. 134) Sąd Najwyższy uznał, że pojęcie „pobytu stałego” z art. 5 ust. 2 ustawy systemowej nie może bezpośrednio zależeć od przepisów ustaw o cudzoziemcach z 25 czerwca 1997 r. (Dz.U. z 2001 r. Nr 127, poz. 1400 ze zm.) i z 13 czerwca 2003 r. (Dz.U. z 2011 r. Nr 264 poz. 1573 ze zm.), a ściślej od czasu, na który cudzoziemcowi udziela się zezwolenia na pobyt w Polsce.

Nie jest uprawnione założenie wykluczające, z pojęcia pobytu stałego, w rozumieniu wskazanego przepisu, pobytu cudzoziemca, na podstawie zezwolenia na czas oznaczony, i akceptujące taki stały pobyt, dopiero w przypadku zezwolenia na pobyt na czas nieoznaczony (art. 19 ust. 4 ustawy o cudzoziemcach z 1997 r.) albo zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE (art. 65 ust. 7 ustawy o cudzoziemcach z 2003 r.) (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z 22 maja 2019 r., II UK 167/18, LEX 2671070, postanowienie Sądu Najwyższego z 22 maja 2019 r., II UK 169/18, LEX 2671115).

Sąd Okręgowy podziela powyższe zapatrywania, a także, wyrażane w piśmiennictwie, tezy, że istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia kwestii, czy pobyt cudzoziemca na terytorium Polski ma „stały charakter” w rozumieniu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej ma ustalenie tego, gdzie (w którym kraju) znajduje się centrum jego interesów życiowych. „Taka ocena każdorazowo uzależniona jest od konkretnych okoliczności faktycznych rozpatrywanego przypadku, w tym w szczególności od wyników prowadzonego w tym kierunku postępowania dowodowego. Jeśli w wyniku takiego badania zostanie stwierdzone, że centrum interesów życiowych cudzoziemca znajduje się poza Polską, to osoba ta jest wyłączona z podlegania polskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych” (zob. „Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz” pod red. B. Gudowskiej, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2014, teza 6 do art. 5).

W świetle przytoczonego powyżej orzecznictwa, zasadne jest twierdzenie, że pobyt na terenie Polski choćby nawet czasowy, którego ramy są ściśle określone nie oznacza, że pobyt ten nie ma charakteru stałego, o którym mowa w art. 5 ust. 2 ustawy systemowej (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 12 lipca 2017 r., II UK 295/16, LEX 2347776).

Termin „nie podlegają ubezpieczeniom społecznym obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego”, zawarty w treści art. 5 ust. 2 u.s.u.s., należy dekodować w powiązaniu z systemem ubezpieczenia społecznego, a nie przez odwoływanie się do przepisów o charakterze meldunkowym, ilościowym (ile razy dana osoba wjeżdża do kraju i jak długo tu pozostaje). Wobec tego uzyskanie przez cudzoziemca zezwolenia na pobyt na czas oznaczony wcale nie przeczy stałemu pobytowi w rozumieniu art. 5 ust. 2 u.s.u.s., jako że nawet taki pobyt jest również stały w sensie „niezmienny w danym okresie”.

Z wykładni art. 5 ust. 2 u.s.u.s. wynika, że zarówno w przypadku pracowniczego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym, jak i tytułu wynikającego z wykonywania umowy zlecenia sam zamiar czasowego przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czy też legitymowanie się jedynie zezwoleniem na pobyt czasowy nie mają rozstrzygającego znaczenia. Istotne jest jedynie, czy podczas wykonywania wyżej wymienionych działalności można mówić o stałym przebywaniu danej osoby na terytorium Polski. W konsekwencji przyjazd, choćby i cykliczny (regularny), do Polski celem wykonywania pewnych aktywności zawodowych jak np. prowadzenie wykładów, czy świadczenie usług doradczych na podstawie umowy zlecenia albo umowy o pracę nie będzie powodował objęcia obywatela państwa trzeciego polskim systemem ubezpieczenia społecznego. Natomiast stałe przebywanie

w Polsce w okresie wykonywania tych czynności (np. zamieszkanie w Polsce i prowadzenie wykładów lub badań przez jeden semestr), chociażby przez krótki (sumarycznie) okres determinowany czasowym zezwoleniem na pobyt, będą prowadzić do objęcia polskim systemem ubezpieczeń społecznych .

(tak: postanowienie Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2024 r., (...) 93/23, LEX nr 3666296)

Słusznie zauważa się w orzecznictwie (co dostrzegł także organ rentowy wydając zaskarżone decyzje), że wyłączenie z ubezpieczeń społecznych cudzoziemców, którzy zatrudnieni są na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy zlecenia tylko

z tego powodu, że owe osoby nie mają tutaj miejsca stałego pobytu nie realizowałoby zasady równego traktowania ubezpieczonych oraz postulatu powszechności ubezpieczeń społecznych, nie mówiąc już o relacji w tym zakresie z zasadą demokratycznego państwa prawnego. Prowadziłoby to raczej do dyskryminacji cudzoziemskich zleceniobiorców, w szczególności w przypadku faktycznego wystąpienia ryzyk ubezpieczeniowych. W świetle regulacji art. 5 ust. 2 ustawy systemowej należałoby się wreszcie zastanowić, czy nie odnosi się ona jedynie do obywateli państw obcych nie mających w Polsce stałego pobytu, zatrudnionych w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych. Pamiętać bowiem należy, że w prawie dyplomatycznym przebywanie w takich placówkach jak wyżej wskazane w państwie gospodarza traktuje się na równi jak przebywanie w państwie pochodzenia.

(tak: wyrok Sądu Najwyższego z 17 listopada 2021 r., (...) 77/21, LEX: 3333778)

Niewątpliwie trzeba mieć również na uwadze, że obecne warunki społeczno-gospodarcze są inne, aniżeli miały miejsce w roku 1999, od którego rozpoczął byt prawny przepis art. 5 ust. 2 ustawy systemowej. W tym zakresie podzielić również można łączenie powszechnej potrzeby ubezpieczeniowej z wymogami demokratycznego państwa prawnego na tle regulacji art. 2 Konstytucji, w szczególności w aspekcie sprawiedliwości społecznej. Prawa socjalne, takie jak: prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego, prawo do ochrony zdrowia, jak również prawo do nauki, stanowią grupę praw, dla których realizacji konieczne jest czynienie ze strony państwa i jego organów nakładów celem realizacji tych praw. Prawa te wyrażają bowiem podstawowe potrzeby członków społeczeństwa, których realizacja jest niezbędna dla poszanowania godności ludzkiej, pełnego rozwoju jednostki oraz urzeczywistniania zasad sprawiedliwości społecznej. Na wspomniane nakłady składają się przede wszystkim zyski z wszelkiego rodzaju podatków i danin, jakie państwo uzyskuje od członków społeczeństwa. Nie ma wątpliwości, że różne jednostki w różny sposób przyczyniają się do wpływów do państwowego budżetu (por. G. Szklarski, Konstytucyjne prawa socjalne na tle zasad sprawiedliwości społecznej, PPP 2014/3/50-78).

W przedmiotowej sprawie, wnioskodawca, jako płatnik, zamierza zawierać z ubezpieczonymi , umowy zlecenia oraz umowy o pracę, w ramach których, ubezpieczeni byliby zobowiązani do wykonywania, na jego rzecz, pracy czy usług. Warto podkreślić, iż powyższe umowy będą opiewać na określony czas, podczas którego ubezpieczeni będą systematycznie wykonywać pracę i przebywać stale w Polsce. Tym samym działania ubezpieczonych nie będą miały bez wątpienia charakteru incydentalnego, przykładowo sprowadzającego się do przyjazdu na jeden dzień pracy, podczas którego cudzoziemiec wykona jakąś z góry założoną czynność jak np. przeprowadzenie szkolenia, wygłoszenie przemowy, bądź zaprezentowanie pokazu artystycznego.

Reasumując – stały pobyt, w rozumieniu art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podlega ocenie w zależności od charakteru aktywności zarobkowej cudzoziemca, stanowiącej tytuł ubezpieczeniowy – od rodzaju oraz sposobu realizacji umowy, z której wynika ustawowy obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym. W przypadku realizacji przez cudzoziemców (obywateli ww. państw) umów zlecenia i umów pracę zawartych na czas określony, wykonywanej stale na terenie RP, nie jest możliwe zakwalifikowanie tego stanu jako zmienności (niestałości) ich pobytu, zwalniającej płatnika z obowiązku zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego takich osób.

W świetle powyższych uwag, uznać należy, że cudzoziemcy, z którymi wnioskodawca będzie zawierać umowy zlecenia i umowy o pracę, nie będą adresatami normy wskazanej w art. 5 ust. 2 ustawy systemowej.

Tym samym, należało uznać, że decyzje organu rentowego, odpowiadające na zadane przez wnioskodawcę pytania, są prawidłowe.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako niezasadne.

W przedmiocie kosztów procesu, Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2023 poz. 1935), zasądzając kwotę 360 zł, gdyż

w przedmiotowej sprawie rozpoznawane były odwołania od dwóch decyzji organu rentowego. O odsetkach ustawowych, za opóźnienie, od zasądzonej kwoty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.