Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19.03.2025 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił U. W. prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury, podnosząc, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4.06.2024 roku, nie jest przesłanką do uchylenia lub zmiany decyzji na podstawie art. 114 ustawy emerytalnej.

(decyzja – k. 51-51 verte plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 9.04.2025 r., odwołanie od w/w decyzji, wniosła U. W..

Zaskarżonej decyzji zarzuciła:

1.  naruszenie art. 190 ust. 4 Konstytucji RP w zw. z art. 114 ust. 1 pkt 6) ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251, zwana dalej „ustawa emerytalna”) poprzez ich niezastosowanie, w sytuacji gdy w orzecznictwie uznaje się iż wydanie i ogłoszenie w dniu 4.06.2024 r. (art. 190 ust 2 i 3 Konstytucji RP) przez TK wyroku stwierdzającego niekonstytucyjność przepisu, który był podstawą ustalenia emerytury w zaniżonej wysokości, stanowi okoliczność wpływ na prawa do świadczenia i uzasadnia działanie w przedmiocie ponownego ustalenia wysokości emerytury z pominięciem takiego niekonstytucyjnego umocowania, a decyzja organu rentowego wydana na podstawie takiej normy prawnej jest obiektywnie błędna, gdyż została oparta o art. 25 ust. 1 b ustawy emerytalnej, którego sposób wprowadzenia do porządku prawnego Rzeczpospolitej Polskiej stanowi przykład wadliwej techniki legislacyjnej;

2.  naruszenie art. 190 ust. 4 Konstytucji RP w zw. z art. 114 ust. 1 pkt 1) ustawy emerytalnej poprzez niezastosowanie go, w sytuacji gdy w orzecznictwie uznaje się, iż nieuwzględnienie przez organ rentowy obowiązującego standardu konstytucyjnego, potwierdzonego wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, stanowi nową okoliczność, istniejącą przed wydaniem decyzji ustalającej emeryturę, która miała wpływ na wysokość emerytury.

3.  naruszenie art. 190 ust. 4 Konstytucji RP w zw. z art. 133 ust. 1 pkt 2) ustawy emerytalnej w zw. a art. 2a ust. 1 i ust. 2 pkt. 3) i 4) oraz art. 2a ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez ich niezastosowanie, w sytuacji gdy przyznanie niższych świadczeń Odwołującemu było następstwem błędu organu rentowego polegającego na oparciu decyzji o przyznaniu emerytury o niekonstytucyjną regulację, tj. art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, a nadto powoduje utrzymywanie niekonstytucyjnego stanu rzeczy poprzez brak restytucji pełnych praw ubezpieczonego (Odwołującego) oraz prowadzi do nierówności pomiędzy ubezpieczonymi objętymi regulacją art. 194j ustawy emerytalnej a Odwołującym;

4.  naruszenie art. 190 ust. 4 Konstytucji RP w zw. z art. 194j ustawy emerytalnej (per analogiam) w zw. z art. 2a ust.1 i ust. 2 pkt 3) i 4) oraz art. 2a ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, poprzez ich niezastosowanie, w sytuacji gdy przyznanie niższych świadczeń Odwołującemu stanowi naruszenie zasady niedyskryminacji oraz powoduje utrzymywanie niekonstytucyjnego stanu rzeczy poprzez brak restytucji pełnych praw ubezpieczonego (Odwołującego) oraz prowadzi do nierówności pomiędzy ubezpieczonymi objętymi regulacją art. 194j ustawy emerytalnej a Odwołującym;

5.  naruszenie art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej w zw. z art. 67 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 2 Konstytucji RP poprzez zastosowanie art. 25 ust. 1 b ustawy emerytalnej, w sytuacji gdy Organ powinien pominąć ten przepis z uwagi na jego niekonstytucyjność;

6.  naruszenie art. 67 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji RP, tj. konstytucyjnych wolności i praw człowieka i obywatela obejmujących ochronę prawa do zabezpieczenia społecznego w związku z zasadą zaufania obywatela do państwa i prawa (naruszenie standardu konstytucyjnego);

7.  naruszenie art. 2 Konstytucji RP, tj. zasady ochrony praw nabytych poprzez zastosowanie art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej w sytuacji, gdy Odwołujący nabył in abstracto prawo do obliczenia emerytury w wieku powszechnym bez zastosowania art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej (naruszenie standardu konstytucyjnego);

8.  naruszenie art. 2 Konstytucji RP, tj. zasady bezpieczeństwa prawnego poprzez naruszenie bezpieczeństwa prawnego Odwołującego w związku z pozbawieniem Odwołującego możliwości prognozowanie własnych działań, tj. podjęcia decyzji o przejściu na wcześniejszą emeryturę, z którą to decyzją będzie się wiązać pomniejszenie wysokości emerytury w wieku powszechnym (naruszenie standardu konstytucyjnego);

9.  naruszenie art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP, tj. zasady równości wobec prawa i niedyskryminacji poprzez zastosowanie wobec odwołującego mechanizmu potrąceniowego opisanego w art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, w sytuacji, gdy w systemie ubezpieczeń społecznych obecnie istnieją regulacje, które w obrębie tej samej kategorii, tj. świadczeń emerytalnych nie przewidują konieczności stosowania mechanizmu potrąceniowego, takiego jak opisany w art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, a regulacjami tymi są art. 26c ust. 2, art. 194i oraz art. 194j ust. 1 ustawy emerytalnej (naruszenie standardu konstytucyjnego);

10.  naruszenie art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP, tj. zasady równości wobec prawa i niedyskryminacji poprzez zastosowanie wobec Odwołującego mechanizmu potrąceniowego opisanego w art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, skutkującego podwójnym opodatkowaniem i podwójną składką na ubezpieczenie zdrowotne pobranych wcześniej emerytur, bez możliwości zwrotu zapłaconego podatku i niezgodnie z przepisami pobranej po raz drugi składki na ubezpieczenie zdrowotne (naruszenie standardu konstytucyjnego).

Wobec powyższego, wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji, poprzez nakazanie Organowi, ponowne obliczenie wysokości emerytury ubezpieczonej w wieku powszechnym, a przy obliczaniu jej wysokości pominięcie przez Organ art. 25 ust. 1 b ustawy emerytalnej od dnia, od którego mogłaby być podjęta wypłata emerytury na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej wraz z prawem do wyrównania stanowiącego różnicę między sumą kwot emerytur, jakie przysługiwałby w okresie od dnia od którego mogłaby być podjęta wypłata emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej, do dnia wydania decyzji o ponownym obliczeniu emerytury, z uwzględnieniem ich waloryzacji, a sumą kwot wypłaconych w tym okresie oraz zasądzenie na rzecz Odwołującej się kosztów postępowania, w tym koszów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

(odwołanie – k. 3-23)

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy podtrzymał swoje stanowisko, argumentując, jak w zaskarżonej decyzji. Odnosząc się do złożonego odwołania, ZUS dodatkowo wyjaśnił, że, w niniejszej sprawie, nie wystąpił błąd organu rentowego. Decyzja z dnia 5.03.2013 r. została wydana na podstawie, obowiązującego wówczas art. 25 ust 1 b ustawy emerytalnej. Organ rentowy nie miał, wówczas, możliwości wydania decyzji, bez zastosowania tego przepisu.

(odpowiedź na odwołanie - k. 24-25)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

U. W. urodziła się w dniu (...)

(okoliczność bezsporna)

Wnioskodawczyni, od 01.05.2008 r., pobierała emeryturę - w obniżonym wieku emerytalnym.

(decyzja – k. 151-152 plik (...) załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 5.03.2013 r. organ rentowy przyznał wnioskodawczyni, od 01.02.2013 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek emeryturę - z powszechnego wieku emerytalnego. Podstawa wymiaru emerytury została pomniejszona o kwoty pobranej emerytury wcześniejszej.

(decyzja – k. 25-28 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 4 czerwca 2024 r., w sprawie o sygn. akt SK 140/20, orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r., jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji. (bezsporne, a nadto informacja na stronie TK pod adresem https://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/wyroki/art (...)-obliczenie-naleznego-swiadczenia-emerytalnego-poprzez-pomniejszenie-emerytury-z-wieku-powszechnego-o-kwote-pobranych-wczesniej-emerytur [dostęp:10 grudnia 2024r.])

W dniu 12.03.2025 r. ubezpieczona wniosła do organu rentowego o ponowne obliczenie emerytury w związku z wyrokiem TK z dnia 4.06.2024 r. SK 140/20.

(wniosek – k. 50 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Na skutek powyższego wniosku, organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję. (bezsporne)

Powyższy stan faktyczny jest bezsporny i został ustalony na podstawie powyższych dokumentów, których wiarygodność nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie jest niezasadne i podlega oddaleniu.

Należy przypomnieć, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie i tylko w tym zakresie podlega ona kontroli sądu zarówno pod względem jej formalnej poprawności jak i merytorycznej zasadności. (tak SA w Lublinie w wyroku z 18.03.2015 r, III AUa 15/15, Lex nr 1661234). Postępowanie sądowe w sprawach dotyczących ubezpieczenia społecznego wszczynane jest w rezultacie odwołania wniesionego od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ma więc ono charakter odwoławczy. Jego przedmiotem jest ocena zgodności z prawem - w aspekcie formalnym i materialnym - decyzji wydanej przez organ rentowy na wniosek ubezpieczonego lub z urzędu. Nie ulega więc wątpliwości, że w toku postępowania zgodnie z art. 321 k.p.c., sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Przepis ten wyraża kardynalną zasadę wyrokowania dotyczącą przedmiotu orzekania, według której sąd związany jest żądaniem zgłoszonym przez powoda w powództwie (ne eat iudex ultra petita partium), a więc nie może wbrew żądaniu pozwu zasądzić czegoś jakościowo innego albo w większym rozmiarze lub uwzględnić powództwo na innej podstawie faktycznej niż wskazana przez powoda (por. A. Jakubecki Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, E. Gapska, J. Studzińska "Postępowanie nieprocesowe", Monografia Komentarz do Kodeksu postępowania cywilnego pod red. T. Erecińskiego, Tom II, Wydanie 4, Warszawa 2012 str. 38-41 oraz wyroki Sądu Najwyższego: z 15.10.2010 r., III UK 20/10, z 2.12.2011 r., III CSK 136/11, z 25.06.2015 r., V CSK 612/14). Z ukształtowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego i poglądów doktryny wynika jednoznacznie, że odwołanie od decyzji organu rentowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych pełni rolę pozwu i wszczyna postępowanie sądowe (tak postanowienie Sądu Najwyższego z 19.06.1998 r., II UK 105/98, OSNAPiUS 1999 Nr 16, poz. 529 oraz z 26.09.2005 r., II UZ 52/05, OSNP 2006 nr 15-16, poz. 254). Przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się do okoliczności uwzględnionych w decyzji, a między stronami spornych; poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może zaistnieć (por. wyroki Sądu Najwyższego z 13.05.1999 r., II UZ 52/99, OSNAPiUS 2000 Nr 15, poz. 601 oraz z 25.05.1999 r. II UKN 622/99, OSNAPiUS 2000 Nr 15, poz. 591). Przed sądem ubezpieczony może żądać jedynie korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy i wykazywać swoją rację, odnosząc się do przedmiotu sporu objętego zaskarżoną decyzją, natomiast nie może żądać czegoś, o czym organ rentowy nie decydował. Z tego względu odwołanie wnoszone od decyzji organu ubezpieczeń społecznych nie ma charakteru samodzielnego żądania, a jeżeli takie zostanie zgłoszone, sąd nie może go rozpoznać, lecz zobowiązany jest postąpić zgodnie z art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z 9.09.2010 r., II UK 84/10). Z powyższego wynika, że kontrolna rola sądu musi korespondować z zakresem rozstrzygnięcia dokonanego w decyzji administracyjnej, bowiem zgodnie z systemem orzekania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w postępowaniu wywołanym odwołaniem do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych sąd rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji w granicach jej treści i przedmiotu (por. wyrok Sądu Najwyższego z 23.04.2010 r., II UK 309/09).

Należy też podnieść, że ubezpieczonej w oparciu o treść przepisów ustawy

z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

przysługiwało prawo do emerytury w obniżonym wieku.

Ustawą z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2012 poz. 637 z dnia 6 czerwca 2012 r.), dokonano m.in. nowelizacji przepisu art. 25 ustawy emerytalno-rentowej poprzez dodanie w art. 25 ustępu 1b w brzmieniu: Jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę na podstawie przepisów art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.), podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Organ rentowy, obliczając wysokość emerytury ubezpieczonej, w wieku powszechnym, zastosował ten przepis, pomniejszając podstawę obliczenia jej emerytury, o kwotę stanowiącą sumę kwot , pobranej, dotychczas, emerytury w wieku obniżonym.

Zastosowanie, przy wydaniu decyzji z dnia 5.03.2013 r. , przepisu art. 25 ust. 1b, który obowiązywał, w ówczesnym porządku prawnym, nie może być uznane za błąd organu rentowego. Organ rentowy nie posiada, bowiem, kompetencji do oceny konstytucyjności przepisów wprowadzanych przez ustawodawcę.

Trybunał Konstytucyjny, w cytowanym powyżej wyroku z dnia 4 czerwca 2024 r. (sygn. akt SK 140/20), podtrzymał wcześniejszą linię orzecznictwa wyrażoną w wyroku z dnia 6 marca 2019 r. (sygn. akt P 20/16), przyjmując, że regulacja zawarta w art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w stosunku do osób, które wniosek o przyznanie emerytury w wieku obniżonym złożyły do dnia ogłoszenia ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, jest niezgodna z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji.

Ubezpieczona wniosła, w oparciu o powyższy wyrok o przeliczenie świadczenia na podstawie art. 114 ustawy emerytalnej, a organ rentowy odmówił wnioskodawczyni na tej podstawie uwzględnienia wniosku. Wobec tego przedmiotem rozważań była możliwość zastosowania tego przepisu w sytuacji wnioskodawczyni.

Należy wskazać, że zgodnie z art. 114 ustawy z dnia 17.12.1998 o emeryturach i rentach z FUS w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli:

1) po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość;

2) decyzja została wydana w wyniku przestępstwa;

3) dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;

4) decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie;

5) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność;

6) przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.

Wniosek o ponowne ustalenie prawa do świadczeń lub ich wysokości jest jednym z elementów - uprawnień zainteresowanego - postępowania w sprawach emerytalno-rentowych (wyrok SA w Katowicach z dnia 19 marca 1996 r., III AUr 1346/95, OSA 1998, z. 3, poz. 10). Ponowne ustalanie prawa do emerytur i rent nie jest wznowieniem postępowania sądowego (według k.p.c.), nie posiada też charakteru wznowienia postępowania przewidzianego w art. 145 § 1 k.p.a., a wniesienie wniosku nie jest ograniczone czasowo; instytucja ta dotyczy postępowania przed organem rentowym (zob. uzasadnienie uchwały SN z dnia 3 października 1996 r., II UZP 18/96, OSNAPiUS 1997, nr 7, poz. 117). Instytucję przewidzianą w art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach należy traktować jako "swoiste wznowienie postępowania" (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2003 r., III UZP 5/03, OSNP 2003 Nr 18, poz. 442

W orzecznictwie dominuje pogląd, że decyzja rentowa nie ma przymiotu powagi rzeczy osądzonej (zob. wyroki SN: z dnia 16 września 2009 r., (...) UK 121/09, LEX nr 537030; z dnia z dnia 12 stycznia 2001 r., II UKN 182/00, OSNAPiUS 2002, nr 17, poz. 419/, co oznacza, że organ rentowy może podważyć swoją błędną decyzję przyznającą świadczenie "nabyte", pomimo niespełnienia ustawowych warunków powstania uprawnień do emerytury lub renty, a zainteresowany ponownie wystąpić z wnioskiem o to samo świadczenie, którego poprzednio mu odmówiono, jeżeli powołano się na nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem decyzji mające wpływ na ustalenie uprawnień ubezpieczeniowych. W zasadzie więc nie wchodzi tu w grę stwierdzenie nieważności decyzji rentowej wydanej w sprawie już dawniej ostatecznie rozstrzygniętej inną decyzją (art. 156 § 1 pkt 3 k.p.a.). W wyniku zastosowania instytucji ponownego ustalania prawa do emerytur/rent następuje nadzwyczajna kontynuacja postępowania w tej samej sprawie (zob. wyroki SN: z dnia 15 listopada 2000 r., II UKN 41/00, Prok. i Pr. 2001, nr 6, poz. 39; z dnia 21 września 2010 r., III UK 94/09, LEX nr 621346; z dnia 24 marca 2011 r., (...) UK 317/10, LEX nr 811823, i z dnia 27 marca 2014 r., III UK 115/13, LEX nr 1554419 oraz postanowienie SN z dnia 20 września 2011 r., (...) BU 4/11, LEX nr 1101321), w którym organ rentowy ma możliwość zniwelowania własnego uchybienia powstałego przy ustalaniu prawa do świadczenia, natomiast zainteresowany uprawniony jest do ubiegania się o świadczenie, którego mu nie przyznano, jeżeli wcześniej nie powołał się na okoliczności uzasadniające powstanie takich uprawnień. W rezultacie uchylane są zarówno korzystne, jak i niekorzystne rozstrzygnięcia dla zainteresowanego, a działania w tym obszarze zmierzają do tego, aby w obrocie prawnym nie pozostawała decyzja, na podstawie której wypłacane jest świadczenie, choć nie istnieje do niego prawo (art. 134 ust. 1 pkt 4).

Ubezpieczona, jako podstawy ponownego przeliczenia świadczenia, upatrywała w wyroku Trybunału Konstytucyjnego.

Trzeba przypomnieć, że za przepis, na podstawie którego może dojść do wzruszenia decyzji organu rentowego wydanej w oparciu o akt normatywny uznany orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego za niezgodny z Konstytucją, należy uznać art. 145a k.p.a., w myśl którego można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja (§ 1), a w sytuacji określonej w § 1 skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2014 r., sygn. akt: III UZP 3/13, Legalis nr 750495). Ustawa o emeryturach i rentach z FUS nie zawiera bowiem regulacji w przedmiocie wznowienia postępowania z powodu orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Brak jest przesłanki wzruszalności decyzji, której podstawę prawną stanowił przepis uznany za niezgodny z Konstytucją, w ramach regulacji art. 114 ustawy emerytalno-rentowej. W art. 114 ust. 1 pkt 1 przewiduje się jedynie możliwość weryfikacji prawomocnej decyzji wskutek ujawnienia nowych okoliczności, istniejących przed wydaniem decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. Na tle przywołanej normy utrwalone są zapatrywania, że pojęcie "nowych okoliczności" obejmuje swym zakresem zarówno "okoliczności faktyczne", jak i "okoliczności sprawy". Okoliczności faktyczne to fakty ustalone na podstawie dowodów, a okoliczności sprawy mogą dotyczyć uchybień organu rentowego, zarówno procesowych, jak i w aspekcie stosowania prawa materialnego. Ujawnione okoliczności nie muszą być okolicznościami, na które osoba ubiegająca się o świadczenia nie mogła powołać się w poprzednim postępowaniu. Mogą to być takie okoliczności, które powinny być znane przy dołożeniu minimum staranności, jednak na skutek błędu lub przeoczenia nie zostały uwzględnione w poprzednim postępowaniu (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 18 stycznia 2004 r., sygn. akt: II UK 228/03, OSNP 2004 Nr 19, poz. 341; z dnia 27 kwietnia 2004 r., sygn. ak: II UK 298/03, LEX nr 970137; z dnia 13 maja 2004 r., sygn. akt III UK 16/04, Legalis nr 279610; z dnia 26 maja 2012 r., sygn. akt: II UK 354/09, LEX nr 604227).

Na gruncie art. 114 ust. 1 ustawy emerytalno-rentowej można jeszcze rozważać wznowienie postępowania i wzruszenie prawomocnej decyzji z mocy przesłanki określonej w punkcie 6. Za błąd organu uznaje się każdą obiektywną wadliwość decyzji niezależnie od tego, czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki, czy też np. wadliwej techniki legislacyjnej i w konsekwencji niejednoznaczności stanowionych przepisów, jak również niedopełnienie obowiązku działania z urzędu na korzyść osób uprawnionych do świadczeń emerytalno-rentowych (por. uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 1995 r., sygn. akt: II UZP 28/94, OSNP 1995 Nr 19, poz. 242; wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 4 października 2018 r., sygn. akt: III UK 153/17, LEX nr 2563524; z dnia 25 lutego 2008 r., sygn. akt: (...) UK 249/07, OSNP 2009 nr 11-12, poz. 152). W świetle przyjętej teorii tzw. obiektywnej błędności decyzji, a zatem błędu rozumianego szeroko jako każda wadliwość decyzji, wydana decyzja ustalająca wysokość emerytury ubezpieczonego z odliczeniem kwot pobranych emerytur nie była dotknięta błędem organu rentowego. Błąd organu nie obejmuje bowiem takich sytuacji, w których organ rentowy działa na podstawie niebudzących jakichkolwiek wątpliwości interpretacyjnych przepisów ustawy, które to korzystają z domniemania konstytucyjności aż do chwili uznania ich przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z Konstytucją. Decyzja wydana w takich warunkach nie może też być uznana za bezprawną, gdyż podstawa prawna do jej wydania odpadła dopiero po ogłoszeniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego (tak m.in. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 20 października 2015 r., sygn. akt: III AUa 758/15, LEX nr 1820421). Nadto Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ma kompetencji do oceny zgodności z Konstytucją obowiązujących przepisów prawa. Nie jest zatem błędem organu rentowego wydanie decyzji na podstawie przepisu, który okazał się niekonstytucyjny, gdyż jest to sytuacja prawidłowego zastosowania obowiązującego wówczas prawa. Nie można także postawić organowi rentowemu zarzutu niedopełnienia obowiązku działania na korzyść osób uprawnionych do świadczeń, skoro organ rentowy przy wydawaniu decyzji nie naruszył obowiązującego prawa. Istotne jest również, że błąd organu rentowego nie stanowi alternatywy dla weryfikacji decyzji, gdy ostateczna decyzja nie podlega wzruszeniu w trybie art. 145a k.p.a. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy, błąd organu rentowego nie konkuruje z trybem wznowienia postępowania po wyroku Trybunału Konstytucyjnego i uznaniu niekonstytucyjności określonego przepisu prawa. Nie można przyjmować hybrydalnej konstrukcji uprawień strony, a więc, że w pierwszej kolejności, aktywuje się mechanizm opisany w art. 145a k.p.a., uchybienie zaś wskazanemu tam terminowi uprawnia do wypłaty świadczenia na podstawie błędu organu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2017 r., sygn. akt: (...) UK 190/16, Legalis nr 1640720).Reasumując, zatem, za przepis, na podstawie którego może dojść do wzruszenia prawomocnej decyzji organu rentowego, wydanej w oparciu o akt normatywny, uznany orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego, za niezgodny z Konstytucją, uznać należy art. 145a k.p.a, a nie art. 114 ustawy emerytalnej../tak SA w Łodzi w wyroku z dnia 29.06.2020 r, III AUa 1141/19 wraz z uzasadnieniem, lex nr 3113140, w wyroku SA w Łodzi z dnia 20.06.2020, III AUa 397/20, w wyroku SA w Łodzi z dnia 17.06.2020 III AUa 1616/19,w wyroku SA w Łodzi z dnia 26.05.2020 r III AUa 385/20 z uzasadnieniami , a nadto postanowienie SN z dnia 10.01.2014 r, III UZP 3/13, Lex nr 1455747, wyrok SN z dnia 17.05.2017 r, III UK 117/16, lex nr 2321870.

Decyzje ostateczne organu rentowego dotyczące uprawnień do emerytury lub renty, nie mogą być z urzędu uchylane, zmieniane lub unieważniane na zasadach przewidzianych w Kodeksie postępowania administracyjnego (art. 83a ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2017 r., poz. 1778 ze zm.) z wyjątkiem orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny o niezgodności z Konstytucją RP aktu prawnego stanowiącego podstawę prawną decyzji (art. 145a k.p.a. w związku z art. 190 ust. 4 Konstytucji RP)./tak wyrok SN z dnia 25.11.2016, (...) UK 369/15, OSNP 2018/2/20/

Należy też przypomnieć, iż zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r. nr 76 poz. 483 ze zmianami), orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne, orzeczenia w sprawach wymienionych w art. 188 podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony, a jeżeli nie był ogłoszony, orzeczenia ogłasza się w Dzienniku Urzędowym RP Monitor Polski (ust. 2), zgodnie zaś z ust. 3 orzeczenie TK wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny - dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów.

Zgodnie zaś z art. 9 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r. poz. 1461) orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych w Dzienniku Ustaw ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Natomiast zgodnie z art. 21 powyższej ustawy z 2000 r., Dziennik Ustaw wydaje Prezes Rady Ministrów przy pomocy Rządowego Centrum Legislacji, przy czym Rządowe Centrum Legislacji może zlecić wyspecjalizowanym podmiotom niektóre czynności związane

z wydawaniem tych dzienników w sposób, o którym mowa w art. 2a ust. 2

Tymczasem na dzień wydania decyzji przez organ rentowy, a nawet na dzień wydania wyroku przez Sąd, wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie został ogłoszony w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Przy czym mając na względzie powyższe przepisy ustawy z 2000 r., trzeba zaznaczyć, że publikacja wyroku TK na stronie internetowej TK czy w publikatorze „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Zbiór Urzędowy” nie jest ogłoszeniem w rozumieniu art. 190 Konstytucji.

Sąd zdaje sobie, przy tym, sprawę, że nieogłoszenie przez Prezesa Rady Ministrów orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego jest wynikiem sporów politycznych toczących się wokół statusu samego Trybunału. Stan ten może mieć negatywny wpływ na sytuację prawną obywateli, którzy pozostają w stanie niepewności, co do obowiązującego prawa – tak jak ma to miejsce na gruncie niniejszej sprawy. Jednakże, nie zmienia to faktu, że sporne orzeczenie TK, nie weszło w życie, a więc organ rentowy nie mógł go zastosować przy rozstrzyganiu w sprawie ubezpieczonej.

Wobec tego, że wyrok TK nie został ogłoszony i nie wszedł w życie, brak było podstaw do zastosowania interpretacji art. 114 ust. 1 pkt.1 przedstawionej w postanowieniu SN z dnia 29.10.2020 roku III UZP 4/20, opubl. W lex nr 3077069.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie, jako bezzasadne.