Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 lutego 2024r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych - (...) Oddział w Ł. odmówił L. S. przywrócenia terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania. (decyzja – k. 74-74 odwrót akt emerytalnych ZUS)

L. S. wniosła w dniu 6 marca 2024 r. odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o przywrócenie terminu do złożenia skargi o wznowienie postępowania oraz o ponowne ustalenie wysokości świadczenia emerytalnego z pominięciem przepisów uznanych za niekonstytucyjne, powołując się na nową okoliczność w postaci wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2023 r. sygn. akt P 7/22, na podstawie art. 144 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, w związku z ponownym przeliczeniem świadczenia, wyrównanie uprzednio wypłaconych od 3 czerwca 2012 r. świadczeń, a także wniosła o przyznanie jej pełnomocnika z urzędu. (odwołanie – k. 3-4)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał stanowisko zawarte

w uzasadnieniu decyzji i wniósł o oddalenie odwołania. Podniósł, iż wnioskodawczyni nie uprawdopodobniła, że uchybienie terminu nastąpiło bez jej winy, zatem ZUS odmówił przywrócenia terminu do wniesienia skargi. (odpowiedź na odwołanie – k. 5-5v.)

Na rozprawie w dniu 8 sierpnia 2024 r. wnioskodawczyni poparła odwołanie, cofając wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Wskazała, że o możliwości złożenia skargi o wznowienie postępowania dowiedziała się z prasy i było już po terminie. Pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania. ( końcowe stanowiska stron e-protokół rozprawy z 8 sierpnia 2024 roku 00:01:13-00:16:50 – płyta CD k. 19)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

L. S. urodziła się w dniu (...) (bezsporne)

Decyzją z (...) r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych

I Oddział w Ł. przyznał ubezpieczonej L. S. emeryturę po osiągnięciu wieku emerytalnego, tj. od 3 czerwca 2012 r. ( bezsporne, a nadto decyzja z 20 czerwca 2012 roku

k. 25-28 akt emerytalnych ZUS)

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie P 7/22 został ogłoszony w Dzienniku Ustaw w dniu 16 listopada 2023 r. (bezsporne)

Wnioskodawczyni w dniu 12 lutego 2024 r. złożyła wniosek

o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno-rentowego, powołując się na powyższy wyrok Trybunału Konstytucyjnego. (wniosek k. 72-73 akt emerytalnych ZUS)

Zaskarżoną decyzją z dnia 16 lutego 2024 r. znak (...)- (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił L. S. wznowienia postępowania. (decyzja – k. 74-74 odwrót akt emerytalnych ZUS)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

Przepis art. 190 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. nr 78 poz. 483) stanowi, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności

z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania. Przepis ten wprost odnosi się do możliwości wzruszania w trybach nadzwyczajnych prawomocnych orzeczeń sądowych, ostatecznych decyzji administracyjnych lub rozstrzygnięć w innych sprawach.

Zgodnie z art. 145a § 1 k.p.a. można żądać wznowienia postępowania w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.

Jednakże zgodnie z art. 145a § 2 k.p.a. w sytuacji określonej w § 1 skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Jak stanowi art. 58 § 1 k.p.a. w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy.

Z kolei zgodnie z art. 58 § 2 k.p.a. prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której określony był termin.

Zgodnie z art. 180 k.p.a. w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się przepisy kodeksu, chyba że przepisy dotyczące ubezpieczeń ustalają odmienne zasady postępowania w tych sprawach. Przez sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych rozumie się sprawy wynikające z przepisów o ubezpieczeniach społecznych, o zaopatrzeniach emerytalnych i rentowych, o funduszu alimentacyjnym, a także sprawy wynikające z przepisów o innych świadczeniach wypłacanych z funduszów przeznaczonych na ubezpieczenia społeczne.

Jak zaś stanowi art. 124 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. ustawy o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. poz. 1251)

w postępowaniu w sprawach o świadczenia określone w ustawie stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że niniejsza ustawa stanowi inaczej.

Niespornym w sprawie jest, że wnioskodawczyni złożyła skargę o wznowienie postępowania w sprawie wysokości emerytury po upływie jednego miesiąca od dnia wejścia

w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego zostało bowiem ogłoszone w Dzienniku Ustaw w dniu 16 listopada 2023 r. – ostatnim dniem na złożenie skargi o wznowienie postępowania w przewidzianym terminie był więc dzień

18 grudnia 2023 r. Tymczasem ubezpieczona, złożyła skargę w dniu 12 lutego 2024 r.

Warto tu zaważyć, że składając skargę, wnioskodawczyni nie uprawdopodobniła, że uchybienie terminu nastąpiło bez jej winy. Za przemawiającą za brakiem winy ubezpieczonej nie można przy tym uznawać wskazywanej przez wnioskodawczynię okoliczności, że o wyroku TK dowiedziała się ona dopiero z czasopisma w dniu 10 lutego 2024 r.

Brak winy w uchybieniu terminowi zachodzi bowiem tylko wówczas, gdy dokonanie czynności było niemożliwe z uwagi na przeszkodę, której strona nie mogła usunąć nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku. Jako kryterium przy ocenie winy w tym zakresie należy przyjąć obiektywny miernik staranności, jakiej w danych okolicznościach można wymagać od strony dbającej należycie o swoje interesy. Z tego względu przywrócenie terminu mogą uzasadniać wyłącznie okoliczności obiektywne, występujące bez woli strony, które mimo dołożenia odpowiedniej staranności w prowadzeniu własnych spraw uniemożliwiały dokonanie czynności w przewidzianym terminie. (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w K. z 1 maja 2024 r., (...) SA/Kr (...), LEX nr 3696391)

O braku winy w niedopełnieniu czynności w terminie można mówić wyłącznie wtedy, gdy wywiązanie się z takiego obowiązku stało się niemożliwe z powodu przeszkody nie do przezwyciężenia, czyli gdy strona nie mogła przeszkody usunąć, nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku i jeśli przeszkoda ta powstała w czasie biegu terminu do dokonania czynności procesowej. Przyczyna uchybienia terminu musi zatem być niezależna od strony. Przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej nie jest dopuszczalne, gdy strona zawiniła uchybienie terminu choćby w postaci lekkiego niedbalstwa. (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z 21 lutego 2024 r.,

(...) SA/Gd 733/23, LEX nr 3700150)

Przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej nie jest dopuszczalne, gdy strona zawiniła uchybienie terminu, choćby w postaci lekkiego niedbalstwa. Przywrócenia uchybionego terminu nie uzasadniają niedostateczna staranność w prowadzeniu własnych spraw, nieznajomość prawa, „przeoczenie” wynikające ze słabej znajomości procedury, oczekiwanie na poradę profesjonalisty. (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w K. z 18 lipca 2024 r.,(...) SA/Ke 227/24, LEX nr 3743424)

Z uwagi na powyższe, w ocenie Sądu Okręgowego, organ rentowy prawidłowo odmówił przywrócenia terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania. Powzięcie wiadomości o zapadłym orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego dopiero z publikacji prasowych nie jest obiektywną przyczyną skutkującą uznaniem braku winy ubezpieczonej w złożeniu skargi po terminie.

Z tych wszystkich względów Sąd oddalił odwołanie od spornej decyzji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Na podstawie art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. stwierdził czasową niedopuszczalność drogi sądowej w zakresie wniosku L. S. zawartego w odwołaniu o ponowne ustalenie wysokość emerytury oraz o wyrównanie emerytury od 3 czerwca 2012 r. i sprawę tę przekazał do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. – celem rozpoznania i wydania decyzji.

Zgodnie bowiem z art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. jeżeli ubezpieczony zgłosił nowe żądanie, dotychczas nierozpoznane przez organ rentowy, sąd przyjmuje to żądanie do protokołu

i przekazuje go do rozpoznania organowi rentowemu.

Przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się bowiem jedynie do okoliczności uwzględnionych w zaskarżonej decyzji – w niniejszej sprawie jest to decyzja z 16 lutego 2024 r.; poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może zaistnieć. Przed sądem ubezpieczony może jedynie żądać korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy i wykazywać swą rację, odnosząc się do przedmiotu sporu objętego zaskarżoną decyzją, nie może natomiast żądać czegoś, o czym organ rentowy nie zdecydował.

SSO Paulina Kuźma