Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z 21 stycznia 2022 roku w sprawie I C 949/21 z powództwa R. S. przeciwko Towarzystwu (...) w W. o zapłatę:

–

w punkcie 1 zasądzono od pozwanego na rzecz powoda 5.793,30 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 7 lipca 2020 roku do dnia zapłaty oraz 2.217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

–

w punkcie 2 ­­­oddalono powództwo w pozostałej części.

W świetle uzasadnienia wskazanego wyroku Sąd I instancji ustalił, że 4 kwietnia 2020 roku doszło do uszkodzenia pojazdu marki V. (...) na ulicy (...) w Ł. wskutek najechania prawym kołem na dziurę w jezdni, w wyniku czego doszło do uszkodzenia przedniego koła oraz przedniego zderzaka. Samochód został przywieziony do miejsca zamieszkania poszkodowanego na lawecie. Nie dało się nim jechać po zmianie koła na zapasowe. Poszkodowany – syn powoda – zawarł z powodem umowę najmu pojazdu zastępczego. Stawka dzienna wynosiła 110 zł netto, pojazd zastępczy został wydany poszkodowanemu 6 kwietnia 2020 roku, a został zwrócony 2 czerwca 2020 roku. Równocześnie poszkodowany zawarł z powodem umowę cesji wierzytelności o odszkodowanie. Powód wystawił 5 czerwca 2020 roku fakturę za wynajem pojazdu zastępczego na 6.808,05 zł brutto. W fakturze uwzględniono 36 dni wynajmu pojazdu za stawkę 110 zł netto oraz 21 dni wynajmu za stawkę 57 zł netto. Pełnomocnik pozwanego potwierdził przyjęcie zgłoszenia szkody 7 kwietnia 2020 roku. Wiadomością przesłaną pocztą elektroniczną 11 maja 2020 roku poszkodowany poinformował ubezpieczyciela, że nie posiada środków na naprawę pojazdu i korzysta z pojazdu zastępczego, nadto iż z powodu nieotrzymania od ubezpieczyciela oferty wynajmu pojazdu zastępczego skorzystał z zewnętrznej wypożyczalni. Poszkodowany otrzymał informację od ubezpieczyciela o możliwości wynajmu pojazdu zastępczego 12 maja 2020 roku. Wiadomością przesłaną pocztą elektroniczną 5 czerwca 2020 roku powód przekazał ubezpieczycielowi fakturę za najem pojazdu wraz z żądaniem refundacji. Decyzją z 30 czerwca 2020 roku ubezpieczyciel przyznał odszkodowanie za wynajem pojazdu zastępczego w wysokości 1.014,75 zł wskazując, że uznał 11 dni wynajmu pojazdu oraz zweryfikował stawkę za wynajem do kwoty 75 zł netto, to jest 92,25 zł brutto, za dzień. Decyzją z 22 lipca 2020 roku ubezpieczyciel odmówił dopłaty do odszkodowania. Technologiczny czas naprawy uszkodzonego samochodu po zdarzeniu z 4 kwietnia 2020 roku wynosił jeden dzień.

W tak ustalonym stanie faktycznym zważono, że w sprawie okoliczność bezsporną stanowiło zdarzenie drogowe z 4 kwietnia 2020 roku, którego skutkiem była szkoda powstała w pojeździe poszkodowanego i odpowiedzialność Towarzystwa (...) w W. za jego skutki. Nie budzi wątpliwości czynna legitymacja procesowa powoda, który na podstawie umowy przelewu wierzytelności wstąpił w prawa dotychczasowego wierzyciela, przysługujące mu wobec pozwanego w zakresie kosztów najmu pojazdu zastępczego. Spór koncentrował się wokół wysokości odszkodowania przysługującego stronie powodowej z tytułu najmu samochodu zastępczego: uzasadnionego okresu wynajmu samochodu zastępczego i stawki dobowej za wynajem.

Podstawę prawną roszczeń strony powodowej stanowi art. 822 § 1 k.c. (nie wskazano oznaczenia paragrafu, niemniej zacytowano § 1). Zgodnie z art. 19 ust. 1 u.u.o.1, poszkodowany w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej (OC) może dochodzić roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń. Natomiast w myśl art. 361 § 2 k.c., w granicach normalnych następstw działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła jej naprawienie obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Sąd Rejonowy przyjął zasadność wynajęcia pojazdu zastępczego. Wskazał również, że wobec braku środków, poszkodowany mógł oczekiwać z rozpoczęciem naprawy na wypłacenie środków z ubezpieczenia. Okres najmu pojazdu zastępczego wyniknął bezpośrednio z czasu trwania postępowania likwidacyjnego, za co odpowiada pozwany. Stawka została zmodyfikowana na akceptowaną przez pozwanego z chwilą powiadomienia o jej wysokości. Nie oznacza to jednak, że wcześniejsza stawka 110 zł netto za dzień najmu, była zawyżona; pozwany takiej okoliczności nie wykazał.

W tych okolicznościach oddalono powództwo jedynie co do jednego dnia naliczania odsetek za opóźnienie.

Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia, w przedmiocie kosztów orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. Włożono na pozwanego obowiązek zwrotu powodowi wszystkich poniesionych kosztów, ponieważ powód uległ nieznacznie co do swojego żądania.

Apelację od omówionego wyżej wyroku w zakresie jego punktu 1 wywiódł pozwany, działając przez swojego pełnomocnika w osobie radcy prawnego, występującego w imieniu apelującego również w I instancji. W apelacji zarzucono naruszenie zarówno prawa procesowego, jak i materialnego.

W zakresie prawa procesowego zdaniem apelującego doszło do naruszenia:

–

art. 227 w związku z art. 235 ² § 1 pkt 2 (omyłkowo opisany jako „ust. 2”) w związku z art. 278 § 1 k.p.c. przez oddalenie wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego (zarzut 1);

–

art. 232 i 233 § 1 k.p.c. przez przyjęcie, że zasadny był okres najmu pojazdu zastępczego przez 57 dni (zarzut 2).

W zakresie prawa materialnego zarzucono naruszenie:

–

art. 361 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 34 i 36 u.u.o. przez przyjęcie iż zasadny czas trwania najmu wyniósł 57 dni (zarzut 3);

–

art. 822 § 1 k.c. i art. 13 ust. 2 oraz art. 19 u.u.o. przez zasądzenie świadczenia ubezpieczeniowego w wysokości przenoszącej szkodę „prawnie relewantną” (zarzut 4);

–

art. 16 u.u.o., 826 § 1 i art. 362 k.c. poprzez niezastosowanie tych przepisów i przyjęcie, że poszkodowany wynajmując pojazd po stawce 110 zł za dzień nie przyczynił się do zwiększenia rozmiarów szkody (zarzut 5);

–

art. 16 u.u.o., 826 § 1 i art. 362 k.c. poprzez niezastosowanie tych przepisów i przyjęcie, że poszkodowany wynajmując pojazd przez 57 dni nie przyczynił się do zwiększenia rozmiarów szkody (zarzut 6).

Złożono wniosek o zbadanie na podstawie art. 380 k.p.c. postanowienia o pominięciu wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego oraz o dopuszczenie pominiętego dowodu.

Z tych względów wniesiono o zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie punktu 1 przez oddalenie powództwa w całości i stosowną zmianę rozstrzygnięcia o kosztach procesu, w tym za II instancję, według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację powód, reprezentowany przez radcę prawnego, występującego w imieniu powoda również w I instancji, wniósł o oddalenie wniosku dowodowego, oddalenie apelacji oraz zasądzenie od skarżącego kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja okazała się bezzasadna.

Sprawa podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym (art. 505 ¹ § 1 k.p.c.). W tym postępowaniu, jeżeli Sąd II instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa (art. 505 ¹³ § 2 k.p.c.), przy czym owo wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa powinno objąć ocenę poszczególnych zarzutów apelacyjnych, a poza tym może ograniczyć się do stwierdzenia, że Sąd II instancji przyjął za własne oceny Sądu I instancji (art. 387 § 2 ¹ pkt 2 k.p.c.).

Zważywszy na wniosek dowodowy złożony w apelacji, a także wniosek o zbadanie postanowienia Sądu Rejonowego pomijającego dowód z opinii biegłego, należało w pierwszej kolejności rozstrzygnąć w tym zakresie, co jednocześnie stanowi ocenę zasadności zarzutu 1. Analiza akt sprawy wskazuje na prawidłowość rozstrzygnięcia Sądu I instancji co do pominięcia dowodu z opinii biegłego. Ustalono jako bezsporne, że technologiczny czas naprawy wynosił jeden dzień. Natomiast uzasadniony charakter najmu pojazdu zastępczego Sąd Rejonowy przyjął w świetle ustaleń co do toku postępowania likwidacyjnego oraz co do tego, że poszkodowany nie dysponował własnymi środkami na przeprowadzenie naprawy. Okoliczności te nie wymagają jednak wiadomości specjalnych. Zatem kwestionowane w apelacji postanowienie dowodowe Sądu I instancji jawi się jako ze wszech miar prawidłowe. Jednocześnie skutkuje to pominięciem wniosku dowodowego zawartego w apelacji, jako – w tych okolicznościach – zmierzającego jedynie do przedłużenia postępowania.

Zarzut 2 jawi się w istocie jako zarzut naruszenia prawa materialnego. Faktem jest czas najmu pojazdu zastępczego, a ten był bezsporny – 57 dni. Okoliczność, czy czas ten z punktu widzenia wysokości świadczenia z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej należy traktować jako zasadny, jest kwestią oceny prawnej dokonywanej w ramach subsumpcji i dotyczy stosowania prawa materialnego, w szczególności ustalenia wysokości szkody (art. 361 § 1 k.c.).

W świetle powyższych uwag ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy są prawidłowe, ponieważ mieszczą się w granicach swobodnej – w przeciwieństwie do dowolnej – oceny przeprowadzonych dowodów jako spójne, logicznie powiązane z materiałem dowodowym, niebudzące wątpliwości w świetle życiowego doświadczenia oraz zupełne z punktu widzenia zakresu ustaleń niezbędnego do prawidłowego rozstrzygnięcia. Jako takie nie mogą być skutecznie zwalczane polemicznymi twierdzeniami apelującego. W konsekwencji Sąd Okręgowy przyjmuje owe ustalenia Sądu I instancji w całości za własne.

Przystępując do oceny zarzutu naruszenia prawa materialnego należy zauważyć, że nie jest jasne dla Sądu Okręgowego w obecnym składzie, dlaczego zarówno Sąd Rejonowy, jak również apelujący pozwany, powołują się na przepisy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Przedmiotowa szkoda powstała wprawdzie niewątpliwie w związku z ruchem pojazdu, ale jej przyczyna nie tkwi w jakiejkolwiek kolizji, lecz w niewłaściwym stanie nawierzchni drogi publicznej. Odpowiedzialnym za szkodę nie jest posiadacz pojazdu mechanicznego, podlegający obowiązkowemu ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej (art. 4 pkt 1 u.u.o.), lecz zarządca drogi. Nie ma zaś przepisów ustawowych bądź wynikających z umów międzynarodowych, które nakazywałyby zarządcy drogi zawarcie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za tego rodzaju szkodę, a tylko takie uzasadniałyby stosowanie przepisów o ubezpieczeniach obowiązkowych (art. 4 pkt 4 u.u.o.). Stosowanie zatem tych przepisów do przedmiotowego sporu nie wydaje się zasadne. Podstawy materialnoprawnej odpowiedzialności pozwanego w niniejszej sprawie należy upatrywać w art. 822 § 1 i 2 k.c., zaś uprawnienia powoda do dochodzenia roszczenia odszkodowawczego bezpośrednio od pozwanego jako ubezpieczyciela – w art. 822 § 4 k.c.

Jak wyżej wskazano, zarzut 2 jest w istocie zarzutem naruszenia prawa materialnego i w tym zakresie jest identyczny z zarzutem 3. Jednakże w tym zakresie ocena Sądu I instancji jest trafna i Sąd Okręgowy przyjmuje ją jako własną: długość okresu naprawy wynikała z opieszałości w prowadzeniu postępowania likwidacyjnego. Poszkodowany nie miał obowiązku podjęcia czynności naprawczych w sytuacji, gdy nie dysponował środkami na ich przeprowadzenie. Skoro zaś w tym okresie nie mógł korzystać z przedmiotowego pojazdu, to – na co wskazuje nawet sam apelujący, wręcz pogrubiając stosowny fragment – „środkiem pozwalającym na substytuowani[e] tej niemożności jest korzystanie z pojazdu zastępczego” (k. 89 odw. – 90).

Zarzut 4 sprowadza się w istocie do powtórzenia zarzutu 3, zatem zbędne jest jego odrębne omówienie. Dość jedynie zaznaczyć, że wobec prawidłowego ustalenia szkody w rozumieniu art. 361 k.c., nie ma mowy o naruszeniu art. 822 § 1 k.c. przez przyjęcie szkody zawyżonej, skoro pozwany nie wykazał – a to jego obciążałby w takim przypadku ciężar dowodu (art. 6 k.c.) – iżby podług umowy ubezpieczenia, zawartej z zarządcą drogi, odpowiadał za szkodę węziej rozumianą aniżeli stosownie do art. 361 k.c.

Zarzut 5 dotyczy kwestii przyjmowanej początkowo stawki najmu w wysokości 110 zł netto za dzień najmu. Jednakże również w tym zakresie Sąd Okręgowy w pełni podziela ocenę Sądu Rejonowego i przyjmuje ją za własną: okoliczność iż pozwany uznawał za zasadne stawki na poziomie niższym, ani nawet fakt, że powód żąda za okres po powiadomieniu przez pozwanego należności według tej niższej stawki, nie oznacza jeszcze, że stawka przyjęta pierwotnie była zawyżona. Okoliczność przekroczenia rynkowego charakteru tej stawki musiałby wykazać pozwany (art. 6 k.c.), skoro z owego przekroczenia wywodzi skutki prawne, a powód zaoferował na tę okoliczność dowód z dokumentu księgowego, rodzącego jego obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług (art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. b tiret trzecie u.p.t.u.2), co wymagałoby wiadomości specjalnych z zakresu kosztów naprawy pojazdów (art. 278 § 1 k.p.c.). Pozwany nie zgłosił zaś dowodu z opinii biegłego na taką okoliczność. Nie jest przekonującym dowodem tylko to, że poszkodowany jest synem powoda; brak jest wystarczających podstaw do przyjęcia w tym zakresie domniemania faktycznego (art. 231 k.p.c.), które musiałoby się wszak opierać na przyjęciu iż w świetle wiedzy i życiowego doświadczenia (art. 233 § 1 k.c.) zasadą jest, że w ramach prowadzonego przedsiębiorstwa rodzic wynajmie dziecku pojazd zastępczy po zawyżonych cenach. Nie jest też jasne, na czym polegać miałoby przyczynienie się poszkodowanego (art. 362 k.c.). Natomiast odnośnie zarzutu w części dotyczącej naruszenia obowiązku minimalizacji szkody ubezpieczeniowej (art. 826 § 3 k.c.), to pozwany w żaden sposób nie sprecyzował, jaka część szkody miałaby być skutkiem zawinienia albo rażącego niedbalstwa poszkodowanego. Trzeba przy tym uwzględnić, że pozwany musiałby powiązać tak ujętą część szkody z dokładnie określonym działaniem, skoro mowa o użyciu środków, które – co niezwykle istotne w kontekście przedmiotowej sprawy – były dostępne dla poszkodowanego, a nie zostały należycie wykorzystane. Pozwany nie przeprowadził dowodu, że poszkodowany wbrew swym twierdzeniom dysponował środkami na naprawę. Skoro zaś roszczenie od chwili powiadomienia o stawkach uznawanych przez pozwanego opiewa na stawkę niższą, zasadnym jest przyjęcie, że gdyby poszkodowany mógł skorzystać z takiego najmu wcześniej, uczyniłby to, a przynajmniej nie obciążał pozwanego wyższymi kosztami. Jednakże nie ma w tym zawinienia poszkodowanego, lecz opóźnienie po stronie pozwanego. Nie ma przy tym potrzeby przesądzania, czy mamy do czynienia z opóźnieniem czy zwłoką; dla rozstrzygnięcia o niezasadności zarzutu naruszenia art. 826 § 3 k.c. wystarczające jest ustalenie iż poszkodowany nie dysponował stosowną wiedzą wskutek bierności pozwanego.

Analogicznie kształtuje się ocena zarzutu 6. Również w tym przypadku trafnie Sąd I instancji zwrócił uwagę na to iż przyczyną tak długiego okresu uzasadnionego najmu pojazdu zastępczego było nie zaniechanie poszkodowanego, lecz pozwanego. Nie można zatem mówić ani o przyczynieniu się poszkodowanego, ani o naruszeniu przezeń obowiązku minimalizacji szkody ubezpieczeniowej.

Żądanie zmiany rozstrzygnięcia o kosztach postępowania powiązane zostało z żądaniem zmiany rozstrzygnięcia o istocie procesu. Nie kwestionowano przedmiotowego rozstrzygnięcia na wypadek oddalenia apelacji co do żądania głównego.

Z tych wszystkich względów, a nadto wobec braku okoliczności skutkujących nieważnością postępowania, które winny być brane pod uwagę z urzędu, uznając zaskarżone orzeczenie za prawidłowe, apelację pozwanego oddalono jako bezzasadną (art. 385 k.p.c.).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 w związku z art. 99 w związku z art. 391 § 1 zd. I k.p.c. Na koszty postępowania apelacyjnego powoda złożyło się 900 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego według stawki minimalnej w postępowaniu apelacyjnym przed Sądem Okręgowym (§ 2 pkt 4 i § 10 ust. 1 pkt 1 r.o.r.3). Pozwany obowiązany jest zwrócić te koszty w całości powodowi. O odsetkach za opóźnienie w uiszczeniu tych kosztów orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ w związku z art. 99 w związku z art. 391 § 1 zd. I k.p.c.

1 Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (j.t. – Dz. U. z 2022 r. poz. 621 z późn. zm.).

2 Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (j.t. – Dz. U. z 2022 r. poz. 931 z późn. zm.).

3 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (j.t. – Dz. U. z 2018 r. poz. 265 z późn. zm.).