Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lutego 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Anna Kowacz-Braun
Sędziowie:	SSA Barbara Górzanowska SSA Sławomir Jamróg (spr.)
Protokolant:	sekr.sądowy Katarzyna Rogowska

po rozpoznaniu w dniu 4 lutego 2015 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa M. B. (1)

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W.

o zapłatę i ustalenie

na skutek apelacji powódki i strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu

z dnia 25 sierpnia 2014 r. sygn. akt I C 695/08

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

- w punkcie I kwotę 490 000 zł zastępuje kwotą 410 000 zł (czterysta dziesięć tysięcy złotych) i określa datę początkową odsetek na dzień 6 marca 2012 r. w miejsce daty 7 sierpnia 2008 r. oddalając powództwo także, co do kwoty 80 000 zł i odsetek za okres od dnia 7 sierpnia 2008r. do dnia 5 marca 2012 r.;

- punkowi VI nadaje brzmienie: „odstępuje od obciążenia powódki kosztami procesu”;

- w punkcie VII kwotę 32 888 zł zastępują kwotą 28 623,89 zł (dwadzieścia osiem tysięcy sześćset dwadzieścia trzy złote 89/100)

2. oddala obie apelacje w pozostałych częściach;

3. odstępuje od obciążenia powódki kosztami postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 1596/14

UZASADNIENIE

Powódka M. B. (1), działająca przez kuratora w osobie matki M. B. (2), żądała w pozwie oraz w piśmie z daty 01 czerwca 2012 r. zasądzenia na jej rzecz od strony pozwanej (...) S.A. w W. :

- zadośćuczynienia w kwocie 1.600.000zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty,

- odszkodowania 288.178zł z odsetkami ustawowymi od kwoty 54.545zł określonej w pozwie od dnia 01 lipca 2008r., a od pozostałej kwoty 233.633zł określonej w piśmie rozszerzającym powództwo od dnia 01 czerwca 2012r. do dnia zapłaty,

- skapitalizowanej renty za okres od 01 lipca 2008r. do 31 maja 2012r. w kwocie 173.049zł z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma rozszerzającego pozew stronie pozwanej,

- dożywotniej renty z tytułu zwiększonych potrzeb w kwocie 16.000zł miesięcznie, płatnej do 1.-szego każdego miesiąca, z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pisma rozszerzającego żądanie pozwu,

- ustalenie na przyszłość odpowiedzialności strony pozwanej za mogące się ujawnić skutki wypadku z dnia 01 maja 2003r.,

- zasądzenie kosztów postępowania. (k.1, 524, 696, 722, 923, 932, 1040, 1046, 1501, 1513, 1520, 1526)

W uzasadnieniu powódka wskazała, że w dniu 01 maja 2003r., została potrącona przez A. B. prowadzonym przez niego samochodem, posiadającego wykupione ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej w pozwanym towarzystwie ubezpieczeń, w wyniku czego doznała ciężkich obrażeń ciała wymagających stałego leczenia. W toku postępowania likwidacyjnego pozwane towarzystwo ubezpieczeń przyjmując 20% przyczynienia powódki do powstania szkody wypłaciło jej: 100.000zł zadośćuczynienia, 23.100,80zł odszkodowania (19.630,98zł jako koszty leczenia i 3.469,90zł jako zwrot przejazdów i innych kosztów). W ocenie powódki kwoty te nie są wystarczające i nie rekompensują w pełni krzywdy i szkód powódki.

Strona pozwana ubezpieczyciel (...) S.A. w W. wniosła o oddalenie powództwa z uwagi na zaspokojenie roszczeń powódki kwotami wypłaconymi w toku postępowania likwidacyjnego oraz o zasądzenie kosztów postępowania.

Postanowieniem z dnia 13 września 2012r. Sąd udzielił powódce zabezpieczenia poprzez przyznanie na czas trwania postępowania renty w wysokości 4.500zł miesięcznie (k.1395). Zażalenia stron na powyższe zostały oddalone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 18 grudnia 2012r. do sygn. I ACz 1955/12.

Wyrokiem z dnia 25 sierpnia 2014r. sygn. akt I C 695/08 Sąd Okręgowy w Nowym Sączu zasądził od strony pozwanej Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki M. B. (1):

- kwotę 490.000zł tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 07 sierpnia 2008 roku do dnia zapłaty(pktI),

- kwotę 99.175 zł tytułem odszkodowania wraz z odsetkami ustawowymi od kwot:

- 54.545,00 zł od dnia 01 lipca 2008 roku do dnia zapłaty;

- 44.630,00 zł od dnia 04 czerwca 2012 roku do dnia zapłaty (pkt II).

- rentę w wysokości 4.660,00 zł miesięcznie, płatną do rąk kuratora powódki M. B. (2), z góry do 10-tego dnia każdego miesiąca wraz z odsetkami ustawowymi w razie opóźnienia w płatności, począwszy od dnia 01 września 2014 roku(pkt III). Sąd ustalił także odpowiedzialność strony pozwanej Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej w W. za mogące się ujawnić w przyszłości skutki zdarzenia z dnia 01 maja 2003 roku przyjmując, iż powódka w 20% przyczyniła się do powstania szkody i ograniczając odpowiedzialność strony pozwanej za wszystkie szkody powódki do sumy gwarancyjnej wynikającej z zawartej umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (pkt IV). Dalej idące powództwo Sąd Okręgowy oddalił (pkt V) , zasądził od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę 15.024zł tytułem zwrotu części kosztów procesu(pkt VI) oraz nakazał ściągnąć od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Nowym Sączu kwotę 32.888zł tytułem części kosztów sądowych (pkt VII). W pozostałym zakresie obciążył kosztami Skarb Państwa(pkt VIII).

Sąd pierwszej instancji ustalił, że:

M. B. (1) zamieszkiwała wraz z rodzicami M. i J. B. oraz trójką rodzeństwa w L.. Rodzina zajmowała lokal mieszkalny w bloku na II piętrze. W 2003r. miała 16 lat, uczęszczała do III klasy gimnazjum w L.. Poza wadą wzroku (dalekowzroczność) powódka była dziewczynką zdrową i w pełni sprawną. Planowała po ukończeniu szkoły dalszą naukę na studiach na kierunku weterynarii lub ochrony środowiska. Była dobrą uczennicą. W dniu 01 maja 2003r. około godz. 20 ³⁰ powódka odprowadzała koleżankę A. M.. Nastolatki szły nieprawidłowo po prawej stronie jezdni drogi dwukierunkowej w kierunku centrum L.. Po przeciwnej stronie jezdni było szerokie pobocze. Po prawej stronie drogi, którą poruszały się nastolatki, pobocze było wąskie, zamontowane były lampy . A. B. jechał w kierunku L. wraz żoną oraz dziećmi z prędkością około 72-79 km/h. Nie obserwował należycie drogi oraz miał ograniczone zdolności percepcyjne z powodu stężenia alkoholu we krwi wynoszącego około 0,76mg/l, nie spostrzegł idących prawym poboczem pieszych. Wjechał w powódkę. Powódka po upadku na maskę samochodu została odrzucona na pobocze. A. B. odjechał z miejsca zdarzenia nie udzielając pomocy poszkodowanej. Zasadniczą przyczyną wypadku było nieprawidłowe postępowanie kierowcy samochodu A. B., który nie zachował bezpiecznego odstępu od prawej krawędzi jezdni i nie zauważył pieszych. Jadąc z prędkością nie przekraczającą dopuszczalnej 60 km/h, miał możliwość uniknięcia potrącenia powódki poprzez wykonanie manewru hamowania albo omijania. Do zaistnienia wypadku przyczyniła się powódka, która szła nieprawidłowo prawą zamiast lewą stroną drogi. Sprawca wypadku A. B. został uznany za winnego przestępstwa z art.177§2 k.k. w zw. z art.178 k.k. i przestępstwa z art.162§1 k.k., - za co został skazany przez Sąd Rejonowy w Limanowej wyrokiem z dnia 25 września 2003r., zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 30 grudnia 2003r. sygn. akt II Ka 740/03, na karę łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres 5 lat, nawiązkę na rzecz Szpitalnego Oddziału Ratunkowego w L. w wysokości 3.000zł.

W wyniku potrącenia powódka doznała ciężkiego urazu czaszkowo-mózgowego, w następstwie którego doszło do krwawienia podpajęczynówkowego po stronie lewej, stłuczenia mózgu po stronie lewej, obrzęku mózgu, urazu klatki piersiowej po stronie lewej ze złamaniem obojczyka prawego, łopatki prawej oraz żeber II do VIII z odmokrwiakiem prawej jamy opłucnowej. Była hospitalizowana w Szpitalu w L., gdzie po wstępnym zaopatrzeniu i trepanacji czaszki po około 12 godzinach została przekazana do (...) Szpitala (...) w K., gdzie przebywała od 02 maja do 14 sierpnia 2003r. Powódka nieprzytomna, zaintubowana z porażeniem spastycznym 4-kończynowym, drenażem opłucnowym po stronie prawej, leczona była w Oddziale Intensywnej Terapii USD w K. przez okres 1 miesiąca, po czym przekazana na Oddział Neurochirurgii. Powódka pozostawała bez kontaktu, jedynie z zachowaną reakcją na ból i odsysanie, z niedowładem większym po lewej stronie. Po intensywnym leczeniu usprawniającym stan powódki uległ poprawie. Po podaniu B. uzyskano zmniejszenie spastyczności, pojawiły się ruchy czynne. Powódka została wypisana do domu w stanie ogólnym dobrym. W dniu 25 sierpnia 2003r. powódka ponownie przebywała w szpitalu w K., gdzie podano B. do kanału kręgowego, co doprowadziło do obniżenia spastyczności i ułatwienia rehabilitacji ruchowej. Zalecono zakup pompy baklofenowej, której koszt wynosił około 35.000zł, nie podlegał refundacji z NFZ. Powódka była rehabilitowana w warunkach domowych. P. W. przeprowadzał rehabilitację w warunkach domowych pomiędzy kolejnymi hospitalizacjami dwie godziny dziennie w okresie 15 sierpień - 27 październik 2003r., 20 grudzień 2003r. - 10 luty 2004r., 24 luty - 17 maj 2004r., 18 maj -12 lipiec 2004r. W związku ze staraniem matki powódka podlegała szerokiemu leczeniu i licznym konsultacjom mającym doprowadzić do poprawy jej stanu oraz usprawnienia.

W okresie 28 październik - 6 listopad 2003r. przebywała w Instytucie (...) w W., została dostosowana do pozycji siedzącej na wózku. Po leczeniu przekazana została do Kliniki (...) w okresie 6 listopad - 19 grudnia 2003r. Po 6-tygodniowym pobycie powódka samodzielnie siadała i siedziała, przyjmowała klęk prosty, uzyskano zmniejszenie przykurczów. W okresie 07-30 styczeń 2004r., 24 marzec-16 kwiecień 2004r., 20 maj - 21 czerwiec 2004r., 11 luty - 31 marzec 2005r., 12-29 sierpień, 5-16 wrzesień 2005r., 14-27 marzec 2006r., 18-31 lipiec 2006r., 19 styczeń - 1 luty 2007r. powódka odbywała zabiegi rehabilitacyjne w Niepublicznym Zakładzie (...) w L.. W dniach 11-23 luty 2004r. przebywała w Międzynarodowej Klinice (...) na Ukrainie w T..

W dniu 02 czerwca 2004r. (...)Pedagogiczna w L. wystawiła zaświadczenie, w którym stwierdzono znaczne postępy powódki w zakresie przywracania sprawności wszystkich funkcji, przygotowywała się do dalszego podjęcia kształcenia. W dniach 26 czerwiec - 10 lipiec 2004r. przebywała na turnusie rehabilitacyjnym w (...) Ośrodek (...) w M.. Kolejny raz w Klinice w T. na Ukrainie przebywała w okresie 11-23 sierpień 2004r., gdzie odnotowano poprawę stanu zdrowia po ostatnim pobycie w lutym 2004r.: powódka zaczęła utrzymywać równowagę, rozumieć pytania i szybciej odpowiadać, siedziała pewnie na krześle, siadała z trudnością, stała podtrzymywana, samodzielnie nie wstawała i nie chodziła, stopa lewa w ułożeniu końsko-szpotawym, samodzielnie jadła i piła, ubierała się korzystając z częściowej pomocy. W dniu 26 sierpnia 2004r. powódka była konsultowana przez dr med. K. M. specjalistę rehabilitacji ortopedę w przedmiocie chirurgicznej korekcji lewej stopy dotkniętej ustawieniem końsko-szpotawym. Podczas konsultacji w dniu 02 września 2009r. w (...) sp. z o.o. w K. potwierdzono wskazania na korekcji chirurgicznej. W dniu 04 października 2004r. powódka była diagnozowana w Poradni P.-Pedagogicznej w L., gdzie stwierdzono możliwości intelektualne uczenia na poziomie niższej od przeciętnej, regres możliwości poznawczych wywołany obrażenia powypadkowymi, zaburzenia funkcji słowno-pojęciowych oraz percepcyjno-motorycznych, całkowity zanik mowy, który został zniwelowany intensywną terapią, lecz mowa była niezrozumiała dla otoczenia. Zasugerowano konieczność wykorzystania komputera i programów rewalidacyjnych oraz umożliwienie dostępu do Internetu. W związku z zanikiem czynności mowy powódka od czerwca 2003r. była rehabilitowana logopedycznie codziennie po 2 godziny, od września 2004r. ilość sesji ograniczona do 4 w tygodniu po 2 godziny, zajęcia były kontynuowane w styczniu 2005r. W dniu 08 października 2004r. poradnia jw. wydała orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania powódki do końca roku szkolnego 2004/2005 oraz na rok 2005/2006 na podstawie decyzji z dnia 02 września 2005r. i na kolejny rok 2006/2007 na mocy decyzji z dnia 30 sierpnia 2006r., w roku 2007/2008 na podstawie decyzji z dnia 22 czerwca 2007r., na rok 2008/2009 decyzją z dnia 28 marca 2008r. W dniach 24 listopad - 02 grudzień 2004r., 10 styczeń - 03 luty 2005r., 17 luty 2005r., 24 maj 2005r., 25 sierpień 2005r. powódka przeszła zabieg korekcji stopy lewej w USD w K. Klinice (...), powikłany zapaleniem stopy w lutym 2005r. wraz z leczeniem usprawniającym. Od dnia 10 stycznia 2005r. powódka leczyła się w PZP w L. (...) Zespole (...) w L. w związku z napięciem, drażliwością, agresją, myśleniem obsesyjnym. Odbywała wizyty 19 maj, 16 czerwiec, 22 wrzesień, 26 październik 2005r., 2 marzec, 18 lipiec, 17 sierpień, 31 październik 2006r., 18 styczeń, 22 luty, 26 kwiecień 2007r. Zastosowano leki na wyrównanie nastroju. Od dnia 03 lipca 2006r. średnio raz w miesiącu odbywała wizyty w (...) Centrum Usług Medycznych (...) w L. z rozpoznaniem reakcji na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne. W okresie 04-13 kwiecień 2005r. w USD w K. wykonano zabieg uzupełnienia ubytków kości czaszki po trepanacji i zlikwidowania szpecącej blizny po tracheotomii, co wpłynęło na poprawę mowy jako wyraźniejszej. Po kolejnym pobycie w Klinice w T. (29 czerwiec - 11 lipiec 2005r.) w wyniku przeprowadzonych czynności rehabilitacyjnych uzyskano dalsze zmniejszenie napięcia mięśni w kończynach, powódka zwiększyła zasób słów, zaczęła mówić wyraźniej, stać samodzielnie 5 minut, uzyskała większą precyzję ruchów. W dniach 11-14 wrzesień 2005r., 02-03 luty 2006r. w USD w K. poddana została leczeniu zeza oka prawego. W dniu 01 października 2005r. przeszła zabieg usunięcia zespolenia po operacji lewej stopy (...) Sp. z o.o. (...) w K.. W dniach 03-10 października 2005r. przebywała w Szpitalu w L. w związku z przewlekłym zapaleniem kości. W okresie 03-08 kwietnia 2006r. przebywała w USD w K. z powodu wystąpienia w formie napadowej w ciągu kilku dni kilkunastu bólów głowy z zaburzeniami czucia prawej połowy głowy. Kolejne czynności wzmacniające i usprawniające przeszła w okresie 04-25 października 2006r. w Zakładzie (...) w R. W.. Uzyskała zdolność przejścia z wózka na łóżko, wymagała pomocy w czynnościach życia codziennego. Po kolejnym pobycie w klinice w T. 02-14 maj 2007r. doszło do dalszej poprawy stanu zdrowia, powódka siedziała bardziej poprawnie, pewniej chodziła korzystając z pomocy. W dniach 18-31 sierpień 2007r. odbyła serię zabiegów rehabilitacyjnych w Ośrodku (...) w U.. W dniu 22 października 2007r. badana w (...) Centrum Usług Medycznych (...) w L. z diagnozą wyraźnego spowolnienia procesów poznawczych. Od 04 do 10 kwietnia 2008r. leczona w Wojewódzkim Szpitalu (...) w K. Oddział (...) – oczy po zabiegu ustawione prosto. Podczas kolejnego pobytu w P. Klinice (...) 09-11 maja 2008r. wykonano dalszą korekcję szpotawej stopy. Po ostatniej korekcji została przyjęta po nawrocie deformacji lewej stopy. Podczas kolejnych wizyt w klinice: 20 maja, 17 czerwca, 15 lipca, usunięto opatrunek, gipsowy, zespolenie, rozpoczęto pionizację, rany wygojono prawidłowo.

Od września 2008r. powódka uczęszczała na neuroterapię 2 razy w tygodniu na Terapię E. B. w gabinecie P.-Logopedycznym (...) w L. (koszt jednego zabiegu 50zł). Od października 2008r. kontynuowała rehabilitację ruchową w domu prowadzoną przez dyplomowanego terapeutę metody (...) 4 razy w tygodniu (koszt jednej wizyty 40zł/h) z (...) Usługi (...) w L..

Powódka porusza się na wózku inwalidzkim. Na ciele ma blizny: po obustronnej trepanacji czaszki, po tracheotomii, po drenażu prawej jamy opłucnowej, na bocznej i przyśrodkowej powierzchni lewej kończyny dolnej.

Następstwami doznanych przez powódkę urazów są:

- niedowład piramidowy czterokończynowy z przewagą patologii w zakresie kończyn prawych, co uniemożliwia samodzielne stanie i chodzenie oraz skutkuje koniecznością poruszania się na wózku inwalidzkim. Aktualny stan nie rokuje poprawy, determinuje stały uszczerbek na zdrowiu 100%,

- blizny pooperacyjne stopy lewej stanowiące defekt kosmetyczny – 3% uszczerbku,

- blizny owłosionej skóry głowy po operacjach neurochirurgicznych, blizny po tracheotomii,

- padaczka pourazowa stanowiąca 20% stałego uszczerbku na zdrowiu. Rokowania na przyszłość są negatywne z uwagi na możliwość uodpornienia na lek i konieczność poszukiwania innej skutecznej farmakoterapii,

- encefalopatia pourazowa generująca uszczerbek stały w wysokości 30% i negatywne rokowania z powodu zagrożenia nasilenia zmian charakteropatycznych,

- mowa niewyraźna (zaburzenia mowy o typie afazji motorycznej średniego stopnia) 40% uszczerbku,

- podwójne widzenie będące skutkiem uszkodzenia VI nerwu czaszkowego oka prawego, zostało zniwelowane podjętym procesem leczenia,

- deformacja klatki piersiowej po stronie prawej, blizny po drenażu klatki piersiowej po stronie prawej - 15 % uszczerbku.

Powódka musi stale kontynuować leczenie rehabilitacyjne oraz neurologiczne. Nie może funkcjonować samodzielnie z uwagi na ograniczenia ruchowe i umysłowe. Wymaga pomocy osób trzecich w codziennym funkcjonowaniu, będzie wymagała takiej pomocy w przyszłości. Powinna odżywiać się według diety wzbogaconej w błonnik, lekkiej i łatwostrawnej. Możliwości dalszej edukacji są ograniczone z uwagi na uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego. Realne są szanse zatrudnienia powódki w warunkach dla niej odpowiednich, czyli na przystosowanym stanowisku pracy, w ograniczonym zakresie godzin, w warunkach pracy chronionej są nikłe. Farmakoterapia oraz rehabilitacja do tej pory zastosowana były zasadne, podobnie jak zakupiony sprzęt rehabilitacyjny i wspomagający. Powódka powinna zajmować lokal przystosowany dla osoby niepełnosprawnej, tj. z windą i podjazdem. Nie może mieszkać samodzielnie, ponieważ wymaga pomocy osób trzecich w codziennym funkcjonowaniu. Matka powódki M. B. (2) podejmowała starania o usprawnienie córki. Korzystała z pomocy korepetytorów, którzy wspomagali powódkę w procesie wtórnego nauczania i opanowywania materiału szkolnego, za co otrzymywali drobne sumy około 50zł miesięcznie lub prezenty rzeczowe o tej wartości. Kiedy powódka próbowała opanować program szkoły licealnej w latach 2004-2010, korzystała z pomocy różnych osób w nauce. To było nawet ze 3 razy w tygodniu, korepetytorzy otrzymywali po 20zł. W związku z tym, że rodzina powódki nie dysponowała własnym samochodem, podczas dojazdów na zabiegi korzystała z odpłatnej pomocy kierowców. Ponosiła koszty przesyłek oraz dojazdu m.in. pociągami, autobusami komunikacji międzymiastowej w związku z zamawianiem butów ortopedycznych, koniecznością ich przymiarki na miejscu u producenta w J. oraz ich odbiorem, jak również wizytami w Klinice (...) w P., w USD w K.. W okresie od 2006r. do 2012r. powódka poniosła koszty związane z leczeniem, rehabilitacją, zakupem sprzętów rehabilitacyjnych oraz ortopedycznych, remontami związanymi ze zniszczeniami spowodowanymi przez powódkę, zwiększone koszty zużycia mediów. Część kosztów była współfinansowana m.in. ze środków (...) oraz (...). Powódka cały czas podlegała leczeniu i rehabilitacji. W okresie od 22.09.2008r. do 13.07.2012r. za neuroterapię (biofeedback) poniosła koszt 6.940zł, rehabilitację w domu od 31.07.2009r. do 31.08.2012r. 17.580zł (4.900zł pokryła Fundacja (...), 42,40zł opłaty za przesyłki do (...)). Na leki w okresie od 17 lipiec 2008r. do 03 września 2012r. wydała około 12.437,37zł. Za uczęszczanie na basen w okresie od lutego 2011r. do sierpnia 2011r. poniosła koszt 698zł. Z udział w turnusie rehabilitacyjnym w Ośrodku (...) w 2008r. zapłaciła z własnych środków 2.773zł (1.343zł dopłacił (...)), za turnus rehabilitacyjny w O. 04-17 sierpień 2009r. 1885zł (w tym 400zł dojazd za dwie osoby), dofinansowanie (...) wyniosło 1.115zł. Za pobyt w sanatorium (...) poniosła koszt 1.625zł (w tym dojazd 1.000zł, pobyt matki 560zł, opłata tv 25zł, muzykoterapia 40zł). Za pomoc logopedy w okresie czerwiec-sierpień 2012r. powódka poniosła wydatek 300zł. Za pobyt w Klinice na Ukrainie w T. 05-17 maj 2010r. zobowiązana jest zapłacić 3.514,35 euro oraz dojazd 900zł. Powódka ponosi koszty dojazdu na badania: przejazd busem na badania EEG w K. 42,12zł. Za okulary korekcyjne zapłaciła 1.000zł – poprzednie uległy zniszczeniu ponieważ powódka ma problemy z opanowaniem emocji. W związku z dojazdem na badania do (...) poniosła koszt dojazdu 188,88zł. Za zakup balkoniku zapłaciła 350zł. Pobyt na oazie w 2012r. wygenerował koszt 770zł, w tym: opłata uczestnika 430zł, opłata opiekuna 240zł, transport w obydwie strony 100zł. Za wyjazd pielgrzymkowy z matką w 2012r. zapłacono 2.828zł, w tym: opłata za powódkę i matkę jako opiekuna 1.400zł oraz 340 euro. Zakup łóżka pielęgnacyjnego wymusił wypłatę z własnych środków 1.000zł (2.000zł refundował (...)). Powódka powinna korzystać z wózka do aktywnej rehabilitacji.

Postanowieniem Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 25 lipca 2007r. do sygn. akt Ns 21/07 powódka została ubezwłasnowolniona częściowo z powodu innego rodzaju zaburzeń psychicznych. Kuratorem została ustanowiona jej matka M. B. (2) na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Limanowej z dnia 19 października 2007r. do sygn. akt III RNs 108/07.

Sprawca wypadku A. B. posiadał wykupione ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) S.A. w W., które w wyniku połączenia w toku procesu zostało przejęte przez Towarzystwo (...) S.A. w W.. Po zakończeniu postępowania likwidacyjnego pozwany wypłacił powódce 17 stycznia 2005r. tytułem zadośćuczynienia kwotę 100.000zł zadośćuczynienia, 19.630,98zł odszkodowania za koszty leczenia, 3.469,90zł za przejazdy i inne (23.100,80zł), czyli łącznie kwotę 123.100,80zł.

Obecnie powódka pobiera rentę socjalną i dodatek pielęgnacyjny. Matka powódki M. B. (2) w 2007r. przeszła na emeryturę po to, żeby zajmować się córką. Powódka po wypadku ukończyła liceum, ale nie zdała matury, choć do niej przystępowała. Raz dziennie ma rehabilitację w domu. Koszt tej rehabilitacji wynosi 50zł. Raz w tygodniu są zajęcia B., które generują koszt 60zł. Dwa razy w tygodniu przychodzi do powódki logopeda - koszt 40zł za wizytę. Raz w tygodniu powódka ma godzinną sesję z psychologiem - koszt wizyty 40zł. Przynajmniej raz w miesiącu powódka odbywa wizyty u lekarza. W ostatnim czasie były to wizyty prywatne. Na basen powódka chodzi 2-3 razy w tygodniu. Dwa razy w miesiącu zajęcia są na basenie z instruktorem - po 40zł. Na basen musi iść z opiekunem, który wchodzi bezpłatnie. Łącznie zajęcia na basenie generują w miesiącu koszt 200zł. Raz do roku powódka korzysta z wyjazdu wspólnoty oazowej, której koszt wraz z opieką wolontariuszki wynosi około 900zł. Dodatkowo powódka z matką jeździ na wycieczki ze stowarzyszeniem (...). W T. na Ukrainie powódka była 6 razy od wypadku. U powódki zdarzają się napady agresji, chociaż rzadziej niż w latach poprzednich, ponieważ bierze leki wyrównujące nastrój. Miesięcznie wydatki na leki to około 220zł. Powódka wymaga specjalnych butów. Zakup 2 par butów (letnich i zimowych), które powinny starczyć na 2 lata generuje wydatek około 2.600zł, z czego refundacja NFZ to około 300zł na ten cel rocznie. Dla zapewnienia powódce towarzystwa i rozrywki matka wydaje kwoty około 100-200zł miesięcznie. Rehabilitacja powódki wpływa na wyższe opłaty za media. Hydromasaże powodują większe zużycie wody i energii. Powódka bardzo się poci i często oblewa, co powoduje częstsze pranie, zakup nowej odzieży. Na zakup podkładów na łóżko matka powódki wydaje około 100zł miesięcznie. Powódka nie porusza się samodzielnie. Posiada takie sprzęty usprawniające jej poruszanie jak: wózek, chodzik, stabilizator. Wózek ostatnio był naprawiany, co wywołało koszt 350zł. Powódka nie może podróżować busem. W razie konieczności dojazdu korzysta z taksówek. W okresie zimowym wydatki na takie przejazdy wynoszą około 200zł, a w porze letniej około 50-100zł miesięcznie. Powódka może na krótko stanąć. Nie zrobi samodzielnie kroku. Po domu chodzi trochę z balkonikiem. Lewą ręką jest w stanie zjeść zupę. Posiłku sama sobie nie przyrządzi. Ręce są niezborne. Stopa przykurcza się. Myje sama zęby, twarz i ręce. Jest w stanie wstać sama z łóżka. Mowę ma zniekształconą, rozumieją ją tylko osoby najbliższe. W ostatnim czasie zaostrzyły się ataki padaczki. W 2013r. powódka miała 4 ataki padaczki. Nie jest w stanie czytać. Dawniej lubiła czytać książki. Nie jest w stanie oglądać telewizji. Musi korzystać z pomocy przy obsłudze komputera. Ma zaburzoną pamięć, nie pamięta czy coś jadła. Po atakach padaczki obserwowany jest regres wyników rehabilitacji. Powódkę drażnią hałasy, ma nadwrażliwość słuchową, skóry. Wskutek ograniczenia mobilności, zażywanych leków powódka znacznie przybrała na wadze - obecnie waży 80 kg przy wzroście 1,62m. Wiąże się to z lekami i z tym, że chce jeść słodkie. Mówi: "daj mi jeść bo tylko to potrafię". Miewała myśli samobójcze. Powódka nadal zamieszkuje z rodziną w mieszkaniu w bloku na II piętrze. Powódka jest w stanie zejść po schodach z mieszkania przy pomocy innej osoby. Mieszkanie nie było remontowane w celu przystosowania do potrzeb osoby niepełnosprawnej. Powódka wymaga stałej pomocy i opieki. Nie byłaby w stanie mieszkać samodzielnie. W związku ze stałym leczeniem i rehabilitacją powódka ponosi koszty, które pojawiają się cyklicznie: za rehabilitację w okresie 20 wrzesień - 30 grudzień 2012r. zapłaciła 11.430zł, w okresie styczeń - 31 lipiec 2014r. 6.540zł, za neuroterapię biofeedback w okresie 12 grudzień 2012r. - 08 styczeń 2014r. 3.570zł, w okresie 15 styczeń - 06 sierpień 2014r. 1.200zł, za leki od 29 październik 2012r. do 09 styczeń 2014r. 2.568,45zł, w okresie 15 luty - 02 sierpień 2014r. 1.064,28zł, za pomoc psychologa, logopedy zapłaciła 250zł. Za obuwie zapłaciła 1.270,65zł i 588,16zł. Z zakupem obuwia wiązał się koszt dojazdu do J. 291,80zł. Za badania laboratoryjne w związku z zaburzeniami hormonalnymi zapłaciła 170zł. Zakup sprzętów, tj. basen 73zł, piłeczek do ćwiczenia dłoni 183zł - generuje kolejne wydatki. Powódka korzysta z wyjazdów na baseny termalne we V. (Słowacja) kilka razy do roku - koszt przejazdu 40zł, koszt wstępu 19 euro. Powódka uczęszcza na basen (cena karnetu 100zł), od 18 lutego do 30 lipca 2014r. zapłaciła 400zł. Wyjazdy do sanatorium, np. B. generują wydatki na przejazd, pobyt. Powódka uczestniczy w oazach, wycieczkach organizowanych przez Stowarzyszenie (...). Odbywała rehabilitację w (...) w L. w okresie 16-23 grudzień 2012r. (910zł) i 17 październik – 27 listopad 2013r. Wózek elektryczny wymaga napraw i konserwacji, co generuje kolejne koszty. W 2012r. rodzina powódki poniosła koszty naprawy zniszczeń, w tym wymiana wykładziny z powodu jeżdżenia wózkiem. Rodzina powódki ponosi opłaty za Internet, telefon, media (prąd, gaz). Korzystanie z Internetu i telefonu przez powódkę nie jest wyższe od tego w jakim stopniu korzystają z nich osoby zdrowe. Zużycie energii elektrycznej oraz gazu i wody jest nieco większe w związku z kąpielami powódki, częstszym praniem, wrażliwością na temperaturę. Powódka wymaga zapewnienia odpowiedniej odzieży, w tym do ćwiczeń. Za zakup wózka inwalidzkiego do aktywnej rehabilitacji ma zapłacić 8.890zł (zapłacono 7.190zł, pozostało do zapłaty 1.700zł). Podpórka czterokołowa kosztowała 835zł (zapłacono 67zł, pozostało do zapłaty 168zł).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji lekarskiej ,pinii biegłych, zeznań świadków oraz kuratora powódki.

Sąd pierwszej instancji uznał, że powództwo jest częściowo uzasadnione. Sąd pierwszej instancji przytoczył treść norm regulujących odpowiedzialność ubezpieczyciela za sprawcę zdarzenia w tym art. 822§2 k.c. , 817§1 k.c. i art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2013r. poz.392 t.j.) oraz obowiązujące w dacie zdarzenia przepisy Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 24 marca 2000r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz.U.2000.26.310) i wskazał, że podstawę odpowiedzialności sprawcy stanowią przepisy art. 436 §1 k.c. w zw. z art.435 §1 k.c. Sama zasada odpowiedzialności nie była kwestionowana , strona pozwana podniosła jednak zarzut przyczynienia się powódki. Ustalony w sprawie stan faktyczny uzasadnia przyjęcie przyczynienia się powódki w 20% do zdarzenia. Powódka winna była posiadać podstawową wiedzę z zakresu ruchu drogowego. Poruszając się prawa strona jezdni naruszyła zasady ruchu pieszych określone w art. 11 ust. 1 i2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997r. prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012r. t.j. poz. 1137- dalej w skrócie u.p.r.d.). Pozbawiła się przez to możliwości obserwowania pojazdów nadjeżdżających z tytułu, a podążających w tym samym co ona kierunku. Nie mogąc obserwować ruchu nadjeżdżających pojazdów, nie była w stanie odpowiednio szybko zareagować i uskoczyć z jezdni. Powódka poruszała się nie poboczem, lecz szła po prawym skraju jezdni. Po lewej stronie drogi było szerokie pobocze, którym mogła wraz z koleżanką bez przeszkód spacerować. Zachowanie powódki było czynnikiem przyczyniającym się do zaistnienia wypadku, lecz nie miało charakteru sprawczego i decydującego. Dziewczyny poruszały się poboczem, które było lepiej oświetlone od prawej strony jezdni, ponieważ po lewej stronie zamontowane było oświetlenie drogowe (lampy). Po tej stronie były zatem lepiej widoczne. Zasadniczym czynnikiem sprawczym zdarzenia było zachowanie A. B.. Sprawny psychofizycznie kierowca powinien w tym przypadku zauważyć piesze poruszające się nieprawidłowo poboczem w świetle padającym z lamp ulicznych. Widząc pieszych poruszających się nieprawidłowo prawą stroną jezdni kierowca winien podjąć manewry zmierzające do ich bezpiecznego ominięcia lub wyhamowania. A. B. winien zachować bezpieczny odstęp od prawej krawędzi jezdni, którą poruszała się powódka - wówczas nie doszłoby do potrącenia. Kierujący pojazdem sprawca wypadku miał możliwość dostrzeżenia pieszych z odległości około 45 m. Przekroczył on dozwoloną prędkość. Analiza przebiegu wypadku wykazała, że sprawca miał możliwość zarówno zatrzymania samochodu, jak i ominięcia powódki poprzez zjechanie ku środkowi jezdni bez stwarzania zagrożenia dla innych uczestników ruchu. Nie zostało udowodnione, by został oślepiony światłami pojazdu poruszającego się z przeciwnego kierunku. Nie był w pełni sprawny psychofizycznie, ponieważ prowadził samochód w stanie nietrzeźwości o stężeniu alkoholu we krwi wynoszącym 0,76m/l. Obecność alkoholu we krwi mogła poważnie wpłynąć na ograniczenie jego zdolności percepcyjnych oraz zdolność sprawnego reagowania na drodze. Zasadne zdaniem Sadu jest przyjęcie w tej sytuacji podanego wyżej stopnia przyczynienia , które uznała sama powódka i które początkowo uznawał także ubezpieczyciel.

Określając wysokość zadośćuczynienia z art. 445§1 k.c. Sąd Okręgowy uwzględnił , że powódka w chwili wypadku była zdrową dziewczyną i miała 16 lat. Na skutek wypadku z pełni sprawnej i samodzielnej nastolatki stała się osobą całkowicie niesamodzielną i zależną od pomocy osób trzecich. W wyniku doznanych obrażeń stwierdzono u niej 100% uszczerbek na zdrowiu. Mimo długotrwałego procesu leczenia i stałej rehabilitacji wiąż odczuwa ból i dyskomfort, boryka się z ograniczeniami wynikłymi z upośledzenia funkcji motorycznych oraz umysłowych. Jest świadoma swych ograniczeń, co potęguje cierpienie i wewnętrznie degraduje jej poczucie własnej wartości. Przejawia się to w nastrojach depresyjnych i myślach samobójczych. Jedynie dzięki intensywnej stałej rehabilitacji osiągnęła minimalny stopień samodzielności, dzięki czemu jest w stanie komunikować się z otoczeniem, choć mowa jest wciąż niewyraźna, jest w stanie samodzielnie ubrać się częściowo oraz przejść z łóżka na wózek. Nie jest w stanie poruszać się samodzielnie. Została pozbawiona możliwości realizacji planów związanych z edukacją, podjęciem pracy, realizowaniem się w rolach społecznych . Sąd Okręgowy podkreślił, że powódka doznała ogromnej krzywdy, z którą będzie się borykać przez resztę życia, jednak w stanie, w jakim się obecnie znajduje, zachowała pewien stopień samodzielności, poczyniła postępy i osiąga drobne sukcesy pokonując swoje ograniczenia. Zachowała świadomość, zdolność mowy, komunikowania się w takim stopniu, że była w stanie uczyć się, opanowała program liceum, choć nie udało się jej zdać matury. Niewykluczone jest podjęcie przez nią pracy, choć w warunkach szczególnie dla niej przystosowanych. Tylko przy wsparciu osoby drugiej, ale jednak zachowała zdolności motoryczne. Pomimo więc obecnego stanu i doznanych ograniczeń, powódka może rozwijać własną osobę a nie jedynie ograniczać się do leczenia. Sąd brał pod uwagę także naganne zachowanie sprawcy wypadku, który prowadził samochód będąc pod wpływem alkoholu i zbiegł z miejsca zdarzenia. Posiłkowo uwzględnił ponadto zakres możliwego regresu od sprawcy. Jako odpowiednią sumę zadośćuczynienia Sąd wskazał kwotę 700.000zł. Po odjęciu przyczynienia 20% (700.000 x 20% = 140.000), należna powódce kwota wynosi 560.000zł. Sąd Okręgowy wskazał, że powódka uzyskała już na poczet należnego jej zadośćuczynienia kwotę 100.000zł, która była wypłacona w 2005r. Siła nabywcza takiej kwoty była wówczas wyższa niż obecnie, tj. w chwili wyrokowania. Wypłacona w 2005r. kwota 100.000zł odpowiada obecnie wartości nabywczej około 70.000zł. Ta zatem kwota winna być odliczona od należnego powódce całkowitego zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną przedmiotowym wypadkiem. Uzasadnia to zasądzenie kwoty 490.000zł (560.000 - 70.000). Zdaniem Sądu strona pozwana winna liczyć się z obowiązkiem uiszczenia na rzecz powódki zadośćuczynienia w kwocie 490.000zł już od dnia doręczenia odpisu pozwu. Z powyższych względów przy zastosowaniu art.481 k.c. zasądzono także odsetki od dnia 07 sierpnia 2008r.

Weryfikując zasadność dochodzonego roszczenia o odszkodowanie Sąd pierwszej instancji przytoczył przepis art. art. 444§1 k.c. i wskazał, że z rachunków i faktur wynika, że powódka poniosła w okresie objętym powództwem następujące koszty:

- za leki = 17.955,46zł, na co złożyły się kwoty:

118,7zł k.53 faktura nr (...) z dnia 9 II 2006r.), 9,6 zł, 198,21zł, 16,3zł, 54,06zł, 69,60zł, 44,99zł, 68,73zł, 53,99zł, 118,68zł, 39,06zł, 223,53zł, 112,99zł, 138,76zł, 40,60zł, 22,30zł, 75,18zł, 34,50zł, 98,50zł, 107,55zł, 141,86zł, 167,58zł, 180,59zł, 62,29zł, 60,24zł, 149,85zł, 17,99zł, 37zł, 208,74zł, 114,29zł, 205,81zł, 18,99zł, 74,40zł, 186,70zł, 184,23zł, 21,69zł, 132,99zł, 184,97zł, 33,16zł, 79,28zł, 17,99zł, 121,3zł, 56,60zł, 69,07zł, 40,50zł, 91,05zł, 188,99zł, 164,61zł, 43,92zł, 84,30zł, 35,8zł, 47,50zł, 4,85zł, 27,03zł, 4,90zł, 141,30zł, 43,92zł, 43,92zł, 37,98zł, 51,01zł, 92,72zł, 139,77zł, 34zł, 200,20zł, 60,16zł, 139,45zł, 104,99zł, 48zł, 106,66zł, 618,98zł, 57,37zł, 52zł, 27,17zł, 47zł, 91,99zł, 106,69zł, 48,01zł, 85,92zł, 2,23zł, 136,4zł, 68,4zł, 48,80zł, 320,84zł,

736,59zł, 86,90zł, 132,59zł, 64,49zł, 75zł, 145,87zł, 74,16zł, 132,16zł, 278,42zł, 56,90zł, 131,49zł, 254,9zł, 56,70zł, 71,11zł, 128,95zł, 131,66zł, 42,49zł, 35,70zł, 175,72zł, 174,13zł, 256,77zł, 11,39zł, 48,50zł, 138,98zł, 107,20zł, 129,65zł, 163,66zł, 266,86zł, 58,90zł, 113,55zł, 21,79zł, 34,50zł, 34zł, 122,53zł, 635,84zł, 34,50zł, 188,18zł, 69zł, 163,78zł, 165,63zł, 68,86zł, 125,40zł, 79,20zł, 130,14zł, 105,29zł, 68,86zł, 599,60zł, 43,92zł, 64,80zł, 209,02zł, 38,96zł, 158,90zł, 246,14zł, 215,16zł, 208,60zł, 336,65zł, 236,78zł, 136,40zł, 88,40zł, 104,74zł, 91,25zł, 101,22zł, 40,70zł, 147,48zł, 99,19zł, 72,98zł, 134,35zł, 173,5zł, 168,49zł;

- za zabiegi: 7.020zł, w tym:

100zł k.121 faktura (...) z dnia 1 IV 2008r. Klinika (...), 100zł, 300zł, 6000zł, 60zł (k.179 okulista), 80zł jw., 80zł, 70zł, 130zł, 130zł;

- za rehabilitację 59.697,02zł, w tym:

303zł (k.175), 530zł (k.202 zakład siostry F.), 20zł (k.218 zabiegi biorezonansowe zapłacone), 2.241,05zł = 590 euro (k.564 T. 2007r.), 2.244,85 = 591 euro jw., 8.728,72zł (k.596 jw.), 100zł (k.766 (...).), 6.940zł (k.1170 trening B.), 17.580zł (k.1197 rehabilitacja w domu 22.480-4.900 pokryte przez fundację (...)), 698zł (k.1325 basen), 2.744zł (k.1339) turnus w S., 1.885zł (k.1343 turnus O.), 1.625zł (k.1347 B.), 14.057,4zł przy kursie 1 euro = 4zł w 2010r.) = 3514,35euro (k.1356 T.);

- za transport: 10.453,90zł, na co złożyły się:

180zł (k.122 na trasie L. K. D. M.), 46zł przejazd pociągiem do (...) 01 kwiecień 2008r., 57,62zł taxi w P. 01 kwiecień 2008r., 25,43zł za podróż do (...)17 czerwiec 2008r., 33,07zł, 23,10zł, 25,10zł, 52,50zł, 4,59zł, 16,10zł, 9zł, 0,45zł, 1.716,54zł, 2.999,25zł, 100zł (k.142), 450zł , 450zł, 8zł, 4,59zł, 14,50zł, 9zł, 9,11zł, 0,45zł, 4,08zł, 0,4zł, 0,73zł, 10zł, 64,32zł, 76zł, 21,20zł, 32,13zł, 51zł, 2,55zł, 25zł ( karta parkingowa), 25zł, 18zł, 100zł, 220zł, 9zł, 30zł, 100zł, 100zł, 70zł, 118,50zł (k.199 dojazd rodziny do powódki w szpitalu 03-08 kwiecień 2006r.), 200zł, 60zł, 60zł, 180zł, 480zł, 330zł, 330zł, 50zł, 46,20zł, 25,26zł, 9zł, 16,30zł, 9zł, 25,80zł, 11,22zł, 1,10zł, 16zł, 13,64zł, 19,80zł, 22,44zł, 19,80zł, 4,85zł, 4,59zł, 20,60zł, 0,48zł, 4,59zł, 20zł, 22,44zł, 19,8zł, 21,50zł, 6,90zł, 18,18zł, 9,90zł, 900zł, 42,12zł, 120,08zł ( bez nieczytelnego rachunku);

- inne wydatki: 31.354,12zł: 37zł (przesyłka ), 1.800zł (podjazd dla wózka z montażem k.138), 195zł (mocowanie podnóżka k.139), 162zł (wózek wkład własny k.140-141), 52,42zł k.145, 5.267zł (k.146-147 chodzik), 371,32zł (k.149 buty ortopedyczne), 1.868zł (orteza ), 400zł (buty k.168), 363,98zł, 48,20zł (czwórnóg rehabilitacyjny), 5.680zł (wózek inwalidzki do aktywnej rehabilitacji), 70zł ( noclegi w szpitalu okulistycznym), 330zł ( okulary korekcyjne), 340zł jw., 445zł jw., 4.499,99zł ( wyposażenie komputera), 159zł, 45,01zł, 23zł, 56zł, 30zł ( basen sanitarny), 143zł ( pieluchomajtki), 153zł jw., 171,85zł ( remont wywołany zniszczeniami powódki), 1 339,40zł ( naprawa wózka), 60zł, 2.900zł ( łóżko pielęgnacyjne), 33,95zł ( przesyłki do fundacji (...)), 310zł ( okulary), 350zł ( balkonik), 360zł ( oaza), 320zł, 430zł, 240zł, 1.300zł ( wycieczka), 1.000zł ( łóżko pielęgnacyjne elektryczne). Sąd Okręgowy nie uwzględnił podanych przez powódkę wydatków za pobyt wczasowy rodziny powódki. Sąd oszacował odszkodowanie opierając się na zsumowaniu pozycji wymienionych przez powódkę. Leki zostały zsumowane do łącznej kwoty 17.955,46zł, bez maści na rozstępy F.. Za powiązane ze skutkami zdarzenia uznał także podane koszty związane z odbytymi przez powódkę zabiegami leczniczymi, rehabilitacją, wydatkami na sprzęt rehabilitacyjny, obuwie i okulary. Za częściowo uzasadnione Sąd uznał żądanie zwrotu wydatków na media , które są wyższe o 900zł rocznie niż w przypadku standardowych kosztów utrzymania nastolatki czy kobiety aktualnie w wieku 27 lat. Powódka korzysta ze sprzętów rehabilitacyjnych napędzanych elektrycznie, kąpieli i hydromasaży. Łącznie w okresie objętym pozwem wzrost tych wydatków wyniósł 4500zł. Za nieuzasadnione natomiast uznał żądanie zwrotu wydatków na telefon i Internet , które powódka ponosiłaby niezależnie od wypadku. Tytułem odszkodowania należna byłaby więc 123.967,70zł (suma rachunków 119.467,70 + wzrost wydatków na media 4.500). Po odjęciu kwoty równoważnej stopniu przyczynienia powódki, czyli 20% uzasadnione jest zasądzenie odszkodowania po zaokrągleniu w kwocie 99.175zł. Sąd Okręgowy podał, że powódka domagała się odsetek od kwoty 54.545zł od daty 01 lipca 2008r., a od pozostałej kwoty od dnia 01 czerwca 2012r. Pismo zawierające rozszerzenie pozwu zostało jednak doręczone stronie pozwanej w dniu 04 czerwca 2012r. co uzasadnia zasądzenie odsetek od kwoty 44630zł od tej daty. W pozostałej części żądanie odszkodowania nie zasługiwało na uwzględnienie.

Jako niezasadne Sąd uznał żądanie renty skapitalizowanej za okres od 01 lipca 2008r. do dnia 01 czerwca 2012r., kiedy w wieku 21-25 lat powódka mogła pracować i studiować. Wśród składników skapitalizowanej renty powódka wyliczyła bowiem koszty , które uwzględniono w ramach odszkodowania. Zasądzenie renty skapitalizowanej doprowadziłoby do podwójnej kompensaty szkody.

Powódce natomiast należy się na podstawie art. 444§2k.c. renta na przyszłość. Na skutek wypadku powódka stała się osobą niepełnosprawną, nie jest zdolna do podjęcia zatrudnienia w standardowych warunkach stosunku pracy. W przypadku, gdyby nie doszło do wypadku mogłaby podjąć zatrudnienie i osiągać z tego tytułu dochody. Fakt świadczenia pracy zarobkowej w jej przedziale wiekowym jest wysoce prawdopodobny. Jej wyniki w nauce sprzed wypadku wskazują na szansę uzyskania zarobków wyższych niż minimalne . Sąd przyjął więc, że powódka byłaby w stanie osiągnąć po ukończeniu szkoły wynagrodzenie odpowiadające 150% wynagrodzenia minimalnego tj. około 2.520zł brutto a po uwzględnieniu przyczynienia 20%, kwota hipotetycznych dochodów ulega redukcji do kwoty 2.016zł tj 1.471,05zł netto. Różnica pomiędzy hipotetycznym dochodem netto a uzyskiwaną rentą wynosi około 761,71zł co określa wysokość hipotetycznie utraconych dochodów. Do tego należy doliczyć wydatki z tytułu zwiększonych potrzeb. Na te potrzeby składają się koszty opieki w czasie aktywności dobowej powódki 2500zł miesięcznie , średnie miesięczne wydatki na: leki 429,38zł , neuroterapię 250zł, rehabilitację w warunkach domowych 768,75zł, pomoc logopedyczną w kwocie 160zł, konieczny basen 62,75zł , wydatki na leczenie prywatne w kwocie 62,50zł, naprawy sprzętu medycznego i rehabilitacyjnego 81,25zł, naprawy uszkodzeń spowodowanych przez powódkę w wyniku zmian neurologicznych 62,50zł, zakup obuwia ortopedycznego 33,33zł , wydatki z tytułu większego zużycia środków higienicznych i ubrań 100zł, wydatki z tytułu większego zużycie mediów i amortyzację sprzętu 150zł , zwiększone wydatki związane z przejazdami 150zł , wydatki terapeutyczne w tym wyjazdy pielgrzymkowe 181,99zł, zwiększone wydatki ponoszone na organizację prozdrowotnej rozrywki i kontaktów towarzyskich około 50zł miesięcznie. Łączne zwiększone uzasadnione potrzeby Sąd określił na kwotę 5.824,16zł. Po uwzględnieniu przyczynienia należna powódce suma renty została określona na kwotę. 4.660zł miesięcznie. W pozostałym zakresie roszczenie o zasądzenie renty zdaniem Sądu Okręgowego nie zostało udowodnione. Brak było bowiem podstaw do przyjęcia, że wydatki związane z telefonem i Internetem uległy zwiększeniu w związku z urazem, ponadto gdyby do zdarzenia nie doszło powódka ponosiłaby koszty komunikacji i zaspokajania potrzeb mieszkaniowych. Jeżeli zaś dojdzie w przyszłości do konieczność, zakupu mieszkania lub remontu przystosowującego pomieszczenia mieszkalnego do potrzeb osoby niepełnosprawnej to wówczas poniesione wydatki na ten cel mogą być rekompensowane w ramach odszkodowania a nie w ramach renty. Za niezasadny natomiast Sąd Okręgowy uznał zarzut pozwanej co do konieczności pomniejszania przyznanej renty o sumy uzyskiwane przez powódkę od osób trzecich. Zdaniem Sądu obowiązek wsparcia powódki nie spoczywa na darczyńcach, którzy świadczyli w przeszłości na jej rzecz pomoc finansową. Okoliczność uzyskiwania wsparcia nie sprawia, że potrzeby powódki są mniejsze lub widoki jej powodzenia na przyszłość są lepsze. Brak jest też podstaw do uznania regularności tej pomocy i nie można przewidywać, że będzie oba napływać w przyszłości. Obowiązek naprawienia szkody spoczywa bowiem na sprawcy szkody, a nie na organizacjach pożytku publicznego i ludziach dobrej woli. Uwzględniając powyższe i fakt, że począwszy od września 2012r. powódka otrzymała w ramach zabezpieczenia roszczenia rentę w kwotach po 4.500zł, Sąd pierwszej instancji zasądził świadczenie rentowe w wysokości 4.660zł od dnia wyrokowania a dalej idące powództwo o rentę uznał za niezasadne.

Uzasadniając ustalenie odpowiedzialności strony pozwanej za mogące wystąpić u powódki w przyszłości skutki wypadku z dnia 01 maja 2003r. Sąd przyjął, że powódka posiada interes prawny w ustaleniu o jakim mowa w art. 189 k.p.c. Interesu tego nie uchyla wydłużenie terminów przedawnienia roszczeń z art. 442 ¹§2 k.c. albowiem szkoda może się ujawnić w dalszej przyszłości prowadząc do powstania (zaktualizowania się) odpowiedzialności pozwanego za skutki danego zdarzenia. Ponadto ustalenie tej odpowiedzialności zwalnia poszkodowaną z obowiązku udowodnienia istnienia wszystkich przesłanek odpowiedzialności. Odpowiedzialność ubezpieczyciela jest jednak limitowana wskazaną w polisie wartością odpowiedzialności za pojedynczy wypadek. Na podstawie §10 ust.4 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 marca 2000r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz.U.2000.26.310) odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem, najwyżej jednak do ustalonej w umowie sumy gwarancyjnej. Strona pozwana nie przedłożyła do akt polisy ubezpieczeniowej, z której wynikałaby podnoszona suma gwarancyjna, w związku z tym, uznając ograniczenie odpowiedzialności za uzasadnione, Sąd ustalił je stwierdzając odpowiedzialność do wysokości sumy gwarancyjnej wskazanej w polisie bez przeliczenia . Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd powołał art. 100k.p.c. i dokonał w zasadzie stosunkowego rozdzielenia kosztów przy przyjęciu , że powództwo zostało uwzględnione w 0,31 części . W tym też stosunku obciążył pozwaną kosztami sądowymi.

Apelacje od tego wyroku wniosły obie strony.

Powódka zaskarżyła wyrok w pkt I,II,III, V i VI zarzucając :

1)  sprzeczność ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na błędnym przyjęciu , że:

- kwota 490000zł kompensuje cierpienia fizyczne i psychiczne powódki , mimo, że powódka na skutek wypadku stała się inwalidką niezdolną do samodzielnej egzystencji a jej stan zdrowia będzie się pogarszał. Zdaniem Apelującej adekwatne zadośćuczynienie to kwota 1600000zł (po odliczeniach).

- koszty leczenia , leków sprzętu medycznego i rehabilitacji i inne wydatki związane z leczeniem i utrzymaniem powódki, zajęciami terapeutycznymi i innymi wynoszą 99175zl, podczas gdy odszkodowanie powinno wynosić 288178zł. Powódka powołała się na dokumenty przedstawione przy piśmie z dnia 1 czerwca 2012r., dotyczące wydatków związanych z kosztami leków, leczenia rehabilitacji, zwiększonych wydatków na utrzymanie . Wydatki te kształtowały się różnie jednakże średnio rocznie wyniosły 66400zł co w przeliczeniu miesięcznym daje kwotę 5533zł. Wydatki te nie obejmowały kosztów opieki, którą wykonywała matka gdyż nie miała środków na zatrudnienie opiekunki, W każdym kolejny roku powódka ponosiła podobne wydatki w zależności od możliwości finansowych od 1 maja 2003r. do dnia wniesienia pozwu wydatki wynosiły 54545,73zł . W okresie od 1 lipca 2008r. do dnia 31 grudnia 2008r. wynosiły 33200zł, w 209 i 2010r. po 66400zł, w 2011r. 47741zł, w 2012r. 19892zł, Łączna więc kwota odszkodowania za okres 1 lipca 2008r. do 31 maja 2012r. wynosiła 233633zł. Po z sumowania z odszkodowaniem za okres poprzedzający wniesienie powództwa dało to kwotę 288178zł . Powódka wskazała, że nie ma dokumentów na wszystkie wydatki jednakże oczywiste jest , że były one konieczne,

- renta w wysokości 4460zł w pełni pokrywa dodatkowe koszty utrzymania powódki i jej leczenia opieki nad nią , jej zwiększone potrzeby i utracone zarobki, podczas gdy renta ta powinna wynosić 8000zł miesięcznie. Powódka podtrzymała stanowisko, że wydatki konieczne, udokumentowane fakturami, wynoszą 5333zł miesięcznie , nie obejmują one jednak kosztów opieki 2250zł ,uszczerbku polegającego na niemożności wykonywania pracy 830zł, i innych 400zł , kosztów specjalistycznej diety , kształcenia , indywidualnej pomocy psychologicznej,

- istnieje ograniczenie odpowiedzialności strony pozwanej na przyszłość za wszystkie szkody powódki do sumy gwarancyjnej wynikającej z zawartej umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych , podczas gdy takie ograniczenie nie znajduje podstaw faktycznych i prawnych w świetle zmieniających się warunków w stanie zdrowia i potrzeb powódki, warunków ekonomicznych i zmian stanu prawnego w przedmiocie wysokości sumy gwarancyjnej. Zdaniem powódki określenie górnej wysokości sumy gwarancyjnej jest zbędne skoro kwota jest zmienna tak w drodze regulacji prawnej jak i zmian kursu,

- żądanie skapitalizowanej renty zostało pochłonięte żądaniem odszkodowania, podczas gdy żądanie to obejmuje inne składniki np. w postaci całodobowej opieki , utraconych dochodów i innych nieudokumentowanych a ponoszonych kosztów.

W uzasadnieniu powódka powołała dodatkowo koszty specjalnej diety, koszty kształcenia psychologicznego i indywidualnej pomocy psychologicznej a także uszczerbek wynikający z niemożności wykonywania pracy. Wskazała też, że w okresie od wniesienia pozwu do dnia złożenia wniosku o zabezpieczenie nie otrzymała żadnego świadczenia a już wówczas domagała się renty w kwocie 3000zł;

2) naruszenie art. 98§1k.p.c. i art102 k.p.c. poprzez częściowe obciążenie powódki kosztami procesu mimo, że istniała podstawa oparcia rozstrzygnięcia o zasadę słuszności.

Powódka wniosła o zmianę wyroku:

- w pkt I poprzez zasądzenie tytułem zadośćuczynienia kwoty 1600000zł z ustawowymi odsetkami od dnia 7 sierpnia 2008r. do dnia zapłaty,,

- w pkt II poprzez zasądzenie tytułem odszkodowania kwoty 288178zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 54545zł dnia 1 lipca 2008r. odo dnia zapłaty i od kwoty 233633zł od dnia 1 czerwca 2012r. do dnia zapłaty,

- w pkt III poprzez podwyższenie renty do kwoty 8000zł płatnej począwszy od dnia 4 czerwca 2012r. do rąk kuratora do 10 dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami ,

- w pkt IV poprzez uchylenie przy ustaleniu odpowiedzialności na przyszłość ograniczenia odpowiedzialności pozwanej do wysokości sumy gwarancyjnej,

- w pkt V poprzez zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki renty skapitalizowanej w kwocie 173049zł z ustawowymi odsetkami od dnia 4 czerwca 2012r. do dnia zapłaty,

- w pkt 6 poprzez odstąpienie od obciążenia powódki kosztami procesu.

Ewentualnie powódka wniosła o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. Powódka wniosła także o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje.

Skarżąca przeprowadziła matematyczne wyliczenia zadośćuczynienia na każdy dzień przeżytych od wypadku cierpień i na przyszłość przy uwzględnieniu 20 lub 30 lat dalszego życia. Podkreśliła rozmiar uszczerbku na skutek wypadku, ból ciała, ograniczenia motoryczne oraz umysłowe ograniczenia kontaktów z otoczeniem, niesprawność rąk, nieodwracalny przykurcz, zaburzenia pamięci, zaostrzenie padaczki. Powołała się na okoliczność, że wypadek miał miejsce w chwili gdy powódka miała 16 lat a stała się na skutek zdarzenia osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji wymagającą pomocy osób trzecich, całodobowej opieki i utraciła perspektywy na przyszłość. Apelująca także podniosła świadomość swoich ograniczeń potęgującą rozmiar cierpień, degradację osobowości, depresję i myśli samobójcze.

Strona pozwana w swej apelacji zaskarżyła orzeczenie w części tj w zakresie pkt I co do kwoty 100000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 7 sierpnia 2008r. do dnia zapłaty oraz co do odsetek od kwoty 390000zł od dnia 7 sierpnia 2008.r do dnia 5 marca 2012r. co daje kwotę 179464,11zł a także w zakresie punktu III co do kwoty 2002zł tytułem renty i także w zakresie punktu VIII.

Pozwana zarzuciła naruszenie art. 233§1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów , dokonanie tej oceny wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego i w konsekwencji przyjęcie , że kwotą odpowiednią za 100% uszczerbku jest kwota 700000zł. Nadto zarzuciła naruszenie art. 100k.p.c. w zw. z art. 113 ust. 1 k.p.c. poprzez nieprawidłowe zastosowanie i obciążenie pozwanej kosztami. Pozwana zarzuciła także naruszenie art. 445 k.c. poprzez uznanie zasądzonej sumy 490000zł za odpowiednia w rozumieniu tego przepisu , art. 444§2 k.c. poprzez błędną jego wykładnię i przyjęcie , że kwota 4660zł renty jest odpowiednia , art. 359§1 w zw. z art. 481§1 i2 oraz art. 476k.c. w zw. z art. 14 ust1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniu obowiązkowym (Dz.U,. 124 poz. 1152 ) przez błędna wykładnię poprzez przyjęcie , że odsetki od zasądzonej kwoty zadośćuczynienia nalezą się od dnia doręczenia przez pełnomocnika powódki pozwu tj od 7 sierpnia 2008r. podczas gdy uszczerbek na zdrowiu został ustalony prze biegłych z Katedry Zakładu (...)-Lekarskiej (...).

Apelująca wniosła o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa co do kwoty 100000zł z ustawowymi odsetkami oraz co roszczenia odsetkowego od zadośćuczynienia za okres poprzedzający 5 marca 2012r. jak też oddalenia powództwa co do kwoty renty 2002zł z odsetkami . Żądała także zasądzenia kosztów postępowania apelacyjnego. Jako wniosek ewentualny apelacji zgłosiła żądanie uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania spraw do ponownego rozpoznania. Zdaniem pozwanej kwota zadośćuczynienia była rażąco wygórowana. Sąd bowiem określił kwotę wyjściową na poziomie 700000zł, tj 7000zł za procent uszczerbku , naruszając w ten sposób kryteria zadośćuczynienia . Strona pozwana powołała się na wyroki wydane w innych sprawach przez Sąd Okręgowy w Nowym Sączu , w których zadośćuczynienie było niższe przy uszczerbkach od 100-200%. Kwestionując wysokość renty pozwana zarzuciła, że Sąd pierwszej instancji błędnie ocenił, że powódka osiągnęłaby dochód w wysokości 150% najniższego wynagrodzenia, podczas gdy nie zostało to udowodnione. Nie wiadomo bowiem czy pracowałaby w zawodzie po ukończeniu kształcenia . Ponadto zdaniem pozwanej duża cześć młodych ludzi pozostaje bez pracy. Skarżąca pozwana zakwestionowała także ustalenie zwiększonych potrzeb w postaci kosztów za energię za gaz czynsz media, telefon, Internet, telewizję wskazując, że koszty takie powódka i tak by ponosiła gdyby wypadek miał miejsce. Ponadto powódka zamieszkuje z pozostałymi członkami rodziny , którzy powinni ponosić również te koszty. Zdaniem skarżącej obecnie brak jest też podstaw do uwzględnienia kosztów opieki 2520zł co odpowiada opiece w wymiarze 12 godzin. Powódka bowiem może samodzielnie poruszać się przy pomocy balonika, jeść, umyć się i pomoc w wymiarze 8 godzin jest wystarczająca. Dodatkowo powinny zostać uwzględnione sumy uzyskiwane od osób trzecich.

Obie strony wniosły o oddalenie apelacji przeciwnika.

Rozpoznając obie apelacje Sąd Apelacyjny uznał w zasadzie za własne ustalenia Sądu Okręgowego z tą tylko zmianą , że nieco inaczej ocenił rozmiar szkody rzeczywistej powódki co jednak z uwagi na zakres zaskarżenia pozwanej ostatecznie nie miało znaczenia dla rozstrzygnięcia i zważył co następuje:

Skarżący wprawdzie podnoszą zarzut naruszenia art. 233§1 k.p.c. i kwestionują ocenę dowodów to w istocie nie wskazują na konkretne dowody, których ocena naruszała zasady logiki czy doświadczenia życiowego. Zarzuty obu stron stanowią w istocie jedynie polemikę z wynikiem swobodnej a nie dowolnej oceny Sądu Okręgowego. Powódka kwestionując wysokość odszkodowania określa swe wyliczenie na poziomie 288178zl , jednakże nie odwołuje się do dowodów zebranych w sprawie lecz do twierdzeń zawartych w piśmie z dnia czerwca 2012r. Powódka kwestionując wyliczenia Sądu pierwszej instancji co do wysokości szkody na okres poprzedzający powództwo, podtrzymała dotychczasowe twierdzenie, że koszty te wynoszą 54545,73zł (po uwzględnieniu przyczynienia), lecz nie wskazuje jednak na czym polega brak logiki sądu, który uznał , że część wskazywanych przez powódkę wydatków określonych także w pierwotnym żądaniu nie ma adekwatnego powiązania ze zdarzeniem. W tym więc zakresie należy wskazać, że dołączone do pierwotnego pozwu dowody potwierdzają wskazaną przez Sąd Okręgowy wysokość wydatków na operacje i konsultacje (w tym na Ukrainie), przejazdy związane z procesem leczniczo-rehabilitacyjnym i bilety parkingowe, produkty ortopedyczne, wózki, okulary, komputer, pielucho majtki, wydatki rehabilitacyjne, koszty przystosowania mieszkania. Sąd pierwszej instancji uwzględniał dofinansowania(...)i (...). oraz odliczeniu kwot uzyskanych z powiatowego centrum pomocy rodzinie k- 414. Sąd pierwszej instancji zasadnie nie uwzględnił w zakresie odszkodowania kosztów internetu i telefonu komórkowego uznając słusznie, że koszty z tym związane powódka i tak ponosiłaby, gdyby do wypadku nie doszło. Nawet bowiem przy uwzględnieniu wynikającego z zaświadczenia psychologicznego i decyzji o nauczaniu indywidualnym wskazania poszerzenia kontaktów rówieśniczych i konieczności korzystania z Internetu, należy przyjąć, że ilość rozmów czy koszt dostępu do sieci nie zwiększała w sposób istotny kosztów opłat za telefon, szczególnie że przed wypadkiem koszty tylko telefony stacjonarnego wynosiły nawet ok. 70zł miesięcznie. Sąd pierwszej instancji jednak nie odliczył tych wydatków od kwot składających się na pierwotne żądanie stanowiące jednocześnie wezwanie do zapłaty, stąd powinno nastąpić obniżenie kwoty 68.182,17zł składającej się na szkodę określoną w pierwotnym żądaniu o wskazane w pierwotnym pozwie wydatki na telefony i Internet tj o 9105,82 (4613,66zł, 2753,47zł i 1738,69zł) . Kwotę określoną w pierwotnym żądaniu należało także obniżyć o kwotę 6246zł tj koszt turnusu rehabilitacyjnego w U.. Sąd pierwszej instancji prawidłowo bowiem przyjął, że koszty te, to koszty wczasów wakacyjnych całej rodziny. Zwiększone koszty wynikające z niepełnosprawności zostały dodatkowo dofinansowane ze środków osób niepełnosprawnych. W tym tylko zakresie trzeba sprostować , że faktury dotyczące tego wydatku znajdują się na kartach 221-226 akt sprawy (a nie 21-66 jak wskazano w uzasadnieniu). Żądanie więc odsetek liczonych od wymagalności pierwotnego żądania nie mogło zostać uwzględnione odo kwoty 54.545zł lecz winno dotyczyć tylko kwoty 42265,28zł stanowiącej 80% z 52830,35zł. Sąd Okręgowy słusznie więc uznał, że część roszczenia odszkodowawczego nie była zasadna jednakże pominął, że dotyczy to także podstawy liczenia odsetek od pierwotnego wezwanie. Pozew pierwotny o odszkodowanie był bowiem częściowo niezasadny. Odsetki więc nie mogły być więc liczone od całej kwoty wskazanej w pierwotnym żądaniu.

Niezależnie od tego odsetki od kwoty 42265,28zł nie powinny być liczone od dnia wniesienia pozwu lecz po terminie określonym w art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U,. 124 poz. 1152 ze zm.). Strona pozwana nie zaskarżyła jednak rozstrzygnięcia co do punktu II. Do kwoty zasadnego roszczenia dotyczącego wydatków określonych w pierwotnym pozwie 42265,28zł powinny zostać doliczone wskazane przez Sąd Okręgowy wydatki w fakturach , rachunkach i oświadczeniach złożonych już w toku procesu. Dalsze dowody z dokumentów przedłożonych w toku procesu wykazują zasadność poniesienia dodatkowo wydatków w kwocie 66417,77zł nie uwzględnionych w pierwotnym pozwie ( w tym 3783,18zł w 2008r, tj: na turnus rehabilitacyjny w S. 2773zł, leki 1222,30zł, usługi medyczne 260zł, naprawy 1909,40zł (1339,40zł, 60zł, 1050zł -540zł refundacji ), przejazdy 514,48zł i zajęcia integracyjne 140zł). Nie uwzględniono wydatków w barach albowiem nie wykazano, że koszt ten stanowi adekwatny wydatek a koszty wyżywienia są niezależne od wyjazdów w celach leczniczych. Nie uwzględniono także korepetycji udzielanych grzecznościowo, które mogły być także udzielane gdyby do wypadku nie doszło, ponadto z zeznań świadków wynika, że korepetycje w zasadzie były udzielane nieodpłatnie a gratyfikacja nie miała charakteru wynagrodzenia za usługi korepetytorów. Nie wykazano też by korepetycje były koniecznym elementem rehabilitacji. Powódka wykazała sposób rozdysponowania kwoty otrzymanej z urzędu Miasta L. w kwocie w 2007r. i 2008r. k-526 tj 950zł 1150zł i kwot otrzymanych z (...).

Dokumenty przedłożone w toku procesu wykazały poniesienie w 2009r. wydatków powiązanych ze skutkami zdarzenia na sumę 11971,71zł, na co składają się: rehabilitacja w domu od sierpnia 2930zł (1/6 z 17580zł), turnus rehabilitacyjny O. 1885zł, OAZA z przejazdem 680zł, leki łącznie 1786,61zł, usługi medyczne2610zł ,trening 1080zł, łóżko pielęgnacyjne 1000zł (pierwotna faktura pro forma) . Nie wykazano poniesienia kosztów na parapodium ( faktura pro forma ). Uznano ponadto za wykazane wydatki poniesione w 2010r. na kwotę 24799,21zł, na co składają : rehabilitacja w domu 5860zł (1/3 z 17580zł), turnus na Ukrainie 14.057,4zł , wydatki na leki 3331,81zł , trening 1550zł. Odpowiednio wydatki w 2011 wyniosły 14691,27zł, na co składają się: rehabilitacja w domu 5860zł (1/3 z 17580zł), OAZA z przejazdem 700zł, inne przejazdy 42,12zł, okulary 310zł, badanie K. 180,88zł, sanatorium (...) 1625zł, basen 209zł, leki 3999,27zł trening500zł , kuracja psychologiczna 560zł. Odpowiednio w 2012r do czasu wydania postanowienia o zabezpieczeniu wydatki wynosiły 11172,40zł, na co składały się: rehabilitacja w domu do sierpnia 5630zł w tym 2930zł (1/6 z 17580zł) +2700zł, wyjazd pielgrzymkowy 2828zł, balkonik 350zł, basen 424zł , trening 1500zł, logopeda 300zł, Oaza z przejazdem 770zł, leki 2018,40zł , sprzęt : ciśnieniomierz 52zł. Sąd pierwszej instancji uwzględnił w swym wyliczeniu rachunek za komputer 4499zl częściowo finansowany ze środków (...) a więc nie przez powódkę. Suma objętych pierwotnym pozwem wydatków wykazanych co do faktu i powiązania ze zdarzeniem wyniosła 42265,28zł. Do tego należy doliczyć podaną wyżej kwotę 66417,77zł wynikającą z rachunków przedłożonych w toku procesu. Łącznie więc odszkodowanie winno wynieść 108683,05zł. Przyjęcie przez Sąd pierwszej instancji za podstawę orzekania o odszkodowaniu kwoty 119467,70zł było nieco zawyżone a więc na korzyść powódki . Doliczając prawidłowo zwiększenie wydatków na media za okres 60 miesięcy w kwocie 4500zł wysokość szkody wyniosła 113183,05zł. Strony nie kwestionują , że wydatki te stanowią szkodę samej powódki. Uwzględniając więc przyczynienie powódki w 20% zasądzenie winno dotyczyć kwoty 90546,44zł. Sąd pierwszej instancji zawyżył więc kwotę odszkodowania podając kwotę 99175zł oraz jak wyżej wskazano także odsetki licząc je błędnie od kwoty 54545zł i to od dnia 1 lipca 2008r. Apelacja powódki żądającej wyższego odszkodowania nie jest więc zasadna. Wobec zaskarżenia orzeczenia w tym zakresie tylko przez powódkę nie można zmodyfikować orzeczenia w tej części, nie ma więc także potrzeby także weryfikowania sposobu rozdysponowania kwot otrzymanych przez kuratora. Sąd pierwszej instancji prawidłowo natomiast ocenił, że w adekwatnym związku przyczynowo skutkowym z wypadkiem pozostaje szkoda wynikająca ze zwiększonych wydatków na media generowana przez zwiększone zużycie energii elektrycznej i wodę. Wskazane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku motywy w tym względzie należy podzielić. Wbrew zarzutom strony pozwanej Sąd Okręgowy nie uwzględniał całości wydatków ponoszonych na ten cel lecz tylko ich zwiększenie powiązane z koniecznością korzystania z urządzeń generujących dodatkowe zużycie energii czy też zwiększone zużycie wody związane z charakterem uszczerbku i potrzebami osoby niepełnosprawnej. Także nie są zasadne dotyczące tej części rozstrzygnięcia zarzuty powódki. Kwoty odszkodowania wyliczone przez powódkę w piśmie z dnia 1 czerwca 2012r. stanowią jedynie twierdzenia a nie dowody. Nie jest adekwatne kumulowanie wydatków poniesionych na rehabilitację przed datą wniesienia pozwu z wydatkami ponoszonymi później albowiem formy rehabilitacji ulegały zmianie w zależności od stanu zdrowia powódki i możliwych na danym etapie form rehabilitacji. Trudno więc przyjąć , że w każdym miesiącu powódka będzie potrzebowała wszystkich form wyjazdów i rehabilitacji oraz , że będzie dokonywała zakupów w skali wskazywanej przez stronę powodową.

Jeżeli powódka nie poniosła kosztów na opiekę to koszty te nie mogą zostać uwzględnione w ramach odszkodowania. Dalsze zaś wydatki poniesione w drugiej połowie 2012r. oraz później powinny zostać sfinansowane w ramach środków uzyskanych z wykonania postanowienia o zabezpieczeniu. Wydając bowiem postanowienie przyznające powódce rentę tymczasową Sąd Okręgowy uwzględniał wydatki na leki , rehabilitację logopedę, basen, sanatorium, dojazdy, rehabilitacje, i pielgrzymki, zwiększone koszty utrzymania,, przejazdy na badania , obsługę komputera , wydatki higieniczne, utrzymania wózka i ubrania specjalistycznego. Można zgodzić się z powódką , że nie musiała ona dokładnie wykazać wysokości wszystkich wydatków (art. 322k.p.c.), jednakże ich poniesienie powinno zostać przynajmniej uprawdopodobnione. Na wyliczenie powódki ma także wpływ uwzględnienie tamże kosztów czynszu, Internetu , telefonu i telewizji , które powódka i tak by ponosiła, gdyby do wypadku nie doszło. Ustosunkowując się natomiast do zarzutu pozwanej dotyczących odliczenia pieniędzy uzyskanych z darowizn i zbiorek należy zauważyć, że nie wykazano by wszystkie wydatki składające się na kwotę odszkodowania poniesione były ze środków publicznych dofinansowań czy zbiórek publicznych. Pompa baklofenowa nie była uwzględniona w wydatkach. Dołączone do pozwu oświadczenie o pokrywaniu wydatków ze zbiórek publicznych na koncie powódki (k-383) dotyczyły wydatków w 2005r i wcześniej, w tym na wymienioną pompę (co nie było objęte pozwem), zaś uzyskana w 2008r. pomoc (...) wpłacana była ( k528) bezpośrednio placówce medycznej co potwierdza także pismo powódki z dnia 3 października 2008r. (k-524). Wprawdzie nie wyjaśniono dokładnie celu przyznania i sposobu wydatkowania kwot otrzymanych przez kuratora 400 i 900zł jednakże z uwagi na zakres zaskarżenia strony pozwanej poczynienie dalszych ustaleń w tym przedmiocie nie jest konieczne.

Także prawidłowo Sąd pierwszej instancji przyjął, że powódka nie może kumulować tych samych wydatków w ramach renty skapitalizowanej , które zostały uwzględnione w ramach kwot odszkodowania. Przyznanie renty skapitalizowanej z tytułu zwiększonych potrzeb na podstawie art. 444 § 2 k.c. w zw. z art. 447 k.c. wprawdzie nie jest uzależnione od wykazania, że poszkodowany te potrzeby faktycznie zaspokaja, niemniej konieczne było wykazanie, że potrzeby te były większe niż zaspokojone poprzez zakupy uwzględnione w ramach odszkodowania lub też , że jej przyznanie rzeczywiście umożliwi wykonywanie nowego zawodu. Renta skapitalizowana liczona była za okres od 01 lipca 2008r. do dnia 01 czerwca 2012r., w którym powódka pokrywała zarówno koszty leczenia , rehabilitacji , przejazdy wydatki na bieżące konserwacje sprzętu , komputera , sanatorium, ubrania specjalistycznego i podkładów . Nie uwzględniano w tym okresie kosztów diety , jednakże w aspekcie zawyżenia kosztów odszkodowania nie można przyjąć zasadności żądania w tym przedmiocie albowiem uzyskanie wyższego odszkodowanie rekompensuje ewentualny uszczerbek wynikający z niezaspokojenia wskazanych potrzeb. Nie uprawdopodobniono dodatkowo , że w tym okresie powódka nie miała zaspokojonych potrzeb związanych z wyżywieniem w postaci pieczywa wieloziarnistego i warzyw a więc produktów , których koszty nie są duże i nie wykraczają poza koszty normalnego odżywiania. Tego typu produkty powinny być zresztą przedmiotem spożycia w ramach racjonalnego odżywiania niezależnie od wypadku. Powódka otrzymywała ponadto świadczenie z zabezpieczenia społecznego a jej matka będąc na emeryturze nie traciła wynagrodzenia poświęcając swój czas córce. Powódka więc w okresie od 01 lipca 2008r. do dnia 01 czerwca 2012r., miała zaspokojone także potrzeby w zakresie opieki. W świetle zasad doświadczenia życiowego trudno też przyjąć wysokie prawdopodobieństwo by powódka mogła we wskazanym okresie(2008-2012) studiować na studiach dziennych wymagających około 300 godzin zajęć i praktyk w semestrze i jednocześnie pracować. W wypadku zaś studiów niestacjonarnych wynagrodzenie musiałaby przeznaczać na pokrycie kosztów tych studiów. Nie można więc podzielić zarzutu, że powódka mogłaby jednocześnie studiować i pracować w tym okresie i uzyskiwać dodatkowe przychody. Nie zostały także uprawdopodobnione żadne potencjalne koszty przygotowania do innego zawodu a przede wszystkim realna możliwość takiego przygotowania w aspekcie obecnego stanu zdrowia i (co wynika z opinii) nikłych szans na przygotowanie do warunków pracy chronionej i podjęcie w przyszłości pracy. Powyższe czyni apelację pozwanej także i w tej części niezasadną.

Co do renty zasądzonej od dnia wyrokowania Sąd Apelacyjny zauważa, że Sąd Okręgowy właściwie zanalizował zwiększone potrzeby powódki jak i konsekwencje zmniejszenia widoków na przyszłość. Uwzględnił on utratę możliwości uzyskania wykształcenia np. w zawodzie weterynarza lub specjalisty z zakresu ochrony środowiska i możliwość osiągania wynagrodzenia z tego tytułu. Poszkodowany ma wprawdzie obowiązek minimalizowania szkody, jednakże tylko w granicach swoich możliwości a te są iluzoryczne przy uwzględnieniu ograniczeń powódki. Ewentualne koszty związane z dalszym nauczaniem mają w tym przypadku raczej formę terapii niż celowego kształcenia celem przygotowania do innego zawodu. Jakkolwiek z opinii lekarskiej wynika możliwość przygotowania powódki do pracy na odpowiednio przystosowanym stanowisku pracy, w ograniczonym zakresie godzin, w warunkach pracy chronionej to jest to szansa tylko teoretyczna i nikła, nie ma więc podstaw do obniżenia renty o kwoty ewentualnie uzyskiwanego wynagrodzenia z tytułu pracy chronionej. Czyni to także niezasadnym zarzuty powódki zarzucającej że sąd powinien uwzględnić koszty przygotowania do zawodu skoro takie przygotowanie nie jest realne. Gdyby jednak przyjąć realność i adekwatność takich wydatków to wówczas należałoby odliczać ewentualne dochody możliwe do uzyskania z pracy chronionej i jeszcze dodatkowo ocenić wpływ uzyskiwania takiego wynagrodzenia na świadczenia z zabezpieczenia społecznego. W tym kierunku żadne dowody nie były zgłaszane. Uwzględniając więc realne ograniczenia powódki należy podzielić pogląd Sądu Okręgowego, że podstawą wyliczenia renty będzie różnica między hipotetycznymi zwykłymi dochodami, które osiągałby powódka , gdyby nie doszło do zdarzenia a dochodami, które uzyskuje, będąc poszkodowanym. Podstawą ustalania renty powinna być także realna sytuacja na rynku pracy, a więc faktyczne możliwości znalezienia zatrudnienia przez poszkodowanego. Taka szansa na uzyskanie wynagrodzenia weterynarza czy specjalisty z zakresu ochrony środowiska oparta na wynikach w nauce powódki sprzed wypadku była wysoce prawdopodobna. Przy szkodzie ewentualnej uwzględnia się utratę szansy uzyskania korzyści majątkowej ( wyrok Sadu Najwyższego z dnia 9 lipca 2014r. sygn. akt I PK 15/14 nie publ.). Taka szansa na uzyskanie korzyści istniała. Apelacja pozwanej nie zawiera żadnych racjonalnych argumentów pozwalających zakwestionować ocenę istnienia wysokiego prawdopodobieństwa, że powódka uzyskiwałaby 150% wynagrodzenia minimalnego. Sąd Okręgowy uwzględniał wynagrodzenie netto. Co do samego sposobu wyliczenia wynagrodzenia netto nie podnoszono zarzutów. Sąd pierwszej instancji uwzględnił przy wyliczeniu renty także przyczynienie w 20% określając kwotę wnikającą ze zmniejszonych możliwości na kwotę 761,71zł. Sąd drugiej instancji uznaje wyliczenia wartości przyczynienia za prawidłowe w całości podzielając motywy Sądu Okręgowego co do zakresu tego przyczynienia. Sąd Okręgowy prawidłowo też ocenił zwiększenie potrzeb , co również ma wpływ na wysokość renty (art. 444§2k.c.). Nie jest zasadne stanowisko pozwanej, że należało odliczyć świadczenia uzyskiwane z pomocy dobrowolnej albowiem brak jest w stanie faktycznym jakichkolwiek przesłanek do przyjęcia , że taka pomoc będzie miała stały i pewny charakter. To , że powódka uzyskiwała taką pomoc w przeszłości nie daje pewności uzyskiwania jej przyszłości. Ponadto byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego obniżenie świadczeń należnych od ubezpieczyciela tylko dlatego, że przedstawiciele powódki byli bardzie zapobiegliwi w zabieganiu o dodatkowe świadczenia polepszające i tak trudną sytuację powódki. Wykazano opinią, że powódka nie jest samodzielna i wymaga zapewnienia opieki osoby trzeciej. Nawet zakładając, że może ona w niewielkim zakresie wykonać pewne czynności samodzielne to z uwagi na problemy z opanowaniem emocji , ataki padaczki czy też zaburzenia pamięci wskazana jest opieka przez cały okres aktywności powódki w ciągu dnia. Sąd Okręgowy właściwie więc przyjął aktywność w wymiarze 12 godzin i nie jest tu więc zasadny zarzut pozwanej. Nie można wymagać od matki powódki by była ona dalej cały czas zaangażowana w pomoc córce, wskazane więc było uwzględnienie kosztów zewnętrznej opieki na poziomie określonym przez Sąd Okręgowy. Przyjęte przez Sąd Okręgowy pozostałe koszty koniecznych wydatków nie są ani zaniżone ani wygórowane i opierają się na dotąd ponoszonych średnich kosztach. Koszty leków nie są wartością stałą lecz wynikają z zakresy wskazań lekarskich. Średnia arytmetyczna kosztów lekarstw analizowanych w opinii biegłych nie przekroczyła podanej przez Sad Okręgowy kwoty. Nieracjonalne jest przyjęcie, że nastąpi wzrost ilości środków medycznych w aspekcie stałej rehabilitacji a sam fakt kumulacji zakupów w 2014r. nie może być tu decydujący tym bardziej , że nie zgłaszano odpowiednich dowodów wykazujących zasadność wzrostu zakupów leków w rozmiarze wynikającym z faktur z 2014r. Nie można też wysokości renty kształtować w oparciu o wysokie koszty wszystkich przywołanych przez powódkę wyjazdów tym bardziej, że istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że powódka także ponosiłaby koszty wyjazdów w celach relaksacyjnych, gdyby do zdarzenia nie doszło. Powódka wskazuje wprawdzie, że jej zdaniem dodatkowe koszty wynoszą miesięcznie 5333zl (bez opieki po uwzględnieniu przyczynienia) lecz jej wyliczenie przedstawiane w pismach procesowych oparte było nie na dowodach lecz twierdzenia podnoszonych w sprawie. Cześć zaś podnoszonych wydatków zresztą zakwestionowana przez Sąd Okręgowy wobec niewykazania związku o jakim mowa w art. 361 k.c. Koszty wykazywane w poszczególnych latach były zmienne jednakże średnio wynosiły ok. 2000zł miesięcznie. Nie wykazano też konieczności nagłego wzrostu zabiegów w 2014r., w tym konieczności wykonywania tak dużej ilości zabiegów kinezyterapii. Także wydatki na inne wyjazdy podawane przez powódkę są zawyżone. Nie kwestionując znaczenia dla zdrowia psychicznego powódki wyjazdu na pielgrzymkę C., należy jednak twierdzić, że koszty takiego wyjazdu w kwocie 5666zł nie mogą być rozkładane tylko w ramach jednego roku, powtarzalność takich wydatków musiałaby łączyć się z dodatkowymi dowodami, tym bardziej, że podobne cele realizowane były przez inne pielgrzymki i wyjazdy, których koszt był zdecydowanie niższy. Należy zakwestionować więc adekwatność wydatków ponoszonych w 2014r. w rozmiarze dwukrotnie większym od ponoszonych w latach wcześniejszych, szczególnie, że stan zdrowia powódki w ostatnim okresie się ustabilizował. Nawet zakładając konieczność zakupu wózka , nie jest to zakup jednoroczny a ponadto jest on częściowo dofinansowany. Doliczając do kwoty 2000zł ponoszonej średnio miesięcznie tytułem wydatków wskazanych przez Sąd pierwszej instancji kwotę 2520 zł tytułem rekompensaty kosztów opieki daje to kwotę 4520zł. Po odliczeniu przyczynienia 904zł (20% ) pozostaje 3616zł, Dodając do tego wskazana wyżej kwotę 761,71zł wynikającą ze zmniejszenia szans powodzenia na przyszłość (która uwzględniała już przyczynienie ) daje to kwotę ok. 4400zł. Oczywiste jest że ,w przypadku obliczania renty z tytułu zwiększonych potrzeb sąd nie jest zobowiązany do drobiazgowej dokładności; w tym zakresie powinien się kierować wskazaniami z art. 322 k.p.c., stąd przyjęcie nieco wyższej kwoty 4660zł nie narusza art. 444§2k.c.

Sąd pierwszej instancji właściwie też ocenił rozmiar krzywdy i przyjął, że kwota 700000zł stanowiąca podstawę wyliczenia kwoty określonej w wyroku będzie odpowiednią rekompensatę w rozumieniu 445§1 k.c. w zw. z art. 444§1 k.c. Należy przypomnieć, iż ustalenie wysokości zadośćuczynienia zależy od uwzględnienia wszystkich okoliczności istotnych dla określenia rozmiaru krzywdy, w tym takich jak: wiek poszkodowanego, stopień cierpień psychicznych, ich intensywność i czas trwania, nieodwracalność następstw tego rodzaju skutków zdarzenia, szanse i rokowania na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej i bezradności życiowej oraz inne czynniki podobnej natury (zob. wyrok SN z dnia 9 listopada 2007 r., V CSK 245/07, Lex nr 3696691). Powyższe kryteria Sąd Okręgowy uwzględnił. Brał bowiem pod uwagę młody wiek powódki, zakres i rozmiar obrażeń, jej ból i cierpienie związane z samym długotrwałym procesem leczenia, jak i dyskomfort związany z koniecznością długiej i stałej rehabilitacji. Uwzględnił także zarówno psychiczne jak i fizyczne konsekwencje związane z upośledzenia funkcji motorycznych oraz umysłowych. Brał pod uwagę, że ze zdrowej i samodzielnej młodej kobiety, powódka stała się osobą całkowicie niesamodzielną i zależną od pomocy osób trzecich, do tego świadomą swych ograniczeń i zmian wyglądu, co wywołuje nastroje depresyjne ,myśli samobójcze a nawet także ataki agresji. Sąd pierwszej instancji brał także pod uwagę wysiłek powódki związany z intensywną stałą rehabilitacją by osiągnąć minimalny stopień samodzielności, dzięki któremu w ogóle powódka jest w stanie komunikować się z otoczeniem. Uwzględniał także, że powódka w zasadzie nie jest w stanie poruszać się samodzielnie. Sąd pierwszej instancji uwzględniał nadto w ramach konsekwencji zdarzenia, skutki związane z brakiem możliwości realizacji wcześniejszych planów związanych z edukacją, podjęciem pracy i pozbawienie możliwości realizacji planów we wskazanych rolach społecznych (pracownik, obywatel, żona i matka). Na określoną przez Sąd kwotę miało wpływ także zachowanie sprawcy wypadku. Określona kwota stanowi odpowiednie złagodzenie krzywdy związanej z szerokim i trwałym uszkodzeniem ciała powódki. Jest to kwota w odczuciu społecznym dużej wartości, odczuwalna ekonomicznie, która odpowiada jednak uszczerbkowi doznanemu przez powódkę. Treść apelacji strony pozwanej przytacza przypadki, w których kwoty zadośćuczynienia zasądzane były niższe. Zgodzić się trzeba z pozwaną, że rzeczywiście dokonując obiektywnej oceny przypadku powódki nie można tracić z pola widzenia dotychczasowego dorobku orzeczniczego. Każdy jednak przypadek jest indywidualny i zasługuje na jednostkową ocenę kontekście wszystkich ustalonych okoliczności. Świadczą o tym inne orzeczenia sądów, gdzie rozmiar zadośćuczynienia był określany na wyższym poziomie , podobnym jak w niniejszej sprawie (vide Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lipca 2014 r. II CSK 595/13 LEX nr 1504837 z dnia 6 lipca 2012 r. V CSK 332/11 LEX nr 1228612 i z dnia 26 listopada 2009 r., CSK 62/09 nie publ.). Sąd Apelacyjny podkreśla, że bezsprzecznie powódka doznała ogromnej krzywdy, z którą będzie się borykać przez resztę życia. Zdarzenie wywołało uszczerbek zarówno fizyczny jak i fizyczny i przekreśliło właściwie perspektywy życiowe powódki. Nie jest natomiast zasadne przyjęcie zadośćuczynienia na wskazywanym przez powódkę poziomie 2000000zł. Powódka bowiem zachowała pewien minimalny stopień samodzielności, poczyniła postępy i osiąga drobne sukcesy pokonując w pewnym stopniu swoje ograniczenia. Zachowała świadomość, zdolność mowy, komunikowania się choć z dużymi ograniczeniami. Subiektywne przekonanie powódki, iż jej krzywdę zrekompensuje wskazana przez nią kwota nie może być decydujące a rozmiar jej żądania przekracza rozsądne akceptowalne społecznie granice. Nie ma też żadnej podstawy prawnej do dokonania mechanicznego przeliczenia kwoty zadośćuczynienia w sposób przedstawiony w apelacji. Nie ma tez podstaw do kształtowania przelicznika kwoty za 1% uszczerbku jak w przypadku zryczałtowanego odszkodowania za wypadki przy pracy. Sąd drugiej instancji jako Sąd meriti władny jest zmienić wysokość zadośćuczynienia, jeżeli przyznane jest rażąco nieodpowiednie (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 listopada 2004 r. I CK 219/04 nie publ. LEX nr 146356), co w tym przypadku nie występuje. W związku z powyższymi uwagami uzasadnione było oszacowanie zadośćuczynienia na kwotę 700.000zł. Po odjęciu przyczynienia 20% (700.000 x 20% = 140.000), należna byłaby powódce kwota 560.000zł. Należy jednak też pamiętać, że powódka uzyskała już na poczet należnego jej zadośćuczynienia kwotę niesporną 100.000zł, wypłaconą przez pozwanego niezwłocznie po zgłoszeniu szkody, tj. w 2005r. Należy podzielić stanowisko pozwanego i sądu okręgowego , że siła nabywcza takiej kwoty była wówczas wyższa niż obecnie, Potwierdza to przedstawione w oparciu o dane GUS porównanie średniego miesięcznego wynagrodzenia, jak i powszechnie znany fakt wzrostu w tym okresie cen towarów i usług. Jednakże Sąd Okręgowy wyprowadził z tego błędny wniosek, że kwota 100000zł to obecnie kwota 70000zł. Kwota 100000zł w 2005r. stanowiła bowiem ok. 42 przeciętne wynagrodzenia wynoszące brutto 2.380,29zł. Ta wielokrotność 42X odniesiona do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenie wynoszącego brutto w III kwartale 2014 r. 3 781,14 zł wynosi ok.150000zł. Ta więc kwota odpowiada realnie wypłaconej w 2005r. Taka zatem kwota winna być odliczona od należnego powódce całkowitego zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną przedmiotowym wypadkiem. O wypłaconą kwotę obniżyć należy stosowne wyliczone powyżej świadczenie, zatem do kwoty 410.000zł (560.000 - 150.000). Apelacja strony pozwanej jest także częściowo zasadna w zakresie dotyczącym odsetek. Co do zasady Sąd Apelacyjny wprawdzie podziela ustalający charakter orzeczenia o zadośćuczynieniu i uznaje, że w typowych przypadkach, nie budzących większych wątpliwości, odsetki od kwoty zadośćuczynienia powinny być zasądzone po upływie terminu 30 dni od wezwania do spełnienia świadczenia. stosownie do treści .art. 481 § 1 k.c. w związku z art. 455 k.c. i art. 14 ust. 1 u.u.o. W tym jednak przypadku ustalano pełny rozmiar krzywd dopiero w tym postępowania a ponadto dokonywano oceny wielkości zadośćuczynienia na chwilę orzekania przy przeliczeniu pokaźnej niespornej części zadośćuczynienia jaką dłużnik spełnił na długo przed wniesieniem pozwu. W takim przypadku odsetki powinny zostać zasądzone od dnia wyrokowania. Zwrócić należy uwagę na prezentowany w orzecznictwie pogląd, że wymagalność roszczenia o zadośćuczynienie za krzywdę, a tym samym i początkowy termin naliczania odsetek ustawowych za opóźnienie w jego zapłacie zależy od okoliczności każdego indywidualnie rozpatrywanego przypadku, co oznacza, że datą początkową biegu odsetek ustawowych może być zarówno dzień wyrokowania, jak i dzień poprzedzający tę datę (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 30 stycznia 2004 r., I CK 131/03, i z dnia 4 listopada 2008 r., II PK 100/08, OSNP 2010, Nr 10, poz. 108 oraz z dnia 18 lutego 2011 r., I CSK 243/10, nie publ.). Zdaniem Sądu Apelacyjnego odsetki te winny więc zostać w tym przypadku zasądzone od wyrokowania jednak z uwagi na zakres zaskarżenia strony pozwanej należało określić datę początkową odsetek na dzień 5 marca 2012r. tak jak to określono w apelacji ubezpieczyciela. Wobec powyższego Sąd Apelacyjny w częściowym uwzględnieniu apelacji strony pozwanej zmienił na podstawie art. 386§1 k.p.c. zaskarżone orzeczenie w pkt Iw ten sposób, że obniżył wskazana tam kwotę 490000zł do kwoty 410.000zł i określił datę początkową odsetek na dzień 5 marca 2012r .

Odnosząc się do zagadnienia ustalenia wysokości zadośćuczynienia za krzywdę na przyszłość należy wskazać, że orzeczenie zawarte w pkt V odpowiada zarówno normie art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jedn. Dz.U.2013.392 ) jak i § 10 ust. 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 grudnia 1992 r. w sprawie ogólnych warunków ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz. U. z 1992 r. Nr 96, poz. 475 z późn. zm.) obowiązującego w chwili zawarcia umowy ubezpieczenia. Samo stwierdzenie zasady odpowiedzialności nie narusza zasad współżycia społecznego tym bardziej , że z sentencji nie wynika kwotowy zakres ograniczenia. Brak jest podstaw do uchylenia tej części wyroku a tym bardziej uzupełnienia. Na marginesie więc tylko należy przywołać wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2012 r.II CSK 646/11 LEX nr 1243010, w którego uzasadnieniu przeprowadzono wywód co do zasad intertemporalnych wynikających z przepisów kształtujących wysokość kwoty gwarancyjnej.

Strona pozwana jako częściowo przegrywająca powinna partycypować w 25% w części wydatków finansowanych z budżetu tj kwotą 1368, 89 (25%5.479,58zł.) oraz winna ponieść opłatę sądową od uwzględnionych roszczeń, od których powódka była zwolniona tj kwotą 28255zł. Łącznie więc winna ponieść 28623,89zł. Apelacja strony pozwanej częściowo jest więc zasadna także w zakresie w jakim kwestionuje obciążenie pozwanej kosztami sądowymi ponad wskazaną kwotę. Apelacja zaś powódki jest zasadna tylko w części w jakiej podnosi konieczność zastosowania art. 102 k.p.c. Wprawdzie co do zasady jeżeli strona powodowa żąda zadośćuczynienia w wysokości rażąco wygórowanej, to musi liczyć się z tym, że stopień przegrania przez nią sprawy zostanie uwzględniony przy rozliczeniu kosztów, niemniej w tym przypadku zachodzą szczególne okoliczności uzasadniające odstąpienie od obciążenia powódki tymi kosztami. Należy bowiem uwzględnić stan zdrowia powódki, jej sytuację majątkową, która stanowiła podstawę udzielenia zwolnienia od kosztów sądowych a także charakter sprawy w którym ostatecznie rozstrzygnięcie w dużej części zależało od uznania sądu. Skutkowało to (w częściowym uwzględnieniu apelacji powódki) zmianą wyroku w części dotyczącej kosztów procesu.

Dalej idące obie apelacje jako bezzasadne oddalono na podstawie art. 385 k.p.c. Powódka jest przegrywającą apelację w większym stopniu niż strona pozwana. Jednak o kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono również przy zastosowaniu art. 102 k.p.c. w zw. z art. 391§1k.p.c. ,przy uwzględnieniu wyżej wskazanych przesłanek dotyczących sytuacji majątkowej i życiowej powódki oraz przy uwzględnieniu charakteru sprawy (por. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2013 r. I CZ 183/12 LEX nr 1388472).