Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 stycznia 2025r.

Sąd Okręgowy w Katowicach XI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodnicząca: SSO Anna Petri

Protokolant: st. sekretarz sądowy Sabina Kamińska

po rozpoznaniu 23 stycznia 2025r. w K.

sprawy z powództwa D. S.

przeciwko Sądowi Okręgowemu w K.

o wynagrodzenie za pracę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego Katowice-Zachód w Katowicach

z 28 października 2024r., sygn. akt VII P 844/24

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 21.089,92 (dwadzieścia jeden tysięcy osiemdziesiąt dziewięć 92/100) zł brutto z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty:

a)  409,91 (czterysta dziewięć, 91/100) zł brutto od 29 listopada 2021r. do dnia zapłaty;

b)  599,10 (pięćset dziewięćdziesiąt dziewięć 10/100) zł brutto od 29 grudnia 2021r. do dnia zapłaty;

c)  1.471,68 (tysiąc czterysta siedemdziesiąt jeden 68/100) zł brutto od 29 stycznia 2022r. do dnia zapłaty;

d)  1.480,70 (tysiąc czterysta osiemdziesiąt 70/100) zł brutto od 1 marca 2022r. do dnia zapłaty;

e)  1.480,70 (tysiąc czterysta osiemdziesiąt 70/100) zł brutto od 29 marca 2022r. do dnia zapłaty;

f)  1.555,07 (tysiąc pięćset pięćdziesiąt pięć 07/100) zł brutto od 29 kwietnia 2022r. do dnia zapłaty;

g)  1.555,05 (tysiąc pięćset pięćdziesiąt pięć 05/100) zł brutto od 29 maja 2022r. do dnia zapłaty;

h)  1.555,05 (tysiąc pięćset pięćdziesiąt pięć 05/100) zł brutto od 29 czerwca 2022r. do dnia zapłaty;

i)  1.555,05 (tysiąc pięćset pięćdziesiąt pięć 05/100) zł brutto od 29 lipca 2022r. do dnia zapłaty;

j)  1.555,05 (tysiąc pięćset pięćdziesiąt pięć 05/100) zł brutto od 29 sierpnia 2022r. do dnia zapłaty;

k)  1.555,05 (tysiąc pięćset pięćdziesiąt pięć 05/100) zł brutto od 29 września 2022r. do dnia zapłaty;

l)  1.555,05 (tysiąc pięćset pięćdziesiąt pięć 05/100) zł brutto od 29 października 2022r. do dnia zapłaty;

m)  1.555,05 (tysiąc pięćset pięćdziesiąt pięć 05/100) zł brutto od 29 listopada 2022r. do dnia zapłaty;

n)  1.555,05 (tysiąc pięćset pięćdziesiąt pięć 05/100) zł brutto od 29 grudnia 2022r. do dnia zapłaty;

o)  85,76 (osiemdziesiąt pięć 76/100) zł brutto od 1 kwietnia 2022r. do dnia zapłaty;

p)  1.566,44 (tysiąc pięćset sześćdziesiąt sześć 44/100) zł brutto od 1 kwietnia 2023r. do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałej części.

II.  oddala apelację w pozostałej części.

SSO Anna Petri

sygn. akt: XI Pa 441/24

UZASADNIENIE

Powód D. S. wniósł ostatecznie o zasądzenie od pozwanego – Sądu Okręgowego w K. na swoją rzecz kwoty 21.164,29 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty:

⚫

409,91 zł od 25 listopada 2021r. do dnia zapłaty;

⚫

599,10 zł od 21 grudnia 2021r. do dnia zapłaty;

⚫

1.471,68 zł od 26 stycznia 2022r. do dnia zapłaty;

⚫

1.566,46 zł od 23 lutego 2022r. do dnia zapłaty;

⚫

1.555,07 zł od 26 marca 2022r. do dnia zapłaty;

⚫

1.555,07 zł od 25 kwietnia 2022r. do dnia zapłaty;

⚫

1.555,07 zł od 26 maja 2022r. do dnia zapłaty;

⚫

1.555,07 zł od 25 czerwca 2022r. do dnia zapłaty;

⚫

1.555,07 zł od 26 lipca 2022r. do dnia zapłaty;

⚫

1.555,07 zł od 26 sierpnia 2022r. do dnia zapłaty;

⚫

1.555,07 zł od 25 września 2022r. do dnia zapłaty;

⚫

1.555,07 zł od 26 października 2022r. do dnia zapłaty;

⚫

1.555,07 zł od 25 listopada 2022r. do dnia zapłaty;

⚫

1.555,07 zł od 21 grudnia 2022r. do dnia zapłaty;

⚫

1.566,44 zł od 23 lutego 2023r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazał, że w spornym okresie był u pozwanego sędzią. Przysługiwało mu z tego tytułu wynagrodzenie na podstawie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, a uzyskiwał je w zaniżonej wysokości na podstawie ustaw okołobudżetowych.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. Przyznał, że wynagrodzenie sędziów było ustalane na podstawie ustaw o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na dany rok i nie miał żadnego wpływu na ukształtowanie jego wysokości w spornym okresie.

Wyrokiem z 28 października 2024r. Sąd Rejonowy Katowice – Zachód w Katowicach oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.700 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd I instancji ustalił, że od 1 kwietnia 2007r. powód był asesorem sądowym w Sądzie Rejonowym (...). W dniu 2 czerwca 2009r. został powołany na stanowisko Sędziego Sądu Rejowego w tym Sądzie. Następnie został mianowany wizytatorem ds. karnych i był wykładowcą (...). Potem jako jedyny zgłosił swą kandydaturę na wolne stanowisko sędziego Sądu Okręgowego w K.. Opinię o nim jako kandydacie na za okres od 1 stycznia 2018r. do 31 grudnia 2020r. wydał ówczesny wiceprezes Sądu Okręgowego w K. sędzia P. K.. Powód uzyskał poparcie Kolegium Sądu Okręgowego w K. w dniu 29 marca 2021r., kiedy to z mocy ustawy jego Przewodniczącą była Prezes Sądu Okręgowego w K. – sędzia D. W., a członkami byli Prezesi Sądów Rejonowych. Krajowa Rada Sądownictwa, której skład został ukształtowany ustawą z dnia 8 grudnia 2017r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. z 2018r. poz. 3), zwanej dalej KRS uchwałą z 14 lipca 2021r. przedstawiła wniosek o powołanie powoda na stanowisko sędziego u pozwanego. W dniu 20 października 2021r. Prezydent RP wydał postanowienie o powołaniu powoda do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Okręgowego w K., a jego nominacja miała miejsce 10 listopada 2021r.

Po 16 miesiącach służby u pozwanego powód ubiegał się o powołanie na stanowisko Sędziego Sądu Apelacyjnego w K.. Otrzymał negatywną opinię wizytatora ds. karnych Sędziego Sądu Apelacyjnego w stanie spoczynku W. D. ze względu na niewystarczająco długi okres orzekania w sprawach karnych odwoławczych, przy uwzględnieniu rzetelności w prowadzeniu spraw i wysokich kwalifikacji zawodowych powoda.

W ocenie Sądu I instancji żądanie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie, lecz z przyczyn innych niż te, na które wskazywała strona pozwana.

Sąd Rejonowy wskazał, że podstawą oddalenia powództwa był brak legitymacji procesowej biernej, co Sąd jest obowiązany ustalić z urzędu. W jego ocenie powód nie został skutecznie powołany na stanowisko Sędziego Sądu Okręgowego w K., a w konsekwencji nie może mieć żadnych roszczeń przeciwko temu Sądowi.

Sąd ów zauważył, że zgodnie z art. 179 Konstytucji sędziowie są powoływani przez Prezydenta RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa na czas oznaczony. Skład i kadencję Krajowej Rady Sądownictwa określa art. 187 Konstytucji RP, który stanowi, że Krajowa Rada Sądownictwa składa się m. in. z piętnastu członków wybranych spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych, jednej osoby powołanej przez Prezydenta RP, czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów, a dwóch przez Senat spośród senatorów.

Sąd Rejonowy podniósł, że ww ustawą o zmianie ustawy o KRS z dnia 8 grudnia 2017r. uchylono przepis art. 11 ustawy o KRS z dnia 12 maja 2011r. wprowadzając równocześnie do tej ustawy art. 9a ust. 1, zgodnie z którym Sejm wybiera spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych piętnastu członków Rady na wspólną czteroletnią kadencję. Nowela ta weszła w życie 17 stycznia 2018r., kiedy to przedstawiciele środowiska sędziowskiego w istocie utracili prawo wyboru członków KRS. Równocześnie faktycznie przerwano kadencję dotychczasowych członków wybranych spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych. Tak ukształtowana KRS podjęła uchwałę o rekomendowaniu powoda na wolne stanowisko sędziego Sądu Okręgowego w K.. Nie stanowiła ona organu konstytucyjnego, o jakim mowa w art. 187 Konstytucji. Prezydent RP nie był więc uprawniony do powołania powoda na stanowisko sędziego u pozwanego. Z tej przyczyny pozwany nie był legitymowany biernie do występowania w tym sporze, co należało wziąć pod uwagę z urzędu.

Sąd Rejonowy wskazał, że sędziowie uzyskują wynagrodzenie od sądów, do których zostali powołani. Tym samym brak skutecznego powołania sędziego do konkretnego Sądu skutkuje tym, że osoba ta nie staje się sędzią tego Sądu. W konsekwencji Sąd ten nie jest zobowiązany do wypłaty wynagrodzenia takiej osobie, a zatem nie jest legitymowany biernie.

Sąd I instancji zwrócił uwagę, że od 14 lutego 2020r. samorząd sędziowski (w tym Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Okręgowego w K.) utracił wpływ na wybór sędziów sądu okręgowego. Kompetencje te oddano kolegium, którego członkami z mocy prawa byli prezesi sądów powołani przez Ministra Sprawiedliwości, bez zasięgnięcia opinii środowiska sędziowskiego. Oznacza to, że oceny kandydatów na sędziów dokonują głównie sędziowie, którzy stanowisko prezesa sądu uzyskali z nadania członka rządu, jak było w przypadku powoda. Dodatkowo opinię o jego kwalifikacjach wydał sędzia wizytator P. K., który był wówczas wiceprezesem sądu okręgowego w K. powołanym przez Ministra Sprawiedliwości.

Sąd Rejonowy podniósł, że sposób powołania KRS ukształtowany ustawą o zmianie ustawy o KRS z 8 grudnia 2017r. doprowadził do odebrania władzy sadowniczej uprawnienia do wyboru sędziów pełniących funkcję członków Krajowej Rady Sądownictwa i kompetencje te przekazano władzy ustawodawczej. W efekcie władza ustawodawcza i wykonawcza zyskały pozycję monopolistyczną w wyłanianiu jej składu. Nie ma obecnie żadnego członka KRS wybranego przez samorząd sędziowski. W ten sposób zdeformowano wynikający z art. 10 Konstytucji podział i równowagę między władzą ustawodawczą, władzą wykonawczą i władzą sądowniczą, co stanowi podłoże modelu demokratycznego państwa prawa (art. 2 Konstytucji RP). W efekcie analiza faktycznej działalności obecnej Rady prowadzi do wniosku, że nie wypełnia ona swojej konstytucyjnej roli stania na straży niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądownictwa.

Sąd I instancji podkreślił, iż po myśli art. 9 Konstytucji RP Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego. Zgodnie z art. 91 ust 1 Konstytucji ratyfikowana umowa międzynarodowa po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażaną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą (art. 91 ust 2 Konstytucji). Umowa międzynarodowa - Europejska Konwencja Praw Człowieka została ratyfikowana przez Rzeczpospolitą Polską 19 stycznia 1993r. Deklarację o uznaniu jurysdykcji Europejskiego Trybunału Prawa Człowieka złożono 1 maja 1993r.

Zgodnie z art. 6 ust 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka każdy ma prawo do rozpatrzenia jego sprawy przez sąd ustanowiony ustawą. Osoba powołana na stanowisko sędziego niezgodnie z prawem nie może utworzyć sądu „ustanowionego ustawą” w rozumieniu art. 6 ust 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, a zatem „sądu właściwego” w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji.

Ponadto Rzeczpospolita Polska od 1 maja 2004r. jest członkiem Unii Europejskiej i jest obowiązana przestrzegać prawa stanowionego przez Unię Europejską. Dnia 1 grudnia 2009r. wszedł w życie Traktat Lizboński z 13 grudnia 2007r., na mocy którego zaczęła obowiązywać Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, zwana dalej KPP. Po myśli jej art. 47 każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony uprzednio na mocy ustawy. W tym akcie prawnym tak jak i w art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka również pojawia się zapis: sąd ustanowiony na mocy ustawy. Zapewnienie jednolitego stosowania prawa Unii na całym jej obszarze wymaga ścisłej współpracy Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz sądów Państw Członkowskich. W wyroku Sądu Najwyższego z 10 lutego 2006r. (III CSK 112/05) stwierdzono, że obowiązek zapewnienia pierwszeństwa prawa unijnego spoczywa na każdym sądzie krajowym rozstrzygającym sprawę, bez konieczności oczekiwania aż sprzeczny z prawem unijnym przepis krajowy zostanie usunięty z systemu prawa krajowego.

Sąd I instancji wskazał, iż 23 listopada 2023r. Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyrok w sprawie W. przeciwko Polsce (nr skargi (...)), w którym wskazano, iż wadliwość procedury polega na tym, że Prezydent RP powołuje sędziów mimo, że podmiot, który opiniuje i przedstawia kandydatów do powołania nie jest Krajową Radą Sądownictwa w kształcie wymaganym przez Konstytucję.

W dniu 8 listopada 2021r. w sprawie D.-F. i O. przeciwko Polsce (nr skargi (...) i (...)) Europejski Trybunał Praw Człowieka podkreślał, że jego wnioski dotyczące niezgodności procedury powoływania sędziów (z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa) z wymogami „niezależnego i bezstronnego sądu powołanego ustawą” na podstawie art. 6 ust. 1 Konwencji miałyby konsekwencje dla oceny podobnych skarg w innych toczących się przyszłych sprawach. Takie samo stanowisko zajął Trybunał w sprawie (...) spółki z o.o. przeciwko Polsce (skarga nr (...)).

Według Sądu Rejonowego tryb powołania sędziów pod rządami ustawy z dnia 8 grudnia 2017r. o zmianie ustawy o KRS w Polsce dotknięty jest dwoma istotnymi wadami prawnymi, które prowadzą do wniosku, że nie może być mowy o ich skutecznym powołaniu. Po pierwsze skład organu o nazwie Krajowa Rada Sądownictwa został ukształtowany niezgodnie z Konstytucją, więc nie może skutecznie podjąć uchwały stanowiącej wniosek do Prezydenta RP, o którym mowa w art. 179 Konstytucji i 44a ustawy o KRS z dnia 12 maja 2011r. Ponadto organ o nazwie Izba Kontroli Nadzwyczajnej Spraw Publicznych Sądu Najwyższego nie jest sądem ustanowionym ustawą, a skoro tylko do tego organu można wnosić odwołania od uchwał KRS, przeto uchwały te są faktycznie wyłączone spod kontroli sądowej. Uznanie, że wady te zostają konwalidowane na skutek wydania przez Prezydenta RP aktu powołania na urząd sędziego byłoby w sposób oczywisty sprzeczne z zasadą demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji) opartego na założeniu, że każdy organ państwa działa na podstawie i w granicach prawa (art. 7 Konstytucji).

Powołując się na wyrok Europejskiego Trybunału Prawy Człowieka z 19 listopada 2018r. (C-585/18) Sąd Rejonowy wskazał, iż sądy krajowe są uprawnione i zobowiązane do oceny czy sprawę rozpoznał lub ma rozpoznać organ będący sądem niezawisłym i niezależnym od władzy ustawodawczej i wykonawczej w rozumieniu prawa unijnego. Fakt wręczenia przez Prezydenta RP nominacji na stanowisko sędziowskie w reakcji na wniosek KRS ukształtowanej na podstawie ustawy o zmianie ustawy o KRS z dnia 8 grudnia 2017r. o powołanie na stanowisko sędziowskie, nie zwalnia żadnego sądu z oceny, czy tak ukonstytuowany sąd jest sądem w rozumieniu prawa Unii (art. 47 KPP), prawa międzynarodowego (art. 6 ust 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka) oraz prawa krajowego (art. 45 ust 1 Konstytucji RP).

Sąd Rejonowy podniósł, że również na gruncie prawa krajowego Sąd Najwyższy dokonał oceny statusu sędziów powołanych z rażącym naruszeniem prawa w uchwale połączonych Izb: Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020r. (BSA-I-4110-1/20). W jej uzasadnieniu wskazano, iż KRS ukształtowana w trybie określonym przepisami ustawy o zmianie ustawy o KRS z 8 grudnia 2017r. nie jest organem niezależnym, lecz podporządkowanym bezpośrednio władzom politycznym, a w konsekwencji konkursy na urząd sędziego przeprowadzane przez tę Radę były i będą wadliwe, a brak niezawisłości KRS prowadzi do wadliwości procedury powoływania sędziów. Sąd Najwyższy wskazał, iż Sąd uznaje się za nienależycie obsadzony lub jego skład za sprzeczny z prawem wtedy, gdy wadliwość procesu powołania danego sędziego prowadzi, w konkretnych okolicznościach, do naruszenia standardu niezawisłości i bezstronności w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji, art. 47 KPP oraz art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Według Sądu Rejonowego przy powołaniu powoda na stanowisko Sędziego Sądu Okręgowego spełniono tylko części z wyżej wymienionych ustawowych etapów procedury powołania. Powód jako Sędzia Sądu Rejonowego zgłosił się na wolne stanowisko ogłoszone zgodnie z prawem i posiadał 4-letni staż na stanowisku sędziego sądu rejonowego. Jednakże już pozytywną opinię odnośnie jego kwalifikacji zawodowych wydał sędzia wizytator powołany przez Ministra Sprawiedliwości na stanowisko wiceprezesa Sądu Okręgowego w K., a następnie Kolegium tego Sądu także powołane przez Ministra Sprawiedliwości (prezesi sądów). Oznacza to, że oceny dokonały osoby, które awans zawdzięczają członkowi rządu, co budzi poważne wątpliwości, co do zgodności tej oceny z zasadą demokratycznego państwa prawnego. Najistotniejszą i oczywistą wadą dotknięty jest ostatni etap powołania, czyli dokonanie oceny kandydata przez KRS - organ uzależniony od władzy ustawodawczej i wykonawczej i wydanie przez ten organ uchwały mającej stanowić wniosek, o którym mowa w art. 179 Konstytucji. Skoro organ ten nie został ukształtowany zgodnie z Konstytucją, to nie jest organem, o którym mowa w art. 179 Konstytucji, a Prezydent RP nie może działać bez wniosku. Sytuacja taka nie tylko zaburza stan trójpodziału władzy, ograniczając w sposób daleko idący samodzielność władzy sądowniczej, ale nasuwa wątpliwości co do niezawisłości i bezstronności sędziego powołanego na urząd po zawnioskowaniu o to przez niekonstytucyjny organ powoływany przez sejmową większość, a więc uzależniony od aktualnej sytuacji politycznej. Stwarza to warunki dla władzy wykonawczej i ustawodawczej do bezpośredniej lub pośredniej ingerencji w procedurę powoływania sędziów, z której możliwości te władze skorzystały - o czym świadczą chociażby okoliczności towarzyszące zatwierdzaniu kandydatów na sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa (wyrok ETPCz w sprawie R. (...), pkt 274 uzasadnienia, uchwała Sądu Najwyższego z 2.06.2022r., I KZP 2/22).

Sąd I instancji wskazał, że udział powoda w konkursie przy udziale obecnej Krajowej Rady Sądownictwa następował z oczywistą świadomością wadliwej konstrukcji jego organu, potwierdzanej rosnącą liczbą orzeczeń obu Trybunałów Europejskich i sądów krajowych. Należy zauważyć, że powód był jedynym kandydatem ubiegającym się o wolne stanowisko, ponieważ inni potencjalni kandydaci spełniający ku temu kryteria ustawowe nie przystąpili do tego konkursu, by nie brać udziału w wadliwej prawnie procedurze powołania, więc powód nie miał żadnych konkurentów.

Według Sądu Rejonowego nie doszło do sformułowania skutecznego wniosku o powołanie powoda przewidzianego w art. 179 Konstytucji RP i tym samym należytego przedstawienia Prezydentowi RP jego kandydatury. Powołanie nie nastąpiło na podstawie wymaganego wniosku KRS działającej w kształcie przewidzianym w art. 186 ust. 1 i 187 ust. 1 Konstytucji, co jest równoznaczne z brakiem powołania. Wręczenie przez Prezydenta RP aktu powołania nie sanuje bowiem wadliwość procedury. Tym samym powód w dalszym ciągu pozostaje sędzią Sądu Rejonowego. Stąd w związku z niezgodnym z prawem objęciem stanowiska Sędziego Sądu Okręgowego powodowi nie przysługuje wynagrodzenie w stawce czwartej (art. 91a § 1 p.u.s.p)., która obowiązuje go dopiero od 2 czerwca 2024r., kiedy to upłynęło 15 lat od powołania na sędziego Sądu Rejonowego (...). To ten Sąd powinien wypłacać powodowi wynagrodzenie.

Podsumowując Sąd I instancji wskazał, że roszczenie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie z uwagi na brak legitymacji biernej pozwanego. Skoro powód nie został skutecznie powołany na stanowisko Sędziego Sądu Okręgowego w K., to Sąd ów nie jest zobligowany do wypłaty jego wynagrodzenia. Stąd Sąd ów powództwo oddalił.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. i art. 98 § 1 ¹ k.p.c. w związku z § 9 ust. 1 pkt 2 i § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Apelację od tego wyroku wniósł powód zaskarżając go w całości.

Domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i uwzględnienia powództwa.

W złożonej w ustawowym terminie wersji apelacji powód podniósł, iż skoro Krajowa Rada Sądownictwa stale wykonuje swe obowiązki, to znaczy, że nie można twierdzić, że nie istnieje. Wskazał, że przez cały sporny okres ciężko i rzetelnie pracował. Wydawał też rozstrzygnięcia korzystne dla sympatyków obecnej władzy. Podkreślił, że nie zna osobiście żadnego polityka i z żadnym politykiem nie ma kontaktu. Skoro nie pracował w spornym okresie dla Sądu Rejonowego, to nie może domagać się od niego wynagrodzenia. W ocenie powoda żaden sąd nie jest uprawniony do kwestionowania legalności działania innych organów i instytucji oraz podważania kompetencji KRS, która została ukształtowana w całkowitej zgodności z Konstytucją RP. Zaznaczył, iż jeśli nawet bezzasadnie kwestionowany jest jego obiektywizm i bezstronność, to nie ulega wątpliwości, że pozostaje w stosunku służbowym z pozwanym jako jego sędzia, a za wykonaną pracę przysługuje mu wynagrodzenie w pełnej wysokości.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwany powołał się na argumentację z odpowiedzi na pozew. Nie chciał zająć stanowiska w przedmiocie braku swej legitymacji biernej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda zasługiwała na uwzględnienie w przeważającej części.

Na wstępie należy zauważyć, że po myśli art. 369 § 1 k.p.c. apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem. W tym terminie powód wniósł jedynie skróconą wersję apelacji negując co do zasady rozstrzygnięcie organu orzekającego. Jej uzupełnienie ze sprecyzowaniem zarzutów apelacyjnych nastąpiło po wskazanym termie ustawowym i jako takie nie było skuteczne. Skoro apelacja powinna zostać wniesiona w terminie ustawowym, a zgodnie z art. 368 § 1 pkt 2 i 3 k.p.c. powinna zawierać zwięzłe przedstawienie zarzutów i ich uzasadnienie, to brak jest możliwości formułowania innych zarzutów i ich uzupełniania po upływie terminu do wniesienia apelacji. Nawet błędne lub niezrozumiałe sformułowanie zarzutów apelacji nie uniemożliwia nadania jej prawidłowego biegu (por. M. Manowska [w:] Apelacja w postępowaniu cywilnym. Komentarz. Orzecznictwo, wyd. V, Warszawa 2022, art. 368.). Stąd Sąd odwoławczy odniesie się wyłącznie do zarzutów pierwotnej - „skróconej” wersji apelacji.

Sąd odwoławczy w pełni podziela ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu I instancji, w tym również te ustrojowe uznając je za własne, co oznacza, iż z mocy art. 387 § 2 ¹ k.p.c. zbędne jest ich ponowne przywoływanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego. Ostateczne rozstrzygnięcie sprawy jest jednak nieprawidłowe, bowiem powód wykonywał pracę na rzecz Sądu Okręgowego w K., który z niej korzystał i zobligowany jest do wypłacenia mu należnego wynagrodzenia z tego tytułu.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie był bezsporny. Odmienna była jedynie ocena prawna zasadności żądania powoda.

Uprawnienie powoda do wystąpienia przeciwko pozwanemu z roszczeniami dochodzonymi pozwem wynika wprost z unormowań konstytucyjnych i przepisów branżowych – ustawy z dnia 27 lipca 2001r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz. U. z 2024r. poz. 334 z późn. zm.), zwanej dalej p.u.s.p.

Z mocy art. 178 ust. 2 Konstytucji RP sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków. Po myśli art. 91 § 1 p.u.s.p. wysokość wynagrodzenia sędziów, zajmujących równorzędne stanowiska sędziowskie, różnicuje staż pracy lub pełnione funkcje. Na podstawie art. 91a § 1 zd. 2 p.u.s.p. sędziemu obejmującemu stanowisko w sądzie okręgowym przysługuje wynagrodzenie zasadnicze w stawce czwartej, a jeżeli na niższym stanowisku otrzymywał już wynagrodzenie w stawce czwartej albo piątej - przysługuje mu wynagrodzenie zasadnicze w stawce, odpowiednio, piątej albo szóstej.

Skoro zatem powód w spornym okresie bezspornie zajmował stanowisko sędziego w Sądzie Okręgowym, przysługiwał mu dodatek stażowy i dodatek funkcyjny z racji pełnionej wówczas funkcji wizytatora, przeto niezależnie od prawidłowości powołania go na stanowisko sędziego Sądu Okręgowego w K. ten podmiot był zobowiązany do wypłacania mu w spornym okresie należnego wynagrodzenia, bowiem u niego wykonywał wówczas swe obowiązki. Ponieważ nie czynił tego już w najmniejszym stopniu na rzecz Sądu Rejonowego, więc nie mógłby go od niego skutecznie dochodzić. Nie obejmował bowiem tam już stanowiska sędziego i nie wykonywał na jego rzecz żadnych obowiązków.

Godzi się w tym miejscu zauważyć, że o ile nawet podzielić by pogląd Sądu I instancji o braku legitymacji biernej pozwanego, to już całkiem nieskuteczne byłoby wystąpienie w tym przypadku przez powoda ze spornym roszczeniem przeciwko Sądowi Rejonowemu (...), w jakim powód już w ogóle nie orzekał w spornym okresie. Podobnie gdyby powód za ten okres zgłaszał jeszcze jakiekolwiek inne żądania np. o nagrodę jubileuszową, odprawę emerytalną, ekwiwalent za niewykorzystany urlop czy świadczenia powypadkowe, to tym bardziej nie możliwe byłoby przyjęcie także w tym wypadku legitymacji biernej owego Sądu Rejowego. Koncepcja prawna organu orzekającego doprowadziłaby w tej sytuacji do tego, że do zaspokojenia roszczeń płacowych powoda ze spornego okresu nie byłby zobligowany ani pozwany z uwagi na nieskuteczne powołanie, ani tym bardziej Sąd Rejowy, w jakim powód nie zajmował już stanowiska sędziego i nie wykonywał obowiązków.

Co istotne, nawet pozwany nie reprezentowany już przez sędziów powołanych z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej na mocy ustawy z dnia 8 grudnia 2017r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa nieprzypadkowo sam takiego zarzutu nie zgłasza, nawet z wnioskiem o oddalenie apelacji.

Z mocy art. 91 § 1c p.u.s.p. podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2020r. poz. 53, 252, 568, 1222 i 1578), z zastrzeżeniem § 1d. Przepis ten jest bezwzględnie obowiązujący, ma charakter ustrojowy i w spornym okresie nie ulegał zmianom, ani nie został uchylony, więc pozostawał w mocy. Pozwany był więc zobligowany do stosowania go, czego nie czynił w spornym okresie.

Pomimo, że przepis ów pozostaje wciąż w mocy, to ustawodawca w latach 2021-2023 odstępował od jego zastosowania i z pełną dowolnością ustalał wysokość wynagrodzeń sędziów sądów powszechnych obowiązującą w:

⚫

2021r. – na takich zasadach jak w 2020r. tj. w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019r. zamiast w 2020r.;

⚫

2022r. – w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020r. +26 zł zamiast w 2021r.;

⚫

2023r. – w oparciu o swobodnie przyjętą kwotę zamiast o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2022r.

W 2020r. wadliwie ustalono wysokość wynagrodzeń sędziów sądów powszechnych obowiązującą w 2021r. w oparciu o art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 29 grudnia 2020r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz.U. z 2020r., poz. 2400), zwanej dalej ustawą okołobudżetową z 2021r., zgodnie z którym w roku 2021 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego, o której mowa w art. 91 § 1c p.u.s.p. stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019r. ogłoszone w komunikacie Prezesa GUS. Z komunikatu Prezesa GUS z 9 sierpnia 2019r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2019r. wynika, że przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019r. wyniosło 4.839,24 zł. Natomiast w komunikacie z 11 sierpnia 2020r., do którego odsyła art. 91 § 1c p.u.s.p. Prezes GUS ogłosił, że przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020r. wyniosło 5.024,48 zł. Różnica pomiędzy przeciętnym wynagrodzeniem w drugim kwartale 2020r., a przeciętnym wynagrodzeniem w drugim kwartale 2019r. wynosi 185,24 zł (bez dodatku stażowego i funkcyjnego).

Także w 2021r. błędnie ustalono wysokość wynagrodzeń sędziów sądów powszechnych obowiązującą w 2022r. w oparciu o art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz.U. z 2021r., poz. 2445), zwanej dalej ustawą okołobudżetową z 2022r., zgodnie z którym w 2022r. podstawę wynagrodzenia zasadniczego sędziego, o której mowa w art. 91 § 1c p.u.s.p. stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020r. ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. W ustępie 2 tego przepisu wskazano, że podstawę, o której mowa w ust. 1, zwiększa się o kwotę 26 zł. Z komunikatu Prezesa GUS z 11 sierpnia 2020r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2020r. wynika, że przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020r. wyniosło 5.024,48 zł + 26 zł, to razem 5.050,48 zł. Z kolei w komunikacie z 10 sierpnia 2021r., do którego odsyła art. 91 § 1c p.u.s.p. Prezes GUS ogłosił, że przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2021r. wyniosło 5.504,52 zł. Różnica pomiędzy przeciętnym wynagrodzeniem w drugim kwartale 2021r., a przeciętnym wynagrodzeniem w drugim kwartale 2020r. wynosi 454,04 zł (bez dodatku stażowego i funkcyjnego).

Wynagrodzenie, jakie powód otrzymywał u pozwanego od nominacji z 10 listopada 2021r. nie stanowiło wynagrodzenia godziwego, nie odpowiadało godności urzędu sędziego ani zakresowi powierzonych obowiązków. Powołane wyżej przepisy ustaw okołobudżetowych z 2021r. i 2022r. uchybiają licznym przepisom Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997r., w tym w szczególności art. 2, art. 32 oraz 178 ust. 2 Konstytucji RP, a ponadto są niezgodne z prawem unijnym. Stąd należało odmówić ich zastosowania (wskutek ich niekonstytucyjności i niezgodności z prawem UE) i ustalić wynagrodzenie powoda w oparciu o dotychczasowe zasady, tj. na podstawie art. 91 § 1c p.u.s.p., a następnie zasądzić na rzecz powoda różnicę pomiędzy wynagrodzeniem należnym na podstawie przepisów p.u.s.p. z uwzględnieniem dodatku stażowego i funkcyjnego oraz dodatkowego wynagrodzenia rocznego a wynagrodzeniem wypłaconym powodowi na podstawie ustaw okołobudżetowych.

Żaden z powołanych przepisów doraźnych ustaw okołobudżetowych nie przewiduje niestosowania art. 91 § 1c p.u.s.p., który ma charakter ustrojowy i jako taki winien być bezwzględnie stosowany. Zastosowanie do obliczania wynagrodzenia sędziego powołanych wyżej przepisów ustaw okołobudżetowych zamiast zasady wyrażonej w art. 91 § 1c p.u.s.p. spowodowało, że wynagrodzenie wypłacane powodowi w spornym okresie było niższe niż gdyby ustalono je należycie w oparciu o stale obowiązujące przepisy p.u.s.p. – na podstawie wynagrodzenia z II kwartału roku poprzedniego.

Powinnością władzy ustawodawczej i wykonawczej jest stworzenie takiego mechanizmu wynagradzania sędziów, który uwolniłby ich od niepewności co do wysokości ich przyszłych dochodów i eliminowałby jakiekolwiek manipulacje kierowane w ich stronę. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że mechanizm wynagradzania sędziów powinien być stabilny i bez zaistnienia szczególnie ważnych, konstytucyjnie uzasadnionych przyczyn nie wolno zakłócać jego funkcjonowania (wyrok TK z 12 grudnia 2012r., K 1/12, postanowienie TK z 22 marca 2000r., P 12/98).

Konieczność zapewnienia sędziom odpowiedniego wynagrodzenia jest również podyktowana tym, że sędziowie mają bardzo ograniczone możliwości dodatkowego zarobkowania. Zgodnie bowiem z art. 86 § 1-3 p.u.s.p. sędzia nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia z wyjątkiem zatrudnienia na stanowisku dydaktycznym, naukowo - dydaktycznym lub naukowym w łącznym wymiarze nieprzekraczającym pełnego wymiaru czasu pracy pracowników zatrudnionych na tych stanowiskach, jeżeli wykonywanie tego zatrudnienia nie przeszkadza w pełnieniu obowiązków sędziego. Sędziemu nie wolno także podejmować innego zajęcia ani sposobu zarobkowania, które przeszkadzałoby w pełnieniu obowiązków sędziego, mogło osłabiać zaufanie do jego bezstronności lub przynieść ujmę godności urzędu sędziego.

W wyroku z 12 grudnia 2012r. (K 1/12) Trybunał Konstytucyjny określił nieprzekraczalne „warunki brzegowe”, a więc granice wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego i zakresowi jego obowiązków wskazując, że:

⚫

wynagrodzenia sędziów powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość – zarówno wobec całej tej grupy zawodowej – ze strony władzy wykonawczej, jak i w odniesieniu do poszczególnych sędziów, co do których niedopuszczalne jest uzależnianie jego wysokości od indywidualnej oceny ich pracy;

⚫

wysokość wynagrodzenia sędziego, w tym rozpoczynającego karierę w zawodzie sędziowskim sędziego sądu rejonowego, powinna znacząco przewyższać wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej;

⚫

wynagrodzenia sędziów powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową nie mniejszą niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej;

⚫

w trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia sędziów powinny być bardziej – niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej – chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami;

⚫

niedopuszczalne jest obniżenie w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów z wyjątkiem sytuacji, o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji (przekroczenie konstytucyjnego limitu zadłużenia);

⚫

niedopuszczalne jest wybiórcze przerzucanie skutków niewydolności systemu finansów państwa na pewne grupy pracowników sfery budżetowej, zwłaszcza, gdy równocześnie inne grupy zawodowe nie zostały owym „zamrożeniem” dotknięte, a nawet zagwarantowano im wzrost wynagrodzeń (wyroki TK z 12 grudnia 2012r., K 1/12 i z 13 czerwca 2013r, P 35/12).

W tej sytuacji ustalenie wysokości wynagrodzenia powoda w spornym okresie w oparciu o ustawy okołobudżetowe obowiązujące w 2021r. i 2022r. zamiast na podstawie art. 91 § 1c p.u.s.p. spowodowało zamrożenie jego wynagrodzenia, które nie odpowiada godności piastowanego przeze niego urzędu sędziego i zakresowi powierzonych mu obowiązków (art. 178 ust. 2 Konstytucji RP).

W orzecznictwie ukształtowało się stanowisko, zgodnie z którym wszelkie odstępstwa od nakazu równego traktowania podmiotów podobnych muszą zawsze znajdować podstawę w przekonujących argumentach. Wprowadzone zróżnicowania muszą mieć charakter racjonalnie uzasadniony i nie wolno dokonywać ich według arbitralnie ustalonego kryterium. Trybunał Konstytucyjny dopuszcza możliwość zamrożenia wynagrodzenia sędziowskiego, ale może to być tolerowane tylko wyjątkowo, ze względu na inne wartości konstytucyjne, w szczególności ze względu na trudności budżetowe państwa, jeżeli występują w kontekście szerszego programu oszczędnościowego. Nie może w żadnym wypadku stać się ono systematyczną praktyką. Tymczasem zamrażanie wynagrodzeń sędziowskich nie ma charakteru wyjątkowego, incydentalnego, ale stanowi utrwaloną praktykę, skoro przed 2021r. wynagrodzenia sędziów były już wielokrotnie zamrażane. Zamrożenie wynagrodzeń sędziów winno respektować minimalne standardy wynikające z art. 178 ust. 2 Konstytucji (tak wyroki TK z: 4 października 2000r., P 8/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 189 i 18 lutego 2004r., K 12/03, OTK ZU nr 2/A/2004, poz. 8), a ich wprowadzenie wymaga szczegółowego uzasadnienia, czemu projektodawca w przypadku ustaw okołobudżetowych uchybił.

Zamrożenie wynagrodzeń sędziowskich w spornym okresie było więc niezgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji RP – nie odpowiadało godności urzędu sędziego, ani też zakresowi powierzonych powodowi obowiązków. Brak jakiegokolwiek uzasadnienia dla zamrożenia wynagrodzeń sędziowskich w sytuacji, gdy w odniesieniu do wynagrodzeń przedstawicieli pozostałych władz (tj. władzy ustawodawczej i wykonawczej) nie zastosowano tożsamych rozwiązań, a nawet podwyższono kwotę dotychczas wypłacanego im wynagrodzenia. Zamrożeniu wynagrodzeń sędziowskich sprzeciwia się też dobra sytuacja finansowa państwa, deklarowana przez władze publiczne. Do zamrożenia wynagrodzeń sędziowskich doszło pomimo tego, że nie zostały spełnione przesłanki ku temu wynikające z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego.

Prawo do wynagrodzenia w podwyższonej wysokości w spornym okresie, stanowiącego pochodną przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale kolejno 2020r. i 2021r. powód nabył z chwilą publikacji komunikatów Prezesa GUS, o jakich mowa na wstępie, a realizacja tego prawa możliwa była odpowiednio od 1 stycznia 2021r. i 2022r. Odebranie owego prawa będące konsekwencją zamrożenia wynagrodzenia sędziowskiego ewidentnie narusza zasadę ochrony praw nabytych. Nie zaistniały bowiem żadne przesłanki uzasadniające zastosowanie odstępstwa od tej zasady. Nie zastosowano ich wobec żadnych innych władz.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 Konstytucji wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Na wskazaną zasadę składają się dwa elementy, tj. „równość wobec prawa sensu stricto” oraz „równość w prawie”. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego przyjęto, że równość w stosowaniu prawa oznacza nakaz równego traktowania przez władze publiczne w indywidualnych przypadkach adresatów norm prawnych, uznanych przez prawodawcę za podmioty podobne, czyli zaliczone do danej klasy (kategorii) istotnej. Równość w stanowieniu prawa (równość w prawie) oznacza natomiast nakaz kierowany do prawodawcy w procesie tworzenia norm prawnych generalnych i abstrakcyjnych dotyczący kształtowania w sposób jednakowy (podobny) sytuacji prawnej podmiotów, które uznaje się za podobne.

Każde odstępstwo od zasady równego traktowania powinno znajdować uzasadnienie w argumentacji natury konstytucyjnej. Odrębność i niezależność władzy sądowniczej od innych władz (wynikająca z art. 173 Konstytucji RP) nie znosi podstawowej zasady ustrojowej Rzeczypospolitej Polskiej podziału i równowagi władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej ani też w żadnym stopniu jej nie modyfikuje. Odrębność i niezależność władzy sądowniczej nie prowadzi do zniesienia mechanizmu koniecznej równowagi pomiędzy wszystkimi tymi władzami.

Przepis art. 32 ust. 2 Konstytucji RP stanowi, że nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Oznacza to zakaz nieuzasadnionego, różnego kształtowania sytuacji podobnych podmiotów prawa w procesie stanowienia oraz stosowania prawa. Dyskryminacja oznacza nienadające się do zaakceptowania tworzenie różnych norm prawnych dla podmiotów prawa, które powinny być zaliczone do tej samej klasy (kategorii), albo nierówne traktowanie podobnych podmiotów prawa w indywidualnych przypadkach, gdy zróżnicowanie nie znajduje podstaw w normach prawnych. Zakaz wprowadzania zróżnicowań o nieuzasadnionym charakterze (stanowiący konsekwencję zasady równego traktowania) obejmuje zarówno zakaz wprowadzania unormowań pogarszających sytuację określonej grupy podmiotów (dyskryminacja sensu stricto), jak i polepszających sytuację określonej grupy podmiotów (uprzywilejowanie) kosztem innych grup.

Skoro ustawodawca podjął decyzję o zamrożeniu płac sędziów, to winno to dotknąć również przedstawicieli władzy ustawodawczej i wykonawczej bądź też nie powinno dotyczyć żadnej z tych władz. Przyjęcie odmiennego rozwiązania tj. zamrożenie wynagrodzeń sędziowskich przy jednoczesnym podniesieniu płac przedstawicieli władzy ustawodawczej i wykonawczej (bez wyjaśnienia powyższego rozwiązania) godzi w zasadę równego traktowania podmiotów podobnych, a także narusza zakaz dyskryminacji, o którym traktuje art. 32 ust. 2 Konstytucji RP.

Ustalanie wysokości wynagrodzenia na podstawie powołanych na wstępie ustaw okołobudżetowych z 2021r. i 2022r. uchybia licznym przepisom Konstytucji RP, w tym w szczególności art. 2 (zasada ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, zasada ochrony praw słusznie nabytych), art. 32 (nierówne traktowanie sędziów skutkujące ich dyskryminacją w życiu gospodarczym) i art. 178 ust. 2 Konstytucji RP. W konsekwencji Sąd odwoławczy zobligowany był do odmowy zastosowania niekonstytucyjnych przepisów ustaw okołobudżetowych i ustalenia wynagrodzenia powoda w oparciu o dotychczasowe, stale obowiązujące zasady z art. 91 § 1c p.u.s.p.

Nie budzi najmniejszych wątpliwości fakt, iż powołane na wstępie przepisy ustaw okołobudżetowych obowiązujące w 2021r. i 2022r. nie powinny znaleźć zastosowania do ustalenia wynagrodzeń sędziów także z powodu ich niezgodności z art. 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej z dnia 7 lutego 1992r., zwanego dalej TUE i z art. 47 akapit drugi Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Przepis art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE kreuje obowiązek ustanowienia przez państwa członkowskie środków niezbędnych do zapewnienia skutecznej ochrony sądowej.

Podkreślenia wymaga fakt, iż do realnego obniżenia wynagrodzeń sędziowskich w spornym okresie doszło w sytuacji, gdy:

⚫

władza ustawodawcza i wykonawcza przyznały sobie podwyżki o około 40%;

⚫

nie zawieszono wzrostu wynagrodzeń innych grup zawodowych, które nadal są kształtowane w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w II kwartale poprzedniego roku;

⚫

w spornym okresie inflacja osiągała niespotykany dotąd poziom przekraczający 17%, co powodowało znaczny wzrost cen towarów i usług i dodatkowo obniżało wartość wynagrodzeń;

⚫

liczne transfery socjalne, niespotykane inwestycje i tworzone na dużą skalę fundusze wraz z zapowiedzią dalszych takich działań świadczą o braku zagrożeń dla finansów publicznych, które wymagałyby czynienia oszczędności w sam raz na środowisku sędziowskim.

Zauważyć w tym miejscu należy, iż dnia 8 listopada 2023r. zapadł wyrok Trybunału Konstytucyjnego (K 1/23), w którym stwierdzono, iż:

⚫

art. 8 i art. 9 ustawy z dnia 1 grudnia 2022r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. poz. 2666, ze zm.) są niezgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji RP:

⚫

art. 7 ustawy powołanej w punkcie 1 jest niezgodny z art. 195 ust. 2 Konstytucji.

Ostatnia część ustnych motywów tego orzeczenia wskazuje na to, że poprzednie dwie ustawy okołobudżetowe zaniżające wynagrodzenie i uposażenie sędziów w 2021r. i 2022r. na takich samych zasadach i z tych samych przyczyn, jak powyższa ustawa, także są niezgodne z Konstytucją, czego pozwany zdaje się nie dostrzegać.

W świetle powyższego całkowicie nieadekwatne do stanu faktycznego i prawnego niniejszej sprawy są uwagi apelującego odnoszące się do niedopuszczalności dokonania przez sąd powszechny oceny zgodności ustawy okołobudżetowych z Konstytucją RP. Z mocy art. 188 pkt 1 Konstytucji RP kompetencję orzekania o niekonstytucyjności oznaczonego przepisu ustawy ma wyłącznie Trybunał Konstytucyjny i tylko on może rozważać usunięcie z systemu prawnego przepisów sprzecznych z ustawą zasadniczą. Orzekanie o zgodności ustaw z Konstytucją nie jest jednak w żadnym wypadku tożsame z oceną konstytucyjności przepisu mającego zastosowanie w konkretnej sprawie rozstrzyganej przez sąd. Oczywistym zatem jest, że odmowa zastosowania przepisu ustawy uznanego przez sąd za sprzeczny z Konstytucją nie narusza kompetencji Trybunału Konstytucyjnego (uchwała Sądu Najwyższego z 4 lipca 2001r., III ZP 12/01, wyroki Sądu Najwyższego z 20 sierpnia 2001r., III RN 189/00 i z 8 października 2015r., III KRS 34/12). Przeciwne stanowisko apelującego świadczy o niedostrzeganiu przez niego powyższego zróżnicowania. Zgodnie z art. 8 ustawy zasadniczej Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej, a jej przepisy stosuje się bezpośrednio. Niewątpliwie adresatem tej normy są przede wszystkim sądy sprawujące wymiar sprawiedliwości (art. 175 ust. 1), a sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom (art. 178 ust. 1). Również art. 193 ustawy zasadniczej nie nakłada na sąd obowiązku zwracania się do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym co do zgodności aktu normatywnego z ustawą zasadniczą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem.

Dlatego też w sytuacji, gdy wysokość wynagrodzenia powoda w danym roku regulowały sprzeczne ze sobą normy o charakterze ustawowym - Prawa o ustroju sądów powszechnych i ustawy okołobudżetowej, to Sąd odwoławczy z mocy prawa był uprawniony dokonać oceny wątpliwości natury konstytucyjnej w celu ustalenia, który przepis należy tu zastosować. Nie wkracza przy tym w kompetencje Trybunału Konstytucyjnego, gdyż ocena Sądu nie ma skutku in abstracto.

Stąd z mocy art. 386 § 1 k.p.c. zgodnie z żądaniem apelującego należało zmienić zaskarżony wyrok zasądzając od pozwanego na jego rzecz kwoty wynikające z wyliczenia pozwanego (31-32) stanowiące różnicę pomiędzy należnym wynagrodzeniem powoda za okres od 10 listopada 2021r. do 31 grudnia 2022r. oraz dodatkowymi wynagrodzeniami rocznymi za 2021r. i 2022r. ustalonymi na podstawie p.u.s.p. pomniejszonym o wynagrodzenie wypłacane mu na podstawie ustaw okołobudżetowych.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 k.c. uznając, iż pozwany pozostaje w opóźnieniu z wypłatą kwot wyrównania wynagrodzenia za pracę za poszczególne miesiące od 29 dnia danego miesiąca, skoro zgodnie z regulaminem pracy obowiązującym u niego wypłata wynagrodzenia następuje do 28 dnia danego miesiąca. Jedynie owe odsetki za luty 2022r. zasądzono od 1 marca 2022r. z uwagi na brak 29 lutego w 2022r. Z kolei co się tyczy dodatkowego wynagrodzenia rocznego, to jest ono wymagalne do 31 marca każdego roku za rok poprzedni, więc odsetki od tych wynagrodzeń za 2021r. i 2022r. zasądzono odpowiednio od 1 kwietnia 2022r. i 2023r.

W pozostałej części – przekraczającej nieznacznie kwoty wynikające z wyliczenia pozwanego oraz okresy, za jakie przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie na podstawie powołanych przepisów oddalono powództwo.

Z tych samych względów w powyższym zakresie apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie. Mając to na względzie na mocy art. 385 k.p.c. należało ją w tej części oddalić jako bezzasadną.

Na koniec nie sposób nie odnieść się do okoliczności podnoszonych przez powoda w terminowo złożonej apelacji, bowiem są one dalece niestosowne. Argumenty, z których wynika, że:

⚫

powód wydawał też rozstrzygnięcia na korzyść sympatyków obecnej władzy;

⚫

nie zna żadnego polityka;

⚫

żaden Sąd nie jest uprawniony do podważania kompetencji Krajowej Rady Sądownictwa, która winna być niezależna od środowiska sędziowskiego, by spełniać swą funkcję;

⚫

podsądnych nie interesuje sposób powoływania sędziów

są nie tylko całkowicie chybione, ale przede wszystkim przeczą możliwości przyjęcia, iż powód rozumie istotę trójpodziału władzy, związania sądów krajowych orzecznictwem TSUE oraz sens niezawisłości. Okoliczności te w najmniejszym stopniu nie rzutowały na treść rozstrzygnięcia Sądu odwoławczego.

Co się natomiast tyczy Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej na mocy przywołanej ustawy nowelizacyjnej z dnia 8 grudnia 2017r., uczestniczącej w procedurze powołania powoda do Sądu Okręgowego, to niewątpliwie nie jest ona organem konstytucyjnym. Przesądził to jednoznacznie Sąd Najwyższy m. in. w wyrokach z 5 grudnia 2019r. (III PO 7/18) i w uchwale połączonych Izb z 23 stycznia 2020r. (BSA I-4110-1/20), jak również TSUE w orzeczeniu z 19 listopada 2019r. (C-585/18, C-624/18 i C-625/18). Podobnie w wyrokach ETPCz z 22 lipca 2021r. w sprawie R. przeciwko Polsce (skarga nr (...)), z 8 listopada 2021r. D.-F. i O. przeciwko Polsce (skargi nr (...) i (...)), z 3 lutego 2022r. (...) sp. z o.o. przeciwko Polsce (skarga nr (...)), z 15 marca 2022r. (Wielka Izba) G. przeciwko Polsce (skarga (...)), z 23 listopada 2023r. W. przeciwko Polsce (skarga nr (...)) uznano, że na mocy ustawy z dnia 8 grudnia 2017r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, która pozbawiła gremia sędziowskie prawa do powoływania i wyboru sędziów zasiadających w KRS - prawa przyznanego im przez dotychczasowe ustawodawstwo i mającego oparcie w standardach międzynarodowych - władza ustawodawcza i wykonawcza uzyskały decydujący wpływ na skład KRS. Ustawa praktycznie usunęła nie tylko dotychczasowy system przedstawicielski, ale także gwarancje niezależności sądownictwa w tym zakresie.

Oczywistym jest bowiem, że ową KRS utworzono wbrew zasadzie trójpodziału władzy unormowanej w art. 10 ust. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którym ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. Skoro przy tym w myśl art. 187 ust. 1 Konstytucji RP jej członków wybiera Sejm, Senat i Prezydent (czyli władza ustawodawcza i wykonawcza), to dla zachowania owej równowagi powinna to czynić także władza sądownicza, czego powołana ustawa nie przewiduje. Zamiast tego jej przedstawicieli wybiera także władza ustawodawcza, co jednoznacznie sprzeciwia się zasadzie trójpodziału władz.

Wadliwe powołanie powoda na wniosek tego niekonstytucyjnego organu na stanowisko sędziego Sądu Okręgowego w K. nie może jednak stanowić o braku legitymacji biernej pozwanego do wypłacenia mu należnego wynagrodzenia. Konkluzja ta nie może ulec zmianie nawet przy uwzględnieniu, iż powołanie powoda narusza standard niezawisłości i bezstronności w rozumieniu art. 48 Konstytucji RP i art. 47 Karty Praw Podstawowych UE, o czym przesądził Sąd Najwyższy w dwóch sprawach, w jakich w II instancji orzekał powód.

W postanowieniu z 27 marca 2024r. (III KK 501/23) Sąd Najwyższy wskazał, że zintensyfikowanie kariery zawodowej powoda od 2021r. wiąże się w sposób bezpośredni z jego akceptacją dla destrukcyjnych dla wymiaru sprawiedliwości działań prowadzonych już od 2017r. z inicjatywy ówczesnego Ministra Sprawiedliwości. Przed powołaniem do Sądu Okręgowego, jeszcze jako sędzia rejonowy powód został bowiem powołany przez obecną Przewodniczącą KRS wizytatorem tego Sądu i wykładowcą Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury. Następnie zgłosił się jako jedyny kandydat na wolne stanowisko sędziego sądu okręgowego w Sądzie Okręgowym w K. obwieszczone przez Ministra Sprawiedliwości w Monitorze Polskim z 2021r., poz. 27. Uczynił to już po wydaniu przez Sąd Najwyższy szeregu orzeczeń, poczynając od wyroku z 5 grudnia 2019r. (III PO 7/18), w tym powołanej już uchwały połączonych Izb z 23 stycznia 2020r. (IBSA-4110-1/20), zgodnie z którymi Krajowa Rada Sądownictwa w składzie ukształtowanym w trybie określonym przepisami ustawy nowelizacyjnej z dnia 8 grudnia 2017r. nie daje wystarczających gwarancji niezależności od organów władzy ustawodawczej i wykonawczej. Z kolei w wyroku z 5 czerwca 2024r. (III KK 212/23) Sąd Najwyższy wskazał, że fakty dotyczące przeszłości powoda, jak i chwila wydania zaskarżonego kasacją wyroku (10 listopada 2022r.) w pełni uzasadniają tezę o braku przymiotów gwarantujących, że sąd z jego udziałem był w chwili wydania zaskarżonego kasacją wyroku sądem niezależnym i bezstronnym.

W pierwszej ze wskazanych spraw udzielono powodowi dodatkowo wytyku judykacyjnego postanowieniem z 19 czerwca 2024r. (III KK 501/23) zarzucając mu oczywistą obrazę art. 93b § 1 i 3 k.k. przy wydaniu orzeczenia 13 kwietnia 2023r., w sprawie IV KZ 281/23 poprzez zaakceptowanie zastosowanego wobec A. O. przewidzianego w tym przepisie środka zapobiegawczego - umieszczenia w zakładzie psychiatrycznym, pomimo braku ku temu przesłanki w postaci znacznej szkodliwości społecznej czynów. Sąd Najwyższy podkreślił, iż wydane orzeczenie razi intencjonalnością uprawdopodabniając inny powód wydanego z udziałem powoda orzeczenia, niż ten na który się powoływał. Pokrzywdzoną w tej sprawie była bowiem była premier B.S.

Wbrew stanowisku powoda co do zasady do sędziów nie mają zastosowania przepisy Kodeksu pracy (w szczególności art. 5 k.p, art. 22 k.p. czy też art. 80 k.p.) z wyjątkiem 3 przepisów, do jakich wyraźnie odwołuje się p.u.s.p., tj. art. 155 ¹ § 1 pkt 2 k.p., art. 155 ² § 2 k.p. i art. 151 ¹¹ k.p., a które nie dotyczą jego sprawy. Odesłanie to przemawia za tym, że ustawa p.u.s.p. autonomicznie i całościowo uregulowała prawa i obowiązki pracownicze sędziów. W przeciwnym wypadku wymienione odesłania nie miałyby sensu. Wynika to z faktu, iż stosunek służbowy sędziego nie stanowi stosunku pracy, więc akcentowana przez powoda wola stron przy jego nawiązaniu jest bez znaczenia. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 15 kwietnia 2021r. (III PSKP 14/21) sędziowie są jedyną kategorią zawodową, której warunki pracy i wynagrodzenie stanowią przedmiot wyraźnej regulacji konstytucyjnej (wyrok TK z dnia 18 lutego 2004r., K 12/03). Ma to na celu stworzenie realnych, odpowiednich podstaw i gwarancji właściwego wypełniania przez nich fundamentalnej dla demokratycznego państwa prawnego funkcji orzeczniczej. Z powyższego wynika, iż kwestie związane z szeroko rozumianym wynagrodzeniem sędziowskim wykraczają poza samą relację „praca – wynagrodzenie” i mają szczególny, funkcjonalny walor konstytucyjny, wyróżniający je spośród wszystkich innych wynagrodzeń w sferze publicznej. Właściwe zatem warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności tego urzędu oraz zakresowi obowiązków sędziów muszą być ujmowane jako instytucja ustrojowa służąca dobru państwa.

Mając powyższe na względzie należało orzec jak w sentencji.

SSO Anna Petri