Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 października 2024r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący : sędzia Cezary Olszewski

Protokolant : st. sekr. sądowy Marta Majewska Wronowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 października 2024r. w S.

sprawy P. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.

o wysokość świadczenia i o ustalenie wysokości kapitału początkowego

w związku z odwołaniem P. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.

z dnia 24 czerwca 2024r znak (...) oraz decyzji z dnia 24 czerwca 2024r (...)

zmienia zaskarżone decyzje i do wyliczenia kapitału początkowego i wysokości emerytury P. W. uwzględnia jako okres składkowy zatrudnienie na podstawie umowy o pracę od 15 września 1983r. do 31 stycznia 1987r.

UZASADNIENIE

Decyzjami z 24 czerwca 2024 roku, znak: (...), oraz (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440) odmówił P. W. ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego i przeliczenia wysokości emerytury z uwzględnieniem okresu pracy na terenie Republiki Czeskiej. W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, iż zgodnie z art. 175 w zw. z art. 114 ustawy emerytalnej ponowne ustalenie kapitału początkowego następuje na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które miały wpływ na wysokość kapitału początkowego. Ponieważ jednak z tytułu zatrudnienia na terenie Republiki Czeskiej wnioskodawca nie podlegał ubezpieczeniu na terenie Polski tj. nie była odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne w Polsce, zdaniem organu nie zachodzą podstawy do ponownego ustalania kapitału początkowego. Tożsamą argumentację przedstawił organ odnośnie odmownej decyzji dotyczącej przeliczenia emerytury z uwzględnieniem okresu pracy na trenie Republiki Czeskiej. Wskazał bowiem, że z tytułu zatrudnienia na terenie Republiki Czeskiej wnioskodawca nie podlegał ubezpieczeniu na terenie Polski tj. nie była odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne w Polsce.

Od powyższych decyzji odwołał się P. W. zarzucając, że organ rentowy bezpodstawnie nie uwzględnił do wartości kapitału początkowego okresu zatrudnienia w byłej Czechosłowacji. Podnosił, iż został skierowany do pracy na kontrakcie w Czechosłowacji, a Polska za ten okres otrzymywała po (...) koron za każdego wypożyczonego pracownika. Zatem jego zdaniem okres ten powinien zostać także uwzględniony przy ustalaniu kapitału początkowego.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie. Odnośnie decyzji odmawiającej przeliczenia emerytury organ wskazał, iż Czeska instytucja ubezpieczeniowa potwierdziła zatrudnienie odwołującego od 15.09.1983r do 31.01.1987r. lecz odmówiła przyznania prawa do czeskiej emerytury ponieważ nie spełnił on warunków do jej przyznania. Jednak po osiągnięciu stosownego wieku wnioskodawca będzie mógł się ubiegać czeskie świadczenie emerytalne. Zdaniem organu, w sytuacji gdy występuje fakt oficjalnego potwierdzenia zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej o posiadanym okresie ubezpieczenia, to do ustalenia polskiej emerytury nie mogą wejść te same okresy ubezpieczenia, które uwzględnia już jako własne zagraniczna instytucja ubezpieczeniowa. Wypłata bowiem świadczenia przez zagraniczną instytucję wymagała by od ZUS wydania ponownej decyzji skutkującej obniżeniem się wartości kapitału według stanu na dzień 1 stycznia 1999r.

Jeżeli zaś chodzi o decyzję odmawiającą ponownego ustalenia kapitału początkowego, to w odpowiedzi na odwołanie organ wskazał na obowiązujący stan prawny z przywołaniem stosownych przepisów zwierając konkluzję, iż potwierdzony przez zagraniczną instytucję ubezpieczeniową okres ubezpieczenia zagranicznego jako składkowy, za który nie przyznano jeszcze i nie jest wypłacane świadczenie – nie pozwala na zaliczenie tych samych okresów do ustalania kapitału początkowego i wysokości emerytury polskiej. Konsekwencją zaliczenia tego okresu w przypadku wypłaty świadczenia przez Czeską instytucję ubezpieczeniową byłaby bowiem konieczność ponownego ustalania kapitału początkowego i ponownego przeliczania emerytury przez ZUS.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 22 czerwca 2023 roku organ rentowy ponownie ustalił P. W. wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjęto podstawę wymiaru w wysokości (...) zł. Uwzględniono okresy składkowe w wymiarze 10 lat, 8 miesięcy i 27 dni oraz nieskładkowe w wymiarze 3 lata, 8 miesięcy i 0 dni. Organ rentowy wyliczył kapitał początkowy w wysokości (...) zł. Do ustalenia kapitału początkowego nie uwzględniono okresu zatrudnienia od 15 września 1983 roku do 31 stycznia 1987 roku w Czechosłowacji wskazując, że P. W. może ubiegać się o świadczenie emerytalno-rentowe z instytucji ubezpieczeniowej tego kraju.

dowód: decyzja k. 20-21 akt (...)

Wnioskiem z dnia 5 czerwca 2024r P. W. domagał się przeliczenia kapitału początkowego i przeliczenia emerytury z uwzględnieniem okresu pracy w Czechosłowacji.

Organ decyzjami z dnia 24 czerwca 2024 roku, znak: (...), oraz (...) odmówił ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego i przeliczenia emerytury z uwzględnieniem okresu pracy na terenie Republiki Czeskiej.

dowód : decyzje k.27 akt (...) i k.47 akt (...)

P. W. w okresie od 15 września 1983 roku do 31 stycznia 1987 roku w był zatrudniony w firmie (...) na terenie byłej Czechosłowacji. Zatrudnienie to realizowane było na podstawie umowy między rządem PRL, a rządem (...) oraz porozumienia zawartego między (...) i (...). W w/w okresie P. W. podlegał czechosłowackiemu ubezpieczeniu społecznemu.

Decyzją z dnia 23 sierpnia 2023 roku czeska instytucja ubezpieczeniowa odmówiła („odrzuciła”) wniosek P. W. w przedmiocie przyznania emerytury z powodu nieosiągnięcia wieku 68 lat i 10 miesięcy, od którego przysługiwało by mu uprawnienie do emerytury.

dowód: zaświadczenie o zatrudnieniu k. 9 akt (...), decyzja k.33 akt (...)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy, której wiarygodności i mocy dowodowej nie kwestionowała żadna ze stron postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania P. W. zasługują na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania było ustalenie czy istnieją podstawy do ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego P. W. poprzez doliczenie spornego okresu zatrudnienia od 15 września 1983 roku do 31 stycznia 1987 roku w Firmie (...) na terenie byłej Czechosłowacji. Ponowne zaś ustalenie kapitału początkowego skutkować winno przeliczeniem emerytury z uwzględnieniem tegoż okresu.

Organ rentowy – powołując się na art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS - odmówił ponownego ustalenia kapitału początkowego odwołującego się wskazując, że do wniosku nie zostały dołączone nowe dowody mające wpływ na jego wysokość.

Zgodnie z art. 175 ust. 4 powołanej wyżej ustawy ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego następuje w okolicznościach określonych w art. 114, zaś stosownie do art. 114 ust. 1 prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość. W niniejszej sprawie P. W. wnosząc o ponowne ustalenie kapitału początkowego powołał się na okoliczność, iż jego zatrudnienie na terenie byłej Czechosłowacji było realizowane w oparciu o umowę między rządem PRL a rządem (...), co wynika z przedłożonego zaświadczenia potwierdzającego powyższą okoliczność. W tym stanie rzeczy, w ocenie Sądu, istniała podstawa do prowadzenia postępowania w celu ustalenia czy wskazany przez odwołującego się okres zatrudnienia w byłej Czechosłowacji podlega wliczeniu do wartości kapitału początkowego, a w dalszej konsekwencji skutkuje zasadnością przeliczenia emerytury.

Zgodnie z art. 174 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013, poz. 1440), kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Stosownie do art. 174 ust 2 cyt. ustawy przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1)okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2)okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3)okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Przepis art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. c stanowi, że za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 roku okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne zatrudnienia obywateli polskich za granicą po ukończeniu 15 lat życia w organizacjach międzynarodowych, zagranicznych instytucjach i w zakładach, do których zostali skierowani w ramach współpracy międzynarodowej lub w których byli zatrudnieni za zgodą właściwych władz polskich.

W wyroku z dnia 8 sierpnia 2007 roku , II UK 17/07, Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że jeżeli umowy międzynarodowe przewidywały transfer i pracę obywateli polskich na rzecz zagranicznych pracodawców, to praca świadczona w ramach tych umów była traktowana na równi z zatrudnieniem w Polsce i uwzględniana na tych samych zasadach, jak to zatrudnienie. Stąd praca obywateli polskich za granicą, objęta takimi umowami, uwzględniana jest przy ustalaniu prawa i wysokości świadczeń, także poprzez wyliczenie kapitału początkowego bez względu na opłacanie składek na ubezpieczenie.

W judykaturze ugruntowane jest stanowisko, które w pełni podziela Sąd orzekający w niniejszej sprawie, że okres pracy za granicą obywatela polskiego w zagranicznym zakładzie, do którego został skierowany w ramach współpracy międzynarodowej (art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), podlega uwzględnieniu przy obliczaniu kapitału początkowego na podstawie art. 174 ust. 2 tej ustawy. Praca obywateli polskich za granicą, objęta takimi umowami, uwzględniana jest przy ustalaniu kapitału początkowego bez względu na opłacanie składek na ubezpieczenie (vide: wyrok SN z dnia 22 czerwca 2006 r., I UK 356/05, OSNP 2007 nr 13-14, poz. 202, cyt. wyrok SN z dnia 8 sierpnia 2007 roku , II UK 17/07, LEX nr 1001291 , wyrok SN z dnia 2 września 2009 roku, II UK 30/09 OSNP 2011/9-10/128)

W niniejszej sprawie istotne było zatem ustalenie czy zatrudnienie P. W. od 15 września 1983 roku do 31 stycznia 1987 roku w Firmie (...) na terenie byłej Czechosłowacji wykonywane było na podstawie umowy zawartej pomiędzy Polską i Czechosłowacją lub zawartych w jej wykonaniu porozumień międzyrządowych. Tylko bowiem okres pracy u zagranicznego pracodawcy, wymieniony w art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. c ustawy emerytalnej może być zaliczony do wartości kapitału początkowego.

Z ustalonego przez Sąd stanu faktycznego wynika, że P. W. został skierowany do pracy w byłej Czechosłowacji w ramach umowy między Rządem PRL a Rządem (...). Okoliczność ta nie była kwestionowana przez organ rentowy, a nadto została potwierdzona w sposób nie budzący wątpliwości zaświadczeniem znajdującym się w aktach (...) (k. 9).

W wyroku z dnia 22 czerwca 2006 roku, sygn. akt I UK 356/05, Sąd Najwyższy stwierdził, że okres zatrudnienia w Czechosłowacji na podstawie skierowania do pracy w oparciu o umowę z dnia 17 lipca 1972 roku zawartą pomiędzy Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a Rządem Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej o współpracy w zakresie zatrudnienia obywateli Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w uspołecznionych przedsiębiorstwach gospodarczych Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej podlega uwzględnieniu przy ustalaniu kapitału początkowego (art. 174 ust. 2 w związku z art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. c ustawy

z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, j.t. Dz. U. z 2004 roku, nr 39, poz. 353 ze zm.). Z kolei w uzasadnieniu wyroku z dnia 2 września 2009 roku, sygn. akt II UK 30/09, Sąd Najwyższy podkreślił, że w celu ustalenia kapitału początkowego należy zastosować wyłącznie przepisy polskie, a więc art. 174 ust. 2 w związku z art. 6 ust. 2 pkt 1 lit c ustawy emerytalnej, których językowe brzmienie nie pozostawia wątpliwości, że okres zatrudnienia w Czechosłowacji na podstawie skierowania do pracy w oparciu o umowę z dnia 17 lipca 1972 roku o współpracy w zakresie zatrudnienia obywateli Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w uspołecznionych przedsiębiorstwach gospodarczych Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej podlega uwzględnieniu przy ustalaniu kapitału początkowego.

Inną natomiast kwestią będzie w przyszłości ustalanie wysokości świadczenia, w przypadku którego zastosowanie, w zakresie w jakim wskazuje na to organ rentowy, znajdą przepisy rozporządzenia nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Jeżeli wnioskodawca zdecyduje się na pobieranie świadczenia z dwóch systemów, to okresy ubezpieczenia za granicą zostaną odpowiednio wyłączone przy obliczaniu świadczenia krajowego (tutaj polskiego). Do podobnych rezultatów prowadzi wykładnia art. 8 ustawy emerytalnej oraz art. 5 umowy z dnia 17 lipca 1972 roku w związku z art. 14 ust. 1-3 umowy z dnia 5 kwietnia 1948 roku zawartej pomiędzy Rzeczpospolitą Polską, a Republiką Czechosłowacką, o ubezpieczeniu społecznym. Zgodnie z pierwszym z powoływanych przepisów, przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz przy obliczaniu ich wysokości uwzględnia się okresy ubezpieczenia

za granicą, jeżeli tak stanowią umowy międzynarodowe. Z kolei art. 14 ust. 1-3 umowy z 1948 roku nie pozostawia wątpliwości, że w przypadku, gdy uzyskano w jednym z Państw co najmniej 6 miesięcy policzalnych okresów składkowych, względnie zatrudnienia (26 tygodni składkowych, względnie zatrudnienia), należy wypłacać świadczenie z obu krajów, na zasadach wskazanych w art. 14 ust. 1 i 2.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd na zasadzie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i powołanych wyżej przepisów zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że uwzględnił P. W. do ustalenia wartości kapitału początkowego i przeliczenia emerytury okres zatrudnienia od 15 września 1983 roku do 31 stycznia 1987 roku w Firmie (...) na terenie byłej Czechosłowacji jako okres składkowy.