Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 września 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Teresa Suchcicka

Protokolant: Magdalena Zabielska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 września 2022 r. w B.

sprawy z odwołania B. B.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W.

o wysokość emerytury policyjnej

na skutek apelacji B. B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 stycznia 2022 r. sygn. akt V U 784/21

I.  zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję Dyrektora Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. z dnia 24 czerwca 2017 r. w ten sposób, że ustala B. B. emeryturę w wysokości jak przed dniem 1 października 2017 r.;

II.  zasądza od Dyrektora Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. na rzecz B. B. 420 (czterysta dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt III AUa 193/22

UZASADNIENIE

Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją z dnia 24 czerwca 2017 r. na podstawie art. 15c w zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708 z późn. zm.) oraz na podstawie otrzymanej z IPN informacji z 13 marca 2017 r. ponownie ustalił wysokość emerytury B. B.. Przeliczenie powyższego świadczenia polegało na obniżeniu jego wysokości z powodu służby na rzecz totalitarnego państwa w okresie od 16 lutego 1970 r. do 30 kwietnia 1990 r. stosownie do informacji IPN. Obliczona emerytura stanowiła 16,47 % podstawy wymiaru świadczenia, którą stanowiła kwota 4 124,41 zł. Jej łączna wysokość to 679,29 zł. Kwotę tę podwyższono do 1000 zł, ponieważ była niższa od najniższej emerytury.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył B. B. i wniósł o jej zmianę poprzez przyznanie świadczenia w dotychczasowej wysokości.

Sąd Okręgowy w Białymstoku wyrokiem z 12 stycznia 2022 r. oddalił odwołanie (pkt I) oraz zasądził od B. B. na rzecz Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II).

Sąd ustalił, że B. B. do służby w SB zgłosił się na ochotnika we wrześniu 1969 r. Służbę w Wydziale III SB rozpoczął w lutym 1970 r. na stanowisku inspektora. W lutym 1975 r. został przeniesiony do Wydziału I na stanowisko technika. W maju 1981 r. został mianowany na stanowisko starszego inspektora Wydziału IV, a w maju 1985r. przeniesiono go do Wydziału VI. Na rozprawie w dniu 29 grudnia 2021 r. wyjaśnił, że nadzorował prawidłowość wykonania zadań przez jednostki gospodarki uspołecznionej. Nie zwalczał opozycji ani związków zawodowych.

Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 13 b ust.1 ustawy za służbę na rzecz totalitarnego państwa uznaje się służbę od dnia 22.07.1944 r. do dnia 31.07.1990 r. w wymienionych w tym przepisie cywilnych i wojskowych instytucjach i formacjach. Konstrukcja art.13b ust.1 wskazuje, że zawiera on definicję „ służby na rzecz totalitarnego państwa”. Jednak ta sama ustawa, jak zauważył Sąd, nie zawiera definicji „ państwa totalitarnego”. W związku z tym Sąd przyjął, że obniżenie wysokości świadczenia może nastąpić tylko ze względu na służbę w określonym okresie w określonej instytucji i formacji.

Sąd Okręgowy wskazał, że według art.11 (...) Deklaracji Praw Człowieka (...) z 10 grudnia 1948 r. każdy człowiek oskarżony o popełnienie przestępstwa ma prawo, aby uznawano go za niewinnego dopóty, dopóki nie udowodni mu się winy zgodnie z prawem podczas publicznego procesu, w którym zapewniono mu wszystkie konieczne środki obrony. Zdaniem Sądu, obniżenie wysokości emerytury jest pewnego rodzaju karą. Polski ustawodawca rozliczenie z byłymi funkcjonariuszami UP,SB, MO i (...) przeprowadził przy pomocy zmiany ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym, a nie przy pomocy przepisów karnych, przez co stawiany przez odwołującego zarzut polegający na zastosowaniu odpowiedzialności zbiorowej jest, zdaniem Sądu, co do zasady słuszny.

Sąd Okręgowy miał na uwadze art.1 ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu wskazującym m.in., że zbrodniami komunistycznymi, w rozumieniu tej ustawy, są czyny popełnione przez funkcjonariuszy państwa komunistycznego w okresie od 8 listopada 1917 r. do 31 lipca 1990 r. Sąd wskazał, że B. B. nie został skazany za żadną zbrodnię komunistyczną.

Sąd Okręgowy wskazał, że Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 września 2020 r. III UZP 1/20 uznał, że kryterium „ służby na rzecz totalitarnego państwa określone w art.13b ust.1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu funkcjonariuszy Policji powinno być oceniane na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w tym także na podstawie indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka. Orzekanie na podstawie wszystkich okoliczności sprawy oznacza, jak wskazał Sąd, nałożenie na sąd obowiązku dokonania oceny zachowania i działalności emeryta a nie rozstrzyganie o jego winie.

W aktach osobowych odwołującego, jak zauważył Sąd, znajdują dowody na okoliczność jego służby, ale były one całkowicie niewystarczające do oceny jej przebiegu. W tej sytuacji Sąd Okręgowy z urzędu zwrócił się do IPN o wskazanie spraw, w których wystąpił wnioskodawca. B. B. wspólnie z innymi funkcjonariuszami prowadził sprawy obiektowe (...), (...) i (...). Szczególnie w tej pierwszej sprawie, jak wskazał Sąd, oprócz kontroli operacyjnej zajmował się sporządzaniem różnych analiz, planów działań a także pozyskiwaniem tajnych współpracowników oraz szpiegowaniem obywateli innych państw prowadzących w Polsce różne interesy gospodarcze. Na początku lat 80-tych praca operacyjna dotyczyła także działaczy kółek rolniczych i Związku (...). Zdaniem Sądu, takie metody są dopuszczalne w zwalczaniu przestępczości gospodarczej a nie opozycji, która nie używa przemocy. Zdaniem Sądu, nie ulega wątpliwości, iż ubezpieczony w czasie długiej służby wykonywał podane wyżej czynności operacyjne. Po likwidacji SB nie pracował w żadnej służbie.

Sąd wskazał, że ocena działalności byłych funkcjonariuszy polega na swobodnym uznaniu Sądu. Informacja IPN tylko potwierdza okres służby w określonej formacji, a nie popełnienie przestępstwa według kodeksu karnego.

Na podstawie znajdujących się w aktach sprawy dowodów Sąd uznał odwołanie za niezasadne i dlatego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił je.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na mocy art. 98 § 3 i art. 99 k.p.c. w zw. z § 9 ust.2 rozporządzenia MS z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Apelację od powyższego wyroku złożył B. B.. Zaskarżył wyrok w całości i zarzucił:

I.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1.  art. 9 i art. 91 Konstytucji RP oraz art. 4 ust. 3 i art. 6 Traktatu o Unii Europejskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864 dalej (...)) poprzez ich niezastosowanie i zaniechanie bezpośredniego zastosowania praw podstawowych Unii Europejskiej i zaniechanie pominięcia w procesie sądowego stosowania prawa, zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2020 r. poz. 723 t.j.),

2.  art. 4 ust. 3 (...) poprzez jego niezastosowanie i zaniechanie odmowy zastosowania art. 15c ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, podczas gdy przepis ten uniemożliwia ochronę praw podstawowych UE,

3.  art. 6 Traktatu o Unii Europejskiej poprzez jego niezastosowanie w sytuacji gdy zasady podstawowe UE zawarte w Karcie Praw Podstawowych (Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności - Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284) są fundamentalnym elementem porządku prawnego Unii Europejskiej, zaś na mocy art. 6 (...) możliwe jest sięganie do zasad ogólnych prawa UE,

4.  art. 2 Konstytucji RP, polegające na arbitralnym obniżeniu przysługującego odwołującemu świadczenia emerytalnego, co narusza zasadę ochrony praw nabytych i zasadę sprawiedliwości społecznej, a także zasadę zaufania obywatela do państwa i tworzonego przez nie prawa oraz niedziałania prawa wstecz, wynikające z zasady demokratycznego państwa prawnego,

5.  art. 67 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP polegające na arbitralnym obniżeniu przysługującego odwołującemu świadczenia emerytalnego, oo stanowi nieproporcjonalne i nieuzasadnione naruszenie przysługującego mu prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego,

6.  art. 30 oraz art. 47 Konstytucji RP w zw. z art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności polegające na naruszeniu godności odwołującego, jego prawa do ochrony czci, dobrego imienia, prawa do prywatności i prawa do poszanowania życia rodzinnego, poprzez przyjęcie, że jego służba w okresie przed 31 lipca 1990 r. stanowiła "służbę na rzecz totalitarnego państwa", a tym samym arbitralne przypisanie B. B. - w akcie prawnym rangi ustawy - winy za działania związane z naruszeniami praw człowieka, których dopuszczali się niektórzy przedstawiciele władzy publicznej PRL oraz niektórzy funkcjonariusze organów bezpieczeństwa PRL, a do których w żaden sposób się nie przyczyniał,

7.  art. 32 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 1 Protokołu nr (...) do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w zw. z art. 14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, polegające na nieuzasadnionym, dyskryminującym zróżnicowaniu uprawnień odwołującego się o charakterze majątkowym wynikających ze służby po roku 1990 i obniżeniu świadczeń emerytalnych należnych mu z tytułu tej służby, w stosunku do osób, które nie pełniły służby w okresie PRL, w sposób naruszający zasadę równości wobec prawa,

8.  art. 45 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 i 2 Konstytucji RP oraz art. 42 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 6 ust. 2 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, polegające na zastosowaniu represji bez wykazania winy indywidualnej, zastąpienie w tym zakresie władzy sądowniczej władzą ustawodawczą i odwróceniu w ten sposób zasady domniemania niewinności przez uznanie wszystkich funkcjonariuszy będących w służbie przed 31 lipca 1990 r. za winnych działań zasługujących na penalizacje,

9.  art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 67 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w zw. z art. 1 Protokołu nr (...) do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w zw. z art. 14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, polegające na arbitralnym naruszeniu osobistych praw majątkowych i prawa do poszanowania mienia odwołującego się, które podlegają równej dla wszystkich ochronie, na skutek nieproporcjonalnego naruszenia jego prawa do zabezpieczenia społecznego, co stanowi przejaw nieuzasadnionej represji ekonomicznej,

10.  art. 15c w zw. z art. 13b ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2020 r. poz. 723 t.j. zw. dalej jako ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, Ustawa 2016) poprzez błędną wykładnię pojęci służby na rzecz totalitarnego państwa polegającą na przyjęciu, że zakres wykonywanych przez odwołującego się czynności i zadań służbowych i jego postawa w służbie świadczą o spełnieniu przez niego warunków obniżenia należnej mu emerytury policyjnej,

II.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie wyrażające się w dokonaniu dowolnej oceny materiału dowodowego tylko w oparciu o nadesłane akta spraw z IPN z udziałem odwołującego przy jednoczesnym pominięciu treści wyjaśnień odwołującego się, podczas gdy ten konsekwentnie podawał, że zajmował się w toku swej pracy zawodowej strukturami związkowymi, nie zwalczał opozycji demokratycznej, związków zawodowych, nie uczestniczył w żadnych przesłuchaniach, zaś do jego zadań należało przede wszystkim prowadzenie nadzoru nad prawidłowością zadań, prowadzenie analiz działalności obiektu - zakresu robót, terminowości wykonania zadań, zaś przeciwko niemu nie toczyły się żadne postępowania karne i nie stosował on w czasie służby środków przymusu.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zmianę decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno- Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych o ponownym ustaleniu wysokości emerytury z dnia 24 czerwca 2017 r. poprzez przywrócenie emerytury policyjnej w wysokości sprzed dnia 1 października 2017 r. i zasądzenie od Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. na rzecz B. B. kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie przed Sądem I instancji według norm prawem przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami z tytułu opóźnienia liczonymi od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Przedmiotem sporu w rozpoznawanej sprawie jest wysokość policyjnej emerytury B. B. obniżona decyzją Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji na podstawie art. 15c w zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin ( Dz. U. z 2016 r., poz. 708 z późn. zm.) z 24 czerwca 2017 r. oraz w oparciu o informację otrzymaną z IPN z 13 marca 2017 r. o przebiegu służby odwołującego się na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy zaopatrzeniowej.

Wprawdzie z literalnego brzmienia przepisu art. 13b ustawy z 18 lutego 1994 r. wynika, że jedynym kryterium pełnienia służby na rzecz totalitarnego państwa jest formalna przynależność do określonych w przepisie jednostek organizacyjnych, będących częścią aparatu systemu policyjnego w okresie od 22.07.1944 r. do 31.07.1990 r., to jednak zdaniem Sądu Apelacyjnego, dokonując interpretacji pojęcia „służby na rzecz totalitarnego państwa” należy odwołać się do wykładni tego sformułowania dokonanej w uchwale z 16 września 2020 r. Wskazana ustawa nie zawiera legalnej definicji „służby na rzecz totalitarnego państwa”.

W uchwale tej Sąd Najwyższy wskazał, że sądu powszechnego nie wiąże informacja o przebiegu służby wydana przez IPN w trybie art. 13a ust. 1 ustawy z 1994 r. W konsekwencji w razie stosownego zarzutu przeciwko osnowie informacji, sąd jest zobowiązany do rekonstrukcji przebiegu służby w konkretnym przypadku, na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w szczególności na podstawie długości okresu pełnienia służby, jej historycznego umiejscowienia w okresie od 22.07.1944 r. do 31.07.1990 r., miejsca pełnienia służby, zajmowanego stanowiska (pkt 59 uchwały SN). W tym zakresie Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na potrzebę sięgania do opinii służbowych funkcjonariuszy, uwzględniania ogólnych reguł dowodzenia: rozkładu ciężaru dowodu, dowodu prima facie, domniemań faktycznych, wynikających z informacji o przebiegu służby (pkt 60 uchwały SN). Wskazano, że przy ocenie zasadności objęcia konkretnej osoby zakresem ustawy okolicznością, której nie można pominąć jest sam fakt weryfikacji w 1990 r. (pkt 92 uchwały SN).

W ocenie Sądu Najwyższego nie każde nawiązanie stosunku prawnego w ramach służby państwowej wiąże się automatycznie ze zindywidualizowanym zaangażowaniem bezpośrednio ukierunkowanym na realizowanie charakterystycznych dla ustroju tego państwa jego zadań i funkcji. Charakteru służby „na rzecz” państwa o określonym profilu ustrojowym nie przejawia ani taka aktywność, która ogranicza się do zwykłych, standardowych działań podejmowanych w służbie publicznej, to jest służbie na rzecz państwa jako takiego, bez bezpośredniego zaangażowania w realizację specyficznych – z punktu widzenia podstaw ustrojowych – zadań i funkcji tego państwa, ani tym bardziej taka aktywność, która pozostaje w bezpośredniej opozycji do zadań i funkcji państwa totalitarnego (pkt 82 uchwały SN). Sąd Najwyższy wyraził zapatrywanie, że nie można zakładać, że każda osoba pełniąca służbę działała na rzecz totalitarnego państwa, gdyż niektóre funkcje związane były z realizacją zadań w zakresie bezpieczeństwa państwa, które są istotne w każdym jego modelu; niezależnie od tego komu była podporządkowana: służba w policji kryminalnej, ochrona granic (pkt 95 uchwały SN).

Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na potrzebę odróżnienia osób, które kierowały organami państwa totalitarnego, angażowały się w realizację zadań i funkcji państwa totalitarnego, nękały swych obywateli także na innym polu niż styk szeroko rozumianego prawa karnego, a więc tych podmiotów, których ocena jest zdecydowanie negatywna, od osób, których postawa nie pozostawała w bezpośredniej opozycji do zadań i funkcji państwa, lecz sprowadzała się do czynności akceptowalnych i wykonywanych w każdym państwie, także demokratycznym, bez skojarzeń prowadzących do ujemnych ocen. Inaczej każdy podmiot funkcjonujący w systemie państwa w tych latach mógłby się spotkać z zarzutem, ze jego działanie, w ogólnym rozrachunku, było korzystne dla państwa totalitarnego (pkt 90 uchwały SN) .

Podsumowując, Sąd Najwyższy wskazał, że pojęcie „służby na rzecz totalitarnego państwa” sensu stricto: „powinno objąć lata 1944-1956 i wiązać się wyłącznie z miejscem pełnienia służby, o ile oczywiście nie zostaną wykazane przez zainteresowanego przesłanki z art. 15c ust. 5 ustawy z 1994 r. lub w informacji o przebiegu służby zostaną wskazane okoliczności z art. 13a ust. 4 pkt 3 ustawy z 1994 r.” (pkt 93 uchwały SN). Natomiast „pojęcie sensu largo obejmie zaś okres wskazany w art. 13b, czyli łączy w sobie cechy okresu totalitarnego i postotalitarnego (autorytarnego) oraz pierwszego okresu transformacji, to jest od utworzenia rządu T. M.. […] tak interpretowane pojęcie zostanie ukierunkowane na funkcje, jakie pełnił i zadania, jakie podczas służby wykonywał funkcjonariusz” (pkt 94 uchwały SN).

Stąd też pomocna przy interpretacji spornego pojęcia powinna być systemowa wykładnia dokonana przez Sąd Najwyższy. Podkreślić trzeba, że Sąd Najwyższy stwierdził, że nie można zgodzić się założeniem, że sam fakt stwierdzenia pełnienia służby od 22.07.1944 r. do 31.07.1990 r. w wymienionych w ustawie instytucjach i formacjach jest wystarczający do uzyskania celu ustawy z 2016r., w tym także aby wykluczone zostało prawo do dowodzenia, iż służba pełniona w tym czasie nie była służbą na rzecz totalitarnego państwa. Zrównanie statusu osób - przez jednolite obniżenie świadczenia z zabezpieczenia społecznego - które kierowały organami państwa totalitarnego, angażowały się w realizację zadań i funkcji państwa totalitarnego, nękały swych obywateli także na innym polu niż styk szeroko rozumianego prawa karnego, a więc tych podmiotów, których ocena jest zdecydowanie aksjologicznie negatywna, z osobami, których postawa nie pozostawała w bezpośredniej opozycji do zadań i funkcji tego państwa, lecz sprowadzała się do czynności akceptowalnych i wykonywanych w każdym państwie, także demokratycznym, bez skojarzeń prowadzących do ujemnych ocen, nie może być dokonane za pomocą tych samych parametrów. Inaczej każdy podmiot funkcjonujący w systemie państwa w tych latach mógłby się spotkać z zarzutem, że jego działanie, w ogólnym rozrachunku, było korzystne dla państwa totalitarnego.

Wskazany wyżej sposób rozumienia służby na rzecz totalitarnego państwa pozwala na odniesienie się do ustaleń faktycznych.

W niniejszej sprawie Instytut Pamięci Narodowej wydał informację o przebiegu służby stosownie do art. 13a ust. 1 ustawy z 1994 r. i na podstawie akt osobowych stwierdził, że B. B. od 16 lutego 1970 r. do 30 kwietnia 1990 r. pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy z 1994 r.

Wskazać należy, że informacją tą sąd powszechny nie jest związany zarówno co do faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 09.12.2011 r., II UZP 10/11). Stanowisko takie wyrażano na tle art. 13a ustawy z 1994 r. przed nowelizacją dokonaną ustawą z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. z 2016 r., poz. 2270), lecz jest ono aktualne także obecnie - po nowelizacji. Potwierdził to Sąd Najwyższy w uchwale w sprawie III UZP 1/20. Sąd Najwyższy jednoznacznie zaakceptował stanowisko, że w sprawach ubezpieczeń społecznych, także w odniesieniu do okoliczności stwierdzanych zaświadczeniem wydanym przez IPN na podstawie art. 13a ustawy z 1994 r., okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w Kodeksie postępowania cywilnego, zaś art. 247 k.p.c. nie ma zastosowania. Sąd Najwyższy uznał zatem, że informacja IPN stanowi dowód, który nie jest jednak dowodem wyłącznym albo dowodem niepodważalnym, którym sąd byłby związany, bez możliwości jego oceny w ramach przysługującego sądowi prawa do swobodnej i wszechstronnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.).

Sąd Okręgowy stwierdził, ze sąd powszechny nie jest związany treścią informacji o przebiegu służby przedstawionej przez Instytut Pamięci Narodowej. Zarządzeniem z dnia 13 września 2021 r. przewodniczący zwrócił się do IPN o nadesłanie informacji, czy w zasobach archiwalnych IPN znajdują sprawy, w których B. B. występował jako funkcjonariusz, w czasie pełnienia przez niego służby w latach 1970-1990 w Wydziałach III,IV oraz VI.

IPN nadesłał materiały spraw obiektowych, w których B. B. brał udział jako funkcjonariusz:

1.  (...) dotycząca kontroli operacyjnej w obiektach Wojewódzkiego Kompleksu (...) żywnościowej w B.,

2.  (...) dotycząca kontroli operacyjnej Wojewódzkiego Związku Spółdzielni Rolniczych (...) w B.,

3.  ,,Przyroda dotycząca objęcia ochroną operacyjną (...) Ochrony (...) w B..

Z akt osobowych wynika, że B. B. pełnił służbę w Wydziałach III, IV oraz VI wskazanymi przez ustawodawcę w art. 13b ust. 1 pkt 5 lit. c ww. ustawy. Jednakże – zdaniem Sądu Apelacyjnego – sama przynależność do formacji nie jest wystarczająca do ustalenia, że była to służba na rzecz totalitarnego państwa. Tym niemniej, w kontekście wykonywania pracy operacyjnej przez odwołującego we wskazanych jednostkach SB może wywoływać uzasadnione wątpliwości odnośnie podejmowanych przez niego czynności. Z akt nadesłanych przez IPN wynika, że odwołujący brał udział w sprawach obiektowych (...), (...) oraz (...).

W sprawie obiektowej kryptonim (...) wskazano, że jej celem było zapobiegania, ujawniania i rozpoznawania zagrożeń na odcinku stosunków międzyludzkich związanych z polityką kadrową i płacową i warunkami socjalno-bytowymi załóg oraz działalnością osób o negatywnej postawie politycznej, realizacją zadań produkcyjnych, wdrażania postępu naukowo-technicznego, realizacji zadań inwestycyjnych, szkodliwych aktów politycznych, dywersji i sabotażu, ochrony tajemnicy państwowej i służbowej. Wskazano również, że należało zapobiegać zjawiskom i faktom działalności wywiadu państw zachodnich w dziedzinie gospodarczej, handlowej i społecznej.

Sprawa obiektowa (...) dotyczyła zapobiegania, ujawniania i rozpoznawania działalności elementów antysocjalistycznych oraz szkodliwej politycznie działalności, zabezpieczenia przed sabotażem, dywersją i szkodnictwem gospodarczym, podejmowaniu działań zapobiegawczych przed powstaniem konfliktów społecznych, rozpoznawania, wykrywania i likwidacji nieprawidłowości i nadużyć w obrocie towarowym i skupie oraz ochroną tajemnicy państwowej i służbowej.

W sprawie obiektowej (...) zajmowano się problematyką związaną z ochroną środowiska poprzez zapobieganie, ujawnianie i rozpoznawanie zagrożeń na odcinku marnotrawstwa i niegospodarności, błędnych koncepcji i niepotrzebnych nakładów, tendencyjnej sprawozdawczości i statystyki, negatywach aktów o charakterze politycznym i sabotażowym, dotyczących nastrojów załóg, wrogich poglądów i działań jednostek zwłaszcza na tle realizacji uchwał i decyzji partyjno-państwowych, nieuzasadnionych wyjazdów i kontaktów z zagranicą.

W ocenie Sądu Apelacyjnego informacja o sprawie, w których wystąpił odwołujący jako funkcjonariusz, niewątpliwie świadczy o jego zaangażowaniu w działania podejmowane wówczas przez władze państwowe. Nie przedstawiono jednak dowodów dotyczących skonkretyzowanych działań podejmowanych przez B. B., w tym działań polegających na łamaniu podstawowych praw i wolności człowieka.

Należy zwrócić uwagę, że informacja IPN o sprawach, w których odwołujący występował jako funkcjonariusz, została złożona na skutek działań podjętych przez Sąd Okręgowy z urzędu. Podjęcie przez sąd czynności z urzędu nie oznacza jednak, że sąd jest zobowiązany całkowicie zastąpić swoim działaniem stronę procesową, na której spoczywa ciężar wykazania określonych faktów. Działanie sądu z urzędu nie może bowiem zmierzać do zarządzania dochodzeń w celu poszukiwania faktów i dowodów. To strony są dysponentem materiału procesowego i to od ich woli zależy przytoczenie faktów i dowodów, na które zwrócił uwagę sąd. Skoro organ rentowy nie przedłożył dowodów na potwierdzenie stanowiska o zaangażowaniu odwołującego w sprawach prowadzonych przeciwko podstawowym prawom i wolnościom człowieka, to sąd nie miał obowiązku przejawiania takiej aktywności, która zmierzałaby do zastąpienia własnym działaniem powinności działania organu rentowego jako strony, na której spoczywał ciężar wykazania określonych faktów. Oparcie przez Sąd Okręgowy rozstrzygnięcia na niewykazanej dowodowo informacji IPN o sprawach, w których odwołujący występował jako funkcjonariusz, skutkowało naruszeniem przez ten Sąd przepisów prawa procesowego w zakresie rozkładu ciężaru dowodu. To organ rentowy miał bowiem wykazać podejmowanie przez odwołującego działań na rzecz totalitarnego państwa, a tego nie uczynił. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dawał podstaw do przyjęcia, że odwołujący pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa w rozumieniu art. 13b ustawy z 18 lutego 1994 r. Wskazać też należało, że do postępowania odrębnego z zakresu ubezpieczeń społecznych w zakresie postępowania dowodowego ma zastosowanie - bez żadnych ograniczeń - reguła wynikająca z 232 k.p.c., obowiązuje więc zasada kontradyktoryjności i dowodzenia swoich twierdzeń przez stronę. Wydanie decyzji przez organ rentowy w postępowaniu administracyjnym nie zwalnia go od udowodnienia przed sądem jej podstawy faktycznej, zgodnie z ogólnymi zasadami rozkładu ciężaru dowodu.

Reasumując, okoliczności wynikające z akt osobowych, nadesłanych przez IPN materiałów oraz z przesłuchania odwołującego nie wskazują, aby pełnił on służbę na rzecz totalitarnego państwa w rozumieniu przyjętym w uchwale Sądu Najwyższego z 16.09.2020 r. III UZP 1/20. Zatem ma rację skarżący w apelacji, iż w niniejszej sprawie doszło do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Organ rentowy nie wykazał bowiem, że B. B. pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa w rozumieniu wyżej wskazanym. Dowodem, na który powołał się organ, jest jedynie informacja IPN, która jak zostało wskazane wyżej, nie jest wiążącym dowodem w sprawie. Również na podstawie stanowisk jakie zajmował wnioskodawca i czynności jakie wykonywał nie można prima facie uznać, że taką służbę pełnił.

Skoro B. B. nie może być zakwalifikowany jako pełniący służbę w rozumieniu art. 13b ustawy z 1994 r., to nie ma do niego zastosowania art. 15c ust. 1 tej ustawy. Oznacza to, że emerytura odwołującego nie mogła być obniżona.

Dodatkowo, w ocenie Sądu Apelacyjnego, obniżenie emerytury na podstawie 15c ust. 1 ustawy z 1994 r., w okolicznościach sprawy narusza art. 1 Protokołu nr (...) do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzony w P. dnia 20 marca 1952 r. (Dz.U.1995.36.175/1 ze zm.), dalej jako „Protokół Nr (...)” w zw. z art. 2 i art. 6 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej

Prawo Unii Europejskiej zapewnia ochronę praw i wolności, a ochrona ta uznawana jest za jedną z ogólnych zasad prawa unijnego (wspólnotowego). Zasadnicze stanowisko w tej kwestii wyraża art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej w brzmieniu ustalonym w Traktacie z Lizbony: Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne Państwom Członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn" oraz art. 6 ust. 3 (...): „Prawa podstawowe, zagwarantowane w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz wynikające z tradycji konstytucyjnych wspólnych Państwom Członkowskim, stanowią część prawa Unii jako zasady ogólne prawa".

W konsekwencji EKPCz stanowi część prawa Unii Europejskiej. Z zasady pierwszeństwa (nadrzędności) prawa unijnego wynika, że unijny porządek prawny powinien mieć zagwarantowaną pełną skuteczność w porządkach prawnych państw członkowskich, zarówno na płaszczyźnie stanowienia, jak i stosowania prawa, które można uważać za zasadnicze płaszczyzny urzeczywistniania prawa unijnego na terytorium państwa członkowskiego.”

W sprawie V. G. & L. (wyrok z 5.02.1963 r., nr 26/62) Trybunał Sprawiedliwości, dając podmiotom prywatnym narzędzie w postaci bezpośredniego skutku, za pomocą którego beneficjent prawa uzyskuje natychmiastową możliwość indywidualnego dochodzenia przyznanego prawa, uzupełnił system ochrony prawnej stworzony przez Traktat (zob. też sprawy C. przeciwko (...), wyrok z 15.07.1964 r. nr 6/64; (...) v E. und V. für G. und F. wyrok z 17.12.1970 r. w sprawie 11/70). W sprawie 106/77 A. delle F. dello S. a (...) SA (Zb. orz. 1978, s. 629), oznaczanej jako S. I., Trybunał Sprawiedliwości przesądził uprawnienie sądu krajowego do niestosowania (uznając to za obowiązek) przepisu prawa krajowego uznanego za sprzeczny z prawem unijnym, jeżeli jest to konieczne dla zapewnienia pełnej efektywności przepisów prawa wspólnotowego

W konsekwencji powyższych rozważań zastosowanie ma między innymi art. 1 Protokołu Nr (...) do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzony w P. dnia 20 marca 1952 r. (Dz.U.1995.36.175/1 ze zm.):: Każda osoba fizyczna i prawna ma prawo do poszanowania swego mienia. Nikt nie może być pozbawiony swojej własności, chyba że w interesie publicznym i na warunkach przewidzianych przez ustawę oraz zgodnie z ogólnymi zasadami prawa międzynarodowego. Powyższe postanowienia nie będą jednak w żaden sposób naruszać prawa państwa do stosowania takich ustaw, jakie uzna za konieczne do uregulowania sposobu korzystania z własności zgodnie z interesem powszechnym lub w celu zabezpieczenia uiszczania podatków bądź innych należności lub kar pieniężnych.

Wskazany przepis zawiera trzy zasady, a mianowicie: gwarancję poszanowania mienia, możliwość pozbawienia mienia pod pewnymi warunkami oraz wprowadzenia przez państwo uregulowań prawnych w sposobie korzystania z mienia, o ile jest to wymagane dla dobra ogółu.

W orzecznictwie ETPCz (Stec i inni przeciwko Wielkiej Brytanii, Wielka Izba wyrok z 12 kwietnia 2006 r., skargi nr 65731/01 i 65900/01, [w:] M.A. Nowicki, Europejski Trybunał Praw Człowieka. Wybór orzeczeń 2006, Oficyna, 2007, s. 192) uznaje się obecnie, że mienie w rozumieniu art. 1 Protokołu Nr (...) mogą stanowić świadczenia emerytalno-rentowe, w tym również otrzymywane nawet bez związku z płaceniem składek. W sprawie S. i inni przeciwko Wielkiej Brytanii Wielka Izba stwierdziła, że dla celów stosowania art. 1 Protokołu nr (...) nic nie usprawiedliwia utrzymywania dotychczasowej różnicy między świadczeniami uzależnionymi od płacenia składek i świadczeniami nieskładkowymi. W rezultacie jeśli państwo postanawia stworzyć system emerytalny, prawa i interesy indywidualne, które z niego wynikają, są objęte ochroną niezależnie od faktu płacenia składek oraz rodzaju środków, z których taki system jest finansowany.

Artykuł 1 Protokołu Nr (...) „nie ogranicza w żaden sposób swobody tworzenia przez państwo systemów ubezpieczeń społecznych albo wyboru rodzaju lub wysokości świadczeń w ramach takiego systemu w interesie sprawiedliwości społecznej i dobrobytu. Prawo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub emerytury chronione w art. 1 Protokołu nr (...) istnieje jednak tylko pod warunkiem, iż prawo krajowe przewiduje takie uprawnienie. Tym bardziej z art. 1 Protokołu nr (...) nie można wywieść uprawnienia do świadczeń w określonej wysokości, w związku z czym możliwe jest określanie ich górnego pułapu, a nawet obniżanie w rezultacie zmian w systemie emerytalnym czy rentowym. Działania te wymagają jednak zawsze uzasadnienia, muszą być proporcjonalne do realizowanych w ten sposób uprawnionych celów oraz stosowane w sposób niestanowiący dyskryminacji ^” (zob. Marek A. Nowicki. Komentarz do art.1 Protokołu Nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. LEX i powołany tam wyrok ETPCz z dnia 17 .04.2012 r. w sprawie Grudić przeciwko Serbii nr 31925/08 § 75).

W sprawie B. N. przeciwko W. (wyrok – 13 grudnia 2016 r., Wielka Izba, skarga nr (...)) ETPCz potwierdził, że pozbawienie całości renty może prowadzić do naruszenia przepisów art. 1 Protokołu nr (...), natomiast rozsądne obniżki rent (emerytur) lub związanych z nimi świadczeń mogą nie przynosić tego efektu. Kryterium właściwej równowagi nie może być oparte wyłącznie na kwocie lub procencie obniżki, w sposób abstrakcyjny. Wymagana jest ocena wszystkich istotnych elementów na tle konkretnych okoliczności. Znaczenie mają przy tym takie czynniki jak dyskryminująca natura utraty uprawnienia; brak tymczasowych środków utrzymania; niewielkie możliwości zaadaptowania się do zaistniałej zmiany; arbitralność warunku oraz dobra wiara skarżącego. (zob. Marek A. Nowicki. Komentarz do art.1 Protokołu Nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. LEX).

Sprawa obniżenia świadczeń w związku ze służbą w komunistycznych instytucjach bezpieczeństwa, była już przedmiotem regulacji ustawowej: Ustawa z dnia 24 maja 1990 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U. 1990.36.206) oraz ustawa z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. 1991.104.450). Szczególne znaczenie ma tu natomiast ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U.2009.24.145), dalej jako „ustawa z 2009 r.” Regulacje tej ustawy stały się bowiem przedmiotem oceny Trybunału Konstytucyjnego (wyrok z 24 lutego 2010 r. sygn. akt K 6/09 <Dz.U.2010.36.204>) oraz ETPCz, (decyzja z 14 maja 2013 r., skarga nr (...), A. C. przeciwko Polsce), m.in. w kontekście zastosowania art. 1 Protokołu Nr (...).

Ogólne konkluzje, jakie można wywieźć z orzeczeń tych Trybunałów w odniesieniu do okoliczności niniejszej sprawy są następujące.

Konkluzje z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 6/09:

1)  „Upływ czasu od odzyskania suwerenności przez państwo polskie w 1989 r., jakkolwiek nie bez znaczenia, nie może być decydującym kryterium oceny konstytucyjności przyjmowanych przez ustawodawcę regulacji rozliczeniowych. W Konstytucji nie ma przepisu, który ustanawiałby zakaz stanowienia takich regulacji […]. Nie należy do kompetencji Trybunału zajmowanie stanowiska, czy i jakie oraz w jakim czasie ustawy dotyczące rozliczeń prawodawca wolnej Polski może wprowadzić”

1)  „ustawodawca, stanowiąc Ustawę z 2009 r., nie naruszył istoty prawa do zabezpieczenia społecznego. Chociaż obniżenie świadczeń emerytalnych […]Trybunał uznaje za znaczne, to jednak mieści się ono w ramach swobody ustawodawcy wyznaczonej Konstytucją. Do naruszenia prawa do zabezpieczenia społecznego doszłoby w szczególności, gdyby ustawodawca odebrał prawa emerytalne albo obniżył je do wysokości poniżej minimum socjalnego. Obniżając świadczenia emerytalne, ustawodawca jednocześnie nie tylko zagwarantował, że świadczenie emerytalne nie może być niższe od kwoty najniższej emerytury z powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych […], ale zapewnił, że przeciętna wysokość emerytury przysługująca na podstawie nowych przepisów pozostaje w dalszym ciągu istotnie wyższa niż średnia emerytura wypłacana w ramach powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych.”

2)  Ochrona praw nabytych nie oznacza [...] nienaruszalności tych praw i nie wyklucza stanowienia regulacji mniej korzystnych. […] odstąpienie od zasady ochrony praw nabytych jest dopuszczalne, jeżeli przemawiają za tym inne zasady, normy lub wartości konstytucyjne […].zasada ochrony praw nabytych nie ma zastosowania do praw nabytych niesłusznie lub niegodziwie, a także praw niemających oparcia w założeniach obowiązującego w dacie orzekania porządku konstytucyjnego.”

3)  pozytywny wynik postępowania kwalifikacyjnego nie oznacza aprobaty dla pełnienia służby w byłej komunistycznej tajnej policji politycznej i nie przekreśla faktu, iż zainteresowani funkcjonariusze odbywali służbę w tej instytucji dobrowolnie. Wszyscy funkcjonariusze zostali potraktowani dokładnie tak samo i częściowo pozbawieni świadczeń emerytalnych na tej samej podstawie, iż odbywali służbę w instytucji, która w przedmiotowym okresie była zaangażowana w działania godne potępienia. Ich służba po dacie granicznej, jaką był rok 1990, na rzecz demokratycznej Polski nie była traktowana w sposób dyskryminujący, ponieważ pomimo swojej przeszłości nabyli oni te same prawa emerytalne, co inni.

Konkluzje z orzeczenia ETPCz w sprawie C. przeciwko Polsce:

1)  każda ingerencja władzy publicznej w poszanowanie mienia powinna być zgodna z prawem i musi służyć słusznemu celowi (§ 131);

1)  pojęcie „interesu publicznego” jest obszerne, a margines oceny dostępny dla ustawodawcy przy realizowaniu polityki społeczno-gospodarczej powinien być szeroki, Trybunał szanuje osąd ustawodawcy co do tego, co leży „w interesie publicznym”, o ile osąd ten nie jest wyraźnie pozbawiony rozsądnych podstaw (§133),

2)  istnieje właściwe zachowanie proporcji pomiędzy użytymi środkami a celem, który ma być osiągnięty środkami stosowanymi przez państwo („sprawiedliwa równowaga” musi zostać osiągnięta pomiędzy żądaniami wynikającymi z powszechnego interesu społeczności a wymogami związanymi z ochroną podstawowych praw jednostki). W szczególności Trybunał musi ustalić, czy z powodu ingerencji państwa osoba zainteresowana musiała ponieść nieproporcjonalny i nadmierny ciężar (§136);

3)  całkowite pozbawienie uprawnień, powodujące utratę środków utrzymania, w zasadzie stanowiłoby naruszenie prawa własności, natomiast nie byłoby nim zastosowanie właściwej i współmiernej obniżki (§ 137);

4)  nie da się wyznaczyć określonych ram czasowych ani tempa sfinalizowania restrukturyzacji ustroju politycznego oraz systemu prawnego i społecznego (§ 143);

5)  ustawodawca ma prawo zlikwidować przywileje finansowe o charakterze politycznym, przyznane byłym funkcjonariuszom przez reżimy totalitarne (§ 138).

Obniżenie świadczeń może realizować interes społeczny, poprzez wskazanie na istotne społecznie wartości dotyczące służby. Zwraca bowiem uwagę na potrzebę odmowy określonej służby na rzecz państwa, łamiącego przy pomocy tej służby podstawowe prawa i wolności człowieka. Przywraca w pewnym stopniu poczucie sprawiedliwości. Odnosząc powyższe do okoliczności sprawy zwrócić należy uwagę, że obniżenie świadczenia nastąpiło ponad ćwierć wieku od czasu transformacji ustrojowej, czyli od czasu kiedy taka możliwość mogła być deliberowania w ramach instytucji demokratycznego państwa. Kwestia obniżenia świadczeń związanych ze służbą w organach bezpieczeństwa państwa przed 1 sierpnia 1990 r. była wcześniej przedmiotem regulacji ustawowej. Z akt spraw wynika, iż w stosunku do odwołującego aktualna ustawa po raz kolejny zmniejszyła jego świadczenie, które zostało zmniejszone już w oparciu o przepisy poprzedniej ustawy dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U.2009.24.145) – i jest w istocie drugą represją fiskalną z tego samego powodu, oderwaną od zindywidualizowanej winy. Sąd Apelacyjny stoi na stanowisku, że ponowne obniżenie świadczenia należnemu odwołującemu godziłoby w konstytucyjną zasadę ne bis in idem, tym bardziej, że nie ujawniono nowych okoliczności. Poprzedni mechanizm zmniejszania świadczenie zmniejszył odwołującemu podstawę wymiaru za każdy rok służby w organach SB z 2,6% do 0,7 % . Trzeba w tym zakresie zauważyć, iż wysokość emerytury policyjnej odwołującego już po pierwszym jej zmniejszeniu na podstawie ustawy dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym była niewielka ( 1.539 zł k. 89 akt emerytalnych). Jej wysokość określoną w decyzji sprzed zastosowania drugiej ustawy dezubekizacyjnej z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zapatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji wyniosła 679,29 zł, a zatem została jeszcze bardziej zmniejszona, co skutkowało jej podwyższeniem do kwoty 1000 zł. Trzeba też zauważyć, iż ponowne zmniejszenie świadczenia dotyczy już osoby o ponad 10 lat starszej, mającej ukończony 78 rok życia i chorującej przewlekle (rak jelita grubego, k. 255 pismo pełnomocnika odwołującego). W tych okolicznościach powtórne zmniejszenie niewielkiego już świadczenia odwołującego w oparciu o przepisy ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. oparte w istocie o pewien rodzaj zbiorowej odpowiedzialności – prowadziłoby zdaniem Sądu Apelacyjnego do naruszenia art. 1 Protokołu Nr (...) do Konwencji.

Zastosowanie art. 1 Protokołu Nr (...) do Konwencji do sytuacji odwołującego jako przeszkody w zmniejszeniu jego świadczenia czyni zbędnym ocenę przepisów kolejnej ustawy dezubekizacyjnej w kontekście regulacji prawa unijnego, będącego częścią polskiego porządku prawnego, korzystającego z zasady pierwszeństwa tego prawa w stosunku do krajowego. W tym kontekście nie byłyby bez znaczenia regulacje art. 17 i 47 Karty Praw Podstawowych w związku z art. 4 ust. 3 i art. 6 Traktatu o Unii Europejskiej ( Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz.864, (...) ).

Z powyższych względów orzeczono jak w sentencji wyroku na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. (pkt I).

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Apelacyjny orzekł stosownie do jego wyników - na zasadzie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 i § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015.1800 ze zm.) – pkt II.