Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lutego 2022 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu XII Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Krzysztof Rudnicki

Protokolant: Piotr Józwik

po rozpoznaniu w dniu 11.02.2022 r.

we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa A. K. i M. K.

przeciwko (...) S.A. w W.

o ustalenie i zapłatę

I. ustala, że pomiędzy stronami nie istnieje stosunek prawny wynikający z umowy nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) zawartej dnia 12.05.2011 r. pomiędzy (...) S.A. w G. (poprzednikiem prawnym pozwanego) a A. K. i M. K.;

II. zasądza od pozwanego na rzecz powodów 803,50 zł (osiemset trzy złote, pięćdziesiąt groszy) oraz 33.288,20 CHF (trzydzieści trzy tysiące dwieście osiemdziesiąt osiem franków szwajcarskich, dwadzieścia centymów) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od obu wskazanych kwot od dnia 21.10.2020 r. do dnia zapłaty;

III. oddala powództwo w pozostałym zakresie;

IV. zasądza od pozwanego na rzecz powodów 6.417 zł kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

XII C 750 / 20

UZASADNIENIE

W dniu 03.07.2020 r. powodowie A. K. i M. K. wystąpili o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. solidarnie 803,50 zł oraz 33.288,28 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12.01.2018 r. do dnia zapłaty, z uwagi na nieważność umowy kredytu, ewentualnie ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) zawartej pomiędzy powodami a pozwanym w dniu 12.05.2011 r., ewentualnie zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów 14.355,88 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12.01.2018 r. do dnia zapłaty oraz ustalenie, że postanowienia § 1 ust. 1, § 3 ust. 1, § 5 ust. 3-5 Części Szczególnej Umowy nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...), a także postanowienia § 2 ust. 5-7 Ogólnych Warunków udzielania przez (...) S.A. kredytu mieszkaniowego (...) z kwietnia 2011 r. w zw. z § 1 ust. 20 regulaminu stanowią niedozwolone postanowienia umowne i nie wiążą powodów (są bezskuteczne wobec powodów) od chwili zawarcia umowy; nadto powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powodowie podali, że w dniu 12.05.2011 r. zawarli z (...) S.A. w G. umowę kredytu hipotecznego indeksowanego kursem waluty CHF. Kredyt został udzielony w polskich złotych w kwocie 349.000,00 zł. Spłatę kredytu rozłożono na 480 równych rat kapitałowo-odsetkowych do dnia 12.04.2041 r. Celem kredytu było finansowanie kosztów kontynuowania budowy domu jednorodzinnego położonego we W. przy ul. (...), w którym obecnie zamieszkują powodowie. Integralną część umowy stanowił regulamin – Ogólne Warunki udzielania przez (...) S.A. kredytu mieszkaniowego (...).

Powodowie podnieśli, że ich celem było pozyskanie kredytu w walucie polskiej, a nie we frankach szwajcarskich. W ocenie przedstawicieli pozwanego Banku nie posiadali oni zdolności kredytowej na uzyskanie kredytu w polskich złotych. Jednocześnie otrzymali ofertę kredytu waloryzowanego kursem CHF na identyczną kwotę w PLN. W trakcie spotkań i czynności poprzedzających zawarcie umowy nie zostały udzielone szczegółowe i wyczerpujące informacje związane z kredytem.

Łączna kwota udzielonego kredytu wyniosła 349.000,00 zł, co stanowiło podstawę do ustalenia przez Bank salda kredytu do spłaty w walucie CHF w wysokości 106.682,61 CHF, według przeliczenia kredytu z PLN na CHF po kursie kupna CHF Banku z dnia uruchomienia kredytu. Kwota salda kredytu wyrażona we frankach szwajcarskich stała się następnie podstawą ustalenia harmonogramu spłaty kredytu. Powodowie mogli spłacać raty kapitałowo-odsetkowe bezpośrednio we frankach szwajcarskich, z czego skorzystali (poza jedną ratą z dnia 12.02.2018 r., która została uiszczona w złotówkach). Od momentu uruchomienia pierwszej transzy kredytu, zatem od dnia 23.05.2011 r., do dnia 02.10.2019 r. powodowie uiścili na rzecz Banku tytułem spłaty rat kapitałowo-odsetkowych łącznie 803,50 zł oraz 33.288,28 CHF.

Zdaniem powodów sporna umowa kredytu zawiera niedozwolone postanowienia umowne, przede wszystkim w § 1 ust. 1 (...), § 1 ust. 2 pkt 2 i 3 COU, § 16 ust. 4 COU, § 19 ust. 3 COU i dotknięta jest wadami prawnymi powodującymi jej nieważność. Jako takie klauzule powyższe nie wiążą powodów z mocą wsteczną. Usunięcie z treści umowy klauzul waloryzacyjnych skutkuje upadkiem całej umowy.

Wskazane przez powodów klauzule składające się na mechanizm indeksacji kredytu w istocie określają główne świadczenia stron. Nie zostały jednak sformułowane w sposób jednoznaczny, co otwiera możliwość uznania ich za niedozwolone.

Kwestionowane postanowienia nie zostały indywidualnie uzgodnione z powodami, stanowiąc element wzorca umownego stosowanego masowo w obrocie z konsumentami. Postanowienia te kształtują prawa i obowiązki powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają ich interesy. Po pierwsze, wiąże się to z nieprecyzyjnym sformułowaniem klauzuli waloryzacji, co pozwalało pozwanemu na dokonywanie jej jednostronnie korzystnej interpretacji. Po drugie, mechanizm podwójnej waloryzacji prowadzi do stosowania w umowie dwóch skrajnych kursów, tj. raz kursu kupna waluty, raz kursu sprzedaży, co zmierza do zapewnienia jak największych zysków dla Banku kosztem powodów. Po trzecie, pozwany dzięki brzmieniu klauzuli miał możliwość kształtowania wysokości zobowiązania kredytowego powodów poprzez ustalanie w sposób dowolny i oderwany od jakichkolwiek obiektywnych czynników kursów kupna i sprzedaży CHF.

Zdaniem powodów po wyeliminowaniu z umowy abuzywnego mechanizmu indeksacji nie jest możliwe dalsze obowiązywanie umowy kredytu zgodnie z jej pozostałą treścią. Usunięcie tych klauzul prowadzi zatem do upadku (nieważności) całej umowy.

Przyjęcie nieważności umowy łączącej strony prowadzi do skutku w postaci nieistnienia stosunku prawnego wykreowanego przez strony na jej podstawie. Skutkiem nieważności umowy kredytu powinno być zasądzenie na rzecz powodów wszystkich kwot, które świadczyli na rzecz Banku w ramach wykonywania nieważnej umowy kredytu, a które nie uległy jeszcze 10-letniemu przedawnieniu, tj. w sumie 803,50 zł oraz 33.288,28 CHF.

Szczegółowe uzasadnienie stanowiska powodów przedstawione jest na k. 4-22 oraz 194-200 akt sprawy.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) S.A. w

W. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów kosztów procesu.

Pozwany zakwestionował roszczenie w całości co do zasady, jak i co do wysokości. Pozwany zaprzeczył, aby umowa kredytu była nieważna, a kwestionowane postanowienia abuzywne.

Podniósł, że sporny kredyt jest kredytem indeksowanym w CHF, umowa jest zgodna z prawem bankowym, kodeksem cywilnym, określa wszystkie elementy przedmiotowo istotne kredytu bankowego, w szczególności kwotę kredytu. Pozwany podniósł również, że postanowienia umowy kredytu, w tym indeksacja kwoty kredytu, były uzgodnione przez strony indywidualnie, indeksacja nie kształtuje praw powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i nie narusza ich interesów. Indeksacja umożliwiała powodom skorzystanie z niższego oprocentowania kredytu (na podstawie stawki LIBOR), niż w przypadku zwykłych kredytów złotówkowych pozbawionych mechanizmu indeksacji (oprocentowanych w oparciu o stawkę WIBOR). Pozwany wskazał, że zaś kursy kupna i sprzedaży CHF w tabelach kursowych pozwanego były rynkowe i ustalane na podstawie obiektywnych kryteriów. Pozwany wskazał, że nie kwestionuje kwot, które powodowie uiścili na poczet rat kredytu wskazanych w zaświadczeniach banku.

Pozwany podniósł zarzut przedawnienia.

Szczegółowe uzasadnienia stanowiska pozwanego przedstawione jest na k. 67-82 oraz 205-212 akt sprawy.

W piśmie procesowym z dnia 27.10.2021 r. (k. 246-251) powodowie zmienili żądanie pozwu w ten sposób, że wnieśli o:

1. ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) zawartej pomiędzy powodami a pozwanym w dniu 12.05.2011 r.;

2. zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów 803,50 zł oraz 33.288,28 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 12.01.2018 r. do dnia zapłaty z uwagi na nieważność umowy kredytu;

ewentualnie zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów 14.355,88 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12.01.2018 r. do dnia zapłaty oraz ustalenie, że postanowienia § 1 ust. 1, § 3 ust. 1, § 5 ust. 3-5 Części Szczególnej Umowy nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...), a także postanowienia § 2 ust. 5-7 Ogólnych Warunków udzielania przez (...) S.A. kredytu mieszkaniowego (...) z kwietnia 2011 r. w zw. z § 1 ust. 20 regulaminu stanowią niedozwolone postanowienia umowne i nie wiążą powodów (są bezskuteczne wobec powodów) od chwili zawarcia umowy;

nadto powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kosztów procesu.

Powodowie podnieśli, że zmiana powództwa polega na kumulacji żądań o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z nieważnej umowy kredytu z żądaniem o zasądzenie kwot uiszczonych na jej podstawie. Wskazali, że aktualne pozostaje uzasadnienie faktyczne i prawne każdego z żądań przedstawione w pozwie i następnych pismach procesowych.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, czyli także w zakresie rozszerzonym.

Sąd ustalił w sprawie następujący stan faktyczny.

Zarządzeniem nr (...) z dnia 16.08.2010 r. Prezes Zarządu (...) S.A. w G. wprowadził – z dniem 23.08.2008 r. – Instrukcję udzielania przez (...) S.A. kredytu mieszkaniowego (...) w miejsce Instrukcji udzielania przez (...) S.A. kredytu mieszkaniowego (...) wprowadzonej zarządzeniem nr (...) z dnia 20.01.2010 r.

Instrukcja ta przewidywała, że:

- III.1. Zawarcie umowy o kredyt / aneks do umowy. Rejestracja danych i przygotowanie umowy o kredyt / aneksu oraz umów prawnych zabezpieczeń:

2/ w przypadku kredytów denominowanych w walucie obcej, obowiązuje następujący sposób przeliczania kwoty kredytu do umowy:

a) po kursie kupna danej waluty według Tabeli kursów z dnia złożenia wniosku obowiązującej w Banku w momencie dokonywania przeliczeń kursowych – gdy wnioskodawca

wnioskuje o kwotę kredytu określoną w walucie obcej,

b) po kursie kupna danej waluty według Tabeli kursów z dnia podpisania umowy obowiązującej w Banku w momencie dokonywania przeliczeń kursowych – w pozostałych przypadkach;

3/ w przypadku kredytu indeksowanego kwota transzy po wypłaceniu przeliczana jest w przez Bank na walutę, do jakiej kredyt jest indeksowany, według kursu kupna waluty zgodnie z Tabelą kursów obowiązującą w Banku w dniu wypłaty środków, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych;

4/ w przypadku kredytów indeksowanych uruchamianych w walucie, kwota przyznanego kredytu w złotych powiększana jest do umowy o 5 % bufor, w celu wyeliminowania ryzyka niedokonania transakcji z tytułu różnicy kursowych (np. kredyt na spłatę innego kredytu).

/ dowód: zarządzenie nr (...) z dnia 16.08.2010 r. oraz Instrukcja udzielania przez (...)

(...) S.A. kredytu mieszkaniowego (...) – k. 151-155 /

Zarządzeniem nr (...) z dnia 26.02.2010 r. Prezes Zarządu (...) S.A. wprowadził zmiany do Instrukcji ustalania przez Departament (...) S.A. wprowadzonej Zarządzeniem nr (...).

Zgodnie z załącznikiem do Instrukcji maksymalne, dopuszczalne odchylenia od średnich kursów rynkowych wynosiły dla CHF (II grupa walut):

- dla Tabeli kursów bezgotówkowych:

- podstawowej - +/- 4,00 %,

- rozszerzonej - +/- 4,50 %,

- dla Tabeli kursów gotówkowych:

- podstawowej - +/- 5,00 %,

- rozszerzonej - +/- 5,00 %.

Zarządzeniem nr (...) z dnia 22.10.2012 r. Prezes Zarządu (...) S.A. wprowadził – z dniem 01.11.2012 r. – Instrukcję ustalania przez Departament (...) S.A. oraz uchylił zarządzenia nr (...) i (...).

Nowa instrukcja przewidywała, że:

- § 1 ust. 2 pkt 9 – Tabela kursów/ Tabela oznacza zestawienie kursów średnich, kursów kupna i sprzedaży dla walut obcych oraz kursów średnich NBP, przygotowywane w każdy dzień roboczy; Tabela kursów zawiera również informacje i minimalnej kwocie transakcji negocjowanej oraz godzinę od której obowiązuje;

- § 1 ust. 2 pkt 11 – Średni kurs rynkowy oznacza średnią arytmetyczną kursów kupna i sprzedaży dla danej pary walut z systemu Reuters z momentu tworzenia danej Tabeli;

- § 2 ust. 1 – Tabela kursów tworzona jest i autoryzowana przez pracowników (...), upoważnionych w pełnomocnictwie udzielonym przez Zarząd (...) S.A.;

- § 2 ust. 3 – pierwsza tabela kursów ustalana jest każdego dnia roboczego około godz. 8.00, a następna najpóźniej do godz. 16.00 (tabela popołudniowa); w tym celu pracownicy (...) zobowiązani są do sprawdzenia dostępności systemu informacyjnego Reuters, a następnie systemu T 24;

- § 2 ust. 5 – wysokość dopuszczalnych odchyleń od średnich kursów rynkowych zaakceptowanych przez Zarząd (...) S.A. określa Załącznik do Instrukcji;

- § 2 ust. 6 – Tabela obowiązuje od godz. 8.00 danego dnia roboczego do momentu wprowadzenia następnej Tabeli kursów;

- § 2 ust. 7 – Tabela popołudniowa obowiązuje najpóźniej od godz. 16.00 danego dnia roboczego do wprowadzenia pierwszej Tabeli następnego dnia roboczego;

- § 2 ust 8 – Tabela popołudniowa zawiera fixingi NBP;

- § 2 ust. 10 – Tabela kursów zawiera oddzielne kursy dla operacji bezgotówkowych i gotówkowych.

Zgodnie z załącznikiem do Instrukcji maksymalne, dopuszczalne odchylenia od średnich kursów rynkowych wynosiły dla CHF (II grupa walut):

- dla Tabeli kursów bezgotówkowych:

- podstawowej - +/- 5,00 %,

- rozszerzonej - +/-5,00 %,

- dla Tabeli kursów gotówkowych:

- podstawowej - +/- 5,00 %,

- rozszerzonej - +/- 5, 00 %.

Bank stosował kurs walutowy kupna i sprzedaży oddzielnie dla transakcji gotówkowych (kursy dla pieniędzy) oraz transakcji bezgotówkowych (kursy dla dewiz).

Zarządzeniem nr (...) z dnia 29.05.2013 r. Prezes Zarządu (...) S.A. wprowadził Instrukcję stosowania Tabeli kursów walutowych (...) S.A. oraz uchylił zarządzenie nr (...).

Zarządzeniem nr (...) z dnia 26.03.2014 r. Prezes Zarządu (...) S.A. wprowadził – z dniem 02.04.2014 r. – Instrukcję ustalania przez Departament (...) S.A. oraz uchylił zarządzenie nr (...).

Nowa instrukcja przewidywała, że:

- § 1 ust. 2 pkt 10 – Tabela kursów/Tabela oznacza zestawienie kursów średnich, kursów kupna i sprzedaży dla walut obcych oraz kursów średnich NBP, przygotowywane w każdy dzień roboczy; Tabela kursów zawiera również informacje i minimalnej kwocie transakcji negocjowanej oraz godzinę od której obowiązuje;

- § 1 ust. 2 pkt 12 – Średni kurs rynkowy oznacza średnią arytmetyczną kursów kupna i sprzedaży dla danej pary walut z systemu Reuters z momentu tworzenia danej Tabeli;

- § 2 ust. 1 – Tabela kursów tworzona jest i autoryzowana przez pracowników (...), upoważnionych w pełnomocnictwie udzielonym przez Zarząd (...) S.A.;

- § 2 ust. 3 – pierwsza tabela kursów ustalana jest każdego dnia roboczego około godz. 8.00, a następna najpóźniej do godz. 16.00 (tabela popołudniowa); w tym celu pracownicy (...) zobowiązani są do sprawdzenia dostępności systemu informacyjnego Reuters, a następnie systemu T 24;

- § 2 ust. 5 – wysokość maksymalnych dopuszczalnych odchyleń od średnich kursów rynkowych zaakceptowanych przez Zarząd (...) S.A. określa Załącznik do Instrukcji;

- § 2 ust. 6 - Tabela obowiązuje od godz. 8.00 danego dnia roboczego do momentu wprowadzenia następnej Tabeli kursów;

- § 2 ust. 7 – Tabela popołudniowa obowiązuje najpóźniej od godz. 16.00 danego dnia roboczego do wprowadzenia pierwszej Tabeli następnego dnia roboczego;

- § 2 ust 8 – Tabela popołudniowa zawiera fixingi NBP;

- § 2 ust. 10 – Tabela kursów zawiera oddzielne kursy dla operacji bezgotówkowych i gotówkowych.

/ dowód: Zarządzenie nr (...) – k. 156; załącznik do Instrukcji – k. 156v; Zarządzenie nr

(...) – k. 157; Instrukcja ustalania przez Departament Sprzedaży Produktów

Skarbowych Tabeli Kursów Walut (...) S.A. – k. 157v-159; Zarządzenie

nr (...) – k. 160; Instrukcja stosowania Tabeli kursów walutowych (...)

(...) S.A. – k. 160v-163; Zarządzenie nr (...) – k. 164; Instrukcja ustalania przez

Departament Sprzedaży Produktów Skarbowych Tabeli Kursów (...)

(...) S.A. – k. 164v-166 /

Małżonkowie A. K. i M. K. potrzebowali środków na sfinansowanie budowy domu jednorodzinnego. Zwrócili się w tej sprawie do (...) S.A. Powodowie byli początkowo zainteresowani kredytem w złotówkach. Pracownik Banku zaproponował im kredyt indeksowany do CHF. Zapewniał, że jest to stabilna waluta. Małżonkowie K. byli zainteresowani uzyskaniem sumy pieniężnej w PLN. Pracownik Banku nie omówił zasad tworzenia tabel kursowych Banku.

W dniu 10.03.2011 r. powodowie złożyli na formularzu Banku skierowany do (...) S.A. w G. wniosek o kredyt na sfinansowanie budowy domu jednorodzinnego we W. przy ul. (...), dz. nr (...), KW nr (...).

We wniosku powodowie wskazali:

- wnioskowana kwota kredytu – 350.000 zł,

- waluta kredytu – CHF,

- waluta spłaty kredytu – CHF,

- waluta uruchomienia kredytu – PLN,

- okres kredytowania – 360 m-ce,

- karencja – 18 m-cy,

- system spłat – raty równe,

- dzień spłaty rat – 12,

- cel kredytowania: nr 12 – 350.000 zł.

Powodowie zamierzali przeznaczyć środki uzyskane z kredytu na kontunuowanie budowy domu jednorodzinnego.

Wniosek kredytowy powodów przyjął doradca kredytowy T. C..

W formularzu wniosku zawarte zostały oświadczenia, że:

1. zostali poinformowani przez (...) S.A. o ryzyku, wynikającym ze stosowania przy spłacie kredytu zmiennej stopy procentowej i są świadomi, że ewentualny wzrost stopy procentowej spowoduje wzrost raty kapitałowo-odsetkowej kredytu,

2. zostali poinformowani przez (...) S.A. o ryzyku wynikającym ze zmiany kursu waluty oraz zmiany wysokości spreadu walutowego, w przypadku zaciągnięcia kredytu indeksowanego do waluty obcej i są świadomi, że ww. zmiany mają wpływ na wysokość ich zobowiązania z tytułu zaciągniętego kredytu, tj. kwotę kredytu do spłaty oraz wysokość raty kapitałowo-odsetkowej,

3. nie skorzystali z przedstawionej im w pierwszej kolejności przez Bank oferty w złotych (tj. w walucie, w jakiej uzyskują dochód).

Wnioskując o kredyt, powodowie wskazali, że osiągają miesięczny dochód netto: powód – 2.654,19 zł, powódka – 1.808,10 zł.

/ dowód: wniosek o kredyt z dnia 10.03.2011 r. – k. 86-94; zeznania powodów: A. K.

– e-protokół z dnia 11.02.2022 r. 00:02:58-00:33:29 k. 304-305 i 307, M.

K. – e-protokół z dnia 11.02.2022 r. 00:33:30-00:40:08 k. 305 i 307 /

Do formularza wniosku kredytowego załączone były:

1. "Informacja dla kredytobiorców hipotecznych o ryzyku walutowym, ryzyku stopy procentowej i ryzyku zmiany cen zabezpieczenia";

2. "Informacja dla wnioskodawców o ryzyku zmiennej stopy procentowej, ryzyku kursowym, ryzyku zmian spreadu walutowego oraz ryzyku zmian cen rynkowych nieruchomości".

W drugiej informacji wskazane zostało m.in., że:

- wybierając zadłużenie w walucie obcej kredytobiorcy korzystają aktualnie z oprocentowania niższego w porównaniu z kredytem złotowym i spłacają miesięcznie niższą ratę kredytu;

- kredyty złotowe oprocentowane są wg stopy referencyjnej 3,82 % (WIBOR 3M), a kredyty indeksowane kursem franka szwajcarskiego 0,17583 % (LIBOR 3M dla CHF);

- zaciągając zobowiązanie w walucie obcej kredytobiorcy narażeni są na ryzyko zmiany kursów walutowych oraz ryzyko zmiany wysokości spreadu walutowego, które mają wpływ na wysokość zaciągniętego kredytu oraz ostateczna wysokość raty kapitałowo-odsetkowej; występowanie wyżej wymienionych ryzyk sprawia, że ostateczna wysokość zadłużenia z tytułu zaciągniętego kredytu, wyrażona w walucie kredytu, będzie możliwa do określenia dopiero w momencie wypłaty ostatniej transzy kredytu, a wysokość raty spłaty, podlega ciągłym wahaniom, w zależności do aktualnego kursu waluty;

- ryzyko kursowe związane ze spłatą kredytu jest znacznie mniejsze, jeżeli o kredyt walutowy

ubiega się kredytobiorca, osiągający dochody w tej samej walucie obcej, kredyty walutowe, pomimo atrakcyjnych aktualnie warunków cenowych, w długim okresie mogą okazać się droższe na skutek wzrostu kursów walutowych lub zmiany stóp procentowych.

Część informacji stanowiła tabela sytuacji modelowych mających stanowić przykład wpływu zmiany stopy procentowej, kursu waluty, spreadu walutowego na wysokość raty kredytu:

- wysokość raty kapitałowo-odsetkowej przy aktualnym poziomie kursu CHF i aktualnym poziomie stopy procentowej – 3.395,37 PLN,

- wysokość raty kapitałowo-odsetkowej przy założeniu, że stopa procentowa kredytu w CHF jest równa stopie procentowej kredytu w PLN, a kapitał jest większy o 20 % - 5.730,78 PLN,

- wysokość raty kapitałowo-odsetkowej przy założeniu, że kurs CHF wzrośnie o wartość stanowiącą różnicę między maksymalnym i minimalnym kursem CHF z okresu ostatnich 12 miesięcy, tj. o 0,43 zł – 3.871,89 PLN,

- wysokość raty kapitałowo-odsetkowej przy założeniu, że spread dla CHF wzrośnie o wartość stanowiącą różnicę między maksymalnym i minimalnym spreadem dla CHF z okresu ostatnich 12 miesięcy, tj. o 1,51 pp – 3.420,08 PLN,

- wysokość raty kapitałowo-odsetkowej przy założeniu, że stopa procentowa wzrośnie o 4 pp – 5.336,57 PLN,

- wysokość raty kapitałowo-odsetkowej przy założeniu, że stopa procentowa wzrośnie o wartość stanowiącą różnicę między maksymalną i minimalną wartością stopy referencyjnej z okresu ostatnich 12 miesięcy, tj. o 0,15 pp – 3.469,87 PLN.

W dokumencie zawarte było oświadczenie o treści: „Oświadczam, że zapoznałem się z powyższą informacją oraz że odrzuciłem ofertę Banku udzielenia mi kredytu w PLN lub w walucie lub w walucie, w jakiej uzyskuję dochód”.

Do informacji dołączone zostały wykresy: „Historia zmian stopy referencyjnej LIBOR 3M dla CHF” oraz „Historia zmian kursu franka szwajcarskiego do złotego”. Oba wykresy obejmowały okres od dnia 01.10.2007 r,. do 01 lipca 2020 r.

/ dowód: informacje i wykresy – k. 97-100; informacja – k. 101-102 /

W dniu 12.05.2011 r. (...) S.A. w G. O/(...) Placówka Bankowa we W., reprezentowany przez A. S. i J. S., jako kredytodawca oraz A. K. i M. K. jako kredytobiorcy zawarli umowę nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) (kredyt budowlano-hipoteczny przeznaczony na finansowanie inwestycji budowlanej).

Umowa składała się z dwóch części: Części Szczególnej Umowy oraz Części Ogólnej Umowy (stanowiącej przyjęty w Banku wzorzec umowny).

Bank udzielił powodom kredytu w kwocie 349.000 zł z zastrzeżeniem, że ostateczna

wysokość zobowiązania Kredytobiorców do spłaty wyrażona w CHF określona będzie po wypłacie całej kwoty kredytu i po przeliczeniu na tę walutę po kursie jej kupna zgodnie z Tabelą kursów obowiązującą w Banku w dniach i w momentach poszczególnych uruchomień środków (§ 1 ust. 1 (...)).

Kredyt przeznaczony był na cele mieszkaniowe, tj. finansowanie kosztów kontynuowania budowy domu jednorodzinnego we W. przy ul. (...), dz. nr (...), KW nr (...) (§ 1 ust. 2 (...)).

Okres kredytowania przypadał od 12.05.2011 r. do 12.04.2041 r. (§ 1 ust. 3 (...)).

Oprocentowanie kredytu wynosiło 3,17833 % w stosunku rocznym w chwili podpisania umowy (§ 1 ust. 3 (...)). Marża Banku w dniu udzielenia kredytu wynosiła 3 % w stosunku rocznym, zaś jej obniżenie w okresie kredytowania 1 pp z tytułu ustanowienia docelowego zabezpieczenia spłaty (§ 1 ust. 5 i 6 (...)).

Szacunkowy całkowity koszt kredytu wynosił 194.147,48 zł, na co składała się prowizja za udzielenie kredytu i szacunkowa suma odsetek; dodatkowe koszty (koszty ustanowienia zabezpieczeń) wynosiły 11.841,75 zł (§ 2 ust. 1 (...)).

Zabezpieczenia spłaty kredytu stanowiły (§ 3 ust. 1 (...)):

1. hipoteka umowna do kwoty 187.100,02 CHF,

2. cesja praw z umowy ubezpieczenia nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych.

Kredyt miał być uruchomiony w ciągu 5 dni od spełnienia przez kredytobiorców warunków uruchomienia, nie później niż 90 dni od dnia zawarcia umowy (§ 4 ust. 1 i 2 (...)), w walucie PLN (§ 4 ust. 3 (...)) poprzez wypłatę w transzach (§ 4 ust. 1-4 (...)).

Spłata kredytu miała następować w CHF według harmonogramu doręczonego klientom w równych ratach kapitałowo-odsetkowych ze wskazanego w umowie rachunku walutowego powodów (§ 5 ust. 1-3).

Spłata kredytu miała następować w równych 360 ratach kapitałowo-odsetkowych 12 dnia każdego miesiąca, poczynając od 12.05.2011 r.

Część ogólna umowy stanowiąca część nr 2 regulaminu udzielania przez (...) S.A. kredytu mieszkaniowego (...) przewidywała, że:

- § 1 ust. 1 – kredyt mieszkaniowy (...) jest udzielany w złotych;

- § 1 ust. 2 – w przypadku kredytu indeksowanego do waluty obcej:

- 1/ kwota kredytu określona jest w (...) w złotych, z zastrzeżeniem, że kwota ta jest indeksowana do waluty obcej na zasadach określonych w pkcie 2,

- 2/ zobowiązanie kredytobiorcy do spłaty wyrażone jest w walucie obcej, do jakiej kredyt jest indeksowany, a ostateczna wysokość tego zobowiązania określona zostanie po wypłacie całej kwoty kredytu oraz po przeliczeniach na walutę po kursie kupna danej waluty, zgodnie z tabelą kursów obowiązująca w Banku w dniach i w momentach poszczególnych uruchomień środków,

- 3/ na wysokość kwoty zobowiązania kredytobiorcy oraz wysokość raty kapitałowo-odsetkowej mają wpływ zmiany kursów walut oraz zmiany spreadu walutowego w trakcie okresu kredytowania, tj. różne kursy w dniach kolejnych wypłat transz,

- 4/ ryzyko związane ze zmianą kursu waluty oraz zmianą wysokości spreadu walutowego ponosi kredytobiorca z uwzględnieniem w szczególności § 16 ust. 3 i 4 oraz § 25 ust. 6;

- § 2 ust. 2 pkt 3/ – stopa bazowa w przypadku kredytów indeksowanych do CHF odpowiada obowiązującej w ostatnim dniu roboczym przed dniem uruchomienia kredytu stawce LIBOR 3M;

- § 2 ust. 3 – stopa bazowa określona w umowie obowiązuje do przedostatniego dnia włącznie, 3-miesięcznego okresu obrachunkowego;

- § 16 ust. 1 – w przypadku kredytu indeksowanego do waluty obcej, uruchomienie środków następuje:

- 1/ w złotych lub

- 2/ w walucie, do jakiej kredyt jest indeksowany, z zastrzeżeniem, że warunki uruchomienia są zgodne z warunkami transakcji, dotyczącymi waluty oraz celu kredytowania;

- § 16 ust. 4 – w przypadku wypłat w złotych kwota transzy po wypłaceniu przeliczana jest przez Bank na walutę, do jakiej kredyt jest indeksowany, według kursu kupna tej waluty, zgodnie z Tabelą kursów obowiązujących w Banku w dniu i momencie wypłaty środków;

- § 17 ust. 1 – spłata kredytu powinna nastąpić w terminach i kwotach określonych w harmonogramie spłat;

- § 19 – W przypadku kredytu indeksowanego do waluty obcej:

- 1/ harmonogram spłaty kredytu wyrażony jest w walucie, do jakiej kredyt jest

indeksowany,

- 2/ spłata następuje w złotych lub w zadeklarowanej przez kredytobiorcę walucie

kredytu, wskazanej w (...), w następujący sposób:

a) kredytobiorca dokonuje wpłaty środków gotówką w kasie Banku lub przelewem z rachunku osobistego prowadzonego przez inny bank na swój rachunek osobisty prowadzony przez Bank lub bezpośrednio na wskazany w (...) bankowy rachunek obsługi kredytu,

b) w dniu wymagalności, określonym w harmonogramie spłat, Bank pobiera środki, wyłącznie w wysokości należnej Bankowi kwoty, która w całości miała pokrywać przypadającą na ten dzień kwotę raty kredytu wraz z odsetkami: ze złotowego rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego kredytobiorcy, na podstawie udzielonego Bankowi pełnomocnictwa, jeśli spłata następowała w złotych, lub z rachunku walutowego kredytobiorcy, na podstawie udzielonego Bankowi pełnomocnictwa, jeśli spłata następowała w walucie obcej;

- § 19 ust. 3 – w przypadku spłaty kredytu w złotych spłata następuje w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej, przy czym do przeliczeń wysokości rat kapitałowo-odsetkowych

spłacanego kredytu stosuje się kurs sprzedaży danej waluty według

Tabeli kursów obowiązującej w Banku w dniu i w momencie spłaty;

- § 19 ust. 6 – spłata zaległej raty lub odsetek wykonywana jest z datą wpływu środków, przy czym w przypadku kredytów indeksowanych, spłacanych w złotych, w równowartości kwot

wyrażonych w walucie obcej, do przeliczeń spłacanej zaległej kwoty, stosowało się kurs

sprzedaży danej waluty według Tabeli kursów, obowiązującej w Banku w dniu i w

momencie spłaty.

/ dowód: umowa o kredyt mieszkaniowy (...) nr (...) z dnia

12.05.2011 r. – k. 28-38; Ogólne warunki udzielania przez (...) kredytu

mieszkaniowego (...)– k. 39-44 /

W dniu 12.05.2011 r. powodowie udzielili Bankowi (...) S.A. pisemnego pełnomocnictwa do pobierania z ich rachunku bankowego nr (...), prowadzonego przez ten Bank, kwot należnych z tytułu zobowiązań wynikających z umowy o kredyt nr (...) z dnia 12.05.2011 r.

/ pełnomocnictwa do rachunku – k. 95-96 /

Umowa kredytu przygotowywana była w centrali Banku i przesyłana była do Oddziału przygotowana do podpisania. Nie było możliwości wprowadzania zmian do jej treści.

/ dowód: zeznania świadka A. T. – e-protokół z dnia 05.11.2021 r. 00:02:15-00:20:50 k. 263-

265 /

Kredyt został uruchomiony w następujący sposób:

- I transza – 23.05.2011 r. – 28.951,08 CHF, co stanowiło równowartość 88.350,00 PLN, wg kursu 3,0517;

- II transza – 02.11.2011 r. – 25.340,60 CHF, co stanowiło równowartość 88.350,00 PLN, wg kursu 3,4865;

- III transza – 16.03.2012 r. – 26.925,30 CHF, co stanowiło równowartość 88.350,00 PLN, wg kursu 3,2813;

- IV transza – 30.10.2012 r. – 25.465,63 CHF, co stanowiło równowartość 83.950,00 PLN, wg kursu 3,2966.

Łącznie powodowie otrzymali 349.000,00 zł.

/ dowód: zaświadczenie z dnia 02.02.2018 r. – k. 49-51; wnioski o wypłatę transz – k. 118-123;

informacja z dnia 21.10.2020 r. – k. 150; zestawienie operacji na rachunku bankowym –

k. 141-149 /

W okresie od 23.05.2011 r. do 02.10.2019 r. powodowie wpłacili na rzecz (...) S.A. następnie (...) S.A.”.

- 803,50 PLN,

- 33.288,28 CHF.

/ dowód: zaświadczenie z dnia 02.02.2018 r. – k. 49-51; zaświadczenie z dnia 02.10.2019 r. – k.

52-54; informacje o wysokości rat – k. 124-140; zestawienie operacji na rachunku

bankowym – k. 141-149 /

Na podstawie uchwał walnych zgromadzeń akcjonariuszy podjętych dnia 24.06.2014 r. oraz dnia 26.06.2014 r. (...) S.A. przejęła (...) S.A. w trybie art. 492 § 1 pkt 1 ksh z dniem 31.10.2014 r.

/ dowód: dane powszechnie dostępne – Krajowy Rejestr Sądowy nr (...)

W dniu 12.12.2017 r. powodowie wystosowali do pozwanego reklamację wraz z wnioskiem o wydanie zaświadczenia, w której zakwestionowali możliwość stosowania niedozwolonych postanowień umownych polegających na przeliczeniu wypłaconej kwoty kredytu zgodnie z kursem kupna CHF obowiązującego w Banku oraz obowiązku spłaty kredytu po przeliczeniu każdej raty z zastosowaniem kursu sprzedaży i wskazali, że kwoty już uzyskane przez Bank na ich podstawie stanowią świadczenie nienależne. Podnieśli, że domagają się zwrotu dokonanej nadpłaty oraz ustalenia dalszych rat kredytu po takim kursie, po którym dokonano przeliczenia wypłaconego kredytu.

Pismem z dnia 03.01.2018 r. pozwany odpowiedział na reklamację otrzymaną dnia 18.12.2017 r. Wskazał, że umowa jest realizowana w sposób prawidłowy i nie widzi podstaw do uwzględnienia zgłoszonych w piśmie roszczeń.

/ dowód: reklamacja z dnia 11.12.2017 r. – k. 59-60; pismo z dnia 03.01.2018 r. – k. 170-172 /

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo zasługuje na uwzględnienie praktycznie w całości.

Powodowie dochodzą ustalenia nieważności umowy kredytu (...) zawartej dnia 12.05.2011 r. z poprzednikiem prawnym pozwanego – (...) S.A. w G. oraz zwrotu świadczeń spełnionych na rzecz tego Banku i następnie pozwanego w wykonaniu ww.

umowy kredytu.

Sąd dokonał ustaleń stanu faktycznego sprawy na podstawie przedłożonych przez strony dokumentów, zeznań świadka A. T. (poprzednio S.) oraz przesłuchania powodów A. K. i M. K.. Zeznania świadka A. T. były przydatne w niewielkim zakresie, albowiem nie kojarzyła ona powodów, wskazała jedynie na pewne ogólne reguły stosowane w Banku bądź jej własny sposób obsługi klientów. Sąd pominął dowód z zeznań świadka T. C.. Świadek ten kilkakrotnie wzywany na rozprawę (w dniach: 05.11.2021 r., 10.12.2021 r. i 11.02.2022 r.), nie stawił się. Zgodnie z art. 242 ¹ kpc strona wnioskująca o przesłuchanie świadka obowiązana jest zapewnić jego stawiennictwo. Podjęcie kolejnej próby wezwania świadka prowadziłoby do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania.

Sąd pominął także dowód z opinii biegłych wnioskowane przez obie strony, uznając, iż przeprowadzenie takich dowodów jest zbędne dla rozstrzygnięcia sprawy, albowiem ocena ważności umowy kredytu z dnia 12.05.2011 r. lub abuzywności jej postanowień to ocena prawna leżąca wyłącznie w gestii Sądu, zaś wysokość świadczeń spełnionych przez powodów wynika z przedłożonych przez obie strony dokumentów: zestawień, historii rachunku kredytowego, itp.

Po zmodyfikowaniu powództwa powodowie zażądali zwrotu świadczeń spełnionych na rzecz pozwanego Banku w wykonaniu nieważnej w ich ocenie umowy kredytu mieszkaniowego (...) nr (...) z dnia 12.05.2011 r. oraz ustalenia nieistnienia stosunku prawnego mającego znajdować źródło w tejże umowie.

Ocena zasadności roszczenia powodów uzależniona jest zatem od przesądzenia kwestii ważności umowy kredytu. Powodowie zakwestionowali tę umowę, powołując się na jej sprzeczność z przepisami prawa bankowego oraz zawarcie w treści umowy postanowień niedozwolonych w rozumieniu art. 385 ¹ i nast. kc.

Uprawnione jest stanowisko powodów co do zawarcia w treści umowy z dnia 12.05.2011 r. niedozwolonych postanowień umownych w zakresie odnoszącym się do indeksacji kredytu do waluty CHF, co skutkowało nieważnością tejże umowy.

Powodowie zawarli z pozwanym umowę kredytu typu indeksowanego do waluty CHF. Zgodnie § 1 ust. 1 (...) Bank udzielił powodom kredytu w kwocie 349.000 zł z zastrzeżeniem, że ostateczna wysokość zobowiązania Kredytobiorców do spłaty wyrażona w CHF określona będzie po wypłacie całej kwoty kredytu i po przeliczeniu na tę walutę po kursie jej kupna zgodnie z Tabelą kursów obowiązującą w Banku w dniach i w momentach poszczególnych uruchomień środków. Z kolei w przypadku spłaty kredytu w złotych spłata następowała w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej, przy czym do przeliczeń wysokości rat kapitałowo-odsetkowych spłacanego kredytu stosowany był kurs sprzedaży danej waluty według Tabeli kursów obowiązującej w Banku w dniu i w momencie spłaty (§ 19 ust. 3 (...)).

Wobec powyższego w chwili zawarcia umowy kwota kredytu będąca podstawą wyliczenia rat nie została ściśle oznaczona. Docelowa suma kredytu w CHF miała dopiero wynikać z harmonogramu spłat. Uruchomienie kredytu miało nastąpić w transzach po spełnieniu kilku warunków formalnych (§ 4 ust. 5 (...)). Aczkolwiek warunki te mogły być spełnione przez kredytobiorców dość szybko, nawet tego samego dnia lub w ciągu kilku dni, to jednak w chwili zawarcia umowy nie można było jednak jednoznacznie ustalić daty, w jakiej uruchomienie kredytu miało nastąpić. Co więcej, nie można było określić dat wypłaty poszczególnych transz kredytu. Poszczególne transze były przy tym przeliczane według różnych kursów, czyli na podstawie pierwszej lub każdej kolejnej wypłaty przed ostatnią z nich kredytobiorcy także nie byli w stanie oszacować salda kredytu.

Pozwany w toku procesu w żaden sposób nie wyjaśnił ani nawet nie próbował wyjaśnić, dlaczego nie było możliwe dokonanie jednoznacznego i wiążącego przeliczenia PLN na CHF w dniu zawarcia umowy kredytu i według – uzgodnionego przez strony – kursu z tego dnia. Nic nie stało na przeszkodzie, aby w umowie kredytu dokonać przeliczenia waluty według określonego kursu, w szczególności średniego kursu NBP, albo jakiegokolwiek innego kursu – uzgodnionego z powodami.

Umowa kredytu z dnia 12.05.2011 r. pozostawiała Bankowi swobodę w zakresie wyrażenia w CHF kwoty kredytu oddanej do dyspozycji kredytobiorców, a w konsekwencji wysokości rat spłaty kredytu. Zapis o przeliczeniu sumy kredytu na CHF według kursu z dnia uruchomienia kredytu (transzy) jest zapisem pochodzącym od Banku, a nie od powodów. Nie było to z pewnością postanowienie indywidualnie uzgodnione, jako że pochodzi z wzorca umownego. Sama umowa została opracowana w centrali Banku i przekazana do podpisania w oddziale. Z zeznań powodów wynika, że nie było możliwości negocjacji postanowień umownych. Jak zeznała zaś świadek A. T., nie było możliwości zmiany umowy w zakresie (...). W umowie kredytu nie został również szczegółowo opisany mechanizm ustalania kursów kupna i sprzedaży CHF. Metoda kształtowania kursu nie została uzgodniona w ramach indywidualnej, jednostkowej umowy. Stosowanie w ogóle do jakichkolwiek przeliczeń kursu ustalanego przez Bank – bez jednoznacznego i pełnego przedstawienia w umowie kredytu metody wyliczania tego kursu poddającej się weryfikacji – może być traktowane jako niedozwolone postanowienie umowne, sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy kredytobiorcy. Miernik waloryzacji stosowany do przeliczenia świadczenia pieniężnego winien mieć charakter obiektywny, niezależny od woli jednej ze stron. Natomiast mechanizm ustalania przez bank kursów waluty, pozostawiający bankowi swobodę, jest w sposób oczywisty sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 22.01.2016 r., I CSK 149/14, OSNC 2016/11/134; z dnia 13.12.2018 r., V CSK 559/17), inaczej mówiąc jest nieuczciwy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27.02.2019 r., II CSK 19/18). Ponadto, zastosowanie innego kursu dla przeliczenia kredytu uruchamianego – kursu kupna oraz innego kursu dla przeliczenia kredytu spłacanego – kursu sprzedaży prowadzi do uzyskania przez bank dodatkowej korzyści finansowej wynikłej z różnicy między tymi kursami. Na tym polega istota tzw. spreadu walutowego.

Zakładając przeliczenie walut PLN/CHF wg średniego kursu NBP, zobowiązanie powodów wyniosłoby:

- według kursu z dnia złożenia wniosku kredytowego – 10.03.2011 r. – 3,0929 = 112.839,08 CHF;

- według kursu z dnia zawarcia umowy kredytu – 12.05.2011 r. – 3,1102 = 112.211,43 CHF;

- według kursów z dnia uruchomienia kolejnych transz kredytu:

- I – 23.05.2011 r. – 88.350,00 PLN – 3,1929 = 27.670,77 CHF,

- II – 02.11.2011 r. – 88.350,00 PLN – 3,6295 = 24.342,20 CHF,

- III – 16.03.2012 r. – 88.350,00 PLN – 3,4260 = 25.788,09 CHF,

- IV – 30.10.2012 r. – 83.950,00 PLN – 3,4279 = 24.490,21 CHF,

tj. łącznie 102.291,27 CHF.

Widać zatem, że stosując swoje kursy kupna – niższe od kursu średniego NBP – dla poszczególnych transz kredytu Bank spowodował zwiększenie zobowiązania kredytobiorców wyrażonego w walucie waloryzacji o ok. 4.300 CHF. Co więcej, każda z rat została przy tym przeliczona przez Bank według innego kursu.

Umowa kredytu nie zawiera przy tym żadnego mechanizmu chroniącego kredytobiorcę przed zaburzeniem równowagi kontraktowej na skutek zmian kursów.

Powyższe wyliczenia dokonane zostały jedynie szacunkowo, dla zobrazowania określonej tendencji, jednak już choćby takie pobieżne szacunki wskazują, że umowa kredytu z dnia 12.05.2011 r. z uwagi na zastosowany mechanizm indeksacyjny prowadzi do skutków dla powodów rażąco niekorzystnych. Przyjęte w umowie warunki indeksacji skutkują nieusprawiedliwioną dysproporcją praw i obowiązków stron umowy na niekorzyść powodów, powodującą niekorzystne ukształtowanie ich sytuacji ekonomicznej oraz ich nierzetelne traktowanie (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 03.02.2006 r., I CK 297/05; z dnia 29.08.2013 r., I CSK 660/12; z dnia 30.09.2015 r., I CSK 800/14; z dnia 27.11.2015 r., I CSK 945/14; z dnia 15.01.2016 r., I CSK 125/15, OSNC-ZD 2017/1/9).

Z uwagi na zastosowanie kursu kupna (niższego) do przeliczenia kredytu wypłaconego oraz kursu sprzedaży (wyższego) do spłaty kredytu zobowiązanie kredytobiorców staje się wyższe już w dniu wypłaty, gdyby kredyt miał zostać od razu spłacony. Suma kapitału w PLN do spłaty jest w takim przypadku z założenia wyższa od sumy kapitału udostępnionego.

Zastosowanie różnego kursu w zależności od tego, czy przeliczenie dotyczy wypłaconego kredytu czy też wysokości raty w dniu przewidzianym w harmonogramie lub dniu wpłaty należy uznać za naruszające interes konsumenta w sposób rażący, a niezależnie od tego za postanowienie umowne dotknięte sprzecznością z zasadami współżycia społecznego na zasadach ogólnych, a w konsekwencji nieważnością w rozumieniu art. 58 § 2 kc. Na potrzeby indeksacji kredytu do waluty obcej należało przyjąć kurs ustalany według tej samej jednolitej metody – albo każdorazowo kurs kupna, albo każdorazowo kurs sprzedaży albo jakąś postać kursu uśrednionego lub kursu niezależnego od stron umowy, np. kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski. Rozbieżność stosowanych kursów stanowi korzyść wyłącznie dla banku udzielającego kredytu, a nie dla kredytobiorcy będącego konsumentem. Sytuacje tego rodzaju legły zresztą u podstaw dokonania nowelizacji prawa bankowego ustawą tzw. antyspreadową z dnia 26.07.2011 r.

Trzeba przypomnieć, iż dla oceny abuzywności postanowień umownych miarodajna jest chwila zawarcia umowy (uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20.06.2018 r., III CZP 29/17, OSNC 2019/1/2).

Indeksacja kredytu nie została indywidualnie uzgodniona. We wniosku kredytowym powodowie wskazali, że wnoszą o przyznanie im kredytu w kwocie 350.000 zł. To, że kredyt miał być wyrażony ostatecznie w walucie CHF, wynika z samego formularza pochodzącego od Banku. Złożenie wniosku kredytowego o określonej treści nie jest przy tym tożsame z indywidualnym uzgodnieniem postanowień umowy kredytu.

Nie może też mieć decydującego znaczenia złożenie przez kredytobiorców – na formularzu Banku – oświadczenia o ryzyku walutowym i ryzyku zmiany stopy procentowej, a także oświadczenia o wyborze oferty kredytu indeksowanego. Możliwość samej zmiany kursu waluty jest oczywista, natomiast powodowie nie wyrazili swobodnie zgody na stosowanie kursów ustalanych przez Bank. Nie można też przyjąć, że ryzyko kursowe, immanentnie związane z istotą kredytu typu indeksowanego, zostało kredytobiorcom jednoznacznie, precyzyjnie i wyczerpująco przedstawione. Przedłożona przez pozwanego informacja o ryzykach związanych z umową kredytu indeksowanego do CHF nie spełnia wymogu przejrzystości i kompletności, ponadto nie została podpisana przez powodów. Co więcej, trzeba wskazać, iż informacja ta stanowi abstrakcyjny wzorzec, nie wiadomo, przy jakich parametrach kredytu (kapitał, oprocentowanie, liczba rat, kurs CHF, itp.) została obliczona rata w kwocie 3.395,37 PLN. Informacja nie odnosi się do kredytu wnioskowanego lub udzielonego powodom.

Nietrafne jest powoływanie się na „wybór oferty” kredytu indeksowanego. Sporządzenie przez pracownika banku lub pośrednika kredytowego symulacji kredytu czy też wstępne sprawdzenie zdolności kredytowej nie jest złożeniem oferty. Analitycy pozwanego Banku ocenili konkretny wniosek kredytowy powodów i wydali akceptację dla kredytu w kwocie 349.000 zł indeksowanego kursem CHF. Świadome dokonanie wyboru byłoby możliwe dopiero wówczas, gdyby po zweryfikowaniu wniosku i zdolności kredytowej wnioskującym przedstawiono dwie konkretne propozycje z konkretnymi warunkami (kwota kredytu, oprocentowanie, wysokość raty, itp.) i wówczas dokonaliby oni wyboru.

Z kolei na indywidualne uzgodnienie wskazywałoby przesłanie kredytobiorcom projektu

umowy ze wskazaniem, żeby się z nią zapoznali i przedstawili swoje uwagi i ewentualnie proponowane zmiany.

Wadliwe klauzule przeliczeniowe podlegają pominięciu – art. 385 ¹ § 1 i 2 kc. Jeżeli jednak dotyczą głównych świadczeń stron, umowa bez uwzględnienia tychże klauzul nie może być w ogóle wykonywana, co z kolei oznacza, iż jest ona nieważna na podstawie art. 58 § 1 kc. W aktualnym orzecznictwie sądowym przyjmowane jest stanowisko, iż klauzula indeksacyjna dotyczy głównego świadczenia stron umowy kredytu w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 kc (zob. wyroki: Sądu Najwyższego z dnia 11.12.2019 r., V CSK 382/18; z dnia 30.09.2020 r., I CSK 556/18; z dnia 28.09.2021 r., I CSKP 74/21).

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. – Prawo bankowe przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Skoro w samej umowie kredytu nie została wiążąco wskazana suma kredytu w CHF, będąca podstawą wyliczenia rat, czyli umowa kredytu pozostawiała bankowi swobodę w zakresie wyrażenia w CHF kwoty kredytu oddanej do dyspozycji kredytobiorców, a w konsekwencji wysokości rat spłaty kredytu, to znaczy że umowa ta wadliwie określała zobowiązanie kredytobiorców do zwrotu otrzymanej sumy, a przez to nie zawierała prawidłowo oznaczonych wszystkich niezbędnych elementów umowy kredytu przewidzianych w art. 69 ust. 1 prawa bankowego. To zaś uzasadnia stwierdzenie nieważności tej umowy.

Co do zasady samo przeliczenie kredytu wyrażonego nominalnie w złotych polskich według oznaczonego kursu waluty obcej można uznać za dopuszczalne i zgodne z ustawą. Według art. 358 ¹ § 2 kc strony umowy, w szczególności umowy kredytu, mogą zastrzec, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego miernika wartości (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25.03.2011 r., IV CSK 377/10; z dnia 18.05.2016 r., V CSK 88/16; z dnia 08.12.2006 r., V CSK 339/06). Tenże miernik może być rozumiany jako wskaźnik w ogóle mający inny charakter albo jako waluta obca w stosunku do waluty zobowiązania – skoro ustawodawca dopuszcza miernik waloryzacji inny niż pieniądz, to znaczy, że dopuszcza także inny pieniądz (walutę) niż pieniądz polski (waluta polska). Świadczenie pieniężne może zatem zostać zwaloryzowane według przewidzianego w umowie kryterium – przeciętnego wynagrodzenia, stopy inflacji, kursu złota, średniej ceny zboża albo jakichkolwiek innego wskaźnika gospodarczego, a także przeliczenie świadczenia pieniężnego wyrażonego nominalnie w złotych polskich może nastąpić według kursu innej waluty. Indeksacja kredytu do waluty obcej jest postacią takiej właśnie waloryzacji umownej. Waloryzacja świadczenia pieniężnego zmierza do urealnienia jego wartości poprzez odwołanie do obiektywnych, niezależnych od stron transakcji kryteriów. Także w przypadku umów kredytu takie urealnienie może znaleźć zastosowanie. Waloryzacja kwoty nominalnej kredytu jest niezależna od ustaleń dotyczących odsetek umownych (kapitałowych), które w przypadku umowy kredytu stanowią wynagrodzenie banku za wykorzystanie przez kredytobiorcę udostępnionych mu środków pieniężnych, w przeciwieństwie do odsetek za opóźnienie pełniących właśnie funkcję waloryzacyjną obok funkcji represyjnej.

Regulacje dotyczące kredytu indeksowanego do waluty obcej zostały wprowadzone do art. 69 ust. 2 pkt 4a i ust. 3 pr. bank. z dniem 26.08.2011 r. na mocy ustawy z dnia 26.07.2011 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe i niektórych innych ustaw (tzw. ustawy antyspreadowej). Nie oznacza to jednak, iż przed tą datą zawarcie umowy kredytu tego rodzaju było niedopuszczalne. Przeciwnie, możliwość zawarcia umowy kredytu zawierającej tego rodzaju postanowienia mieściła się w ramach ogólnej swobody kontaktowania przewidzianej w art. 353 ¹ kc (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 29.04.2015 r., V CSK 445/14; z dnia 22.01.2016 r., I CSK 1049/14).

Jednakże prawidłowa, dopuszczalna i zgodna z prawem waloryzacja świadczenia wymagałaby jednoznacznego, precyzyjnego oznaczenia miernika waloryzacji przewidzianego w treści umowy. Oznacza to, że przeliczenie sumy kredytu w PLN na CHF musiałoby zostać dokonane od razu, według uzgodnionego przez strony kursu, nie zaś odroczone w czasie na dzień nieznany w chwili zawarcia umowy i pozostawione swobodzie Banku.

Nie ma żadnego znaczenia, czy kurs ustalany przez Bank miał tzw. „rynkowy” charakter, jeżeli nie został opisany w umowie kredytu.

Treść klauzuli umowy kredytu zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem ustalającej cenę zakupu i sprzedaży waluty obcej, do której kredyt jest indeksowany, powinna, na podstawie jasnych i zrozumiałych kryteriów, umożliwić właściwie poinformowanemu oraz dostatecznie uważnemu i racjonalnemu konsumentowi zrozumienie sposobu ustalania kursu wymiany waluty obcej stosowanego w celu obliczenia kwoty rat kredytu, w taki sposób, aby konsument miał możliwość w każdej chwili samodzielnie ustalić kurs wymiany stosowany przez przedsiębiorcę (wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 18.11.2021 r., C-212/20).

W świetle aktualnego orzecznictwa nie powinno budzić wątpliwości, iż postanowienia wprowadzające mechanizm indeksacyjny mają charakter niedozwolony, uznaje się bowiem, iż określenie wysokości należności obciążającej konsumenta z odwołaniem do tabel kursów ustalanych jednostronnie przez bank, bez wskazania obiektywnych kryteriów, jest nietransparentne, pozostawia pole do arbitralnego działania banku i w ten sposób obarcza kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem oraz narusza równorzędność stron (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 11.12.2019 r. V CSK 382/18; z dnia 30.09.2020 r., I CSK 556/18; z dnia 02.06.2021 r., I CSKP 55/21).

Nie ma przy tym możliwości oddzielenia klauzuli kursowej (czyli ściśle rodzaju stosowanych

kursów) od samej klauzuli indeksacyjnej, bowiem są one powiązane między sobą, a także z pozostałymi postanowieniami umowy. Umowa dotyczyła kredytu indeksowanego, dodatkowo jej istotnym elementem było też oprocentowanie bazujące na wskaźniku odnoszącym się do waluty CHF.

Dokonując spłaty kredytu bezpośrednio w walucie CHF powodowie uwolnili się od skutków wyłącznie wadliwości mechanizmu indeksacyjnego na etapie spłaty kredytu, natomiast nie usunęli w ten sposób skutków wadliwości pierwotnej, przy wypłacie transz.

Konsekwencją powyższych wadliwości umowy kredytu z dnia 12.05.2011 r. jest eliminacja postanowień indeksacyjnych, prowadząca do upadku tej umowy w całości.

W aktualnym orzecznictwie sądowym prezentowany jest pogląd, że art. 385 ¹ § 2 k.c. wyłącza stosowanie art. 58 § 3 k.c., co uzasadnia stanowisko, że nieuczciwe postanowienia indeksacyjne nie powinny być zastępowane innym mechanizmem przeliczeniowym opartym na przepisach kodeksu cywilnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27.11.2019 r., II CSK 483/18). W takiej sytuacji co do zasady wykluczona jest możliwość zmiany przez sąd treści nieuczciwych warunków zawartych w umowie. Działania sądu w razie stwierdzenia klauzuli abuzywnej mają mieć charakter sankcyjny, co oznacza osiągnięcie skutku zniechęcającego profesjonalnych kontrahentów zawierających umowy z konsumentami do zamieszczania w umowach z nimi nieuczciwych postanowień umownych. Skutek ten nie mógłby zostać osiągnięty, gdyby umowa mogła zostać uzupełniona w niezbędnym zakresie przez sąd krajowy przez wprowadzenie do umowy warunków uczciwych. Kontrahent konsumenta niczym by bowiem nie ryzykował, narzucając nieuczciwe postanowienia umowne, skoro mógłby liczyć na to, że sąd uzupełni umowę przez wprowadzenie uczciwych warunków, które powinny być przez niego zaproponowane od razu. W konsekwencji zastąpienie przez sąd klauzul abuzywnych np. kursem średnim waluty obcej z dnia wymagalności roszczenia ogłaszanym przez NBP, należy wykluczyć, jako sprzeczne z celem założonym w art. 6 ust. 1 Dyrektywy Rady nr 93/13/EWG z dnia 05.04.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Ryzyko przedsiębiorcy stosującego abuzywne klauzule byłoby bowiem w razie ich eliminacji ze stosunku umownego niewielkie i nie zniechęcałoby przedsiębiorców do stosowania nieuczciwych klauzul w przyszłości. Jeżeli sąd krajowy uzna, że zgodnie z odpowiednimi przepisami obowiązującego prawa utrzymanie w mocy umowy bez zawartych w niej nieuczciwych postanowień nie jest możliwe, art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13 nie stoi na przeszkodzie stwierdzeniu, że ta umowa nie może dalej obowiązywać bez takich warunków i wtedy sąd powinien orzec jej unieważnienie (wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 03.10.2019 r., C-260/18). Wola konsumenta, który uważa, iż stwierdzenie nieważności całej umowy nie jest dla niego niekorzystne, przeważa nad wdrożeniem systemu ochrony, takiego jak zastąpienie nieuczciwego postanowienia i utrzymanie umowy w mocy (wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 03.10.2019 r. C-260/18).

Reasumując powyższe, usprawiedliwione jest stanowisko powodów co do nieważności umowy kredytu nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) zawartej pomiędzy powodami a pozwanym w dniu 12.05.2011 r. W takiej sytuacji nie zachodzi potrzeba dokonywania oceny relacji stron z punktu widzenia roszczeń zgłoszonych jako ewentualne.

Zgodnie z art. 189 kpc powód może żądać ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, jeżeli ma w tym interes prawny.

Powództwo o ustalenie stosunku prawnego lub prawa może zostać uwzględnione wtedy, gdy spełnione są dwie przesłanki merytoryczne: interes prawny oraz wykazanie prawdziwości twierdzeń powoda o tym, że dany stosunek prawny lub prawo rzeczywiście istnieje. Pierwsza z tych przesłanek warunkuje określony skutek tego powództwa, decydując o dopuszczalności badania i ustalania prawdziwości twierdzeń powoda, wykazanie zaś istnienia drugiej z tych przesłanek decyduje o kwestii zasadności powództwa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27.06.2001 r., II CKN 898/00).

Interes prawny w rozumieniu art. 189 kpc oznacza potrzebę prawną, wynikającą z sytuacji prawnej, w jakiej znajduje się powód. Może wynikać z bezpośredniego zagrożenia prawa powoda lub zmierzać do zapobieżenia temu zagrożeniu. Interes prawny występuje także wtedy, gdy istnieje niepewność stanu prawnego lub prawa, mająca charakter obiektywny. Powód musi udowodnić, że ma interes prawny w wytoczeniu powództwa przeciwko konkretnemu pozwanemu, który przynajmniej potencjalnie stwarza zagrożenie dla jego prawnie chronionych interesów, a sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego praw przez definitywne zakończenie istniejącego między stronami sporu lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu w przyszłości takiego sporu, tj. obiektywnie odpadnie podstawa jego powstania. Na takie cechy roszczenia o ustalenie z art. 189 kpc wskazywał wielokrotnie Sąd Najwyższy, m.in. w wyrokach: z dnia 30.10.1990 r., I CR 649/90; z dnia 08.05.2000 r., V CKN 29/00; z dnia 04.10.2001 r., I CKN 425/00; z dnia 01.04.2004 r., II CK 125/03; z dnia 18.06.2009 r., II CSK 33/09; z dnia 18.03.2011 r., III CSK 127/10; z dnia 09.02.2012 r., III CSK 181/11, OSNC 2012/7-8/101; z dnia 14.03.2012 r., II CSK 252/11; z dnia 29.03.2012 r., I CSK 325/11; z dnia 19.09.2013 r., I CSK 727/12. Inaczej mówiąc, przez interes prawny w procesie cywilnym należy rozumieć obiektywną w świetle obowiązujących przepisów prawnych, to jest wywołaną rzeczywistym narażeniem lub zagrożeniem określonej sfery prawnej, potrzebę uzyskania określonej treści wyroku (T. Rowiński, Interes prawny w procesie cywilnym i w postępowaniu nieprocesowym, Warszawa 1971, s. 26). Osoba zainteresowana może dochodzić roszczenia o ustalenie, jeśli nie może uzyskać jakiejkolwiek innej ochrony, w jakikolwiek inny sposób, niż poprzez uzyskanie i przedłożenie wyroku ustalającego istnienie lub nieistnienia prawa lub stosunku prawnego. O istnieniu interesu prawnego w rozumieniu art. 189 kpc decyduje faktyczna, konkretna potrzeba ustalenia. Potrzeba ta zaś niewątpliwie występuje wówczas, kiedy ustalenie prowadzi do definitywnego rozwiązania problemów powoda i chroni jego również na przyszłość przed posunięciami strony przeciwnej.

Biorąc pod uwagę fakt, iż umowa kredytu została zawarta na okres 360 miesięcy, czyli 30 lat, tj. od dnia 12.05.2011 r. do dnia 12.04.2041 r., należy uznać, że zachodzi niepewność sytuacji prawnej powodów wymagająca wiążącego rozstrzygnięcia. Ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wskutek nieważności umowy kredytu zwalnia powodów z obowiązku dalszego uiszczania kolejnych rat kredytu i otwiera drogę do ostatecznego rozliczenia kredytu.

Uzasadnione jest skonstruowanie roszczenia jako ustalenia nieistnienia stosunku prawnego kredytu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 06.11.2015 r., II CSK 56/15), albowiem kredyt długoterminowy jest stosunkiem prawnym o charakterze trwałym (ciągłym), niekonsumującym się jednorazowo przez samo zawarcie umowy.

W tej sprawie spełnione zostały przesłanki ustalenia nieistnienia stosunku kredytu na podstawie art. 189 kpc, tj. posiadanie przez powodów interesu prawnego w żądaniu takiego ustalenia oraz zaistnienie nieważności umowy stanowiącej źródło tegoż stosunku prawnego w postaci jej sprzeczności z prawem (art. 58 § 1 kc).

Sąd ustalił zatem (pkt I wyroku), że pomiędzy stronami nie istnieje stosunek prawny wynikający z umowy kredytu nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) zawartej dnia 12.05.2011 r. pomiędzy (...) S.A. w G. a A. K. i M. K..

W konsekwencji stwierdzenia nieważności umowy kredytu powodowie mogli domagać się zwrotu świadczenia nienależnie spełnionego w wykonaniu tejże umowy, tj. zwrotu kwot przekazanych pozwanemu.

Zgodnie z art. 405 kc w zw. z art. 410 § 1 kc kto spełnił świadczenie nienależne, obowiązany jest do jego zwrotu. Zgodnie zaś z art. 410 § 2 kc świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Powodowie ograniczyli dochodzone roszczenie do sumy spłat dokonanych w okresie od dnia 23.05.2011 r. do dnia 02.10.2019 r., tj. kwot 803,50 zł i 33.288,28 CHF.

Zobowiązanie do zwrotu świadczenia nienależnego należy do tzw. zobowiązań bezterminowych, w których termin spełnienia świadczenia nie jest z góry oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, wobec czego spełnienie winno nastąpić niezwłocznie po wezwaniu do wykonania zgodnie z art. 455 kc. Niezwłoczne spełnienie świadczenia pieniężnego w rozumieniu art. 455 kc oznacza z reguły spełnienie go w terminie 14 dni (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.05.1991 r., II CR 623/90; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 20.03.2012 r., I ACa 191/11).

Odsetki za opóźnienie w zapłacie żądanych kwot 803,50 zł i 33.288,28 CHF przypadają od dnia 21.10.2020 r., tj. po upływie 14 dni od doręczenia pozwanemu odpisu pozwu (w dniu 06.10.2020 r. – k. 66). Powodowie zażądali odsetek od dnia 12.01.2018 r., nie wykazali jednak, aby przed tą datą skutecznie wezwali pozwanego do zapłaty. Powodowie skierowali do pozwanego reklamację dotyczącą spornej umowy kredytu, ale nie zawiera ona wezwania do zapłaty konkretnej, żądanej przez powodów sumy pieniężnej.

Sąd zasądził zatem (pkt II wyroku) od pozwanego na rzecz powodów 803.50 zł oraz 33.288,20 wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od obu kwot od dnia 21.10.2020 r. do dnia zapłaty.

Za nietrafny należy uznać zarzut przedawnienia roszczenia. Ponieważ zobowiązanie do zwrotu świadczenia nienależnego jest zobowiązaniem bezterminowym, którego wymagalność zależy od wezwania do zapłaty, zastosowanie znajduje art. 120 kc, zgodnie z którym, jeżeli wymagalność zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Należy zatem rozważyć, kiedy powodowie mogli najwcześniej skierować do pozwanego wezwanie do zapłaty. W ocenie Sądu Okręgowego stan taki zaistniał wówczas, gdy pojawiły się w opinii publicznej, w prasie, itp. szerzej prezentowane poglądy co do możliwych wadliwości umów kredytów indeksowanych lub denominowanych do CHF, czy też po wejściu w życie ustawy antyspreadowej, a zatem około 2011 r. W takim wypadku do dnia wniesienia pozwu nie minął okres 10 lat. Termin przedawnienia roszczeń restytucyjnych konsumenta wobec przedsiębiorcy opartych na postanowieniach nieuczciwych rozpoczyna swój bieg od chwili, gdy powziął on wiedzę co do nieuczciwego charakteru warunków umownych (por. wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej: z dnia 09.07.2020 r., C-698/18 i C-699/18; z dnia 22.04.2021 r., C-485/19), albo w chwili, kiedy umowa stała się trwale bezskuteczna, czyli kiedy konsument stanowczo wyraził wolę jej unieważnienia (zob. uchwałę składu Sądu Najwyższego z dnia 07.05.2021 r., III CZP 6/21, OSNC 2021/9/56). Można jeszcze dodać, iż według niektórych prezentowanych w doktrynie i orzecznictwie poglądów nawet sama spłata pożyczki lub kredytu nie jest świadczeniem okresowym, gdyż spłacający spełnia jedno z góry oznaczone świadczenie tworzące jedną całość, ale tylko rozłożone w czasie, nie zaś szereg świadczeń równorzędnych (zob. B. Kordasiewicz w: System Prawa Cywilnego. Tom 2. Prawo cywilne – część ogólna, W-wa 2002, s. 548-549; wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 10.09.1970 r., I CR 329/70, PUG 70/12, oraz z dnia 02.10.1998 r., III CKN 578/98; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 17.01.2018 r., I ACa 705/17). Skoro spłata kredytu nie jest świadczeniem okresowym, to rozliczenie tej spłaty w wyniku stwierdzenia nieważności umowy tym bardziej nie może mieć takiego charakteru. Z tych przyczyn roszczenie kredytobiorcy przedawnia się w ogólnym sześcio- lub wcześniej dziesięcioletnim terminie przewidzianym w art. 118 kc – z uwzględnieniem dyspozycji art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13.04.2018 r. o zmianie kodeksu cywilnego. Całkowicie chybione było odwołanie się pozwanego do art. 731 kc regulującego przedawnienie roszczeń z umowy rachunku bankowego.

Ponieważ powodowie konsekwentnie wskazywali na nieważność umowy kredytu, realizując uprawnienie przysługujące im jako konsumentom poszukującym ochrony na drodze sądowej (por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 03.10.2019 r., C-260/18), nie było potrzeby dokonywania oceny relacji stron z punktu widzenia roszczeń zgłoszonych jako ewentualne. Z przedstawionych już względów nie ma podstaw do rozliczenia kredytu przy wykorzystaniu kursu średniego NBP, jako że możliwość przeliczenia kredytu według kursu średniego NBP została istotnie podważona (por. wskazane wyroki TSUE: z dnia 03.10.2019 r., C-260/18; z dnia 18.11.2021 r., C-212/20).

W pozostałym zakresie (dotyczącym wyłącznie części żądanych odsetek) powództwo jako nieusprawiedliwione podlegało oddaleniu.

Brak jest podstaw do zasądzenia należności na rzecz powodów solidarnie. Powodowie z tytułu kondykcji nie są wierzycielami solidarnymi, jako że nie przewiduje tego żaden przepis ustawy.

O kosztach postępowania sąd orzekł w myśl art. 100 zd. drugie kpc, przyjmując że powodowie ulegli jedynie w nieznacznej części swojego żądania, co uzasadnia przyznanie im zwrotu kosztów procesu w całości. Koszty te obejmują: opłatę sądową od pozwu – 1.000 zł, wynagrodzenie pełnomocnika procesowego ustalone zgodnie z § 2 pkt 6 w zw. z § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – 5.400 zł oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa – 17 zł, tj. łącznie 6.417 zł. Stosownie do art. 98 § 1 ¹ kpc do kosztów tych dolicza się odsetki ustawowe za opóźnienie.

Mając powyższe na uwadze, Sąd podjął rozstrzygnięcia zawarte w sentencji wyroku.