Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia del. Henryk Walczewski

Protokolant: Stażysta Adam Gałecki

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2023 r. w Warszawie, na rozprawie

sprawy z powództwa: W. O. i J. O.

przeciwko: (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W.

o zapłatę i ustalenie

1.  Oddala powództwo o ustalenie

2.  Oddala powództwo o zapłatę

3.  Zasądza od strony powodowej W. O. i J. O. na rzecz strony pozwanej (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W. zwrot kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 10 817 zł (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) z odsetkami za opóźnienie od dnia prawomocności orzeczenia do dnia zapłaty, w czym mieści się opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł.

Sygn. XXVIII C 6470/22

U z a s a d n i e n i e w y r o k u

z dnia 14 listopada 2023 r

Pozwem przeciwko pozwanemu (...) Bank Spółka Akcyjna w W. z dnia 17 marca 2022 r. (data stempla pocztowego na k 62) strona powodowa w osobach W. O. i J. O. wniosła o ustalenie nieważności umowy kredytu walutowego z dnia 8 grudnia 2008 r. nr. (...) w całości i zapłatę kwoty 53 721, 81 CHF lub równowartość tej kwoty po przeliczeniu na walutę krajową - 203 010, 37 zł. Żądanie zapłaty stanowi zwrot dokonanych rat kapitałowo – odsetkowych, które powodowie uznają za świadczenie nienależne wobec ich twierdzeń o nieważności umowy. Ponadto pozew zawiera żądanie ewentualne w postaci uznania częściowej nieważności powyższej umowy, oraz zasądzenia kwoty 82 013, 20 zł jako różnicy pomiędzy ratami zapłaconymi przez powodów na rzecz pozwanego banku, a kwotą którą powodowie sami sobie ustalili z pominięciem wskazanych przez siebie postanowień umowy, które uznają za niedozwolone. Są to postanowienia o indeksacji kredytu kursem franka szwajcarskiego oraz stosowanie przez bank Tabeli kursów. Obok żądania głównego i żądania ewentualnego, strona powodowa w pozwie wnosi o zasądzenie odsetek za opóźnienie i zwrot kosztów procesu. Wraz z pozwem przedstawione zostały dowody w postaci dokumentów, a w szczególności umowa kredytu wraz z aneksem i regulaminem oraz zaświadczenie banku o wysokości wpłat dokonanych przez stronę powodową na poczet spornej umowy kredytu. W obszernym uzasadnieniu zostały wyjaśnione żądania pozwu, w tym wskazane postanowienia umowy jakie strona powodowa uznaje za abuzywne, wraz z objaśnieniem przyczyn abuzywności oraz przesłanek dla których umowa po ich wyeliminowaniu staje się niemożliwa do wykonania, czyli jest bezskuteczna (nieważna) w całości.

W odpowiedzi na pozew z dnia 18 stycznia 2023 r. (data stempla pocztowego k 358) pozwany bank wniósł o oddalenie powództwa w całości za przyznaniem kosztów procesu, kwestionując powództwo co do zasady i co do jego wysokości. Pozwany zaprzeczył głównym twierdzeniom pozwu co do abuzywności i nieważności postanowień umownych wskazanych w pozwie. W szczególności pozwany zaprzeczył aby w umowie znalazły się zabronione postanowienia umowne, strona powodowa nie została właściwie poinformowana – a tym samym że umowa jest bezskuteczna (nieważna) z przyczyn podanych w pozwie. Pozwany Bank wskazuje że celem umowy było uzyskanie kredytu dla powodów oprocentowanego stawką LIBOR a pozew został wniesiony w celu uniknięcia negatywnych skutków zmiany kursu PLN/CHF.

Pozwany bank wskazuje że zaskarżona umowa polegała na udostępnieniu kredytu w walucie CHF na Rachunku (...), przez który to rachunek była obsługiwana spłata kredytu w Banku (...) SA, który kredytu udzielił jako poprzednik prawny strony pozwanej.

Tym samym pozwany Bank kwestionuje interes prawny w wytoczeniu powództwa przez powodów, wskazując że strona powodowa może być ewentualnie uprawniona do dalej idącego żądania zapłaty, jeżeli uważa że kurs waluty zastosowany do spłaty rat był za wysoki i powodował zawyżenie wysokości rat (tzw. „nadpłatę”). Ponadto pozwany bank wskazuje brak możliwości zmiany umowy poprzez tzw. „odfrankowienie” tzn. uznania że umowa kredytu jest umową złotową opartą na stawce LIBOR, ponieważ zasady stawek referencyjnych LIBOR/ SARON nie przewidują ich stosowania do waluty PLN.

W odpowiedzi na pozew przywołane zostało obszernie orzecznictwo sądów krajowych, oraz SN i TSUE, oraz przedstawiona kompletna dokumentacja kredytowa w tym wniosek kredytowy wraz z oświadczeniami powodów jako kredytobiorców.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

W dniu 8 grudnia 2008 r. strona powodowa w osobach W. O. i J. O. zawarła z poprzednikiem prawnym strony pozwanej Bank (...) SA w W. umowę kredytu budowlanego w walucie wymienialnej z przeznaczeniem na finansowanie budowy wskazanego w umowie lokalu mieszkalnego (§ 1.3). Jak wskazane zostało w tytule umowy, kredyt został udzielony w walucie wymienialnej, którą zgodnie z § 1 umowy jest CHF a kwota udzielonego kredytu to 122 477, 5o CHF. Postanowienia umowy nie przewidywały w żaden sposób indeksacji lub waloryzacji kwoty kredytu wyrażonej w CHF do złotego w związki z celem kredytu jakim było finansowanie budowy lokalu mieszkalnego wskazanego w § 1 pkt. 3 umowy. W § 2 pkt 2 wskazane zostało, że kreydt zostanie wypłacony jednorazowo i bezgotówkowo na rzecz dewelopera, po spełnieniu warunków przewidzianych w dalszej części § 2 - w tym złożeniu przez kredytobiorcę dyspozycji wypłaty kredytu zgodnie z obowiązującym w banku wzorem. Okres kredytowania ustalono do dnia 8 grudnia 2038 roku (§ 1 pkt 2), na 360 miesięcy, a tytułem zabezpieczenia była hipoteka na kredytowanej nieruchomości i ubezpieczenia (§ 6). Co do spłaty kredytu, w umowie postanowiono w § 4, że kredytobiorca zobowiązuje się do spłaty rat kredytu w terminach określonych w ust 3, a walutą płatności jest złoty, przy czym zmiana kursu waluty wpływa na wysokość salda kredytu i raty kapitałowo odsetkowej. Raty są miesięczne, równe kapitałowo odsetkowe (§ 4 pkt 2). W celu spłaty kredytobiorca był zobowiązany do zasilania osobnego rachunku nr (...), a spłata następowała poprzez obciążenie tego rachunku na podstawie pisemnej dyspozycji kredytobiorcy. Dalsze postanowienia można znaleźć w Regulaminie, do którego odsyła § 17 pkt 1 umowy. Zgodnie z § 37 pkt 1 Regulaminu, kredyty w walutach wymienialnych wypłacane są w złotych przy zastosowaniu kursu kupna waluty obowiązującego w banku. Zgodnie z § 37 pkt 2 spłata kredytu udzielonego w walucie wymienialnej następuje w złotych, przy zastosowaniu kursu sprzedaży waluty obowiązującego w banku w chwili spłaty.

Aneksem nr (...) z dnia 20 grudnia 2012 r. strony postanowiły że dalsza spłata kredytu następować będzie w walucie kredytu CHF poprzez wpłaty na konto podane w § 1 Aneksu.

Dowód: umowa z dnia 8 grudnia 2008 r. wraz z regulaminem i Aneks nr (...) na k 37 – 53

Jeszcze przed zawarciem spornej umowy, wraz z wnioskiem kredytowym strona powodowa podpisała „Oświadczenie o ponoszeniu ryzyka walutowego i zmiennej stopy procentowej dla kredytów i pożyczek hipotecznych”, w którym jako kredytobiorca oświadczyła m.in., że jest świadoma ponoszenia ryzyka kursowego związanego z wahaniem kursów waluty, do której indeksowany jest kredyt, ryzyko kursowe ma wpływ na wysokość zobowiązania względem Banku wynikającego z umowy o kredyt oraz na wysokość rat spłaty kredytu. Do tego oświadczenia nie została załączona żadna informacja pozwalająca kredytobiorcy zapoznać się ze skutkami zmiany kursu waluty kredytu na jego osobistą sytuację jako kredytobiorcy, tj. zmianę wysokości raty i salda zadłużenia

Dowód: oświadczenie k. 156

Bank stosownie do zawartej umowy wypłacił stronie powodowej jako kredytobiorcy, na rachunek dewelopera kwotę kredytu w wysokości wskazanej w zaświadczeniu banku. Nadto w oparciu o umowne zasady spłaty kredytu, strona powodowa dokonała wpłat tytułem spłaty rat na kapitał i odsetki w kwotach i wysokości podanych w zaświadczeniu banku z dnia 15 lutego 2022 r.

Dowód: zaświadczenie banku na k 54 – 57

Strona powodowa wnosiła też o zawezwanie do próby ugodowej przed Sądem Rejonowym dla Warszawy Woli wnioskiem z dnia 5 listopada 2018 r. ale do ugody nie doszło (sygn. Sądu II Co 3114/18

Dowód: wniosku i protokołu sądowego na k 58 – 61

Na rozprawie w dniu 14 listopada 2023 r. strony były zainteresowane sporem.

Dowód: protokół z dnia 14 listopada 2023 r.

Pełnomocnik strony pozwanej nie kwestionował kwot podanych w pozwie pod względem rachunkowym jako zgodnych z zaświadczeniem banku.

Zmierzając do wyjaśnienia sytuacji prawnej strony powodowej, aby udzielić jej o tym pouczenia mając na względzie że ma ona status konsumenta - Przewodniczący odebrał od pełnomocnika pozwanego oświadczenie o treści roszczeń wzajemnych wywołanych ewentualnym unieważnieniem umowy w całości. Strona pozwana wyjaśniła, że bank będzie domagać się zwrotu kapitału i wynagrodzenia za jego korzystanie.

Mając powyższe na względzie, powodowie zostali pouczeni przez Sąd jako konsumenci o obowiązku zwrotu wzajemnych świadczeń w przypadku upadku umowy na podstawie art. 494 k.c. , oraz co do innych roszczeń jakie może podnosić pozwany bank przez wniesienie pozwu, a także odpowiedzialności za koszty związane z wnoszeniem kolejnych pozwów służących rozliczeniu między stronami.

Strona powodowa zrozumiała pouczenie, a następnie oświadczyła Sądowi że wyraża wolę uznania umowy za nieważną w całości.

Nadto powodowie zostali przesłuchani w celu objaśnienia okoliczności w jakich doszło do zawarcia umowy kredytu, zaakceptowania warunków umowy, poinformowania o ryzyku kursowym i zmianie wysokości zadłużenia wyrażonej w PLN. .

Dowód: protokół z dnia 14 listopada 2023 r.

Powyższy stan faktyczny, Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy, które nie pozostawały ze sobą w sprzeczności i których autentyczności oraz zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, nie zakwestionowała skutecznie żadna ze stron niniejszego postępowania. W szczególności dotyczy to dokumentów w postaci umowy kredytu zawartej między stronami, regulaminu, zaświadczenia banku oraz oświadczeń składanych przez strony.

Jako wiarygodne Sąd ocenił zeznania powodów, którzy w sposób rzeczowy i konkretny przedstawili okoliczności towarzyszące zawieraniu przez nich umowy z pozwanym bankiem.

Sąd nie uwzględnił złożonych przez strony dokumentów ze stanowisk zajmowanych przez różne instytucje i organy państwowe, wyroków sądowych i artykułów, ponieważ są to dowody, które nie odnoszą się do wyjaśnienia stanu niniejszej sprawy. Obojętne z punktu widzenia rozstrzygnięcia roszczeń przedmiotowego pozwu o ustalenie i zapłatę - są oceny lub opinie podmiotów trzecich - wydawane co do zagadnień o charakterze ogólnym, niezwiązanym bezpośrednio z przedmiotem niniejszego sporu. Stanowiska i opinie prawne powoływane przez strony w charakterze dowodów, nie mogą służyć do wykazania konkretnych faktów, mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a co najwyżej do wzmocnienia i wsparcia prezentowanej argumentacji prawnej. Zgodnie z art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu są fakty, a w sprawie o ustalenie nieważności kredytu walutowego powinny dotyczyć kwestii dotyczących danej umowy; zamieszczonych w niej postanowień oraz czynności które doprowadziły do jej zawarcia.

Postanowieniem z dnia 14 listopada 2023 r. wydanym na rozprawie, Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 3 i 5 k.p.c. postanowił pominąć wskazany w pozwie dowód z opinii biegłego, a także oddalił wnioski dowodowe ze świadków wnioskowanych w odpowiedzi na pozew oraz opinii biegłego w zakresie wskazanym w odpowiedzi na pozew, jako nieprzydatne i zmierzające do przedłużenia sprawy, ponieważ mające wykazać fakty bezsporne, tudzież udowodnione już przez wnioskodawców w niniejszej sprawie, a tym samym powodujące znaczne przedłużenie postępowania oraz uniemożliwiające rozpoznanie sprawy na pierwszej rozprawie (art. 206 ¹ k.p.c.) .

Okoliczności co do przebiegu spotkań z przedstawicielem banku, zakresu pouczeń i informacji przekazanych na temat kredytu hipotecznego, dokumentów podpisanych przez stronę powodową w chwili zawarcia umowy – a więc ustalenia w jakim zakresie strona powodowa miała możliwość negocjowania warunków umowy, a w jakim musiała przystać na niepodlegające negocjacjom postanowienia wzorca umownego przedstawionego przez bank - zostały wykazane na rozprawie w oparciu o wyjaśnienia stron oraz dokumenty załączone do akt sprawy.

Tezy dowodowe pozwanego banku, dotyczyły w tym zakresie wyłącznie przedstawienia przez ww. osoby ogólnych założeń procedur udzielania kredytów hipotecznych obowiązujących w banku oraz okoliczności związanych z wykonywaniem spornej umowy, co jednak było bez znaczenia zarówno dla oceny ważności umowy łączącej strony, jak i dla oceny ewentualnego niedozwolonego charakteru niektórych jej po stanowień, które to kwestie dostatecznie wyjaśnił pozwany w odpowiedzi na pozew oraz strona powodowa zeznając jako strona na rozprawie.

W niniejszej sprawie pominięcie dowodu z opinii biegłego było spowodowane również i tym, że przedmiotowy dowód miał wykazać świadczenie ewentualne, czyli fakty nieistotne dla finalnego rozstrzygnięcia sporu zawisłego w niniejszej sprawie, ze względu na rozstrzygnięcie co do roszczenia głównego strony powodowej w zakresie roszczenia o zapłatę oraz ustalenia że istnieje stosunek prawny wynikający ze wskazanej umowy kredytu.

Sąd miał na względzie brak zarzutów ze strony pozwanej, wskazujących na błędne sumowanie kwot podanych w pozwie jako wpłat powodów do pozwanego banku. Wspomniana czynność nie wymagała posiadania przez Sąd żadnej wiedzy specjalnej, w tym z zakresu rachunkowości. Sąd uznał, że angażowanie biegłego sądowego do weryfikacji poprawności kwot podanych w zaświadczeniu banku jest zbędne. Ponadto Sąd miał na względzie, że pełnomocnik strony pozwanej na pytanie Sądu na początku rozprawy nie sprecyzował zarzutów co do wysokości kwoty żądanej w pozwie, oraz nie kwestionował zaświadczenia banku – co zobowiązuje i upoważnia Sąd do zastosowania art. 229 i 230 k.p.c.

Dowód: protokół z dnia 14 listopada 2023 r.

Co do konsumenckiego charakteru przedmiotowej umowy kredytu, Sąd uznał wyjaśnienia strony powodowej, która wyjaśniła że zakupiona za sporny kredyt nieruchomość posłużyła zaspokojeniu jej potrzeb mieszkaniowych. Jak to wynika z zeznań na rozprawie, strona powodowa zawierając umowę nie miała doświadczenia w sprawach kredytów. Dokonała wyboru kredytu walutowego, kierując się jego dostępnością ponieważ nie miała zdolności do kredytu złotowego. Przedstawiono powodom gotową umowę do podpisania, nie analizowano jej treści, zmiany wysokości zadłużenia, ryzyka walutowego, spreadu itd.

Sąd pominął dowód ze świadków, ponieważ okoliczności konieczne do rozstrzygnięcia są związane z treścią umowy. W niniejszej sprawie przedmiotem oceny w zakresie żądania głównego, pozostaje treść umowy pisemnej i abuzywność postanowień wskazanych w pozwie. Nie mają istotnego znaczenia szczegółowe informacje, jak przebiegały spotkania z przedstawicielem banku, w jaki sposób przekazano pouczenia i informacje na temat produktu – kredytu hipotecznego. Zgodnie z zasadą pisemności umowy, powinny się one znajdować w dokumentach jakie kredytobiorca otrzymywał w chwili zawarcia umowy. Natomiast, czy kredytobiorca miał możliwość negocjowania umowy – należało ustalić i zostały to wykazane w oparciu o zeznania strony powodowej, oraz na podstawie odpowiedzi na pozew.

Po wysłuchaniu stanowisk stron i zamknięciu rozprawy został ogłoszony wyrok

Wyrok z dnia 14 listopada 2023 r.

Sąd Okręgowy miał na względzie:

W świetle wniesionego powództwa i treści pozwu, podstawą rozstrzygnięcia jest ocena postanowień umowy, pod kątem zarzucanej w pozwie abuzywności, polegającej na zastosowaniu klauzul przeliczeniowych powszechnie znanych jako Tabela kursów banku.

W takim przypadku, abuzywność występuje jeżeli we wzoru umownym w części nie podlegającej negocjacjom (brak indywidualnego uzgodnienia), przyznane zostało bankowi uprawnienie do jednostronnego swobodnego określania kursu waluty kredytu w stosunku do waluty spłaty – co w oczywisty sposób pozwala wierzycielowi kształtować wysokość raty oraz całego zadłużenia kredytobiorcy. Spełnione zostają przesłanki abuzywności z art. 385[1] k.c. jeżeli miało miejsce ;

a/ naruszenie dobrych obyczajów – poprzez brak indywidualnego uzgodnienia jednego z istotnych postanowień umownych,

b/ narażenie interesów konsumenta – wykonywanie zamieszczonych we wzorcu umownym postanowień mogło mieć niekorzystne skutki dla kredytobiorcy (tu zawyżenie kursu wymiany skutkujące zawyżeniem wysokości rat sumy zobowiązania umownego),

c/ stopień naruszenia interesów konsumenta ocenić należy jako rażący – (tu z powodu czasu ekspozycji przez kilkanaście lat pozostałych do zamknięcia umowy),

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem umowa łącząca strony jest umową kredytu walutowego, w całości rozliczaną w walucie kredytu, chociaż z obowiązkiem spłaty w złotych do czasu zawarcia aneksu nr (...)

Zapoznanie się z treścią umowy załączonej do pozwu, wskazuje że w przedmiotowej umowie nie zamieszczono klauzul abuzywnych, ponieważ nie są potrzebne do ustalenia kwoty kredytu, salda zadłużenia i wysokości rat jako głównych i przedmiotowo istotnych postanowień umowy określonych jednolicie w walucie obcej.

Należy odnotować, że charakter prawny przedmiotowej umowy kształtują następujące postanowienia:

1.  w tytule umowy wskazano kredyt w walucie wymienialnej,

2.  kwota udzielonego kredytu została wyrażona w walucie wymienialnej i nie podlegała waloryzacji lub indeksacji na walutę krajową

3.  jak zapisano w § 4 umowy, kredytobiorca zobowiązał się do spłaty kredytu wyrażonego w CHF, a tylko spłata poszczególnych rat miała następować w złotych, do czasu zawarcia Aneksu Nr (...),

4.  Zgodnie z § 37 pkt 1 i 2 Regulaminu, kredyt wypłacono w złotych na podstawie dyspozycji kredytobiorcy (k 186) oraz raty pobierano w złotych - przy zastosowaniu kursu kupna lub sprzedaży waluty w chwili wypłaty lub spłaty.

Mając powyższe na względzie, treść umowy wskazuje na kredyt walutowy, z obowiązkiem spłaty rat w złotych do czasu zawarcia Aneksu Nr (...).

Obowiązek spłaty w złotych nie zmienia charakteru zobowiązania, które było wyrażone w CHF co do wysokości kredytu, salda zadłużenia i wysokości rat – a więc w zakresie koniecznych i przedmiotowo istotnych postanowień umownych. Zatem jakiekolwiek klauzule przeliczeniowe w przedmiotowo istotnym zakresie umowy są całkowicie zbędne – bo CHF na CHF przeliczać nie trzeba.

Nie można też ich usunąć z umowy, ponieważ w niej nie występują.

W umowie zapisano płatność rat w złotych, co z samej istoty nie jest postanowieniem niedozwolonym, lub szkodliwym dla konsumenta i nie towarzyszy mu odesłanie do tabeli kursów banku.

Problemem jest wysokość raty, co wynika nie z Regulaminu lub umowy, ale czynności faktycznych banku.

Strony dokonały sanowania tego stanu faktycznego, poprzez podpisanie Aneksu Nr (...), a zamieszczone w Regulaminie postanowienia zostały nie tyle uchylone, co uchylone zostało odwołanie do Regulaminu – bo zmiana sposobu płatności rat na spłatę w walucie kredytu bezpośrednio, nie wymaga żadnego przeliczenia.

Zgodnie z art. 385/1 k.c. oraz wskazaniami z art. 3 Dyrektywy EWG 93/13, celem ochrony konsumenta jest usunięcie z umowy abuzywnych postanowień, a następnie kontynuowanie jej na warunkach równowagi praw i obowiązków stron. Zaskarżone w pozwie postanowienia umowne zostały już usunięte wolą stron w Aneksie nr (...), więc brak podstaw do usuwania ich na podstawie orzeczenia sądu. Zaskarżone pozwem postanowienia umowy polegają na przeliczeniu wysokości rat wyrażonych w CHF na złote, według tabeli kursowej banku. Bank samodzielnie układa te tabele, co pozwala na zarzut jednostronnego kształtowania wysokości zobowiązania przez bank, a tym samym naruszenia równowagi kontraktowej stron ze szkodą dla kredytobiorcy. Taki zarzut stanowi osnowę pozwu i wymaga dowodu.

W realiach niniejszej sprawy, która nie jest typowa a postanowienia umowy i stan faktyczny istotnie odbiegają od typowych schematów (do których odnosi się tzw. utrwalona linia orzecznicza, zastępująca w pozwach podstawy prawne powództwa), należy odnotować że:

Po pierwsze - odesłanie do tabeli kursowej banku stanowi wykonanie obowiązku ustawowego publikacji stosowanych przez bank opłat, prowizji i kursów walut (art. 111 § 1 pkt 4 Prawa bankowego) - więc nie może być uważane za niedozwolone postanowienie umowne.

Po drugie – w takiej sytuacji powodem naruszenia interesów konsumenta może być tylko zawyżanie kursu wymiany celem uzyskania dodatkowego zysku dla banku w stopniu nie znajdującym obiektywnego uzasadnienia – co stanowi przesłankę w świetle art. 385/1 k.c. Należy więc dowieść że taka sytuacja miała miejsce a stopień szkodliwości dla powodów był rażący.

Po trzecie – powodowie opłacali raty w złotych w okresie od 5 stycznia 2009 do 5 października 2011 roku, a zatem w okresie zamkniętym czasowo, kwotowo i merytorycznie. Przedmiotem dowodu na rażące naruszenie interesów powodów jako konsumentów - winien więc zostać ten właśnie okres. Wywody pozwu odnoszą się do całego okresu umownego, co jest chybionym środkiem dowodowym, ponieważ stosunek zobowiązaniowy między stronami jest inny i nie może stanowić przesłanki do obalenia umowy ze stanu faktycznego jaki nie wynika z umowy.

Po czwarte – w okresie od 5 stycznia 2009 do 5 października 2011 kurs zastosowany przez bank (k 54v) kształtował się w zakresie od 2,8614 do 3,9635 z tym że tylko trzy spłaty objęte były wyższym kursem (3,8604; 3,9635; 3,7171) a pozostałe oscylowały około wartości 3,0 plus minus 0,2. Ponieważ analizowany i zamknięty okres spłaty z zastosowaniem przelicznika kursowego to 34 miesiące – można ocenić że ryzyko kursowe +/- poniżej 10% nie było rażące i zdaniem sądu nie uprawnia do zaskarżenia umowy,

Po piąte – w okresie od 5 stycznia 2009 do 5 października 2011 raty płacone przez powodów wynosiły początkowo 762, 85 zł ; 646, 80 zł ; 668, 20 zł ; 611, 87 zł ; 607, 06 zł ; 629, 49 zł – czyli wykazywały tendencję malejącą. W dalszych okresach systematycznie ale nieznacznie wzrastały, na poziomach około 700 a potem 800 zł. Tylko trzy raty są znacząco wyższe; 984, 71 zł ; 1 012, 88 zł ; 951, 65 zł . Podane spłaty dotyczą kapitału, co do odsetek sytuacja jest analogiczna.

Po szóste – powodowie wraz z wnioskiem kredytowym podpisali oświadczenia, że są świadomi ryzyka walutowego, zmienności wysokości oprocentowania i wysokości rat (k 156 – 157)

Płatność rat w złotych nie zmienia charakteru umowy kredytu walutowego, na kredyt indeksowany lub waloryzowany do waluty obcej, ponieważ w spornej umowie waloryzacji albo indeksacji nie przewidziano jako jednego z głównych i przedmiotowo istotnych warunków kredytu. Brak waloryzacji lub indeksacji nie ma znaczenia dla ważności i skuteczności zaskarżonej umowy, ale ma zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia procesu w świetle żądania pozwu.

Przedmiotowo istotne jest, że kurs banku został przewidziany do spłaty kredytu nie w umowie ale w Regulaminie. Regulamin określa zasady działania banku, a umowa zawiera uzgodnione między stronami warunki umowy. Zapis Regulaminu dot. stosowania kursów banku, stanowi wykonanie obowiązku ustawowego z art. 111 § 1 pkt 4 Prawa bankowego polegającego na publikacji informacji o stosowanych przez bank opłatach, prowizjach i kursach walut. Z tego powodu nie można uznać postanowienia Regulaminu za niedozwolone postanowienie umowne, a przyczyn abuzywności należy szukać gdzie indziej i z innego powodu.

Brak więc podstaw aby odesłanie do Tabeli kursów uznawać za niedozwolone postanowienie umowne, skoro stanowi ono wykonanie obowiązku ustawowego z art. 111 § 1 pkt 4 Prawa bankowego i nie zostało zamieszczone w umowie.

Kluczowym dla sprawy pozostaje, że Aneksem Nr (...) przywrócona została równowaga praw i obowiązków stron, ponieważ usunięcie spłaty rat w złotych, zmieniło charakter umowy z kredytu walutowego na kredyt walutowy w czystej postaci. Zatem przywracanie równowagi praw i obowiązków między stronami jest zbędne, ponieważ strony uczyniły to same 11 lat przed wniesieniem pozwu.

Po zawarciu aneksu umowa była wykonywana przy zachowaniu równowagi praw i obowiązków stron, co jest powodem refleksji nad interesem prawym pozwu.

Intencją pieniężną pozwu jest zwolnienie powodów z zobowiązania zaciągniętego w CHF w całości, poprzez uwolnienie od nieistniejących w umowie klauzul wymiany opartych na tabeli kursowej banku – i jest bezprzedmiotowe. Natomiast żądanie zwrotu kwoty w CHF, jako zwrotu wszystkich spłat na poczet otrzymanego kredytu – stanowi oczywiste żądanie darmowej nieruchomości i darmowego kredytu. Czy darmowe kredyty i nieruchomości na koszt banku, odpowiadają zasadom ekonomii i współżycia społecznego - jest pytaniem retorycznym. Przy ocenie powództwa należy więc przywołać klauzulę generalną z Art. 5 k.c.

Charakteru walutowego umowy nie zmieniają okoliczności faktyczne w postaci wypłaty kredytu w złotych na podstawie dyspozycji powodów. Wynikają ona z celu umowy określonego w umowie. Zlecenie powodów o sposobie wypłaty, pozostaje osobną i samodzielną czynnością bankową, pozostająca poza treścią umowy i nie skutkującą zmianą charakteru umowy poprzez ustanowienie indeksacji lub waloryzacji jako zasady. Taka zmiana ze skutkiem prawnym winna być dopełniona w drodze aneksu dwustronnie podpisanego przez obie strony, co nie miało miejsca.

Do zawartej przez strony umowy mają zastosowanie przepisy ustawy Prawo bankowe. Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Prawo bankowe (dalej też jako „UPrB”) - w brzmieniu obowiązującym w dniu zawarcia spornej umowy - przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Stosownie do art. 69 ust. 2 cytowanej ustawy umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Z powyższego wynika zatem, że umowa kredytu jest umową nazwaną, dwustronnie zobowiązującą. Na jej podstawie bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji drugiej strony - kredytobiorcy kwotę środków pieniężnych (kwotę kredytu), a kredytobiorca zobowiązuje się zwrócić kwotę wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami i prowizją banku.

Uprawnienie kredytobiorcy polega na tym, że może domagać się od banku wypłaty kredytu a obowiązek polega na tym, że ma zwrócić wypłaconą mu kwotę wraz z odsetkami i prowizją.

Umowa kredytu jest więc umową odpłatną, gdyż na kredytobiorcę nakłada obowiązek zapłacenia bankowi odsetek oraz prowizji, które mają charakter wynagrodzenia za korzystanie ze środków pieniężnych banku. Ponadto jest to umowa konsensualna, czyli dochodzi do skutku w wyniku samego uzgodnienia przez strony jej podstawowych postanowień. Przedmiotem kredytu musi być określona kwota pieniężna. W umowie muszą być także określone zasady spłaty kredytu w ratach kapitałowo – odsetkowych. Wymagania te zostały spełnione.

Ponadto wskazać należy, iż sporna umowa o kredyt hipoteczny została zawarta przed zmianą ustawy Prawo bankowe, dokonaną ustawą z dnia 29 lipca 2011 r. (Dz.U. z 2011 roku, Nr 165, poz. 984), na mocy której dodano art. 69 ust. 2 pkt 4a UPrB, zgodnie z którym w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, umowa kredytu powinna zawierać szczegółowe zasady określenia sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasady przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu. Ustawa ta wprowadziła także uregulowanie, zawarte w art. 69 ust. 3 zdanie 1 UPrB, zgodnie z którym w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, kredytobiorca może dokonywać spłaty rat kapitałowo-odsetkowych bezpośrednio w tej walucie, oraz dokonać przedterminowej spłaty pełnej lub częściowej kwoty kredytu bezpośrednio w tej walucie.

Umowne określenie waluty obcej jako waluty kredytu i waluty spłaty, jednoznacznie wskazuje na kredyt walutowy w czystej postaci, co nastąpiło od zawarcia Aneksu nr (...) więc umowa nie wymaga już naprawy, bo do jej wykonywania wszelkie kwestionowane klauzule przeliczeniowe są zupełnie niepotrzebne.

Kredytobiorca miał otrzymał kredyt w walucie obcej i wysokość rat została ustalona w walucie obcej. W zamian za ustanowioną w umowie walutę obcą, kredytobiorca zyskiwał niskie oprocentowanie związane z walutą powiązaną ze stawką LIBOR / SARON. Taki właśnie skutek został przewidziany w umowie jako zamiar i cel powodów.

Na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego należy stwierdzić, iż umowa będąca przedmiotem postępowania została zawarta z jednej strony pomiędzy powodami występującymi w roli kredytobiorcy a pozwanym - kredytodawcą. W myśl art. 43 ¹ k.c. przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33 ¹ § 1 k.c., prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Za konsumenta zaś, na gruncie art. 22 ¹ k.c. uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Zdaniem Sądu strona powodowa zaciągnęła zobowiązanie umowne, działając jako konsument, ponieważ nabyła własność kredytowanej nieruchomości w celu zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych w przyszłości i nie prowadziła na niej działalności gospodarczej. Brak jest w aktach sprawy jakichkolwiek dowodów, z których by wynikało, iż strona powodowa korzystała z kredytowanej nieruchomości do działalności gospodarczej, albo świadczyła odpłatne usługi. Strona powodowa wskazała, iż mieszkanie zostało przez nią nabyte do zaspakajania potrzeb mieszkaniowych czyli osobistego „zamieszkania” w kredytowanej nieruchomości.

Bank natomiast posiadał i nadal posiada status przedsiębiorcy.

W ocenie Sądu, brak podstaw do uznania, że przedmiotowa umowa jest nieważna z uwagi na rażące naruszenie zasad współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.). Stwierdzenie nieważności czynności prawnej z powodu jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego może nastąpić jedynie w wyjątkowych wypadkach. W ocenie Sądu, strona powodowa nie wykazała, aby w niniejszej sprawie zachodził taki wyjątkowy wypadek, w szczególności, aby znajdowała się ona w anormalnej sytuacji w chwili zawierania Umowy, bądź aby z uwagi na cechy osobowe nie była w stanie zrozumieć treści czynności prawnej ani informacji o tym, że z zawarciem umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej związane jest ryzyko walutowe.

Zgodnie z art. 353 ¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

W uzasadnieniu uchwały z dnia 22 maja 1991 r., w sprawie III CZP 15/91 (OSNCP 1992, nr 1, poz. 1), Sąd Najwyższy wskazał, że natura umowy gospodarczej i generowanego przez nią stosunku sprowadza się generalnie do tego, że wyraża ona i pozwala realizować interes każdej ze stron, ponieważ zaś interesy te bywają przeciwstawne, istotę umowy stanowi uzgodnienie woli stron, wyrażającej ich interesy. Zgoda obydwu stron jest oczywistym wymaganiem tak przy zawarciu umowy, jak i przy zmianach jej treści, stąd też nawet przy najdalej idących ułatwieniach w realizacji inicjatywy zmian pozostawiona jest drugiej stronie możliwość odmowy zgody na zmiany. W tym stanie rzeczy za sprzeczne z naturą umowy gospodarczej należy uznać pozostawienie w ręku jednej tylko strony możliwości dowolnej zmiany jej warunków. Sprzeczność ta występuje szczególnie wyraźnie zwłaszcza przy umowach zawieranych nie w oparciu o indywidualne pertraktacje, ale w oparciu o regulamin wydany przez profesjonalistę, skoro jest oczywiste, że zawsze jest on zainteresowany w najkorzystniejszym dla siebie ukształtowaniu regulacji masowo zawieranych umów.

W niniejszej sprawie okoliczności powyższe nie zachodzą

Postanowienie jest niedozwolone, jeśli stwarza dla przedsiębiorcy samą możliwość działania w sposób rażąco naruszający interesy konsumenta. Oprócz bezpodstawnego zarzutu zamieszczenia w umowie mechanizmu ustalania wartości świadczenia jednostronnie przez Bank – pozew nie zawiera innych zarzutów aby w umowie miały się znajdować inne postanowienia naruszające równowagę kontraktową stron, umożliwiając przedsiębiorcy wpływ na kształtowanie obowiązków umownych ze szkodą konsumenta.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie nie ma podstaw dokonania oceny ustalającej występowanie innych abuzywnych postanowień w umowie stron – ponad bezzasadnie podane zarzuty przeciwko mechanizmowi indeksacji i Tabeli Kursów – które w umowie nie występują. Umowa jest wolna od abuzywnych postanowień i może nadal obowiązywać.

Nadto umowa nie jest sprzeczna z naturą stosunku zobowiązaniowego – nie ma podstaw do uznania jej za nieważną także na podstawie art. 353 ¹ k.c. Natura kredytu walutowego opiera się na walucie obcej, aby umożliwić zastosowanie korzystnego oprocentowania według stawki LIBOR.

Żądanie ustalenia nieważności umowy na podstawie art. 189 k.p.c. dotyczy ustalenia zasadności przesłanek podanych w pozwie, w żaden sposób nie można go utożsamiać z rzekomym prawem do złożenia przed sądem oświadczenia konsumenta, jednostronnego i prawnie kształtującego unieważnieniem umowy. To samo odnosi się do żądania zapłaty, które wraz z wezwaniami do zapłaty nie odniesie żadnego skutku, co do związania stron przedmiotową umową w zakresie należności przyszłych lub wymagalnych w dacie pozwu i stanu prawnego kredytu. Ustalenie co do ważności związania stron przedmiotową Umową, jest jedyną podstawą prawną i wyjaśnia wzajemne prawa i obowiązki stron. Rozstrzyga bowiem kwestię podstawową, tj. istnienia stosunku prawnego z umowy o kredyt hipoteczny, oraz wynikającego z niego obowiązku spłaty kredytu.

Reasumując powyższe Sąd postanowił co następuje

Brak merytorycznego a zwłaszcza kwotowego wykazania, że w umowie doszło do zamieszczenia postanowień abuzywnych, odnoszących się do zasad spłaty kredytu a skutkujących rażącym pokrzywdzeniem powodów - przesądza o bezzasadności wniesionego powództwa.

Umowa kredytu będąca przedmiotem sporu, nie jest też niezgodna z zasadami współżycia społecznego. W toku postępowania nie ujawniono okoliczności, które wskazywałyby, że zaproponowanie przez bank zawarcia spornej umowy godzić by miało w sferę zasad współżycia społecznego i przez to skutkować miało nieważnością umowy z uwagi na art. 58 § 2 k.c. W świetle okoliczności sprawy, tj. pozyskania przez stronę powodową kredytu w celu zaspokojenia jej potrzeb - Sąd nie doszukał się okoliczności wskazujących na to, że pozwany bank wykorzystał swoją pozycję w celu związania strony powodowej długoletnim zobowiązaniem mającym przynosić tylko jemu korzyści jednostronne.

Powyższa konstatacja obligowała Sąd do oddalenia powództwa w całości, tak co do ustalenia jak i w zakresie żądania o zapłatę, jak też o żądaniach ewentualnych.

Brak też podstaw za przyjęciem, aby strona powodowa jako konsument dotknięta była stosowaniem przez przedsiębiorcę niedozwolonych postanowień umownych, a tym samym miała interes prawny w uzyskaniu orzeczenia ustalającego ze względu na wykładnię i treść art. 7 ust. 1 Dyrektywy 93/13, wymagająca zapewnienia stosownych i skutecznych środków mających na celu zapobieganie stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców i dostawców z konsumentami oraz art. 76 Konstytucji nakładająca na władze publiczne obowiązek ochrony konsumentów przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.

Stronie powodowej nie przysługuje ochrona przewidziana konsumenta, przewidziana w art. 385/1 k.c., ponieważ nie miało miejsce zastosowanie postanowień umownych, określonych w tej normie prawnej i zwanych abuzywnymi. Art. 385/1 k.c. stanowi implementację Dyrektywy nr 93/13 EWG i zgodnie z tą Dyrektywą ustanowiony przepis (art. 385/1 k.c.) powinien być stosowany oraz wykładana jego treść. Nadto należy też mieć na względzie orzecznictwo TSUE., który wskazuje na prawo konsumenta do zaskarżenia umowy na podstawie nieważności zawieszonej, co stanowi jednostronne uprawnienie tylko po jego stronie. Nie znaczy to jednak, aby mogło być skutecznie wykonywane samym tylko jednostronnym oświadczeniem woli konsumenta skierowanym, do przedsiębiorcy. Po pierwsze – przysługuje wyłącznie w przypadku występowania abuzywnych postanowień umownych. Następnie dlatego, że jednostronnym oświadczeniem woli można zmieniać (kształtować) stosunek prawny tylko wówczas, gdy prawo tak przewiduje w ustawie albo w umowie (vide - odstąpienie od umowy lub rozwiązanie umowy). Równocześnie konsument wykonując umowę (tu płacąc raty kapitałowo – odsetkowe), każdą czynnością prawną lub świadczeniem na rzecz kontrahenta przedłuża stan nieważności zawieszonej, bowiem świadczy że umowy nie kwestionuje. Tym samym, gdyby uznać że umowa jest wadliwa, to wykonywanie umowy ją sanuje - co jest dla kontrahenta (przedsiębiorcy) wiążące. Takie podejście jest kontrowersyjne, ponieważ zawiera w sobie domniemanie wadliwości umów i konieczność ich zatwierdzania przez konsumentów. Jest jednak odwrotnie - dla pewności umów i bezpieczeństwa obrotu umowę trzeba zaskarżyć. Jednostronne świadczenie o uznaniu umowy za nieważną, w ogólności podlega kontroli sądowej, na co składa się wiele przyczyn. Najważniejsze z nich to; zasada ochrony obrotu prawnego, zasada trwałości umów oraz sądowej weryfikacji zarzutów prowadzących do nieważności umowy. Kumulacja tych przesłanek doprowadzić musi do wniosku, że ustalenie nieważności umowy jest wyłączną prerogatywą sądu i postępowania sądowego, bez względu na rodzaj skutku (ex nunc czy ex tunc). Natomiast jednostronne oświadczenia woli osób zainteresowanych nieważnością umowy - nie powodują intencjonalnych skutków prawnych, czyli nie decydują o tym czy umowa jest nieważna lub ważna. Tak samo więc nie mogą postawić zwrotu świadczenia wzajemnego w stan wykonalności.

O kosztach procesu sąd orzekł co od zasady na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., gdyż strona pozwana wygrała sprawę w całości. W związku z tym zwrotowi podlegają: koszty zastępstwa procesowego pełnomocnika w wysokości 10 800 zł (Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych w sprawach cywilnych), a także uiszczona w związku z tym opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

Wobec powyższego Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

Sędzia del. Henryk Walczewski

(...)

(...)

(...)

Dnia 18 grudnia 2023 r. Sędzia Henryk Walczewski