Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2024 roku

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący : sędzia Ryszard Marchwicki

Protokolant : sekr. sąd. Patrycja Amiławska

po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2024 w (...)

na rozprawie

sprawy z powództwa D. F.

przeciwko (...) Bank Spółce Akcyjnej z siedzibą we W.

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w (...)

z dnia 4 kwietnia 2022 r sygn. akt I C 478/17

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 8,100 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności powyższej kwoty poczynając od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą.

Ryszard Marchwicki

Niniejsze pismo nie wymaga podpisu na podstawie § 100a ust. 1-3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym.

St. sekr. sąd. K. S.

UZASADNIENIE

Powód D. F. , zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika wystąpił z powództwem przeciwko stronie pozwanej (...) Bank Spółce Akcyjnej z siedzibą we W., w którym domagał się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego z dnia 5 października 2015 r. wystawionego na podstawie ksiąg (...) Bank S.A. z siedzibą we W. numer (...) (...), stwierdzającego istnienie zobowiązania D. F. wraz ze stwierdzonymi należnościami ubocznymi, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności dnia 9 listopada 2015 r. przez referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym w Zielonej Górze, IX Wydział Egzekucyjny, w postępowaniu o sygn. akt IX Co 3377/15 oraz o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W odpowiedzi na pozew, pozwany bank wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 2 kwietnia 2022 r Sąd Okręgowy w Zielonej Górze:

1.  pozbawił w całości wykonalności bankowy tytuł egzekucyjny z dnia 5 października 2015 roku nr (...) (...), wystawiony przez (...) Bank Spółkę Akcyjną z siedzibą we W. przeciwko dłużnikowi D. F., któremu klauzulę wykonalności nadał Sąd Rejonowy w Zielonej Górze postanowieniem z dnia 9 listopada 2015 roku, sygn. akt (...)

2.  zasądził od pozwanego (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą

we W. na rzecz powoda D. F. kwotę 17.151,53 zł (siedemnaście tysięcy sto pięćdziesiąt jeden złotych (...) tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  nakazał ściągnąć od pozwanego (...) Bank Spółki Akcyjnej

z siedzibą we W. na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w(...)) kwotę 970 zł (dziewięćset siedemdziesiąt złotych) tytułem brakujących kosztów sądowych.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany który zaskarżył wyrok w całości zarzucając:

1.  naruszenie przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy ,a to;

a)  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 235^ § 1 pkt. 2 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c, poprzez oddalenie wniosku z opinii biegłego na okoliczność :

- z pisma z dnia 22 października 2018 r i z dnia 3 lutego 2020 r. :

a) weryfikacji mechanizmu ustalania przez bank kursów kupna (...) w dniu zawarcia umowy i dniach uruchomienia kredytu w stosunku do kupna ustalonego przez (...)

a.  jak kurs kupna (...) ustalony przez Bank, a wykorzystany do przeliczenia uruchomionego kredytu kształtował się na tle kursu kupna NBP oraz kursu na międzynarodowym bankowym rynku walutowym;

b.  ustalenia czy Bank stosował się do wewnętrznych regulacji i obowiązujących przepisów w dniu zawarcia przedmiotowej umowy, dniu uruchomienia kredytu - w zakresie ustalania kursów walut oraz czy Bank ustalając te kursy opierał się na obiektywnych i przejrzystych kryteriach;

podczas gdy ustalenie okoliczności dotyczących porównania kursów (...) w Banku i kursów (...) ustalanego przez (...) i inne banki mają istotne znaczenie dla sprawy, ponieważ pozwoliłyby ustalić, czy w świetle umowy łączącej strony kurs kupna (...) ustalany przez Bank odbiegał od rynkowych wysokości tego kursu, a więc czy w stanie faktycznym sprawy doszło do naruszenia interesu powoda w stopniu rażącym, a także czy Bank mógł w sposób dowolny i arbitralny ustalać kursy w tabeli własnej;

c.  czy w dniu zawarcia przedmiotowej umowy kredytowej, dniu uruchomienia kredytu oraz dniach spłaty kredytu, w oparciu o przedstawione wewnętrzne dokumenty Banku oraz obowiązujące w tym zakresie regulacje prawne - Bank miał możliwość (bez ponoszenia straty) stosowania jednego rodzaju kursu do uruchomienia kredytu jak i spłaty (tj. np. kurs kupna, kurs średni, kurs sprzedaży),

podczas gdy ustalenie okoliczności dotyczących możliwości zastosowania w umowie kredytu powoda jednego rodzaju kursu zarówno do uruchomienia kredytu jak i przeliczenia spłat rat kredytu ma istotne znaczenie dla sprawy, ponieważ pozwoliłoby ustalić, czy klauzula różnicy kursowej jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy pozwanego, czy też jest uzasadniona w świetle istoty umowy, w tym jej ekonomiczno- gospodarczego charakteru;

b)  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie wniosku dowodowego pozwanego zgłoszonego w piśmie z dnia 3 lutego 2020r., 18 listopada 2021r., następnie na rozprawie w dniu 9 września 2020r. i ponowionego na rozprawie w dniu 12 stycznia 2022r. w przedmiocie dopuszczenia i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, na okoliczność:

e. wyliczenia zadłużenia pozwanego na dzień wypowiedzenia i dzień wystawienia (...) oraz na dzień zawarcia ugody i jej wypowiedzenia przy pominięciu klauzuli kursowej i zastosowanie przeliczenia po kursie średnim NBP dla (...) (zmiennym, z dnia spłaty raty) z zachowaniem zmiennego oprocentowania, tak jak kształtowało się w czasie umowy.

podczas gdy w stanie faktycznym sprawy w przypadku uznania postanowienia przewidującego uruchomienie kredytu i przeliczenie spłat po kursie z tabeli Banku za abuzywne, możliwe i zasadne jest zachowanie indeksowanego charakteru umowy, a jedynie zastąpienie podmiotu, który kurs ten ustala;

a w konsekwencji ustalenie tych okoliczności miało istotny wpływ na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy, bowiem pozwoliłoby ustalić czy doszło do faktycznego, rażącego naruszenia interesu powoda, jak również pozwoliłoby ustalić ewentualną wysokość zobowiązań pomiędzy stronami w przypadku uznania przez Sąd, że klauzula różnicy kursowej (klauzula spreadowa) ma charakter abuzywny, a nadto ustalenie tych okoliczności wymaga wiedzy specjalnej. Zdaniem strony pozwanej sporządzenie opinii w tym zakresie było niezbędne by rozpatrzeć niniejszą sprawę w sposób kompletny;

c)  art, 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez uznanie opinii biegłej M. M. (1) z dnia 1 października 2021 r. za rzetelne i zgodne ze zgromadzony materiałem dowodowym, podczas gdy biegła przyjęła błędną datę wypowiedzenia umowy, a nadto przeliczenie przy zastosowaniu kursu średniego dokonała przy użyciu dla przeliczenia spłat kursu stałego - średniego NBP z dnia uruchomienia umowy, a nie z dat przed wpływem poszczególnych spłat do Banku, co jest sprzeczne z zapisem §5 ust. 5 umowy co do daty zastosowanego kursu (...), a ponadto pozwany szczegółowo przedstawiał zarzuty do opinii biegłej w piśmie z dnia 18 listopada 202Ir,, do których biegła się nie odniosła, a Sąd oddalił wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii uzupełniającej, co de facto uniemożliwiło Sądowi i stronom ustalenie, czy opinia biegłej została sporządzona prawidłowo, co ostatecznie skutkowało błędnym ustaleniem okoliczności istotnej dla sprawy (art. 368 §1^ k.p.c.) w postaci wyliczenia, że na dzień wypowiedzenia umowy (z błędnie przyjętą datą) przy zastosowaniu kursu stałego z dnia uruchomienia kredytu występowała nadpłata

d)  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 245 k.p.c. poprzez wadliwą ocenę i w istocie zignorowanie w ramach ustalania stanu faktycznego sprawy dokumentu w postaci oświadczenia dot. kredytów nominowanych do waluty obcej, oprocentowanych zmienną stopą procentową z dnia 31 lipca 2006r. podpisanego przez powoda i jednocześnie uznanie, że zgromadzone dowody nie zawierają żadnej dokumentacji związanej z poinformowaniem powodów o ryzyku walutowym jak również z wyjaśnieniem, na czym ryzyko walutowe polega, a w konsekwencji uznaniem, że ośw/adczen/u nie można przypisać żadnego znaczącego skutku^ co w ocenie Sądu I instancji skutkuje nieważnością umowy podczas gdy z dokumentu z dnia 31 lipca 2006r. wynikają fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, a to oświadczenie powoda, że dokonał on wyboru kredytu nominowanego w walucie obcej mając pełną świadomość ryzyka związanego z tym produktem, a w szczególności tego, że niekorzystna zmiana kursu waluty spowoduje wzrost comiesięcznych rat spłaty kredytu oraz wzrost wartości całego zadłużenia, a także oświadczenie powoda, że został poinformowany przez pozwanego o kosztach obsługi kredytu w wypadku niekorzystnej zmiany kursu walutowego oraz zmiany stopy procentowej, tj. o możliwości wzrostu raty kapitałowo- odsetkowej, a informacje te zostały mu przedstawione w postaci symuiacii rat kredytu:

e)  art. 228 § 2 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. poprzez uznanie za wiarygodne zeznań powoda, że pracownik banku twierdził, że ryzyko wzrostu kursu franka szwajcarskiego jest małe, a kurs (...) stabilny, że nikt nie poinformował powoda, że ponosi ryzyko wzrostu kursu waluty i stopy procentowej, powodowi nie przedstawiono historii notowań franka szwajcarskiego i kosztów całkowitych kredytu przy znaczącym wzroście kursu tej waluty do złotego, że przy kredycie walutowym ma wyższą zdolność (przesłuchanie powoda w dniu 9 marca 2022r., 0:04:47 - 0:10:16 protokołu), podczas gdy z dowodu z dokumentu w postaci oświadczenia dot. kredytów nominowanych do waluty obcej, oprocentowanych zmienną stopą procentową z dnia 31 lipca 2006r. podpisanego przez powoda wynikają zgoła odmienne okoliczności faktyczne sprawy, jak i z Instrukcji udzielania kredytów/pożyczek hipotecznych oraz wniosku kredytowego i oceny wniosku kredytowego wynika, że zdolność kredytowa w PLN była zawsze wyższa niż przy kredycie w (...), gdyż dla liczenia zdolności kredytowej dla kredytu indeksowanego przyjmowano ratę powiększoną o 20% i oprocentowaną jak kredyt (...)

co zaś skutkowało następującymi błędnymi ustaleniami faktycznymi sprzecznymi z rzeczywistym stanem rzeczy lub też brakiem ustalenia okoliczności istotnych dla sprawy (art. 368 §1^ k.p.c.):

- błędne ustalenie, że powodowi przed zawarciem umowy pracownik Banku przekazał informacje, że ryzyko wzrostu kursu franka szwajcarskiego jest małe, a frank jest stabilny, nikt nie poinformował powoda, że ponosi ryzyko wzrostu kursu waluty i stopy procentowej, powodowi nie przedstawiono historii notowań franka szwajcarskiego i kosztów całkowitych kredytu przy znaczącym wzroście kursu tej waluty do złotego;

- brak ustalenia, że powód dokonał wyboru kredytu nominowanego w walucie obcej mając pełną świadomość ryzyka związanego z tym produktem, a w szczególności tego, że niekorzystna zmiana kursu waluty spowoduje wzrost comiesięcznych rat spłaty kredytu oraz wzrost wartości całego zadłużenia, a także że został poinformowany przez pozwanego o kosztach obsługi kredytu w wypadku niekorzystnej zmiany kursu walutowego oraz zmiany stopy procentowej, tj. o możliwości wzrostu raty kapitałowo-odsetkowej , a informacje te zostały mu przedstawione w postaci symulacji rat kredytu,

“ brak ustalenia, że powód posiadał zdolność do zaciągnięcia kredytu w(...) i to na wyższą kwotę, a wybór kredytu indeksowanego do waluty (...) był decyzją powoda świadomą, indywiduałną i dobrowolna podyktowaną chęcią uzyskania niższej raty niż kredyt złotówkowy.

f)  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 245 k.p.c. poprzez pominięcie w ramach ustalenia stanu faktycznego sprawy okoliczności wynikających z umowy kredytu tj. § 10 ust. 1 lit. d) oraz Regulaminu udzielania kredytów/pożyczek hipotecznych przez (...) Bank S.A. tj. § 12 ust. 1 uprawnienia Banku do wypowiedzenia umowy kredytu w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej;

g)  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 245 k.p.c. poprzez pominięcie w ramach ustalania stanu faktycznego sprawy dokumentów w postaci:

- Polityki (...) Ryzykiem Rynkowym z dnia 11 marca 2005 r., zgodnie z którą ustalanie kursów kupna (...) w(...) w chwili zawarcia spornej w niniejszym postępowaniu umowy następowało według ściśle określonych procedur, mianowicie kursy kupna walut są ustalane na początku każdego dnia roboczego na podstawie bieżących kwotowań z rynku walutowego oraz.po uwzględnieniu kursów kupna opublikowanych w tym dni przez wybrane największe banki krajowe. Kurs kupna ustalany jest z 2,5% marżą w stosunku do średniego kursu rynkowego. Jest on ustalany do godziny 8.20 każdego dnia roboczego i obowiązuje przez cały dzień roboczy (s. 53 tego dokumentu), a kursy sprzedaży to były kursy sprzedaży NBP;

co zaś skutkowało brakiem ustalenia okoliczności istotnych dla sprawy (art. 368 §11 k.p.c.), a to ustalania przez Bank kursu kupna według ściśle określonej procedury oraz obowiązywania raz wyznaczonego kursu do godziny 8.20 danego dnia przez cały ten dzień, za to przyjęcia bez przeprowadzenia ku temu jakiegokolwiek dowodu, że Bank ustalał kursy w sposób dowolny;

“ umowa linii kredytowej z 2005 r. wraz z aneksami skutkujące brakiem ustalenia, że powód udzielając kredytów nominowanych do (...) sam zaciągał zobowiązania w tej walucie, a uzyskane w ten sposób środki pieniężne w (...) zamieniał na PLN na rynku międzybankowym po kursie kupna oferowanym przez innego uczestnika rynku; zamiana na (...) była konieczna wobec postanowień umów kredytowych dot. wypłaty kwoty kredytu właśnie w tej walucie; przy spłacie kredytu (...) otrzymywał od kredytobiorcy środki w walucie PLN, natomiast jest zobligowany zamienić je na (...) wobec konieczności uregulowania zobowiązań Banku zaciągniętych na potrzeby udzielenia kredytu wyrażonych w (...), w tym wypadku Bank zamieniał i nadal zamienia otrzymane od kredytobiorców środki pieniężne w walucie PLN na (...) po kursie sprzedaży oferowanym przez innego uczestnika rynku międzybankowego;

i w konsekwencji dokonanie wybiórczej, a nie wszechstronnej oceny materiału dowodowego

h)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez zaniechanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz dokonanie sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów, pozbawionej wszechstronnego i obiektywnego rozważenia całości materiału dowodowego i wyciągnięcie na tej wadliwej podstawie bezpodstawnych i niezgodnych z rzeczywistym stanem faktycznym wniosków leżących u podstaw wyroku lub w ogóle pominięcie szeregu istotnych okoliczności w sprawie, w szczególności poprzez;

- całkowite pominięcie zeznań świadka D. W. w zakresie, w jakim wskazywał, że były procedury dotyczące informowania o ryzyku walutowym, informował klientów o ryzyku walutowym, o tym, że raty mogą wzrosnąć i w jaki sposób (protokół rozprawy z dnia 3.04.20ł9r. od 00:05:26 do 00:24:56 zapisu nagrania), podczas gdy Sąd uznał, iż zeznania świadka są nieprzydatne, a w zakresie etapu przed kontraktowego i samego podpisania umowy, przekazywanych informacji nie dokonał w zasadzie żadnych ustaleń faktycznych, a te które ustalił, dokonał w oparciu tylko o zeznania powoda, kiedy jego zeznania w zakresie zawierania umowy, rzekomego pośpiechu w (...), braku możliwości wzięcia umowy do domu, braku informacji o ryzyku, informacji o kursach, wydają się niewiarygodne i sprzeczne z doświadczeniem życiowym i logiką,

~ całkowite pominięcie zestawienia spłat i harmonogramu spłat poprzez brak ustalenia opóźnień w spłacie, kwot zapłaconych tytułem rat kapitałowo-odsetkowych,

i)  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 245 k.p.c. poprzez pominięcie w ramach ustalenia stanu faktycznego sprawy okoliczności wynikających z umowy kredytu, dyspozycji uruchomienia transzy, potwierdzeń uruchomienia transzy, zestawienia spłat, harmonogramu spłat, Polityki (...) Ryzykiem Rynkowym, Instrukcji udzielania kredytów hipotecznych przez (...) 1 w konsekwencji:

brak ustalenia, jaką kwotę pozwany spłacił do dnia wypowiedzenia umowy kredytu tytułem kapitału i odsetek oraz kosztów, kwoty zadłużenia na dzień wypowiedzenia, sposobu przewalutowania kwoty kapitału po wypowiedzeniu umowy kredytu, kiedy z zestawienia spłat wynika, że pozwany z kredytu w wysokości 207 293 zł spłacił 137 750,12 zł na poczet rat kapitałowo-odsetkowych i zaprzestał jakiejkolwiek spłaty w styczniu 2017r. i pomimo wezwań do zapłaty i wypowiedzenia umowy w kwietniu 2013r., przewalutowania, a następnie zawarcia ugody i jej wypowiedzenia, nie dokonał żadnych dalszych wpłat.

Brak ustalenia, w jaki sposób (...) ustalał kursy kupna dla (...), co w konsekwencji doprowadziło do nieuprawnionego wniosku, że bank ustalał kursy w sposób dowolny, mimo nieprzeprowadzenia w tym kierunku żadnego dowodu,

-

brak ustalenia, że kredyt był wypłacony w 1 transzy i to od powoda zależało, kiedy zgłosi dyspozycję uruchomienia transzy i spełni warunki do uruchomienia kredytu oraz pominięcie, iż bank zobowiązany był do uruchomienia środków w terminie 5 dni roboczych, co doprowadziło do błędnego uznania, iż powód nie miał żadnego wpływu na dzień, w którym kredyt zostanie uruchomiony, podczas gdy z umowy kredytu wynika, że kredyt uruchomiono w 1 transzy, a z dyspozycji uruchomienia transz i dat uruchomienia wynika, że Bank bez zbędnej zwłoki realizował wniosek powoda

brak ustalenia, jaka była wysokość oprocentowania kredytu przez cały okres spłaty, podczas gdy oprocentowanie sukcesywnie spadało w korelacji do wzrostu kursu (...), a wysokości spłaty rat były na przestrzeni spłaty porównywalne, a ewentualne wyższe kwoty wynikały z dobrowolnych nadpłat powoda;

brak ustalenia, że to kredytobiorca obliczał ratę i samo dokonywał wpłaty na rachunek techniczny kredytu, a Bank nie pobierał sam z rachunku kwot z tytułu kredytu;

-

brak ustalenia o możliwości spłaty bezpośrednio w walucie (...) najwcześniej od 1 lipca 2009r. (Rekomendacja(...) (...), a najpóźniej od września 201 Ir. z uwagi na zmianę przepisów Prawa bankowego.

brak ustalenia, że ubezpieczenie wkładu własnego było konieczne, jeśli kredytobiorca nie dysponował wymaganym wkładem własnym i skorzystanie z ubezpieczenia umożliwiało uzyskanie kredytowania kwoty wyższej niż 80% wartości nieruchomości, a w konsekwencji, że to powód uzyskiwał korzyść z ubezpieczenia,

j)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie wszechstronnej oceny materiału dowodowego w zakresie dowodów osobowych poprzez uznanie w całości za wiarygodne zeznań powoda złożonych na rozprawie w dniu 9 marca 2022r. (protokół rozprawy: 00:11:52- 00:51:14) ustalenie na ich podstawie, iż:

powód nie został pouczony o ryzyku, że nie miał możliwości wcześniejszej analizy umowy, w czasie spotkań był pośpiech, treść umowy wraz załącznikami została przedstawiona w dniu jej podpisania, podczas gdy ze złożonych zeznań świadka D. W. bezpośrednio obsługującej pozwanego przed zawarciem umowy i w chwili zawierania umowy, oraz z treści samej umowy, dokumentów przed zawarciem umowy, jak i Ś. postępowania przy udzielaniu kredytów hipotecznych przez (...) przy wykorzystaniu systemu informatycznego (...) wynika, że w przypadku pozytywnej decyzji kredytowej doradca dysponował umową kredytową wraz z załącznikami, którą mógł przekazać klientowi do zapoznania się z nią przed podpisaniem, były co najmniej 3 spotkania w Banku (różne daty na zaświadczeniu o zarobkach, wniosku kredytowym i oświadczeniach, umowie kredytowej), klienci, których świadek obsługiwał byli informowani o ryzyku walutowym, sposobie spłaty, a nadto z oświadczenia nr 2 zawartego na 5 stronie umowy kredytu wynika, że przed zawarciem umowy doręczono powodowi informacyjny egzemplarz umowy, powód potwierdził fakt zapoznania się z nim i zgodził na przestrzeganie ich postanowień;

powód nie był do końca świadom ryzyka kursowego, a doradca finansowy zapewniał go o stabilności waluty (...), podczas gdy z podpisanego oświadczenia o ryzyku wynika, że powód był informowany o zmienności kursu, a jako osoba wykształcona może być uznany za racjonalnego konsumenta i winien mieć świadomość zmienności kursu, a z zeznań świadka D. W. nie wynika, aby zapewniał klientów o stabilności waluty i nic nie wskazuje, aby akurat w przypadku powoda miał odstąpić od stosowanych przez siebie zasad obsługi klienta;

co zaś skutkowało następującymi błędnymi ustaleniami faktycznymi sprzecznymi z rzeczywistym stanem rzeczy lub też brakiem ustalenia okoliczności istotnych dla sprawy (art. 368 §1^ k.p.c.):

•

brak ustalenia wpływu zastosowania kursu kupna z tabeli Banku do indeksacji kredytu na wysokość zobowiązania powoda;

•

błędne ustalenie, że Bank określa kurs kupna walut, na podstawie których jest następnie ustalana wysokość kredytu w sposób dowolny i nieograniczony oraz, że rodzi to ryzyko, że kryteria stosowane przez Bank przy ustalaniu kursów walut mogą być oderwane od rzeczywistości rynkowej oraz ustalane w sposób arbitralny i nieprzewidywalny dla konsumenta;

•

błędne ustalenie, że kredyt wiążący strony nie ma charakteru kredytu walutowego;

•

błędne ustalenie, że przed zawarciem umowy strona powodowa nie została poinformowana o ryzyku walutowym wynikającym z tytułu zaciągnięcia kredytu nominowanego do (...),

•

błędne ustalenie, że przed zawarciem umowy strona powodowa nie została poinformowana o zasadach indeksacji kredytu,

•

błędne ustalenie, że Bank mógł w sposób dowolny określać wysokość rat kredytu, podczas gdy ich ustalania właściwy był kurs sprzedaży NBP, obiektywny i całkowicie niezależny od stron umowy,

•

brak ustalenia przez Sąd I instancji, że powód jako racjonalny konsument, osoba dobrze poinformowana, uważna i ostrożna, posiadała wiedzę w jaki sposób na jej zobowiązanie wobec (...) wpływa kurs kupna (...) z tabełi Banku zastosowany do uruchomienia, czym różni się ten kurs on od innych kursów, w tym kursów NBP, że posiadała wiedzę o występującej różnicy pomiędzy kursem uruchomienia, a kursem spłaty i konsekwencjach płynących dla niego z tego tytułu,

•

brak ustalenia przez Sąd i instancji, że powód jako racjonalny konsument, a więc osoba dobrze poinformowana, uważna i ostrożna, posiadała wiedzę o zmienności kursu (...) w czasie oraz wpływie tej zmienności na wysokość jej zobowiązania z tytułu umowy kredytu, szczególnie przy podpisaniu oświadczenia z 31 lipca 2006r.,

•

błędne ustalenie, że postanowienia umowy ukształtowane były w sposób naruszający równowagę kontraktową;

•

brak ustalenia rzeczywistego wystąpienia i rozmiaru naruszenia interesu konsumenta przez zawarcie w umowie spornych klauzul;

•

brak ustalenia, że to w głównej mierze powód miał wpływ, kiedy bank uruchomi kredyt, a wybór waluty kredytu należał do powoda;

•

brak ustalenia, że powód w istocie nie interesował się warunkami udzielonego kredytu poza wysokością raty i kwotą kredytu, gdyż przeczytał tylko fragmenty umowy, nie interesował się wysokościami kursów i nie dopytywał o zasady ich ustalania ani przed zawarciem umowy ani po uruchomieniu, gdy kurs był mu przedstawiony,

•

brak ustalenia kwoty spłaty (o niemalże 70 tys. niższej niż udostępniony kapitał), daty ostatniej spłaty tj. stycznia 2017r., zaległości w spłacie i unikania spłaty zobowiązania przez powoda;

•

brak ustalenia możliwości spłaty bezpośrednio w walucie wynikającej z przepisów prawa.

•

Brak ustalenia zadłużenia powoda na dzień wystawienia (...) oraz dnia zawarcia ugody i dnia jej wypowiedzenia,

II, Naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:

a)  art. 5 ust. 2 pkt 7 i pkt 10 Prawa bankowego w zw. z art. 111 ust. 1 pkt 4 Prawa bankowego poprzez ich niezastosowanie w sprawie, podczas gdy przepisy te stanowią umocowanie (...) do współkształtowania wysokości świadczeń stron Umowy kredytu, wskazując, że prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych, pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym stanowią czynności bankowe, jeśli są wykonywane przez bank, zaś pozwany jest obowiązany do ogłaszania w miejscu wykonywania czynności, w sposób ogólnie dostępny, stosowane kursy walutowe, a zatem postanowienie umowne odsyłające do tabeli kursowej (...)nie może zostać uznane za abuzywne, przez co Sąd naruszył art. art. 385^ § 1 k.c. stosując go i uznając, że kurs waluty był z góry narzucany według jednostronnej woli Banku, wprowadzając nierówność między stronami tego stosunku, zapisy umowy bowiem nie przewidywały możliwości wyboru innego, bardziej obiektywnego dla nich miernika, skorzystania z jakiejkolwiek innej opcji, a nadto powód pozbawiony był możliwości weryfikacji prawdziwości zawartych w Tabeli wyliczonych przez pracowników Banku kursów walut, a tym samym wyliczenia kwoty kredytu pozostającej do spłaty czy wysokości rat;

art. 8 Prawa bankowego poprzez jego niezastosowanie skutkujące przyjęciem, że zastosowanie w umowie kredytu nominowanego do (...) kursu kupna waluty do indeksacji kredytu i kursu sprzedaży waluty do przeliczenia środków uiszczanych na poczet rat kredytu nie ma ekonomicznego uzasadnienia i stanowi dodatkowe źródło dochodu przez powoda, podczas gdy do uruchomienia kredytu indeksowanego do (...) Bank musiał posiadać (i posiadał) stabilne finansowanie w (...) w relacji minimum 1 do 1 (tj. 100%), które pozyskiwał zaciągając zobowiązania na rynku międzybankowym (iinii kredytowej), albowiem zgodnie z art, 8 Prawa Bankowego jest zobowiązany utrzymywać płynność płatniczą dostosowaną do rozmiarów i rodzaju działalności w sposób zapewniający wykonanie wszystkich zobowiązań pieniężnych zgodnie z terminami ich płatności, a otrzymując od klienta na poczet spłaty raty kredytu indeksowanego do (...) środki w złotych polskich jest zobowiązany wymienić je na środki we (...)

Art. 69 ust. 1 Prawa bankowego w zw. a art. 58 § 1 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że umowa kredytu nominowanego do (...) nr (...) nie zawiera essentialia negotii umowy kredytu i jako sprzeczna z ustawą jest nieważna w całości, podczas gdy umowa zawiera zarówno określenie kwoty kredytu, waluty kredytu, określenie oprocentowania i zasady jego zmiany a także wysokość prowizji;

art. 69 ust. 2 pkt 2 w zw. z art. art. 69 ust. 2 pkt 4a Prawa bankowego poprzez ich błędną wykładnię skutkującą uznaniem, że umowa kredytu indeksowanego jest umową kredytu zlotowego, podczas gdy z przywołanych przepisów prawa bankowego jednoznacznie wynika, że w przypadku umowy kredytu indeksowanego waluta kredytu to waluta indeksacji, zaś umowa dodatkowo zawiera postanowienia o walucie wypłaty oraz spłaty kredytu;

art. 69 ust. 2 pkt 4a Prawa bankowego w zw. z art. 4 ustawy z dnia 29.07.2011 r. o zmianie ustawy Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że umowa ukształtowana była w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, podczas gdy obowiązek określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu ma zastosowanie do umów zawartych po dniu wejścia w życie nowelizacji i potwierdza brak obowiązku po stronie Banku zawierania w umowach tych postanowień przed tym dniem;

art. 353^ k.c. w zw. z art. 58 § 1 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że umowa kredytu nominowanego do (...) nr (...) sprzeczna jest z zasadą swobody umów, wobec braku rozważenia i ustalenia, że w art. 353^ k.c. chodzi o nakaz minimum takiego uregulowania treści stosunku prawnego, które nie będzie sprzeciwiało się przyjętemu w społeczeństwie kryterium uczciwego i lojalnego postępowania, a nie o nakaz maksymalizowania wymagań w celu zabezpieczenia interesów gospodarczych obu stron, wobec czego indeksacja kredytu kursem z tabeli Banku, co do którego procedury Banku i jego pozycja Banku jako podmiotu kontrolowanego wymogły, że był rynkowy, była zgodna z istotą stosunku i zasadami współżycia społecznego;

art. 385^ § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że warunek umowy stanowiący o indeksacji kredytu do (...) kursem pochodzącym od Banku jest sformułowany w sposób niejednoznaczny i niejasny, podczas gdy literalne brzmienie tego postanowienia jest sformułowane prostym i zrozumiałym językiem a interpretowane wraz z postanowieniem § 2 ust. 2 umowy, przewidującym, że informacje o kwocie kredytu w (...), wysokości kursu ustalonego przez Bank w dniu uruchomienia kredytu zostaną określone w harmonogramie spłat przekazanym kredytobiorcy niezwłocznie po uruchomieniu kredytu, daje kredytobiorcy możliwość ustalenia rzeczywistej wysokości udzielonego kredytu w chwili uruchomienia kredytu - co jednocześnie immanentnie wynika z istoty kredytu indeksowanego do waluty obcej;

art. 385^ § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie tj.:

przyjęcie, iż doszło do rażącego naruszenia interesu powoda w związku z indeksacją kredytu na podstawie kursu kupna (...) ustalonego przez Bank w sytuacji gdy kurs kupna (...) ustalony przez Bank i zastosowany do obliczenia wartości kredytu nie odbiegał od średniego rynkowego kursu kupna tej waluty;

ii,  pominięcie, że norma zawarta w tym przepisie odrębnie traktuje przestanki abuzywności w postaci sprzeczności z dobrymi obyczajami oraz rażącym naruszeniem interesów konsumenta, i dalej - przesłanka rażącego naruszenia interesów konsumenta wymaga porównania sytuacji konsumenta uregulowanej spornym postanowieniem z sytuacją, w której - w braku umownej regulacji - zastosowanie znalazłyby przepisy dyspozytywne, co przejawiło się w braku rozważenia jak kształtowało by się zobowiązanie powoda, gdyby w umowie zastosowano kurs średni NBP;

(...),  zastosowanie tego przepisu z pominięciem normatywnej treści ocenianych postanowień i ustalenie, że abuzywne są zarówno klauzula ryzyka kursowego jak i klauzula różnicy kursowej, podczas gdy z uzasadnienia wyroku wynika, dopuszczalność Indeksacji kredytów zawieranych z konsumentami, zaś w stanie faktycznym sprawy w przypadku uznania postanowienia przewidującego uruchomienie kredytu po kursie z tabeli Banku za abuzywne, zasadne jest zachowanie indeksowanego charakteru umowy, a jedynie zastąpienie podmiotu, który kurs ten ustala;

Iv. zastosowanie tego przepisu w sposób charakterystyczny dla kontroli abstrakcyjnej postanowień wzorców umownych, tj. z pominięciem okoliczności związanych ze świadomością i zgodą. konsumenta, zawarciem i realizacją przez niego umowy;

i)  art. 358 § 2 k.c., art. 41 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe oraz art. 5 pkt. 5 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o wsparciu kredytobiorców znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej poprzez ich niezastosowanie w sprawie, podczas gdy przepisy te na potrzeby tej konkretnej sprawy winny stanowić istotną wskazówkę odnośnie możliwego do zastosowania rynkowego kursu waluty w miejsce postanowienia umownego odsyłającego do kursu waluty ustalanego przez Bank,

Ponadto, z ostrożności procesowej, w przypadku uznania przez Sąd Apelacyjny abuzywności § 3 ust, 2 oraz § 5 ust. 3 umowy kredytu podnoszę następujące zarzuty naruszenia:

a)  art. 65 k.c. i art. 385^ § 2 k,c. poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że bezskuteczność postanowień dot. indeksacji spornej umowy kredytu skutkuje nieważnością umowy kredytu, podczas gdy cele prawa konsumenckiego, jako części prawa o zobowiązaniach umownych, wymagają korzystania z art. 65 k.c. przy poszukiwaniu skutecznej i proporcjonalnej sankcji uwzględniającej przy tym interes konsumenta, ta zaś mając na uwagę zasadę prawną obowiązującym w polskim porządku prawnym, jak również postanowienia § 5 ust, 5 i § 11 ust. 4 spornej umowy przemawiają za koniecznością przyjęcia dla przeliczeń walutowych w umowie stron kursu (...);

b)  art. 358 § 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie wobec stwierdzenia, że przepis ten wszedł w życie 24 stycznia 2009 r., podczas gdy umowa kredytowa między pozwaną a Bankiem zawarta została wcześniej, podczas gdy (...) w sprawie (...) S. uznał, że art. 6 ust. 1 Dyrektywy (...) można interpretować w ten sposób^ że sprzeciwia się on temu, aby sąd krajowy, w celu uniknięcia unieważnienia tej umowy, zastąpił ten warunek umowny tym stanowiącym punkt odniesienia przepisem ustawowym w nowym brzmieniu przyjętym Już po zawarciu umowy w sytuacji, gdy stwierdzenie nieważności umowy naraża konsumenta na szczególnie niekorzystne konsekwencje. Okoliczność zatem, że przepis art. 358 § 2 k.c. odwołujący się do kursu średniego (...) wszedł w życie 24 stycznia 2009r. nie sprzeciwia się zastosowaniu tego kursu przez Sąd do umowy zawartej wcześniej;

c)  art. 358 § 2 k.c., art, 41 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe oraz art. 5 pkt. 5 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o wsparciu kredytobiorców znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej poprzez ich niezastosowanie w sprawie, podczas gdy przepisy te na potrzeby tej konkretnej sprawy winny stanowić istotną wskazówkę odnośnie możliwego do zastosowania rynkowego kursu waluty w miejsce postanowienia umownego odsyłającego do kursu kupna waluty ustalanego przez Bank;

d)  art. 58 § 1 k.c. w zw. z art, 353^ k,c. poprzez ich zastosowanie i uznanie umowy kredytu nr (...) za nieważną wskutek przyjęcia, że umowa kredytu nie zawiera ścisłego określenia zobowiązania kredytobiorcy względem kredytodawcy, gdyż umowa stron odwołuje się do nieweryfikowalnego obiektywnie kursu z tabeli (...) obowiązującego w (...)w dniu wypłaty środków, podczas gdy w przypadku oceny braku związania stron odwołaniem do kursu kupna waluty (...) z tabeli Banku zastosowanie powinien znaleźć w § 2 ust. 1 oraz § 3 ust. 3 umowy kurs (...) zgodnie z zasadami wykładni oświadczeń woli stron oraz przepisami dyspozytywnymi;

e)  art. 69 ust. 2 Prawa bankowego poprzez jego błędne zastosowanie polegające na przyjęciu, że w przypadku umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej umowa powinna zawierać klauzulę górnego progu wzrostu kursu (...) powyżej którego jego dalszy wzrost nie byłby uwzględniany, podczas gdy art. 69 ust. 2 Prawa bankowego w brzmieniu obowiązującym w dniu zawarcia spornej umowy jak i w obecnym brzmieniu nie zawiera przedmiotowego wymogu;

f)  art, 58 § 2 k.c. w zw. z art. 353^ k.c, poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i uznanie umowy kredytu nr (...) za nieważną wskutek przyjęcia, że brak realizacji przedkontraktowych obowiązków informacyjnych, naruszających zasadę swobody umów opartą na zasadzie autonomii woli, prowadzi do sprzeczności umowy z zasadami współżycia społecznego, podczas gdy informacyjne obowiązki przedkontraktowe nie prowadzą do naruszenia zasady swobody umów, a stanowią element informowania konsumenta o treści umowy.

Ponadto pozwany na podstawie art. 380 k.p.c. wniósł o:

- rozpoznanie przez Sąd Apelacyjny postanowienia Sądu I instancji z dnia 9 września 2020r. i z dnia 12 stycznia 2022r. w przedmiocie oddalenia wniosku strony pozwanej o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego celem ustalenia jak kurs kupna z tabeli Banku zastosowany do indeksacji kredytu kształtował się na tle innych kursów, w tym kursu kupna (...), kursu średniego (...), kursu na międzynarodowym bankowym rynku walutowym, a przez to czy kurs Banku od nich odbiegał, a także przeliczenia kredytu przy jego uruchomieniu według kursu średniego (...) z dnia uruchomienia kredytu i uwzględnieniu faktycznych terminów i wysokości wpłat powoda i przeliczenia po kursie zmiennym średnim (...)z dnia sprzed datą wpływu środków do Banku oraz wyliczenia zadłużenia powoda na dzień wypowiedzenia umowy tj. 23 rnaja 2013r. r. oraz na dzień wystawienia (...) tj. 5 października 2015 r.,

- dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu finansów i rachunkowości, na okoliczności podnoszone przez pozwanego przed Sądem I instancji w całości

Na podstawie art. 368 § 1 pkt. 4 k.p.c. wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu finansów i rachunkowości na okoliczność:

i)  wyliczenia zadłużenia powoda na dzień wypowiedzenia umowy tj. 23 maja 2013r. r. oraz na dzień wystawienia (...) tj. 5 października 2015 r. w przypadku uruchomienia kredytu po kursie średnim (...)z dnia uruchomienia kredytu i spłat jak w umowie (tj. kurs sprzedaży (...)) z uwzględnieniem terminów i wysokości kwot rzeczywiście uiszczanych przez powoda

j)  wyliczenia zadłużenia powoda na dzień wypowiedzenia umowy tj. 23 maja 2013r. r. oraz na dzień wystawienia (...) tj. 5 października 2015 r. w przypadku uruchomienia kredytu po kursie średnim (...) z dnia uruchomienia kredytu i spłat po kursie średnim (...) z dnia poprzedzającego datę wpływu środków do (...)z uwzględnieniem terminów i wysokości kwot rzeczywiście uiszczanych przez powoda.

Wskazując na powyższe pozwany wniósł o:

I.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości;

II.  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji .

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o:

1.  oddalenie apelacji jako oczywiście bezzasadnej,

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym, w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie ,

3.  oddalenie wniosków dowodowych pozwanego w przedmiocie przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, w tym wniosku o reasumpcję postanowień Sądu I instancji z dnia 9 września 2020 r. i 12 stycznia 2022 r.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja pozwanego co do zasady jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Z uwagi na złożenie apelacji po zmianie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego dokonanej ustawą z 4 lipca 2019 r. (Dz.U.2019.1469) uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego zostało sporządzone w sposób określony przepisem art. 387 § 2 ¹ k.p.c. w brzmieniu nadanym tą nowelizacją. Sąd Apelacyjny nie przeprowadził postępowania dowodowego i nie dokonał odmiennej oceny dowodów przeprowadzonych przed sądem pierwszej instancji, nie uzupełnił ustaleń sądu pierwszej instancji. W tej sytuacji, zgodnie z art. 387 § 2 ¹ pkt 1 k.p.c., wystarczające jest wskazanie, że Sąd Apelacyjny przyjął co do zasady za własne ustalenia sądu pierwszej instancji dokonane w sprawie.

Zgodnie z art. art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;

W niniejszej sprawie powód wniósł o pozbawienie wykonalności (...) , a więc tytułu wykonawczego nie będącego orzeczeniem sądu.

Wskazał , że (...) został wystawiony w związku z umową kredytową nr (...) z dnia 2 sierpnia 2006 r.

Powód twierdził , że umowa o kredyt hipoteczny indeksowana do waluty (...) jest nieważna i jako taka nie powinna stanowić podstawy do wydania (...).

Ponieważ jak wyżej wskazano powód kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem wykonawczym niebędącym orzeczeniem sądu co do zasady powództwo w oparciu o art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. było uzasadnione.

Sąd uwzględnił roszczenie z czym nie zgodził się pozwany wnosząc apelację.

W apelacji podniesiono zarzuty dotyczące naruszenia zarówno prawa procesowego, jak i materialnego. W pierwszej kolejności Sąd II instancji odniósł się do zarzutów dotyczących obrazy prawa procesowego, gdyż dopiero prawidłowo ustalony stan faktyczny stanowić może podstawę dla rozstrzygnięcia pozwu złożonego w niniejszej sprawie. Wskazać bowiem należy, iż prawidłowość zastosowania lub wykładni prawa materialnego może być właściwie oceniona jedynie na kanwie niewadliwie ustalonej podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Skuteczne, zatem zgłoszenie zarzutu dotyczącego naruszenia prawa materialnego wchodzi zasadniczo w rachubę tylko wtedy, gdy ustalony przez Sąd I instancji stan faktyczny, będący podstawą zaskarżonego wyroku, nie budzi zastrzeżeń (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1997 r. II CKN 60/97 - OSNC 1997/9/128). Powyższe rodzi konieczność rozpoznania w pierwszym rzędzie zmierzających do zakwestionowania stanu faktycznego zarzutów naruszenia prawa procesowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 1997 r. II CKN 18/97 - OSNC 1997/8/112).

Nieuzasadniony jest zarzut naruszenia art. 235^ § ł pkt 2), 3) i 5) k.p.c. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu Sąd może pominąć dowód, jeśli jego przeprowadzenie zmierzałoby do wykazania faktu bezspornego, nieistotnego dla rozstrzygnięcia sprawy lub udowodnionego zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy. Elementem wspólnym omawianej podstawy pominięcia przeprowadzenia dowodu jest to, że w każdym z trzech opisanych przypadków dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu jest bezprzedmiotowe i może zmierzać Jedynie do przedłużenia postępowania lub nieuzasadnionego zwiększenia jego kosztów.

W okolicznościach niniejszej sprawy dowód z opinii biegłego na tezy wnioskowane przez stronę pozwaną zmierzałby do ustalenia okoliczności wykonywania umowy przez pozwanego, tj. sposobu stosowania spornych postanowień umowy, a co za tym idzie byłby bez znaczenia dla rozstrzygnięcia. Zgodnie bowiem z niekwestionowanym poglądem zarówno doktryny jak i orzecznictwa , m.in. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r. wydanej w sprawie III CZP 29/17, oceny niedozwolonego charakteru postanowień umowy dokonuje się na moment jej zawarcia, a nie wykonywania. W niniejszej sprawie sąd stwierdził , że umowa jest nieważna z uwagi na zawarte w niej zapisy abuzywne.

J. chodzi natomiast o opinię biegłej M. M. (1) z dnia 1 października 2021 r. to z uwagi na to iżsąd uznał umowę za nieważną od samego początku również i to kiedy i czy umowa została skutecznie wypowiedziana przez bank i oraz jaka była kwota do zapłaty w chwili wypowiedzenia umowy nie miało istotnego znaczenia dla sprawy. Stąd prawidłowo sąd oddalił wniosek dowodowy o sporządzenie uzupełniającej opinii biegłej M. M..

W tym kontekście również bez znaczenia było wyliczenie zadłużenia powoda na dzień wypowiedzenia i dzień wystawienia (...) oraz na dzień zawarcia ugody i jej wypowiedzenia przy pominięciu klauzuli kursowej i zastosowanie przeliczenia po kursie średnim NBP dla (...) (zmiennym, z dnia spłaty raty) z zachowaniem zmiennego oprocentowania, tak jak kształtowało się w czasie umowy. A więc i pominięcie dowodu z opinii biegłego na tą okoliczność było prawidłowe

Niezasadne były również zarzuty naruszenia art. 233 k.p.c.

Zdaniem Sądu Odwoławczego, Sąd I instancji przeprowadził postępowanie dowodowe w zakresie wystarczającym dla poczynienia ustaleń faktycznych mających wpływ na zastosowanie przepisów prawa materialnego. Zgromadzone w sprawie dowody poddał wszechstronnej, wnikliwej ocenie, ustalając prawidłowo stan faktyczny sprawy. Ocena dowodów przeprowadzona przez Sąd Okręgowy, zdaniem Sądu Apelacyjnego, przy uwzględnieniu podanych poniżej uwag, odpowiada wymogom stawianym przez przepis art. 233 § 1 k.p.c., uwzględnia cały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy i tym samym pozostaje pod ochroną wynikającą z powołanego przepisu. Nie nosi ona cech dowolności, odnosi się do przeprowadzonych w sprawie dowodów. W tym stanie rzeczy zarzuty pozwanego Banku dotyczące naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie zasługiwały na uwzględnienie. Podkreślić przy tym należy, że skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu.

Skarżący zarzucił sądowi naruszenie przepisów prawa procesowego poprzez błędne ustalenie stanu faktycznego oraz przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i w konsekwencji wydanie błędnego orzeczenia .

Sąd Apelacyjny po analizie całego materiału dowodowego uznał powyższe zarzuty za nieuzasadnione.

Skarżący zarzucił , że Sąd I Instancji błędnie ustalił stan faktyczny poprzez błędną ocenę materiału dowodowego z powodu przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów co w konsekwencji doprowadzi do wydania błędnego orzeczenia.

W celu ustalenia stanu faktycznego Sąd musi dokonać oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i przypisać poszczególnym dowodom walor wiarygodności i moc dowodową. Tylko bowiem dowody wiarygodne mogą stanowić podstawę odtworzenia zdarzeń faktycznych które składają się na stan faktyczny sprawy.

Dokonując oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie sąd stosuje przepis art. 233 § 1 k.p.c. .

Jeżeli skarżący konstruuje zarzut błędu w ustaleniach faktycznych to koniecznym jest takie wskazanie błędu procesowego popełnionego przez sąd , który zaważył na tym ustaleniu.

Art. 233§ 1 k.p.c. wyraża zasadę swobodnej oceny dowodów . Wynika z niej obowiązek wyprowadzenia z materiału dowodowego wniosków logicznie poprawnych oraz znajdujących pokrycie w tym materiale. Do kryteriów oceny wiarygodności i mocy dowodów należą przy tym : doświadczenie życiowe , inne źródła wiedzy, poprawność logiczna, prawdopodobieństwo wersji. Ponadto ocena materiału dowodowego nie może być wybiórcza.

Odnośnie do oceny dowodów , jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym , to ocena ta musi być uznana za prawidłową, chociażby w równym stopniu z tego samego materiału dowodowego można wysnuć wnioski odmienne. Dlatego zarzut apelacji dla swojej skuteczności nie może polegać na przedstawieniu przez skarżącego własnej wersji wydarzeń. Skarżący musi wykazać , że oceniając materiał dowodowy sąd popełnił uchybienia polegające na braku logiki w wiązaniu faktów z materiałem dowodowym albo też , że wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej , albo wreszcie , że sąd wbrew zasadom doświadczenia życiowego nie uwzględnił jednoznacznych , praktycznych związków przyczynowo – skutkowych.

Przechodząc do analizy pod tym kątem niniejszej sprawy w pierwszym rzędzie należy podnieść , że Sąd I Instancji dokonał całościowej analizy zebranego w sprawie materiału dowodowe.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy prawidłowo ocenił iż powód nie został prawidłowo poinformowany o ryzyku walutowym. Samo bowiem podpisanie przez kredytobiorcę oświadczenia o wyborze kredytu denominowanego lub indeksowanego oraz tego , że ma świadomość ryzyka związanego z tym produktem nie jest wystarczające.

Mając na uwadze ukształtowane standardy w zakresie obowiązków informacyjnych banku wobec konsumenta opisane tak w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, jak i niniejszym, szerzej w dalszej części, w ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy prawidłowo ocenił, że pozwany nie wywiązał się z obowiązku pouczenia powoda o nieograniczonym ryzyku kursowym w sposób wymagany przy umowie kredytu indeksowanego do waluty obcej. Obowiązek ten jest określany jako „ponadstandardowy”, gdyż mający dać konsumentowi pełną orientację odnośnie do istoty transakcji, a jego naruszenie wiąże się z zastosowaniem odpowiedniej sankcji przy rozstrzyganiu sporu między przedsiębiorcą a konsumentem (tak Sąd Najwyższy w wyrokach: z 16 marca 2018 r., IV CSK 250/17 i z 9 stycznia 2019 r., I CSK 736/17). Sposób, w jaki powodowi przedstawiono czym jest ryzyko kredytowe, a także ukształtowano ich obowiązki poprzez odesłanie do nieweryfikowalnych tabel kursowych banku prowadzi do naruszenia dobrych obyczajów, o których mowa w art. 385 ¹ k.c., a których podstawą jest szeroko rozumiany szacunek dla drugiego człowieka. Bez znaczenia pozostaje przy tym eksponowany w apelacji fakt zapoznania się przez stronę powodową z postanowieniami umowy i regulaminu w odniesieniu do kredytu indeksowanego do waluty obcej, kwestią ryzyka kursowego czy jej ogólnej świadomości co do ryzyka kursowego związanego z wahaniem kursów waluty, do której indeksowany jest kredyt, podobnie jak i „świadomego i swobodnego” wyboru przez stronę powodową kredytu indeksowanego do waluty obcej oraz rezygnacji z zaciągnięcia kredytu w złotych. Należyta informacja o ryzyku kursowym nie może bowiem opierać się na założeniu, że każdy rozważny kredytobiorca świadomy jest, że kursy walut są zmienne. Istotne bowiem jest nie to, że kursy walut ulegają zmianie, a to jakie są skutki takich zmian dla wysokości świadczeń stron oraz jakie są ich granice. Nawet rozważny konsument nie jest profesjonalistą w zakresie rynku bankowego, który powinien posiadać wiedzę i umiejętności jej profesjonalnego zastosowania w zakresie analiz finansowych, czy też wiedzę o historycznych zmianach kursów walut. Przy ocenie ryzyka kursowego jest w pełni uprawniony do opierania się na informacji z banku. Dlatego ma właśnie prawo do rzetelnej informacji, która nie będzie go wprowadzać w błąd. Jak już wyżej wskazano, powodowie decydowali się na kredyt indeksowany i na walutę jego waloryzacji jaką był (...) ze względu na błędne przeświadczenie, które w nich wytworzył bank, że kredyt indeksowany (...) jest zobowiązaniem bezpiecznym i nie wiąże się z poważniejszym ryzykiem. Z kolei, samo istnienie procedur w pozwanym banku związanych z zakresem informacji przekazywanych klientom i przeszkolenia pracowników nie przesądza, jakie faktycznie dane przedstawiono powodom, a treść podpisanych przez nich dokumentów wskazuje, że nie było wśród nich kluczowych tzn. symulacji zmian kursów (...) na przestrzeni dekad (wobec wieloletniego okresu kredytowania) i ich wpływu nie tylko na wysokość raty, ale także na saldo kredytu.

Wbrew stanowisku skarżącego, zebrany materiał dowodowy nie daje podstaw do zakwestionowania ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego dotyczących tego, że pozwany dysponował dowolnością w kształtowaniu kursów. Nie sposób stwierdzić, że umowa nie przyznawała pozwanemu prawo do jednostronnego kształtowania wysokości świadczeń w sytuacji, gdy wysokość zobowiązań powodów miała być ustalana jako równowartość wymaganych kwot wyrażonych w (...) po ich przeliczeniu według kursów walut określonych w Bankowej tabeli kursów. Tym samym o wysokości przelicznika ewidentnie decydował nie kto inny, a sam pozwany. Kredytobiorca nie miał natomiast żadnego wpływu na wysokość tego kursu, ani nawet możliwości ustalenia na jakiej zasadzie taki kurs Bank ustala. Jednocześnie umowa nie przewiduje żadnych ograniczeń w określaniu przez bank kursów w swoich tabelach. Regulacje umowne nie przewidywały na przykład wymogu, aby wysokość kursu ustalanego przez bank pozostawała w ściśle określonej relacji do aktualnego średniego kursu (...) na rynku międzybankowym lub do średniego kursu NBP. W umowie brak jest zatem jasnych i możliwych do weryfikacji kryteriów tworzenia tabeli kursu sprzedaży i tabeli kursu kupna waluty. Jednocześnie brak jest podstaw do uznania, że powodowie zostali skutecznie o powyższym poinformowana. Nawet jeżeli wewnętrzne przepisy określały pewne kryteria ustalania tych kursów , to nie były one przedstawione powodowi.

Również prawidłowo Sąd I Instancji ocenił zeznania świadka D. W. w zakresie, w jakim wskazywał, że były procedury dotyczące informowania o ryzyku walutowym, informował klientów o ryzyku walutowym, o tym, że raty mogą wzrosnąć i w jaki sposób.

Świadek D. W. nie był bezpośrednim uczestnikiem zawierania umowy z powodem , a jego zeznania dotyczył ogólnych informacji jakich sztandarowo powinni udzielać doradcy bankowi klientom przy zawieraniu umowy.

. W niniejszej sprawie z wiarygodnych zeznań powoda wynikało jednak , że zarówno przed zawarciem umowy jak i podczas jej zawierania pracownicy banku nie informowali go , ani o możliwości negocjacji , ani o potencjalnych ryzykach związanych z kredytem walutowym . z zeznań tych wynika również , że przedstawiciel banku zapewniał powoda , że rata kredytu w walucie jest niższa niż w złotówkach , że kredyt będzie korzystny , że ewentualne zmiany kursu franka były minimalne ( k. 490v – protokół).

To sąd ocenia wiarygodność poszczególnych dowodów w sprawie. Zdaniem Sądu odwoławczego Sąd I instancji prawidłowo ocenił zebrane w sprawie dowody, wykorzystując do poczynienia ustaleń faktycznych w całości albo w części tylko dowody mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, postępując zgodnie z art. 227 kpc, bez naruszenia tej regulacji, co bezpodstawnie zarzuca pozwany.

Sąd Apelacyjny dokonał wnioskowanej w apelacji przez pozwanego kontroli w trybie art. 380 kpc postanowień dowodowego Sądu Okręgowego z dnia 9 września 2020r. i z dnia 12 stycznia 2022r. w przedmiocie pominięcia dowodu z opinii biegłego sądowego, stwierdzając, iż Sąd I instancji prawidłowo w okolicznościach rozpoznanej sprawy omawiany dowód pominął, bez zarzucanego naruszenia przepisu art. 235 ² § 1 pkt 1 i 5 kpc w zw. z art. 227 kpc i art. 271 kpc, a także z art. 278 kpc i art. 227 kpc

Podsumowując dotychczasowe rozważania należy stwierdzić, że objętymi apelacją zarzutami naruszenia prawa procesowego skarżący nie podważył oceny dowodów dokonanej przez Sąd Okręgowy oraz poczynionych na podstawie tej prawidłowo przeprowadzonej oceny całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego, ustaleń faktycznych, stąd Sąd odwoławczy przeprowadził analizę podniesionych przez powoda w apelacji zarzutów naruszenia prawa materialnego na podstawie stanu faktycznego ustalonego przez Sąd Okręgowy.

Z zarzutów prawa materialnego na uwzględnienie zasługiwał zarzut naruszenia art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 69 ust. 1 i 2 prawa bankowego w zw. z art. 58 § 1, 2 i 3 k.c. oraz art. 65 k.c. przez przyjęcie, że konstrukcja indeksacji przyjęta w umowie zawartej ze stroną powodową została ukształtowana z naruszeniem granic swobody umów oraz zasad współżycia społecznego, co prowadzi do nieważności umowy w całości oraz art. 69 ust. 1 i 2 Pr. bank. w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia umowy przez przyjęcie, że na skutek indeksacji umowa nie zawierała odpowiedniego określenia głównego świadczenia kredytobiorcy.

Umowa o kredyt indeksowany/denominowany do waluty obcej co do zasady nie jest niezgodna z art. 69 Pr. bank. i to także w brzmieniu obowiązującym przed jego nowelizacją. Zastosowanie konstrukcji przeliczeń pomiędzy walutą krajową i obcą w celu ustalenia wysokości świadczeń, do których obowiązane są strony umowy kredytu mieści się w granicach swobody umów. W tym kontekście nieuprawnione były wywody Sądu I instancji, według których o niezgodności z art. 69 Pr. bank. miała dowodzić niemożność ustalenia z góry zobowiązania powodów. Z istoty kredytu indeksowanego/denominowanego wynika niemożność określenia z góry zobowiązania pieniężnego w złotych polskich, która to wielkość jest zależna od kursu waluty, do której kredyt jest indeksowany. W granicach dopuszczalnej swobody umów z art. 353 ¹ k.c. mieści się również postanowienie stron, że określony w umowie kredyt zostanie wypłacony z zastosowaniem kursu waluty obowiązującego w dacie wypłaty kredytu. W umowie, co do zasady, wskazano według jakiego kursu zostanie przeliczony kredyt (według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w pozwanym Banku w danych dniach). Sąd Apelacyjny w tym składzie nie podziela zatem poglądu, jakoby odwołanie się w umowie do tabel kursowych banku skutkować miało automatycznie bezwzględną nieważnością umowy kredytu.

Odmienną rzeczą od sprzeczności umowy z art. .69 Pr. bank. i art. 353 ¹ k.c. jest natomiast zagadnienie, czy postanowienia odwołujące się ogólnikowo do Tabeli Kursów Walut Obcych Banków były abuzywne. Zagadnienie abuzywności postanowień umowy, tj. jej przesłanki i skutki prawne, uregulowane jest przepisami szczególnymi kodeksu cywilnego – art. 385 ¹ i nast. k.c. (por. też wyrok SN z 13 maja 2022 r., sygn. II CSKP 464/22).

Nie budzi wątpliwości stanowisko Sądu Okręgowego co do abuzywności postanowień umowy odnoszących się do mechanizmu indeksacji według tabel kursowych Banku. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu I instancji co do abuzywności następujących postanowień spornej :



§ 2 ust. 1 i § 3 ust. 2 umowy w zakresie, w jakim przewidują waloryzację kredytu kursem (...) i wypłatę w (...) przy jednoczesnym przeliczeniu wysokości wypłaconej kwoty na (...) według kursu kupna (...) ustalonego przez bank i obowiązującego w banku w dniu wypłaty środków;



§ 3 ust. 1 pkt c) i § 11 ust. 1 pkt e) umowy w zakresie w jakim przewidują konieczność poniesienia przez powoda opłat z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, kluczem do rozstrzygnięcia wieloaspektowych problemów prawnych dotyczących kredytów powiązanych z walutą obcą są przepisy dotyczące niedozwolonych postanowień umownych, służące transpozycji do prawa polskiego dyrektywy 93/13, tj. przepisy art. 385 ¹ -385 ³ k.c. Unormowania zawarte w art. 385 ¹ -385 ³ k.c. mają charakter szczególny w stosunku do tych przepisów, które mają ogólne zastosowanie do kształtowania przez kontrahentów treści umowy (art. 58, 353 ¹ czy 388 k.c.). W sytuacji kolizji art. 58 k.c. i 385 ¹ k.c. należy dać pierwszeństwo drugiemu z tych przepisów traktując go jako lex specialis w zakresie ochrony konsumenckiej, względem ogólnych regulacji kodeksowych. Za trafnością przedstawionej tezy przemawia przede wszystkim fakt, że wynikająca z art. 385 ¹ § 1 k.c. sankcja bezskuteczności klauzuli ma działanie ochronne dla konsumenta i jest dla niego obiektywnie korzystniejsza aniżeli sankcja nieważności wynikająca z art. 58 k.c.

Prawna ocena różnych aspektów związanych z kredytami denominowanymi lub indeksowanymi do waluty innej niż waluta kraju kredytobiorcy, podlegała ewolucji wraz z narastającymi problemami związanymi z ekspozycją tego rodzaju kredytów na perturbacje rynku walutowego w związku z kryzysem finansowym z lat 2008-2011, a w szczególności z osłabieniem się walut rodzimych, w tym niespotykanym wcześniej osłabieniem złotego, w stosunku do walut obcych, przede wszystkim franka szwajcarskiego. Problematyka ta dotykała nie tylko uregulowań prawa krajowego, ale także wiążących państwa członkowskie(...) rozwiązań, dotyczących ochrony konsumentów, na gruncie prawa europejskiego, w tym przede wszystkim przyjętych w przepisach Dyrektywy Rady (...) z 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Ewolucja ta dotyczyła także stanowiska judykatury. Niemniej, z biegiem czasu, szczególnie w związku z zapadaniem kolejnych wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, ustalone zostało, w jakich zasadniczych kierunkach powinna podążać wykładnia i stosowanie prawa sądów krajowych w sprawach związanych z tymi kredytami. Dotyczy to także zagadnień, które pojawiły się na gruncie rozpoznawanego sporu, a które prawidłowo, zgodnie z wytycznymi (...) oraz utrwaloną linią orzecznictwa Sądu Najwyższego, zostały rozstrzygnięte przez Sąd I instancji w zaskarżonym wyroku.

Trafnie uznał Sąd I instancji, że kwestionowane w sprawie postanowienia umowne nie zostały z powodem indywidualnie uzgodnione/wynegocjowane w znaczeniu wynikającym z art. 385 ¹ § 3 k.c. i art. 3 ust. 2 dyrektywy (...). Nie miał on bowiem realnego wpływu na kształtowanie poszczególnych postanowień umowy, w tym w kwestionowanym zakresie. Jego możliwości negocjacyjne ograniczone były do wyboru opcji z oferty pozwanego banku i w żadnym stopniu nie dotyczyły kwestionowanych (również przez Sąd Okręgowy) zapisów umownych. Nawet jeżeli znał i rozumiał treść danego postanowienia oraz zgodził się na wprowadzenie go do umowy, to zapis taki może być traktowany jako uzgodniony indywidualnie jedynie w sytuacji, gdy sformułowano go w toku negocjacji z konsumentem, czego w toku postępowania nie wykazano. Te istotne postanowienia umowy winny być natomiast uzgadniane indywidualnie między stronami. W nauce prawa nie budzi wątpliwości, że za nieuzgodnione indywidualnie trzeba uznać postanowienie, które konsument wybrał spośród kilku zaproponowanych przez przedsiębiorcę. W świetle art. 385 ¹ k.c. bez znaczenia jest, czy powód „świadomie” dokonał wyboru umowy o kredyt indeksowany, jeśli tekst tej umowy został opracowany przez pozwanego (por. A. Olejniczak, Komentarz do art. 385, w: Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część ogólna, red. A. Kidyba, LEX 2014, i przywołana tam literatura, A. Rzetecka-Gil, Komentarz do art. 385 ¹, w: Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania – część ogólna, tejże, LEX 2011; por. również: M. Jagielska, Nowelizacja Kodeksu cywilnego: kontrola umów i wzorców umownych, Monitor Prawniczy 11/2000, s. 700; podobnie Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z 14 grudnia 2010 r., sygn. akt: XVII Amc 426/09).

W świetle art. 385 ¹ § 1 k.c. możliwość uznania za niedozwolone (abuzywne) nieuzgodnionych indywidualnie postanowień umowy zawieranej z konsumentem wymaga kolejno ich zakwalifikowania albo jako postanowień, które nie określają głównych świadczeń stron, albo jako postanowień określających główne świadczenia stron (w tym cenę lub wynagrodzenie), które nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Tego rodzaju walutowe klauzule indeksacyjne, jakie przyjęto w umowie stron, obejmujące ustalenie wysokości samego świadczenia, a także sposób przeliczenia rat kredytowych, określają świadczenie główne stron umowy, w rozumieniu przepisu art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c., stanowiąc przedmiotowo istotny element umowy kredytu. Skoro bowiem zasady i termin spłaty kredytu są istotnymi postanowieniami umowy kredytu, to klauzule indeksacyjne, na podstawie których ustalana jest wysokość zobowiązania kredytobiorcy i zasady spłaty tego zobowiązania muszą być określane jako zapisy określające świadczenie główne kredytobiorcy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 4 kwietnia 2019 r., sygn. III CSK 159/17; z 9 maja 2019 r., sygn. I CSK 242/18 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. V CSK 382/18, z 2 czerwca 2021 r., sygn. I CSKP 55/21). Za postanowienia umowne mieszczące się w pojęciu „głównego przedmiotu umowy” w rozumieniu art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 należy uważać te, które określają podstawowe świadczenia w ramach danej umowy i które z tego względu charakteryzują tę umowę (por. wyroki (...): z 30 kwietnia 2014 r. w sprawie (...) Á. K., H. R. przeciwko (...), pkt 49-50; z 26 lutego 2015 r. w sprawie (...) B. M. i I. O. M. przeciwko S.C. (...) România SA, pkt 54; z 23 kwietnia 2015 r. w sprawie (...) J.-C. V. H. przeciwko (...) SA, pkt 33; z 20 września 2017 r. w sprawie (...) R. P. A. i in. przeciwko (...) SA, pkt 35).

Nawet zresztą gdyby uznać, że walutowe klauzule indeksacyjne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. nie określają głównych świadczeń strony a jedynie świadczenia poboczne, również można by uznać je za niedozwolone (abuzywne), jako nieuzgodnione indywidualnie postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, które kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (art. 385 ¹ § 1 k.c. zd. 1).

W klauzulach przeliczeniowych, czy też spreadowych zawartych w spornej umowie nie dało się wydzielić elementu, który normatywnie mógłby być odrębnie oceniany od klauzuli ryzyka walutowego i być podstawą do wyprowadzania wniosku o utrzymaniu waloryzacji. Nie było bowiem odesłania do takiego miernika (przykładowo kursu średniego (...)), którego zachowanie zapewniłoby funkcjonalność samej waloryzacji. Gdyby zaś dokonać takiego wyodrębnienia klauzul przeliczeniowych, to stwierdzić należy, że abuzywny charakter mają one także z uwagi na ich niejednoznaczność i niejasność. Postanowienia umowy lub wzorca, ustalone jednostronnie przez bank i przyznające mu uprawnienie do jednostronnego, samodzielnego ustalania kursu kupna i sprzedaży waluty w stosunku do złotego bez wskazania reguł kształtowania tego kursu są postanowieniami naruszającymi dobre obyczaje. Godzą bowiem w istotę równowagi kontraktowej stron. Rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków wynikających z umowy na jego niekorzyść, skutkującą niekorzystnym ukształtowaniem jego sytuacji ekonomicznej oraz jego nierzetelnym traktowaniem. Sąd, dokonując oceny przesłanki rażącego naruszenia interesu konsumenta, powinien ponadto mieć na uwadze narzucony przez przedsiębiorcę mechanizm kontraktowy kształtowania praw i obowiązków kredytobiorcy z uwzględnieniem ryzyka, na jakie został narażony, zawierając umowę obejmującą postanowienie abuzywne umożliwiające bankowi jednostronne ustalanie i kształtowanie w toku wykonywania umowy kursu walutowego. Odwołanie do kursów walut zawartych w tabeli kursów banku oznacza naruszenie równorzędności stron umowy przez nierównomierne rozłożenie uprawnień i obowiązków między partnerami stosunku obligacyjnego. W tym zakresie istotne znaczenie należy także przypisać wymaganiu właściwej przejrzystości i jasności postanowienia umownego, czyli odpowiedzi na pytanie, czy zawarta umowa wskazuje w sposób jednoznaczny powody i specyfikę mechanizmu przeliczania waluty, tak by konsument mógł przewidzieć, na podstawie transparentnych i zrozumiałych kryteriów, wynikające dla niego z tego faktu konsekwencje ekonomiczne (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2019 r., V CSK 347/18). Sytuacja, w której konsument dowiaduje się o poziomie zadłużenia ratalnego, już spłaconego w związku z podjęciem odpowiedniej sumy z jego rachunku, jest nie do zaakceptowania w świetle art. 385 ¹ k.p.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z 27 listopada 2019 r., II CSK 483/18).

Podkreślenia przy tym wymaga, że jeżeli tylko sąd ustali, że ryzyko walutowe wprowadzono do umowy postanowieniem niedozwolonym, to nie będzie już potrzeby analizowania innych zapisów umownych, bowiem ich ewentualna niezgodność z przepisami regulującymi ochronę konsumentów nie może prowadzić do skutku dalszego niż ten, który wynika z bezskuteczności klauzuli ryzyka walutowego. Jednocześnie, gdyby nawet dalsze klauzule okazały się zgodne z prawem, nie mogłoby to zmienić wyniku sprawy, skoro bezskutecznością dotknięte są postanowienia określające główne świadczenia stron spornej umowy kredytu. Wyłącznie w przypadku uznania, że pozwany dochował określonego dyrektywą 93/13 obowiązku sformułowania prostym i zrozumiałym językiem postanowienia wprowadzającego do umowy ryzyko walutowe, zachodziłaby potrzeba rozważenia skuteczności pozostałych postanowień umownych, dotyczących szczegółowych zasad wyznaczania kursu (...) (zagadnienie tabel bankowych i spreadu) na potrzeby realizacji umowy oraz stosowania odmiennych przeliczników dla świadczeń banku (kurs kupna) i konsumenta (kurs sprzedaży). W tych warunkach, skoro postanowienie przewidujące indeksację do (...), wprowadzające w ten sposób ryzyko walutowe do umowy, jest bezskuteczne względem powodó, to nie wymagały badania dalsze postanowienia umowne odnoszące się do szczegółowych zasad wyznaczania kursu waluty. Treść tych postanowień może bowiem jedynie uzupełniająco wskazywać na nieuczciwe potraktowanie konsumenta przez bank poprzez zastrzeżenie mechanizmów, które pozwalały bankowi czerpać dodatkowe nieuzasadnione korzyści, np. ze spreadu, nie zmienia to jednak zasadniczej oceny umowy, choć daje pełny obraz nielojalności banku względem konsumenta, to jednak jest wtórne wobec istoty sporu wyrażającej się w nieważności umowy kredytu indeksowanego spowodowanej abuzywnością ryzyka kursowego.

W konsekwencji, za główne świadczenia stron uznać należało zapisy umowy kredytu zawartej przez powodów określające sposób oznaczenia kursu miarodajnego dla dokonywania przeliczeń walutowych (por.: wyroki Sądu Najwyższego: z 4 kwietnia 2019 r. w sprawie III CSK 159/17, LEX nr 2642144, z 9 maja 2019 r., sygn. I CSK 242/18, Legalis nr 1117668, z 11 grudnia 2019 r., sygn. V CSK 382, LEX nr 2771344, z 2 czerwca 2021 r., sygn. I CSKP 55/21, LEX nr 3219740 itd., a także wyroki (...): z 30 kwietnia 2014 r. w sprawie C-26/13 oraz z 20 września 2017 r. w sprawie C-186/16). Powyższe twierdzenie nie naruszało art. 65 k.c. w zw. z art. 69 Pr. bank.

Postanowienia określające główne świadczenia stron nie podlegają kontroli pod kątem abuzywności jedynie pod warunkiem, że zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (art. 385 ^{( 1)} § 1 zd. 2 k.c.). Takie rozwiązanie, wywodzące się z art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13, opiera się na założeniu, zgodnie z którym postanowienia określające główne świadczenia stron zazwyczaj odzwierciedlają rzeczywistą wolę konsumenta, gdyż do ich treści strony przywiązują z reguły największą wagę. Interpretując art. 4 ust. 2 dyrektywy (...) (...) uznał, że „wymóg, zgodnie z którym warunek umowny musi być wyrażony prostym i zrozumiałym językiem, powinien być rozumiany jako nakazujący nie tylko, by dany warunek był zrozumiały dla konsumenta z gramatycznego punktu widzenia, ale także, by umowa przedstawiała w sposób przejrzysty konkretne działanie mechanizmu wymiany waluty obcej, do którego odnosi się ów warunek, a także związek między tym mechanizmem a mechanizmem przewidzianym w innych warunkach dotyczących uruchomienia kredytu tak, by rzeczony konsument był w stanie oszacować, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria, wypływające dla niego z tej umowy konsekwencje ekonomiczne” (wyrok z 30 kwietnia 2014 r. w sprawie (...), K. i K. R. przeciwko (...), pkt 75; podobnie wyrok (...) z 20 września 2017 r. w sprawie (...),(...), R. P. A. i in. przeciwko (...) SA, pkt 45).

Jest oczywiste, że klauzula waloryzacyjna zawarta w analizowanej umowie kredytowej stron tych kryteriów nie spełniała, ponieważ nie została jednoznacznie sformułowana, skoro na jej podstawie powód nie był w stanie oszacować kwoty, którą miał obowiązek świadczyć, a zasady przewalutowania określał jednostronnie (...) (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego: z 4 listopada 2011 r., I CSK 46/11; z 15 lutego 2013 r., I CSK 313/12; z 10 lipca 2014 r., I CSK 531/13). Przy przeliczaniu świadczeń zarówno określających kwotę przyznanego kredytu, jak i wysokość spłaty rat kredytowych odwołano się w umowie do kursów ustalanych przez pozwanego, bez wskazania jakiegokolwiek obiektywnego miernika, pozwalającego w sposób przewidywalny określić wysokość ciążącego na powodzie zobowiązania. Szczegółowe mechanizmy ustalania kursu wymiany walut nie zostały także wskazane w innych wiążących obie strony dokumentach.

Jeśli umowa (i stanowiące jej integralną część załączniki) w żadnym ze swoich postanowień nie precyzuje parametrów, według których bank będzie kształtował kursy kupna/sprzedaży waluty, to należy przyjąć, że sposób tworzenia tabeli kursowej banku nie został określony, co stwarzało możliwość podejmowania działań o znamionach dowolności. Nie sposób jest zatem mówić o braku po stronie banku, także pozwanego, dowolności w kształtowaniu wysokości kursu waluty indeksacyjnej, ogłaszanych w tabelach kursowych.

Jak wskazano powyżej, oceny nieuczciwego charakteru warunku umownego należy dokonywać w odniesieniu do momentu zawarcia danej umowy, z uwzględnieniem ogółu okoliczności, które mogły mieć wpływ na późniejsze wykonanie tej umowy. Trybunał uznał, że oceny istnienia ewentualnej nierównowagi należy dokonać w świetle ogółu okoliczności faktycznych sprawy z uwzględnieniem m.in. fachowej wiedzy banku w zakresie ewentualnych wahań kursów wymiany i ryzyka wiążących się z zaciągnięciem kredytu w walucie obcej (por. wyrok Trybunały Sprawiedliwości z 20 września 2017r., A. i(...) (...)).

W tej sprawie zakres udzielonych powodowi informacji o ryzyku był ogólnikowy i niewystarczający, nie spełnia zatem kryteriów wynikających z dyrektywy (...)Nie pozwala to na przyjęcie, że powód-konsument miał możliwość świadomego podjęcia decyzji w zakresie zawarcia umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej (...) i obejmował swą świadomością skutki wprowadzenia do umowy mechanizmu przeliczeniowego w postaci miernika waluty (...). Nie ma w sprawie podstaw do przyjęcia, że przekazano mu informacje na tyle rzetelne i wyczerpujące, zwłaszcza co do tego, o ile może wzrosnąć kurs (...) w trakcie trwania umowy kredytu zawartej na kilkadziesiąt lat, żeby można było przyjąć, iż jako konsument rozsądny, krytyczny, szeroko poinformowany, wyraził świadomie zgodę na obciążenie nieograniczonym ryzykiem kursowym.

Postanowienia umowne, uzależniające warunki waloryzacji (indeksacji) świadczenia pieniężnego wyłącznie od woli banku należy uznać za nieuczciwe (niedozwolone, abuzywne) w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., jako kształtujące prawa i obowiązki konsumenta – kredytobiorcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, przede wszystkim przez wykorzystywanie pozycji dominującej przedsiębiorcy i naruszanie równowagi kontraktowej.

Dotyczy to w szczególności odwołania się, jak w rozpoznawanej sprawie, w klauzuli umownej do kursów walut zawartych w tabeli banku, ogłaszanej w jego siedzibie, bez wskazania ograniczeń umownych w postaci skonkretyzowanych, obiektywnych kryteriów zmian stosowanych kursów walutowych.

Tego rodzaju klauzule uznać należy za nietransparentne, pozostawiające pole do arbitralnego działania banku i w ten sposób obarczające kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem oraz naruszające równorzędność stron (por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z 8 września 2016 r. w sprawie II CSK 750/15, LEX nr 2182659, z 27 lutego 2019 r. w sprawie II CSK 19/18, LEX nr 2626330, z 4 kwietnia 2019 r. w sprawie III CSK 159/17, OSP, z. 12 z 2019 r., poz. 115, z 29 października 2019 r. w sprawie IV CSK 309/18, OSNC, z. 7-8 z 2020 r., poz. 64, z 11 grudnia 2019 r. w sprawie V CSK 382/18, LEX nr 2771344 itp.).

Prawidłowo też uznał Sąd I instancji, że klauzule walutowe (indeksacyjne) podlegały wyeliminowaniu z umowy kredytowej jako bezskuteczne ex lege i niewiążące powoda, a w związku z tym winny być traktowane jako nigdy nieistniejące. Wynika to zarówno z art. 6 ust. 1 dyrektywy (...), jak i art. 385 ¹ § 1 k.c. (por. np. wyrok (...) z 21 grudnia 2016 r. w sprawie C-154/15, wyroki Sądu Najwyższego: z 27 lutego 2019 r. w sprawie II CSK 19/18, LEX nr 2626330 i z 27 listopada 2019 r. w sprawie II CSK 483/18, LEX nr 2744159 oraz uchwała Sądu Najwyższego z 7 maja 2021 r. w sprawie III CZP 6/21, OSNC, z. 9 z 2021 r., poz. 56). Należy też w tym względzie wskazać na wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 14 czerwca 2012 r. (C-618/10), w którym przyjęto, że z brzmienia art. 6 ust.1 dyrektywy (...) wynika, że sądy krajowe są zobowiązane wyłącznie do zaniechania stosowania nieuczciwego warunku umownego, aby nie wywierał on obligatoryjnych skutków wobec konsumenta przy czym nie są one uprawnione do zmiany jego treści. Natomiast art. 6 ust. 1 dyrektywy (...) należy intepretować w ten sposób, iż sprzeciwia się on uregulowaniu państwa członkowskiego, które zezwala sądowi krajowemu, przy stwierdzeniu nieważności nieuczciwego warunku w umowie zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem, na uzupełnienie umowy poprzez zmianę treści tego warunku. Z orzeczenia tego wynika, że wykluczona jest zarówno, tzw. redukcja utrzymująca skuteczność postanowienia abuzywnego, jak i możliwość uzupełniania luk w umowie powstałych po wyeliminowaniu takiego postanowienia. Gdyby sąd krajowy mógł bowiem zmieniać treść nieuczciwych warunków zawartych w umowach, takie uprawnienie mogłoby zagrażać realizacji długoterminowego celu ustanowionego w art. 7 dyrektywy (...), ponieważ osłabiłoby zniechęcający skutek wywierany na przedsiębiorców poprzez zwykły brak stosowania takich nieuczciwych warunków wobec konsumentów.

W wyroku z 3 października 2019 r. w sprawie (...), K. i J. D. przeciwko Raiffeisen Bank (...), Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że art. 6 ust. 1 dyrektywy (...)nie stoi na przeszkodzie temu, aby sąd krajowy, po stwierdzeniu nieuczciwego charakteru niektórych warunków umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej i oprocentowanego według stopy procentowej bezpośrednio powiązanej ze stopą międzybankową danej waluty, przyjął, zgodnie z prawem krajowym, że ta umowa nie może nadal obowiązywać bez takich warunków z tego powodu, iż ich usunięcie spowodowałoby zmianę charakteru głównego przedmiotu umowy. Jest tak zwłaszcza wówczas, gdy unieważnienie tych klauzul doprowadziłoby nie tylko do zniesienia mechanizmu indeksacji oraz różnic kursów walutowych, ale również – pośrednio – do zaniknięcia ryzyka kursowego, które jest bezpośrednio związane z indeksacją przedmiotowego kredytu do waluty.

O zaniknięciu ryzyka kursowego można mówić w sytuacji, w której skutkiem eliminacji niedozwolonych klauzul kształtujących mechanizm indeksacji jest przekształcenie kredytu złotowego indeksowanego do waluty obcej w zwykły (tzn. nieindeksowany) kredyt złotowy, oprocentowany według stawki powiązanej ze stawką (...). Zarazem należy uznać, że wyeliminowanie ryzyka kursowego, charakterystycznego dla umowy kredytu indeksowanego/denominowanego do waluty obcej i uzasadniającego powiązanie stawki oprocentowania ze stawką (...) jest równoznaczne z tak daleko idącym przekształceniem umowy, iż należy ją uznać za umowę o odmiennej istocie i charakterze, choćby nadal chodziło tu tylko o inny podtyp czy wariant umowy kredytu. Konsekwencją powyższego jest uznanie, że ww. postanowienia abuzywne należy co do zasady uznać za nigdy nieistniejące, a skoro bez nich umowa nie może być utrzymana w mocy, to również sporną umowę należy uznać za nigdy „nieistniejącą” tj. nieważną ex tunc (por.: wyrok Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2019 r., V CSK 382/18, Legalis nr 2277328, i z 22 stycznia 2016 r., I CSK 1049/14, OSNC 2016, nr 11, poz. 134).

W świetle celów dyrektywy (...) (w szczególności prewencyjnych i zniechęcających przedsiębiorców do stosowania niedozwolonych klauzul umownych) oraz wprowadzonych na jej podstawie adekwatnych uregulowań prawa krajowego o ochronie konsumentów niedopuszczalne byłoby, bez wyraźnej zgody konsumenta, a tym bardziej wbrew jego woli, czy to na podstawie wykładni oświadczeń woli, zwyczajów, zasad słuszności, czy też przy zastosowaniu ogólnych przepisów o charakterze dyspozytywnym, zastępowanie przez sąd krajowy uznanych za nieuczciwe warunków umowy innymi postanowieniami, w celu utrzymania skuteczności (ważności) kontraktu, choćby nawet miało to nastąpić z korzyścią dla konsumenta (por. np. wyroki (...): z 14 marca 2019 r. w sprawie (...) z 3 października 2019 r. w sprawie(...) 18 listopada 2021 r. w sprawie(...) a także wyrok Sądu Najwyższego z 7 listopada 2019 r. w sprawie IV CSK 13/19, LEX nr 2741776).

Sankcją istnienia niedozwolonych postanowień umownych w umowie zawieranej między przedsiębiorcą a konsumentem jest ich eliminacja z umowy. Wprowadzanie w ich miejsce innych postanowień, które przynosiłyby przedsiębiorcy jakąkolwiek korzyść wypaczałoby sens istnienia klauzul abuzywnych. Klauzule te mają mieć ten skutek, że przedsiębiorca będzie miał przekonanie o nieskuteczności zastrzegania takich klauzul i braku premiowania nawet w najmniejszym stopniu takich praktyk.

W konsekwencji Sąd nie może – stwierdzając bezskuteczność klauzuli jako niedozwolonej – zastąpić takiej klauzuli innym postanowieniem, którego treść zostałaby ukształtowana przez sąd w taki sposób, by klauzula odpowiadała zasadom słuszności. Takie stanowisko powszechnie przyjmowane jest w doktrynie polskiej (M. Bednarek, w: System Pr. Pryw., t. 5, 2013, s. 773). Takie samo stanowisko na gruncie postanowień dyrektywy (...) zajmuje również (...) . W wyroku (...) z 30 maja 2013 r. ((...), A. B. i de M. (...), (...) (...)) wskazano, że przepisy dyrektywy (...), przewidujące sankcję odmowy zastosowania niedozwolonego postanowienia umownego byłyby osłabione w przypadku, gdyby sąd mógł samodzielnie kształtować postanowienia umowne w interesie w istocie przedsiębiorcy, tak by zachować przynajmniej w części skuteczność takich postanowień.

Samo uznanie klauzuli przeliczeniowej (kursowej) za abuzywną musi skutkować zastosowaniem sankcji z art. 385 ¹ § 1 k.c. do całej klauzuli waloryzacyjnej, w szczególności również do warunku indeksacji. Poprzestanie na usunięciu z treści umowy jedynie postanowień odnoszących się do tabeli kursowej oznaczałoby odwołanie się do niedopuszczalnej redukcji utrzymującej skuteczność. Technicznym skutkiem uznania za niedozwolone postanowień umownych dotyczących zasad ustalania kursów walut jest konieczność ich pominięcia przy ustalaniu treści stosunku prawnego wiążącego konsumenta. Postanowienia takie przestają wiązać już od chwili zawarcia umowy. Oznacza to, że nie są elementem treści stosunku prawnego. W rezultacie konieczne jest przyjęcie, że łączący strony stosunek umowny nie przewiduje zastosowania mechanizmu indeksacji w kształcie określonym pierwotną umową: pozostaje sformułowanie o indeksacji i przeliczeniu świadczeń bez precyzyjnego wskazania kursów. W konsekwencji nie jest możliwe ustalenie wysokości świadczenia kredytobiorcy, tj. ustalenie wysokości kwoty, która podlega zwrotowi na rzecz banku i która stanowi podstawę naliczenia odsetek należnych od kredytobiorców. Wobec nieuzgodnienia przez strony wysokości podstawowego świadczenia choćby jednej ze stron, umowę należy uznać za nieważną.

Zważywszy, że artykuł 385 ¹ § 2 k.c. wyłącza stosowanie przepisu art. 58 § 3 k.c., omawiane nieuczciwe postanowienia indeksacyjne nie powinny być zastępowane innym mechanizmem przeliczeniowym, opartym na przepisach kodeksu cywilnego, czy ustaw szczególnych, jak np. prawa wekslowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 27 listopada 2019 r. w sprawie II CSK 483/18).

W polskim porządku prawnym nie ma przepisów dyspozytywnych, które mogłyby zastąpić wyeliminowane z umowy zawartej przez strony postanowienia uznane za niedozwolone. Takim przepisem nie jest art. 358 § 2 k.c., który nie spowodowałby usunięcia z umowy postanowień abuzywnych, które nie odnoszą się przecież tylko do zasad ustalania przez bank kursu (...) i zagadnienia spreadu walutowego, lecz do kwestii zasadniczej – ryzyka walutowego wiążącego się z samym faktem związania konsumenta kredytem walutowym. Takiego ryzyka w oczywisty sposób nie usuwa ww. przepis, który ponadto nie został przez ustawodawcę przewidziany jako przepis mogący zastąpić bezskuteczne postanowienia umów zawieranych przez profesjonalistów z konsumentami, lecz dotyczy samej możliwości wykonania ważnie zawartej umowy przez spełnienie świadczenia w walucie polskiej. Dodatkowo trzeba zwrócić uwagę, że przepis ten nie obowiązywał w dacie zawarcia spornej umowy, a jego późniejsze wejście w życie nie może doprowadzić do konwalidacji umowy bezskutecznej od samego początku.

Przepisy ww. dyrektywy nie pozwalają na wypełnienie luk w umowie, spowodowanych usunięciem z niej nieuczciwych warunków, wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, przewidujących, że skutki wyrażone w treści czynności prawnej są uzupełniane w szczególności przez skutki wynikające z zasad słuszności lub ustalonych zwyczajów (wyrok w sprawie (...)

Skoro Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił , że umowa w oparciu o którą Bank wystawił bankowy tytuł egzekucyjny okazała się nieważna z powodów wskazanych wyżej w uzasadnieniu to należało uznać , że powództwo o pozbawienie tego tytułu wykonalności było zasadne.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. apelację jako bezzasadną oddalił.

O kosztach postępowania apelacyjnego sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108§ 1 k.p.c. oraz § 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 października 2015 r w sprawie opłat za czynności radców prawnych.( Dz.U. z 2018 r poz. 265).

Ryszard Marchwicki

Niniejsze pismo nie wymaga podpisu na podstawie § 100a ust. 1-3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym.

St. sekr. sąd. K. S.