Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 października 2022 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący : sędzia del. Michał Siemieniec

Protokolant: Jan Migduła

po rozpoznaniu w dniu 5 września 2022 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa G. W.

przeciwko (...) Bank (...) S.A z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda G. W. kwotę 24.470,53 zł (dwadzieścia cztery tysiące czterysta siedemdziesiąt złotych 53/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 września 2022 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 50.222,97 CHF (pięćdziesiąt tysięcy dwieście dwadzieścia dwa franki szwajcarskie 97/100);

II.  w pozostałej części oddala powództwo;

III.  zasądza od pozwanego (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda G. W. kwotę 11.817 zł (jedenaście tysięcy osiemset siedemnaście złotych 00/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt I C 2159/21

UZASADNIENIE WYROKU

z dnia 3 października 2022 r.

Powód G. W. pozwem z dnia 23 lipca 2021 r., skierowanym przeciwko (...) Bank (...) S.A. domagał się: 1. zasądzenia od pozwanego (...) Bank (...) S.A. na swoją rzecz kwoty 24.470,53 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty; zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kwoty 50.222,97 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty, a ewentualnie, w razie oddalenia tego żądania, zasądzenia kwoty 80.408,22 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty. Poza tym powód domagał się zasądzenia zwrotu kosztów procesu od pozwanego.

W uzasadnieniu żądania powód wskazał, że w dniu 10 lipca 2007 r. zawarł z poprzednikiem prawnym pozwanego (...) Bank S.A. umowę kredytu hipotecznego E. waloryzowanego w walucie CHF. Kredyt przeznaczony był na zakup lokalu mieszkalnego. Umowa została zawarta z wykorzystaniem przedłożonego przez Bank wzorca umownego bez możliwości negocjacji jej treści. Kwota kredytu denominowanego w CHF miała zostać określona według kursu kupna dewiz dla CHF, zgodnie z tabelą kursów obowiązującą w Banku w dniu wykorzystania kredytu. Spłata rat dokonywana miała być w złotych, po uprzednim przeliczeniu rat według kursu sprzedaży dewiz dla CHF, zgodnie z tabelą kursów obowiązującą w Banku w dniu spłaty. Powodowi nie przedstawiono odpowiedniej symulacji wysokości rat w zależności od znaczących nieprzewidywalnych wahań kursu CHF, a także nie przedstawiono informacji dotyczących mechanizmu stosowania przez Bank różnych kursów do wypłaty kredytu i jego spłaty, wobec czego faktyczna wysokość zobowiązania powoda (saldo kredytu w CHF) pozostała dla powoda nieznana. W związku z powzięciem przez powoda przed wniesieniem pozwu informacji w przedmiocie sprzeczności znacznej liczby postanowień umowy z przepisami prawa, w tym zwłaszcza postanowień dotyczących sposobu przeliczania dokonywanych przez powoda spłat, powód doszedł do wniosku, że klauzule te, jako abuzywne, nie wiążą go, wobec czego świadczenia uiszczone na rzecz Banku w oparciu o nie mają charakter nienależny. Charakter kwestionowanych klauzul doprowadził powoda do wniosku, że umowa jest w całości nieważna. Na roszczenia pieniężne objęte pozwem składała się część wpłat dokonanych przez powoda w zakresie uiszczanych rat kredytowych w złotówkach oraz w walucie CHF.

Pozwany Bank w pisemnej odpowiedzi na pozew z dnia 26 stycznia 2022 r. [ k. 81 ] wniósł o oddalenie powództwa w całości. Pozwany zaprzeczył twierdzeniom pozwu, w szczególności, by umowa kredytu była nieważna, jak również, by klauzule odwołujące się do tabel kursowych miały charakter abuzywny. Umowa kredytu zawarta przez strony, zdaniem pozwanego, nie wykraczała poza ramy definicji legalnej kredytu. Klauzule kwestionowane przez powoda spełniają ustawowe wymagania, a kwotę kredytu w CHF dało się obiektywnie ustalić na podstawie obiektywnie istniejących tabel kursowych. Z kolei obowiązek wskazywania w treści umów kredytu indeksowanego i denominowanego wysokości spreadu walutowego wprowadzony został do polskiego systemu prawnego dopiero z dniem 26 sierpnia 2011 r., tj. z dniem wejścia w życie tzw. ustawy antyspreadowej. Przed tą datą obowiązek taki nie funkcjonował. Pozwany podniósł, że oferując powodowi zawarcie umowy kredytu udzielił pełnej i rzetelnej informacji na temat mechanizmu funkcjonowania kredytu indeksowanego kursem CHF. Z ostrożności procesowej pełnomocnik pozwanego podniósł ewentualny zarzut potrącenia kwoty 314.000 zł z tytułu udzielonego powodowi kredytu oraz wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za korzystanie z kapitału w kwocie 117.627,10 zł [k. 83 ], a także – na wypadek nieuwzględnienia zarzutu potrącenia - ewentualny zarzut zatrzymania tych samych kwot, tj. 314.000 zł z tytułu udzielonego powodowi kredytu oraz wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za korzystanie z kapitału w kwocie 117.627,10 zł [ k. 83 ].

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

Pozwany (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. jest następcą prawnym (...) Banku S.A. z siedzibą w W.

[ okoliczność bezsporna ]

Powód G. W., będący w roku 2007 informatykiem, nieprowadzącym działalności gospodarczej, zamierzał zakupić lokal mieszkalny dla zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych i poszukiwał kredytu w celu sfinansowania zakupu.. Powód zasięgnął informacji u doradcy kredytowego, który przedstawił mu jako najkorzystniejszą propozycję (...) Banku S.A., tj. ofertę kredytu denominowanego w walucie CHF. Wzór umowy był przygotowany na wzorcu sporządzonym przez Bank i nie było możliwości negocjacji jej postanowień. Po zapoznaniu się z plikiem przygotowanych dokumentów powód podpisał umowę. Zdawał sobie sprawę, że taka umowa wiąże się z ryzykiem zmiany kursu waluty, ale nie zakładał, że jej zakres może być aż tak bardzo szeroki. Kredytobiorcę nie poinformowano o zasadach ustalania tabel kursowych w Banku. Powód nie zdawał sobie sprawy z tego jak kurs jest ustalany przez Bank i jakie czynniki na niego wpływają.

[ dowód: przesłuchanie powoda, protokół rozprawy z dnia 5 września 2022 r., rejestracja od 00:39:49, k. 309-310 ]

W wyniku przyjęcia przedstawionej przez Bank propozycji G. W. zawarł w dniu 10 lipca 2007 r. z (...) Bankiem S.A. umowę kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...). Umową tą Bank udzielił kredytobiorcy kredytu w kwocie 314.000,00 zł denominowanego (waloryzowanego) w walucie CHF na okres 360 miesięcy od dnia 10.07.2007 r. do dnia 06.07.2037 r. na zasadach określonych w umowie i ogólnych warunkach kredytowania (OWKM). Według § 2 ust. 2 umowy kwota kredytu denominowanego (waloryzowanego) w CHF lub transzy kredytu zostanie określona według kursu kupna dewiz dla wyżej wymienionej waluty zgodnie z „Tabelą kursów” obowiązującą w Banku w dniu wykorzystania kredytu lub transzy kredytu. W myśl § 3 ust. 1 umowy, kredyt przeznaczony był na zakup lokalu mieszkalnego w K. oraz refinansowanie poniesionych dotychczas nakładów. Według § 4 ust. 1a umowy, kredyt wykorzystywany jest w złotych, przy jednoczesnym przeliczeniu wysokości transzy według kursu kupna dewiz dla CHF zgodnie z „Tabelą kursów” obowiązującą w Banku w dniu wykorzystania danej transzy. W myśl § 9 ust. 2 umowy, po okresie wykorzystania kredytu kredytobiorca zobowiązuje się do spłaty kredytu wraz z odsetkami w 342 ratach miesięcznych w dniu 5 każdego miesiąca, począwszy od 05/02/2009. Spłata rat kapitałowo-odsetkowych dokonywana jest w złotych po uprzednim przeliczeniu rat kapitałowo-odsetkowych według kursu sprzedaży dewiz dla CHF zgodnie z „Tabelą kursów” obowiązującą w Banku w dniu spłaty.

[ dowód: umowa kredytu, k. 47-49 ]

Powód spłacał należności z tytułu kredytu początkowo w złotych. W tej walucie spłacił kwotę nie mniejszą niż 24.470,53 zł. Od momentu zawarcia aneksu do umowy z dnia 30.07.2012 r. powód spłacał zadłużenie w walucie CHF. W walucie tej spłacił kwotę nie mniejszą niż 50.222,97 CHF

[ dowód: zaświadczenie z Banku, historia spłaty rat kapitałowo-odsetkowych, k. 63-73, aneks do umowy , k. 56-58 ]

G. W. na rozprawie w dniu 5 września 2022 r., po pouczeniu przez sąd o ewentualnych skutkach nieważności umowy, wyraził zgodę na nieważność umowy kredytu.

[ dowód: oświadczenie w protokole rozprawy, k. 311 ]

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił przede wszystkim w oparciu o znajdujące się w aktach dowody z dokumentów. W szczególności oparto się na dokumentach umowy kredytu oraz dokumentach dotyczących tej umowy, a także dodatkowych oświadczeń, które nie były kwestionowane. Sąd pominął dowód z opinii biegłego, wobec zgody powoda na nieważność umowy i możność ustalenia wysokości zobowiązania na podstawie zaświadczenia z pozwanego Banku. W celu ustalenia okoliczności towarzyszących zawarciu umowy sąd uwzględnił dowód z przesłuchania powoda. Zeznania świadków nie miały wpływu na rozstrzygnięcie.

Sąd zważył, co następuje

Powództwo jest w przeważającej części zasadne, jedynie co do odsetek w części podlega oddaleniu. Uprzedzając dalsze uwagi, należy wskazać, że żądanie zgłoszone na pierwszym miejscu okazało się zasadne, co czyni zbędnym odnoszenie się do żądania wskazanego w dalszej kolejności, jako ewentualne.

Nie ulega wątpliwości, że powód, zawierając umowę kredytu miał status konsumenta. Zgodnie z art. 22 ¹ kc, w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia umowy pomiędzy stronami, za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Te warunki zostały w przypadku G. W. spełnione. Kredyt miał na celu sfinansowanie zakupu lokalu przeznaczonego do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych powoda. Otwiera to możliwość zbadania treści umowy kredytu z perspektywy przepisów art. 385 ¹ i nast. kc. W myśl art. 385 ¹§ 1 kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Według § 2 tego przepisu, jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Z kolei w myśl § 3, nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Rozkład ciężaru dowodu reguluje § 4 omawianego przepisu, zgodnie z którym, ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. Kolejny przepis zawarty w art. 385 ² kc stanowi, że oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny. Dodać należy, że przepisy te zostały wprowadzone do krajowego porządku prawnego w wyniku implementowania Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.UE z dnia 21 kwietnia 1993 r.), co oznacza, że przy interpretacji tych przepisów należy uwzględnić orzecznictwo TSUE. Najistotniejsze znaczenie na tle umów kredytów indeksowanych do waluty obcej ma wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 3 października 2019 r. w sprawie K. D., J. D. przeciwko Raiffeisen Bank (...), sygn. akt C-260/18, publ. (...) W wyroku tym Trybunał wyjaśnił, że 1) Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie temu, aby sąd krajowy, po stwierdzeniu nieuczciwego charakteru niektórych warunków umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej i oprocentowanego według stopy procentowej bezpośrednio powiązanej ze stopą międzybankową danej waluty, przyjął, zgodnie z prawem krajowym, że ta umowa nie może nadal obowiązywać bez takich warunków z tego powodu, że ich usunięcie spowodowałoby zmianę charakteru głównego przedmiotu umowy. 2) Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że z jednej strony skutki dla sytuacji konsumenta wynikające z unieważnienia całości umowy, takie jak te, o których mowa w wyroku z dnia 30 kwietnia 2014 r., K. i K. R. (C-26/13, EU:C:2014:282), należy oceniać w świetle okoliczności istniejących lub możliwych do przewidzenia w chwili zaistnienia sporu, a z drugiej strony, do celów tej oceny decydująca jest wola wyrażona przez konsumenta w tym względzie. 3) Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie wypełnieniu luk w umowie, spowodowanych usunięciem z niej nieuczciwych warunków, które się w niej znajdowały, wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, przewidujących, że skutki wyrażone w treści czynności prawnej są uzupełniane w szczególności przez skutki wynikające z zasad słuszności lub ustalonych zwyczajów, które nie stanowią przepisów dyspozytywnych lub przepisów mających zastosowanie, jeżeli strony umowy wyrażą na to zgodę. 4) Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie utrzymywaniu w umowie nieuczciwych warunków, jeżeli ich usunięcie prowadziłoby do unieważnienia tej umowy, a sąd stoi na stanowisku, że takie unieważnienie wywołałoby niekorzystne skutki dla konsumenta, gdyby ten ostatni nie wyraził zgody na takie utrzymanie w mocy.

W rozpoznawanym przypadku powód pouczony o powyższym, na rozprawie wyraził zgodę na nieważność umowy w całości, gdyby sąd doszedł do wniosku, że po wyeliminowaniu z niej abuzywnych klauzul umowa nie może funkcjonować w obrocie prawnym. W niniejszej sprawie na pierwszy plan wysuwają się postanowienia umowne wprowadzające mechanizm indeksacji, a co za tym idzie przeliczania waluty obcej na polską i odwrotnie (§ 2, § 4 ust.1a, § 9 ust. 2 umowy). Są to niewątpliwie klauzule odnoszące się do głównych świadczeń stron. Zgodnie bowiem z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku prawo bankowe (w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia przez strony umowy, t.j. Dz.U.2002. nr 72 poz. 665), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Analizując zawarte w umowie klauzule dotyczące waloryzacji, należy dojść do wniosku, że z całą pewnością nie określono ich w sposób jednoznaczny. Są one dla laika niezrozumiałe bez pomocy profesjonalnego doradcy. A należy pamiętać, że w wypadku umów kredytowych instytucje finansowe powinny zapewnić kredytobiorcom informacje wystarczające do podjęcia przez nich świadomych i rozważnych decyzji. Klauzula waloryzacyjna powinna być więc sformułowana na tyle jasno, by dostatecznie uważny i rozsądny przeciętny konsument mógł nie tylko objąć swą świadomością możliwość wzrostu lub spadku wartości waluty obcej, ale również oszacować potencjalnie istotne konsekwencje ekonomiczne takiego postanowienia umownego. W konsekwencji należy uznać, że pomimo tego, iż kwestionowane klauzule przeliczeniowe dotyczyły świadczeń głównych, jako niejednoznaczne, podlegają ocenie z punktu widzenia abuzywności, po myśli art. 385 ¹ § 1 kc. Analizując postanowienia zawarte w umowie kredytu w § 2 ,§ 4 ust. 1a, § 9 ust. 2, należy zauważyć, że odsyłają one przy przeliczaniu walut do kursu ustalonego w tabeli kursowej Banku. Kurs ten zatem nie ma charakteru określanego według jasnych i obiektywnych kryteriów, a przeciwnie - zależy każdorazowo od decyzji Banku, który wedle własnej polityki może kształtować wysokość kursu, a tym samym wysokość zobowiązań kredytobiorcy. Dodać należy, że w umowie nie wskazano żadnych wytycznych, w oparciu o które kurs ten miałby być wyznaczany. Wystąpił więc taki stan, że kwota kredytu była wypłacana w złotych po przeliczeniu według kursu kupna waluty CHF, ustalonego arbitralnie przez Bank i według tego samego mechanizmu kredyt był spłacany. W tej sytuacji należy przyjąć, że wymienione klauzule, jako sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy konsumentów nie wiążą powoda.

Mając przesądzony fakt, iż wymienione wyżej postanowienia umowne mają charakter abuzywny, należało ocenić, czy po ich wyeliminowaniu umowa może nadal funkcjonować. Na tak postawione pytanie należy odpowiedzieć przecząco. Wszak po usunięciu mechanizmu waloryzacji nie da się w ogóle określić wysokości zobowiązania odnoszącego się do świadczenia głównego z umowy kredytu. Z kolei w powołanym wyżej wyroku TSUE z dnia 3 października 2019 r. w sprawie K. D., J. D. przeciwko Raiffeisen Bank (...), Trybunał wyjaśnił, że nie ma możliwości zastąpienia luk w umowie, spowodowanych usunięciem z niej nieuczciwych warunków, wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym. Uwzględniając zatem, że po usunięciu zakwestionowanych postanowień umownych z umowy kredytu pomiędzy stronami umowa nie może funkcjonować, a konsument godzi się na stwierdzenie nieważności całej umowy, należało ustalić, że umowa jest nieważna.

Zgodnie z art. 410 § 2 k.c., świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. W niniejszym przypadku, z uwagi na nieważność umowy kredytu, środki finansowe wpłacone przez powoda stronie pozwanej, tytułem spłaty rat kredytu uznać należy za świadczenie nienależne. Na podstawie art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 1 k.c. strona pozwana jest więc zobowiązana do zwrotu powodowi wszelkich kwot świadczonych przez niego tytułem spłaty rat kredytu. Z przedłożonych przez powoda dokumentów dotyczących historii spłaty kredytu wynika, że pozwany Bank winien zwrócić kwotę dochodzoną pozwem, która stanowi część wymagalnego świadczenia nienależnego. Uwzględniając pogląd TSUE wyrażony w sprawie K. D., J. D. przeciwko Raiffeisen Bank (...), należy dojść do wniosku, że roszczenie stało się wymagalne dopiero z chwilą stanowczego oświadczenia konsumenta o wyrażeniu zgody na nieważność całej umowy (po uprzednim pouczeniu przez sąd o możliwych konsekwencjach wyroku). Oświadczenie to zostało złożone na rozprawie w dniu 5 września 2022 r. Z tą chwilą dopiero odpadła podstawa świadczenia, o której mowa w art. 410 § 2 kc.

Konsekwentnie należało przyjąć, że za okres, w którym roszczenie nie było wymagalne, powodowi nie należą się odsetki za opóźnienie. Zgodnie z art. 481 § 1 k.c., wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. W myśl § 2 k.c., jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych. Wprawdzie powód wezwał pozwanego do zapłaty dochodzonych świadczeń wcześniej, ale dopiero z chwilą złożenia przez powodów wspomnianego oświadczenia (5 września 2022 r.) można uznać, że zaktualizował się stan wymagalności, a co za tym idzie – z dniem następnym powstał obowiązek zapłaty odsetek za opóźnienie. Z tego względu żądanie odsetek za okres wcześniejszy oddalono.

Oddalono również żądanie zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od świadczenia wyrażonego w CHF, bowiem regulacja z art. 481 § 2 w zw. z § 1 k.c. odnosi się do świadczeń pieniężnych wyrażonych w walucie polskiej. Oczywistym powinno być, z ekonomicznego punktu widzenia, że odsetki ustawowe za opóźnienie obowiązujące w Polsce dotyczą tylko świadczeń wyrażonych w walucie polskiej. Wypada zauważyć, że gdy dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia wyrażonego w walucie obcej, wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia także w walucie polskiej (art. 358 § 3 k.c.) i w takim przypadku ma prawo domagać się odsetek ustawowych za opóźnienie, o których mowa w art. 481 § 2 k.c. Decydując się na dochodzenie świadczenia w walucie obcej, wierzyciel musi pogodzić się z faktem, że odsetki za opóźnienie według stopy obowiązującej w kraju nie będą mu przysługiwać. Funkcję waloryzacyjną odsetek spełnia w takim przypadku wyrażenie świadczenia w walucie obcej (CHF).

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 lutego 2021 r., sygn. akt III CZP 11/20, publ. OSNC 2021/6/40) wyjaśnił, że stronie, która w wykonaniu umowy kredytu, dotkniętej nieważnością, spłacała kredyt, przysługuje roszczenie o zwrot spłaconych środków pieniężnych jako świadczenia nienależnego niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu. W uzasadnieniu powołanej uchwały Sąd Najwyższy wyraził pogląd o dopuszczalności zastosowania do rozliczenia obu kondykcji instytucji prawa zatrzymania (art. 497 kc w zw. z art. 496 kc), jak również zarzutu potrącenia. Podzielając ten pogląd Sądu Najwyższego, należało dojść do wniosku, że - co do zasady - była możliwość podniesienia w sprawie zarówno zarzutu potrącenia, jak i zatrzymania. W rozpoznawanym przypadku jednak zarzuty te zostały podniesione wadliwie. Do wywołania skutku w sferze prawa materialnego niezbędne jest bowiem złożenie oświadczenia o potrąceniu (skorzystaniu z prawa zatrzymania) przez należycie umocowanego przedstawiciela strony. Co więcej oświadczenie powinno być skierowane do strony lub jej pełnomocnika, którego pełnomocnictwo obejmuje uprawnienie do przyjmowania oświadczeń materialnoprawnych. Tymczasem w niniejszym przypadku oba zarzuty zostały zgłoszone w piśmie procesowym skierowanym do pełnomocnika powoda, działającego w oparciu o wyłącznie procesowe pełnomocnictwo. Zgodnie z poglądem dominującym w orzecznictwie, przewidziany w art. 91 kpc zakres umocowania z mocy ustawy nie uprawnia pełnomocnika procesowego do złożenia materialnoprawnego oświadczenia o potrąceniu, chociaż oświadczenie woli mocodawcy o udzieleniu pełnomocnictwa do złożenia takiego oświadczenia może być złożone w sposób dorozumiany (zob. wyrok z dnia 20 października 2004 r., I CK 204/04, OSNC 2005, Nr 10, poz. 176). Analogiczne zasady stosuje się do przyjmowania oświadczeń materialnoprawnych, a także do składania i przyjmowania pisma o skorzystaniu z prawa zatrzymania. Niezależnie od powyższych uwag, należy zauważyć, że zarzut potrącenia został zgłoszony przedwcześnie, bowiem przed oświadczeniem konsumenta o zgodzie na nieważność umowy, a więc przed momentem wymagalności obu roszczeń z tytułu nienależnych świadczeń. A jak wiadomo, jednym z warunków potrącenia jest wymagalność roszczenia (art. 498 § 1 kc). Z tej przyczyny sąd nie uwzględnił zarówno zarzutu potrącenia, jak i zarzutu zatrzymania.

O kosztach procesu sąd orzekł zgodnie z art. 100 zd. 2 kpc, bowiem powód uległ jedynie w nieznacznej części swych żądań – co do części odsetek. Na zasądzone koszty złożyły się: opłata od pozwu w kwocie 1.000 zł, wynagrodzenie dla profesjonalnego pełnomocnika powoda w kwocie 10.800 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015 poz. 1800 ze zm.), opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

[ sędzia del. M. S. ]

(...)

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

dnia 19.10.2022 r. sędzia