Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 marca 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Grzegorz Krężołek (spr.)

Sędziowie: SSA Sławomir Jamróg

SSA Marek Boniecki

Protokolant: Katarzyna Mitan

po rozpoznaniu w dniu 29 marca 2023 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa J. L. (1) i J. L. (2)

przeciwko (...) Bankowi (...) SA z siedzibą w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 16 czerwca 2021 r. sygn. akt I C 2193/17

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej (...) Banku (...) SA z siedzibą w W. na rzecz powodów J. L. (1) i J. L. (2) łącznie kwotę 8.100 zł (osiem tysięcy sto złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, a

w pozostałym zakresie wniosek o ich przyznanie oddala.

Sygn. akt : I ACa 1122/21

UZASADNIENIE

Powodowie J. L. (1) oraz J. L. (2) w pozwie skierowanym przeciwko (...) Bankowi (...) SA w W., wnieśli o pozbawienie w całości wykonalności tytułu wykonawczego – Bankowego Tytułu Egzekucyjnego nr (...) z dnia 20 marca 2014 r. wystawionego przez stronę pozwaną co do należności głównej wraz z odsetkami

Domagali się także obciążenia strony przeciwnej kosztami postępowania.

Uzasadniając żądanie podnieśli , iż w dniu 5 sierpnia 2008r. zawarli z pozwanym bankiem umowę kredytu hipotecznego (...) o nr (...) na kwotę 210.999,97 CHF , celem pokrycia kosztów budowy domu jednorodzinnego położonego w Z. oraz spłaty kredytu konsolidacyjnego.

W związku z brakiem terminowej spłaty kredytu, strona przeciwna wypowiedziała umowę , a następnie w dniu 20 marca 2014r. wystawiła bankowy tytuł egzekucyjny nr (...). Na jego podstawie jest prowadzone przeciwko powodom postępowanie egzekucyjne oznaczone sygnaturą (...).

Powodowie zakwestionowali istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym wskazując, że umowa kredytu jest nieważna w całości, bądź ewentualnie nieważne albo nieskuteczne pozostają jej postanowienia stanowiące tzw. klauzule waloryzacyjne. Ich zdaniem postanowienia zawarte w § 4 ust. 1 pkt 1 i ust. 2, § 22 ust. 2 pkt 1, § 32 ust. 1 i § 36 ust. 1 pkt 1 części ogólnej umowy, dotyczące zasad wypłaty kredytu oraz jego spłaty, spełniają wszystkie przesłanki uznania ich za postanowienia abuzywne w rozumieniu 385 ¹ k.c. Argumentowali , iż jako klienci banku, mający status konsumentów, nie znali sposobu w jaki bank kształtował kurs franka szwajcarskiego , zwiększając go bądź zmniejszając wedle swego uznania. Nadto byli obciążani dodatkową płatnością na rzecz strony przeciwnej, stanowiącą różnicę między kursem kupna i kursem sprzedaży CHF (tzw. spread).

Strona pozwana domagając się oddalenia powództwa i przyznania na swojś rzecz kosztów procesu , w swoim stanowisku argumentowała , iż nie uchybiła żadnym obowiązkom umownym w tym informacyjnym w zakresie ryzyka kursowego , którego kredytobiorcy byli świadomi. Pozew stanowi wyłącznie próbę uchylenia się przez małżonków L. od skutków ważnie i z pełną świadomością zawartej umowy kredytu poprzez następcze badanie i kwestionowanie trafności podjętej decyzji o zaciągnięciu zobowiązania, która okazała się dla nich mniej korzystna ekonomicznie niż zakładali dniu zawarcia umowy.

Przez niemal dziesięć lat spłacali kredyt, nie kwestionując jego ważności oraz czerpali ekonomiczne korzyści z wyboru takiej formy kredytowania.

Bank argumentował też , iż ewentualna abuzywność klauzuli denominacyjnej nie powoduje nieważności umowy w całości, a jedynie skutkować może zastąpieniem klauzul niedozwolonych postanowieniami, wynikającymi z przepisów o charakterze dyspozytywnym , które będą pozbawione elementów niedozwolonych.

Wyrokiem z dnia 16 czerwca 2021r. Sąd Okręgowy w Krakowie:

-pozbawiał w całości wykonalności tytuł wykonawczy – Bankowy Tytuł Egzekucyjny nr (...) z dnia 20 marca 2014 r. , wystawiony przez (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną w W. przeciwko powodom J. L. (1) i J. L. (2), co do należności głównej wraz z odsetkami wynikającymi z tego tytułu egzekucyjnego, który postanowieniem Referendarza Sądowego Sądu Rejonowego w O. z dnia 29 maja 2014 r., sygn. akt (...), został zaopatrzony w klauzulę wykonalności [ pkt I ] oraz

II. kosztami procesu obciążył stronę pozwaną (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną w W., na zasadzie art. 108 kpc, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie [ pkt II sentencji wyroku ].

Sąd I instancji ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia:

J. L. (1) oraz J. L. (2) złożyli w dniu 12 czerwca 2008r. wniosek do Banku (...) S.A. z siedzibą w W. o udzielenie kredytu na następujących warunkach:

a) waluta kredytu : CHF, b) cel kredytowania : budowa domu wolnostojącego, spłata zobowiązań kredytowych w (...) SA , c) kwota kredu w PLN: 560.000 zł, kwota kredytu w CHF – 274.790,66 d) raty równe, e) okres kredytowania : 30 lat, f) zabezpieczenie: hipoteka na kredytowanej nieruchomości , cesja praw z polisy ubezpieczenia, weksel własny in blanco.

We wniosku oświadczyli , iż dokonali wyboru oferty w walucie wymienialnej , mając pełną świadomość ryzyka związanego z kredytami zaciąganymi w takiej walucie, polegającego na wzroście kursu , a także tego , że wypłata kredytu nastąpi po ustalonym przez Bank kursie kupna dla dewiz ( z Tabeli Kursów (...)), spłata kredytu nastąpi po ustalanym przez (...) kursie sprzedaży dewiz oraz , że istnieje ryzyko zmiany stóp procentowych oraz zmiany kursów walutowych.

W okresie kiedy wniosek był składany , w ofercie pozwanego banku znajdowały się zarówno kredyty w walucie polskiej jak i walutach wymienialnych . Po zapoznaniu się z ofertą Banku powodowie, jak każdy inny klient, mogli wskazać w jakiej walucie ubiegają się o udzielnie kredytu.

Wybór waluty kredytu następował po przedstawieniu im informacji związanych z warunkami finansowania charakterystycznymi dla danego produktu. Przed złożeniem wniosku kredytowego powodowie mieli też możliwość zwrócenia się do pracowników banku o udzielenie informacji co do oferowanych produktów, w tym o przedłożenie wzorca umowy. Mieli również możliwość zapoznania się z funkcjonującą w banku broszurą informacyjną dotyczącą ryzyka kursowego i ryzyka stopy procentowej dla kredytobiorców zaciągających kredyty hipoteczne. Przedstawiono im także historie wahań kursów waluty od stycznia 2000r. do lipca 2007r. wskazując na wysoki stopień zmienności kursów i niepewność w kształtowaniu się wysokości rat.

Przed zawarciem umowy, Bank przedstawił powodom symulację spłaty kredytu, zarówno dla finansowania udzielonego w walucie polskiej, jak i w CHF.

W dniu 5 sierpnia 2008r. strony zawarły umowę kredytu hipotecznego (...) nr (...) spłacanego w ratach annuitetowych, udzielonego w walucie wymienialnej. Umowa składała się z Części Szczególnej Umowy (CSU) oraz Części Ogólnej Umowy (COU). Kwota udzielonego kredytu wynosiła 210.999,97 CHF i został on udzielony na 360 miesięcy tj. do dnia 15 lipca 2038 r. (§ 2 , § 6 ).

Kredyt został udzielony na budowę domu jednorodzinnego na działce położonej w Z. oraz na całkowitą spłatę kredytu konsolidacyjnego w Banku (...) SA. ( § 2 umowy).

Szacunkowy całkowity koszt kredytu w dniu podpisywania umowy wynosił 509.080,97 zł, a szacunkowa wysokość kosztu który kredytobiorca był zobowiązany ponieść z tytułu odsetek wynosił 250.824,35 CHF.

Wypłata kredytu miała nastąpić transzami na rachunek kredytobiorcy ( § 6 umowy).

Zgodnie z umową powodowie zobowiązali się spłacać raty kredytowe kapitałowo – odsetkowe -annuitetowe do 15 dnia każdego miesiąca.

Kredytobiorcy oświadczyli, że zapoznali się ze wzorem umowy i załączników przed zawarciem umowy, oraz że zostali poinformowani iż ponoszą ryzyko zmiany stopy procentowej polegające na wzroście raty przy wzroście stawki referencyjnej ( § 11 umowy).

Z kolei w § 4 ust. 2 i 3 Części ogólnej Umowy wskazano, że w przypadku wypłaty kredytu albo transzy w walucie polskiej, stosuje się kurs kupna dla dewiz obowiązujący w (...) SA w dniu realizacji zlecenia płatniczego, wg aktualnej Tabeli Kursów, zaś w przypadku wypłaty kredytu w walucie wymienialnej , innej niż waluta kredytu stosuje się kurs kupna/sprzedaży dla dewiz obowiązujący w (...) SA w dniu realizacji zlecenia płatniczego, wg aktualnej Tabeli Kursów.

Z kolei § 6 COU umowy przewidywał, że bank będzie pobierał odsetki od kredytu w walucie kredytu, wg zmiennej stopy procentowej, w stosunku rocznym, której wysokość będzie ustalana w dniu rozpoczynającym pierwszy i kolejne trzymiesięczne okresy obowiązywania stawki referencyjnej , jako suma stawki referencyjnej i marży banku.

Przy czym, zgodnie z § 7 COU , dla celów ustalenia stawki referencyjnej – (...) miał posługiwać się stawką LIBOR lub EURIBOR , publikowaną odpowiednio o godz 11 GMT lub 11 na stronie informacyjnej R., w drugim dniu poprzedzającym dzień rozpoczynający pierwszy i kolejne trzymiesięczne okresy obowiązywania stawki referencyjnej , zaokrągloną wg. matematycznych zasad do 4 miejsc po przecinku. Zaznaczono, iż wzrost stawki referencyjnej wpływa na podwyższenie oprocentowania kredytu, które spowoduje wzrost spłaty raty kredytu. Zgodnie zaś w § 8 (...) obliczał odsetki od kredytu w okresach miesięcznych od kwoty zadłużenia , wg obowiązującej w tym okresie zmiennej stopy procentowej dla kredytu, począwszy od dnia następnego po dniu wypłaty kredytu do dnia spłaty włącznie. O każdej zmianie wysokości oprocentowania kredytu bank miał obowiązek powiadomić kredytobiorcę ( § 9 COU umowy).

Stosowanie do § 18 ust. 2 COU kredytobiorca był zobowiązany do spłat kredytu w ratach kapitałowo – odsetkowych płatnych w terminie o którym mowa w § 7 ust. 5 CSU, zgodnie z zawiadomieniami o wysokości raty spłaty kredytu , doręczanymi kredytobiorcy.

Spłata zadłużenia z tytułu kredytu i odsetek następować miała w drodze potrącenia przez (...) wierzytelności pieniężnych z tytułu udzielonego kredytu , z wierzytelnościami pieniężnymi kredytobiorcy z tytułu środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku (...) , rachunku walutowym, rachunku technicznym , prowadzonych przez (...). ( § 21 ust. 1 COU). Kredytobiorca był jednak zobowiązany do zapewnienia w dniu spłaty raty kredytu, środków pieniężnych w wysokości co najmniej równej racie spłaty kredytu. ( § 22 ust. 1 ). Przy czym zgodnie z§ 22 ust. 2 COU w przypadku dokonywania spłat zadłużenia Kredytobiorcy z :

- (...) środki z rachunku miały być pobierane w walucie polskiej w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu lub raty spłaty kredytu w walucie wymienialnej, w której udzielony został kredyt , przy zastosowaniu kursu sprzedaży dla dewiz, obowiązującego w (...) w dniu, o którym mowa w 7 ust. 5 CSU, wg aktualnej Tabeli Kursów,

- rachunku walutowego – środki z rachunku miały być pobierane:

a) w walucie kredytu – w wysokości stanowiącej kwotę kredytu lub ratę spłaty kredytu,

b) w walucie innej niż waluta kredytu ,w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu lub raty spłaty kredytu w walucie wymienialnej, w której udzielony został kredyt , przy zastosowaniu kursów kupna/sprzedaży dla dewiz, obowiązującego w (...) w dniu, o którym mowa w 7 ust. 5 CSU, wg aktualnej Tabeli Kursów,

- rachunku technicznego – środki z rachunku miały być pobierane w walucie kredytu w wysokości stanowiącej kwotę kredytu lub raty. Wpłaty te dokonywane w walucie innej niż waluta kredytu, miały być przeliczane na walutę kredytu przy zastosowaniu kursów kupna/sprzedaży dla walut, obowiązujących w (...), wg aktualnej Tabeli Kursów.

Zabezpieczeniem spłaty kredytu były m.in. ustanowione przez powodów na rzecz kredytodawcy hipoteki :zwykła i kaucyjna, ustanowione na nieruchomości powodów w kwotach odpowiednio 210.999,97 CHF i 105.500 CHF (§ 4 umowy).

W okresie obowiązywania umowy strony podpisały kilka aneksów do niej modyfikujących m.in. termin wypłaty kredytu, warunki jego wypłaty oraz termin zakończenia inwestycji. W dniu 3 lutego 2012r. zawarto kolejny aneks , zgodnie z którym do umowy dodano załącznik dotyczący zasad ustalania kursów wymiany walut oraz spreadu walutowego w (...) SA.

Przed zawarciem tej umowy ze stroną pozwaną , powodowie byli zobowiązani wobec Banku (...) SA z tytułu umowy kredytowej waloryzowanej w walucie CHF, na podstawie umowy, którą zawarli w dniu 24 lutego 2005r.

Jak ustalił w dalszym ciągu Sąd Okręgowy , zgodnie z dyspozycjami powodów odnośnie wypłaty transzy kredytu z dnia 6 listopada 2008 r. , strona pozwana , po pobraniu prowizji w walucie szwajcarskiej , wypłaciła 64 922,92 CHF na rachunek walutowy wskazany przez nich , tytułem całkowitej spłaty zaciągniętego przez powodów kredytu walutowego w (...) S.A.; a nadto kwotę 94 052,64 zł stanowiącą równowartość 39 890,00 CHF, po kursie 2,3578,zł za franka , obowiązującym w dniu realizacji zlecenia płatniczego. Zgodnie z kolejnymi dyspozycjami kredytobiorców z 2 września 2009 r. oraz z 28 października 2009 r., pozwany bank przekazał powodom pozostałe części kapitału.

Z powodu zaległości w spłacie rat kredytu bank pismem z dnia 20 stycznia 2014 r. wypowiedział powodom umowę, z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia. Po jego bezskutecznym upływie, w dniu 20 marca 2014 r. wystawił Bankowy Tytuł Egzekucyjny nr (...) wskazując, iż zadłużenie powodów z umowy kredytu obejmuje należność główną w wysokości 190 436,22 CHF wraz z odsetkami naliczonymi od dnia 15 listopada 2013 r. do dnia 20 marca 2014 r. w wysokości 2 667,78 CHF oraz kosztami w wysokości 20,84 CHF i dalszymi odsetkami od dnia 21 marca 2014 r. od kwoty należności głównej , według umownej stopy procentowej , w wysokości 16% w skali roku.

Postanowieniem Referendarza Sądowego Sądu Rejonowego w O. z dnia 29 maja 2014 r. wydanym w sprawie o sygn. akt (...), temu tytułowi została nadana klauzula wykonalności do kwoty nie wyższej niż 882 490,00 zł.

Na jego podstawie zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne prowadzone pod sygn. akt (...).

Zgodnie z tytułem wykonawczym powodowie zostali zobowiązani do zapłaty na rzecz wierzyciela kwoty obejmującej należność główną w wysokości 755 460,48 zł oraz odsetki wyliczone na dzień 22 marca 2017 r. w wysokości 118 867,85 zł.

Sąd I instancji ustalił ponadto , że podstawą do ustalania kursu walut w pozwanym banku jest regulacja wewnętrzna , która określa, iż kursy te są ściśle powiązane z kursami rynkowymi rynku międzybankowego. Podstawę dla ich ustalenia są informacje z systemu T. R. i w oparciu o nie jest tworzona Tabela Kursów. Stosowana przez stronę pozwaną metoda tworzenia Tabeli Kursów jest przy tym inna niż ta,którą wykorzystuje Narodowy Bank Polski.

Ocenę prawną, w ramach której roszczenie powodów uznał za usprawiedliwione w całości , Sąd Okręgowy oparł na twierdzeniach i wnioskach , które można podsumować w następujący sposób :

a/ odwołując się do treści art. 840 §1 pkt 1 kpc, wskazał przesłanki od spełnienia których uzależniona jest możliwość pozbawienia przez Sąd wykonalności tytułu wykonawczego nie będącego orzeczeniem Sądu, wskazał , iż zasadnicze znaczenie dla oceny roszczenia powodów ma to , czy umowa kredytowa zawarta przez strony w dniu 5 sierpnia 2008r jest umową ważną , w warunkach podnoszonego przez kredytobiorców zarzutu abuzywności części jej postanowień obejmujących tzw. klauzule waloryzacyjne,

b/ powołując przepis art. 69 ust.1 ustawy prawo bankowe Sąd wskazał , iż w chwili zawierania umowy przez strony przepisy prawa bankowego nie przewidywały literalnie możliwości udzielania kredytów denominowanych lub indeksowanych do waluty obcej.

Kredyt denominowany lub indeksowany to kredyt udzielony w złotych polskich, którego kwota jest odnoszona do waluty obcej. Kredyt taki jest kredytem złotowym, z tym, że na skutek denominacji lub indeksacji, saldo kredytu wyrażane jest w walucie obcej, do której kredyt został denominowany lub indeksowany.

Po ustaleniu salda kredytu w tejże walucie , umowa może przewidywać uruchomienie kredytu w walucie polskiej, po przeliczeniu salda kredytu wyrażonego w walucie obcej na złote polskie po kursie waluty z dnia uruchomienia kredytu. W przypadku kredytu denominowanego lub indeksowanego do waluty obcej kredytobiorca może dokonywać spłaty rat kapitałowo - odsetkowych w walucie, do której kredyt został denominowany lub indeksowany bądź w walucie polskiej, po przeliczeniu raty wyrażonej w walucie, do której kredyt denominowano lub indeksowano, według kursu wymiany waluty z dnia płatności raty. W wykonaniu umowy o kredyt denominowany wszelkie operacje z walutą wykonywane są w celach księgowych, natomiast do faktycznego transferu wartości dewizowych w którąkolwiek stronę nie dochodzi.

Odwołując się do stanowiska Sądu Najwyższego zawartego w postanowieniu z dnia 19 października 2018r , sygn. IV CSK 200/18 stanął na stanowisku , iż zaciągnięty przez powodów kredyt nie jest kredytem walutowym a złotowym , skoro został wypłacony w złotówkach i w złotówkach także był spłacany mimo , że kwota kredytu wyrażona była we franku szwajcarskim,

c/ na skutek zawarcia w umowie stron strony postanowień które posłużyły określeniu wysokości kwoty , która została postawiona przez bank do dyspozycji powodom oraz określały mechanizm za pomocą którego strona pozwana przeliczała kwoty złotówkowe , którymi kredytobiorcy spłacali poszczególne raty zaciągniętego zobowiązania , doszło do sytuacji w której nie miało miejsca precyzyjne , jednoznaczne oznaczenie wysokości zobowiązania obciążającego kredytobiorców / kwoty kredytu /.

Powodowie nie wiedzieli w dniu zawarcia umowy jaką ostatecznie sumę otrzymają w przeliczeniu na walutę polską. Co więcej, kwota ostatecznie wypłaconego kredytu nie mogła być również naówczas znana także bankowi kredytodawcy.

Z tej przyczyny umowa, jako sprzeczna z art. 69 ust. 1 ustawy prawo bankowe , jest po myśli art. 58 §1 kc nieważna.

Zamieszczenia w umowie stron postanowień opisujących tzw. klauzule waloryzacyjne /przeliczeniowe / nie da się także pogodzić z normą art. 353 ¹kc . Wniosek taki jest , zdaniem Sądu usprawiedliwiony tym , iż do wskazanych jej essentialia negotii należy określenie kwoty kredytu i jego waluty, oznaczenie oprocentowania i zasad jego zmiany, celu kredytu i wysokości prowizji.

W rozstrzyganej sprawie wartość kredytu wyrażona została we franku szwajcarskim, natomiast wypłata kredytu i ustalenie wysokości raty odnosiły się do złotych polskich. W tej sytuacji kredytobiorca nigdy nie spłacał nominalnej wartości kredytu, bowiem z uwagi na różnice kursowe i różnice czasowe pomiędzy zawarciem umowy a późniejszą wypłatą i spłatą zobowiązania kredytowego wyrażały go inne i wzajemnie różne wartości.

Kredytobiorcy nie mieli realnego wpływu na wybór dnia pobrania kredytu, nie mogli też dowolnie wybierać dnia spłaty raty kredytowej. To oznacza, że ich wpływ na to, według jakiego kursu otrzymają kapitał kredytu i wg jakiego kursu będą go spłacać, jest [ jak to ujął Sąd ] znikomy. To bank jednostronnie narzuca kurs zarówno dla chwili pobrania /udostępniania/ kredytu, jak i dla chwili spłaty.

W sytuacji , gdy oznaczenie świadczenia zostało pozostawione jednej ze stron, powinno być ono oparte na obiektywnej podstawie, nie zaś pozostawione do jej swobodnego uznania.

Tymczasem, w ramach relacji umownej pomiędzy stronami sporu, to bank jednostronnie ustalał kurs waluty, od którego zależała wysokość każdej raty kredytu, która wynikała z przemnożenia pewnej sumy wyrażonej we frankach szwajcarskich przez kurs wskazany w tabeli. Przy tym umowa nie przewidywała żadnych kryteriów, według których miałby być ustalony kurs z Tabeli, ani instrumentów, które mogłyby służyć kredytobiorcom do wpłynięcia na jego wysokość.

Nie ma przy tym znaczenia to, w jaki sposób pozwany bank w praktyce dokonywał określania kursów , które stanowiły treść Tabeli,

d/ jak wskazywał Sad I instancji nawet gdyby uznać , że umowa stron nie mogłaby zostać uznana za nieważną na wskazanych podstawach , sprzeczności wskazywanych przez powodów postanowień z art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe oraz art. 353 ¹ kc to i tak nie nie mogłaby być oceniona nadal pomiedzy stronami obowiązująca dlatego, iż w warunkach abuzywności tych postanowień, w rozumieniu art. 385 ¹§1 kc , ich nieskuteczność wobec kredytobiorców- konsumentów taką możliwość wyklucza, czyniąc umowę nieważną z tej drugiej / kolejnej / przyczyny.

Cytując wskazaną wyżej normę, Sąd Okręgowy argumentował , że sprzeczne z dobrymi obyczajami, rażąco naruszające interesy konsumenta są takie postanowienia umowne, które godzą w równowagę kontraktową stron, a także te, które zmierzają do wprowadzenia konsumenta w błąd, wykorzystując jego zaufanie i brak specjalistycznej wiedzy.

Do w ten sposób kwalifikowanych przynależą takie, które zmierzają do dezinformacji lub wywołania błędnego mniemania konsumenta, do wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, ukształtowania stosunku zobowiązaniowego niezgodnie z zasadą równorzędności stron, nierównomiernego rozłożenia praw i obowiązków między partnerami kontraktowymi. Kwalifikacji postanowień umowy konsumenckiej z tego punktu widzenia dokonuje się na datę jej podpisania i dla tej oceny bez znaczenia pozostaje to, w jaki sposób była ona później realizowana , w tym jakie zmiany przepisów prawa , wpływające na jej treść , zaszły po tej dacie,

e/ powodowie nie mieli wpływu na kształt kwestionowanych postanowień umowy. Znajdowały się one we wzorcu umowy zaproponowanym przez bank, który nie podlegał negocjacjom pomiędzy bankiem a powodami.

Możliwość arbitralnego ustalania kursu franka szwajcarskiego przez pozwany bank doprowadziła do jednostronnego kształtowania treści stosunku prawnego w czasie jego trwania, co należy zakwalifikować jako sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy powodów jako konsumentów.

Nieistotna jest przy tym, kwestia, czy wspomniane klauzule abuzywne określają główne świadczenie stron czy też nie.

W ocenie Sądu klauzul tych nie można zakwalifikować jako określających główne świadczenie stron w rozumieniu art. 385 (1) § 1 zd. 2 k.c. Nawet jednak, gdyby zostały tak zakwalifikowane, zostały one sformułowane w sposób niejednoznaczny, wobec czego, podlegają one kontroli z punktu widzenia ich niedozwolonego charakteru, na podstawie kryteriów o jakich mowa art. 385 ¹ § 1 k.c.

Postanowienia umowy stron dotyczące klauzul waloryzacyjnych należy ocenić jako abuzywne, a w konsekwencji nie wiążące kredytobiorców,

f/ przy takiej ich ocenie strony pozostałyby związane umową kredytu w pozostałym zakresie, jednak pod warunkiem , iż umowa mogłaby być wykonywana pomimo wyeliminowania z niej tych postanowień. W odniesieniu do umowy z dnia 5 sierpnia 2008r. warunek ten nie jest jednak spełniony , a to prowadzi do jej nieważności w całości albowiem wykonywanie jej bez nich nie jest możliwe

Brak oznaczenia sposobu przeliczania kwoty kredytu wyrażonej we frankach szwajcarskich na złote polskie, a następnie salda kredytu wyrażonego we frankach szwajcarskich na złote polskie, celem ustalenia kwoty raty, powoduje, że umowa zostaje pozbawiona podstawowych elementów konstrukcyjnych.

Założeniem umowy było, że uzgodnione przez strony oprocentowanie będzie oparte na stopie referencyjnej LIBOR, adekwatnej do salda kredytu wyrażonego w walucie obcej. Wobec uznania niedopuszczalności zastosowanego mechanizmu denominacji, umowa nie zawiera postanowień określających wynagrodzenie banku za udzielenie kredytu. Tym wynagrodzeniem nie mogły być zastrzeżone w umowie odsetki, gdyż ich wysokość strony skalkulowały w odniesieniu do zwaloryzowanej do waluty obcej kwoty kredytu.

Pozbawiona klauzul ocenionych jako niedozwolone umowa wymagałaby ustalenia przez Sąd za strony zarówno wysokości udzielonego kredytu, jak też kwoty kredytu do wypłaty po przeliczeniu salda kredytu wyrażonego w walucie obcej na złotówki, wprowadzenia poprawnego mechanizmu waloryzacji, a także wysokości rat, w jakich kredyt powinien być spłacany oraz wynagrodzenia banku za jego udzielenie. Jak argumentował Sąd Okręgowy,

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 14 czerwca 2012 r. (C-618/10) stwierdził, że: „z brzmienia ust. 1 art. 6 dyrektywy 93/13/EWG wynika, że sądy krajowe są zobowiązane wyłącznie do zaniechania stosowania nieuczciwego warunku umownego, aby nie wywierał on obligatoryjnych skutków wobec konsumenta, przy czym nie są one uprawnione do zmiany jego treści.

Umowa powinna bowiem w zasadzie nadal obowiązywać, bez jakiejkolwiek zmiany innej niż wynikająca z uchylenia nieuczciwych warunków, o ile takie dalsze obowiązywanie umowy jest prawnie możliwe zgodnie z zasadami prawa wewnętrznego. Gdyby sąd krajowy mógł zmieniać treść nieuczciwych warunków zawartych w takich umowach, takie uprawnienie mogłoby zagrażać realizacji długoterminowego celu ustanowionego w art. 7 dyrektywy 93/13. Uprawnienie takie przyczyniłoby się bowiem do wyeliminowania zniechęcającego skutku wywieranego na przedsiębiorców aby nie stosowali wobec konsumentów nieuczciwych warunków.

Sąd I instancji powołał się także na inne orzeczenia TSUE : z 15 marca 2012 r. (C-453/10), z 30 maja 2013 r., (C-397/11) oraz z 3 października 2019 (C-260/18), wyrażające podobne zapatrywanie na tle interpretacji postanowień wskazanej wyżej dyrektywy.

Odwołując się w szczególności do stanowisko Trybunału zawartego w tym ostatnim rozstrzygnięciu wskazał , iż w sytuacji gdy usunięcie nieuczciwych warunków umowy zmienia charakter tej umowy i jej główny przedmiot może ulec zmianie, prawo Unii nie stoi na przeszkodzie uznaniu , iż umowa jest nieważna. Umowa po usunięciu tych klauzul może wciąż obowiązywać jednak tylko w sytuacji, gdy będzie to prawnie możliwe ale pod warunkiem , że na na związanie nią nadal, wyrazi swobodną i uświadomioną zgodę konsument.

W rozstrzyganej niniejszej sprawie powodowie takiej zgody nie wyrażali , od samego początku wskazując w pierwszym rzędzie na nieważność umowy jako podstawę dochodzonego roszczenia przeciw egzekucyjnego,

g/ dlatego zbędnym okazało się , zdaniem Sądu I instancji , postulowane przez pozwany bank prowadzenie postępowania dowodowego w kierunku czynienia ustaleń dotyczących wysokości zobowiązań powodów na podstawie umowy, przy przyjęciu innych wskaźników waloryzacji. Postanowienia opisujące jego mechanizm, podlegają w całości wyeliminowaniu. To powoduje , że umowa nie może nadal obowiązać i z tej przyczyny jest – od początku - nieważna.

Wobec uznania postanowień umownych składających się na cały mechanizm waloryzacyjny za niedozwolone , brak było podstaw do wypowiedzenia[ nieważnej ] umowy, a to stanowi wystarczającą podstawę do uznania, że zachodzą podstawy do pozbawienia bankowego tytułu wykonawczego wykonalności, skoro źródłem stwierdzonego w nim obowiązku małżonków L. była właśnie umowa z 5 sierpnia 2008r.

O rozliczeniu kosztów procesu przez referendarza sądowego , przy przesądzeniu zasady ich pokrycia przez przerywający bank , Sąd I instancji orzekł na podstawie art.108§ k.p.c.

Apelację od tego orzeczenia złożyła strona pozwana i kwestionując je w całości , we wniosku środka odwoławczego w pierwszej kolejności domagała się wydania orzeczenia kasatoryjnego i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania ,

W ramach wniosku ewentualnego domagała się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa oraz

obciążenia powodów solidarnym obowiązkiem pokrycia kosztów procesu i postępowania apelacyjnego. Ta część kosztów, zgodnie z żądaniem, miała być zasądzona wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, począwszy od upływu tygodnia od daty ogłoszenia orzeczenia, do dnia zapłaty,

Już w tym tym miejscu wskazać należy , że strona skarżąca w bardzo i ponad rzeczywistą potrzebę rozbudowanych redakcyjnie zarzutach i w ten w ten sam ilościowo sposób zbudowanych ich motywach, na trzydziestu siedmiu stronach apelacji / por. k. 532-569 / akt niezwykle drobiazgowo przedstawiła swoje stanowisko, polemiczne wobec rozstrzygnięcia poddanego kontroli instancyjnej. Nota bene jest ono w znacznej części powtórzeniem argumentacji, którą bank prezentował w postępowaniu rozpoznawczym przed Sądem I instancji.

Zrelacjonowanie zarzutów i ich motywów ze strony Sądu II instancji będzie zwięzłe albowiem Sąd nie widzi potrzeby ich powielania w ramach uzasadnienia , skoro ich szersze relacjonowanie nie niesie za sobą merytorycznej wartości z punktu widzenia odwoławczej oceny orzeczenia Sądu Okręgowego.

Środek odwoławczy został oparty na zarzutach :

- naruszenia prawa procesowego w sposób mający dla treści wyroku istotne znaczenie , a to :

a/ art. 233§1 kpc ,w postaci przekroczenia granic swobodnej oceny zgromadzonych dowodów i będących konsekwencją tej nieprawidłowości niepoprawnych ustaleń faktycznych.

Wady dotyczące faktów , objęte czternastoma wyodrębnionymi punktami, skarżący bank zbudował w ten sposób , że wybierając i przytaczając in extenso fragmenty uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego wskazywał , iż jego zdaniem nie da się tych części konstatacji faktycznych pogodzić albo to z postanowieniami umowy kredytowej albo też z treścią wniosku kredytowego złożonego przez małżonków L. lub historią operacji na ich koncie kredytowymi założonym na potrzeby obsługi kredytu czy też z wyliczeniem księgowym wierzytelności banku , które stało się podstawą określenia jej wysokości w treści bankowego tytułu egzekucyjnego wystawionego wobec nie spłacających swojego długu kredytobiorców.

Przy tym, zdaniem apelującego, błąd ustaleń polegał również przyjęciu , że nie doszło do zawarcia pomiędzy stronami umowy, stąd nie było podstaw do wystawienia tego tytułu, skoro nie doszło do dokonania czynności bankowej w rozumieniu art. 5 ustawy Prawo bankowe , a tylko wierzytelności z takich czynności mogą być obejmowane takimi tytułami.

Nieprawidłowości przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów skarżący bank upatrywał także w niedocenieniu przez Sąd znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy relacji dwóch świadków - doradców kredytowych prezentujących powodom ofertę banku i uczestniczących w czynnościach podpisywania umowy z dnia 5 sierpnia 2008r,

b/ art. 227 kpc w zw. z art. 235 ²§1 pkt.3 kpc w zw. z art. 278 kpc w konsekwencji niezasadnego, zdaniem apelanta, oddalenia przez Sąd I instancji jego wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu ekonomii - specjalność bankowość- której zakres został przez bank bliżej wskazany w załączniku do protokołu rozprawy z dnia 3 lutego 2020r ,

- naruszenia prawa materialnego poprzez nieprawidłowe zastosowanie :

1/ art. 65 kc w zw. z art. 5 ust. 1 ustawy prawo bankowe, art. 69 ust. 1 i 2 pkt 2,4,8 tej ustawy w zw. z art. 353 ¹, 358 ¹§2, 358§1 i 58 §1 kc wobec wadliwej kwalifikacji umowy kredytu zawartej przez strony jako kredytu złotowego z „ jakimiś - jak ujmuje to skarżący - klauzulami waloryzacyjnymi, podczas gdy jest to kredyt walutowy z dodatkowymi postanowieniami w zakresie wymiany waluty szwajcarskiej na złotówki,

2/ nieprawidłowej kwalifikacji postanowienia zawartego w §2 części szczególnej umowy stron poprzez uznanie , iż klauzula ta nie określa jednoznacznie kwoty kredytu mimo, iż suma ta jednoznacznie z niej wynika ,

3/ nieprawidłowej kwalifikacji przez Sąd I instancji charakteru klauzuli wskazanej w §4 ust.2 części ogólnej umowy jako służącej waloryzacji , podczas gdy jest to klauzula wyłącznie przeliczeniowa , która nie dotyczy głównego świadczenia stron umowy , nie wyznaczając salda kredytu - wysokości zobowiązania małżonków L. ,

4/ §22 ust. 2 pkt 1 części ogólnej umowy stron , wobec zakwalifikowania wynikającej z tego zapisu klauzuli jako waloryzacyjnej mimo , że ma charakter , podobnie jak poprzednio wskazana , także tylko przeliczeniowy , nie wyznaczając granic ilościowych zobowiązania kredytobiorców,

5/ art. 385 ¹§1 kc w zw z art. 385 ¹ §2 kc, w następstwie wyrażenia nieprawidłowej oceny zgodnie z którą niedozwolony charakter wskazanych wyżej klauzul wpływa i decyduje o tym , iż umowa nie może w dalszym ciągu pomiędzy stronami obowiązywać , mimo , iż umowa stron jest umową kredytu walutowego.

Zdaniem banku jej dalsze obowiązywanie ,także po eliminacji postanowień niedozwolonych , jest możliwe.

Podnoszonej wady strona apelująca upatrywała także w nietrafnym , jej zdaniem, wniosku Sądu , iż bank mógł w sposób swobodny kształtować zobowiązanie umowne powodów – konsumentów. Tymczasem nie mógł tego czynić, a sposób ustalenia kursu przeliczenia nie miał znaczenia dla wysokości zobowiązania powodów , które od samego początku było wyrażone w walucie obcej [ CHF ].

Niezasadność materialnego stanowiska Sądu I instancji, prowadzące do potwierdzenia trafności zarzutu banku, wynika także stąd , że umowa może być nadal wykonywana w tej walucie.

- naruszenia art. 840 §1 pkt 1 kpc w zw. z art. 843§3 w zw z art. 6 kc , jako konsekwencji niezasadnego wnioskowania Sądu niższej instancji zgodnie z którym :

a/ umowa kredytowa zawartą przez strony nie stanowi czynności bankowej w rozumieniu ustawy Prawo bankowe, a wobec tego zbędne jest prowadzenie jakiegokolwiek postępowania dowodowego,

b/ dla uwzględnienia powództwa kredytobiorców wystarczającym jest potwierdzenie niedozwolonego charakteru klauzul umownych wymienionych w §4 ust. 2 i §22 ust. 2 pkt 1 części ogólnej umowy zawartej przez strony mimo , że małżonkowie L. nie dowiedli , iż wierzytelność stwierdzona w BTE wystawionym przez stronę przeciwną, została określona w nim nieprawidłowo , a Sąd nie prowadził postępowania służącego ustaleniu czy ewentualnie nawet jej część nie mogłaby być bankowi od nich należna.

Skarżący bank domagał się prowadzenia w postępowaniu apelacyjnym dowodów z dokumentów wskazanych w tym żądaniu / por. k. 535 akt / wskazując , że potrzeba ich powołania na tym etapie sporu wyniknęła z motywów rozstrzygnięcia wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Ponadto strona pozwana wniosła o przeprowadzenie przez Sąd II instancji dowodu z opinii biegłego z zakresu ekonomii - specjalność bankowość- po uprzedniej ocenie jako niezasadnego, niezaskarżalnego odrębnie postanowienia Sądu Okręgowego , który wniosek banku o jej przeprowadzenie oddalił.

Odpowiadając na apelację powodowie domagali się jej oddalenia jako pozbawionej uzasadnionych podstaw oraz przyznania na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Przed rozpoznaniem apelacji J. L. (1) i J. L. (2) złożyli pisma procesowe z 24 stycznia 2022r / k. 601-609 akt / i z dnia 20 marca 2023r / k. 630-643 akt /, zawierające wnioski dowodowe mające potwierdzić , że strona pozwana wezwała ich do zapłaty udostępnionego im na podstawie umowy kredytowej z dnia 5 sierpnia 2008r kapitału , a następnie pozwem wniesionym do Sądu Okręgowego w Krakowie w dniu 31 grudnia 2021r / data wpływu / dochodzi od nich zwrotu tej kwoty oraz świadczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia , które identyfikuje z należnym wynagrodzeniem za korzystanie przez nich z pieniędzy banku przez czas dysponowania nimi.

Fakty wynikające z tych dokumentów nie były wzajemnie przez strony kwestionowane i dlatego Sąd II instancji nie przeprowadził dowodu z tych dokumentów nie przeprowadzał.

Natomiast wnioski dowodowe zgłoszone przez bank zostały oddalone dlatego , że należało je, w odniesieniu do dowodów z dokumentów, uznać za spóźnione w rozumieniu art. 381 kpc , skoro jak wskazywał skarżący , potrzeba ich powołania była jedynie konsekwencja poznania motywów orzeczenia Sądu I instancji , co samo w sobie nie usprawiedliwia skutecznego zgłoszenia tej treści dowodów dopiero na tym etapie sporu stron.

Okoliczności , które miały być nimi stwierdzone były doniosłe już wcześniej wobec prezentowanego od początku stanowiska procesowego powodów , którzy podnosili naruszenie przez bank ich uprawnień jako konsumentów przy zawieraniu umowy i powoływali się na abuzywność części jej postanowień , prowadzącą do jej nieważności w całości, a w konsekwencji braku podstawy istnienia wierzytelności banku stwierdzonej w tytule wykonawczym , którego wykonalność [ w całości ] była kwestionowana.

Odniesieniu do wniosku strony skarżącej o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu ekonomii – specjalność bankowość- został on oddalony z dwóch, niezależnych od siebie przyczyn.

Po pierwsze zastępowana profesjonalnie strona pozwana, domagając się podjęcia przez Sąd II instancji oceny poprawności orzeczenia dowodowego , którym żądanie to zostało oddalone, nie powołał normy art. 380 kpc , którym to zaniechaniem , z uwagi na charakter tego przepisu , Sąd Odwoławczy jest związany.

Jego brak skutkuje tym , iż taka ocena nie mogła zostać w postępowaniu odwoławczym przeprowadzona. Tym samym sam wniosek sformułowany w środku odwoławczym był wnioskiem spóźnionym w rozumieniu art. 381 kpc.

Nawet gdyby przyjąć mniej rygorystyczne stanowisko i uznać , iż mimo opisanego braku ocena przez Sąd II instancji decyzji procesowej Sądu Okręgowego może zostać przeprowadzona to i tak wypada ona dla wniosku banku negatywnie. Prowadzenie dowodu z opinii biegłego o zakresie postulowanym przez apelującego jest zbędne z punktu widzenia okoliczności doniosłych dla oceny roszczenia kredytobiorców.

Także i z tej przyczyny podlegał on zatem oddaleniu.

Rozpoznając apelację, Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy strony pozwanej nie jest uzasadniony i podlega oddaleniu.

Nie można podzielić jako zasadnego żadnego z zarzutów na których pozwany bank oparł jego konstrukcję.

Rozpoczynając ich ocenę od zarzutów procesowych wskazać należy , iż zarzut tego rodzaju jest uzasadniony jedynie wówczas , gdy spełnione zostaną równocześnie dwa warunki.

Strona odwołująca się do niego wykaże , że rzeczywiście sposób postępowania Sądu naruszał indywidualnie oznaczoną normę [ normy ] formalne. Jednocześnie nieprawidłowości te prowadziły do następstw , które miały istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia.

Nieco inaczej kwestię tę ujmując , zarzut procesowy jest usprawiedliwiony jedynie wówczas, jeżeli zostanie dowiedzione , że gdyby nie potwierdzone błędy proceduralne Sądu niższej instancji , orzeczenie kończące spór stron miałoby inną treść.

Sąd drugiej instancji, rozpoznający sprawę na skutek apelacji, jest związany zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa procesowego.

Oznacza to, że bez podniesienia przez skarżącego takiego zarzutu - Sad Odwoławczy nie może rozważać z urzędu- uchybień prawu procesowemu popełnionych przez Sąd pierwszej instancji, choćby miały wpływ na wynik sprawy.

/ por. także , wskazany jedynie dla przykładu ,wyrażający również takie stanowisko, judykat Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2020r , sygn. III UK 293/19 /.

Z kolei skuteczne podniesienie zarzutu naruszenia art. 233 §1 kpc i funkcjonalnie z nim powiązanego zarzutu / zarzutów / faktycznych wymaga od strony wykazania na czym , w odniesieniu do zindywidualizowanych dowodów polegała nieprawidłowość postępowania Sądu, w zakresie ich oceny i poczynionych na jej podstawie ustaleń.

W szczególności strona ma wykazać dlaczego obdarzenie jednych dowodów wiarygodnością czy uznanie, w odróżnieniu od innych, szczególnego ich znaczenia dla dokonanych ustaleń , nie da się pogodzić z regułami doświadczenia życiowego i [lub ] zasadami logicznego rozumowania , czy też przewidzianymi przez procedurę regułami dowodzenia.

Nie oparcie stawianego zarzutu na tych zasadach , wyklucza uznanie go za usprawiedliwiony, pozostając dowolną , nie doniosłą z tego punktu widzenia polemiką oceną i ustaleniami Sądu niższej instancji.

/ por. w tej materii , wyrażające podobne stanowisko , powołane tylko przykładowo, orzeczenia Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001, sygn. IV CKN 970/00 i z 6 lipca 2005, sygn. III CK 3/05 , obydwa powołane za zbiorem Lex/

Dopóty , dopóki ocena przeprowadzona przez Sąd ocena mieści się w granicach wyznaczonych przez tę normę procesową i nie doznały naruszenia wskazane tam jej kryteria , Sąd Odwoławczy obowiązany jest ocenę tę , a co za tym idzie także wnioski z niej wynikające dla ustaleń faktycznych , aprobować .

Uwzględniając przedstawione generalia i przez ich pryzmat analizując , jak już była o tym mowa, ponad rzeczywistą potrzebę rozbudowaną redakcyjnie formę weryfikowanych zarzutów [ nie tylko formalnych i faktycznych ale także materialnych ] ale także powołanych przez bank ich motywów, uznać należy , że powołana motywacja , wyklucza uznanie ich za uzasadnione .

W miejsce rzeczowej, opartej na wskazanych wyżej kryteriach , odniesionej do indywidualnie oznaczonych dowodów [ i opartych na wnioskach z tej oceny ustaleń faktycznych , które przez to miałyby być dotknięte podnoszonymi nieprawidłowościami ] , polemiki ze sposobem postępowania Sądu Okręgowego , skarżący ogranicza się do przeciwstawienia własnej wersji tak oceny dowodów jak i faktów doniosłych dla rozstrzygnięcia , jego zdaniem poprawnej.

Nieprawidłowość Sądu na której obydwa zostały oparte , zgodnie z argumentacją apelanta - sprawdza się do tego ,że nie przyjął on wersji zdarzeń towarzyszących zawarciu umowy kredytowej , interpretacji jej postanowień w tym w szczególności wskazanych w §4 ust2 i 22 ust. pkt 1 części ogólnej umowy z 5 sierpnia 2008 , którą bank uznaje za prawidłową, w świetle której klauzule o których stanowią obydwa te postanowienia miały charakter jedynie klauzul przeliczeniowych a nie waloryzacyjnych w żaden sposób nie wpływając na oznaczenie wysokości świadczenia kredytowego powodów i wymiaru ilościowego poszczególnych rat kapitałowo- odsetkowych, w których zobowiązani byli spłacać zaciągnięte zobowiązanie.

Już stwierdzenie takiego sposobu motywowania stawianych zarzutów wystarcza dla oparcia ich obu.

Jedynie na marginesie i dla porządku należy dostrzec , że ustaleń Sądu I instancji nie wynika, aby zakwalifikował zawartą przez strony umowę kredytu jako złotówkowego. Przeciwnie wskazał , że był o kredyt wyrażony w walucie obcej / wymienianej / por k. 517 akt /.

Natomiast w rozważaniach prawnych w odwołaniu się do judykatu Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2018r., sygn. IV CSK 200/18 / por. k. 522 akt / ocenił , że z punktu widzenia kredytobiorców , którzy otrzymali od banku kapitał w złotówkach i w taki sam sposób w walucie polskiej spłacali w ratach anuitetowych zaciągnięte zobowiązanie ich sytuacja nie była inna aniżeli ta w której znaleźli by się gdyby zawarli umowę o kredyt złotówkowy. Taki też, nota bene, był ich cel nawiązania relacji umownej ze strona pozwaną [ chcieli otrzymać na budowę domu jednorodzinnego w Z. w walucie polskiej].

W ten sposób należy odczytywać stanowisko Sądu I instancji zawarte w uzasadnieniu i tak też traktował je Sąd II instancji, powołując się na nie w motywach ustnych wydanego wyroku.

Stad zarzut faktyczny strony pozwanej wywodzony z tej kwalifikacji rodzaju kredytu udzielonego powodom jest tym bardziej bezzasadny , chociaż sformułowanie użyte niezbyt fortunnie przez Sąd I instancji mogło wprowadzać w błąd.

To sformułowanie w motywach orzeczenia poddanego kontroli instancyjnej , mając jedynie taki charakter, nie zmienia ustalenia , że w dniu 5 sierpnia 2008r strony zawarły umowę kredytu denominowanego w walucie frank szwajcarski. Na tę walutę kredytu wskazywało postanowienie §2 ust. szczegółowej części umowy- CSU / k. 21 akt/. W walucie szwajcarskiej bank pobierał także należne odsetki /§6 ust. 1 części ogólnej umowy /.

Jak już była o tym mowa, zarówno postawienie do dyspozycji powodów pożyczonego kapitału jak i raty do których spłaty byli zobowiązani powodowie , były określone w walucie polskiej ; w obu przypadkach po przeliczeniu kursowym właściwym dla zakupu lub / przy spłacie każdej indywidualnie oznaczonej raty / sprzedaży franka w pozwanym banku , określonym w Tabeli kursów (...) SA.

Nie można też nie dostrzegać , iż jeden z zarzutów faktycznych trafnie zarzuca nieprawidłowość konstatacji Sądu I instancji co do tego , iż kwota udzielonego kredytu nie była określona , to jednak w ostatecznym wyniku wada ta nie miała wpływu na ocenę rozstrzygnięcia Sadu meriti jako odpowiadającego prawu.

Ma bowiem wprawdzie rację skarżący podnosząc , iż brak jest podstaw do ustalenia, [w świetle treści wskazanego wyżej §2 szczegółowej części umowy stron aby suma kredytu nie była oznaczona [ i z tego wywodzić podstawy dla nieważności umowy jako takiej] ale brak jest związku pomiędzy tym błędem Sądu a ostatecznym wynikiem sprawy.

Zarzut naruszenia art. 840§1 kpc w zw z art. 843 §3 kpc i art. 96 ustawy prawo bankowe zostanie omówiony w ramach zarzutów materialnych albowiem ma z innymi zarzutami tego rodzaju ścisły związek

Uznanie , że żaden z zarzutów faktycznych jak i tych za pomocą których skarżący bank kwestionował ocenę zgromadzonych dowodów, ostatecznie nie może zostać z przyczyny wskazanej wyżej , podzielony , ma to następstwo , iż ustalenia dokonane przez Sąd Okręgowy Sąd Odwoławczy przyjmuje za własne.

Oceniając zarzuty materialne w pierwszej kolejności wskazać należy skarżący ma rację podnosząc nieprawidłowe zastosowanie przez Sąd I instancji normy art. 353 ¹kc w zw. z art. 58 §1 kc i na tej podstawie uznanie umowy z 5 sierpnia 2008r za nieważną jako sprzeczną z normą wyrażającą zasadę swobody umów.

Tym nie mniej wystarczającym jest dla oceny zaskarżonego wyroku jako odpowiadającego prawu , jest potwierdzenie abuzywności części jej postanowień, których taka kwalifikacja prowadzi do oceny , iż cała umowa jest ab initio nieważna.

Trzeba przy tym dodać , że konsekwentne stanowisko powodów wyrażające się także poprzez sformułowane przez nich żądanie wskazywało ,że nie są zainteresowani w dalszym utrzymaniu umowy jako pomiedzy stronami obowiązującej. To stanowisko małżonków L. czyniło zbędnym formalne kierowanie do nich ze strony Sądów obu instancji , w tym w szczególności Sądu Odwoławczego wezwania o złożenie oświadczenia w tym przedmiocie. Nie było ono w realiach faktycznych rozstrzyganej sprawy niezbędne tym bardziej , że powodowie formułowali wobec banku tylko roszczenie prawo kształtujące .

Powracając do zasadniczej części rozważań poświęconych ocenie zarzutów materialnych wskazać należy , iż przepisy art. 385 ¹ i następnych k.c. dotyczące niedozwolonych postanowień umownych mają charakter szczególny w stosunku do tych norm , które mają generalne zastosowanie do kształtowania przez kontrahentów treści umowy.

Stanowią one implementację w polskim prawie postanowień dyrektywy nr 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Sądy krajowe, stosując prawo wewnętrzne, zobowiązane są tak dalece, jak jest to możliwe, dokonywać jego wykładni w świetle brzmienia i celu dyrektywy, tak by osiągnąć przewidziany w niej rezultat, a zatem zastosować się do art. 288 akapit trzeci Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

/por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 VI 2016 r., C-377/14.

Zatem normę 385 ¹ k.c. należy traktować jako lex specialis względem ogólnej regulacji kodeksowej jaką jest art. 58 §1 i 2 kc.

Przewidziana przez art. 385 ¹kc sankcja bezskuteczności wobec konsumenta niedozwolonego postanowienia umownego ma dla jego interesu i pozycji wobec drugiej – silniejszej strony kontraktu - działanie ochronne i jest dla niego obiektywnie korzystniejsza, aniżeli sankcja nieważności wynikająca z normy ogólnej 58 kc. Trzeba przy tym dodać że regulacja odnosząca się do umów z konsumentem nie przewiduje możliwości oceny, czy przedsiębiorca bez niedozwolonych postanowień zawarłby określoną umowę. Bezskuteczność klauzuli umownej oznacza, że co do zasady ma on obowiązek wykonania umowy pomimo tego, że została z niego usunięta niedozwolona klauzula.

W ten sposób konsument jest chroniony przed upadkiem całej umowy. Co więcej ,może również zrezygnować z przysługującej mu ochrony prawnej przed nieuczciwymi postanowieniami umowy, co spowoduje , że to on decydował będzie o tym czy jego interes przemawia dostatecznie za tym , że pomimo abuzywności niektórych spośród postanowień, umowa będzie nadal obwiązywać.

Zatem ewentualne potwierdzenie jednostronności i arbitralności ukształtowania postanowień umowy kredytowej przez bank z punktu widzenia wpływu tych ich cech na ważność umowy , powinna się odbywać na podstawie normy szczególnej jaką jest art. 385 ¹ kc , mającego charakter normy lex specjalis w stosunku do wskazanych ogólnych norm kodeksowych art. 353 ¹ i 58 §1 kc.

Taka ocenę kwestionowanych przez powodów postanowień umownych, a w szczególności tych wskazanych w §4 ust. 2 i §22 ust. 2 części szczegółowej umowy zawartej przez strony trafnie, wbrew kolejnemu zarzutowi materialnemu naruszenia art. 385 ¹ §1 w zw z art. 385 ¹§2 kc przyjął Sąd I instancji uznając , iż należy potwierdzić abuzywność tych postanowień , określających sposób waloryzacji / przeliczenia / waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie według Tabeli Kursów obowiązujących w pozwanym banku.

To ten właśnie mechanizm na zastosowanie którego powodowie jako klienci banku nie mieli żadnego wpływu , ten bowiem był wprowadzony jednostronnie przez (...) SA na podstawie wzorca, ostatecznie decydował o tym ile pieniędzy zostało powodom udostępnione przez bank oraz w jaki sposób poszczególne raty kapitałowo – kredytowe także płacone przez konsumentów w złotych wpływały na rzeczywiste zmniejszenie ich zobowiązania kredytowego.

Taki ich charakter prowadzi do nieważności umowy jako całości albowiem nie może ona nadal funkcjonować w warunkach uznania tych klauzul za nie wiążące powodów.

Dodać jeszcze należy , iż jak wynika z ustaleń poczynionych w postępowaniu, żadne postanowienie umowne spośród tych , które składały się na mechanizm służący opisanym wyżej przeliczeniom , nie zostało z powodami uzgodnione indywidualnie.

W szczególności bank nie dowiódł- mimo , że to na nim spoczywał obowiązek w tym zakresie- faktów pozwalających na wniosek przeciwny. Małżonkowie L. dokonali jedynie wyboru gotowego produktu przygotowanego przez przedsiębiorcę.

Dla zrealizowania przesłanki rzeczywistego wpływu konsumenta na treść postanowień umownych nie wystarczy wykazanie, że dowiedział się o treści klauzuli, której niedozwolony charakter podnosi, w odpowiednim czasie, a strony prowadziły w tym przedmiocie negocjacje.

Konieczne jest udowodnienie wspólnego ustalenia ostatecznego brzmienia klauzuli, w wyniku rzetelnych negocjacji, w ramach których konsument miał realny wpływ na treść określonego postanowienia umownego, chyba że zostało ono sformułowane przez niego i włączone do umowy na jego żądanie.

/ por. w tej materii także judykat Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2019r , sygn. akt IV CSK 443/18/.

Takich indywidualnych uzgodnień przed podpisaniem umowy z dnia 5 sierpnia 2008r nie było, w tym w szczególności w odniesieniu do postanowień określających sposób, w jaki kwota kredytu i sumy rat kapitałowo odsetkowych będą przeliczane z waluty szwajcarskiej na polską i odwrotnie.

W ocenie Sądu II instancji , kwestionowane przez powodów postanowienia umowne dotyczyły świadczenia głównego stron.

Po wahaniach w orzecznictwie sądowym ostatecznie zostało przyjęte zapatrywanie o takim charakterze mechanizmu przeliczeniowego w kredytach denominowanych i indeksowanych do waluty obcej .

/ por. powołane jedynie przykładowo wyroki Sądu Najwyższego: z 4 kwietnia 2019 r., sygn. III CSK 159/17, z 9 maja 2019 r., sygn. I CSK 242/18 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. V CSK 382/18./

Obowiązek zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu w oznaczonych terminach spłaty stanowi główne świadczenie kredytobiorców. Natomiast klauzula według której dochodzi do przeliczenia dokonywanych przez nich wpłat rat na walutę obcą [ w tym przypadku na franka szwajcarskiego ] wpływa na wysokość tego świadczenia. To z zastosowania tego mechanizmu wynika to , w jakiej wysokości świadczenie główne ma być spełnione, co tym bardziej upewnia poprawność takiej jej kwalifikacji.

Wobec powyższego poddanie ich kontroli pod kątem abuzywności było możliwe tylko pod warunkiem, że nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny ( art. 385 ¹ § 1 zd. drugie k.c.) lub jeżeli nie zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem czyli jeśli nie spełniają wymogu przejrzystości materialnej wynikającej z art. 4 ust. 2 oraz art. 5 dyrektywy nr 93/13.

Jak wyjaśnił TSUE w wyroku z dnia 20 września 2017 r. w sprawie o sygnaturze C - 186/16, wymóg wyrażenia warunku umownego prostym i zrozumiałym językiem oznacza, że warunek ten musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, jak i w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny przeciętny konsument, mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej, ale również miał realną możliwość oszacowania konsekwencji ekonomicznych takiego potencjalnego następstwa dla swoich zobowiązań finansowych.

Zdaniem Sądu II instancji, ustalenia faktyczne poczynione w postępowaniu nie dają dostatecznych podstaw do uzasadnionego przyjęcia, iż w momencie zawierania umowy powodowie mieli możliwość uzyskania pełnego rozeznania co do wysokości świadczenia, które będą mieli obowiązek spełnić oraz co do ryzyka zmiany kursu waluty w przyszłości i wpływu tej zmiany na ich sytuację ekonomiczną w dającym się przewidzieć realnie okresie , zważywszy , iż mieli związać się z bankiem zobowiązaniem na okres trzydziestu lat.

W szczególności brak było w dniu zawierania umowy możliwości ustalenia wysokości zobowiązania ratalnego powodów, / rat kapitałowo - odsetkowych / albowiem wysokość ta zależna była od danych zamieszczonych w nieokreślonej w umowie Tabeli Kursów stosowanej przez stronę pozwaną .Przy tym sposób zamieszczania w niej tych danych także był pozostawiony wyłącznej decyzji banku. Klienci nie mieli możliwości ich sprawdzenia ani tym bardziej jakiegokolwiek wpływu na ich rzeczywistą wysokość Tym samym warunek jednoznaczności klauzuli kursowej nie został w umowie stron spełniony.

/ por. w tej materii także stanowisko SN zawarte w judykacie z 19 kwietnia 2021r., sygn. III CSK 159/17/.

Okoliczności ustalone w sprawie nie m pozwalają na potwierdzenie , iż kredytobiorcy zostali przed podpisaniem umowy w sposób jasny , możliwie pełny i zrozumiały poinformowani o ryzyku walutowym, związanym z możliwością niekorzystnych zmian kursu franka szwajcarskiego . Przy tym nie można uznać, że obowiązek ten został spełniony poprzez bank, który poprzestał na ogólnym pouczeniu o możliwości wzrostu kursu w czasie trwania umowy i wynikającym stąd wpływie na wzrost zakresu obowiązku finansowego kredytobiorców. Dodać do tego należy , iż dla potwierdzenia wypełnienia przez bank obowiązków informacyjnych dotyczących ryzyka kursowego nie jest wystarczające odebranie od konsumenta standardowego oświadczenia, że o takim ryzyku został poinformowany.

/ por. w tej materii także wyrok SN z 27 listopada 2019r., sygn. II CSK 483/18 /.

Zgodnie z aktualnie obowiązującą w judykaturze wykładnią art. 385 ¹ §1 k.c. nie budzi wątpliwości, że postanowienia umowy, które określają zasady przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na złotówki przy wypłacie kredytu, a spłacanych rat na walutę obcą, pozwalające bankowi swobodnie kształtować kurs waluty obcej, mają charakter niedozwolonych postanowień umownych.

/ por. wskazane tylko ilustracyjnie orzeczenia SN z 27 lutego 2019 r. sygn. II CSK 19/18 i z 29 października 2019 r. sygn. V CSK 382/18/

Klauzule takie mają charakter abuzywny, gdyż kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. Przy czym sprzeczność z dobrymi obyczajami i naruszenie tych interesów polega w tym wypadku na uzależnieniu wysokości świadczenia banku i konsumenta od swobodnej decyzji silniejszej strony stosunku zobowiązaniowego / przedsiębiorcy/.

/ por. tylko ilustracyjnie wyroki SN z 13 grudnia 2018 r., sygn. V CSK 559/17 i z 11 grudnia 2019 r., sygn. akt V CSK 382/18/.

W ocenie Sądu Apelacyjnego postanowienia łączącej strony umowy z 5 sierpnia 2008r w zakresie ryzyka walutowego oraz określających wskazany wyżej sposób sposób dokonywania przeliczeń walut polskiej i szwajcarskiej , w odwołaniu się do danych kursowych kształtowanych jednostronnie przez bank, przybierających postać przygotowanych przezeń i obowiązujących w banku (...), uznać należy, za niedozwolone

Nie ma znaczenia dla tej oceny to, w jaki sposób umowa w rzeczywistości była wykonywana i jak , po jej podpisaniu, zmieniała się jej treść.

Ocena, czy postanowienie umowne jest niedozwolone dokonywana jest bowiem według stanu z chwili zawarcia umowy

/ por. także uchwalę[ 7] Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r., sygn. III CZP 29/17/.

Przechodząc do oceny skutków niedozwolonego charakteru tych postanowień , wskazać na wstępie należy , iż zgodnie z treścią uchwały SN z dnia 7 maja 2021 sygn. III CZP 6/21 , której stanowisko Sąd II instancji, w składzie rozpoznającym sprawę podziela, niedozwolone postanowienie umowne jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który ewentualnie może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną.

W rozpoznawanej sprawie , o czym była już uprzednio mowa , stanowisko powodów od początku sporu było jednoznaczne co do tego, iż nie są zainteresowani , w warunkach abuzywności części postanowień, w utrzymaniu w dalszym ciągu umowy jako obowiązującej pomiędzy stronami.

Eliminacja tych postanowień z umowy powoduje brak możliwości określenia mechanizmu oznaczenia wysokości świadczenia jakie konsument - kredytobiorca - ma otrzymać od drugiej strony- skoro jak w rozstrzyganej sprawie otrzymał od banku złotówki po ich przeliczeniu według kursu / ceny / kupna waluty szwajcarskiej oraz spełnić na rzecz banku w ramach umowy kredytu walutowego /denominowanego / w odwołaniu się do kursu sprzedaży tej waluty przez bank wedle którego przeliczana miała być wpłata złotówkowa powodów mająca prowadzić do ograniczenia ich długu wobec banku

Zgodnie ze stanowiskiem TSUE wyrażonym w motywach wyroku z dnia 3 października 2019r sygn. C – 260/18 , postanowienie art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13 , należy wykładać w ten sposób [a jest to wykładania, którą Sądy krajowe muszą brać pod uwagę przy rozstrzyganiu indywidualnych spraw], iż stoi ono na przeszkodzie wypełnianiu luk w umowach spowodowanych eliminacją klauzul uznawanych za niedozwolone , wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, nie będących przepisami dyspozytywnymi lub takimi , które będą mieć zastosowanie dlatego , że strony umowy wyrażą na to wolną i uświadomioną zgodę.

Takiej regulacji ,[ jak dotąd] w polskim porządku prawnym brak.

Nie można też w sposób usprawiedliwiony przyjmować , że wolą stron w 2008r było zawarcie umowy kredytu denominowanego w walucie obcej bez mechanizmu waloryzacji wzajemnych świadczeń na podstawie kursów waluty polskiej i szwajcarskiej.

Analiza treści pozostałych postanowień umownych w tym w szczególności tych , które określały sposób wypłaty kwoty kredytu i warunki jej spłaty takiemu zamiarowi w sposób nie budzący wątpliwości zaprzecza.

Skoro tak , to uzasadnionym jest wniosek ,iż tego rodzaju zabiegi , mające polegać na utrzymaniu umowy w mocy przy wyeliminowaniu jedynie postanowień składających na mechanizm przeliczenia według danych dotyczących wzajemnych relacji kursowych , na sięgniecie po które starała się wskazywać w czasie trwania postępowania rozpoznawczego strona pozwana, są - szczególnie przy stanowczym, zrelacjonowanym wyżej stanowisku procesowym powodów - niedopuszczalne skoro prowadziłoby to , do tak znacznego przekształcenia umowy , iż wywołałoby skutek nie dający się pogodzić z charakterem stosunku prawnego nawiązanego przez strony w dniu 5 sierpnia 2008r. Nie dałoby się takiego przekształcenia stosunku umownego pogodzić także z celem w jakim zobowiązanie kredytowe było przez konsumentów wówczas zaciągane. J. L. (1) i J. L. (2) chcieli otrzymać od banku nie walutę obcą ale kwotę wyrażoną w złotych polskich z przeznaczeniem na budowę domu jednorodzinnego w Z. / oraz na spłatę zobowiązania kredytowego , które także na cel inwestycyjny zaciągnęli wcześniej w innym banku.

Stąd tym bardziej zawarte w motywach apelacji strony pozwanej twierdzenia o możliwości dalszego utrzymania umowy po eliminacji z nich postanowień ocenionych jako niedozwolone nie są usprawiedliwione.

Niezasadny jest również zarzut naruszenia art. 840 §1 pkt 1 kpc w zw z art. 843 §3 kpc w zw. z art. 96 ustawy prawo bankowe.

Bankowy tytuł egzekucyjny nr nr (...) z dnia 20 marca 2014r , zaopatrzony w klauzulę wykonalności , którego wykonalność jest kwestionowana w całości przez powodów , to tytuł , który nie korzysta z powagi rzeczy osądzonej.

Zatem zarzuty zmierzające do podważenia jego wykonalności mogą być oparte na zdarzeniach mających miejsce przed jego powstaniem, dotyczycąc także samego obowiązku nim stwierdzonego. Powód może powoływać się zatem na okoliczności wskazujące , iż źródło -podstawa tego obowiązku - w ogóle nie powstała.

W warunkach, gdy będąca źródłem obowiązku powodów stwierdzonych w tym tytule umowa kredytu z dnia 5 sierpnia 2008r została uznana za nieważną ab initio, usprawiedliwionym jest wniosek iż nie powstał także w jakimkolwiek zakresie po stronie kredytobiorców obowiązek stwierdzony w tym tytule, którego beneficjentem jest bank jako wierzyciel.

Nie można tracić przy tym z pola widzenia tego , iż zgodnie z niekwestionowanymi w tym zakresie przez stronę skarżącą ustaleniami , suma wskazana w nim odpowiada zadłużeniu powodów stwierdzonego po wypowiedzeniu umowy przez kredytodawcę. Oświadczenie o wypowiedzeniu może odnosić się jedynie do ważnie zawartej umowy.

Z podanych przyczyn , w świetle których uzasadnionym jest przyjęcie , iż - wbrew argumentacji banku nie doszło do naruszenia także i wskazanej wyżej normy ,

apelacja strony pozwanej podlega oddaleniu, na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd II instancji orzekł na podstawie art. 98 §1 i 3 kpc oraz art. 99 kpc w zw. art. 391 §1 kpc i wynikającej z niego, dla wzajemnego rozliczenia ich pomiędzy stronami, zasady odpowiedzialności za wynik sprawy.

Kwota należna z tego tytułu łącznie obydwojgu powodów od przegrywającego także ten etap sporu banku , zważywszy na wskazaną w apelacji wartość przedmiotu zaskarżenia , została ustalona na podstawie §2 pkt 7 w zw z §10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 [jedn. tekst DzU z 2018 poz. 265 ].

Sąd nie uwzględnił żądania przyznania od zasądzonych kosztów odsetek ustawowych za opóźnienie albowiem zgodnie z art. 9 ust. 6 ustawy z dnia 4 lipca 2019r o zmianie ustawy kodeks postępowania cywilnego i niektórych innych ustaw [ DzU z 2019 poz 1469 ] przepis art. 98 §1 ¹ kpc , który jest podstawą tego żądania, ma zastosowanie do spraw , które zostały wszczęte po dniu wejścia w życie ustawy zmieniającej. Rozstrzygana sprawa nie spełnia tego warunku.