Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Sławomir Jamróg (spr.)
Sędziowie:	SSA Paweł Rygiel SSO (del.) Adam Sęk
Protokolant:	Katarzyna Mitan

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2021 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa R. O.

przeciwko (...) Bank S.A. we W.

o pozbawienie wykonalności bankowego tytułu wykonawczego

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 22 października 2019 r. sygn. akt I C 517/16

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 8.100 zł(osiem tysięcy sto złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Paweł Rygiel SSA Sławomir Jamróg SSO (del.) Adam Sęk

Sygn. akt I ACa 80/20

UZASADNIENIE

Powód R. O. żądał pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...)wystawionego w dniu 13 marca 2013 roku przez stronę pozwaną (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą we W., a zapatrzonego klauzulą wykonalności na mocy postanowienia Sądu Rejonowego dla K. w K. z dnia 26 kwietnia 2013 roku (sygn. akt (...) - w całości.

Na uzasadnienie żądania pozwu powód wskazał, że w dniu 30 lipca 2008 roku zawarł z pozwanym umowę kredytu hipotecznego o numerze (...), której przedmiotem było udzielenie kredytu w wysokości 153.475,00 PLN nominowanej do kursu franka szwajcarskiego. Na dzień zawarcia umowy kurs CHF wynosił 1,96 PLN, przez co kwota kredytu w PLN stanowiła równowartość 78.303,57 CHF. Powód podniósł, iż w dniu zawarcia umowy kredytowej pozwany postawił mu do dyspozycji 153.475,00 PLN. Po 6 latach regularnych spłat kapitału oraz odsetek powód ma zadłużenie w wysokości 322.866,90 PLN, przy jednoczesnym wskazaniu, iż powód dokonał spłaty ponad 62.941,64 PLN. W ocenie powoda tego rodzaju transakcja była niezgodna z zasadami współżycia społecznego, bowiem na skutek działania banku po stronie powoda doszło do szkody majątkowej, która jest nieodwracalna. Powód wskazał, iż umowa kredytu łącząca go z bankiem zawierała postanowienia umowne nieuzgodnione z powodem (konsumentem) indywidualnie - które nie wiążą go gdyż są sprzeczne z dobrymi obyczajami albo naruszają jego interesy. Wskazał, że ustalenie oprocentowania w § 2 pkt. 4 Umowy kredytowej należy do katalogu klauzul niedozwolonych. Ponadto, nie ustalono z powodem danych dotyczących wskaźnika wzrostu rat kapitałowych, wzajemnego oddziaływania części raty odsetkowej i kapitałowej na wielkość miesięcznej równej raty kapitałowo odsetkowej i wzajemnego na siebie oddziaływania. O zmiennym oprocentowaniu kredytu, dokonywanym samowolnie przez bank powód nigdy nie był informowany i nie miał tego świadomości. Cała umowa jego zdaniem była nieważna. Działanie banku stanowiło bowiem czynność sprzeczną z dobrymi obyczajami, wytycznymi uczciwego obrotu czy wartościami etycznymi. Ponadto przy zawarciu umowy kredytowej doszło do zaburzenia równowagi stron, bowiem to pozwany bank jest na silniejszej pozycji, mogąc kształtować sytuację finansową powoda. Zaburzenie równowagi polega na niesymetrycznym rozłożeniu ryzyka stosunku prawnego, gdzie cała odpowiedzialność i ryzyko spoczywa na nieświadomym konsumencie-kredytobiorcy. Powyższe naruszenie dobrych obyczajów mieści się w pojęciu zasad współżycia społecznego. Powód zakwestionował nadto ważność zawartej umowy kredytowej wobec faktu, iż w jego ocenie osoby podpisujące się za bank nie posiadały stosownego umocowania.

Wskazał nadto, że nie miał świadomości czym jest kredyt nominowany do franka i nie był świadomy ryzyka kursowego. Powołał się także na wyrok Trybunału Konstytucyjnego, Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2015 roku (sygn. akt P 45/12) uznający przepisy art. 96 ust. 1 oraz 97 ust. 1 Ustawy prawo bankowe uznane zostały za niezgodne z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej.

W odpowiedzi na pozew (...) Bank S.A. z siedzibą we W. wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Pozwany wskazał, iż zgodnie z art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw, bankowy tytuł egzekucyjny, któremu nadano klauzulę wykonalności na podstawie przepisów dotychczasowych, zachowuje moc tytułu wykonawczego także po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy. Strona pozwana podniosła, że brak podstaw dla przyjęcia, że umowa kredytu jest nieważna. Pozwana zakwestionowała też stanowisko o abuzywnym charakterze postanowienia § 2 ust. 4 Umowy. Zdaniem pozwanej powód otrzymał stosowną informację o ryzyku kursowym, co potwierdził swoim oświadczeniem z dnia 5 czerwca 2008 r. Nie doszło do błędu co do treści czynności prawnej w rozumieniu art. 84 § 1i 2 k.c.

Zdaniem pozwanej powód nie wykazał też na czym polegać ma sprzeczność umowy z zasadami współżycia społecznego. Sam zaś fakt zawierania umów kredytu o zmiennym oprocentowaniu, nominowanych (indeksowanych) do franka szwajcarskiego nie jest jeszcze równoznaczny z naruszeniem dobrych obyczajów.

Umowa o kredyt denominowany/ indeksowany jest jedną z typowych odmian nazwanej w Prawie naukowym umowy kredytu, która charakteryzuje się po prostu szczególnym sposobem wyliczania kwoty kredytu i jego rat.

Pozwany zarzucił również, iż twierdzenia powoda w zakresie abuzywności postanowienia § 2 ust. 4 Umowy, Zmiany oprocentowania uzależnione zostały od jednego konkretnego, obiektywnie weryfikowalnego parametru, opisanego szczegółowo w § 2 ust. 5, którego zmiany są ponadto całkowicie niezależne od woli banku. W § 4 Umowy wyraźnie zastrzeżono ponadto, że zmiany oprocentowania następować będą co 6 miesięcy, w oparciu o zmiany stopy bazowej w kolejnych 6-cio miesięcznych okresach. Również w tym zakresie cykliczność i zakres zmian określone zostały więc jednoznacznie i w sposób niezależny od woli banku. O zmianach oprocentowania kredytobiorca informowany był w drodze doręczania mu co 6 miesięcy zaktualizowanego harmonogramu spłaty. Powód przyznał, że harmonogramy spłaty byty mu doręczane, a na ich podstawie spłacał raty kredytu. Postanowienie § 2 ust. 4 określające sposób zmiany oprocentowania nie może zostać uznane za abuzywne, bowiem określa główne świadczenie stron i zostało sformułowane w sposób jednoznaczny, nie pozostawiający wątpliwości co do tego, jaki jest mechanizm zmiany oprocentowania.

Wyrokiem z dnia 22 października 2019r., sygn. akt I C 517/16 Sąd Okręgowy w Krakowie pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy – Bankowy Tytuł Egzekucyjny nr(...) wystawiony w dniu 13 marca 2013 r. przez (...) Bank SA z siedzibą we W. a opatrzony klauzulą wykonalności na mocy postanowienia Sądu Rejonowego dla K. w K. z dnia 26 kwietnia 2013 r. sygn. (...)- w całości (pkt I), zasądził od strony pozwanej (...) Bank SA z siedzibą we W. na rzecz powoda R. O. kwotę 30 zł tytułem części opłaty sądowej od pozwu oraz kwotę 17.712 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego udzielonego powodowi z urzędu przez adw. T. B. (pkt II), nakazał pobrać od strony pozwanej (...) Bank SA z siedzibą we W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 15.318 zł tytułem części opłaty sądowej od pozwu od ponoszenia której powód był zwolniony (pkt III).

Podstawę tego rozstrzygnięcia był następujący stan faktyczny:

W dniu 28 czerwca 2007 r. w pozwanym Banku została podjęta Uchwała Zarządu z nr (...) w sprawie wprowadzenia trzech nowych instrukcji dotyczących udzielania kredytów/pożyczek hipotecznych. Załącznik nr (...) do w.w. uchwały stanowiła „Procedura udzielania informacji o ryzyku walutowym i ryzyku stopy procentowej. Zgodnie z powyższą procedurą, klienci mieli być informowani byli o ryzyku walutowym i ryzyku stopy procentowej, dla kredytobiorców hipotecznych oraz podpisywać oświadczenie według wzoru stanowiącego załącznik (...) do „Szczegółowych zasad udzielania kredytów/pożyczek hipotecznych przez (...) Bank S.A.

W dniu 30 lipca 2008 r. powód R. O. zawarł z pozwanym (...) Bank S.A. umowę, kredytu hipotecznego nominowanego do CHF, na cel jakim było sfinansowanie spłaty kredytu hipotecznego zaciągniętego w PLN w innym banku ( (...) SA.) na cele mieszkaniowe.

Wedle zapisu § 2 ust. 1 umowy na wniosek kredytobiorcy Bank udziela kredytu w kwocie 153.475 PLN nominowanego do waluty CHF, wg kursu kupna walut dla CHF obowiązującego w Banku w dniu uruchomienia całości kredytu lub jego poszczególnych transz – w przypadku wypłaty kredytu w transzach na cel określony w § 1. Kredyt jest wypłacany w złotych polskich zgodnie z § 3 ust. 2 niniejszej umowy.

Zgodnie z § 2 ust. 4 umowy oprocentowanie kredytu jest zmienne jednakże nie wyższe niż czterokrotność wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne) obowiązującej w dniu, za który naliczane jest oprocentowanie. Oprocentowanie kredytu równa się sumie stopy bazowej, o której mowa w ust. 5, obowiązującej w dniu uruchomienia kredytu lub jego pierwszej transzy oraz stałej marży Banku wynoszącej 2,11% w stosunku rocznym. Oprocentowanie kredytu, wyliczone zgodnie z zasadą opisaną w zdaniu poprzednim, na dzień podjęcia decyzji kredytowej wynosiło 5,03% w stosunku rocznym.

Zgodnie z § 2 ust. 5 umowy za obowiązującą w dniu uruchomienia kredytu lub jego pierwszej transzy stopę bazową przyjmuje się wysokość stawki LIBOR 6M dla CHF ustalanej dwa dni przed dniem, w którym stopa bazowa ma obowiązywać, o godz. 11 czasu londyńskiego i ogłaszanej na stronach informacyjnych (...). W przypadku braku notowań stawki LIBOR 6M dla danego dnia, do wyliczenia stopy procentowej stosuje się notowania z dnia poprzedzającego, w którym było prowadzone notowanie stawki LIBOR 6M. Stopę bazową zaokrągla się zgodnie z zasadami matematycznymi do dwóch miejsc po przecinku.

Wedle § 3 ust. 2 umowy kredyt wypłacany jest w złotych polskich przy jednoczesnym przeliczeniu wysokości wypłacanej kwoty (transzy) na CHF wg kursu kupna CHF obowiązującego w Banku w dniu wypłaty środków.

Zgodnie z § 4 umowy zmiana oprocentowania kredytu następuje co 6 miesięcy, począwszy od dnia uruchomienia kredytu lub jego pierwszej transzy (dni zmiany oprocentowania). Jeśli uruchomienie kredytu miało miejsce w dniu, który nie ma swojego odpowiednika w danym miesiącu zmiany oprocentowania, to zmiana oprocentowania nastąpi w ostatnim dniu kalendarzowym tego miesiąca. Zmiana oprocentowania następować będzie poprzez zmianę wysokości stopy bazowej będącej częścią składową oprocentowania na stopę bazową obowiązującą w dniu dokonywania zmiany oprocentowania. Ustalenie wysokości stopy bazowej na kolejne 6- miesięczne okresy kredytowania następować będzie w dniach zmiany oprocentowania, przy czym zasady ustalania stopy bazowej określone w § 2 ust. 5 stosuje się odpowiednio. Zmiana wysokości stopy bazowej powoduje zmianę wysokości oprocentowania o taką samą liczbę punktów procentowych (ust. 1). Stopa procentowa ustalana zgodnie z postanowieniami ust. 1 niniejszego paragrafu obowiązuje od dnia, w którym dokonano zmiany. Bank pisemnie zawiadomi kredytobiorcę oraz poręczycieli o zmianie oprocentowania przesyłając aktualny „Harmonogram spłat” (ust.2). Stopa oprocentowania zmieniona w związku ze zmianą wysokości odsetek maksymalnych, o których mowa w § 2 ust. 4 umowy, obowiązuje od dnia zmiany wysokości odsetek maksymalnych. Bank będzie powiadamiał kredytobiorcę o zmianie oprocentowania dokonanego zgodnie z postanowieniami § 2 ust. 4 niniejszej umowy w cyklicznej korespondencji kierowanej do kredytobiorcy (ust. 3). Zmiana oprocentowania kredytu, zgodnie z postanowieniem ust. 1-3 niniejszego paragrafu nie stanowi zmiany niniejszej umowy i nie wymaga aneksu (ust. 4). Od kredytu naliczane są odsetki od faktycznego zadłużenia kredytobiorcy, z zastrzeżeniem postanowień § 5 ust. 8 i 9 niniejszej umowy (ust. 5).

Stosownie do zapisu § 5 ust. 3 umowy wysokość rat kapitałowo-odsetkowych zostanie ustalona po przeliczeniu kwoty wypłaconego kredytu na CHF, stosownie do postanowień niniejszej umowy. Raty kredytu wraz z należnymi odsetkami płatne są w złotych, w kwocie stanowiącej równowartość CHF (§ 5 ust. 4 umowy). Kwota wpłaty raty w złotych przeliczana jest na CHF wg kursu sprzedaży obowiązującego w NBP na dzień przed datą wpływu środków do Banku” (§ 5 ust. 5 zd. 2 umowy).

Zgodnie z § 6 ust. 6 umowy z zastrzeżeniem ust. 7, w trakcie spłaty kredytu istnieje możliwość zmiany waluty kredytu na walutę dostępną w aktualnej ofercie Banku, jeżeli nie jest to sprzeczne z procedurą, według której został udzielony kredyt lub warunkami promocji, z której kredytobiorca skorzystał, a z której warunkami zapoznał się przed podpisaniem niniejszej umowy. O wnioskowane zmianie waluty kredytobiorca powinien powiadomić Bank co najmniej 14- dniowym wyprzedzeniem. Zmiana waluty kredytu może nastąpić nie wcześniej niż po zakończeniu okresu wypłaty transz, okresu karencji, okresu obowiązywania promocyjnego oprocentowania oraz spełnieniu wszystkich warunków dodatkowych korzystania z kredytu, wymaganych do dnia złożenia wniosku o zmianę waluty kredytu, a także pod warunkiem braku jakichkolwiek zaległości z tytułu spłat kredytu.

W dniu 5 czerwca 2008 r. powód złożył oświadczenie, w którym podał, że po zapoznaniu się z ofertą kredytu hipotecznego w polskim złotym dokonuje wyboru oferty kredytu hipotecznego nominowanego w walucie obcej, mając pełną świadomość ryzyka związanego z tym produktem, a w szczególności tego, że niekorzystna zmiana kursu waluty spowoduje wzrost comiesięcznych rat spłaty kredytu oraz wzrost wartości całego zadłużenia. Nadto oświadczył, iż został poinformowany o ponoszeniu ryzyka zmiany stopy procentowej, polegającym na tym, że w wyniku niekorzystnej zmiany stopy procentowej może ulec zwiększeniu comiesięczna rata spłaty kredytu oraz wartość całego zaciągniętego zobowiązania. Raty kapitałowo-odsetkowe powoda wynosiły ok. 300 CHF miesięcznie.

W dacie podpisania umowy powód pracował w ZUS jako urzędnik i prowadził działalności gospodarczą w zakresie sprzedaży ubezpieczeń na życie. W tym czasie powód poznał agenta (...) G. P., który zachęcał powoda aby kredyt, który miał w złotówkach przewalutować kredyt we frankach szwajcarskich. G. P. działając w imieniu strony pozwanej, przygotował i zweryfikował wszystkie niezbędne do zawarcia umowy dokumenty (w tym wniosek kredytowy). On również odebrał od powoda oświadczenie o ryzyku walutowym. W związku z faktem, ze doradca finansowy nie był umocowany do podpisywania w imieniu pozwanej umów kredytowych (a jedynie do wykonywania czynności faktycznych związanych z zawarciem umowy) umowa ze strony Banku podpisana została przez M. F. i K. J., działające na podstawie udzielonych im pełnomocnictw.

Od maja 2010 roku powód, z naruszeniem terminu spłaty, wpłacał pozwanej kwoty rzędu średnio ok. 100 CHF, a w późniejszym okresie kilkudziesięciu CHF (przy czym drobniejsze zaległości pojawiły się już w grudniu 2008 r. ). Doprowadziło to do powstania zadłużenia przedterminowego, od którego, zgodnie z umową naliczane były odsetki karne.

W dniu 13 października 2011 r. powód, powołując się na utratę pracy, problemy zdrowotne oraz wzrost kursu CHF, wniósł o ustalenie nowych warunków spłaty kredytu, na co pozwana wyraziła zgodę, co skutkowało podpisaniem w dniu 20 października 2011 r. przez strony aneksu do umowy oraz przygotowaniem przez pozwaną nowego harmonogramu spłat.

Nieterminowe spłaty, w kwotach niższych niż wynikało to z harmonogramu, utrzymywały się nadal. Doprowadziło to do sytuacji, w której wszelkie wpłaty dokonywane przez powoda zaliczane były w pierwszej kolejności na zaległe raty, co z kolei skutkowało brakiem uregulowania bieżących rat. Stan ten utrwalił się od kwietnia 2011 r. (np. kwoty które wpłynęły do banku w dniach 7 i 19 kwietnia 2011 r., zostały zaliczone na poczet raty należnej do dnia 15 marca 2011 r.).

W dniu 25 lipca 2012 r. pozwana wysłała do powoda oraz dłużników rzeczowych ostateczne wezwanie do zapłaty, w którym wskazała wymagalne zadłużenie: a) wymagalny kapitał kredytu— 562,34 CHF, b) wymagalne odsetki umowne — 533,00 CHF, c) odsetki za opóźnienie w spłacie wymagalnego kapitału kredytu — 2,32 CHF, d) inne należności —233,02,02 PLN, e) koszty windykacji- 566,77 PLN.

Oświadczeniem z dnia 27 sierpnia 2012 r. pozwana wypowiedziała powodowi umowę kredytu hipotecznego. Na dzień złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy zadłużenie powoda z tytułu umowy wynosiło łącznie 1.217 CHF oraz 799,70 PLN.

W związku z rozwiązaniem umowy ze skutkiem na 18 sierpnia 2012 r. całe zadłużenie z umowy stało się wymagalne, o czym pozwana poinformowała powoda.

W dniu 13 marca 2013 r. pozwana na podstawie swoich ksiąg wystawiła bankowy tytuł egzekucyjny z tytułu zawarcia umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 30 lipca 2008 r. z terminem wymagalności na dzień 18 października 2012 r.

Na kwotę zadłużenia wymagalnego składały się: a) należność główna w kwocie 264.949,24 PLN, b) odsetki za opóźnienie w spłacie wymagalnego kapitału kredytu od dnia wymagalności do dnia wystawienia BTE, tj. do dnia 13 marca 2013 r. w kwocie 24.284,36 PLN, c) inne koszty (korespondencja, prowizje i windykacja) w kwocie 1.551,17 PLN.

Postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2013 roku Sąd Rejonowy dla K. w K. w sprawie do sygn. akt (...) nadał klauzulę wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nr (...) wystawionemu w dniu 13 marca 2013 roku przez wierzyciela (...) Bank S.A. we W. przeciwko dłużnikowi R. O. z tytułu zobowiązania dłużnika wynikającego z umowy kredytu hipotecznego z dnia 30 lipca 2008 roku do kwoty 306.950,00 zł wynikającej z oświadczenia dłużnika o poddaniu się egzekucji.

Przy tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy odwołał się do art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c., i dla przyjęcia podstaw do zastosowania tego przepisu dokonał oceny charakteru postanowień § 5 ust. 3 - 5 umowy zawartej z powodem jako konsumentem w kontekście treści art. 385 ^{( 1 )}k.c. a także ocenił zasady zmian oprocentowania - § 2 ust. 4 i 5 mowy. Sąd Okręgowy wskazał, że kredyt indeksowany (waloryzowany) jest rodzajem kredytu, w którym wskazana w umowie kwota kredytu wyrażona została w walucie polskiej. W dniu wypłaty kredytu lub jego transzy saldo zadłużenia przeliczane było na walutę obcą i pozostaje w niej wyrażone przez cały okres kredytowania. Dalsze przeliczanie dokonywane jest w odniesieniu do poszczególnych rat kredytu z waluty obcej na złotówki. Warunki umowne określane były w tym przypadku jednostronnie przez przedsiębiorcę. Konsumentowi pozostaje jedynie podjęcie decyzji, czy do umowy przystąpić. Kwestionowane obecnie przez powoda postanowienia były częścią wzorca umownego. Zasady ustalania kursów kupna i sprzedaży waluty obcej, do której waloryzowane raty kapitałowo-odsetkowe nie określały głównego świadczenia stron i postanowienia te nie stanowiły przedmiotu indywidualnych uzgodnień pomiędzy nimi. W ocenie Sądu wysokość należności strony pozwanej z tytułu poszczególnych rat kredytowych była w tym przypadku kształtowana przez stronę pozwaną na podstawie arbitralnych i dowolnych decyzji dotyczących kursu sprzedaży CHF. Umowa kredytowa nie określała szczegółowych zasad ustalania tego kursu przez stronę pozwaną i nie przewidywała żadnych ograniczeń dla strony pozwanej w tym zakresie poprzez odniesienie się do kryteriów obiektywnych, np. do średniego kursu sprzedaży CHF opublikowanego przez NBP. Na Banku ciążył informacyjny obowiązek przedkontraktowy poinformowania na podstawie jakich kryteriów Bank ustala kursy wymiany spłat poszczególnych rat oraz przedstawienia jednoznacznych i zrozumiałych dla powoda kryteriów (metod procedur) oceny ryzyka walutowego, które będzie dawać o sobie znać w przyszłości tj. w momencie spłat poszczególnych rat. Obowiązku tego pozwany nie wykonał. Klauzula przeliczeniowa podlega kwalifikacji, jako sprzeczna z dobrymi obyczajami, ponieważ w tym przypadku prowadzi do naruszenia równorzędności stron i nierównomiernie rozkłada uprawnienia i obowiązki. Postanowienia kwestionowane przez powoda wprowadzają rażącą dysproporcję praw i obowiązków stron, przyznając jedynie jednej z nich uprawnienie do dowolnego ustalania kryteriów wpływających na wysokość świadczeń stron, przy jednoczesnym odebraniu drugiej stronie możliwości do weryfikowania poprawności działania silniejszej strony umowy. Na konsumenta, poza ryzykiem kursowym, na które godził się, zawierając umowę kredytu waloryzowanego do waluty obcej, zostało przerzucone ryzyko całkowicie dowolnego kształtowania kursu wymiany przez kredytodawcę, a także dodatkowe ryzyko związane z tzw. spreadem. Umowa nie zawiera przejrzystego opisu mechanizmu przeliczenia, dzięki któremu powód mógłby samodzielnie oszacować, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria wypływające z tych postanowień, konsekwencje ekonomiczne. Postanowienia te są nietransparentne, nieprzejrzyste, trudne do zrozumienia ponieważ ryzyko opiera się na dowolnie określanych przez bank kursach waluty dla przeliczeń wysokości świadczeń należnych bankowi z tytułu zawartej umowy kredytu i nie może być uznawane za ryzyko kursowe, lecz za działanie banków sprzeczne z dobrymi obyczajami kupieckimi. Mechanizm indeksacji zastosowany przez pozwany Bank przewiduje także dwukrotne przeliczenie kwoty zobowiązania przy wykorzystaniu dwóch różnych mierników waloryzacji. Bank stosuje odpowiednio kurs kupna (w przypadku pierwotnego przeliczenia kwoty kredytu lub jego transzy) i kurs sprzedaży waluty w przypadku przeliczenia poszczególnych rat kredytu - § 5 ust. 5 umowy. Co istotne, kurs kupna jest niższy od kursu sprzedaży, a co za tym idzie pozwany dokonując dwukrotnego przeliczenia kwoty zobowiązania, najpierw w momencie jego wypłaty po niższym kursie, a następnie w momencie jego spłaty po kursie wyższym, uzyskuje nadwyżkę (tzw. spread). Powyższe jednoznacznie prowadzi do wniosku, że postanowienia stosowane przez pozwanego dotyczące zasad ustalania kursu waluty dla wypłat kredytu są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy konsumentów. Powód kwestionował również klauzulę zmiennego oprocentowania. Kluczowym zagadnieniem była zatem ocena prawna postanowienia zawartego w punkcie § 2 ust. 4 umowy. Zgodnie z kwestionowanym postanowieniem, oprocentowanie kredytu było zmienne jednakże nie wyższe niż czterokrotność wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne) obowiązującej w dniu, za który naliczane jest oprocentowanie. Dalej wskazano, iż oprocentowanie kredytu równa się sumie stopy bazowej, o której mowa w ust. 5, obowiązującej w dniu uruchomienia kredytu lub jego pierwszej transzy oraz stałej marży Banku wynoszącej 2,11% w stosunku rocznym. Z kolei § 2 ust. 5 umowy stanowił, iż za obowiązującą w dniu uruchomienia kredytu lub jego pierwszej transzy stopę bazową przyjmuje się wysokość stawki LIBOR 6M dla CHF ustalanej dwa dni przed dniem, w którym stopa bazowa ma obowiązywać, o godz. 11 czasu londyńskiego i ogłaszanej na stronach informacyjnych (...). W przypadku braku notowań stawki LIBOR 6M dla danego dnia, do wyliczenia stopy procentowej stosuje się notowania z dnia poprzedzającego, w którym było prowadzone notowanie stawki LIBOR 6M. Stopę bazową zaokrągla się zgodnie z zasadami matematycznymi do dwóch miejsc po przecinku. Założenie zmienności stopy procentowej w umowie kredytu było zdaniem Sądu pierwszej instancji – co zasady – rozwiązaniem zgodnym z prawem. Sąd ten odwołując się do orzecznictwa wskazał , że zmiana stopy oprocentowania kredytu nie może być jednak pozostawiona swobodnej ocenie banku. Warunki zmiany stopy oprocentowania powinny być dokładnie określone w umowie i zależeć od zaistnienia konkretnych przesłanek. Zachodzi więc potrzeba uwzględniania w umowie kredytowej nie tylko okoliczności, od istnienia których ma być uzależniona zmiana wysokości oprocentowania, ale i mechanizmu kształtowania wysokości oprocentowania. Przedmiotowa umowa kredytowa nie określała co się kryje pod pojęciem stawki LIBOR 6M, która ma stanowić podstawę ustalenia stopy bazowej, brak jest w niej definicji legalnej tego wskaźnika, nadto w jej postanowieniach posłużono się raz określeniem LIBOR M6 dla CHF, w innym miejscu zaś LIBOR M6 dla danego dnia.

W przypadku braku stawki LIBOR 6M dla danego dnia, do wyliczenia stopy procentowej stosuje się notowania z dnia poprzedzającego, nie wiadomo jednak o jaką stawkę LIBOR 6M chodzi tj. do której konkretnie waluty się odnosi - czy do CHF, USD, EUR lub GBP. Każda z tych stawek może mieć inną wysokość, zaś brak precyzyjnego wskazania w umowie konkretnej stawki powoduje, że można stosować LIBOR 6M dla CHF jak i dla innych wskazanych.

Postanowienia zawarte w klauzuli oprocentowania są zatem nieprecyzyjne, ich treść pozwalała pozwanemu na jednostronne kształtowanie sytuacji powoda w zakresie jego zobowiązań wobec Banku, przez co została zakłócona równowaga stron.

Uznanie kwestionowanych przez powoda postanowień za abuzywne zgodnie z art. 385 ¹ k.c. oznacza, iż postanowienia to nie wiązały powoda, a zatem raty kredytowe były na ich postawie ustalane przez stronę pozwaną w nieprawidłowej wysokości – i gdyby raty kredytu były spłacane z pominięciem w/w niedozwolonej klauzul umownych, ich wysokość byłaby inna. Powód spłacając raty kredytu przy zastosowaniu abuzywnych postanowień, płacił je w nieprawidłowej wysokości. A zatem wysokość wierzytelności strony pozwanej stwierdzona w Bankowym Tytule Egzekucyjnym z dnia 13 marca 2013 r. nie odzwierciedla rzeczywistego stanu zadłużenia powoda wobec strony pozwanej. Stwierdzenie niezwiązania stron przedmiotowej umowy kredytu klauzulą umowną uznaną za niedozwoloną oznacza, że nie zostało właściwie określone zobowiązanie powoda wobec strony pozwanej. Obowiązek dowiedzenia istnienia i wysokości zadłużenia, które zostało określone w Bankowym Tytule Egzekucyjnym obciążał stronę pozwaną jako wierzyciela. Objęta tytułem wierzytelność nie jest tą, która należy się stronie pozwanej przy uwzględnieniu udowodnienia przez powodów wykazanych „zdarzeń”. Jednocześnie nie można znać za słuszne założenia, że to w tym postępowaniu powinna być ustalona wysokość zobowiązania powoda wobec strony pozwanej (por. wyrok SN z dnia 8 września 2016 r., II CSK 750/15, Legalis). W tej sytuacji zasadne było przyjęcie, iż Bankowy Tytuł Egzekucyjny z dnia 13 marca 2013 r. nie odpowiada istotnemu i faktycznemu stanowi rzeczy, który był podstawą nadania klauzuli wykonalności. Nie było zatem podstaw do utrzymania w mocy wystawionego tytułu. Z tej przyczyny Sąd uwzględnił żądanie pozwu w całości, orzekając jak w punkcie I sentencji wyroku.

Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu powołano art. 98 § 1 i 3 k.p.c. a o kosztach sądowych art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 z późn. zm.).

Apelację od tego wyroku wniosła strona pozwana zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

I. naruszenie prawa procesowego, tj.:

1) art.233§1 k.p.c. poprzez sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego tj. poprzez przyjęcie, iż wysokość wierzytelności strony pozwanej stwierdzona w Bankowym Tytule Egzekucyjnym z dnia 13 marca 2013 r. nie odzwierciedla rzeczywistego stanu zadłużenia powoda wobec strony pozwanej;

2) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego przejawiające się pominięciem faktu:

a) poinformowania powoda przez pozwaną o ryzyku związanym z zaciąganym kredytem, w tym zakresu przekazanej informacji w postaci „Informacji o ryzyku walutowym i ryzyku stopy procentowej dla kredytobiorców hipotecznych” i pominięciem tego dowodu,

b) podpisania przez strony aneksu do Umowy z dnia 20.10.20n r., w którym powód potwierdził wysokość zadłużenia wobec pozwanej na dzień 14 września 2011 r.;

3) art. 230 k.p.c. poprzez brak jego zastosowania, a w konsekwencji brak przyjęcia za fakt przyznany przez powoda, że otrzymał od pozwanej dokument w postaci „Informacji o ryzyku walutowym i ryzyku stopy procentowej dla kredytobiorców hipotecznych”;

4) art. 231 k.p.c. poprzez brak jego zastosowania, a w konsekwencji brak przyjęcia domniemania, że pozwana wręczyła powodowi „Informacji o ryzyku walutowym i ryzyku stopy procentowej dla kredytobiorców hipotecznych”, w sytuacji, gdy z innych dowodów zgromadzonych w sprawie w postaci procedur obowiązujących u strony pozwanej wynika, że taki dokument był wręczany każdemu kredytobiorcy; Zaskarżonemu wyrokowi zarzucam także naruszenie prawa materialnego, tj.: 1) art. 385 ¹§ 1 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że:

a) postanowienia §2 ust. 4 i 5 Umowy (dotyczące oprocentowania kredytu) są postanowieniami kształtującymi prawa i obowiązki powoda w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszając przy tym jego interesy,

b) postanowienia §3 ust. 2, § 5 ust. 3-5 Umowy (dotyczące przeliczeń walutowych) są postanowieniami kształtującymi prawa i obowiązki powoda w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszając przy tym jego interesy;

2) naruszenie art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 3851§ 2 k.c. w zw. z art. 65§2k.c.w zw.z 2 ust. 1 Umowy poprzez niewłaściwe zastosowanie i pozbawienie tytułu wykonawczego w całości pomimo: (i) ustalenia, że umowa kredytu jest ważna, (ii) braku ustalenia przez Sąd, że zobowiązanie powoda wobec banku w całości nie istnieje, (iii) niespłacenia przez powoda w całości kwoty otrzymanej w PLN w ramach uruchomienia umowy kredytowej,

(iv) niekwestionowania przez powoda kosztów dodatkowych naliczonych do umowy kredytu.

Strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania przed sądem I instancji a także o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa prawnego w tym postępowaniu według norm przepisanych.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny uznał za własne ustalenia Sądu Okręgowego w zakresie okoliczności zwarcia umowy i jej literalnej treści umowy.

Nie jest zasadny zarzut naruszenia art. 231 k.p.c. dotyczący przyjęcia braku poinformowania powoda o ryzyku kursowym. Jakkolwiek rzeczywiście oświadczenie z dnia 5 czerwca 2008r. (k.84) świadczy, że powód zapoznał się z ryzykiem kursowym, to jednak istotny jest zakres tego pouczenia. Trzeba podkreślić, że nie spełnia wymogu przejrzystości przekazywanie konsumentowi przy zawarciu umowy, informacji, nawet licznych, jeżeli opierają się one na założeniu, że stosunek wymiany między walutą rozliczeniową a walutą spłaty pozostanie w miarę stabilny przez cały okres obowiązywania tej umowy. Symulacje liczbowe, mogą stanowić użyteczną informację, jeżeli są oparte na wystarczających i prawidłowych danych oraz jeśli zawierają obiektywne oceny, które są przekazywane konsumentowi w sposób jasny i zrozumiały. Tylko więc symulacje, które pozwalają zwrócić uwagę konsumenta na ryzyko potencjalnie istotnych negatywnych konsekwencji ekonomicznych rozpatrywanych warunków umownych spełnia wymogi dyrektywy 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Symulacje liczbowe powinny przyczyniać się do zrozumienia przez konsumenta rzeczywistego znaczenia długoterminowego ryzyka związanego z możliwymi wahaniami kursów wymiany walut, a tym samym ryzyka związanego z zawarciem umowy kredytu denominowanego w walucie obcej (por. Trybunału Sprawiedliwości U.E. z dnia 10 czerwca 2021 r. BNP Paribas Personal Finance SA, Procureur de la République,C-776/19 . Pozwana więc powinna wykazać, że informacja przedstawiona powodowi dawała mu jasno podstawy do uświadomienia sobie skutków znacznego osłabienia waluty polskiej względem CHF, tj takiego jak wystąpił w rzeczywistości w tym przypadku. Tego zaś strona pozwana nie wykazała.

Sąd drugiej instancji dodatkowo ustalił, że eliminacja klauzuli denominacyjnej pozwala pozostawić część umowy bez zmian, przy czym pozostawienie pozostałej części umowy bez zmian oznacza brak podstaw do zmiany umownej stawki referencyjnej co oznacza , że strony powinna wiązać stawka oprocentowania określona w umowie. Nie jest tu przeszkodą okoliczność, że harmonogram spłat określał raty we frankach szwajcarskich albowiem zastosowanie ma wówczas art. 379§2 k.c. Przy zachowaniu postanowień umowy a wyeliminowaniu klauzuli waloryzacyjnej do CHN (i stawki referencyjnej właściwej dla tej waluty) na dzień wypowiedzenia oraz na dzień wystawienia bankowego tytułu wykonawczego powód nie posiadał zadłużenia

/ dowód opinia biegłego M. T. k. 399)

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Należy w całości podzielić stanowisko Sądu Okręgowego o abuzywności postanowień umowy dotyczącej przeliczania /nominowania/. Klauzule waloryzacyjne są dodatkowym zastrzeżeniem umownym. Ich wyeliminowanie z umowy nie powoduje zmiany charakteru zobowiązania, a jedynie prowadzi do zaprzestania waloryzacji. W ocenie jednak Sądu drugiej instancji– wbrew stanowisku powoda – nie dochodzi do sytuacji niedającej się wypełnić luki w umowie czy do niedopuszczalnej zmiany charakteru zobowiązania łączącego strony.

Wobec braku związania kredytobiorcy abuzywną klauzulą jest on zgodnie z zasadą nominalizmu, od której wyjątkiem jest możliwość wprowadzenia do umowy klauzuli waloryzacyjnej (art. 358 k.c.), zobowiązany do zwrotu kredytu w wysokości nominalnej, w określonych w umowie terminach i z oprocentowaniem określonym w umowie. Kwoty pobierane przez bank od powodów przy uwzględnieniu abuzywnego mechanizmu stanowią nadwyżkę.

Niewątpliwie umowa zawarta z konsumentem powinna przedstawiać w sposób przejrzysty konkretne działanie mechanizmu, do którego odnosi się dany warunek, a także, w zależności od przypadku, związek między tym mechanizmem a mechanizmem przewidzianym w innych warunkach, w taki sposób, by konsument był w stanie oszacować, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria, wypływające dla niego z tej umowy konsekwencje ekonomiczne (zob. podobnie wyrok z dnia 27 stycznia 2021 r., Dexia Nederland, C-229/19 i C-289/19, EU:C:2021:68, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo).

Przy ocenie postanowień umownych w tej sprawie odwołać się w pierwszej kolejności należy do art. 385 ^{( 3)}pkt 8 kc, z którego wynika, że razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności uzależniają spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta konsumenta. Już to było wystarczające do zakwestionowania postanowień wzorca, które odwołują się do tabeli określającej jednostronnie kursy walut (§2 ust.2, §5.3-5 umowy) . W tym przypadku tabela kursów miała być ustalana tylko przez jedną ze stron (tj przedsiębiorcę) bez powołania przy umowie obiektywnych zasad weryfikacji co powoduje nierówność sytuacji stron a więc oznacza sprzeczność z dobrymi obyczajami. Rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków wynikających z umowy na jego niekorzyść, skutkującą niekorzystnym ukształtowaniem jego sytuacji ekonomicznej oraz jego nierzetelnym traktowaniem (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2006 r., I CK 297/05, nie publ., z dnia 15 stycznia 2016 r., I CSK 125/15, OSNC - ZD 2017). W tym zaś przypadku postanowienia odwołujące się do kursu obowiązującego u strony pozwanej tj kursu określanego przez stronę pozwaną nie daje konsumentowi żadnej możliwości obiektywnej weryfikacji sposobu ustalania kursu walut co powoduje nieprzewidywalność jego sytuacji. Nie ma on żadnych praw w procesie określania przelicznika waluty, a prawa te ma wyłącznie kontrahent będący przedsiębiorcą. Powoduje to nierównomierne rozłożenie uprawnień i obowiązków między partnerami stosunku obligacyjnego. Prawo zaś banku do ustalania kursu waluty nie doznawało żadnych umownych ograniczeń w postaci skonkretyzowanych, obiektywnych kryteriów zmian stosowanych kursów walutowych. W orzecznictwie uznawano już takie rozwiązanie za prowadzące do naruszenia interesów konsumenta, w tym przede wszystkim interesu ekonomicznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2019r. IV CSK 309/18 LEX nr 2732285). W orzecznictwie wskazywano też, iż tego typu uregulowanie umożliwia uzyskiwanie przez instytucję kredytową dodatkowego dochodu bez świadczenia w zamian za „spread” żadnej rzeczywistej usługi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2017 r. , I CSK 803/16 oraz wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 30 kwietnia 2014 r. w sprawie C-26/13, Kásler przeciwko Jelzálogbank, pkt 5–58, w którym dodatkowo wskazano, że takie postanowienie nie stanowi świadczenia głównego i może być przedmiotem oceny pod kątem nieuczciwego charakteru).

Powyższa ocena jest dokonywana na chwilą zawarcia umowy, stąd czy do ewentualnej korzyści banku rzeczywiście doszło nie ma decydującego znaczenia.

Także aneks nie może być uznany za wyraz akceptacji powoda dla zawartych w umowie kredytowej niedozwolonych postanowień umownych (zob. wyroki TS UE z dnia 21 lutego 2013 r., C-472/11, Banif Plus Bank Zrt przeciwko C. Csipaiowi, V. Csipai, pkt 31 i 35, a także wyr. z 4 czerwca 2009 r. w sprawie C-243/08, Pannon GSM Zrt przeciwko Erzsébet Sustikné Győrfi, pkt 33, oraz wyrok z dnia 30 maja 2013 r. w sprawie C-488/11, Dirk Frederik Asbeek Brusse, Katarina de Man Garabito przeciwko Jahani BV, pkt 40, jak również Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2017 r., II CSK 803/16, OSNC 2018, nr 7-8, poz. 79 i uzasadnienie uchwały (7) z 20 czerwca 2018 r., III CZP 29/17, OSNC 2019 nr 1 poz. 2).

Konsekwencją stwierdzenia abuzywności klauzuli umownej spełniającej wymagania art. 385 ¹ § 1 jest działająca ex lege sankcja bezskuteczności niedozwolonego postanowienia, połączona z przewidzianą w art. 385 ¹ § 2 k.c. zasadą związania stron umową w pozostałym zakresie (por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2018 r. II CSK 632/17 LEX nr 2567917).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego w tej sprawie nie zachodzi jednak sytuacja, w której usunięcie niedozwolonych postanowień prowadziłoby do unieważnienia tej umowy, tj sytuacja która stanowiła przedmiot wyjaśnień interpretacyjnych normy artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 w pkt 4 wyroku TS UE 3 października 2019 r. C-260/18 Kamil Dziubak i Justyna Dziubak przeciwko Raiffeisen Bank International AG Dz.U.UE.C.2019.413.11. Usunięcie z umowy postanowienia niedozwolonego nie oznacza bowiem automatyzmu unieważnienia (stwierdzenia nieważności) całej umowy. Stwierdzenie nieuczciwego charakteru postanowienia umownego oznacza, że pozostała część umowa nadal będzie obowiązywała strony, jeżeli jest to możliwe po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2015r., II CSK 768/14, OSNC 2015, Nr 11, poz. 132) oraz wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 2 września 2021 r., C‑932/19OTP Jelzálogbank). W tym przypadku utrzymanie umowy jest możliwe. Sam powód również w toku trwania umowy uznawał, że umowa może obowiązywać bez tego postanowienia /Dowód: wniosek powoda z dnia 13.10.2011 r/.

Klauzule waloryzacyjne są dodatkowym zastrzeżeniem umownym. Ich wyeliminowanie z umowy nie powoduje zmiany charakteru zobowiązania, a jedynie prowadzi w tym przypadku do zaprzestania waloryzacji (nominowania). Nie ma natomiast podstaw do odrzucenia przeliczenia według kursu obowiązującego w banku i pozostawienia pozostałych postanowień określających przeliczenie na CHF z dwóch powodów. Po pierwsze w chwili zawarcia umowy nie istniał w porządku prawnym przepis art. 358§2 k.c. i nie mógł stanowić podstawy do wypełnienia luki wynikającej z braku ewentualnego mechanizmu waloryzacji, tym bardziej, że przepis ten dotyczył sytuacji, w których przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej. W tym zaś przypadku była ona wyrażona w walucie polskiej. Nie wiadomo więc jaki mechanizm waloryzacji do CHF należałoby zastosować. Tut. Sąd w wyroku z dnia 22 czerwca 2020 r. I ACa 1684/17 wprawdzie wskazywał , że podstawą do wypełnienia luki w umowie poprzez normę prawną co do sposobu przeliczania waluty mógł stanowić przepis art. 24 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz. U. 1997.140.938 ze zm" ). Pogląd ten jednak wyrażono w odniesieniu do kredytu walutowego, w sytuacji gdy przyjęto, że umowa pozwalała na spłatę kredytu w złotych a zgodnie z art. art. 32 z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim znaki pieniężne emitowane przez NBP posiadały w chwili zawarcia umowy "moc umarzania zobowiązań pieniężnych”. Luka więc dotyczyła jedzenie kwestii sposobu spełnienia świadczenia i wartości umorzenia a nie określenia wysokości zobowiązania poprzez waloryzację wysokości kredytu do CHF.

Po drugie należy podkreślić, że Sąd pierwszej instancji przedstawił argumenty , które dają podstawę do przyjęcia w oparciu o art. 385 ^{( 1)}§1 k.c. braku związania powodów klauzulą przeliczeniową w całości. Brak bowiem przedstawienia powodowi odpowiedniej symulacji, pozwalającej ocenić rzeczywiste ryzyko kursowe spowodował, że powód nie mógł ocenić konsekwencji przyjęcia na siebie ryzyka takiej klauzuli. Ponadto skutek zastrzeżenia takiej klauzuli chroni w istocie jedynie interes banku. Przy stosunkowo słabej walucie krajowej bank nie jest narażony na odwrotne, analogiczne, istotne dla strony pozwanej, ruchy kursowe wynikające ze znacznego osłabienia CHF względem złotego. Na ryzyko kursowe został więc narażony powód poprzez wprowadzenie do umowy postanowień, które nie były uzgadniane indywidualnie a które poprzez mechanizm przeliczania na CHF rażąco naruszały interes powoda. należało więc odrzucić mechanizm przeliczania w całości.

W ocenie Sądu drugiej instancji nie dochodzi jednak do niedającej się wypełnić luki w umowie czy do niedopuszczalnej zmiany charakteru zobowiązania łączącego strony w pozostałej części. Wobec braku związania kredytobiorcy abuzywną klauzulą jest on zgodnie z zasadą nominalizmu, zobowiązany do zwrotu kredytu w wysokości nominalnej ( określonej w umowie tj w §2 .1 i w tej kwocie wypłaconej) w terminach i z oprocentowaniem określonym w umowie. Kwoty pobierane przez bank od powoda, przy uwzględnieniu abuzywnego mechanizmu, stanowią nadwyżkę. Uwzględniając te nadwyżki, trzeba przyjąć, że na dzień wypowiedzenia kredytu a także na dzień wystawienia bankowego tytułu wykonawczego, powód (przy pominięciu przeliczania salda) nie posiadał zadłużenia k.399.

Oczywiście jest to niekorzystne dla pozwanej. Jest to jednak konsekwencja wprowadzania do umowy postanowień abuzywnych.

W takiej sytuacji powództwo kwestionujące istnienie obowiązku stwierdzonego bankowym tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądowym było zasadne, skoro nie było podstawy do wypowiedzenia umowy kredytowej ani też do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego. Biorąc zaś pod uwagę, że dziś taki tytuł nie mógłby zostać wystawiony, stąd jest to również dodatkowy argument dla uwzględnienia powództwa w całości.

Nie doszło więc do naruszenia art. 840§1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 65§2 k.c. w zw. z § 2 ust. 1 umowy.

W konsekwencji apelację jako niezasadną oddalono na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 15 zzs ¹ ust. 1 pkt 4 ustawy dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 1842, z późn. zm.), w zw. z art. 6 ust.1 i 2 ustawy z dnia 28 maja 2021 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2021.1090). Wydano w sprawie zarządzenie o rozpoznaniu sprawy w składzie trzyosobowym (k.439).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98§1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391§1 k.p.c. i przy zastosowaniu §2pkt 7 i §10 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015r. poz. 1800 ze zm.).

SSA Paweł Rygiel SSA Sławomir Jamróg SSO (del.) Adam Sęk