Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 listopada 2024 roku

Sąd Okręgowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Danuta Domańska

Protokolant: st. sekr. sąd. Emilia Witkowska - Marciniak

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 27 listopada 2024 roku w Toruniu

sprawy z odwołań R. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o prawo do renty socjalnej i prawo do renty rodzinnej

na skutek odwołań R. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.

z dnia 02 października 2023 roku znak: (...)

z dnia 29 września 2023 roku znak: (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 02 października 2023 roku znak: (...) w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu R. R. prawo do stałej renty socjalnej od dnia 01 maja 2023 roku;

II.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 29 września 2023 roku znak: (...) w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu R. R. prawo do renty rodzinnej od dnia 01 maja 2023 roku - na stałe;

III.  nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

IV.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T. na rzecz ubezpieczonego R. R. kwotę 360,00 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych, 00/100) tytułem kosztów zastępstwa procesowego z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sędzia Danuta Domańska

IV U 893/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 02 października 2024 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił ubezpieczonemu R. R. prawa do renty socjalnej, powołując się na orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z 01 września 2023 r., w którym nie stwierdzono u ubezpieczonego całkowitej niezdolności do pracy.

Decyzją z dnia 29 września 2023 roku znak: (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił ubezpieczonemu R. R. prawa do renty rodzinnej po zmarłym w dniu (...) P. R.. W uzasadnieniu decyzji ZUS wskazał, iż Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 01 września 2023r. orzekła, iż ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy, stąd nie spełnia warunków wymienionych w art. 68 ustawy emerytalnej.

W odwołaniach od powyższych decyzji R. R., działający przez profesjonalnego pełnomocnika - radcę prawnego, wniósł o:

- zmianę zaskarżonej decyzji organu rentowego z 29 września 2023r. i przyznanie prawa do renty rodzinnej od 01 maja 2023 roku;

- zmianę zaskarżonej decyzji organu rentowego z 02 października 2023r. i przyznanie prawa do renty socjalnej od 01 maja 2023r.;

- zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odwołań ubezpieczony wskazał, iż cierpi na nadmierną senność od urodzenia. W okresie od 29 do 31 marca 2012r. ubezpieczony przebywał w Szpitalu (...), gdzie stwierdzono u niego narkolepsję z katapleksją. W czasie nauki w Liceum ubezpieczony spał 14 godzin na dobę, a w czasie studiów -16 godzin na dobę, zasypiał w szkole na zajęciach i w czasie studiów, na stojąco w komunikacji miejskiej, a nawet idąc w towarzystwie. Ze względu na chorobę uczył się w liceum w trybie indywidualnym. Rozpoczął studnia na Uniwersytecie (...)w P. na kierunku technologii drewna, ale z uwagi na problemy zdrowotne, nie ukończył ich. Od 2019r. studiował zaocznie i podjął pracę w W. w T., pracował jednak bardzo krótko, pracodawca rozwiązał z nim umowę o pracę za wypowiedzeniem. Od 2019r. ubezpieczony leczy się w Ośrodku (...) w W., a od początku 2023r. pod opieką lekarza psychiatry - leczy się na depresję. Z uwagi na narkolepsję z katapleksją, czyli chwilową utratą napięcia mięśniowego, ubezpieczony nie może przebywać sam, bowiem w wyniku katapleksji może osunąć się na ziemię i doznać obrażeń ciała. Ubezpieczony nie jest w stanie podjąć zatrudnienia. Podjął już taką próbę i zakończyła się ona rozwiązaniem umowy o pracę za wypowiedzeniem.

Ubezpieczony wskazał też, że narkolepsja nie jest dobrze rozpoznaną chorobą, z tego względu wniósł o wydanie opinii w jego sprawie przez biegłych z Ośrodka (...) w W., którzy jako jedni z nielicznych specjalizują się w narkolepsji. Orzeczenia lekarzy ZUS nie pochodzą od osób znających tę chorobę.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołania wniósł o ich oddalenie, oraz podtrzymał stanowisko zawarte w zaskarżonych decyzjach. Dodatkowo wskazał, że ubezpieczonemu przysługiwało prawo do renty rodzinnej od 09.10.2017r. do 31.12.2021r.

Na rozprawie w dniu 27.11.2024r. pełnomocnik ubezpieczonego wniósł o przyznanie mu prawa do renty socjalnej i renty rodzinnej od dnia 01 maja 2023r. na stałe, wskazał, że ubezpieczony jest jedynakiem, dochodzi prawa do renty rodzinnej po ojcu, który zmarł jako osoba rozwiedziona, ubezpieczony jest jedyną osobą uprawnioną do renty rodzinnej.

Pełnomocnik ZUS podał, że Przewodnicząca Komisji Lekarskiej ZUS nie zgłaszała zastrzeżeń do opinii sądowo - lekarskiej, stąd pozostawia rozstrzygniecie w niniejszej sprawie do uznania Sądu, nie kwestionował też, że ubezpieczony jest sam uprawniony do renty rodzinnej.

Sąd ustalił, co następuje:

R. R. urodził się (...). Ojciec - to P. R., matka - G. S..

Dowód: - odpis skrócony aktu urodzenia ubezpieczonego - k. 7 akt emrytalno - rentowych, okoliczności bezsporne.

W okresie od 29.03.2012r. do 31.03.2012r. ubezpieczony przebywał w Szpitalu (...) (...)im. K. M. w P., z rozpoznaniem: narkolepsja. Zaobserwowano też epizody spadku napięcia mięśniowego twarzy ( mięśnie twarzy), zawsze podczas śmiechu.

Dowód: - karta informacyjna leczenia szpitalnego - z dnia 31.03.2012r. - k. 16-17 akt sądowych,

- zaświadczenie lekarskie ze Szpitala (...) z 12.04.2012r. - k. 18 akt sądowych.

Zespół (...) w T. w dniu 29.01.2014r. wydał orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania dla R. R..

Dowód: - orzeczenie nr (...) (...) - k. 9 akt sądowych.

Ojciec ubezpieczonego - P. R. zmarł w dniu 09.10.2017r., w chwili śmierci był rozwiedziony.

Dowód: - odpis skrócony aktu zgonu - k. 8 akt emerytalno - rentowych.

W dniu 17.11.2017r. ubezpieczony złożył w organie rentowym wniosek o prawo do renty rodzinnej po zmarłym ojcu, dołączył zaświadczenie z Uniwersytetu (...)w P., potwierdzające, iż jest studentem 3 semestru studiów stacjonarnych pierwszego stopnia.

Dowód: - wniosek rentowy - k. 1- 5 akt emerytalno - rentowych,

- zaświadczenie - k. 10 akt.

Decyzją z dnia 31.01.2018r. ZUS przyznał ubezpieczonemu prawo do renty rodzinnej od 09.10.2017r., tj. od dnia śmierci ojca, do dnia 29.02.2020r., ze wskazaniem, że ubezpieczony jest sam uprawniony do renty rodzinnej. Decyzją z dnia 17.03.2020r. ZUS przeliczył ubezpieczonemu rentę rodzinną od 01.03.2020r. do 30.09.2020r.

Dowód: - decyzja ZUS z dnia 31.01.2018r. - k. 39 akt emerytalno - rentowych,

- decyzja ZUS z dnia 17.03.2020r. - k. 51 akt rentowych.

Decyzją z dnia 04.03.2021r. organ rentowy wznowił ubezpieczonemu wypłatę renty rodzinnej od 01.02.2021r. tj. od miesiąca , w którym zgłoszono wniosek, do 31.12.2021r. ( do miesiąca ukończenia 25 lat).

Dowód:- decyzja ZUS z dnia 04.03.2021r. - k. 68-69 akt emerytalno - rentowych.

R. R. był zatrudniony w Fabryce (...) S.A. w T. na podstawie umowy o pracę w okresie od 01.10.2019r. do 31.12.2019r. w wymiarze 1/1 etatu, w okresie od 01.01.2020r. do 31.03.2020r. w wymiarze 1/1 etatu, w okresie od 01.04.2020r. do 30.04.2020r. w wymiarze 4/5 etatu - jako technolog. Stosunek pracy uległ rozwiązaniu na skutek wypowiedzenia umowy o prace przez pracodawcę.

Dowód: - świadectwo pracy z dnia 30.04.2020r. - k. 11 akt sądowych,

- rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem z dnia 27.03.2020r. - k. 10 akt sądowych.

W dniu 16 maja 2023r. ubezpieczony złożył wniosek o przedłużenie prawa do renty rodzinnej w związku ze stanem zdrowia. Lekarz Orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 02.08.2023r. uznał, iż R. R. nie jest całkowicie niezdolny do pracy. Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 01.09.2023r. podtrzymała orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS. Komisja rozpoznała u ubezpieczonego narkolepsję i zaburzenia snu w oparciu o opinię konsultanta ZUS specjalisty psychiatrii i konsultanta ZUS specjalisty neurologa.

Dowód: - wniosek - k. 70- 71 akt emerytalno - rentowych,

- orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS - k. 72 akt emerytalno - rentowych,

- orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS - k. 74 akt emerytalno - rentowych,

- opinia lekarska z dnia 01.09.2023r. - w dokumentacji orzeczniczo - lekarskiej ZUS.

Decyzją z dnia 29 września 2023 roku znak: (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił ubezpieczonemu R. R. prawa do renty rodzinnej po zmarłym w dniu 09.10.2017r. P. R.. W uzasadnieniu decyzji ZUS wskazał, iż Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 01.09.2023r. orzekła, iż ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy, stąd nie spełnia warunków wymienionych w art. 68 ustawy emerytalnej.

Dowód: - zaskarżona decyzja ZUS z dnia 29.09.2023r. - k. 75 akt emerytalno - rentowych.

W dniu 16 maja 2023r. ubezpieczony złożył również w organie rentowym wniosek o rentę socjalną. Lekarz Orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 02.08.2023r. uznał, iż R. R. nie jest całkowicie niezdolny do pracy. Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 01.09.2023r. podtrzymała orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS. Komisja rozpoznała u ubezpieczonego narkolepsję i zaburzenia snu w oparciu o opinię konsultanta ZUS specjalisty psychiatrii i konsultanta ZUS specjalisty neurologa.

Dowód: wniosek - k. 1-2 akt renty socjalnej ZUS,

- orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS - k. 3 akt renty socjalnej ZUS,

- orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS - k. 5 akt renty socjalnej ZUS,

- opinia lekarska z dnia 01.09.2023r. - w dokumentacji orzeczniczo - lekarskiej ZUS.

Decyzją z dnia 02 października 2024 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił ubezpieczonemu R. R. prawa do renty socjalnej, powołując się na orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z 01 września 2023 r., w którym nie stwierdzono u ubezpieczonego całkowitej niezdolności do pracy.

Dowód: - decyzja ZUS z dnia 02.10.2023r. - k. 6 akt renty socjalnej ZUS.

Orzeczeniem wydanym przez Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności z dnia 21.04.2023r. R. R. został zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, niepełnosprawność istnieje od 12 - go roku życia. Orzeczenie wydano do 30.04.2027r.

Dowód: - orzeczenie - k. 13 akt sądowych.

W celu oceny stanu zdrowia ubezpieczonego Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych z Instytutu Psychiatrii i Neurologii Kliniki Psychiatrii Sądowej w Warszawie:

- Prof. dr hab. n. med. A. W. - specjalisty psychiatry, neurofizjologa, eksperta z zakresu medycyny snu,

- Dr n. med. K. T. - specjalisty psychiatry,

- Dr n. hum. A. P. - specjalisty psychologa.

/ postanowienie Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 29.04.2024r. - k. 71 akt sądowych/.

Biegli sporządzili w dniu 21.08.2024r. opinię na podstawie danych z akt sprawy, wywiadu, dokumentacji medycznej dołączonej do akt, dokumentacji orzeczniczo - lekarskiej ZUS, badania i obserwacji ubezpieczonego w Klinice Psychiatrii Sądowej IPiN w dniu 15.05.2024r. oraz na podstawie badań testowych ( Testu Złożonej Figury Rey’a, Kolorowego Testu Połączeń CTT-1, CTT-2, Kalifornijskiego testu uczenia się językowego ( CVLT), Kwestionariusza Osobowości EPQ-R, Kwestionariusza Ogólnego stanu Zdrowia GHQ 28) i oceny nasilenia sennością Skalą Senności Epworth ( ESS).

Biegli stwierdzili, iż ubezpieczony choruje na narkolepsję typu I ( z katapleksją), która została rozpoznana u niego w 2012r. Aktualnie występuje u niego pełne spektrum objawów narkolepsji: 1) nadmierna senność, zasypianie wbrew woli i ataki snu, 2) katapleksje, 3) halucynacje hipnagogiczne, 4) paraliże przysenne, 5) zaburzenia snu nocnego w postaci zaburzeń ciągłości snu i zaburzeń zachowania w czasie snu REM. Objawy narkolepsji w sposób znaczny zakłócają funkcjonowanie ubezpieczonego. Nadmierna senność powoduje konieczność wykonywania drzemek każdego dnia, najczęściej 2- 3 - krotnie, w odstępach co 3-4 godziny. W przypadku braku wykonania drzemki w celu obniżenia senności, u ubezpieczonego występuje zasypianie wbrew woli, również w formie ataków snu. Nasilenie senności jest ciężkie, w Skali Senności Epworth ( ESS) w 8 typowych sytuacjach dnia codziennego stwierdzono wynik całkowity 17 pkt., co wskazuje na patologiczną senność. Obok nadmiernej senności ubezpieczony doświadcza katapleksji - 2-3 razy w ciągu dnia. Czynnikiem wywołującym je jest aktywność fizyczna i śmiech, co powoduje, że ubezpieczony wycofuje się z aktywności i mało wychodzi z domu. Ubezpieczony dużo czasu spędza w domu, uczestniczy w kursie online, aby zdobyć uprawnienia rolnika. Podczas kursu wielokrotnie zasypia. Ma jednak testy i na ich podstawie uczy się samodzielnie. Ubezpieczony leczony jest też lekiem przeciwdepresyjnym o działaniu wyciszającym, co jednak dodatkowo nasila jego senność w ciągu dnia i wydłuża czas snu nocnego. Czas snu nocnego wynosi obecnie do kilkunastu godzin, czas snu w ciągu dnia - do 2 godzin.

Biegli uznali, że choroba ubezpieczonego jest przewlekła, występuje w wyniku nieodwracalnego uszkodzenia neuronów oreksynowych w podwzgórzu. Obecnie medycyna nie dysponuje metodami umożliwiającymi odtworzenie funkcji tych neuronów. Dostępne metody leczenia umożliwiają jedynie łagodzenie objawów choroby. U ubezpieczonego nadmiernej senności i zasypianiu wbrew woli towarzyszy katapleksja - napadowe zwiotczenie mięśni, mogące prowadzić do upadku, przy zachowanej świadomości i całkowitej bezradności ubezpieczonego. Napady te prowokuje napięcie emocjonalne - najczęściej śmiech. U R. R. występują też stany depresyjne, zaburzenia snu, marzenia senne o nieprzyjemnych, lękowych treściach ( zagrożenie dla ubezpieczonego i jego rodziny), paraliż przysenny, omamy hipnagogiczne, którym towarzyszy lęk.

U R. R. pierwsze wyraźne objawy narkolepsji pojawiły się w okresie dorastania, co w sposób istotny utrudniało mu naukę w szkole i stało się powodem nauczania indywidualnego. Nie mógł studiować w normalnym trybie, kontynuował studia w trybie zaocznym, co przychodziło mu z trudem, podobnie jak zdawanie egzaminów. Był w stanie koncentrować się na jakimś zadaniu około pół godziny do godziny. Z tego powodu nie ukończył ostatniego roku studiów, podjął pracę w wyuczonym zawodzie, ale umowa została z nim rozwiązana.

Reasumując, biegli uznali, że choroba, na którą cierpi ubezpieczony, jest skutkiem procesu nieodwracalnego uszkodzenia neuronów oreksynowych, ma charakter przewlekły. Pierwsze objawy zdiagnozowano w 2012r., a więc przed osiągnięciem przez R. R. pełnoletności. Z uwagi na charakter zaburzeń wskazanych w opinii - niezdolność ubezpieczonego do pracy jest całkowita i trwała. Brak jest efektywnego leczenia zaburzeń w zakresie snu, jak i katapleksji, a proces patologiczny ma charakter postępujący. Choroba w sposób istotny zakłóca funkcjonowanie chorego, uniemożliwiając prawidłową aktywność w ciągu dnia i podjęcie pracy zarobkowej nawet w skróconym wymiarze godzin. Konieczne są drzemki w ciągu dnia, a dodatkowym czynnikiem obciążającym są napady katapleksji. Dlatego ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy zarobkowej i powinien pozostawać pod dalszą opieką terapeutyczną wyspecjalizowanego ośrodka zajmującego się leczeniem zaburzeń snu.

Biegli uznali więc, że:

- R. R. jest całkowicie niezdolny do pracy jako osoba, która straciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy przez ukończeniem 18 roku życia;

- ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy od daty zdiagnozowania u niego narkolepsji z katapleksją, tj. od 2012r. - w trakcie nauki szkolnej;

- powodem niezdolności do pracy są: zwiększona potrzeba snu oraz patologiczna senność w ciągu dnia, z dołączonymi objawami katapleksji;

- przy braku leczenia przyczynowego objawy mają charakter przewlekły.

- schorzenie trwale znosi zdolność do podjęcia pracy zarobkowej.

Dowód: - opinia sądowa psychiatryczno - psychologiczna z dnia 21.08.2024r. - k. 91 - 108 akt sądowych,

- dokumentacja medyczna ubezpieczonego - k. 19- 36 akt sądowych.

Treść i wnioski opinii biegłych nie były kwestionowane przez ubezpieczonego, ani przez organ rentowy.

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił w oparciu dowody z dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego i przedłożonych do akt sądowych, jak również na podstawie sądowej opinii psychiatryczno-psychologicznej z dnia 21 sierpnia 2024 r.

Sąd przyznał walor wiarygodności wskazanym wyżej dokumentom, ponieważ żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności ani mocy dowodowej, jak też nie budziły one wątpliwości Sądu.

Ustalenia odnoszące się do faktycznego stanu zdrowia ubezpieczonego, w kontekście ustalenia istnienia całkowitej niezdolności do pracy, Sąd poczynił przede wszystkim w oparciu o dowód z wymienionej opinii biegłych psychiatrów i psychologa z Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.

Zgodnie z poglądem wyrażanym w judykaturze, do oceny i stopnia zaawansowania chorób, ich wpływu na stan czynnościowy organizmu są uprawnione osoby posiadające fachową wiedzę medyczną, a co za tym idzie okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych (wyrok SA w Gdańsku z dnia 14 grudnia 2009 r., III AUa 796/09, LEX nr 604091). Sąd nie posiadając wiedzy specjalistycznej z zakresu odpowiednich dziedzin medycyny, nie może oprzeć ustaleń w zakresie oceny stanu zdrowia na własnym przekonaniu.

Sąd w pełni podzielił wnioski zawarte w opinii biegłych, ponieważ została sporządzona przez osoby posiadające wysokie, specjalistyczne kwalifikacje do oceny schorzenia rozpoznanego u ubezpieczonego. Kwalifikacje te nie były kwestionowane przez organ rentowy.

Biegli posiadają wysoką wiedzę z dziedziny medycyny objętej zakresem przedmiotowym opinii tj. psychiatrii i psychologii. Byli zatem w stanie ustalić fakty potrzebne do sporządzenia opinii, dokonać ich właściwej, obiektywnej analizy, jak też wyprowadzić poprawne wnioski, pozostające w zgodzie z zasadami oraz wiedzą specjalistyczną. Trzeba przy tym podkreślić, że do kompetencji biegłych żadna ze stron nie składała zastrzeżeń, zarówno przed ich wyborem dokonanym przez Sąd, jak też po sporządzeniu opinii.

Taką ocenę kwalifikacji i umiejętności biegłych wspiera treść sporządzonej opinii. Biegli przedstawili swoje wywody w logiczny i racjonalnie uargumentowany sposób. Wyjaśnili zarazem w transparentny i przekonujący sposób, dlaczego obecnie stan zdrowia ubezpieczonego uzasadnia uznanie go za całkowicie niezdolnego do pracy. Podstawę tej oceny stanowiły przeprowadzone badania przedmiotowe i podmiotowe, testy oraz analiza dokumentacji medycznej. Ponadto istotnym jest, iż przedmiotowa opinia jest opinią specjalistów, cechujących się niezależnością, bezstronnością i obiektywizmem, gdyż biegli nie pozostają związane z żadną ze stron postępowania.

Opinia sądowa jest obszerna, pełna, szeroko uzasadniona, nie zawiera rozbieżności i znajduje oparcie w dokumentacji medycznej, odpowiada na wszystkie pytania Sądu a wnioski opinii zostały szeroko omówione i uzasadnione rzeczową argumentacją, popartą specjalistyczną wiedzą i kwalifikacjami biegłych.

Opinia biegłych jest miarodajna w niniejszej sprawie, nie była kwestionowana przez ZUS. Na jej podstawie Sąd uznał, iż R. R. jest trwale, całkowicie niezdolny do pracy, a niezdolność do pracy powstała w trakcie nauki szkolnej - w 2012r.

Pełnomocnik ubezpieczonego, w związku z treścią opinii biegłych i wobec niekwestionowania jej treści przez organ rentowy, cofnął wnioski zgłoszone w odwołaniu o przesłuchanie świadków i ubezpieczonego - na okoliczność przebiegu, objawów choroby ubezpieczonego i wpływu choroby na codzienne funkcjonowanie i życie ubezpieczonego.

Sąd uznał również powyższe kwestie za wyjaśnione na podstawie opinii biegłych sądowych.

Odwołania ubezpieczonego od dwóch zaskarżonych decyzji okazały się zasadne, skutkujące zmianą tych decyzji i przyznaniem ubezpieczonemu prawa do tych świadczeń.

Przesłanki warunkujące nabycie prawa do renty socjalnej określone zostały w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2194). Zgodnie z treścią art. 4 tejże ustawy renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1. przed ukończeniem 18 roku życia,

2. w trakcie nauki lub nauki w szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia,

3. w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Na mocy art. 5 ust. 1 cytowanej ustawy ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje lekarz orzecznik Zakładu, zwany dalej ,,lekarzem orzecznikiem”, na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023 r., poz.1251 t.j.).

Podkreślić należy, że zgodnie z art. 15 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio art. 12-14, art. 61, art. 78-81, art. 88, art. 89, art. 93, art. 94, art. 98, art. 100 ust. 1 i 2, art. 101, art. 102 ust. 1, art. 104 ust. 4, art. 107, art. 114, art. 116 ust. 1b i 2, art. 118 ust. 1-5, art. 119 ust. 1, art. 121, art. 122 ust. 1, art. 126, art. 128, art. 129 ust. 1, art. 130 ust. 1, art. 133-135 oraz art. 137-144 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Przepis art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z FUS definiuje pojęcie niezdolności do pracy. Zgodnie z treścią ust. 1 niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. W myśl ust. 2 całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji uznawana jest natomiast za częściowo niezdolną do pracy – art. 12 ust. 3.

Ponadto zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji i możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Przesłanki warunkujące nabycie prawa do renty rodzinnej zostały określone w ustawie z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. 2023r.1251). Zgodnie z art. 67 ust. 1 pkt.1 tej ustawy - do renty rodzinnej uprawnieni są: dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione.

Zgodnie z art. 68 ustawy emerytalnej:

ust. 1 - Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1)  do ukończenia 16 lat;

2)  do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3)  bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszego postępowania wskazać należało, iż profesjonalna i bezstronna opinia biegłych psychiatrów i psychologa, korespondująca z dokumentacją medyczną ubezpieczonego, wykazała, że R. R. jest trwale i całkowicie niezdolny do pracy, przy czym niezdolność ta powstała w trakcie nauki szkolnej, przed 18 rokiem życia, a zatem spełnił on wszystkie przesłanki warunkujące przyznanie prawa do renty socjalnej oraz do renty rodzinnej. Jeśli chodzi o prawo do renty rodzinnej, to ubezpieczony, jako jedyny syn zmarłego ojca, jest w grupie osób uprawnionych do renty rodzinnej, przy czym nie ma innych osób uprawnionych do tej renty, co nie było kwestionowane przez organ rentowy.

Wobec powyższego Sąd na podstawie przepisu art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w punkcie I wyroku zmienił zaskarżoną decyzję ZUS i przyznał ubezpieczonemu prawo do stałej renty socjalnej od pierwszego dnia miesiąca złożenia wniosku - na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2 pkt 1 oraz art. 15 pkt. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003r. o rencie socjalnej ( Dz. U. 2023.2194) w zw. z art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS ( Dz. U. 2023.1251).

W punkcie II wyroku Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do renty rodzinnej - na stałe - wobec trwałej, całkowitej niezdolności do pracy, bez rokowań odzyskania zdolności do pracy, od pierwszego dnia miesiąca złożenia wniosku - na podstawie art. 67 ust. 1 pkt1, art. 68 ust. 1 pkt 3, art. 13 ust. 3, art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS ( Dz. U. 2023.1251).

W punkcie III wyroku Sąd orzekł na mocy art. 118 ust.1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz na podstawie art. 15 pkt. 1 ustawy o rencie socjalnej. Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, gdyż trwała, całkowita niezdolność do pracy ubezpieczonego została orzeczona na podstawie opinii biegłych sądowych, którzy wydali opinię po długim, kompleksowym badaniu ubezpieczonego, połączonym z obserwacją i specjalistycznymi testami w Ośrodku Medycyny Snu Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Sąd uznał, iż powyższe metody badawcze były poza zasięgiem organu rentowego.

W punkcie IV wyroku Sąd orzekł, na zasadzie odpowiedzialności za wynik postępowania, na podstawie art. 98 §1, § 1 ¹,§ 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. 2023.1935). Sąd uznał, iż w niniejszej sprawie ubezpieczony, działający przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł dwa odwołania od dwóch zaskarżonych decyzji. Każda ze spraw mogłaby toczyć się oddzielnie, a ich połączenie nie znosiłoby charakteru indywidualnego tych spraw. Sąd zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego wynagrodzenie w wysokości stawki minimalnej 180,00 zł. za każde postępowanie wywołane wniesieniem odwołania od zaskarżonej decyzji ( 360,00 zł. wynagrodzenie za odwołanie od dwóch decyzji).

Sędzia Danuta Domańska