Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powód Hit (...), (...) i Logistyka spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (poprzednio, przed przekształcenie w trybie art. 551 ksh (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w W.) wniosła o zasądzenie od pozwanych A. K. i W. Ś. kwoty 2105,40 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych, tytułem wynagrodzenia za wykonany transport drogowy.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwane zaskarżyły nakaz zapłaty w całości, wniosły o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na ich rzecz od powódki kosztów procesu, podnosząc zarzut potrącenia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwane A. K. i W. Ś. prowadzące działalność gospodarczą pod nazwą (...) spółka cywilna w S. zleciły powódce (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa przewóz w dniach 20.11.2017 r. - 22.11.2017 r. do godz. 21:00 towaru w postaci owoców (mandarynek).

Przewóz odbywał się na trasie R. (Włochy) - W. (Polska) za kwotę 2.200 EURO powiększoną o należny podatek VAT. Nieprzekraczalny termin rozładunku został wyznaczony na dzień 22.11.2017 r. W zleceniu wskazano, że w przypadku szkód transportowych, opóźnień lub nie wykonania zlecenia zleceniodawca zastrzega sobie prawo do nie zapłacenia umówionej stawki i obciążenia zleceniobiorcy kosztami postępowania reklamacyjnego.

Powódka zlecenie to przyjęła. Towar został dostarczony z opóźnieniem, w dniu 23.11.2017r. przed południem. Towar został przyjęty przez odbiorcę.

Dowód:

- odpis z KRS powódki k.10-13,

- zlecenie transportowe nr (...) k.18-20,

- korespondencja e-mail z dnia 22.11.2017 r. k.28-29m,

- międzynarodowy list CMR k.17, 52

- zeznania świadka J. B. k.97 verte-98

- zeznania świadka M. F. (1) k.150-151.

W związku z opóźnieniem dostawy mandarynek, (...) Sp. z o. o., która zleciła pozwanym transport i była odbiorcą towaru objętego zleceniem, w dniu 23.11.2017r. wystawiła pozwanym notę obciążeniową obejmującą karę umowną w wysokości 500 euro.

Dowód:

- nota obciążeniowa, k. 53,

- zeznania świadka M. F. (1) k.150-151.

Następnie w dniu 27 listopada 2017r. (...) Sp. z o. o. sprzedał 170 opakowań mandarynek nie przyjętych przez jego klienta z uwagi na opóźnienie.

Dowód:

- faktura, k. 55.

W dniu 30 listopada 2017 roku powódka wystawiła na pozwane fakturę VAT nr (...) na kwotę 11.414,72 zł z terminem płatności do 2 lutego 2018 roku.

Dowód:

- faktura k.16.

W dniu 31 grudnia 2017 roku pozwane wystawiły na powódkę notę obciążeniową na kwotę 2105,40 zł za spóźnienie na rozładunek – kara umowna, płatną do dnia 26 marca 2018 roku.

Tego samego dnia pozwane wystawiły kompensatę, w której potrąciły należność z faktury (...) wystawionej tytułem przewoźnego przez powoda, na kwotę 11.414,72 zł, z należnością z noty obciążeniowej 0004/12/2017 na kwotę 2105,40 zł

Dowód:

- nota obciążeniowa k.22,

- kompensata k.23 wraz potwierdzeniem odbioru k.24-25 i wydrukiem – śledzenie przesyłek k.26-27,

Wezwaniem do zapłaty z dnia 5 marca 2018 roku powódka wezwała pozwane do zapłaty kwoty 11414,72 zł tytułem zapłaty za fakturę (...).

Dowód:

- wezwanie do zapłaty k.32,

- mail z dnia 5.03.2018 r. k.33,

W dniu 20 marca 2018 roku pozwane przelały na konto powódki kwotę 9309,32zł tytułem zapłaty za fakturę (...).

Dowód:

- korespondencja e-mai z dnia 9.03.2018 r. k.30-31,

- potwierdzenie przelewu k.21,

Wezwaniem do zapłaty z dnia 11 czerwca 2018 roku powódka wezwała pozwane do zapłaty pozostałej kwoty wynagrodzenia - (...),402 zł.

Dowód:

- wezwanie do zapłaty k.34,

- mail z dnia 11.06.2018 r. k.35,

- wezwanie k.36,

Sąd zważył co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu w całości.

Powódka wywodziła roszczenie z umowy transportowej, której elementy istotne określa art. 774 k.c., zaś z uwagi na międzynarodowy charakter przewozu (Włochy – Polska) zastosowanie znalazły przepisy konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) z 19 maja 1956 r. (Dz.U. 1962 Nr 49 poz. 238). Zgodnie bowiem z art. 1 ust. 1 konwencji akt ten stosuje się do wszelkiej umowy o zarobkowy przewóz drogowy towarów pojazdami, niezależnie od miejsca zamieszkania i przynależności państwowej stron, jeżeli miejsce przyjęcia przesyłki do przewozu i miejsca przewidziane dla jej dostawy, stosownie do ich oznaczenia w umowie, znajdują się w dwóch różnych krajach, z których przynajmniej jeden jest krajem umawiającym się.

Bezsporne między stronami było zawarcie umowy, jej treść, zaistnienie opóźnienie w dostawie towaru.

Spór zaś dotyczył przyczyn opóźnienia, zgłoszenia zastrzeżeń w tym względzie, powstania i wysokości szkody związanej z opóźnieniem, waluty dochodzonego roszczenia.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że strony procesu pozostawały ze sobą w warunkach łączącej ich umowy w relacji nadawca (pozwane) – przewoźnik (powód), co zresztą było między stronami niesporne.

Następnie należało odnieść się do zarzutu potrącenia zgłaszanego przez pozwane. Jak wynikało z przedłożonych twierdzeń i dowodów w dniu 31 grudnia 2017r. pozwane wystawiły powodowi notę obciążeniową na kwotę 2105,40 zł, określając jednocześnie termin jej płatności na dzień 26 marca 2018r. Jednocześnie tego samego dnia dokonały kompensaty tej wierzytelności z wynagrodzeniem powoda z tytułu umowy przewozu. Zgodnie z art. 498 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Potrącenia dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe (art. 499 k.c.).

Z cytowanych przepisów i ich wykładni wynika, że potrącenie jest możliwe gdy co najmniej wierzytelności potrącającego (pozwanych) jest wymagalne. Tak zaś nie było w niniejszej sprawie. Pozwane nie czekając na wymagalność własnej wierzytelności, a przez to pozbawiając dłużnika (powoda) możliwości zapłaty dokonały kompensaty. Dlatego też tak złożone oświadczenia o potrąceniu nie było skuteczne. Z tożsamy przyczyn nie można było uznać za skutecznego potrącenia wskazanego lakonicznie w tytułu przelewu (nawet przy założeniu, że tytuł taki stanowił oświadczenie o potrąceniu), który został dokonany również przed wymagalnością roszczenia pozwanych (k. 21). Nadto zdaniem sądu zapis w tytule przelewu nie mógł być uznany za skuteczne potrącenie. Oświadczeniem woli powinno być bowiem wyrażone w sposób wyrażający wolę dostatecznie jasno dla adresata, tak zaś nie było w sprawie.

Już więc z tego powodu powództwo o zapłatę pozostałego przewoźnego należało uwzględnić.

Dodatkowo trzeba również wskazać, że zdaniem sądu pozwane nie zdołały wykazać wysokość i podstaw własnego roszczenia zgłaszanego w sprzeciwie. Wierzytelnością miałyby być koszty, jakimi pozwane zostały obciążona przez swego kontrahenta w związku z opóźnionym wykonaniem umowy przewozu przez powódkę.

Zgodnie z art. 19 CMR opóźnienie terminu dostawy ma miejsce wówczas, kiedy towar nie został dostarczony w umówionym terminie lub, o ile nie umówiono terminu, jeżeli faktyczny czas trwania przewozu, uwzględniając okoliczności, a zwłaszcza przy przesyłkach drobnych czas niezbędny dla skompletowania pełnego ładunku w normalnych warunkach przekracza czas, jaki słusznie można przyznać starannym przewoźnikom.

Zgodnie z art. 23 ust. 5 CMR w razie opóźnienia dostawy, jeżeli osoba uprawniona udowodni, że wynikła stąd dla niej szkoda, przewoźnik obowiązany jest zapłacić odszkodowanie, które nie może przewyższyć kwoty przewoźnego.

Stosownie do art. 30 ust. 3 CMR opóźnienie dostawy może stanowić podstawę do odszkodowania tylko wówczas, gdy zastrzeżenie zostało skierowane na piśmie w terminie 21 dni od dnia postawienia towaru do dyspozycji odbiorcy. Regulacje zawarte w tym przepisie stanowią tak zwane akty staranności odbiorcy, które mają na celu zabezpieczenie możliwości skutecznego dochodzenia roszczeń wobec przewoźnika, w związku z wykonanym przewozem. Przepis ten stanowi wyjątek od przyjętej na gruncie Konwencji CMR zasady, że zgłoszenie przez osobę uprawnioną zastrzeżeń co do sposobu wykonania umowy przez przewoźnika nie ma wpływu ani na zaistnienie, ani na trwanie roszczeń wobec przewoźnika. Brak zgłoszenia zastrzeżenia we wskazanym w tym postanowieniu terminie powoduje wygaśnięcie roszczenia. Ich zgłoszenie jest więc warunkiem skutecznego dochodzenia roszczeń z tytułu opóźnienia. Zastrzeżenia takie może zgłaszać zarówno nadawca, jak i odbiorca, jako, że obie strony są uprawnione do dochodzenia roszczeń z tym związanych. Za niezasadny uznano zarzut powoda w tym zakresie. Zdaniem sądu w pełni wystarczające było zgłoszenie zastrzeżeń na liście przewozowy przez odbiorcę towaru. Mając zaś na uwadze, że przepis nie precyzuje żadnych szczególnych wymagać w tym względzie, uznano je za skuteczne.

Jednakże zdaniem sądu pozwane nie zdołały wykazać swojej wierzytelności związanej z opóźnieniem. Po pierwsze na podstawie materiału zgromadzonego w sprawie nie sposób było ustalić co w rzeczywistości składało się kwotę 2105,40zł. Z noty obciążeniowej wynikało, że była to kara umowa – czemu jednak w sprzeciwie pozwane zaprzeczyły, wskazując na omyłkę. Z noty obciążeniowej wstawionej pozwanym przez ich kontrahenta – (...) wynikało, że kwota ta również stanowiła karę umową wynikającą z łączącej je z kontrahentem umowy. Tymczasem z zeznań świadka M. F. wynikało, że była to szkoda związana z różnicą pomiędzy ceną nabycia mandarynek we W., a zakupem nowego towaru w Polsce. Z twierdzeń zaś pozwanych wynikało jeszcze inne źródło tego obciążenia, a mianowicie sprzedaż części towaru w Polsce w niższej cenie niż założona. Już więc chociażby z uwagi na nie wykazanie rzeczywistej podstawy wierzytelności, nie sposób było uznać jej za istniejącej.

Dodatkowo przyjmując nawet wersję pozwanych, mimo zarzutu powoda w tym zakresie nie wykazały one aby taka wysokości powstałej różnicy była właściwa. Konieczne do tego byłoby wykazanie ceny za jaką towar miał być sprzedany w razie terminowego dostarczenia, z ceną za jaką został sprzedany w związku z opóźnieniem. Na tą okoliczność złożono jedynie fakturę sprzedaży 170 opakowań mandarynek w dniu 27.11.2017r., nie przedkładając jakiegokolwiek dowodu w zakresie ceny za jaką mogły być sprzedane przy terminowej dostawie.

Co więcej z twierdzeniami pozwanych i świadka M. F., nie koresponduje również data wystawienia noty obciążeniowej przez (...). Nota bowiem została wystawiona już 23.11.2017r., a towar w rzekomo obniżonej cenie został sprzedany dopiero 27.11.2017r. Tym samym niewątpliwie nota nie mogła odzwierciedlać różnicy w cenie zbycia.

Odnosząc się do zarzutu związanego z niewłaściwie wskazana walutą dochodzonego roszczenia, należało wskazać, że zgodnie z art. 358 ¹ § 1 k.c. jeżeli przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania jest suma pieniężna, spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę sumy nominalnej, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

W przepisie art. 358 § 1k.c. wskazano, że jeżeli przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia w walucie obcej. Innymi słowy przepis 358 § 1 k.c. w aktualnym brzmieniu odstępuje od zasady walutowości i wprowadza regułę, że zobowiązanie może być ustalone przez strony w walucie obcej, a dłużnik może zobowiązanie wyrażone w walucie obcej wykonać w walucie polskiej, o ile nie zachodzą negatywne przesłanki w nim określone. W przypadku spełnienia świadczenia, prawo wyboru waluty zostało więc przyznane dłużnikowi, natomiast wierzyciel (a więc w niniejszej sprawie powód) nie może domagać się wykonania zobowiązania (oznaczonego pierwotnie w walucie obcej) w walucie polskiej, chyba że strony odmiennie postanowiłyby w umowie.

Przenosząc to na grunt rozpoznawanej sprawy, należało stwierdzić, że pozwane (dłużniczki) dokonały wyboru waluty świadczenia w dniu złożenia oświadczenia (co prawa nieskutecznego) o potrąceniu czyli 31 grudnia 2017r., a następnie 20 marca 2018r. kiedy to uiściły na rzecz powoda część umówionego wynagrodzenia w walucie polskiej, a nie w euro. Przepis art. 365 §2 k.c. stanowi, że wyboru dokonuje się przez złożenie oświadczenia drugiej stronie. Jeżeli uprawnionym do wyboru jest dłużnik, może on dokonać wyboru także przez spełnienie świadczenia (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 września 2016 r., V CSK 62/16).

Tym samym uznano, że powód (wierzyciel) był uprawnimy do domagania się zapłaty pozostałej części wynagrodzenia również w walucie polskiej, zgodnie z wyborem dokonanym przez pozwane. W tym względzie należało również przyjąć, że postanowienie umowy, wskazujące na sposób przeliczenia frachtu w euro zgodnie ze średnim kursem NBP, stanowiło o wystawieniu faktury i zapłacie właśnie w walucie polskiej, a nie euro. W tym względzie między stronami nie było żadnego sporu, w postępowaniu przedsądowym, tym samym uznano, że strony zgodnie interpretowany w tym zakresie zapisy umowy. Powód wystawił bowiem fakturę w złotówkach, pozwane zapłaciły część frachtu w złotówkach i złożyły oświadczenie o potrąceniu także w złotówkach. Tym samym lakoniczny zarzut sprzeciwu uznano wyłącznie za przyjętą strategię procesową, a dodatkowo zaprzeczały jemu ww. okoliczności i dowody.

Nadto mając na względzie treść art. 41 CMR, należało uznać postanowienie OWU przewozu, co do możliwości „nie zapłacenia stawki” i obciążenia powoda kosztami postępowania reklamacyjnego związanego z opóźnieniem, za nieważne. Zgodnie bowiem z tym przepisem nieważna jest i pozbawiona mocy każda klauzula, która pośrednio lub bezpośrednio naruszałaby postanowienia niniejszej Konwencji. Nieważność takich klauzul nie pociąga za sobą nieważności pozostałych postanowień umowy. Niewątpliwie zaś zastrzeżenie braku zapłaty frachtu w razie opóźnienia i powstanie bliżej nie określonych kosztów postępowania reklamacyjnego, powodowałoby obejście wskazanych wcześniej przepisów o sposobie dochodzenia odszkodowania za opóźnienie (art. 23 ust. 5 CMR).

Jedynie więc dla porządku należało wskazać, że zdaniem sądu powód nie zdołał wykazać, zgodnie z art. 17 ust. 2 CMR, że opóźnienie nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych. Co jednak z ww. przyczyn nie miało wpływu na wynik postępowania i uwzględnienie powództwa w całości.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 7 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 kpc, na które składało się wynagrodzenie pełnomocnika 900 zł, opłata od pozwy 100 zł i opłata od pełnomocnictwa 17 zł.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)