Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym dnia 10 listopada 2020 r. pierwotnie do Sądu Rejonowego w Legnicy powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. wniosła przeciwko pozwanym solidarnym B. S. i Z. C. o zapłatę na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. kwoty 8.602,97 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o kosztów procesu.

Postanowieniem z dnia 7 stycznia 2021 r. Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Legnicy w V Wydziale Gospodarczym przekazał sprawę do rozpoznania tutejszemu Sądowi.

Nakazem zapłaty z dnia 4 maja 2021 r. tut. Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwani wnieśli sprzeciw od ww. nakazu zapłaty, zaskarżając nakaz w całości, wnosząc o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu.

Wobec cofnięcia pozwu pismem powódki z dnia 25 stycznia 2022 r. co do kwoty 750 zł postanowieniem z dnia 22 lutego 2022 r. Sąd umorzył postępowanie w tej części.

W toku procesu powódka podtrzymała żądanie pozwu w pozostałej części; pozwani podtrzymując dotychczasowe stanowisko, wnieśli o zwrot kosztów procesu na rzecz każdego z pozwanych, z uwagi na występujące po stronie pozwanych współuczestnictwo formalne.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) DEVELOPER spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w L. dokonywała u powódki (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. zakupu materiałów instalacyjno-grzewczych, wobec czego powódka w 2016 roku wystawiła na rzecz tej spółki szereg faktur VAT.

W trakcie trwającej współpracy (...) DEVELOPER sp. z o.o. opłacała faktury wobec (...) spółki z o.o. z opóźnieniem, wobec czego powódka obciążyła (...) DEVELOPER spółkę z o.o. notami obciążeniowymi z tytułu odsetek od nieterminowo opłaconych faktur. Mimo uznania zadłużenia z tytułu zaległych faktur dokonanego pismem z 14 września 2016 r. oraz pomimo wezwania do zapłaty, (...) DEVELOPER spółka z o.o. nie uregulowała na rzecz powódki łącznej kwoty 5771,63 zł z tytułu należności odsetkowych.

Od daty powstania (...) DEVELOPER spółki z o.o., tj. od 30 października 2009 r. funkcję członków zarządu sprawowali pozwani B. S. (na stanowisku wiceprezesa) i Z. C. (na stanowisku prezesa zarządu). Na mocy uchwały nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników (...) DEVELOPER spółki z o.o. z dnia 28 marca 2017 r. odwołano z funkcji wiceprezesa zarządu B. S., likwidując ww. funkcję, co ujawniono w rejestrze przedsiębiorców dnia 7 czerwca 2017 r. Pozwany Z. C. pełnił funkcję prezesa zarządu tej spółki do dnia jego odwołania 20 grudnia 2017 r., co zostało ujawnione w rejestrze 18 stycznia 2018 r.

Widząc problemy w regulowaniu zobowiązań i trudną sytuację spółki, dnia 9 listopada 2016 r. zarząd spółki w osobach pozwanych B. S. i Z. C. złożył do Sądu Rejonowego w Legnicy V Wydziału Gospodarczego wniosek o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego (...) DEVELOPER spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w L., które zostało otwarte przez ten sąd postanowieniem z 16 listopada 2016 r. Wierzytelność powódki została ujęta na liście uznanych wierzytelności dłużnej spółki i objęta propozycjami układowymi, polegającymi na częściowym umorzeniu wierzytelności powódki. Powódka w toku tego postępowania głosowała za przyjęciem układu.

W trakcie postępowania układowego dłużna spółka regulowała tylko bieżące zobowiązania, nieobjęte listą wierzytelności w postępowaniu układowym. Dłużna spółka nie regulowała wierzytelności powódki, które były ujęte na liście wierzytelności w postępowaniu układowym, ani tez powódka nie występowała w tym czasie z powództwem o zapłatę przeciwko dłużnej spółce. Pozwani jako członkowie zarządu dłużnej spółki zdecydowali się na wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego, licząc w przyszłości na pozyskanie środków w związku ze zwolnieniem przez kontrahentów dłużnej spółki zatrzymanych kaucji gwarancyjnych.

Wobec nieprzyjęcia układu przez wymaganą większość wierzycieli postanowieniem z dnia 23 czerwca 2017 r. postępowanie układowe w sprawie V GRp 1/16 zostało umorzone.

Zażalenie dłużnej spółki z 21 lipca 2017 r. na ww. postanowienie podlegało odrzuceniu postanowieniem z dnia 25 września 2017 r., wobec nieuzupełnienia braków formalnych. Dłużna spółka wniosła na to postanowienie zażalenie, które zostało również odrzucone z uwagi na nieuzupełnienie braków formalnych. Postanowienie sądu uprawomocniło się w 2018 r.

Pozwani nie składali w czasie postępowania układowego wniosku o upadłość, czekając na uprawomocnienie się postanowienia o umorzeniu postępowania układowego.

Pozwem z dnia 21 lutego 2019 r. złożonym do Sądu Rejonowego w Zielonej Górze (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. wniosła przeciwko (...) DEVELOPER spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w L. o zapłatę kwoty 5771,63 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 21 lutego 2019 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Nakazem zapłaty z dnia 20 marca 2019 r. wydanym w sprawie V GNc 524/19 Referendarz sądowy w ww. Sądzie V Wydziale Gospodarczym orzekł zgodnie z żądaniem pozwu, obciążając (...) DEVELOPER spółkę z o.o. kosztami procesu powódki w kwocie 1280 zł.

Postanowieniem z dnia 4 czerwca 2019 r. nadano ww. nakazowi jako prawomocnemu klauzulę wykonalności, obciążając (...) DEVELOPER spółkę z o.o. kwotą 120 zł tytułem kosztów postępowania klauzulowego, na podstawie której powódka wszczęła egzekucję przeciwko (...) DEVELOPER spółce z o.o.

Bezsporne, a nadto dowód:

- protokół z dnia 28 marca 2017 r. rep. A nr 2934/2017 k. 79-81;

- odpis KRS k. 14-27;

- pismo z dnia 13 września 2019 r. k. 31;

- wniosek z dnia 7 listopada 2016 r. k. 82-102;

- postanowienie o otwarciu postepowania układowego V GR 5/16 k. 128-130;

- postanowienie o umorzeniu w sprawie V GRp 1/16 k. 42, 131-132;

- zażalenie k. 133-134;

- postanowienie o odrzuceniu zażalenia V GRp 1/16 k. 135-136;

- wezwanie do uzupełnienia braków zażalenia k. 137;

- pozew wraz z załącznikami k. 32-39;

- kopia tytułu wykonawczego V GNc 524/19 k. 28;

- dokumenty finansowe k. 339-347;

- zeznania świadka M. T. k. 294;

- zeznania pozwanej B. S. k. 260-262;

- zeznania pozwanego Z. C. k. 262-262a.;

Powódka wezwała pozwanych jako członków zarządu odpowiedzialnych za zobowiązania dłużnej (...) DEVELOPER spółki z o.o. do zapłaty łącznej kwoty 8602,97 zł w terminie 5 dni, wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji.

Na wskazaną kwotę składały się kwoty:

- 6002,97 zł tytułem należności głównej wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 21 lutego 2019 r. do dnia 18 października 2019 r.;

- 80 zł tytułem kosztów sądowych;

- 1200 zł tytułem wynagrodzenia adwokackiego w postepowaniu sądowym;

- 120 zł tytułem kosztów postępowania klauzulowego;

- 1200 zł tytułem wynagrodzenia adwokackiego w postepowaniu egzekucyjnym.

Pozwany Z. C. odmówił zapłaty, powołując się na złożony przez zarząd dłużnej spółki wniosek o wszczęcie postępowania układowego.

Pozwana nie ustosunkowała się do wezwania o zapłatę.

Postanowieniem z dnia 14 października 2019 r. Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Myśliborzu D. G. umorzył postępowanie egzekucyjne przeciwko spółce (...) wobec stwierdzenia jej bezskuteczności, orzekając o kosztach zastępstwa prawnego w kwocie 450 zł oraz o kosztach postępowania egzekucyjnego w kwocie 689,28 zł.

Przeciwko dłużnej spółce toczyły się również inne, liczne postępowania egzekucyjne umarzane z uwagi na bezskuteczność egzekucji. Kontrahenci dłużnej spółki nie zwrócili zatrzymanych kaucji gwarancyjnych w kwocie 162 423,72 zł oraz w kwocie 146 656,85 zł, o czym poinformowali Sąd Rejonowy w Lubinie.

Bezsporne, a nadto dowód:

pismo z dnia 18 września 2019 r. k. 30;

- pismo z dnia 28 września 2019 r. k. 108;

- wydruk śledzenia k. 109-110;

- postanowienie z dnia 14 października 2019 r. GKm 46/19 k. 29;

- fotokopia akt GKm 46/19 k. 159-207;

- pismo z dnia 7 października 2019 r. k. 103-104;

- pismo z dnia 8 października 2019 r. k. 105-106;

- pełnomocnictwo k. 107;

- postanowienie z dnia 5 marca 2020 r. k. 143-144;

- tytuł wykonawczy IX GNc 270/19 k. 145-146.

W latach 2012 - 2016 dłużna spółka cechowała się wyższym majątkiem niż wartością zaciągniętych i nieopłaconych zobowiązań. Nadwyżka majątku nad zobowiązaniami spółki wystąpiła na dzień 31 grudnia 2014 r. i 31 grudnia 2015 r., natomiast na dzień 31 grudnia 2012 r., 31 grudnia 2013 r. oraz 31 grudnia 2016 r. zobowiązania przekraczały wartość majątku dłużnej spółki. W 2016 roku wystąpiła niewypłacalność bilansowa, natomiast na dzień 31 października 2016 r. nie został spełniony warunek utrzymywania się niewypłacalności przez okres 24 miesięcy.

W latach 2012 – 2015 działalność operacyjna i gospodarcza spółki była rentowna. W 2016 r. działalność operacyjna spółki generowała stratę – każdy 1 złoty przychodów generował za sobą ok. 9 groszy straty ze sprzedaży.

Na dzień 31 października 2016 r. dłużna spółka odnotowała 325.868,29 zł straty (przy 545.079,55 zł straty przed oczyszczeniem). Strata ta, wynosząca na dzień 31 października 2016 r. 545.079,55 zł, mogła zostać bez problemu pokryta kapitałem zapasowym wynoszącym (na koniec 2015 r.) prawie 1,8 mln zł.

Na dzień 31 października 2016 r. zobowiązania obce dłużnej spółki wynosiły ogółem 3.405.599,50 zł.

Niemożliwe jest ustalenie momentu niewypłacalności płynnościowej z art. 11 ust. 1 Prawa upadłościowego, a w konsekwencji terminu, w jakim powinien być złożony wniosek o ogłoszenie upadłości.

Brak szczegółowych informacji nt. majątku spółki uniemożliwia stwierdzenie, czy majątek spółki był wystarczający, aby zaspokoić powódkę, gdyby wniosek o upadłość został zgłoszony w ustawowym terminie.

Dowód:
- opinia biegłego sądowego K. K. k. 368-389, 431-432.

Dokonując ustaleń stanu faktycznego w sprawie, Sąd oparł się w pierwszym rzędzie na treści przedłożonych do akt dowodów z dokumentów, w tym dokumentacji księgowo-rachunkowej, orzeczeń komorniczych i sądowych. Strony nie kwestionując autentyczności złożonych w sprawie dokumentów, częściowo wyprowadzały odmienne wnioski. Sąd jako szczere i prawdziwe ocenił zeznania świadka powódki. Na dowodzie z przesłuchania pozwanych sąd bazował w zakresie pokrywającym się z pozostałym wiarygodnym materiałem dowodowym, czym innym jest natomiast ocena, jakie fakty zostały zeznaniami pozwanych wykazane.

Sąd przeprowadził dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu finansów i rachunkowości na wniosek pozwanych, którzy taki wniosek dowodowy zgłosili w swoim sprzeciwie. Biegły bazował na szczątkowej dokumentacji, dostarczonej przez strony procesu, wskazując początkowo na istotne braki materiału dowodowego koniecznego do wydania opinii, które zgodnie z sugestią biegłego częściowo uzupełniono w toku procesu.

Jak wskazał w opinii biegły, w związku z brakiem dokumentów finansowych spółki nie był on w stanie ustalić, czy i kiedy zmaterializowała się przesłanka płynnościowa niewypłacalności, czyli kiedy i czy dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich zobowiązań. Opierając się na danych bilansowych (bilans spółki na dzień 31.12.2012, 31.12.2013, 31.12.2014, 31.12.2015 r. przekazany przez pozwanych oraz bilans na dzień 31.10.2016 r. znajdujący się w aktach sprawy), biegły zbadał przesłankę majątkową niewypłacalności. Następnie biorąc pod uwagę skorygowane wartości bilansowe, biegły przeprowadził badanie, opierając się na wartościach zbywczych majątku, które sam oszacował. Biegły podkreślił, że brak informacji szczegółowych o majątku spółki, o które to dokumenty wnioskował biegły, uniemożliwia również stwierdzenie, czy majątek spółki był wystarczający, aby zaspokoić powódkę, gdyby wniosek o upadłość został zgłoszony w ustawowym terminie.

Oceniając natomiast stan niewypłacalności bilansowej zgodnie z przepisami ustawy Prawo upadłościowe, zauważył biegły, że musi się on utrzymywać przez okres przekraczający 24 miesiące. Zakładając nawet, iż ten stan wystąpił od pierwszego dnia stycznia 2016 roku, to do 31 października 2016 r., na który to dzień biegły dysponował bilansem dostarczonym przez pozwanych, minęło 10 miesięcy, a na dzień 31 grudnia 2015 r. w spółce występowała nadwyżka majątku nad zobowiązaniami, wiec przesłanka majątkowa do ogłoszenia niewypłacalności nie wystąpiła, nie została spełniona. W związku z powyższym biegły stwierdził, że w 2016 roku wystąpiła niewypłacalność bilansowa, natomiast na dzień 31 października 2016 r. nie został spełniony warunek utrzymywania się niewypłacalności przez okres 24 miesięcy.

Biegły wielokrotnie podkreślał, iż opinia została sporządzona w oparciu o posiadane dokumenty, tj. bilans i rachunek zysków i strat 1 (...) DEVELOPER sp. z o.o. i niemożliwe jest udzielenie odpowiedzi na zadane przez Sąd w postanowieniu pytania z uwagi na brak dokumentów z zakresu rachunkowości, zobowiązań, majątku, kadr, postępowań podatkowo – sądowych, o które wnioskował biegły. W przypadku pozyskania tych dokumentów biegły dostrzegał możliwość wydania opinii uzupełniającej, w której zostanie uzyskana odpowiedź na zadane pytania. Jak zauważył biegły, część z tych dokumentów wymagała osobnego przygotowania przez służby finansowe czy (obecny) zarząd spółki (...) DEVELOPER sp. z o.o. Wprawdzie pozwani wnosili o zobowiązanie przez sąd dłużnej spółki o udostępnienie brakującej dokumentacji, o którą zawnioskował biegły, a której od spółki nie uzyskali. To ostatecznie sąd o nią się do dłużnej spółki nie zwracał, uznając, że opinia powinna być sporządzona na podstawie dotychczasowego materiału dowodowego dostarczonego przez strony. A w sytuacji gdy w ramach posiadanych wiadomości specjalnych biegłego wymagane byłoby dokonanie przez biegłego oględzin pozostałych dokumentów księgowych znajdujących się w posiadaniu podmiotu trzeciego, to sąd zobowiązałby dłużną spółkę o przedstawienie dokumentów do oględzin, o ile biegły o takie oględziny by wystąpił. Co finalnie nie nastąpiło, a racjonalnie rzecz ujmując i tak byłoby bezcelowe, bowiem zwraca uwagę, że dłużna spółka w ogóle nie podejmuje korespondencji, a w szczególności z akt komorniczych wynika, że nie można nawiązać kontaktu z obecnymi przedstawicielami spółki i nie sposób nikogo zastać w siedzibie rejestrowej spółki. Dlatego przeprowadzenie dowodu w zakresie pozostałej dokumentacji znajdującej się w posiadaniu dłużnej spółki w praktyce okazało się niemożliwe.

Sąd zważył, co następuje:

Mając na uwadze, że postanowieniem z dnia 22 lutego 2022 r. Sąd częściowo umorzył postępowanie co do kwoty 750 zł, to powództwo w pozostałym zakresie, a więc co do kwoty 7852,97 zł z odsetkami od tej kwoty okazało się zasadne w całości.

W rozpoznawanej sprawie powódka domagała się zapłaty od pozwanych jako byłych członków zarządu (...) DEVELOPER spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w L., wobec której egzekucja okazała się bezskuteczna.

Podstawę prawną roszczenia powódki stanowił przepis art. 299 § 1 k.s.h. Podkreślić w tym miejscu należy, że zgodnie z dominującymi poglądami orzecznictwa i doktryny odpowiedzialność członków zarządu ma charakter odpowiedzialności odszkodowawczej. Ukształtowanie odpowiedzialności członków zarządu w tej formie ma na celu zagwarantowanie wierzycielom spółki dodatkowej ochrony w wypadku, gdy egzekucja wszczęta przeciwko spółce nie doprowadziła do zaspokojenia ich wierzytelności z powodów zawinionych przez członków zarządu spółki. Istotne jest przy tym, że dla tak rozumianej odpowiedzialności odszkodowawczej zarządu ustawa wprowadziła domniemanie szkody, domniemanie winy oraz swoisty związek przyczynowy między zachowaniem zarządu a szkodą, inny niż dla nienależytego wykonania zobowiązania głównego. Z tych powodów omawiana odpowiedzialność członków zarządu jest zawsze odpowiedzialnością prywatnoprawną (odszkodowawczą), niezależną od charakteru niezaspokojonego zobowiązania spółki. Od odpowiedzialności tej członek zarządu może zwolnić się w trzech sytuacjach, określonych w § 2 art. 299 k.s.h., a ciężar dowodu w tych wypadkach spoczywa na członkach zarządu. W tym przypadku na obojgu pozwanych.

Sprzeciwiając się żądaniu pozwu, pozwani zakwestionowali okoliczność bezskuteczności egzekucji, podnosząc, iż w okresie prowadzonego postępowania egzekucyjnego spółka posiadała majątek, choć zajęty przez komorników w trybie postępowań zabezpieczających, zaś zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości w momencie powstania niewypłacalności spółki, nie zmieniłoby sytuacji wierzyciela, tym samym nie doszło do szkody w majątku powódki, wobec czego pozwani zwolnili się spod odpowiedzialności. Pozwani podnieśli również, iż dłużna spółka posiadała wierzytelności przysługujące jej od kontrahentów, które nie zostały zajęte i pozwalały na zaspokojenie wierzycieli. Nadto zainicjowane przez członków zarządu dłużnej spółki postępowanie restrukturyzacyjne zostało umorzone postanowieniem z dnia 23 czerwca 2017 r. przez Sąd Rejonowy w Legnicy V Wydział Gospodarczy w sprawie V GRp 1/16.

Pozwani zakwestionowali również żądanie pozwu co do wysokości, wskazując, że powódka dochodzi kwoty 1200 zł tytułem kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu egzekucyjnym, podczas gdy komornik ustalił wysokość ww. kosztów na kwotę 450 zł. Co spotkało się z reakcją procesową powódki, która ograniczyła żądanie pozwu co do kwoty 750 zł.

Niesporne w sprawie było, iż na podstawie nakazu zapłaty wydanego dnia 20 marca 2019 r. przez Sad Rejonowy w Zielonej Górze V Wydział Gospodarczy w sprawie V GNc 524/19 powódka stała się wierzycielem spółki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w L., której członkami zarządu w dacie powstania wierzytelności (tj. w roku 2016) byli pozwani. Egzekucja skierowana do majątku spółki – wbrew odmiennym twierdzeniom pozwanych - okazała się bezskuteczna. Wierzytelność ta nie została zaspokojona przez dłużną spółkę i nie może zostać zaspokojona z jakiejkolwiek części majątku spółki. Powyższe potwierdzają postanowienia Komornika Sądowego prowadzącego postępowania egzekucyjne z wniosku powódki wobec dłużnej spółki, którymi umorzono egzekucję wobec jej bezskuteczności. Zwracają uwagę liczne postępowania egzekucyjne toczące się względem spółki, skutkujące zbiegiem egzekucji.

Powódka wykazała podstawową przesłankę warunkującą odpowiedzialność ustaloną treścią 299 § 1 k.s.h., tj. bezskuteczność egzekucji wobec spółki, zaś pozwani nie naprowadzili żadnych wiarygodnych dowodów przeciwnych, gdyż gołosłownymi twierdzeniami o rzekomym majątku spółki, z którego można się zaspokoić, nie obalili mocy dowodowej dokumentów urzędowych jakimi są postanowienia komornicze (art. 244 k.p.c.).

W dalszej kolejności należało ustalić, czy pozwani jako członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność za zobowiązanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością stwierdzone w tytule wykonawczym, tj. nakazie zapłaty z dnia 20 marca 2019 r. wydanym w sprawie V GNc 524/19, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności.

Za zobowiązania spółki odpowiedzialność ponosić będą tylko ci członkowie zarządu, którzy zostali powołani do pełnienia tej funkcji zgodnie z ustawą i umową spółki i pełnili tę funkcję w momencie powstania zobowiązania spółki. Członek zarządu ponosi zatem odpowiedzialność za zobowiązanie spółki od momentu jego powołania, niezależnie od tego, w jakim momencie zostanie dokonany wpis o objęciu przez niego funkcji członka zarządu we właściwym rejestrze, do momentu wygaśnięcia jego mandatu. Nie będzie ponosił odpowiedzialności za zobowiązanie spółki, jeżeli zobowiązanie spółki powstało po tym, jak jego mandat wygasł.

Jak wynika z poczynionych w sprawie ustaleń, zobowiązania objęte tytułem wykonawczym, na podstawie którego powódka prowadziła wobec dłużnej spółki egzekucję, powstały już w 2016 roku. Pozwani w tym czasie i jeszcze w 2017 roku byli członkami zarządu, co wynika z informacji w KRS, pisma Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie XIII Wydział Gospodarczy, a także z zeznań samych pozwanych. Bowiem pozwana B. S. zeznała, że z funkcji członka zarządu została odwołana 28 marca 2017 r., zaś pozwany Z. C. zeznał, że odwołany został 20 grudnia 2017 r. (a nie jak podnoszono to w sprzeciwie na k. 71 akt sprawy - dnia 25 maja 2016 r.). W dacie pełnienia funkcji członka zarządu przez pozwanych zobowiązania powódki były wymagalne. Trzeba podkreślić, że pozwani mieli świadomość narastających zaległości względem kontrahentów, co wynika z przesłuchania pozwanych. Zaznaczyć przy tym trzeba, że sama kwestia daty wydania tytułu egzekucyjnego (2019 r.) oraz okoliczność, że pozwani w dacie wydania nakazu zapłaty na rzecz powódki nie pełnili już swojej funkcji, pozostaje w ocenie sądu bez znaczenia dla odpowiedzialności za zobowiązania określonej w art. 299 § 1 k.s.h. Przyjmując natomiast, że pozwani pełnili funkcję członków zarządu do czasu ich odwołania w 2017 r., to w tym czasie wierzytelność powódki była wymagalna. Wskazać bowiem należy, że na tle regulacji zawartej w art. 299 k.s.h. w orzecznictwie dominuje pogląd, zgodnie z którym odpowiedzialność związaną z bezskutecznością egzekucji określonego zobowiązania z majątku spółki ponoszą osoby będące członkami jej zarządu w czasie istnienia tego zobowiązania (tak SN m.in. w: wyroku z dnia 17 czerwca 2011 r., II CSK 571/10, LEX nr 847124), co oznacza, że utrata statusu członka zarządu nie wyłącza automatycznie odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Istotne zatem dla wskazania osoby odpowiedzialnej za zobowiązania dłużnej spółki w oparciu o art. 299 § 1 k.s.h. jest ustalenie, kto - w dacie w której zobowiązanie istniało - pełnił funkcję członka zarządu. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że wierzytelność powódki wobec dłużnej spółki stała się wymagalna i nie została w dochodzonym zakresie zaspokojona do dnia dzisiejszego. Nie można również czynić zarzutu powódce, że uzyskała tytuł egzekucyjny przeciwko dłużnej spółce dopiero w 2019 roku, skoro jej wierzytelność objęta była trwającym od 2016 roku postępowaniem układowym dłużnej spółki, powódka głosowała za przyjęciem układu i aż do uprawomocnienia się w 2018 roku postanowienia w przedmiocie umorzenia tego postępowania, które było zaskarżane przez dłużną spółkę, dłużna spółka regulowała jedynie bieżące zobowiązania spoza listy wierzytelności objętych postępowaniem układowym, na której ujęte były również wierzytelności powódki.

Przechodząc do rozważań w przedmiocie wystąpienia przesłanki egzoneracyjnej z art. 299 § 2 k.s.h., tj. zwalniającej członków zarządu z odpowiedzialności, wskazać wstępnie należy, że ciężar wykazania jej wystąpienia spoczywał na pozwanych. Zgodnie z treścią tego przepisu członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 Prawa upadłościowego podstawą ogłoszenia upadłości spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest jej niewypłacalność, która zachodzi, gdy spółka utraciła zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące (art.11 ust.1a Prawa upadłościowego). W art. 11 ust. 2 Prawa upadłościowego została ujęta przesłanka majątkowa niewypłacalności - dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. Domniemywa, że zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, jeżeli zgodnie z bilansem jego zobowiązania, z wyłączeniem rezerw na zobowiązania oraz zobowiązań wobec jednostek powiązanych, przekraczają wartość jego aktywów, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. Przy czym w sprawie ustalono, że na dzień 31 października 2016 r., tj. przed złożeniem wniosku do sądu rejonowego, nie został spełniony warunek utrzymywania się niewypłacalności bilansowej spółki przez okres 24 miesięcy.

Jak zeznali pozwani, nie składali oni wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, a zdecydowali się na wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego spółki, składając dnia 9 listopada 2016 r. do sądu wniosek o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego, co nastąpiło dnia 16 listopada 2016 roku. Postępowanie to ostatecznie zostało w 2017 r. umorzone, wobec braku wymaganej większości wierzycieli głosujących za przyjęciem układu. Pozwani podnosili (k. 408), że do czasu stwierdzenia prawomocności tego orzeczenia, co nastąpiło dopiero w 2018 r., nie można było zgłosić wniosku o upadłość. Zwrócić należy uwagę, że powyższe nie zwalnia od odpowiedzialności pozwanych za niezgłoszenie wniosku o upadłość, którzy w takiej sytuacji winni wykazać, że w tym samym czasie (a więc w czasie właściwym do zgłoszenia wniosku o upadłość spółki, którą wówczas kierowali) wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego (tu: przyspieszonego postępowania układowego). Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego niemożliwe jest ustalenie momentu niewypłacalności płynnościowej z art. 11 ust. 1 Prawa upadłościowego, a w konsekwencji terminu, w jakim powinien być złożony wniosek o ogłoszenie upadłości. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał natomiast na pozwanych, gdyż to oni podnosili zarzuty w tym przedmiocie, niweczące prawo powoda. Co więcej, w sprzeciwie pozwani pośrednio przyznali, że zaniechali złożenia wniosku we właściwym czasie (k. 74).

Kierując się opinią biegłego, brak szczegółowych informacji nt. majątku spółki uniemożliwiał na podstawie zgromadzonych w sprawie dowodów jednoznaczne stwierdzenie, czy majątek spółki był wystarczający, czy też nie, aby zaspokoić powódkę, gdyby wniosek o upadłość został zgłoszony w ustawowym terminie. Zwraca za to uwagę, co wynika z opinii biegłego, że dłużna spółka dysponowała odpowiednio wysokim kapitałem zapasowym, wynoszącym prawie 1,8 mln zł, którym bez problemu mogła pokryć stratę, która na dzień 31 października 2016 r. wynosiła 545.079,55 zł. Pozwani zeznali również, że regulowali bieżące zobowiązania spółki, nieobjęte postępowaniem układowym. Dlatego w ocenie sądu pozwani nie sprostali również ciężarowi wykazania przesłanki zwalniającej ich z odpowiedzialności w postaci braku szkody po stronie powódki z tego względu, że nie zaspokoiłaby się z majątku dłużnej spółki w toku postępowania upadłościowego. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, jak wskazał w opinii biegły sądowy, nie był wystarczający, aby sformułować kategoryczne wnioski w tym przedmiocie, co nie pozwala również sądowi ustalić, czy istotnie powódka nie zaspokoiłaby się z majątku spółki, gdyby wniosek był złożony we właściwym czasie. Wskazać przy tym należy, że kontradyktoryjność procesu cywilnego wymaga, aby strony wskazywały dowody dla wykazania swoich twierdzeń, albowiem jeżeli zgromadzony materiał dowodowy nie daje podstaw do dokonania odpowiednich ustaleń faktycznych, Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z nieudowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie twierdzeń. Należy to rozumieć w ten sposób, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia. Pozwani ciężaru dowodu zaistnienia przesłanek egzoneracyjnych nie podźwignęli.

Reasumując, Sąd stwierdził, że pozwani nie wykazali, że wystąpiła którakolwiek z przesłanek uwalniających ich od odpowiedzialności na gruncie art. 299 § 2 k.s.h.

W tym stanie rzeczy, uwzględniając jednocześnie, że powódka w sposób niebudzący wątpliwości wykazała, że w niniejszym postępowaniu zachodzą przesłanki ustalone art. 299 § 1 k.s.h. aktualizujące odpowiedzialność pozwanych, a zarzuty pozwanych okazały się pozbawione podstaw, niniejsze powództwo – w zakresie nieumorzonym postanowieniem z dnia 22 litego 2022 r. - podlegało uwzględnieniu wobec pozwanych solidarnych w całości.

Roszczenie powódki związane z odpowiedzialnością członka zarządu, wynikające z art. 299 k.s.h. dotyczy także odsetek od należności głównej, jaką wierzyciel ma do spółki oraz kosztów postępowania sądowego prowadzonego przeciwko spółce (tak A. K., Odpowiedzialność…, s. 79 i n. oraz SN w wyroku z dnia 16 października 1998 r., III CKN 650/97, OSNC 1999, nr 3, poz. 64). Odpowiedzialność członka zarządu obejmuje również zasądzone w tytule egzekucyjnym wydanym przeciwko spółce koszty procesu oraz koszty postępowania egzekucyjnego umorzonego z powodu bezskuteczności egzekucji (tak również SN w uchwale z dnia 7 grudnia 2006 r., III CZP 118/06, OSNC 2007, nr 9, poz. 136 oraz w wyroku z dnia 8 marca 2007 r., III CSK 352/06, LEX nr 278665).

Mając na uwadze powyższe, żądanie powódki obejmujące należności z tytułu wydanego przez Sąd nakazu zapłaty (niekwestionowane co do wysokości) oraz postanowienia Komornika Sądowego (co do kwoty 750 zł powództwo cofnięto) należało uznać za zasadne. Z tych przyczyn Sąd zasądził od pozwanych solidarnych na rzecz powódki kwotę 7852,97 zł, zgodnie z ograniczonym żądaniem pozwu.

O odsetkach w rozpoznawanej sprawie Sąd orzekł na postawie art. 481 §1 i 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c.

O kosztach procesu jak w pkt. II wyroku sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., stosunkowo je rozdzielając. Powódka w zakresie, w jakim cofnęła powództwo traktowana jest jako przegrywająca, dlatego przyjąć należy, że utrzymała się z żądaniem pozwu w 91%, pozwani wygrali proces w 9%. Na celowe koszty powódki złożyły się: wymagana opłata sądowa – 500 zł, opłata od pełnomocnictwa - 17 zł, oraz koszty zastępstwa procesowego wg stawki minimalnej adekwatnie do w.p.s. - 1.800 zł. W sumie 2317 zł, a 91% tej kwoty daje 2108 zł. Na koszty pozwanych złożyło się wynagrodzenie adwokata - 1800 zł, opłata od pełnomocnictwa - 17 zł, wydatek na biegłego – 2299,69 zł. W sumie 4116,69 zł, a 9% tej kwoty daje 371 zł. Po wzajemnym skompensowaniu kosztów procesu w zakresie, w jakim strony traktowane są jako wygrane (2108 zł – 371 zł) na dobro powódki od pozwanych solidarnych zasądzono kwotę 1737 zł, z odsetkami.

Z przedstawionych przyczyn orzeczono jak w sentencji.

SSR Kalina Gomuła

Sygn. akt XI GC 631/21

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...) (...)

5.  (...)