Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

S., dnia 14 maja 2025 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie, Wydział XI Gospodarczy, w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Andrzej Muzyka

Protokolant: Sekretarz Sądowy Kornelia Biel

po rozpoznaniu w dniu 14 maja 2025 r. w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w S.

przeciwko (...) spółce akcyjnej w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz powódki (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w S. kwotę 7573,65 zł (siedem tysięcy pięćset siedemdziesiąt trzy złote sześćdziesiąt pięć groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwot:

- 4630,05 zł dnia 28 października 2022 r. do dnia zapłaty;

- 2943,60 zł od dnia 27 maja 2023 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2659,64 zł (dwa tysiące sześćset pięćdziesiąt dziewięć złotych sześćdziesiąt cztery grosze) tytułem zwrotu kosztów procesu, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty;

IV.  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sadu Rejonowego Szczecin -Centrum w S. kwotę 95,27 zł (dziewięćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia siedem groszy), tytułem kosztów sądowych;

V.  nakazuje pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa Sadu Rejonowego Szczecin - Centrum w S. kwotę 8,28 zł (osiem złotych dwadzieścia osiem groszy), tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

SSR Andrzej Muzyka

Sygn. akt XI GC 35/24

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 15 listopada 2023 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w S. wniosła przeciwko (...) spółce akcyjnej w W. o zapłatę kwoty 8230,18 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwot:

- 5286,58 zł od dnia 28 października 2022 r. do dnia zapłaty;

- 2943,60 zł od dnia 27 maja 2023 r. do dnia zapłaty

oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu, powódka wskazała, iż jako nabywca wierzytelności przysługującej poszkodowanemu zdarzeniem drogowym z dnia 27 września 2022 r. w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki A. (...) nr rej. (...). Sprawca zdarzenia posiadał ważne ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych wykupione u pozwanego. Powódka dochodzi dalszego odszkodowania stanowiącego naprawy pojazdu oraz koszt najmu pojazdu zastępczego.

Nakazem zapłaty z dnia 20 listopada 2023 r. Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W przepisanym terminie pozwany wniósł sprzeciw od ww. nakazu zapłaty, zaskarżając nakaz w całości, wnosząc o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany zakwestionował roszczenie co do zasady jak i wysokości, kwestionując legitymację czynną powódki.

Pozwany zakwestionował ustalony przez powódkę koszt naprawy, podnosząc zarzut spełnienia roszczenia poprzez wypłatę ustalonej kwoty odszkodowania 1925,82 zł, która w ocenie pozwanego pokrywa rozmiar szkody, jak również zarzut zwiększenia rozmiaru szkody wobec nieskorzystania przez poszkodowanego z oferty przeprowadzenia naprawy w warsztacie współpracującym z pozwanym. Nadto pozwany podniósł zarzut zawyżenia kosztów naprawy.

Natomiast w zakresie najmu pojazdu zastępczego pozwany zakwestionował stawkę jako zawyżoną, wobec nieskorzystania przez poszkodowanego z oferty najmu oraz nieuzasadnione wydłużenie okresu najmu.

W toku postępowania, strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 27 września 2022 r. doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki A. (...) nr. rej. (...) należący do A. B.. Sprawca zdarzenia legitymował się ważną umową ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartą z (...) spółką akcyjną w W..

Poszkodowany dokonał zgłoszenia szkody ubezpieczycielowi sprawcy, który przyjął na siebie odpowiedzialność co do zasady i wszczął postępowanie likwidacyjne, w wyniku którego ustalił wysokość szkody na proponowaną kwotę 1469,60 zł, zawierając w decyzji standardowe informacje dotyczące sposobu ustalenia wysokości odszkodowania, naprawy w wariancie bezgotówkowym itp.

Dowód:

- potwierdzenie przyjęcia szkody k. 42-47;

- decyzja (...) z dnia 30 września 2022 r. k. 40;

- akta szkody płyta CD k. 60;

- zeznania świadka A. B. k. 114v.;

Dnia 29 marca 2023 r. w związku z przekazaniem pojazdu do naprawy, poszkodowany zawarł z (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółką komandytową w S. umowę najmu pojazdu zastępczego marki O. (...) nr rej. (...), przy dobowej stawce najmu wynoszącej 200 zł netto.

Dowód:

- umowa najmu z dnia 29 marca 2023 r. k. 11;

- oświadczenie k. 12;

- zeznania świadka A. B. k. 114v.;

Wiadomością e-mail z dnia 30 marca 2023 r. powódka zgłosiła konieczność przeprowadzenia dodatkowych oględzin.

Dowód:

- wiadomość e-mail z dnia 30 marca 2023 r. k. 14;

Decyzją z dnia 7 kwietnia 2023 r. pozwany przyznał poszkodowanemu odszkodowanie w proponowanej kwocie 2124,44 zł tytułem kosztów naprawy.

Dowód:

- decyzja (...) z dnia 7 kwietnia 2023 r. k. 41;

Powódka kwestionując wysokość odszkodowania, dnia 14 kwietnia 2023 r. sporządziła kalkulację naprawy uszkodzonego pojazdu, ustalając jej koszt na kwotę 8184,35 zł brutto.

Dowód:

- kalkulacja (...) z dnia 14 kwietnia 2023 r. k. 9-10;

Dnia 19 kwietnia 2023 r. poszkodowany zawarł z powódką umowy cesji wierzytelność, na mocy których przelał na rzecz powódki przysługujące mu w stosunku do pozwanego wierzytelności z tytułu szkody z dnia 27 września 2022 r. w związku z kosztem najmu pojazdu zastępczego oraz przeprowadzeniem naprawy- jej kosztem.

A. B. zbył wierzytelność z tytułu naprawy pojazdu za kwotę 1000 zł.

Dowód:

- umowy cesji k. 15-16;

- dowód wpłaty k. 17;

- zeznania świadka A. B. k. 114v.;

- dowód wpłaty z umowy cesji, k. 17.

Dnia 7 kwietnia 2023 r. pozwany ustalił wysokość szkody na kwotę 2124,44 zł brutto (1925,82 zł +50% VAT).

Dowód:

- kalkulacja (...) k. 37-39;

D. 21 kwietnia 2023 r. powódka wystawiła na rzecz poszkodowanego fakturę VAT nr (...) na kwotę 5412 zł brutto, tytułem najmu pojazdu zastępczego przez okres 22 dni, przy dobowej stawce najmu wynoszącej 200 zł netto.

Dowód:

- faktura VAT k. 13;

Decyzją z dnia 26 kwietnia 2023 r. pozwany przyznał powódce dopłatę do odszkodowania w kwocie 1962,40 zł tytułem kosztów najmu pojazdu zastępczego, uznając za uzasadniony okres 16 dni, przy zweryfikowanej dobowej stawce do kwoty 110 zł netto.

Dowód:

- decyzja (...) z dnia 26 kwietnia 2023 r. k. 8;

Zakres uszkodzeń pojazdu powstałych w wyniku zdarzenia z dnia 27 września 2022 nie jest przedmiotem sporu co wynika z kosztorysów naprawy opracowanych przez pozwaną i przez stronę powodową.

Średni hipotetyczny koszt naprawy samochodu marki A. (...) nr rej. (...) z użyciem do niej wyłącznie oryginalnych części zamiennych pochodzących od producenta pojazdu O, oraz uwzględnieniem średniej stawki za rbg na lokalnym rynku w 2022 i 2023 roku zgodnie z kalkulacją kosztów naprawy wynosił: 8848,88 zł brutto (7194,21 zł netto).

Stawki na rynku (...) za wynajem samochodu zastępczego w klasie samochodów odpowiadających marce samochodu uszkodzonego marki A. (...) (segment E) i pojazdu wynajętego marki O. (...) (segment D) przy założeniu wynajmu na okres ponad 15 dni, gdyż taki był rzeczywisty czas trwania wynajmu oraz w opcji bez limitu kilometrów przebiegu dobowego i bez udziału własnego wynajmującego w ewentualnych szkodach (na takich warunkach zawarto rozpatrywaną umowę) w 2023 roku zawierały się w przedziale:

1. dla segmentu E jak uszkodzony - 254-482 zł netto średnio 320 zł netto za dobę.

2. dla segmentu D jak wynajęty - 197- 314 zł netto średnio 255 zł netto za dobę.

Stawka użyta przez powódkę w umowie najmu (karta 11 akt sprawy) i w fakturze za zrealizowane usługi (karta 13 akt sprawy) wynosząca 200 zł netto za dobę mieściła się w przedziale stawek stosowanych ówcześnie przy wynajmach pojazdów z segmentu (...), zatem nie można jej uznać za zawyżoną.

Technologiczny czas naprawy samochodu A. (...) nr rej. (...), zgodny z technologią naprawy producenta, zawartą w systemie A. określono na 3 dni robocze.

Technologiczny czas naprawy nie jest tożsamy z faktycznym czasem trwania naprawy samochodu, na który to czas dodatkowo mają wpływ różne czynniki takie jak np.:

- oczekiwanie na przeprowadzenie oględzin sama pozwana wskazała że było to od 29 marca do 7 kwietnia tj. 6 dni kalendarzowych;

- oczekiwanie na ostateczne ustalenia zakresu naprawy - wg dat opracowanych kosztorysów przez strony :

pozwanej – 7 kwietnia 2023 r.

strony powodowej – 14 kwietnia 2023 r.

Sama pozwana wskazała że uzgodnienie zakresu naprawy wynosiło 6 dni kalendarzowych (patrz pismo pozwanej karta 8 akt sprawy) - zabezpieczenie części zamiennych (czas oczekiwania minimum 3 dni robocze (ze względu na czas pandemii oczekiwanie na części mogło być dłuższe)

- kontrole między operacyjne - 1 dzień roboczy

- przekazanie i odbiór pojazdu wraz z jego umyciem - 1 dzień roboczy

Co sumarycznie daje 12 dni kalendarzowych w zakresie oczekiwania na oględziny i ustalenia zakresu naprawy.

Niezbędny czas prowadzenia naprawy pojazdu to:

- czas technologiczny - 3 dni robocze

- czas oczekiwania na części - minimum 3 dni robocze

- kontrole miedzy operacyjne + przekazanie pojazdu - 2 dni robocze

Co ogółem stanowi 8 dni roboczych tj. 10 dni kalendarzowych prowadzenia samej naprawy pojazdu.

Reasumując zasadny czas najmu pojazdu zstępczego na który to czas składa się proces prowadzenia postępowania likwidacyjnego określony sumarycznie na 12 dni kalendarzowych oraz proces prowadzenia samej naprawy pojazdu - 10 dni kalendarzowych co sumarycznie daje 22 dni kalendarzowe uzasadnionego czasu najmu pojazdu zastępczego.

Średni hipotetyczny koszt naprawy samochodu marki A. (...) nr rej. (...) z użyciem do niej wyłącznie oryginalnych części zamiennych pochodzących od producenta pojazdu O, zgodnie z kalkulacją kosztów naprawy wynosił w poszczególnych wariantach : 

W wariancie a.

8.848,88 zł brutto ( 7.194,21 zł netto)

W wariancie b.

7.232,04 zł brutto VAT ( 5.879,71 zł netto)

Biorąc pod uwagę wiek pojazdu na dzień szkody (ok. 12 lat), skuteczną naprawę pojazdu można było przeprowadzić z użyciem części oryginalnych z grupy O i (...), oraz zamienników o potwierdzonej jakości z grupy PC, PT w zakresie części prostych z tworzywa, takich jaki listwy ochronne, czy ozdobne, wykładziny zderzaków.

W wariancie c.

Kosztu nie określono gdyż zamienniki we wskazanym zakresie o potwierdzonej jakości przez zewnętrzne firmy audytujące do opiniowanego modelu pojazdu nie były dostępne.

Dowód:

- opinia biegłego sądowego W. S. k. 124-148;

- ustna opinia uzupełniająca W. S., k. 174.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione w części.

Niespornym jest, iż sprawcę szkody i pozwanego łączyła umowa obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, zgodna z treścią przepisów ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2003 r., Nr 124, poz. 1152 ze zm.).

Przepis art. 4 powyższej ustawy wskazuje, iż ubezpieczeniem obowiązkowym jest ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów. Stosownie do treści art. 13 ust. 2 ustawy w obowiązkowych ubezpieczeniach OC odszkodowanie wypłaca się w granicach odpowiedzialności cywilnej podmiotów objętych ubezpieczeniem. Natomiast w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego (art. 22 ust 1 ustawy).

Zgodnie z treścią art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia OC ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Zgodnie z treścią art. 822 § 4 k.c. uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela.

W niniejszej sprawie powódka dochodziła kwoty odszkodowania tytułem kosztów naprawy pojazdu oraz najmu pojazdu zastępczego, pomniejszonych o kwotę dotychczas wypłaconego odszkodowania.

W rozpoznawanej sprawie pozwany nie kwestionował okoliczności, iż co do zasady obciąża go odpowiedzialność z tytułu kosztów likwidacji szkody oraz zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego.

Kwestionowany natomiast był koszt naprawy, długość najmu, zastosowana do jego rozliczenia stawka oraz legitymacja powódki.

Legitymacja procesowa czynna powoda wynika, poza wskazanymi powyżej przepisami, ponadto z treści art. 509 § 1 i 2 k.c., jako że wierzytelność przysługująca poszkodowanemu została przelana na rzecz powoda. Umowy cesji wierzytelności zostały opisane w stanie faktycznym sprawy. Cesja wierzytelności z tytułu najmu pojazdu była dla A. B. korzystana, albowiem uzyskał ekwiwalent w postaci możliwości korzystania z najmowanego pojazdu. A. B. zbył wierzytelność z tytułu naprawy pojazdu za kwotę 1000 zł, a podczas zeznania potwierdził, że sporządził okazane umowy. Zważywszy na konieczność wytoczenia powództwa przeciwko ubezpieczycielowi, wyłożenia dodatkowych środków na koszty sądowe w tym opinię biegłego sądowego, a w sytuacji poszkodowanego, z którego zeznań wynika, że nie orientuje się w prawie, również wynagrodzenia pełnomocnika zawodowego i brak pewności co do rozstrzygnięcia sprawy, uzyskanie kwoty 1000 zł za roszczenie odszkodowawcze w ocenie Sądu nie stanowi pokrzywdzenia konsumenta. Sąd nie dopatruje się nieważności zawartych umów cesji (art. 58 kc).

Zgodnie z art. 361 § 1 i 2 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Jednakowoż istnieje też obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i 826 § 1 k.c.), co określa się ogólnie obowiązkiem minimalizacji szkody. Nie ma w tym zakresie więc racji powód, którego twierdzenia można sprowadzić do żądania akceptacji każdej stawki najmu. Kwestia ta jest przedmiotem wielu wypowiedzi judykatury, a podsumowaniem orzecznictwa w tym zakresie jest uchwała Sądu Najwyższego z 24 sierpnia 2017 r. w sprawie III CZP 20/17 - wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione.

Oczywiście poszkodowany nie ma obowiązku poszukiwania oferty najtańszej i najkorzystniejszej. Zauważalna stała się tendencja organizowania przez ubezpieczycieli najmu pojazdu zastępczego. Złożenie oferty zorganizowania najmu i nie skorzystanie z niej przez poszkodowanego bez uzasadnionej podstawy powoduje, ze takie postępowanie jest traktowane jako przyczynianie się do powiększania szkody. Ciężar dowodu wykazania, że oferta była złożona i do poszkodowanego dotarła obciąża ubezpieczyciela. Pozwany wskazywał na treść rozmowy telefonicznej dotyczącej zgłoszenia szkody, zawierającą informacje o możliwości skorzystania z oferty najmu zorganizowanego przez podmioty współpracujące z pozwanym, a także na wiadomość e-mail doręczoną poszkodowanemu.

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony, zeznań świadka oraz opinii biegłego sądowego W. S..

Istotne jest jednak aby pozwany złożył poszkodowanemu ofertę zorganizowania wynajmu pojazdów zastępczych o klasie odpowiadającej uszkodzonemu lub spełniającej specjalne zgłaszane wymagania poszkodowanego i podał że w wypadku dokonania wyboru najmu pojazdu zastępczego w innej niż proponowana wypożyczalnia zwróci koszty do wysokości wskazanych w tym dokumencie. Nadto należy podać wysokość akceptowalnych stawek najmu oraz instrukcje w celu zorganizowania najmu za pośrednictwem ubezpieczyciela.

W rozpoznawanej sprawie, nie sposób potraktować pism pozwanego jako oferty najmu.

W zakresie uzasadnionego kosztu najmu Sąd za biegłym przyjął, iż zastosowana dobowa stawka najmu w kwocie 200 zł netto, była uzasadniona i akceptowalna.

Biegły wyjaśnił, iż stawka najmu dla segmentu E jak pojazd uszkodzony - 254-482 zł netto średnio 320 zł netto za dobę, jak i dla segmentu D jak wynajęty - 197- 314 zł netto średnio 255 zł netto za dobę, tym samym stawka powódki nie była zawyżona.

Natomiast okres najmu wynoszący 22 dni również okazał się zasadny w okolicznościach sprawy.

Czas najmu pojazdu zstępczego na który składa się proces prowadzenia postępowania likwidacyjnego określony sumarycznie na 12 dni kalendarzowych oraz proces prowadzenia samej naprawy pojazdu - 10 dni kalendarzowych, sumarycznie daje 22 dni kalendarzowe uzasadnionego czasu najmu pojazdu zastępczego.

Mając powyższe na uwadze, roszczenie w zakresie kosztów najmu sformułowane w pozwie zasługiwało na uwzględnienie w całości tj. stanowiące różnicę kwoty wynikającej z faktury VAT przy uwzględnieniu 50% podatku – 4906 zł oraz wypłaconej dotychczas kwoty – 1962,40 zł co daje kwotę 2943,60 zł.

Natomiast uzasadniony w okolicznościach sprawy koszt naprawy uszkodzonego pojazdu wynosił 7.232,04 zł brutto VAT ( 5.879,71 zł netto). Biegły nadto podkreślił, iż biorąc pod uwagę wiek pojazdu na dzień szkody (ok. 12 lat), skuteczną naprawę pojazdu można było przeprowadzić z użyciem części oryginalnych z grupy O i (...), oraz zamienników o potwierdzonej jakości z grupy PC, PT w zakresie części prostych z tworzywa, takich jaki listwy ochronne, czy ozdobne, wykładziny zderzaków.

Co przy uwzględnieniu stawki 50% VAT daje kwotę 6555,87 zł. Mając na uwadze, iż pozwany do tej pory wypłacił tytułem kosztów naprawy kwotę 1925,82 zł na uwzględnienie tytułem kosztów naprawy zasługiwało roszczenie stanowiące różnicę ww. kwot tj. 4630,05 zł. (6555,87 zł – 1925,82 zł).

Sąd akceptuje jednoznaczną linię orzeczniczą Sądu Najwyższego, wskazującą, że naprawa pojazdu po kolizji jest okolicznością obojętną dla sprawy przeciwko ubezpieczycielowi, ponieważ sam obowiązek odszkodowawczy ubezpieczyciela pojawił się już z chwilą wyrządzenia poszkodowanemu szkody i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy samochodu i czy w ogóle zamierzał go naprawić (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 68/1, OSNC 2002/6/74). W uzasadnieniu uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2007 r., III CZP 150/06 (OSNC 2007/10/144) wyjaśniono problem powstania roszczenia odszkodowawczego, a tym samym szkody (uszczerbku majątkowego) - roszczenie odszkodowawcze w ramach ustawowego obowiązku ubezpieczenia komunikacyjnego OC powstaje już z chwilą wyrządzenia szkody tj., właśnie w chwili nastąpienia wypadku komunikacyjnego i pojawienia się dalszych przesłanek odpowiedzialności sprawcy na podstawie art. 436 k.c.

Obowiązek naprawienia szkody nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy samochodu i czy w ogóle zamierzał dokonać takiej naprawy w przyszłości. Należy zatem wyraźnie odróżnić sam moment powstania szkody i roszczenia o jej naprawienie od daty ewentualnego naprawienia rzeczy (samochodu), bowiem dla powstania odpowiedzialności ubezpieczyciela istotne znaczenie ma sam fakt powstania szkody, a nie fakt naprawienia samochodu (sekwencja zdarzeń: wypadek komunikacyjny i uszkodzenie pojazdu, powstanie szkody w majątku poszkodowanego, powstanie roszczenie odszkodowawczego, inne zdarzenia, w tym m.in. naprawienie samodzielne samochodu przez poszkodowanego i poniesienie wydatków). W innej, istotnej dla danej problematyki odszkodowawczej, uchwale Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17 stwierdzono w jej uzasadnieniu, że koszty naprawy pojazdu uszkodzonego „zgodnie z utrwalonym już orzecznictwem mogą być dochodzone jeszcze przed ich poniesieniem”, a roszczenie takie służy do „wyeliminowania już istniejącej szkody”. Sąd Najwyższy w sprawie II CNP 32/17 powołując się na ww. orzecznictwo wskazał dodatkowo, że skoro powstanie szkody (uszczerbku majątkowego) powoda należy łączyć już z chwilą uszkodzenia pojazdu (bo wtedy następuje już uszczerbek w majątku powoda rozumianym en bloc i wtedy już powstaje roszczenie o naprawienie szkody, zgodnie z koncepcją dyferencjacyjną), to oczywiście, nie mają tu już znaczenia późniejsze zdarzenia, m.in w postaci sprzedaży uszkodzonego lub już naprawionego samochodu.

Za takim ujęciem obowiązku odszkodowawczego – niezależnego od naprawy pojazdu wypowiedział się też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 kwietnia 2018 r. w sprawie II CNP 43/17. Co istotne w stanie faktycznym będącym przedmiotem analizy Sądu Najwyższego Sąd Rejonowy zasądził dochodzoną kwotę na podstawie hipotetycznego ustalenia kosztów naprawy pojazdu, a następnie Sąd Okręgowy zmienił ten wyrok i powództwo oddalił uznając, że hipotetyczne ustalenia tracą na aktualności, gdy poszkodowany naprawi szkodę. Skoro bowiem odszkodowanie ma pokryć istniejący po stronie poszkodowanego uszczerbek, to gdy doszło do naprawy uszkodzonego pojazdu, obowiązek odszkodowawczy ubezpieczyciela obejmuje wyłącznie faktycznie poniesione i wykazane wydatki, które doprowadziły uszkodzony samochód do stanu sprzed wystąpienia szkody - powódka nie wykazała jednak wysokości wydatków, jakie poniosła na te cele, co sprawiło, że Sąd Okręgowy oddalił powództwo. Sąd Najwyższy stwierdził, że zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie jest niezgodny z prawem. Sąd Najwyższy podkreślił, że z art. 822 § 1 k.c. wynika, że obowiązek ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej polega na zapłacie określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone przez ubezpieczonego osobom trzecim, a więc na spełnieniu świadczenia pieniężnego. W judykaturze przyjmuje się (por.m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 20 lutego 2002 r., V CKN 903/00, OSNC 2003, Nr 1, poz. 15; postanowienie Sądu Najwyższego z 12 stycznia 2006 r., III CZP 76/05, nie publ., uchwałę Sądu Najwyższego z 17 maja 2007 r., III CZP 150/06, OSNC 2007, Nr 10, poz. 144), że poszkodowany może, według swojego wyboru, żądać od ubezpieczyciela zapłaty kosztów hipotetycznej restytucji albo zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej ustalonej zgodnie z metodą różnicy.

Przepis art. 822 § 1 k.c. modyfikuje normę wynikającą z art. 363 § 1 k.c. bowiem jedynie tylko w ten sposób, że roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego przekształca w roszczenie o zapłatę kosztów restytucji. Powstanie roszczenia w stosunku do ubezpieczyciela o zapłacenie odszkodowania, a tym samym jego zakres odszkodowania, nie zależą od tego, czy poszkodowany dokonał restytucji i czy w ogóle ma taki zamiar (por. wyroki Sądu Najwyższego z 27 czerwca 1988 r., I CR 151/88, nieopubl., i z 16 maja 2002 r., V CKN 1273/00, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z 12 stycznia 2006 r., III CZP 76/05, nieopubl.). Nadto zostało uwypuklone, że poszkodowany nie może żądać zapłaty kosztów (hipotetycznej) restytucji tylko w sytuacji, w której przywrócenie stanu poprzedniego byłoby niemożliwe albo też pociągało za sobą nadmierne trudności lub koszty (por. wyrok Sądu Najwyższego z 20 lutego 2002 r., V CKN 903/00, OSNC 2003, Nr 1, poz. 15; postanowienie Sądu Najwyższego z 12 stycznia 2006 r., III CZP 76/05, nieopubl.) i w takim przypadku może żądać wyrównania tego uszczerbku w jego majątku, który odpowiada wartości rzeczy zniszczonej wskutek działania sprawcy szkody. Ocena, czy koszty restytucji są nadmierne zależy od okoliczności sprawy. Na gruncie spraw dotyczących naprawy pojazdów mechanicznych ugruntowała się praktyka zakładająca, że koszt naprawy nie jest nadmierny dopóty, dopóki nie przewyższa wartości pojazdu sprzed wypadku (por. wyrok Sądu Najwyższego z 20 lutego 2002 r., V CKN 903/00, OSNC 2003, Nr 1, poz. 15; postanowienie Sądu Najwyższego z 12 stycznia 2006 r., III CZP 76/05, nieopubl.). Sąd Najwyższy też zauważył, że Skoro w świetle powołanych wyżej art. 363 § 1 i art. 822 § 1 k.c. za koszty restytucji samochodu do stanu sprzed wypadku należało uznać - nieprzekraczające jednak wartości samochodu - wydatki, jakie powódka miała ponieść w celu przywrócenia jego stanu sprzed wypadku, to na ich podstawie należało określić należne jej odszkodowanie, niezależnie od tego, czy działania powódki podjęte z zamiarem osiągnięcie tego rezultatu były udane, czy nieudane.

Podobne stanowisko zostało wyrażone w kolejnym wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2018 r. w sprawie II CNP 41/17.

Wreszcie za zwieńczenie wskazanej linii orzeczniczej należy uznać postanowienie Sądu Najwyższego wydane w dniu 7 grudnia 2018 r. w sprawie III CZP 51/18, gdzie odmówił podjęcia uchwały na pytanie „Czy w przypadku wyrządzenia szkody w pojeździe mechanicznym, stanowiącej szkodę częściową, w przypadku, gdy przed ustaleniem wysokości odszkodowania dojdzie do naprawy pojazdu przywracającej ten pojazd do stanu sprzed powstania szkody, odszkodowanie należne poszkodowanemu w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego ograniczone jest do równowartości wydatków faktycznie poniesionych celem naprawy pojazdu, czy też powinno być ustalone jako równowartość hipotetycznie określonych kosztów przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego?”. Sąd Najwyższy stwierdził, że odpowiedź na tak sformułowane pytanie jest oczywista, gdyż w orzecznictwie Sądu Najwyższego wielokrotnie wskazywano, iż roszczenie z tytułu kosztów naprawy może być dochodzone niezależnie od tego, czy naprawa jest dokonana. Przyjęto również, że odpowiada ono zawsze niezbędnym i ekonomicznie uzasadnionym kosztom naprawy, a naprawa, która została dokonana przed uzyskaniem świadczenia nie ma istotnego znaczenia. Sąd Najwyższy podkreślił, że obowiązek odszkodowawczy pojawia się z chwilą powstania szkody, a określenie wysokości szkody, czy to na podstawie opinii biegłego, czy też rachunków, stanowi tylko sposób kalkulacji szkody. Wcześniejsza naprawa pojazdu przez poszkodowanego, czy też przywrócenie podstawowych funkcji pojazdu nie powoduje zwolnienia ubezpieczyciela z odpowiedzialności.

Sąd Okręgowy w Szczecinie odwołując się do wcześniejszych wypowiedzi judykatury mimo to zadawał kolejne pytania prawne o identycznej treści Czy w przypadku wyrządzenia szkody w pojeździe mechanicznym, stanowiącej szkodę częściową, w sytuacji, gdy przed ustaleniem wysokości odszkodowania dojdzie do naprawy pojazdu przywracającej ten pojazd do stanu sprzed powstania szkody, odszkodowanie należne poszkodowanemu w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego ograniczone jest do równowartości wydatków faktycznie poniesionych celem naprawy pojazdu, czy też powinno być ustalone jako równowartość hipotetycznie określonych kosztów przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego? (III CZP 72/18, III CZP 73/18, III CZP 74/18, III CZP 91/18) i za każdym razem Sąd Najwyższy odmawiał podjęcia uchwały, wskazując że kwestia ta jest odpowiednio ukształtowana ww. orzecznictwem. W szczególności w postanowieniu z dnia 7 grudnia 2018 r. w sprawie III CZP 72/18 Sąd Najwyższy wskazał, że: zagadnienie prawne przedstawione przez Sąd Okręgowy nie cechuje się wymaganą doniosłością, a dostrzegane przez ten sąd rozbieżności w orzecznictwie są skutkiem równorzędnego traktowania orzeczeń wydawanych w znacznym odstępie czasowym. Tymczasem sposób określania rozmiaru odszkodowania wypłacanego poszkodowanemu przez ubezpieczyciela w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy jest wynikiem długotrwałego procesu wykładni. Ze względu na masowość szkód komunikacyjnych problemy związane z zasadami szacowania odszkodowań w tego rodzaju szkodach szczególnie często były przedmiotem wątpliwości, już to z uwagi na trudności wynikające z zachowania spójności pomiędzy jedynie pieniężnym charakterem odpowiedzialności ubezpieczyciela i uprawnieniem poszkodowanego do wyboru między restytucją stanu poprzedniego a odszkodowaniem w pieniądzu, jakie przyznaje poszkodowanemu art. 363 § 1 k.c., już to z powodu konieczności uwzględnienia różnorodnych konfiguracji okoliczności faktycznych, jakie współwystępowały w okresie pomiędzy powstaniem szkody a rozstrzygnięciem sporu z ubezpieczycielem o wysokość odszkodowania. Rozbieżne w wielu kwestiach orzecznictwo (którego niektóre przykłady z różnych okresów przywołuje również Sąd Okręgowy) z czasem - przy wykorzystaniu obowiązku podejmowania działań ujednolicających orzecznictwo przez Sąd Najwyższy i przy aktywnym udziale Rzecznika Praw Ubezpieczonych - zostało uporządkowane w wyniku wypracowania rozwiązań zapewniających możliwie jednolite traktowanie poszkodowanych, opartych na założeniu, że poszkodowany, korzystający z możliwości dochodzenia odszkodowania ubezpieczeniowego od ubezpieczyciela sprawcy nie może być pozbawiony prawa wyboru sposobu naprawienia poniesionej szkody, oraz że zdarzenia późniejsze, które wystąpią już po powstaniu szkody i mieszczą się w granicach właścicielskich decyzji poszkodowanego, nie powinny wpływać negatywnie na jego prawo do odszkodowania ani rzutować zasadniczo na wysokość ani sposób ustalenia odszkodowania.. Reguły te, ukształtowane nie tylko w orzeczeniach zwykłych, ale także w uchwałach podejmowanych w składach powiększonych, doprowadziły do na tyle utrwalonego kierunku wykładni, że próby odejścia od niej przez niektóre sądy, z powołaniem się na argumenty już we wcześniejszych orzeczeniach zweryfikowane i ocenione z uwzględnieniem celów i zasad odpowiedzialności odszkodowawczej w zakresie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, zostały zakwestionowane przez strony tych postępowań w drodze skarg o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku i skargi te zostały uwzględnione (por. wyroki Sadu Najwyższego z dnia 8 marca 2018 r., II CNP 32/17, z dnia 12 kwietnia 2018 r., II CNP 41/17 i 43/17 - dostępne na stronie internetowej Sądu Najwyższego). W ich uzasadnieniach zamieszczono zestawienie zasadniczych orzeczeń, które ukształtowały wiążące obecnie rozumienie art. 363 § 1 k.c. w zw. z art. 822 § 1 k.c.

Wreszcie podobne stanowisko zajął też Sąd Najwyższy w postanowieniu w sprawie III CZP 102/18.

Rolą Sadu jest ustalenie kwoty pozwalającej na przywrócenie samochodu do stanu sprzed kolizji.

Na podstawie art. 235(2) § 1 pkt 5 kpc pominięto dowód o zobowiązanie A. B. do złożenia dokumentacji oraz dowód o przeprowadzenie uzupełniającej opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej na okoliczność jak w piśmie z dnia 28 kwietnia 2025 r. W kontekście ww. stanowiska co do sposobu ustalenia wysokości odszkodowania dowody te zmierzałyby jedynie do przedłużenia postępowania. Nie zmieniłyby stanowiska Sądu Rejonowego. Podobnie na podstawie art. 235(2) § 1 pkt 4 i 5 kpc pominięto dowód z oględzin samochodu oraz o zobowiązanie warsztatu naprawczego do przedstawienia dokumentacji. W kontekście ww. stanowiska co do sposobu ustalenia wysokości odszkodowania dowody te zmierzałyby jedynie do przedłużenia postępowania. Ponadto po zeznaniach świadka A. B. strona powodowa nie naprowadziła innych dowód umożliwiających przeprowadzenie tych dowodów.

Podsumowując, w pkt I wyroku należało zasądzić od pozwanego łączną kwotę 7573,62 zł, na którą składają się kwoty 2943,60 zł tytułem dalszego odszkodowania stanowiącego koszt najmu pojazdu zastępczego oraz 4633,02 zł tytułem uzasadnionego w okolicznościach sprawy kosztu naprawy.

W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu o czym orzeczono w pkt II wyroku.

Podstawą prawną orzeczenia o odsetkach od kwot zasądzonych w pkt I stanowią normy zawarte w art. 481 § 1 k.c. i w art. 817 § 1 k.c. Zgodnie z normą zawartą w art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu o czym orzeczono w pkt II wyroku.

Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji (art. 108 § 1 k.p.c.). Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu stanowił art. 98 k.p.c. zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Powódka wygrała sprawę w 92 %. Poniosła ona koszty na poziomie 2867,64zł na które składa się 500 zł opłaty od pozwu, 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, 1800 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego - § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie, a także 800 zł tytułem wynagrodzenia biegłego, co daje łączną kwotę 3117 zł, z czego 92 % daje kwotę 2867,64 zł.

Pozwany poniósł koszty na poziomie 208 zł, na które składały się kwoty 1800 zł wynagrodzenia zawodowego pełnomocnika, zgodnie z § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz koszt wynagrodzenia biegłego w łącznej kwocie 800 zł, co daje kwotę łączną 2600 zł, z czego 8% daje kwotę 208 zł.

Po skompensowaniu ww. kwot, tytułem kosztów procesu na rzecz powódki należało zasądzić kwotę 2659,64 zł (2867,64 zł- 208 zł), w pkt III wyroku.

W punkcie IV i V Sąd nakazał pobrać nakazał pobrać od stron na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie nieuiszczone koszty sądowe- brakującą część wynagrodzenia biegłego mając na uwadze wynik sprawy. Koszt pracy biegłego wyniósł łącznie 1703,55 zł i do kwoty 1600 zł został pokryty z zaliczek stron w równych wysokościach po 800 zł, tym samym należało pobrać od pozwanego kwotę stanowiącą 92 % z kwoty 103,55 zł, co daje kwotę 95,27 zł, zaś od strony powodowej 8% ww. kwoty, co daje kwotę 8,28 zł.

W tym stanie rzeczy orzeczono jak w sentencji.

SSR Andrzej Muzyka

XI GC 35/24, 27 maja 2025 r.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

(...)

(...)