Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 listopada 2017 roku

Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie X Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSR Grzegorz Urbanik
Protokolant:	st.sek. sąd. Katarzyna Kępa- Ojrzanowska

po rozpoznaniu w dniu 23 października 2017 r. w Szczecinie sprawy

z powództwa: C. D.'A. P. L. C. E. w B. C. (Republika Francuska)

przeciwko: 2 (...) spółce akcyjnej w K.

o zapłatę

  1. zasądza od pozwanej 2 (...) spółki akcyjnej w K. na rzecz powódki C. D.'A. P. L. C. E. w B. C. kwotę 70.583,77 zł (siedemdziesiąt tysięcy pięćset osiemdziesiąt trzy złote i siedemdziesiąt siedem groszy) wraz z ustawowymi odsetkami (od 1 stycznia 2016 r. z odsetkami za opóźnienie) od dnia 5 listopada 2015 r. do dnia zapłaty,

  2. zasądza od pozwanej na rzecz powódki koszty procesu w kwocie 10.730 zł (dziesięć tysięcy siedemset trzydzieści złotych), w tym kwotę 7.200 zł (siedem tysięcy dwieście złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt X GC 1204/17

UZASADNIENIE

Sprawa została rozpoznana w postępowaniu zwykłym

W dniu 25 lutego 2016 roku powódka C. D.'A. P. L. C. E. z siedzibą w B. C. (zwana dalej jako: ubezpieczyciel) wniosła do Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie przeciwko pozwanej 2x3 spółce akcyjnej z siedzibą w K. (zwana dalej jako: spółka 2x3, spólka) pozew o zapłatę kwoty 70.583,77 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 listopada 2015 roku oraz kosztami postępowania. Uzasadniając żądanie pozwu powódka wskazała, że na podstawie zawartej w dniu 16 kwietnia 2008 roku umowy ubezpieczenia kredytu kupieckiego zobowiązała się do ochrony ubezpieczeniowej należności przysługujących pozwanej z tytułu zawieranych transakcji handlowych na warunkach szczegółowo określonych w umowie ubezpieczenia oraz ogólnych warunkach ubezpieczeniach, natomiast pozwana zobowiązała się uiszczenia składki minimalnej w wysokości 32.000 zł za cały okres ubezpieczeniowy. Powódka wyjaśniła, że zgodnie z modułem płatności pozwana była zobowiązana do zgłaszania wszystkich obrotów realizowanych w ramach zakresu ochrony ubezpieczeniowej – obejmować miało okresy kwartalne. Powódka podała, że powódka poinformowała o obrotach w czterech zgłoszeniach – za IV kwartał 2014 roku, I, II oraz III kwartał 2015 roku – obroty łącznie wyniosły 46.628.990,18 zł, stąd spółka była zobowiązana zapłacić kwotę stanowiącą różnice pomiędzy zapłaconą składką minimalną a składką obliczoną na podstawie zgłoszonego obrotu, a więc kwotę 70.583,77 zł.

W dniu 27 kwietnia 2016 roku Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W złożonym sprzeciwie w którym przedmiotowy nakaz zapłaty został zaskarżony w całości, pozwana 2x3 spółka akcyjna z siedzibą w K. wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na swoją rzecz kosztów postepowania. W pierwszej kolejności pozwana podniosła zarzut niewłaściwości miejscowej wnosząc o przekazanie sprawy do Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie jako sądu właściwego. Pozwana potwierdziła zawarcie umowy ubezpieczenia kredytu kupieckiego, wskazując, iż w jej ramach systematycznie uiszczała na rzecz powódki składkę minimalną w łącznej wysokości 32.000 zł, płatną kwartalnie w kwocie 8.000 zł oraz składkę od obrotu zgłaszanego powódce również na kwartał, która zgodnie z ostatnim aneksem do umowy wynosiła 0,22 % od obrotu. Pozwana podniosła, że oprócz wyżej wymienionych świadczeń musiała uiszczać dodatkowe opłaty, w związku z czym zdecydowała się wypowiedzieć umowę, jednakże umowa ta nie przewidywała takiego uprawnienia ubezpieczającego, przysługiwało ono jedynie ubezpieczycielowi, co w ocenie pozwanej jest niezgodne z przepisami wówczas obowiązującej ustawy o działalności ubezpieczeniowej. Pozwana podniosła, że wobec zawyżenia składki i małej użyteczności umowy zdecydowała się rozwiązać umowy, zaś aby mieć pewność, iż umowa ulegnie rozwiązaniu zaniechała zapłaty jednej z rat składki, gdyż wygasła ochrona ubezpieczeniowa oraz skierowała do powódki pismo wypowiadając umowę ubezpieczenia. Wyjaśniła, że część składki w kwocie 8.000 zł została przez pozwaną uregulowana zgodnie z wydanym w sprawie nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym, po zakończeniu umowy ubezpieczenia. Pozwana podniosła, że naliczona przez powódkę składka jest nienależna, gdyż narusza ona zasadę ekwiwalentności, albowiem abstrahuje od zakresu świadczeń udzielonych przez powódkę pozwanej przy jednoczesnym obciążeniu pozwanej niemalże wszystkimi kosztami prowadzonej przez powódkę działalności w ramach udzielanej ochrony ubezpieczeniowej. Pozwana podniosła, że produkt zaoferowany przez powódkę został skonstruowany w sposób sprzeczny z istotą i celem umowy ubezpieczenia, albowiem pozwana jako ubezpieczający została obciążona kosztami nieadekwatnymi do poziomu faktycznie udzielonej ochrony ubezpieczeniowej. Pozwana podniosła, że „składka od obrotu” w istocie nie jest składką, gdyż w momencie ustalenia jej wysokości, ubezpieczyciel ma już wiedzę o wielkości ryzyka a więc o zakresie ochrony jakiej udzielił w danym okresie. W ocenie pozwanej postanowienia umowy przewidujące naliczenie składki po okresie ochrony i niezależnie od wysokości faktycznego ryzyka ubezpieczeniowego, są sprzeczne z definicją składki, przepisami prawa, a tym samym roszczenie tego rodzaju nie powinno korzystać z ochrony zgodnie z przepisem art. 5 k.c. Niezależnie od powyższego, pozwana podniosła, że składka naliczona została w sposób niezgodny z postanowieniami umowy, zapisami OWU oraz przepisami prawa, gdyż zakładowi ubezpieczeń nie należy się składka za okres, w którym ochrona ubezpieczeniowa nie była świadczona. W tym przypadku powódka nie może domagać się składki od obrotu za ostatni kwartał obowiązywania umowy.

Postanowieniem z dnia 30 stycznia 2017 roku Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie uznał się za niewłaściwy i przekazał sprawę do Sądu Rejowego S. – Centrum w S..

W piśmie z dnia 2 lutego 2017 roku (k. 138 - 141) powódka odnosząc się do zarzutu braku ekwiwalentności podniosła, iż umowa ubezpieczenia charakteryzuje się tym, iż w zamian za uiszczoną składkę ubezpieczyciel przyjmuje na siebie ryzyko ewentualnej niewypłacalności kontrahentów ubezpieczonego, zdarzenie takie nie musi jednak wystąpić. Powódka podniosła, że obliczanie składki w oparciu o przedkładane przez ubezpieczonego obroty jest jedynym obiektywnym sposobem obliczenia wartości ponoszonego ryzyka przez ubezpieczyciela, nie jest ona składką dodatkową, a jedynie uzupełnieniem składki minimalnej. Wskazała, że wynosiła ona 0,22 % wartości obrotu, stąd nie można uznać, iż koszty ubezpieczenia są rażąco zawyżone. Zwróciła uwagę, iż w momencie podpisywania umowy pozwana miała świadomość obowiązującego cennika oraz terminów wypowiedzenia. Powódka wyjaśniła, iż fakt, że strony umowy umówiły się, iż ubezpieczony będzie przekazywał informacje o obrotach kwartalnie, nie oznacza, że również składka wyrównująca będzie opłacana kwartalnie.

W piśmie z dnia 19 czerwca 2017 roku (k. 165 – 170) pozwana podtrzymała swoje stanowisko w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 18 kwietnia 2008 roku 2x3 spólka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. (obecnie: 2x3 spólka akcyjna z siedzibą w K.) złożyła wniosek o zawarcie umowy ubezpieczenia na warunkach wskazanych we wniosku oraz zgodnie z Ogólnymi Warunkami Ubezpieczenia obowiązującymi w dniu zawarcia umowy ubezpieczenia. Zgodnie z wnioskiem przedmiotem działalności polegający ochronie ubezpieczeniowej miała być sprzedaż środków komunikacji wizualnej. Stawka minimalna wynosić miała 32.000 zł, zaś opłata dodatkowa ustalona miała być zgodnie z Modułem F53.03. Umowa miała wejść w życie w dniu 1 kwietnia 2008 roku i obowiązywać do dnia 30 września 2009 roku, przy czym miała ona ulec przedłużeniu na kolejny okres ubezpieczeniowy wynoszący 18 miesięcy, chyba, że jedna ze stron zawiadomi na piśmie drugą stronę, najpóźniej 2 miesiące przed upływem okresu ubezpieczeniowego o wypowiedzeniu umowy z upływem okresu ubezpieczeniowego. W module oznaczonym jako F3.05 ujęta została składka od obrotu zgłaszanego kwartalnie, gdzie okres deklaracji ustalony został do ostatniego miesiąca następującego po okresie raportowym, okres raportowy wynosił każde 6 miesięcy okresu ubezpieczeniowego, raty natomiast miały być kwartalne.

Dowód:

−

wniosek 25-31.

W dniu 27 maja 2008 roku 2x3 spólka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. zawarła z C. Austria K. A. umowę ubezpieczenia, na mocy której ubezpieczyciel objął ochroną ubezpieczeniową należności przysługujące ubezpieczającemu z tytułu sprzedaży środków komunikacji wizualnej i realizowanej do krajów wymienionych w pkt 1.2 postanowień umowy. Integralną część umowy stanowiły Ogólne Warunki Ubezpieczenia z dnia 1 stycznia 2008 roku, których częścią były moduły oraz deklaracja złożona przez ubezpieczającego.

Składka minimalna za okres ubezpieczenia ustalona została na kwotę 32.000 zł. Opłaty dodatkowe zgodnie z modułem F53.03 obejmowały opłaty za wykonanie analizy finansowej oraz opłaty z tytułu dochodzenia należności. Okres ubezpieczenia określono na 18 miesięcy od dnia 1 kwietnia 2008 roku do dnia 30 września 2009 roku, przy czym miała ona ulec przedłużeniu na kolejny okres ubezpieczeniowy wynoszący 18 miesięcy, chyba, że jedna ze stron zawiadomi na piśmie drugą stronę, najpóźniej 2 miesiące przed upływem okresu ubezpieczeniowego o wypowiedzeniu umowy z upływem okresu ubezpieczeniowego.

W module płatności F.3.05 stanowiącym o składce od obrotu wskazano, iż ubezpieczający zobowiązany jest do zapłaty na rzecz ubezpieczyciela należnej za dany okres ubezpieczeniowy składki obliczanej jako iloczyn stawki określonej w umowie ubezpieczenia oraz całkowitej wartości sprzedaży realizowanej w ramach określonego w umowie zakresu ochrony ubezpieczeniowej. Należna za dany okres ubezpieczeniowy składka nie mogła być niższa od określonej w Umowie składki minimalnej. W pkt 1 modułu wskazano także, iż ubezpieczający był zobowiązany do zgłaszania wszystkich obrotów realizowanych w ramach określonego w niniejszej umowie zakresu ochrony ubezpieczeniowej z uwzględnieniem podatku VAT, jeśli podatek ten jest objęty ochroną ubezpieczeniową. Zgłoszenie obrotów powinno obejmować okres raportowy wskazany w umowie i być przekazywane najpóźniej z upływem okresu deklaracji liczonym po okresie raportowym, którego ono dotyczy. Zgodnie z pkt 1.3 modułu ubezpieczający był zobowiązany zgłosić obroty zrealizowane w ostatnim okresie raportowym, także w przypadku nie przedłużenia umowy ubezpieczenia. Zgodnie z pkt 2.1 składka minimalna miała być płatna w ratach lub w postaci depozytu. Pierwsza rata/depozyt była płatna/y przez ubezpieczającego przy zawarciu niniejszej umowy. Natomiast zgodnie z pkt 2.2 po otrzymaniu ostatniego zgłoszenia obrotów za dany okres ubezpieczeniowy, ubezpieczający był zobowiązany zapłacić kwotę stanowiącą różnicę pomiędzy zapłaconą składką minimalną a składką obliczoną na podstawie zgłoszonego obrotu. Kwoty przysługujące ubezpieczycielowi są płacone przez ubezpieczającego w terminach wskazanych na rachunkach wystawianych przez ubezpieczyciela. Wszystkie kwoty określone w umowie odnoszące się do składki, są kwotami netto - przed dodaniem podatku VAT, o ile ma ona zastosowanie (pkt 2.3 modułu).

Dowód:

−

umowa k. 32-51, 65-67,

−

zeznania świadka A. S. (1) k. 180-181.

W Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia polisy G. wskazano, iż na ich podstawie C. Austria K. (...) Oddział w Polsce zawiera umowy ubezpieczenia bezspornych należności z tytułu sprzedaży towarów lub usług, jeżeli dostawa lub wysyłka towaru albo usługa zostały wykonane w okresie ubezpieczeniowym, a faktury z tego tytułu zostały wystawione maksymalnym okresie fakturowania.

Zgodnie z pkt 9.1 OWU jeżeli w umowie ubezpieczenia ustalono, że ubezpieczający będzie opłacał składkę w ratach, a ubezpieczający nie zapłacił w terminie kolejnej raty składki w całości lub części, oddział wezwie ubezpieczającego na piśmie do zapłaty zaległej raty składki, w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisemnego wezwania do zapłaty, z jednoczesnym zagrożeniem, że brak zapłaty zaległej raty składki w tym terminie spowoduje ustanie odpowiedzialności oddziału. Jeżeli ubezpieczający nie zapłacić zaległej składki w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisemnego wezwania do zapłaty, odpowiedzialność oddziału z upływem tego terminu ustaje. W takim przypadku oddział ma prawo do wypowiedzenia umowy ubezpieczenia ze skutkiem natychmiastowym.

Dowód:

−

OWU k. 21-24.

W dniu 22 grudnia 2008 roku strony zawarły aneks do umowy ubezpieczenia z dnia 27 maja 2008 roku dotyczący zmiany oznaczenia ubezpieczającego w związku z przekształceniem się 2x3 spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. w 2x3 spółkę akcyjną z siedzibą w K..

W dniu 10 lutego 2009 roku strony zawarły aneks nr (...) dotyczący zmiany brzmienia pkt 1.2 ppkt 2 postanowień szczegółowych umowy ubezpieczenia.

W dniu 15 października 2009 roku strony zawarły aneks nr (...) do umowy. Zgodnie z § 1 ubezpieczający wycofuje swoje oświadczenie z dnia 26 czerwca 2009 roku o braku kontynuowania umowy, na co ubezpieczyciel wyraża zgodę. Umowa ubezpieczenia z dnia 27 lutego 2008 roku ulega przedłużeniu na 12 miesięczny okres ubezpieczeniowy w związku z czym pkt 8 postanowień szczegółowych umowy otrzymał brzmienie: okres ubezpieczeniowy określa się na 12 miesięcy – 1 października 2009 roku do 30 września 2010 roku. Umowa ulega kolejnym przedłużeniom na okresy ubezpieczeniowe wynoszące 12 miesięcy, chyba, że jedna ze stron zawiadomi na piśmie drugą stronę, najpóźniej 2 miesiące przed upływem okresu ubezpieczeniowego o wypowiedzeniu umowy z upływem okresu ubezpieczeniowego.

Zgodnie z § 2 aneksu zmianie podlegał pkt 1.2 postanowień szczegółowych umowy ubezpieczenia, w ten sposób, iż stawka składki ubezpieczeniowej wynosić miała 0,22 % od obrotu.

Zgodnie z § 7 aneksu zmianie ulega treść modułu „składka od obrotu” oznaczone jako F3.05, którego nowa treść stanowi załącznik do aneksu z zastrzeżeniem postanowień punktu 10.2 postanowień szczegółowych umowy ubezpieczenia dotyczących zmiany brzmienia punktu 1.2 tego modułu. W konsekwencji Moduł „składka od obrotu” przewidywał okres deklaracji do ostatniego dnia miesiąca następującego po okresie raportowym, który obejmować miał każde 3 miesiące okresu ubezpieczeniowego, przy kwartalnej racie.

Dowód:

−

aneksy k. 52-64.

Spółka 2 x 3 zawnioskowała o przyznanie w ramach umowy ubezpieczenia limitów kredytowych odnośnie obrotów w łącznej kwocie 14.668.000 zł. Ostatecznie ubezpieczyciel objął ochroną ubezpieczeniową obroty na kwotę 11.731.000 zł.

Dowód:

−

zestawienie transakcji k. 142-147.

W ramach umowy ubezpieczenia istniał obowiązek informowania ubezpieczyciela o kliencie przed zawarciem umowy z kontrahentem. Po zgłoszeniu klienta ubezpieczycielowi spółka otrzymywała informacje o limicie ubezpieczenia.

Dowód:

−

przesłuchanie przedstawiciela pozwanej A. K. k. 181-182.

W 2014 roku A. K. – przedstawiciel spółki 2 x 3 przy analizie budżetu spółki stwierdziła, że budżet przeznaczony na należności związane z umową ubezpieczenia przekracza budżet założony. W związku z tym dokonała analizy łącznej strony umowy oraz rynku, w tym przeprowadziła rozmowy z firmami konkurencyjnymi. W konsekwencji czego ustaliła, że warunki umowy są dla spółki niekorzystne. Po zasięgnięciu opinii co do możliwości rozwiązania umowy ustaliła, że należy poinformować o tym ubezpieczyciela oraz zaprzestać płacenia składek. Z tych też przyczyn rata składki płatna w czerwcu 2015 roku nie została uregulowana.

Dowód:

−

przesłuchanie przedstawiciela pozwanej A. K. k. 181-182.

W czasie kiedy umowy ubezpieczenia była zawierana, była ona w ocenie spółki 2x3 rynkowa. Obroty spółki w kolejnych latach rosły. Spółka zaczęła podejmować czynności celem rozwiązania umowy, jednak nie dochowała ustalonego w umowie terminu wypowiedzenia, stąd uległa ona przedłużeniu.

Dowód:

−

przesłuchanie przedstawiciela pozwanej A. K. k. 181-182.

W piśmie z dnia 29 czerwca 2015 roku spólka 2x3 oświadczyła, że wypowiada umowę ubezpieczenia z upływem okresu ubezpieczeniowego – z dniem 30 września 2015 roku. Pismo to zostało odebrane przez ubezpieczyciela w dniu 1 lipca 2015 roku.

W odpowiedzi na pismo spółki 2x3 dotyczące zapowiedzi zaprzestania płacenia rat składki minimalnej w piśmie z dnia 10 sierpnia 2015 roku ubezpieczyciel wyjaśnił, że zapłata rat zgodnie z harmonogramem płatności stanowi obowiązek ubezpieczającego wynikający z zapisów umowy ubezpieczenia, a nadto wezwał do uregulowania raty składki minimalnej w kwocie
8.000 zł.

Dowód:

−

korespondencja k. 103-107,

−

zeznania świadka A. S. (2) k. 180.

Wiadomością mailową z dnia 21 sierpnia 2015 roku ubezpieczyciel potwierdził przyjęcie zlecenia na windykacje należności od wskazanego podmiotu. W wiadomości mailowej z dnia 24 sierpnia 2015 roku spólka 2x3 poinformowała, że z uwagi na otrzymanie zaległej płatności prosi o anulowanie zlecenia na windykacje.

Dowód:

−

korespondencja k. 117-118.

W wiadomości mailowej z dnia 7 października 2015 roku ubezpieczyciel zwrócił spółce 2x3 uwagę, iż za 8 dni minie termin na zgłoszenie deklaracji obrotu. W odpowiedzi, w wiadomości z dnia 15 października 2015 roku spólka 2x3 przesłała zestawienie obrotów za III kwartał.

Dowód:

−

korespondencja k. 118-121.

Pismem z dnia 21 października 2015 roku ubezpieczyciel poinformował spółkę 2x3, że rozliczenie składki ustalonej w polisie stanowiącej różnice pomiędzy składką obliczoną a składką obliczoną na podstawie zgłoszonego obrotu za cały okres ubezpieczeniowy określony jako 1 października 2014 roku do 30 września 2015 roku wynosi 70.583,77 zł. Nadto poinformowała, że płatności składki należy dokonać do dnia 4 listopada 2015 roku.

Dowód:

−

informacja o zaległości k. 72.

2x3 spólka akcyjna z siedzibą w K. w ramach umowy ubezpieczenia złożyła następujące zgłoszenia obrotów:

- w dniu 12 stycznia 2015 roku za okres od 1 października 2014 roku do 31 grudnia 2014 roku wykazując obroty od dłużników w Polsce oraz w pozostałych krajach na łączną kwotę 13.645.738,32 zł,

- w dniu 10 kwietnia 2015 roku za okres od 1 stycznia 2015 roku do 31 marca 2015 roku wykazując obroty od dłużników w Polsce oraz w pozostałych krajach na łączną kwotę 10.228.642,22 zł,

- w dniu 2 lipca 2015 roku za okres od dnia 1 kwietnia 2015 roku do 30 czerwca 2015 roku wykazując obroty od dłużników w Polsce oraz w pozostałych krajach na łączną kwotę 10.443.364,35 zł,

- w dniu 15 października 2015 roku za okres od dnia 1 lipca 2015 roku do 30 września 2015 roku wykazując obroty od dłużników w Polsce oraz w pozostałych krajach na łączną kwotę 12.311.251,29 zł.

Dowód:

−

zgłoszenia dotyczące obrotów k. 68-71, 122-125.

Pismem z dnia 11 stycznia 2016 roku ubezpieczyciel wezwał spółkę 2x3 do natychmiastowej zapłaty zadłużenia w kwocie 70.583,77 zł.

Dowód:

−

wezwanie do zapłaty k. 73-74.

W piśmie z dnia 14 marca 2016 roku spólka 2x3 poinformowała, że należność główna w kwocie 8.000 zł zasądzona nakazem zapłaty wydanym przez Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 16 lutego 2016 roku została zapłacona na rzecz powoda - C. D.'A. P. L. C. E. z siedzibą w B. C. w dniu 3 marca 2016 roku.

Dowód:

−

korespondencja k. 115-116.

W ramach umowy ubezpieczenia w okresie od 2 stycznia 2013 roku do 3 marca 2016 roku spółka 2x3 dokonywała na rzecz ubezpieczyciela płatności należności z niej wynikających w tym rat składki minimalnej w wysokości 8.000 zł, a także regulowała inne opłaty, między innymi z tytułu zamówienia raportu handlowego, w różnych wysokościach - od kwoty 184,50 zł do kwoty 36.555,20 zł.

Dowód:

−

dowody wpłat k. 108-113.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione.

W rozpoznawanej sprawie powódka dochodziła zapłaty zaległej składki ubezpieczeniowej za cztery kwartały - IV kwartału 2014 roku oraz I, II oraz III kwartału 2015 roku obliczonej jako różnica pomiędzy składką od obrotu (102.583,77 zł), a uiszczoną składką minimalną (32.000 zł).

Podstawę prawną żądania pozwu stanowi więc art. 805 § 1 k.c. zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Bezsporny pozostawał fakt zawarcia pomiędzy stronami postępowania umowy ubezpieczenia kredytu kupieckiego na podstawie złożonego przez powódkę wniosku z dnia 16 kwietnia 2008 roku. W ramach umowy ustalona została składka minimalna – 32.000 zł, płatna kwartalnie w kwocie 8.000 zł. Zauważyć jednak należy, iż zgodnie z umową, w tym załącznikiem w postaci modułu płatności w istocie składka związana z udzieloną przez ubezpieczyciela ochroną ubezpieczeniową uzależniona była od zgłaszanego przez pozwaną obrotu i od momentu zawarcia aneksu nr (...) do umowy wynosiła 0,22 %. Po złożeniu odpowiednich, kwartalnych zgłoszeń obrotów przez pozwaną, była ona zobowiązana do uregulowania różnicy pomiędzy ustaloną stawką od obrotu, a uiszczoną stawką minimalną.

Biorąc pod uwagę zarzuty strony pozwanej zauważyć można, iż w istocie dotyczyły one trzech kwestii: braku ekwiwalentności świadczeń w związku z realizacją umowy, niezasadnego ustalenia składki od obrotu w sposób sprzeczny z istotą umowy ubezpieczenia oraz błędnego naliczania składek.

Odnosząc się do pierwszego i podstawowego zarzutu pozwanej podkreślić należy, że z samej istoty umowy ubezpieczenia wynika, iż świadczeniem ubezpieczyciela ma być przyjęcie na siebie ryzyka konieczności wypłaty określonych środków pieniężnych w przypadku ziszczenia się przewidzianego w umowie wypadku, zaś świadczeniem ubezpieczającego się jest uiszczenie składki. Bez znaczenia w tym zakresie pozostaje czy w okresie ochrony ubezpieczeniowej świadczonej przez ubezpieczyciela dojdzie do ziszczenia się wypadku, który spowodowuje wypłatę odszkodowania. W istocie bowiem celem zawarcia umowy ubezpieczenia jest objęcie określonych sytuacji ochroną ubezpieczeniową, samo zobowiązanie do wypłaty pewnych środków w przypadku wystąpienia określonych przesłanek, co pozwala na zabezpieczenie interesów ubezpieczonego. W okolicznościach niniejszej sprawy, zabezpieczenie prowadzonej przez spółkę działalności gospodarczej w związku z zagrożeniem zaległościami ze strony jej kontrahentów. W odniesieniu do zarzutu o braku ekwiwalentności świadczeń podkreślić należy, iż przedstawiciel pozwanej w trakcie przesłuchania wskazała, że na chwile zawierania umowy była ona dla spółka korzystna, ponieważ ryzyko gospodarcze zawierania umów było większe. Należy mieć na uwadze, iż strona pozwana zawarła z powódką umowę o określonej treści, która przewidywała w konkretny sposób ustaloną stawkę – uzależnioną od obrotów spółki, przy obowiązku regulowania stawki minimalnej kwartalnie oraz z możliwością zlecenia ubezpieczycielowi, dodatkowo innych usług takich jak windykacja należności czy też sporządzanie raportów finansowych, za które przewidziane były odrębne opłaty. Warunki te były pozwanej znane i zaakceptowała je, co więcej umowa, w związku z automatycznym przedłużaniem się z uwagi na brak pisemnej informacji ze strony jednego z podmiotów, obowiązywała od 2008 roku, aż do roku 2015. Wbrew twierdzeniom pozwanej, zgodnie z umową, każda z jej stron miała uprawnienie do zawiadomienia drugiej strony najpóźniej 2 miesiące przed upływem okresu ubezpieczeniowego o jej wypowiedzeniu z upływem tego okresu. Co więcej, w trakcie przesłuchania, przedstawiciel pozwanej przyznała, że jej przedłużenie wynikało z braku takiego działania pozwanej. Skoro pozwana twierdziła, że w związku ze zmianą jej sytuacji gospodarczej, zwiększeniem obrotów, umowa ubezpieczenia z ustaloną przez strony stawką stała się dla niej niekorzystna, mogła podjąć stosowne kroki celem jej rozwiązania, czego jednak, aż do czerwca 2015 roku nie uczyniła.

W odniesieniu do twierdzeń pozwanej co do zaprzestania uiszczania rat składki celem zapewnienia skutku w postaci rozwiązania umowy, podkreślić należy, iż w okolicznościach sprawy nie znajduje zastosowania przywołany przez stronę art. 814 § 2 k.c. (w brzmieniu obowiązującym w dniu zawarcia umowy), albowiem brak zapłaty nie dotyczył pierwszej raty składki. W tej sytuacji zastosowanie może znaleźć wyłącznie art. 814 § 3 k.c. zgodnie z którym w razie opłacania składki w ratach niezapłacenie w terminie kolejnej raty składki może powodować ustanie odpowiedzialności ubezpieczyciela tylko wtedy gdy skutek taki przewidywała umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia, a ubezpieczyciel po upływie terminu wezwał ubezpieczającego do zapłaty z zagrożeniem, że brak zapłaty w terminie 7 dni od otrzymania wezwania spowoduje ustanie odpowiedzialności. Powyższe znalazło odzwierciedlenie w pkt 9 ust. 1 OWU zgodnie z którym jeżeli w umowie ubezpieczenia ustalono, że ubezpieczający będzie opłacał składkę w ratach, a ubezpieczający nie zapłacił w terminie kolejnej raty składki w całości lub części, oddział wezwie ubezpieczającego na piśmie do zapłaty zaległej raty składki, w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisemnego wezwania do zapłaty, z jednoczesnym zagrożeniem, że brak zapłaty zaległej raty składki w tym terminie spowoduje ustanie odpowiedzialności oddziału. Jeżeli ubezpieczający nie zapłaci zaległej składki w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisemnego wezwania do zapłaty, odpowiedzialność oddziału z upływem tego terminu ustaje.

Podkreślenia wymaga, iż wprawdzie w początkowej części pisma z dnia 10 sierpnia 2015 roku powódka powołała się na postanowienia OWU, nadto wezwała pozwaną do zapłaty składki, jednakże wezwania tego nie opatrzyła zgodnym z przywołanym przepisem kodeksu cywilnego oraz postanowieniem OWU rygorem ustania odpowiedzialności. Dodatkowo wskazać należy, iż brak jest informacji o tym kiedy to pismo zostało pozwanej doręczone. Stąd brak podstaw do przyjęcia, iż w okolicznościach sprawy, ewentualny brak zapłaty przez pozwaną składki, spowodował, na podstawie przywołanego przepisu, ustanie odpowiedzialności ubezpieczyciela, a więc ustanie świadczenia przez niego ochrony ubezpieczeniowej.

Niezależnie od powyższego, podkreślenia wymaga, iż w istocie pozwana nie wyjaśniła, co do której raty składki zaniechała zapłaty, a nadto podniosła, że umowa wygasła z dniem 30 września 2015 roku (k. 90). Tymczasem w okolicznościach sprawy powódka dochodzi składki za IV kwartał 2014 oraz I, II i III kwartał 2015 roku, a więc właśnie za okres do dnia 30 września 2015 roku.

W odniesieniu do dalszych zarzutów pozwanej, podkreślenia wymaga, iż o braku ekwiwalentności świadczeń stron stosunku zobowiązaniowego – umowy ubezpieczenia w żadnym razie nie świadczy fakt konieczności ponoszenia przez pozwaną innych, dodatkowych opłat. Podkreślić bowiem należy, iż składka, jak wskazane zostało już to powyżej, związana była z udzieleniem przez ubezpieczyciela ochrony ubezpieczeniowej, zaś zgodnie z treścią umowy, za inne, dodatkowe usługi, stojące w oderwaniu od głównego przedmiotu świadczenia ubezpieczyciela – takie jak usługa windykacji czy też sporządzenia raportu, przewidziane były odrębne od składki opłaty, czego pozwana miała świadomość zawierając wskazaną umowę.

Przechodząc do dalszych rozważań merytorycznych, podkreślić należy, iż niezasadne okazały się również zarzuty pozwanej sprowadzające się do kwestionowania prawidłowości naliczenia składek. Jak już wyjaśnione zostało na wstępie rozważań, składka w ramach zawartej umowy, skonstruowana była w ten sposób, iż pozwana zobowiązana była do uiszczania składki minimalnej – 32.000 zł, kwartalnie po 8.000 zł, zaś po przedstawieniu odpowiednich zestawień obrotów obliczana miała być składka od obrotu, zgodnie z aneksem nr (...), stanowiąca 0,22 % tej wartości. Z przedłożonych przez powódkę zgłoszeń, wynika, iż w obroty pozwanej za IV kwartał 2014 r. oraz I, II i III kwartał 2015 r. wyniosły łącznie 46.628.990,18 zł, a więc składka wynosić powinna 102.583,77 zł. Stąd przy uwzględnieniu uiszczenia stawki minimalnej pozwana była obowiązana do dopłaty w kwocie 70.583,77 zł odnośnie 4 kwartałów. W tym miejscu wskazać należy, iż wprawdzie argument pozwanej o potrzebie naliczania składki w sposób kwartalny należy uznać za zasadny, jednakże ustalenie to w żaden sposób nie niweczy obowiązku zapłaty tej kwoty. W tym zakresie pozwana może upatrywać jedynie możliwość wystąpienia szkody spowodowanej koniecznością uiszczenia tej dopłaty jednorazowo, zamiast odnośnie każdego z kwartałów z osobna, w stosownym do tego czasie.

W ocenie Sądu za chybiony należy uznać zarzut pozwanej, iż naliczanie składki od obrotu jest sprzeczne z istotą umowy ubezpieczenia, nie wyczerpuje ona znaczenia tego rodzaju świadczenia w ramach tej umowy, a jej dochodzenie stanowi nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 k.c. Podkreślenia wymaga, iż zgodnie z art. 18 ustawy o działalności ubezpieczeniowej (obowiązującej w momencie zawierania umowy, w brzmieniu na ten moment) wysokość składek ubezpieczeniowych ustala zakład ubezpieczeń po dokonaniu oceny ryzyka ubezpieczeniowego (ust.1). Nadto składkę ubezpieczeniową ustala się w wysokości, która powinna co najmniej zapewnić wykonanie wszystkich zobowiązań z umowy ubezpieczenia i pokrycie kosztów wykonywania działalności ubezpieczeniowej zakładu ubezpieczeń (ust.2). Skoro więc, w ramach umowy ubezpieczenia, powódka przyjmowała na siebie ryzyko braku uregulowania zobowiązań przez kontrahentów powódki, racjonalnym i uzasadnionym było ustalenie składki w odniesieniu do obrotów spółki w wysokości 0,22 %, gdyż tego rodzaju składka wynikała z oceny ryzyka gospodarczego. Wysokość składki była zatem ustalona w umowie już na początku i wynosiła ona 0,22% kwoty obliczonej od obrotu. Jeszcze raz podkreślić należy, iż w trakcie przesłuchania przedstawiciel pozwanej przyznała, że na chwile zawierania umowy była ona korzystna, gdyż ryzyko gospodarcze zawierania umów było większe.

Na zakończenie rozważań zwrócić należy uwagę, iż subiektywne przeświadczenie danej strony stosunku zobowiązaniowego o jego nieopłacalności, czy też braku wymiernych korzyści z uwagi na zmianę sytuacji gospodarczej spółki przy jednoczesnym braku podejmowania działań celem doprowadzenia do jego wygaśnięcia, nie może w żaden sposób wpływać na obowiązek zapłaty należności wynikający z tej umowy. Niewątpliwie bowiem pozwana zawarła z powódką umowę na mocy której zobowiązała się do zapłaty składki ubezpieczeniowej uzależnionej od obrotów spółki w zamian za ochronę ubezpieczeniową, którą przecież powódka przez cały okres obowiązywania umowy świadczyła.

O odsetkach Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu na podstawie art. 481 § 1 k.c. mając na uwadze, iż powódka pismem z dnia 21 października 2015 roku poinformowała pozwaną o stanie zaległości wskazując, iż płatność składki powinna zostać dokonana do dnia 4 listopada 2015 roku.

W tym stanie rzeczy orzeczono jak w pkt 1 sentencji wyroku.

Sąd ustalił stan faktyczny w oparciu o treść przedłożonych do akt dowodów z dokumentów. Żadna ze stron nie kwestionowała ich prawdziwości, a i w ocenie Sądu nie budziły one żadnych wątpliwości. Sąd oparł się również na zeznaniach świadka A. S. (1) oraz przesłuchaniu przedstawiciela pozwanej A. K., nie znajdując podstaw by odmówić im wiary. Na rozprawie w dniu 23 października 2017 roku Sąd oddalił wniosek strony powodowej o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka K. Z., albowiem był on w świetle art. 207 § 6 k.p.c. i art. 217 § 2 k.p.c. spóźniony. Podkreślić należy, iż o przeprowadzenie tego rodzaju dowodu powódka wniosła dopiero w piśmie z dnia 20 września 2017 roku, dodatkowo zaznaczając, iż powinnien on zostać przeprowadzony w drodze pomocy prawnej w Sądzie Rejonowym dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie.

Na koniec rozważań wyjaśnić należy, że powódka jako przedsiębiorca zagraniczny prowadzi działalność gospodarczą na terenie Polski poprzez swój oddział. Ustawodawca polski realizując łączące Polskę zobowiązania międzynarodowe dopuszcza przedsiębiorców zagranicznych do prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 13 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej) i zgodnie z art. 85 i nast. tej ustawy pozwala im tworzyć oddziały z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wykonujące działalność wyłącznie w zakresie przedmiotu działalności przedsiębiorcy zagranicznego. Definicja oddziału została zawarta w art. 5 pkt 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i wynika z niej, że oddział to wyodrębniona i samodzielna organizacyjnie część działalności gospodarczej, wykonywana przez przedsiębiorcę poza siedzibą przedsiębiorcy lub głównym miejscem wykonywania działalności, a zatem oddział przedsiębiorcy zagranicznego to wyodrębniona pod względem organizacyjnym, ekonomicznym i technicznym, lecz nieposiadająca podmiotowości (osobowości prawnej) w stosunkach gospodarczych – struktura organizacyjna (z wyjątkami wyraźnie wskazanymi w przepisach prawa). Stroną w postępowaniu przed sądem jest sam przedsiębiorca zagraniczny, będący podmiotem wszelkich, związanych z działalnością, oddziału praw i obowiązków. O ile zatem oddział przedsiębiorcy zagranicznego dopuszczony jest do obrotu gospodarczego w Polsce, o tyle (jeśli przepisy szczególne nie stanowią inaczej) nie posiada on odrębnej od przedsiębiorcy zagranicznego zdolności sądowej i może występować przed sądami jedynie działając w imieniu i na rzecz tego przedsiębiorcy, a nie we własnym imieniu (zob. M. Szydło, Charakter prawny oddziałów przedsiębiorców zagranicznych, Glosa 2004/12/19; M. Sieradzka, Swoboda działalności gospodarczej. Komentarz, Lex/el. 2012 – do art. 85; S. Szuster, komentarz do art. 85 [w:] M. Brożyna, M. Chudzik, K. Kohutek, J. Molis, S. Szuster, Komentarz do ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej).

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu znajduje postawę prawną w art. 98 § 1 k.p.c. zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Na koszty te w łącznej kwocie 10.730 zł złożyło się: opłata sądowa od pozwu – 3.530 zł oraz koszty zastępstwa procesowego – 7.200 zł (ustalone na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie Dz.U. z 2015 r. poz. 1800).