Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2017 roku

Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie X Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSR Grzegorz Urbanik
Protokolantka:	stażysta D. S.

po rozpoznaniu w dniu 11 września 2017 r. w Szczecinie

sprawy z powództwa: (...) – Finanse spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

przeciwko: (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. na rzecz powódki (...) – Finanse spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 129,16 zł (sto dwadzieścia dziewięć złotych i szesnaście groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty,

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

3.  oddala wniosek powódki o zasądzenie kosztów procesu od strony pozwanej.

Sygn. akt X GC 872/17 – upr

UZASADNIENIE

Sprawa została rozpoznana w postępowaniu uproszczonym

Pozwem złożonym w dniu 12 kwietnia 2017 roku powódka (...) – Finanse spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwoty 954,13 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwot: 824,97 zł od dnia 22 grudnia 2016 roku do dnia zapłaty, 129,16 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów postępowania. W uzasadnieniu żądania powódka wskazała, że w związku z uregulowaniem należności po terminie pierwotny wierzyciel, na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 roku o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, wystawił pozwanej notę księgową z tytułu zryczałtowanych rekompensat za koszty odzyskiwania wierzytelności dotyczącej między innymi 5 faktur VAT, na łączną kwotę 5.539,62 zł (uwzględniając fakturę korygująca), stanowiących równowartość kwoty 40 euro, o której mowa w przywołanej regulacji. Powódka domaga się także kwoty 129,16 zł tytułem skapitalizowanych odsetek. Powódka stwierdziła, że na podstawie zawartej z pierwotnym wierzycielem umowy przelewu nabyła wierzytelność z powyższych tytułów i wezwała pozwaną do zapłaty wskazanej należności, jednak wezwanie okazało się bezskuteczne.

W odpowiedzi na pozew pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazała, że powódka nie wykazała, aby podejmowała działania w celu odzyskania należności objętych wskazanymi fakturami VAT i poniosła z tego tytułu jakiekolwiek koszty. Nadto, pozwana wskazała, że powódka nie wykazała, że strony zawarły ze sobą kilka umów. Nadto pozwana podniosła zarzut nadużycia prawa, bowiem wszystkie faktury zostały uregulowane, a opóźnienia były nieznaczne.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. nabywała od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. towary.

Niesporne.

W związku ze sprzedażą i wydaniem towaru (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wystawiła (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. faktury VAT:

- w dniu 31 marca 2015 roku na kwotę 271,94 zł z terminem zapłaty na dzień 14 kwietnia 2015 roku. W dniu 31 lipca 2015 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wpłaciła na rachunek bankowy należący do (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 271,94 zł,

- w dniu 31 marca 2015 roku na kwotę 1770,14 zł z terminem zapłaty na dzień 14 kwietnia 2015 roku. W dniu 31 lipca 2015 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wpłaciła na rachunek bankowy należący do (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 1770,14 zł,

- w dniu 6 sierpnia 2015 roku na kwotę 1848,69 zł z terminem zapłaty na dzień 20 sierpnia 2015 roku. W dniu 27 listopada 2015 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wpłaciła na rachunek bankowy należący do (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 1649,90 zł,

- w dniu 6 sierpnia 2015 roku na kwotę 886,94 zł z terminem zapłaty na dzień 20 sierpnia 2015 roku. W dniu 27 listopada 2015 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wpłaciła na rachunek bankowy należący do (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 886,94 zł.

- w dniu 14 sierpnia 2015 roku na kwotę 960,70 zł z terminem zapłaty na dzień 28 sierpnia 2015 roku. W dniu 27 listopada 2015 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wpłaciła na rachunek bankowy należący do (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 960,70 zł.

W dniu 1 września 2015 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wystawiła (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością fakturę korygującą sprzedaży (...) na kwotę -198,79 złotych.

Dowód:

−

faktury VAT z rozliczeniami, k. 34-52

W dniu 24 listopada 2016 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wystawiła (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. notę odsetkową tytułem skapitalizowanych odsetek, na łączną kwotę 129,16 złotych.

W nocie wskazane zostało, że dotyczy ona:

- faktury nr (...), liczba dni zwłoki: 111, kwota odsetek: 6,80zł;

- faktury nr (...), liczba dni zwłoki: 227, kwota odsetek: 45,27 zł;

- faktury nr (...), liczba dni zwłoki: 99, kwota odsetek: 36,33 zł;

- faktury nr (...), liczba dni zwłoki: 99, kwota odsetek: 19,24 zł;

- faktury nr (...), liczba dni zwłoki: 91, kwota odsetek: 19,16 zł;

- faktury nr (...), liczba dni zwłoki: 91, kwota odsetek: 2,36 zł.

Dowód:

- nota odsetkowe, k. 33.

W dniu 25 listopada 2016 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wystawiła (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. notę księgową nr (...) tytułem zryczałtowanych rekompensat za koszty odzyskiwania należności w wysokości 40 euro zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 roku o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, na łączną kwotę 990,92

W nocie obciążeniowej wskazane zostało, że dotyczy ona między innymi:

- faktury z dnia 31 marca 2015 roku – co do której koszt odzyskiwania należności przy przyjęciu średniego kursu euro w wysokości 4,0890 zł określono na kwotę 163,56 zł,

- faktury z dnia 31 marca 2015 roku – co do której koszt odzyskiwania należności przy przyjęciu średniego kursu euro w wysokości 4,0890 zł określono na kwotę 163,56 zł,

- faktury z dnia 6 sierpnia 2015 roku – co do której koszt odzyskiwania należności przy przyjęciu średniego kursu euro w wysokości 4,1488 zł określono na kwotę 165,95 zł,

- faktury z dnia 6 sierpnia 2015 roku – co do której koszt odzyskiwania należności przy przyjęciu średniego kursu euro w wysokości 4,1488 zł określono na kwotę 165,95 zł,

- faktury z dnia 14 sierpnia 2015 roku – co do której koszt odzyskiwania należności przy przyjęciu średniego kursu euro w wysokości 4,1488 zł określono na kwotę 165,95 zł.

Dowód :

−

nota księgowa k. 32

−

tabele kursów NBP k. 56-59.

W dniu 28 listopada 2016 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. (działająca jako cedent) zawarła (...) – Finanse spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. (działającą jako cesjonariusz) umowę o przeniesieniu wierzytelności.

Cedent oświadczył, że przenosi na cesjonariusza przysługujące mu wierzytelności z tytułu rekompensaty za koszty odzyskiwania należności w stosunku do podmiotów gospodarczych szczegółowo wymienionych w załączniku nr 1 do umowy (§ 1 ust. 1 oraz § 2 ust. 1 i 2 umowy).

W załączniku do umowy wskazane zostały wierzytelności przysługujące cedentowi względem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. obejmujące koszty odzyskiwania należności w związku z fakturami wystawionymi: w dniu 31 marca 2015 roku, 6 sierpnia 2015 roku i 14 sierpnia 2015 roku.

W dniu 28 listopada 2016 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. zawiadomiła (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w S. o przelaniu, na podstawie umowy o przeniesieniu wierzytelności, na rzecz (...) -Finanse spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. wierzytelności określonych w nocie księgowej nr (...) z dnia 25 listopada 2016 roku.

Dowód:

−

umowa przeniesienia wierzytelności wraz z załącznikami k. 60-65;

−

zawiadomienie o przelewie wierzytelności k. 67.

W dniu 13 grudnia 2016 roku (...) -Finanse spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. wezwała (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w S. do zapłaty kwoty 1.120,08 zł, w terminie do dnia 21 grudnia 2016 roku, informując, że przedmiotowa wierzytelność wynika z noty księgowej nr (...) z dnia 25 listopada 2016 roku wystawionej przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w S. i została nabyta przez spółkę (...) na podstawie umowy o przeniesieniu wierzytelności zawartej w dniu 28 listopada 2016 roku.

Dowód:

- wezwanie do zapłaty k. 66

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się zasadne jedynie w części dotyczącej roszczenia, w którym powódka domagała się skapitalizowanych odsetek.

W rozpoznawanej sprawie powódka domagała się od pozwanego zapłaty kwoty 954,13 zł jako równowartości kwot 40 euro stanowiących rekompensaty za koszty odzyskiwania należności – z tytułu nieterminowej zapłaty 5 faktur, a także kwoty 129,16 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od nieterminowo regulowanych pięciu faktur VAT - wywodząc, że dochodzoną pozwem wierzytelność nabyła od pierwotnego wierzyciela na podstawie umowy cesji.

Podstawę prawną powództwa stanowi zatem przepis art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 roku o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. z 2013 r., poz. 403), zgodnie z którym wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, o którym mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1, bez wezwania, przysługuje od dłużnika z tytułu rekompensaty za koszty odzyskiwania należności równowartość kwoty 40 euro przeliczonych na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne.

Roszczenie o zapłatę odsetek ustawowych za opóźnienie oparte było natomiast o przepis art. 481 § 1 k.c., stosownie do którego jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, przy czym stopa odsetek wynikała z art. 481 § 2 k.c. Od zaległych odsetek powód miał natomiast prawo żądać dalszych odsetek za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa o nie, stosownie do art. 482 § 1 k.c.

Stan faktyczny sprawy był w zasadzie bezsporny. Sąd dokonał ustaleń faktycznych na podstawie dowodów z przedłożonych przez powódkę dokumentów, nie znajdując żadnych podstaw - nie wskazały ich również strony - by kwestionować ich autentyczność.

Pozwana odpierając żądanie pozwu wskazała, że powódka nie wykazała, iż poniosła jakiekolwiek koszty związane z odzyskiwaniem należności, a jej roszczenie jest nadużyciem prawa w rozumieniu art. 5 k.c.

Wstępnie zaznaczyć należy, że powódka wywodziła swoją legitymację w sprawie z umowy przelewu wierzytelności zawartej z pierwotnym wierzycielem. Zgodnie z treścią art.509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, iż wierzytelnością będącą przedmiotem przelewu w okolicznościach sprawy nie jest należność główna z tytułu umowy sprzedaży, lecz jedynie roszczenie o zapłatę równowartości kwot 40 euro jako rekompensaty za koszty odzyskiwania wierzytelności. Dokonując oceny charakteru tego roszczenia należy mieć na uwadze, że ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych z dnia 8 marca 2013 roku stanowi wyraz implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/7/UE z dnia 16 lutego 2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych (Dz. Urz. UE L 48 z 23.02.2011). Biorąc pod uwagę cel wprowadzenia powyższej regulacji, a więc motywacje do terminowej zapłaty należności przez kontrahentów z jednej strony, z drugiej zaś strony danie wierzycielom możliwości prostszego (bo bez konieczności wykazywania poniesionych kosztów) instrumentu dochodzenia ich zwrotu od dłużnika, należy jednoznacznie podkreślić, że nie miała ona prowadzić do wzbogacenia się wierzycieli. Celem wprowadzenia powyższej instytucji było bowiem stworzenie mechanizmów ochronnych dla podmiotów gospodarczych dokonujących dostaw towaru oraz świadczących usługi, ochrona rynku wewnętrznego i zapewnienie wzrostu konkurencyjności. W istocie wprowadzenie wskazanej regulacji miało prowadzić do zwalczenia opóźnień w regulowaniu należności oraz mobilizować przedsiębiorców do dokonywania płatności w terminie przewidzianym umową poprzez zagrożenie, iż w przypadku opóźnień narażają się oni na poniesienie dodatkowych kosztów, w tym obowiązku zapłaty ryczałtowo ustalonej równowartości kwoty 40 euro. Celem tej sankcji było zatem nie uzyskanie odrębnego, dodatkowego dochodu i następnie wprowadzenie go do obrotu, lecz zmotywowanie dłużnika do dotrzymania terminu zapłaty należności w ramach współpracy gospodarczej stron.

Zdaniem Sądu, wystąpienie wobec pozwanego z przedmiotowym żądaniem stanowiło nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 k.c. Zgodnie z tym przepisem nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego, a takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Zgłoszone roszczenie pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego.

Jakkolwiek rekompensata za koszty odzyskiwania należności w wysokości 40 euro przysługuje wierzycielowi bez konieczności wykazania, że koszty te zostały poniesione, to nie oznacza to jednak, że rekompensata przysługuje zawsze, niezależnie od okoliczności konkretnej sprawy. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 11 grudnia 2015 roku (sygn. akt III CZP 94/15) wskazał, że mając na uwadze dolegliwość dla dłużnika takiej sankcji, to do sądu orzekającego w sprawach o przyznanie równowartości 40 euro, należy zbadanie czy w okolicznościach konkretnej sprawy wierzyciel nie nadużył przyznanego mu prawa, biorąc pod uwagę art. 5 k.c. Kwota ta ma bowiem odpowiadać kosztom jakie zwykle wiążą się z odzyskaniem należności. W określonym układzie sytuacyjnym żądanie zasądzenia zryczałtowanej kwoty rekompensaty odzyskiwania należności może zostać uznane za sprzeczne ze społeczno– gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego (zob. Ustawa o terminach zapłaty. Komentarz, red. Osajda 2017, wyd. 1).

Należy mieć na uwadze, iż wyjątkowo dochodzenie tego rodzaju roszczenia może być uznane za sprzeczne z moralnością ujmowaną w obrocie profesjonalnym jako przykładowo dobre obyczaje kupieckie, zasady uczciwego obrotu. O sprzeczności dochodzenia tego roszczenia z tak rozumianą moralnością może wskazywać występowanie takich elementów jak niewielka suma transakcji, nieznaczny okres opóźnienia, wyjątkowość zdarzenia, brak choćby hipotetycznej szkody, brak wpływu na płynność finansową wierzyciela czy też brak podejmowania przez wierzyciela działań w celu odzyskania wierzytelności. W przypadku wystąpienia tego rodzaju okoliczności za wystarczającą ochronę dla interesów kontrahenta należy uznać roszczenie o odsetki za występujące opóźnienie (zob. wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 19 maja 2017 roku, sygn. akt VIII Ga 138/17).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt sprawy zwrócić należy uwagę, iż sankcja przewidziana w art. 10 ust. 1 ustawy o transakcjach handlowych – obowiązek zapłaty równowartości 40 euro – w rozpoznawanej sprawie w stosunku do należności wynikających z 5 faktur byłaby rażąco niewspółmierna zarówno w odniesieniu do wysokości należności głównej jak. Nie bez znaczenia w kontekście zarzutu nadużycia prawa podmiotowego wynikającego z art. 5 k.c. jest również fakt, iż faktury zostały wystawione w 2015 roku, natomiast pierwotny wierzyciel zdecydował się wystawić notę księgową obejmującą zryczałtowane kwoty rekompensaty dopiero pod koniec listopada 2016 roku, a więc po upływie znacznego czasu od ich płatności przez pozwaną.

Podstawę roszczeń o zasądzenie odsetek stanowił przepis art. 481§ 1 k.c. i 482 § 1 k.c. Zgodnie z art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Stosownie zaś do art. 482 § 1 k.c. od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy

Datę początkową naliczania odsetek ustawowych za opóźnienie Sąd ustalił zgodnie z żądaniem strony powodowej, to jest od dnia wytoczenia powództwa.

Mając powyższe na względzie, Sąd w punkcie 1 wyroku zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 129,16 złotych, a w pozostałym zakresie powództwo oddalił, o czym orzeczono w punkcie 2.

Orzeczenie o kosztach zawarte w punkcie 3 wyroku znajduje podstawę w art. 100 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu. Sąd mając na uwadze, iż pozwana przegrała sprawę w niewielkim zakresie, uznał, iż uległa ona tylko w nieznacznej części i oddalił wniosek strony powodowej o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej kosztów postępowania.

Mając na względzie powyższe orzeczono, jak w sentencji orzeczenia.