Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z dnia 26 września 2022 r. (...) do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w S. odmówił wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wobec wnioskodawczyni E. J.. Uprzednio w dniu 27 listopada 2014 r. Zespół zaliczył E. J. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności z powodu schorzeń o symbolu 05-R na stałe. Ponadto stwierdził, że niepełnosprawność istnieje od 12 grudnia 2008 r., zaś ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od dnia 21 stycznia 2009 r. Nadto w orzeczeniu wskazano, iż wnioskodawczyni wymaga zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze według wskazań specjalisty oraz korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki. Nie wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczona możliwością samodzielnej egzystencji a także spełnia przesłanki określone w art. 8 ust. 3a pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym i nie posiada prawa do zamieszkiwania w oddzielnym pokoju. W uzasadnieniu wskazano, że wnioskodawczyni ma naruszoną sprawność organizmu, która wymaga udzielania częściowej pomocy innych osób. Schorzenia powodują ograniczenia, okresowe utrudnienia w codziennym funkcjonowaniu.

Na skutek odwołania E. J., w dniu 22 listopada 2022 r. Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w S. wydał orzeczenie, którym uchylił orzeczenie (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności z dnia 26 września 2022 r. Jednocześnie zaliczył E. J. do lekkiego stopnia niepełnosprawności z powodu schorzeń o symbolu 05-R na stałe. Ponadto stwierdził, że niepełnosprawność istnieje od 12 grudnia 2008 r., zaś ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od dnia 9 września 2022 r. Poza tym Zespół podtrzymał wskazania dotychczasowe poza wskazaniem co do spełniania przez odwołującą się przesłanek określonych w art. 8 ust. 3a pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym.

W uzasadnieniu orzeczenia Zespół Wojewódzki wskazał, że podstawą korekty orzeczenia Zespołu (...) była treść dokumentacji medycznej. Na jej podstawie Zespół ustalił, że ocena funkcjonowania E. J. oraz ocena rodzaju i zakresu ograniczeń utrudniających jej funkcjonowanie jest porównywalna do osoby pełną sprawnością w sytuacji odpowiedniego zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne. Zespół uznał, że odwołująca się nie wymaga udzielania pomocy w pełnieniu ról społecznych. Zauważył, że wykonuje ona samodzielnie czynności związane z prowadzeniem gospodarstwa domowego i uczestniczy w życiu społecznym z ograniczeniami wynikającymi z konieczności leczenia. W tej sytuacji zaistniała potrzeba uchylenia w oparciu o art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. decyzji o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności odwołującej się i zakwalifikowania jej do lekkiego stopnia niepełnosprawności.

E. J. odwołała się od powyższej decyzji domagając się zaliczenia do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności oraz orzeczenia o spełnianiu przez odwołującą się przesłanek określonych w art. 8 ust. 3a pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym. W uzasadnieniu wskazała, że naruszenie sprawności jej organizmu powoduje konieczność stałej i długotrwałej opieki i pomocy w codziennym życiu z uwagi na szereg schorzeń, na które cierpi. Podkreśliła, że przeszła obustronną alloplastykę stawów kolanowych, co uszkodziło jej narząd ruchu. Aktualnie potrzebuje całodobowej opieki.

W odpowiedzi na odwołanie Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w Województwie (...) w S. wskazał, iż nie znalazł podstaw do zmiany orzeczenia.

Pismem procesowym z dnia 9 marca 2023 r. E. J. wniosła o zaliczenie jej do znacznego stopnia niepełnosprawności wskazując, że takiego rozstrzygnięcia domagała się ona odwołując się od orzeczenia (...) do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S.. Powołała się na przedłożoną dokumentację medyczną.

W kolejnym piśmie procesowym z 16 listopada 2023 r. odwołująca się na powrót domagała się zaliczenia do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

E. J. ma 76 lat. Jest emerytką od 55 roku życia. Uskarża się na bóle kręgosłupa, stawów barkowych i kolanowych. Przebyła protezoplastyki obu stawów kolanowych w 2008 i 2009 roku. Zdiagnozowano u niej chorobę nadciśnieniową bez niewydolności serca, cukrzycę insulino-niezależną oraz napadowe migotanie przedsionków leczone ablacją 27 maja 2021 r.

Aktualnie rozpoznaje się u E. J. zespół bólowy kręgosłupa i stawów na podłożu zmian zwyrodnieniowych bez umiarkowanej i znacznej dysfunkcji, zaburzeń chwytnych i lokomocyjnych wymagający monitoringu specjalistycznego. Przebyte protezoplastyki stawów kolanowych dały dobry efekt kliniczny. Funkcjonowanie E. J. utrudnia nadmierna masa ciała. Nie jest ona osobą leżącą, nie ma ograniczeń w przyjmowaniu pokarmów. Nie występują u niej zaburzenia funkcji poznawczych, znaczne niedowłady i zaburzenia funkcji ruchowej. E. J. nie ma zaburzeń chwytności rąk i funkcji lokomocyjnej. Nie wymaga pomocy innej osoby z powodu dysfunkcji, samodzielnie wykonuje wszystkie czynności życiowe bez pomocy osób trzecich.

Rozpoznane u E. J. nadciśnienie tętnicze przebiega bez powikłań naczyniowych mózgu i serca, jest unormowane. Napadowe migotanie przedsionków było leczone skutecznie ablacją cukrzyca jest leczona lekiem doustnym bez konieczności hospitalizacji.

Schorzenia występujące u E. J. powodują lekki stopień niepełnosprawności.

Dowód:

- opinia biegłego z zakresu chorób wewnętrznych i kardiologii – k. 98-100;

- opinia biegłych z zakresu ortopedii i neurologii – k. 50-58 i 95;

- dokumentacja medyczna – k. 44-47 oraz k. 7, 19-35 i 68 akt rentowych.

- wyniki badań – 69-70 akt rentowych;

- ocena stanu zdrowia – k. 73 akt rentowych;

- ocena funkcjonowania społecznego – k. 71- 72 akt rentowych.

Sąd zważył, co następuje:

Orzekanie o stopniu niepełnosprawności jest regulowane przez ustawę z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2021 r., poz. 573) oraz rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. z 2018 r., poz. 2027 ze zm.).

Art. 4 ust. 1-4 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych stanowi, iż:

- do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji;

- do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającej czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych;

- do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne. Przy czym niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację.

Określone przez ustawę zasady ustalania stopnia niepełnosprawności precyzuje rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia z dnia 15 lipca 2003 r., w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Zgodnie z powyższym rozporządzeniem standardy w zakresie kwalifikowania do znacznego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające skutki naruszenia sprawności organizmu powodujące:

- niezdolność do pracy - co oznacza całkowitą niezdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu;

- konieczność sprawowania opieki - co oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem;

- konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych - co oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych.

Przy czym, przez długotrwałą opiekę i pomoc w pełnieniu ról społecznych rozumie się konieczność jej sprawowania przez okres powyżej 12 miesięcy w zakresie, o którym mowa w pkt 2 i 3.

Standardy w zakresie kwalifikowania do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające naruszenie sprawności organizmu powodujące:

- czasową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza konieczność udzielenia pomocy, o której mowa w pkt 3 powyżej, w okresach wynikających ze stanu zdrowia;

- częściową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza wystąpienie co najmniej jednej okoliczności, o których mowa w pkt 3 powyżej.

Standardy w zakresie kwalifikowania do lekkiego stopnia niepełnosprawności określają kryteria naruszonej sprawności organizmu powodujące:

- istotne obniżenie zdolności do wykonywania pracy, co oznacza naruszoną sprawność organizmu powodującą ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej znacznie obniżające wydajność pracy na danym stanowisku w porównaniu do wydajności, jaką wykazują osoby o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną;

- ograniczenia w pełnieniu ról społecznych, co oznacza trudności doświadczane przez osobę zainteresowaną w relacjach z otoczeniem i środowiskiem według przyjętych norm społecznych, jako skutek naruszonej sprawności organizmu.

Przy czym, możliwość kompensacji ograniczeń oznacza wyrównywanie dysfunkcji organizmu spowodowanej utratą lub chorobą narządu odpowiednio przez przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Przy zastosowaniu powyższych zasad, zdaniem Sądu należało przyjąć, że zaskarżona decyzja Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności była prawidłowa w zakresie określenia stopnia niepełnosprawności E. J.. Odwołująca się kwestionowała ją w zakresie stopnia niepełnosprawności jak i w zakresie braku wskazania prawa do tzw. karty parkingowej. Ostatecznie twierdziła, że winna być zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Przedłożyła na tę okoliczność dokumentację medyczną, której prawdziwości i rzetelności sporządzenia strona przeciwna nie kwestionowała. Również Sąd nie znalazł podstaw do odmowy tej dokumentacji waloru dowodowego.

W poczet materiału dowodowego Sąd nie włączył natomiast dokumentacji lekarskiej dotyczącej faktów medycznych zaistniałych po dacie wydania zaskarżonego orzeczenia, w szczególności dokumentacji onkologicznej, albowiem w niniejszym postępowaniu podlegała kontroli prawidłowość i zasadność orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do sprawo orzekania o Niepełnosprawności w S. z dnia 22 listopada 2022 r. i ówczesne ustalenia organu rentowego.

Ustalenie zasadności zarzutów odwołania wymagało wiadomości specjalnych, stąd też Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy z zakresu ortopedii i neurologii oraz chorób wewnętrznych i kardiologii.

Biegli z zakresu ortopedii A. K. i neurologii B. M. zakwalifikowali odwołującą się do lekkiego stopnia niepełnosprawności z uwagi na zespół bólowy kręgosłupa i stawów na podłożu zmian zwyrodnieniowych oraz przebyte protezoplastyki obu stawów kolanowych i nadmierna masę ciała. Wobec braku umiarkowanej i znacznej dysfunkcji chwytnych i lokomocyjnych oraz dobrego efektu protezoplastyk biegli nie znaleźli podstaw do stwierdzenia wyższego niż lekki stopnia niepełnosprawności u E. J.. Biegli sporządzili kartę oceny stanu sprawności odwołującej się wg zmodyfikowanej skali B., na której oparli swoje orzeczenie obok badania przedmiotowego E. J. i wniosków wyciągniętych z analizy treści dokumentacji medycznej jej dotyczącej.

Z opinią biegłych nie zgodziła się odwołująca się podnosząc, że biegli nie uwzględnili całości załączonej do akt sprawy dokumentacji medycznej. Zarzuciła biegłym podanie nieprawdziwych informacji w ocenie stanu sprawności odwołującej się wg zmodyfikowanej skali B. przedstawiając własną ocenę tego typu. Przyznała jednocześnie, że stawy kolanowe po protezoplastykach są w dobrym stanie z uwagi na ograniczenie ich przeciążania.

Odnosząc się do zarzutów odwołującej się biegli nie znaleźli postaw do zmiany dotychczasowych wniosków opinii. Podkreślili, że odwołująca się jest osobą samodzielnie poruszającą się i wszystkie czynności życiowe dnia codziennego może wykonywać samodzielnie bez pomocy osób trzecich.

Biegły zakresu chorób wewnętrznych i kardiologii J. S. w opinii z 24 października 2023 r. wskazał, że choroby układu krążenia i cukrzyca nie dają podstaw do uznania odwołującej się za osobę niepełnosprawną nawet w stopniu lekkim. Podkreślił, ze schorzeń tych nie można sumować przy ocenie niepełnosprawności ze schorzeniami układu ruchu z uwagi na różną etiologię. Zauważył, że nadciśnienie przebieg bez powikłań, jest unormowane, migotanie przedsionków było leczone skutecznie ablacją zaś cukrzyca jest wyrównana lekiem doustnym.

W odpowiedzi na opinie biegłych z zakresu ortopedii, neurologii chorób wewnętrznych i kardiologii odwołująca się wskazywała ponownie, że jej sprawność została oceniona niezgodnie ze stanem faktycznym, część jej schorzeń ma charakter nieuleczalny i przewlekły. Ponownie wniosła o zaliczenie jej do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Do pisma załączyła aktualną dokumentację onkologiczną, która, jak wyżej wskazano, nie mogła dotyczyć badanego przez Sąd orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, jako dotycząca nowych okoliczności medycznych, nieznanych uprzednio Zespołowi.

W ocenie Sądu zastrzeżenia odwołującej się do opinii biegłych nie zawierały w swojej treści argumentów nakazujących uzupełnienie tych opinii. Zrozumiałym jest to, iż teść opinii jako sprzeczna z twierdzeniami odwołującej się, wywołała u niej niezadowolenie. Niemniej jednak Sąd nie ma obowiązku zlecać wydania kolejnych opinii innym bądź dalszym specjalistom tylko dlatego, że wcześniej wyznaczeni zajęli stanowisko niekorzystne dla danej strony postępowania. Wszyscy biegli zgodnie stwierdzali, że odwołująca się nie utraciła zdolności do samodzielnego funkcjonowania w ramach codziennych czynności z ograniczeniem jedynie dotyczącym poddawania się bieżącemu leczeniu. Świadczą o tym przeprowadzone przez biegłych badania przedmiotowe i wnioski opinii biegłych wyciągnięte w sposób logiczny z wyników tych badań, w tym badania przedmiotowego odwołującej się, oraz analizy treści dokumentacji medycznej dotyczącej E. J.. Nie sposób stwierdzić, by biegli pominęli dokumenty i okoliczności istotne z punktu widzenia rzetelności opinii, gdyż dokumenty zostały opisane w opiniach. Jedynie ocena biegłych co do treści tych dokumentów była odmienna od oceny prezentowanej przez odwołującą się. Opisywana przez odwołującą się kumulacja schorzeń różnego rodzaju nie wpływa w sposób automatyczny na konieczność zaliczenia jej do wyższego niż lekki stopnia niepełnosprawności. Ocenie jest poddawany poziom samodzielności w funkcjonowaniu, a zaś ten w przypadku odwołującej się jest porównywalny do poziomu funkcjonowania innych osób zdrowych w tym samym wieku. Odwołująca się nie jest osobą obłożenie chorą, która wymagałaby pielęgnacji, porusza się w pełni samodzielnie i komunikuje z otoczeniem. Ma zachowaną chwytność rąk. Nie wymaga hospitalizacji. Choroby układu krążenia i cukrzyca są kontrolowane i nie powodują sytuacji kryzysowych dla zdrowia odwołującej się.

Biorąc pod uwagę powyższe spostrzeżenia Sąd uznał, że wnioski opinii zostały przez biegłych wyciągnięte w sposób logiczny i odpowiedni do wyników przeprowadzonych badań oraz gruntownej analizy zgromadzonej dokumentacji medycznej. Skutkiem tego zasługują one na uznanie za miarodajne dla wydania orzeczenia w sprawie w pełnym zakresie, tym bardziej, że zostały sporządzone przez wysokiej klasy fachowców o wieloletnim doświadczeniu klinicznym.

Sąd uznał za niecelowe prowadzenie dowodu z opinii uzupełniających biegłych z uwagi na brak nowych okoliczności medycznych dotyczących stanu zdrowia E. J. datowanych na dzień 22 listopada 2022 r. Fakty medyczne powstałe po tej dacie będą mogły stać się przedmiotem oceny w toku nowego postepowania przed (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności.

W tych okolicznościach należało zgodzić się z wnioskami poszczególnych opinii biegłych odnośnie tego, iż odwołująca się nie spełnia warunków do zaliczenia go do wyższego niż lekki stopnia niepełnosprawności oraz przyznania prawa do tzw. karty parkingowej i w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalić odwołanie jako nieuzasadnione.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...).

3.  (...).

(...).