Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z dnia 27 października 2022 r., znak: ON. (...).1. (...).2022.AR, Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. z dnia 23 sierpnia 2022 r. zaliczające M. S. do umiarkowanego niepełnosprawności na stałe, z symbolami przyczyny niepełnosprawności 08-T (choroby układu pokarmowego) oraz 07-S (choroby układu oddechowego i krążenia). Uzasadniając swoją decyzję organ podkreślił, iż przyczyną niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym są schorzenia oznaczone symbolami przyczyny niepełnosprawności 08-T i 07-S, ponieważ w porównywalnym stopniu wypełniły obraz zaburzenia funkcji organizmu oraz ograniczeń w wykonywaniu czynności życiowych. Dokonując oceny stopnia nasilenia trudności skład orzekający stwierdził, że odwołujący jest osobą o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w szczególności ograniczenia tolerancji wysiłku fizycznego, wymagającą wsparcia w niektórych czynnościach samoobsługowych, w poruszaniu się i przemieszczaniu. Jednocześnie wymaga pomocy w leczeniu (regularne kontrole w poradniach specjalistycznych, wykonywanie badań, farmakoterapia), a także pomocy innych osób, aby prowadzić gospodarstwo domowe i uczestniczyć wżyciu społecznym. Niemniej nie jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji, wymagającą konieczności opieki, tj. całkowicie zależną od otoczenia, którą należy pielęgnować w pełnym zakresie. Tym samym nie spełnia przesłanek orzeczenia względem niego stopnia znacznego.

M. S. nie zgodził się z rozstrzygnięciem organu i wniósł odwołanie od tego orzeczenia, domagając się zaliczenia go do znacznego stopnia niepełnosprawności. Argumentował, że był kilkukrotnie operowany z powodu schorzeń onkologicznych, które to zabiegi nie przyniosły poprawy stanu zdrowia. Odwołujący wskazał również na problemy z niewydolnością serca. Ogół schorzeń na które cierpi M. S., w jego ocenie, uzasadniał przyjęcie, że jest on osobą o znacznie ograniczonej możliwości samodzielnej egzystencji.

Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. wniósł o oddalenie odwołania w całości, wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. S., urodzony (...), posiada wyksztalcenie średnie. Aktualnie odwołujący nie jest aktywny zawodowo, utrzymuje się ze świadczeń emerytalnych.

Niesporne , a nadto dowód: wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności – k. 128-128v. akt organu, ocena zawodowa – k. 212-213 akt organu.

W marcu 2016 roku u M. S. rozpoznano raka odbytnicy - gruczolakoraka. Ustalono również dwa guzy w nerce lewej z podejrzeniem raka nerki. Początkowo odwołujący leczony był radioterapią przedoperacyjną. Następnie operacyjnie wykonano przednią resekcję odbytnicy z wyprowadzeniem stomii. Mimo, że w materiale pooperacyjnym histopatologicznie nie stwierdzono nowotworu, przebieg leczenia odwołującego był powikłany niewydolnością nerek i zapaleniem płuc oraz migotaniem przedsionków. Odwołujący został wypisany do domu z zaopatrzeniem stomijnym, z zaleceniem badań kontrolnych. Na przełomie lipca i sierpnia 2016 r. M. S. był hospitalizowany w celu leczenia operacyjnego guzów nerki lewej z podejrzeniem procesu złośliwego. Wykonano wycięcie zmian guzowatych, które histopatologicznie okazały się nowotworami łagodnymi. Na tym leczenie nerek zakończono.

W 2017 roku M. S. był hospitalizowany ponownie w celu zamknięcia stomii i odtworzenia ciągłości przewodu pokarmowego. Przebieg pooperacyjny był powikłany zapalnie. W badaniu rezonansu magnetycznego miednicy ustalono złożoną przetokę nad-zwieraczową z kanałem idącą do lewego pośladka z ujściem zewnętrznym aktywnym. W maju 2020 roku wykonano przetokę dwulufową na poprzecznicy celem zagojenia przetoki oraz plastykę przepukliny w bliźnie pooperacyjnej, usunięto sieć większą i zrosty wewnątrzotrzewnowe. W badaniach kontrolnych rezonansu magnetycznego miednicy wykonanego lutym 2021 roku ujawniono częściowe zamknięcie przetoki.

Kolejne, kontrolne badanie obrazowania miednicy wykonane we wrześniu 2022 r., wykazało rozległe zmiany bliznowate obejmujące przestrzeń przedkrzyżową, przedguziczną i lewy dół kulszowo-odbytniczy ze zbiornikiem płynu w ich obrębie. Przetoka okołoodbytnicza po stronie lewej uległa zwłóknieniu. Nie stwierdzono zmian podejrzanych o wznowę onkologiczną.

Niepełnosprawność M. S. powoduje stan po powikłaniach zapalnych leczenia raka odbytnicy. Następujące od 2021 roku bliznowacenie i zarastanie kanałów przetok powoduje, że odwołujący mimo że wymaga znacznej ilości środków sanitarnych i pomocniczych, nie pozostaje zależnym od opieki osób innych. Schorzenia układu pokarmowego z uwagi na raka odbytnicy czynią M. S. niepełnosprawnym w stopniu umiarkowanym o symbolu 08-T na stałe.

Dowód : dokumentacja medyczna – k. 20 (koperta), dokumentacja medyczna – k. 1 (koperta), 12 (koperta), 31-43, 56-71, 98-108, 121-123, 131-143 190-199 akt organu, historia choroby – k. 146-153 akt organu, opinia biegłej sądowej z zakresu kardiologii S. M. – k. 21-25.

W dniach 1 do 3 grudnia 2021 r. odwołujący był hospitalizowany z objawami lewokomorowej niewydolności serca w II okresie (...), z zespołem małego rzutu komory lewej (EF = 30%), z objawami migotania i trzepotania przedsionków, blokiem lewej odnogi pęczka H.. Podczas hospitalizacji M. S. przeszedł zabieg koronarografii. U odwołującego się rozpoznaje się miażdżycę uogólnioną z koniecznością udrożnienia tętnicy szyjnej wewnętrznej prawej z objawami T. (przemijającego ataku niedokrwiennego), z krótkotrwałymi epizodami utraty przytomności, a także jako choroby współistniejące nadciśnienie tętnicze samoistne oraz cukrzycę insulino-niezależnej wyrównaną. Miażdżycowa niedrożność obustronna tętnic udowych powierzchownych powoduje chromanie przestankowe.

Aktualnie M. S. z powodu schorzeń kardiologicznych oraz chorób układu krążenia nie wymaga stałej lub długotrwałej opieki innych osób. Nie jest całkowicie zależny od otoczenia w zakresie higieny osobistej, karmienia, wykonywania czynności samoobsługowych, gospodarstwa domowego oraz kontaktów ze środowiskiem. Stan zdrowia czyni go niepełnosprawnym w stopniu umiarkowanym na stałe.

Dowód : karta informacyjna leczenia szpitalnego – k. 5-6, dokumentacja medyczna – k. 201-204, historia choroby – k. 154-164 akt organu, opinia biegłego sądowego z zakresu kardiologii J. S. – k. 40-42.

W maju 2023 r. M. S. przebył zawał mózgu wywołany przez zator tętnic mózgowych.

Dowód : karta informacyjna leczenia szpitalnego z 19 maja 2023 r. oraz 6 czerwca 2023 r. – k. 46 (koperta).

Sąd zważył, co następuje.

Odwołanie okazało się nieuzasadnione.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 100) rozróżnić można trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany i lekki. Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. (art. 4 ust. 1 ustawy). Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych (art. 4 ust. 2 ustawy). Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu powodującą w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub techniczne. (art. 4 ust. 3 ustawy).

Standardy w zakresie kwalifikowania do poszczególnych stopni niepełnosprawności, uregulowane zostały w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz.U. z 2021 r. poz. 857). I tak zgodnie z rozporządzeniem: niezdolność do pracy oznacza całkowitą niezdolność do pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu (§ 29 ust. 1 pkt 1), konieczność sprawowania opieki - całkowitą zależność od otoczenia polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem (§ 29 ust. 1 pkt 2), konieczność udzielania pomocy, w tym pomocy w pełnieniu ról społecznych – zależność od otoczenia wymagającą wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych (§ 29 ust. 1 pkt 3), czasowa pomoc w pełnieniu ról społecznych – konieczność udzielania pomocy, o której mowa w § 29 ust.1 pkt 3 w okresach wynikających ze stanu zdrowia (§ 30 ust. 1 pkt 1), a częściowa pomoc w pełnieniu ról społecznych – wystąpienie co najmniej jednej okoliczności, o której mowa w § 29 ust. 1pkt 3 (§ 30 ust. 1pkt 2), istotne obniżenie do wykonywania pracy - naruszoną sprawność organizmu powodującą ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej znacznie obniżające wydajność pracy na danym stanowisku w porównaniu do wydajności, jaką wykazują osoby o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną (§ 31 ust. 1 pkt 1), ograniczenia w pełnieniu ról społecznych - trudności doświadczane przez osobę zainteresowaną w relacjach z otoczeniem i środowiskiem według przyjętych norm społecznych, jako skutek naruszonej sprawności organizmu (§ 31 ust. 1 pkt 2), zaś możliwość kompensacji ograniczeń - wyrównywanie dysfunkcji organizmu spowodowanej utratą lub chorobą narządu odpowiednio przez przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne (§ 31 ust. 2 rozporządzenia).

W sprawie było niesporne, że wnoszący odwołanie jest osobą niepełnosprawną. Osią sporu natomiast pozostawał stopień tej niepełnosprawności. M. S. kwestionował ustalenia organu utrzymując, iż jego stan zdrowia czyni go niepełnosprawnym w stopniu znacznym. W celu zweryfikowania stanowisk stron Sąd zasięgnął wiadomości specjalnych, dopuszczając dowód opinii biegłych sądowych z zakresu onkologii S. M. oraz kardiologii J. S., to jest specjalności odpowiednich do schorzeń odwołującego.

Poddawszy analizie dostępną dokumentację medyczną odwołującego, po przeprowadzeniu bezpośredniego badania strony, biegła z zakresu onkologii stwierdziła w sposób jednoznaczny, że rozpoznane u M. S. schorzenia onkologiczne skutkują uznaniem umiarkowanego stopnia niepełnosprawności trwale. U podstaw tak postawionych wniosków legło rozpoznanie u ubezpieczonego powikłań zapalnych leczenia raka odbytnicy. W procesie leczenia onkologicznego zastosowano radykalną radioterapię i następowe radykalne leczenie operacyjne z wyłonieniem stomii. W kolejnym etapie zamknięto stomię, aby odtworzyć naturalną drogę przewodu pokarmowego. Wobec wspomnianych powikłań zapalnych odwołujący przez siedem lat mierzył się z skomplikowaną niegojącą przetoką (oprócz worka stomijnego). Biegła podkreśliła jednak, że od 2021 roku następuje bliznowacenie i zarastanie kanałów przetok, które jest opisywane w badaniach kontrolnych rezonansu magnetycznego. W ocenie biegłej z zakresu onkologii proces gojenia oraz widoczny w badaniach obrazowania brak cech wznowy nowotworowej prowadzi do wniosku, że stan zdrowia na moment wydania zaskarżonego orzeczenia czynił M. S. osobą niepełnosprawną w stopniu w stopniu umiarkowanym na stałe, która choć wymaga częściowej pomocy innych osób w codziennych czynnościach, to nie jest od nich całkowicie zależny w stopniu powodującym niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Do tożsamych wniosków doszedł biegły sądowy z zakresu kardiologii J. S., nie znajdując nie znalazł podstaw do przyjęcia, że schorzenia pozostające w specjalności biegłego (lewokomorowa niewydolność serca oraz uogólniona miażdżyca) rozpoznane na dzień wydania zaskarżonego orzeczenia u odwołującego powodowały wyższy niż umiarkowany stopień niepełnosprawności. Biegły podkreślił, że odwołujący nie jest całkowicie zależny od otoczenia w zakresie higieny osobistej, karmienia, wykonywania czynności samoobsługowych, gospodarstwa domowego oraz kontaktów ze środowiskiem, co wyklucza przyjęcie iż jest on osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym.

Szereg schorzeń o podłożu kardiologicznym oraz onkologicznym o wieloletnim przebiegu w sposób niezaprzeczalny wpływa na możliwość wypełniania przez odwołującego ról społecznych, jako elementu uczestnictwa w życiu społecznym. Zakres pomocy, jakiej wymaga odwołujący odpowiada regulacji § 29 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Zgodnie z treścią tego przepisu konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych.

Sąd stoi na stanowisku, że rozpoznane schorzenia, utrudniają funkcjonowanie odwołującemu w wielu aspektach życia codziennego i z tego względu wymaga on wsparcia. Przy czym trzeba zaznaczyć, że w dalszym ciągu będzie to pomoc ułatwiająca odwołującemu prawidłowe funkcjonowanie społeczne. Zakres pomocy właściwy osobie z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym określony jest zatem powyższej wskazanymi ramami wynikającymi wprost z przepisów prawa. Należy pamiętać że zasadniczo różni się on od wsparcia przysługującego osobom ze znacznym stopniem niepełnosprawności, gdzie owa pomoc sprowadza się do wykonywania podstawowych codziennych czynności w zastępstwie osoby niepełnosprawnej. Innymi słowy, nie jest tak, że odwołujący jest całkowicie zależny od otoczenia, ale nie jest też tak, że zdolny jest funkcjonować w pełni samodzielnie oraz prawidłowo wypełniać właściwe mu role społeczne. Właśnie dlatego ustawodawca przewidział umiarkowany stopień niepełnosprawności, będący pośrednim między lekkim a znacznym, po to by zapewnić konieczne wsparcie osobom, które potrzebują pomocy, nie zaś stałego wyręczania w podstawowych codziennych czynnościach.

W ocenie Sądu opinie sporządzone na potrzeby niniejszego postępowania przez biegłych z zakresu onkologii oraz kardiologii są zrozumiałe, nie mają wewnętrznych sprzeczności, jak również wnikliwie rozpoznały dolegliwości strony odwołującej. Wnioski biegłych sądowych odpowiadały na zadane przez Sąd pytania i zawierały logiczny wywód oparty o wszechstronną analizę zgromadzonej dokumentacji medycznej. Biegli w sposób przekonujący uzasadnili swoje stanowisko odnosząc się do obowiązujących przepisów stanowiących podstawę orzekania o stopniach niepełnosprawności oraz wskazując przesłanki medyczne, które legły u podstaw ich oceny. W konsekwencji, Sąd przyjął ich wnioski za własne nie dostrzegając potrzeby ich uzupełnienia, czy złożenia przez biegłych dodatkowych wyjaśnień.

Wymaga podkreślenia, że w postępowaniu odwoławczym od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności sąd ocenia prawidłowość tego rozstrzygnięcia na dzień jego wydania – w tym wypadku ocena stanu zdrowia strony nastąpiła według stanu na dzień 27 października 2022 r. Postępowanie sądowe w sprawach o ustalenie stopnia niepełnosprawności ma charakter kontrolny, co oznacza, że sąd odnosi się do stanu rzeczy z daty wydania orzeczenia. Świadczy o tym m.in. treść art. 477 § 4 – 6 kodeksu postępowania cywilnego. Sąd nie może więc opierać swojego rozstrzygnięcia na nowych okolicznościach zaistniałych po dacie wydania orzeczenia. W rezultacie, przedłożona przez stronę odwołującą dokumentacja medyczna (k.46) wskazująca na przebyty przez odwołującego zawał mózgu w maju 2023 r. nie mogła być wzięta pod uwagę, skoro dotyczy urazu sprzed 27 października 2022 r., to jest daty wydawania orzeczenia przez Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności.

Wobec tak przeprowadzonych ustaleń, na podstawie całości materiału dowodowego, w poczet którego zaliczono dostępną dokumentację medyczną oraz opinie sporządzone przez biegłych sądowych, Sąd stanął na stanowisku, że orzeczenie Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. z dnia 27 października 2022 r. znak ON. (...).1. (...).2022.AR, odpowiadało prawu. W tych warunkach należało uznać, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., że odwołanie jako nieuzasadnione podlegało oddaleniu, o czym orzeczono w sentencji orzeczenia.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

(...)

25.10.2023 r.