Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z 6 września 2023 r. (...) Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. utrzymał w mocy orzeczenie (...) Zespołu do Spraw Orzekania i Niepełnosprawności w M. z 23 maja 2023 r. o ustaleniu stopnia niepełnosprawności A. W., którym to orzeczeniem (...) ustalił, że jest on osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym z powodu schorzeń o symbolu 07-S na okres do 26 maja 2026 r.

W odwołaniu od powyższego orzeczenia A. W. domagał się zmiany rozstrzygnięcia organu poprzez zaliczenie go do osób niepełnosprawnych także z powodu schorzeń o symbolu 02-P. W uzasadnieniu swojego stanowiska podkreślił, że organ dokonał błędnej analizy materiału dowodowego zgromadzonego w aktach, ponieważ stan jego zdrowia od 2013 r. się nie zmienił. Na stałe przyjmuje on leki o działaniu psychotropowym na zaburzenia psychiczne oraz że każdy lekarz i biegły, który prowadził badania odnośnie jego zdrowia stwierdzali, iż odwołujący kwalifikuje się do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności z powodu zarówno schorzeń symbolu 07-S, ale także 02-P. Odwołujący przywołał również wcześniej wydany w jego sprawie wyrok sądu z dnia 5 lutego 2021 r. w sprawie o sygn. akt. (...), na mocy którego zaliczono go do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności o symbolu 02-P i 07-S.

W odpowiedzi na odwołanie (...) Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. wniósł o jego oddalenie, nie znajdując podstaw do zmiany lub uchylenia swojej decyzji. Po ponownej analizie dokumentacji medycznej i akt sprawy dotyczącej powoda organ stwierdził, że występujące ograniczenia inne niż o symbolice 07-S, według przyjętych kryteriów nie powodują niepełnosprawności odwołującego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. W., ur. (...), posiada wykształcenie zawodowe. Uzyskał zawód ślusarz mechanik, wykonywał zawód pomocnika stolarza, ślusarza mechanika. Aktualnie odwołujący nie jest aktywny zawodowo.

Niesporne, a nadto dowód: ocena zawodowa w aktach organu

Orzeczeniem z 23 maja 2023 r. (...) Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w M. zaliczył A. W. do osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym z symbolem 07-S na okres do dnia 23 maja 2026 r.

(...) Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. orzeczeniem z dnia 6 września 2023 r. utrzymał w mocy orzeczenie (...) Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w M..

Dowód : orzeczeni a o niepełnosprawności w aktach organu

A. W. od 23 maja 2013 r. pozostaje pod opieką (...) z rozpoznaniem zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem alkoholu, zespół uzależnienia, organiczne zaburzenia osobowości, organiczne zaburzenia lękowe.

Dowód: dokumentacja medyczna – k. 17-36, k. 70-75 oraz w aktach organu , opinia i opinia uzupełniająca biegłego sądowego z zakresu psychiatrii J. K. – k. 86-92, k. 115-116

W okresie od 23 grudnia 2018 r. do 10 maja 2023 r. A. W. zaliczony został do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z symbolem 02-P i 07-S.

Dowód: orzeczenia o niepełnosprawności w aktach organu, wyrok Sądu Rejonowego (...) w S. z dnia 5.02.2021 r. w sprawie (...)

A. W. od 10 lat pozostaje w abstynencji od alkoholu.

Obecnie nie występują u niego zaburzenia psychiczne w sensie procesu psychotycznego. W przeszłości leczenie psychiatryczne związane było z nałogowym spożywaniem alkoholu i reakcją paranoiczną. A. W. nie wypowiada urojeń, a jego obecne leczenie psychiatryczne związane jest z zaburzeniami osobowości uwarunkowanymi wieloczynnikowo – środowiskowo i organicznie. Jego sprawność funkcji poznawczych i intelektualnych nie wykazuje istotnego obniżenia i jest adekwatna do jego wykształcenia i środowiska, w którym żyje. Zaburzenia osobowości są głęboko zakorzenionymi i utrwalonymi wzorcami zachowania, mającymi charakter sztywnych, niedostosowanych do sytuacji reakcji na rozmaite okoliczności. Reakcje te skrajnie różnią się od tego jak przeciętna jednostka spostrzega, myśli, czuje, a w szczególności wchodzi w związki międzyludzkie.

Objawy związane z zaburzeniami osobowości A. W. nie powodują znacznego utrudnienia w jego codziennym funkcjonowaniu i powodują obecnie jego niepełnosprawność z symbolem 02-P w stopniu lekkim.

W latach 2023 i 2024 A. W. pozostawał w miarę dobrym samopoczuciu psychicznym, w nastroju w miarę wyrównanym, bez cech lęku, zgłaszał głównie objawy somatyczne oraz wykazywał tendencję do agrawacji. Nie występowały u niego istotne trudności w funkcjonowaniu związanym ze sferą psychiczną.

Głównymi dolegliwościami A. W., które mają istotny wpływ na jego funkcjonowanie są te związane z jego schorzeniami somatycznymi: astmą, alergią, bezdechem, dyskopatią.

Dowód : dokumentacja medyczna – k. 17-36, k. 70-75 oraz w aktach organu opinia i opinia uzupełniająca biegłego sądowego z zakresu psychiatrii J. K. – k. 86-92, k. 115-116

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się niezasadne.

Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych rozróżnić można trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany i lekki. Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji (art. 4 ust. 1 ustawy), przy czym niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację (art. 4 ust. 4 ustawy). Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych (art. 4 ust. 2 ustawy). Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu powodującą w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub techniczne. (art. 4 ust. 3 ustawy).

Szczegółowe zasady orzekania o niepełnosprawności, w tym standardy w zakresie kwalifikowania do poszczególnych stopni niepełnosprawności, uregulowane zostały w wydanym w oparciu o delegację ustawową zawartą w art. 6c ust. 9 ustawy rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz.U. z 2018 r. poz. 2027) I tak zgodnie z rozporządzeniem: niezdolność do pracy oznacza całkowitą niezdolność do pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu (§ 29 ust. 1 pkt 1), konieczność sprawowania opieki - całkowitą zależność od otoczenia polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem (§ 29 ust. 1 pkt 2), konieczność udzielania pomocy, w tym pomocy w pełnieniu ról społecznych – zależność od otoczenia wymagającą wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych (§ 29 ust. 1pkt 3), czasowa pomoc w pełnieniu ról społecznych – konieczność udzielania pomocy, o której mowa w § 29 ust.1 pkt 3 w okresach wynikających ze stanu zdrowia (§ 30 ust. 1 pkt 1), częściowa pomoc w pełnieniu ról społecznych – wystąpienie co najmniej jednej okoliczności, o której mowa w § 29 ust. 1pkt 3 (§ 30 ust. 1pkt 2), istotne obniżenie zdolności do wykonywania pracy - naruszoną sprawność organizmu powodującą ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej znacznie obniżające wydajność pracy na danym stanowisku w porównaniu do wydajności, jaką wykazują osoby o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną (§ 31 ust. 1 pkt 1), ograniczenia w pełnieniu ról społecznych - trudności doświadczane przez osobę zainteresowaną w relacjach z otoczeniem i środowiskiem według przyjętych norm społecznych, jako skutek naruszonej sprawności organizmu (§ 31 ust. 1 pkt 2), zaś możliwość kompensacji ograniczeń - wyrównywanie dysfunkcji organizmu spowodowanej utratą lub chorobą narządu odpowiednio przez przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne (§ 31 ust. 2 rozporządzenia).

Podkreślić należy, że przy wydawaniu orzeczenia o niepełnosprawności uwzględnia się zarówno fizyczne, psychiczne, jak i społeczne aspekty funkcjonowania człowieka, które mają charakter kompleksowy. Obok oceny medycznej ocenia się także zmiany w funkcjonowaniu osoby orzekanej. Sam fakt występowania danej jednostki chorobowej nie jest kryterium wystarczającym do uznania niepełnosprawności. Dopiero naruszenie sprawności organizmu na poziomie aktywności zawodowej, czy utrudniające w sposób istotny, pełnienie ról społecznych lub samodzielność na poziomie indywidualnym może być podstawą do uznania stopnia niepełnosprawności, w zależności od wymiaru ograniczeń związanych ze schorzeniem.

W rozpoznawanej sprawie poza sporem pozostawało, iż wnoszący odwołanie jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym, spór zaś dotyczył braku stwierdzenia w orzeczeniu niepełnosprawności z symbolem 02-P. A. W. kwestionował bowiem zaliczenie go do osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym jedynie z powodu schorzeń z symbolem 07-S.

W celu zweryfikowania stanowisk stron Sąd zasięgnął wiadomości specjalnych, dopuszczając dowód z opinii biegłego sądowego lekarza specjalisty z zakresu psychiatrii.

Biegły sądowy z zakresu psychiatrii J. K. po dokonaniu badania odwołującego oraz analizie zgromadzonej w aktach sprawy dokumentacji medycznej, uznał, że rozpoznane i pozostające w zakresie jego kompetencji schorzenia, z uwagi na ich kontrolowany przebieg, nie powodują obecnie niepełnosprawności A. W. w stopniu umiarkowanym z symbolem 02-P. Biegły wskazał, że obecnie nie występują u niego zaburzenia psychiczne w sensie procesu psychotycznego. W przeszłości leczenie psychiatryczne związane było z nałogowym spożywaniem alkoholu i reakcją paranoiczną. Obecnie A. W. nie wypowiada zaś urojeń, a jego obecne leczenie psychiatryczne związane jest z zaburzeniami osobowości uwarunkowanymi wieloczynnikowo – środowiskowo i organicznie. Jego sprawność funkcji poznawczych i intelektualnych nie wykazuje istotnego obniżenia i jest adekwatna do jego wykształcenia i środowiska, w którym żyje. Zaburzenia osobowości u odwołującego są głęboko zakorzenionymi i utrwalonymi wzorcami zachowania, mającymi charakter sztywnych, niedostosowanych do sytuacji reakcji na rozmaite okoliczności. Reakcje te skrajnie różnią się od tego jak przeciętna jednostka spostrzega, myśli, czuje, a w szczególności wchodzi w związki międzyludzkie. Objawy związane z zaburzeniami osobowości A. W. nie powodują znacznego utrudnienia w jego codziennym funkcjonowaniu i powodują obecnie jego niepełnosprawność z symbolem 02-P w stopniu lekkim.

Odwołujący się pismem z dnia 24 czerwca 2024 r. zakwestionował opinię biegłego psychiatry w kwestii zakwalifikowania go do niepełnosprawnych w stopniu lekkim o symbolu 02-P. Podniósł, że jego stan zdrowia nie zmienił się od 2013 r., a w wyroku Sądu z dnia 5 lutego 2021 r. w sprawie (...) uznano, że jest on osobą o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności także z uwagi na schorzenia psychiatryczne.

Odnosząc się do tych zarzutów, w opinii uzupełniającej biegły z zakresu psychiatrii J. K. dokonał ponownej, szczegółowej analizy dokumentacji medycznej dotyczącej odwołującego i podtrzymał wnioski pierwszej opinii. Biegły wskazał, że w latach 2023 i 2024 A. W. pozostawał w miarę dobrym samopoczuciu psychicznym, w nastroju w miarę wyrównanym, bez cech lęku, zgłaszał głównie objawy somatyczne oraz wykazywał tendencję do agrawacji. Nie występowały u niego istotne trudności w funkcjonowaniu związanym ze sferą psychiczną. W konsekwencji, mając na uwadze schorzenia natury psychiatrycznej i ocenę sposobu funkcjonowania odwołującego w związku z tymi schorzeniami, jest on osobą niepełnosprawną w stopniu lekkim.

Opinia biegłego nie budziła wątpliwości Sądu. Biegły to wysokiej klasy fachowiec o wieloletnim doświadczeniu zawodowym, także klinicznym, wieloletnim doświadczeniu orzeczniczym i specjalności odpowiedniej do schorzeń odwołującego. Wnioski jego opinii są należycie uargumentowane i znajdują potwierdzenie w zgromadzonej dokumentacji medycznej, której fragmenty biegły przytoczył w opinii uzupełniającej. Biegły słusznie podkreślił, iż przy wydawaniu opinii na potrzeby postępowania toczącego się w przeszłości i dotyczącego innego okresu, biegły psychiatra R. O. oceniający w dniu 20 maja 2020 r. okresowo umiarkowany stopień niepełnosprawności odwołującego z symbolem 02-P, wskazał, że po upływie 3 lat winna nastąpić weryfikacja stopnia niepełnosprawności. Stan zdrowia i funkcjonowania danego człowieka na przestrzeni czasu może bowiem ulec zmianie, rzadko jest on stały, nie rokujący poprawy. Biegły psychiatra J. K. oceniający aktualny stan rzeczy dokonał takiej weryfikacji, a jego wnioski, logicznie i spójnie uzasadnione, okazały się zbieżne z wnioskami organu.

Stwierdzenie u odwołującego lekkiego stopnia niepełnosprawności z symbolem 02-P nie pozwalało na ujęcie tego symbolu w orzeczeniu organu, stwierdzającym umiarkowany stopień niepełnosprawności odwołującego. Stopień ten warunkowały bowiem jedynie schorzenia o symbolu 07-S. Zgodnie natomiast z przepisem § 32 ust. 4 w zw. z § 3 ust. 5 Rozporządzenia Ministra Gospodarki. Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o stopniu niepełnosprawności - orzeczenie może zawierać więcej niż jeden symbol przyczyny niepełnosprawności, nie więcej niż trzy symbole schorzeń, które w porównywalnym stopniu wpływają na zaburzenie funkcji organizmu.

Na marginesie należy tylko wskazać, że zgodnie z § 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności - w przypadku zmiany stanu zdrowia osoba niepełnosprawna posiadająca orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności może wystąpić z wnioskiem, o którym mowa w § 6 ust. 1, o wydanie orzeczenia o ponowne wydanie orzeczenia uwzględniającego zmianę stanu zdrowia. jeżeli zatem stan zdrowia odwołującego w zakresie jego schorzeń psychiatrycznych pogorszy się, będzie miał on prawo ponownie wystąpić do organu z wnioskiem o wydanie orzeczenia o aktualnej treści.

Reasumując, Sąd w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)

18 listopada 2024 r.