Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z 1 sierpnia 2023r. znak (...).604.CW. (...).2023 - (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. zobowiązał W. M. do zwrotu zasiłku chorobowego wypłaconego w związku z roszczeniem K. W. (1) za okres 19 czerwca 2023r. – 2 lipca 2023r. na wskazane przez adresata decyzji konto w kwocie 1226, 26 zł z odsetkami w kwocie 9,05 zł. Uzasadniając zajęte stanowisko organ rentowy wskazał, że adresat decyzji w skałdanym w imieniu reprezentowanego ubezpieczonego zaświadczeniu ZUS Z-3b podał, jak sam później poinformował, nieprawidłowy numer konta.

W. M. wniósł odwołanie od decyzji organu wskazując, że błędny numer konta ubezpieczonego, który pojawił się w wyniku automatycznej podpowiedzi przez system przy elektronicznym wypełnianiu druku, został odkryty przed wypłatą świadczenia, a o jego zaistnieniu niezwłocznie powiadomiono organ rentowy, który jednak nie podjął żadnych czynności celem zapobieżeniu przekazania środków, a później ich odzyskaniu.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując argumentację wyrażoną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i wskazując, że wypłaty świadczeń są przygotowywane i zablokowane z kilkudniowym wyprzedzeniem. W tym wypadku anulowanie wypłaty możliwe było do 5 lipca 2023r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

W. M. prowadzi kancelarię doradztwa podatkowego. Choć co do zasady obsługuje dużych klientów, to incydentalnie także osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą. Wśród tych ostatnich jest K. W. (1).

Niesporne

Wnoszący odwołanie legitymuje się pełnomocnictwem do reprezentowania K. W. (1) przed ZUS.

Niesporne, nadto pełnomocnictwo – nienumerowana karta akt zasiłkowych

K. W. (2) pozostawał niezdolny do pracy w okresie 19 czerwca 2023r. – 2 lipca 2023r.

Niesporne

W związku z tą niezdolnością W. M. złożył w imieniu ubezpieczonego za pośrednictwem (...) wniosek o zasiłek chorobowy ZUS Z – 3b. We wniosku tym jako numer konta, na który należy przelać świadczenie wskazał numer (...).

Niesporne, nadto zaświadczenie ZUS Z-3b – nienumerowana karta akt zasiłkowych

Przy wypełnianiu poprzez (...) zaświadczenia ZUS Z-3b dane dotyczące płatnika składek/ubezpieczonego pojawiają się w odpowiednich rubrykach automatycznie – są transferowane z konta (...) danej osoby.

Niesporne, nadto przesłuchanie odwołującego się (zapis skrócony – k. 20 – 22)

W zaświadczeniu składanym w imieniu K. W. (1) automatycznie wypełniła się także rubryka dotycząca rachunku bankowego, na który ma być przekazane świadczenie. Wypełniający dokument nie sprawdził, czy dane te zostały przetransferowane z (...) czy też były „zapamiętane” przez wykorzystywane urządzenie.

Poprawność danych co do numeru rachunku nie została zweryfikowana przed wysłaniem zaświadczenia drogą elektroniczną (przez (...)).

Dowód: przesłuchanie odwołującego się (zapis skrócony – k. 20 – 22)

Gdy żona ubezpieczonego dopytywała w jego imieniu W. M. o prawdopodobny czas otrzymania zasiłku, pracownica tego ostatniego zadzwoniła na infolinię ZUS z zapytaniem w tym zakresie i w czasie tej rozmowy weryfikowała poprawność przekazanych danych mając otwarte konto (...) klienta. Wówczas odkryła, że ujawniony na tym koncie numer rachunku nie odpowiada temu, który został wskazany we wniosku ZUS Z – 3b. Dzwoniąca na infolinię otrzymała zapewnienie, że dane konta zostaną zmienione, a świadczenia dotychczas nie wypłacono na niewłaściwy rachunek. Jednocześnie pracownica ZUS poprosiła o sporządzenie przez (...) pisma informującego o omyłce. Pismo takie zostało złożone do ZUS 6 lipca 2023r. po uprzednim ustaleniu z K. W. (1), że prawidłowy numer konta jest ujawniony w (...).

W związku z wykrytym błędem odwołujący się i jego pracownicy sprawdzili wszystkie wysłane zaświadczenia i znaleźli jeszcze jedno z podobnym błędem. Nie udało im się przypisać błędnego numeru rachunku do żadnego z klientów biura.

Dowód: przesłuchanie odwołującego się (zapis skrócony – k. 20 – 22), pismo ogólne do ZUS – karty nienumerowane w aktach zasiłkowych

10 lipca 2023r. (...) Oddział w S. wypłacił na nieprawidłowy numer konta wskazany w zaświadczeniu ZUS Z – 3b zasiłek chorobowy dla K. W. (1) za okres 19 czerwca – 2 lipca 2023r. w kwocie 1226, 26 zł brutto.

Dowód: karta zasiłkowa – karta nienumerowana w aktach zasiłkowych, zrzut z ekranu – k. 16

ZUS nie prowadził postępowania reklamacyjnego z bankiem. Nie dokonał również ponownej wypłaty świadczenia na właściwe konto.

Niesporne - oświadczenie organu – k. 15,

W. M. wypłacił z własnych środków równowartość świadczenia K. W. (1).

Dowód: przesłuchanie odwołującego się (zapis skrócony – k. 20 – 22),

Sąd zważył, co następuje.

Stan faktyczny w tej sprawie ustalony został w oparciu o przedłożone dokumenty, których rzetelność i autentyczność nie budziły wątpliwości i przesłuchanie odwołującego się. To ostatnie korespondowało w części z pozostałym materiałem dowodowym, zaś w zakresie, w jakim poparcia w tym materiale nie miało, było jedynym dowodem zaprezentowanym przez strony. Stąd przy uwzględnieniu spójności przesłuchania nie było podstaw do kwestionowania wskazanego dowodu.

Zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. 2023.1230 ze zm.), zwanej dalej ustawą systemową, osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, naliczanymi co do zasady od dnia następującego po dniu wypłaty. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania oraz świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia, a także świadczenia z tytułu niezdolności do pracy, w okresie której świadczeniobiorca wykonywał pracę zarobkową albo wykorzystywał zwolnienie niezgodnie z jego celem (art. 84 ust. 2 pkt 1, 2 i 3 ustawy systemowej).

Jeżeli wypłacenie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot za cały okres, za który je wypłacono (art. 84 ust. 6 ustawy systemowej). To właśnie ta ostatnia regulacja legła u podstaw wydania zaskarżonej decyzji.

Choć w niniejszej sprawie doszło do wypłaty świadczenia na konto innej niż ubezpieczony osoby (a przynajmniej tak się wydaje, bo w istocie organ nie zwrócił się do banku z zapytaniem, czy konto należy do K. W. (1) ani nie wystąpił do sądu o takie zwrócenie się), to w sprawie nie zachodzą podstawy do żądania od wnoszącego odwołanie zwrotu tego świadczenia na podstawie wskazanych przepisów. Choć bowiem W. M. podał organowi niewłaściwy numer konta, to nie zaistniały przesłanki do uznania świadczenia za nienależnie pobrane, a tylko takich świadczeń dotyczy przewidziana w art. 84 ust. 6 ustawy systemowej odpowiedzialność płatnika składek/innego podmiotu. Choć we wskazanym przepisie ustawodawca posługuje się zwrotem „nienależnych świadczeń” to umiejscowienie regulacji nakazuje odnosić ją do świadczeń wskazanych w art. 84 ust. 2 ustawy systemowej. Za takim przyjęciem przemawia i to, że ani w tym ani w innych przepisach ustawy systemowej nie są zdefiniowane odrębnie „świadczenia nienależne”. Zresztą trudno przyjmować, by odpowiedzialność płatnika/innego podmiotu miała być szersza niż odpowiedzialność osoby korzystającej ze świadczeń, które jej nie przysługiwały.

Organ rentowy nie wyjaśnił, która ze wskazanych w art. 84 ust. 2 ustawy systemowej sytuacji ma mieć miejsce w tej sprawie. Wydaje się jednak, że mogło chodzić wyłącznie o wprowadzenie organu w błąd. Te jednak powinno mieć charakter świadomy, a tego organ w tej sprawie nie wykazał.

W utrwalonym orzecznictwie przyjmuje się, że podanie nieprawdziwych danych przez płatnika/inny podmiot musi mieć charakter zawiniony. Wnoszący odwołanie bez wątpienia wykazał się niedbalstwem nie sprawdzając przy wypełnianiu druku ZUS Z-3b poprawności danych, jednak ocena jego zawinienia winna być dokonana z uwzględnieniem późniejszej aktywności zmierzającej do naprawienia błędu. W. M. dokonał zawiadomienia organu o błędnym numerze konta na 4 dni przed wypłatą świadczenia, a zatem wyeliminował swój błąd ujawniając dane właściwe. Stąd trudno mówić o jego winie w dacie wypłaty świadczeń. Organ nie poparł żadnymi dowodami swoich twierdzeń o niemożności wstrzymania przelewu. Nawet jednak, gdyby przyjąć taką niemożność, to ZUS powinien poinformować o błędzie w przyszłym przelewie właściwy bank, czego, co niesporne, nie uczynił. Nie wszczął też żadnej procedury reklamacyjnej. A przed zatwierdzeniem przelewu sam nie sprawdził zgodności danych w druku ZUS Z-3b i na koncie płatnika.

Wreszcie wskazać należy, iż nie doszło do ponownej wypłaty świadczenia na inne już konto, a tym samym nieuzasadnionego ubytku finansowego organu rentowego. Wypłacając świadczenie organ przyjmował, że po stronie ubezpieczonego spełnione zostały przesłanki prawa do tego świadczenia, zatem samo wydatkowanie środków było uzasadnione. W tym miejscu podkreślenia wymaga, iż odpowiedzialność płatnika/innego podmiotu odnosi się wyłącznie do sytuacji, gdy dochodzi do przekazania nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. Numer konta do takich danych nie należy, a w podlegających badaniu okolicznościach nie ma podstaw do wydania przez organ decyzji o zwrocie świadczeń. Organ mógłby dochodzić należności na drodze cywilnej np. przeciwko posiadaczowi rachunku na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

W tych warunkach zbytecznym było zwracanie się na wniosek wnoszącego odwołanie o informację do banku.

Mając na uwadze wszystko powyższe sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w całości.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)