Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 lipca 2023 roku znak (...) (...) odmówił szeregowemu P. K. (1) przyznania jednorazowego odszkodowania z tytułu zdarzenia z dnia 28 października 2022 roku, albowiem nie pozostawało ono w związku z pełnieniem służby wojskowej.

W uzasadnieniu wskazano, iż mimo że w świetle art. 508 ust. 1 pkt e w zw. z art. 2 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny (Dz.U. poz. 2305), uraz, jakiego doznał ubezpieczony - w postaci wypadku drogowego z miejsca zamieszkania do miejsca pełnienia służby - został wywołany przyczyną zewnętrzną, to na gruncie aktualnie obowiązujących przepisów prawa – konkretnie – definicji drogi (w drugim z wymienionych przepisów), nie sposób tego zdarzenia uznać za wypadek w myśl art. 508 ust 1 pkt e wymienionego aktu prawnego.

Pismem z 2 sierpnia 2023 roku P. K. (2) wniósł odwołanie od powyższej decyzji.

W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, iż w dniu 28 października 2022 r. został poszkodowany w wyniku wypadku na drodze z miejsca zamieszkania do miejsca pełnienia służby. Szeroko opisując okoliczności przebiegu wypadku wskazał, ze Policja ustaliła iż nie on był sprawcą wypadku, a jego ofiarą. Wskazał, że w/w zdarzenie zawiera się w definicji słowa „wypadek” zgodnie z art. 508 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny. Dodatkowo wskazał, że jechał najkrótszą możliwie trasą do miejsca pełnienia służby co ma być zgodne z definicją słowa „droga do miejsca zamieszkania z miejsca służby i droga do miejsca służby z miejsca zamieszkania” zgodnie art. 2 pkt. 5 w/w ustawy. Wskazał, że aktualna definicja drogi w oparciu o w/w przepis jest miarodajna, przy założeniu że sprawa dotyczy zwrotu kosztów dojazdu, ale nie ustalenia wypadku przy pracy.

Tak wywodząc, odwołujący się wniósł o zmianę decyzji i przyznanie prawa do jednorazowego odszkodowania.

W odpowiedzi na odwołanie z 28 sierpnia 2023 r. oraz w piśmie z dnia 25 października 2023 r., precyzującym stanowisko, organ powtórzył argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji oraz wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Dodał również, że odwołujący jechał na prywatnym motocyklu, a ustawa opisująca definicję drogi do miejsca pełnienia służby przewiduje jedynie możliwość dotarcia do miejsca pełnienia służby najkrótszą możliwie trasą transportem publicznym.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) P. K. (1) ma (...)lat, służbę wojskową pełni od 21 października 2019 roku, zajmując stanowisko (...)w jednostce wojskowej (...). Pracę rozpoczyna z reguły od 7:00 do 15:30, natomiast w piątki do 13:00.

W dniu 28 października 2022 r. ok. godziny 6:00 podczas drogi z miejsca zamieszkania przy ul. (...) w S. do miejsca pełnienia służby (...). (...) w B. (...) P. K. (3) ruszył do miejsca służby motocyklem. Jechał najkrótszą drogą z miejsca zamieszkania do miejsca służby. Na skrzyżowaniu zauważył samochód osobowy zbliżający się z prawej strony i nie zatrzymujący się przed skrzyżowaniem. Odwołujący rozpoczął hamowanie pojazdu, czego skutkiem było zablokowanie koła przedniego i motocykl zaczął się przechylać w lewą stronę. Kierowca samochodu osobowego nie zdołał wyhamować i przejechał po leżącym na ziemi P. K. (1). W wyniku wypadku P. K. (1) stracił przytomność. Na miejscu wypadku poszkodowany parokrotnie odzyskiwał przytomność i został przewieziony do szpitala.

Niesporne, a nadto dowód: oświadczenie poszkodowanego żołnierza, oświadczenie świadków wypadku (...). K. S. i (...). S.. T. M., Protokół Powypadkowy (...), zawiadomienie o wypadku na drodze z 31.10.2022 r. – nieponumerowanych akt wypadkowych organu; zeznania P. K. (1) – k. 22-23

W wyniku przeprowadzonej diagnozy jego stanu zdrowia w (...) w S., rozpoznano u P. K. (1) uraz wielonarządowy po wypadku komunikacyjnym, rozlany uraz aksonalny (...) i zaburzenia połykania, rozlane ropne zapalenie otrzewnej, stan po laparotomiach z powodu perforacji części przedodźwiernikowej żołądka, przetokę żołądkowo-atmosferyczną leczoną zachowawczo, a także przepuklinę brzuszną pooperacyjną. Miał również złamaną miednicę w wielu miejscach i stłuczony mózg. W trakcie przebywania szpitalu miał przeprowadzane badania, w tym krwi, RTG, TK, USG, a także został parokrotnie poddany operacjom i zabiegom operacyjnym m. in. w dniu 28 października 2022 r. w postaci implantacji czujnika do pomiaru ciśnienia wewnątrzczaszkowego, a także otwarte nastawienie i stabilizacja wewnętrzna trzonu obojczyka lewego, którego również złamał. W wyniku wypadku zaczął również chorować na organiczne zaburzenia depresyjne oraz miał wielokrotne wykonywane płukanie jamy otrzewnej.

W wyniku wypadku w drodze do miejsca pełnienia służby przez kolejnych kilka miesięcy po wypadku miał utrudniony kontakt ze światem zewnętrznym, pomimo względnie stabilnego stanu zdrowia, a następnie przez 4 miesiące przebywał w szpitalu. Obecnie nadal znajduje się w trakcie leczenia i rehabilitacji. Leczenie jakie zastosowano miało pomóc P. K. (1) na powrót do zdrowia, a było to między innymi wszelkiego rodzaju ćwiczenia gimnastyczne, wydolnościowe czy stymulacje neurosensoryczne. Odwołujący poddał się również kinezyterapii, która została uzupełniona ultradźwiękami i elektrostymulacji. Wielokrotnie był poddawany masażom i różnego rodzaju drenażom różnych części ciała.

Niesporne, a nadto dowód: dokumentacja medyczna zgromadzona w aktach organu, Karta informacyjna turnusu rehabilitacyjnego oraz zaświadczenie o stanie zdrowia P. K. (1) – k. 24-32, faktury odbycia rehabilitacji i skierowanie na badanie – k. 36-48, dokumentacja medyczna – k. 52

W wyniku wypadku P. K. (1) doznał długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w łącznej wysokości 33%, na którą to wartość składają się: częściowe uszkodzenie nerwu strzałkowego po stronie lewej w wysokości 8% uszczerbku, liczne ogniska stłuczenia mózgu z utrwaloną nerwicą – 10% uszczerbku, złamania obojczyka lewego leczonego operacyjnie bez następstw klinicznych – 0%, przebyte złamanie żeber i mostka bez zniekształceń klatki piersiowej – 0%, liczne złamania żeber i mostka bez zniekształceń klatki piersiowej – 10%, oraz utrata powonienia – 5%.

Niesporne, a nadto dowód: opinia biegłych z zakresu ortopedii i neurologii – k. 62-63

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów: ze źródła osobowego, dokumentów oraz pisemnej opinii biegłego, szczegółowo wymienionych w pierwszej części uzasadnienia. Przechodząc do ich oceny – dokumentacja (dotycząca postępowania przed organem rentowym oraz medyczna) zgromadzona w aktach postępowania, była sporządzona przez uprawnione do tego organy, zgodnie z przepisaną prawem procedurą. Nadto, przedstawiała w sposób wyczerpujący, spójny i kompleksowy stan zdrowia P. K. (1), zakres oraz umiejscowienie doznanego urazu wielonarządowego i wielu obtłuczeń, złamań i uszkodzeń. Co istotne, jej treść oraz wymowa nie była kwestionowana przez żadną ze stron postępowania. Oceniając pisemną opinię w sprawie, wydaną przez biegłych lekarzy z zakresu ortopedii – dr n. med. H. M. i neurologii doc. Dr. Hab. T. P., Sąd wskazuje, iż wywód w nich poczyniony był jasny, kompletny i pozbawiony wewnętrznych sprzeczności, a jej treść korelowała z pozostałym materiałem dowodowym w sprawie, określając w sposób jednoznaczny stan zdrowia ubezpieczonego i jego sprawności ruchowej, jak również ustalony poziom długotrwałego uszczerbku na zdrowiu powstałego wskutek wypadku. Sąd dał wiarę również depozycjom odwołującego się – P. K. (1), albowiem jego zeznania były spójne, spontaniczne, a ich treść była analogiczna z treścią ustaleń poczynionych przez organ w toku postępowania wyjaśniającego oraz korelowała z wymową dokumentacji medycznej oraz sporządzoną opinią biegłych lekarzy z zakresu ortopedii i neurologii. Biegli ostatecznie ocenili, że P. K. (1) doznał uszczerbku na zdrowiu w wysokości 33% na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania i na podstawie załącznika z przedstawioną procentową punktacją dla poszczególnych schorzeń, na którą to wartość składają się: częściowe uszkodzenie nerwu strzałkowego po stronie lewej w wysokości 8% uszczerbku (pkt. 181u) , liczne ogniska stłuczenia mózgu z utrwaloną nerwicą – 10% uszczerbku(pkt. 10a), złamania obojczyka lewego leczonego operacyjnie bez następstw klinicznych – 0%, przebyte złamanie żeber i morska bez zniekształceń klatki piersiowej – 0%, liczne złamania żeber i mostka bez zniekształceń klatki piersiowej – 10%(pkt. 58a), oraz utrata powonienia – 5%(pkt.20d). Organ opinii biegłych nie kwestionował.

Wobec tak poczynionych wniosków, Sąd stwierdza, iż ocenił materiał dowodowy wespół, kierując się dyrektywami wysłowionymi w art. 233 k.p.c. i przyznał mu - w rezultacie poczynionych rozważań - walor wiarygodności, kluczowy dla procesu ustalenia stanu faktycznego niniejszej sprawy. Stan zdrowia odwołującego w zasadzie nie budził wątpliwości od samego jego początku, a dodatkowo żadna ze stron nie zakwestionowała zarówno zgromadzonej dokumentacji medycznej i opinii biegłych, wobec tego Sąd również dał im wiarę.

Przedmiotem niniejszego postępowania było ustalenie, czy zdarzenie mające miejsce w dniu 16 listopada 2022 roku, powodujące uszczerbek na zdrowiu ubezpieczonego było podstawą do przyznania mu jednorazowego odszkodowania w myśl odpowiednich uregulowań ustawy z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny (Dz.U.2024.248 t.j.), poprzez uznanie, iż stanowiło ono wypadek w drodze do pracy (miejsca odbywania służby). Poza sporem stron pozostawały okoliczności związane z przebiegiem zdarzenia oraz jego następstwami.

Zgodnie z art. 508 ust. 1 pkt e) w zw. z art. 2 ust. 5 wspomnianej ustawy, ilekroć w dziale XVI – świadczenia odszkodowawcze pozostające w związku ze służbą wojskową jest mowa o wypadku, należy przez to rozumieć nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, pozostające w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej, z wyjątkiem terytorialnej służby wojskowej pełnionej dyspozycyjnie, które zaszło podczas odbywania drogi do miejsca i z miejsca wykonywania obowiązków służbowych albo poleceń przełożonych, tudzież wykonywania czynności w interesie służby wojskowej, nawet bez polecenia przełożonych. Zgodnie zaś z art. 2 ust. 5, ilekroć w ustawie jest mowa o drodze do miejsca i z miejsca wykonywania czynności, drodze z miejsca zamieszkania do jednostki wojskowej i z powrotem albo drodze na urlop lub przepustkę i z powrotem, należy przez to rozumieć najkrótszy czas dojazdu lądowym środkiem publicznego transportu zbiorowego, łącznie z przesiadkami, licząc od stacji (przystanku) najbliższej miejsca pełnienia służby do stacji (przystanku) najbliższej miejsca zamieszkania, bez uwzględnienia czasu dojazdu do i od stacji (przystanku) w obrębie miejscowości, z której żołnierz dojeżdża, oraz miejscowości, w której wykonuje obowiązki służbowe.

Wobec takiego uregulowania wprowadzonego przez ustawodawcę, wydawałoby się, iż zakres definicyjny jest kompletny, przy dokonywaniu wykładni przepisu art. 508 ust. 1 pkt e wskazanej ustawy, co w istocie stanowiłoby potwierdzenie dla argumentacji wysuniętej przez organ rentowy. Jednakże, należy zwrócić jeszcze uwagę na dodatkową regulację definicyjną, przewidzianą wyłącznie dla interpretacji pojęć użytych w dziale XVI - świadczenia odszkodowawcze pozostające w związku ze służbą wojskową - ustawy z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny – o czym stanowi art. 508 ust. 2: ilekroć w niniejszym dziale jest mowa o drodze do miejsca i z miejsca wykonywania czynności, drodze z miejsca zamieszkania do jednostki wojskowej i z powrotem albo drodze na urlop lub przepustkę i z powrotem - należy przez to rozumieć drogę najkrótszą i nieprzerwaną , z tym że nie uważa się, że droga została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granicy potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była najdogodniejsza ze względów komunikacyjnych.

Z porównania treści art. 2 ust. 5 i art. 508 ust. 2 omawianej ustawy wynika, że droga odbywana do miejsca i z miejsca wykonywania obowiązków służbowych jest interpretowana odmiennie, w zależności od przedmiotu i zakresu jej zastosowania oraz w zależności od tego, do jakiego obszaru regulacji ustawy, to pojęcie ma się odnosić. Dlatego też, brzmienie wskazane w pierwszym z wymienionych przepisów będzie miało zastosowanie przy interpretacji normy prawnej odwołującej się do definiowanego pojęcia drogi w przepisie prawnym mieszczącym się w dziale ustawy, który tego pojęcia nie reguluje odmiennie na potrzeby innych jednostek redakcyjnych odnoszących się szczególnie do konkretnej, regulowanej ustawą instytucji. Przepis art. 508 znajdujący się jako pierwszy, w dziale XVI - świadczenia odszkodowawcze pozostające w związku ze służbą wojskową, który jest zbiorem przepisów regulujących zakres podmiotowy i przedmiotowy określonych świadczeń kompensacyjnych – w tym odszkodowań jednorazowych w art. 516 – kształtuje swoistą dla tego działu XVI, definicję pojęcia drogi do miejsca i z miejsca wykonywania czynności służbowych, jak i drogi z miejsca zamieszkania do jednostki wojskowej, którego to rozumienie znajduje zastosowanie tylko na płaszczyźnie działu XVI. Definicja ustawowa szczególna wyłącza zastosowanie uregulowania ogólnego wskazanego w art. 2 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny. Warto wskazać, że taka interpretacja określenia „drogi do miejsca i z miejsca wykonywania czynności” jest zgodna z § 150 ust. 1 i 2 Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”. Zgodnie z Zasadami jeżeli dane określenie ma być używane w jednym znaczeniu w obrębie całej ustawy lub innego aktu normatywnego albo całej jednostki systematyzacyjnej danego aktu, jego definicję zamieszcza się odpowiednio w przepisach ogólnych tego aktu albo w przepisach ogólnych danej jednostki systematyzacyjnej. Jeżeli dane określenie ma być używane w ustalonym znaczeniu tylko w obrębie zespołu przepisów, jego definicję zamieszcza się w bezpośrednim sąsiedztwie tych przepisów (§ 150 ust. 2 Zasad).

Nie ulega wątpliwości, że w art. 2 ust. 5 ustawodawca wprowadza kryterium definicyjne oparte na czasokresie i rodzaju transportu, który to transport ma być transportem lądowym zbiorowym, zaś w art. 508 ust. 2 kryterium to opiera się również na czasookresie – doborze jak najkrótszej drogi, jednak nie limituje sposobu jej pokonania, nie precyzuje doboru środka czy metody komunikacji. Bowiem, w przepisie tym istotą jest to, aby co do zasady droga była najkrótsza i nieprzerwana, przy czym, wyjątkowo – nie musi być ona najkrótsza, jeżeli była najdogodniejsza ze względów komunikacyjnych.

Wobec powyższego, nie ulega zatem wątpliwości, że przy prawidłowej analizie ustalonego stanu faktycznego, przez pryzmat art. 508 ust. 1 pkt e
w zw. z art. 508 ust. 2 w zw. z art. 516 ustawy z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny, zdarzenie w dniu 16 listopada 2022 roku skutkujące długotrwałym uszczerbkiem na zdrowiu szeregowego P. K. (1) było zdarzeniem nagłym – wypadek drogowy w ruchu komunikacyjnym oraz przejechanie po nim samochodem osobowym, gdy leżał na ziemi i w związku z tym, powstałe opisane w części stanu faktycznego schorzenia i powikłania i pozostającym w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej, które zaszło podczas odbywania drogi do miejsca wykonywania obowiązków służbowych – wszak ubezpieczony w dacie zdarzenia opuścił swoje miejsce zamieszkania celem realizacji przypisanych mu obowiązków (jako żołnierzowi w czynnej służbie wojskowej) w tymże dniu. Drogę zwyczajowo pokonywał, jak przyznawał prywatnym samochodem lub motocyklem do miejsca służby i w dniu wypadku wybrał tym razem motocykl, a ten sposób komunikacji – jako najdogodniejszy (w myśl art. 508 ust. 2) wybrał, rozpoczynając ją z chwilą opuszczenia lokalu mieszkalnego. Odwołujący sam z resztą przyznawał w zeznaniach, że rano niekiedy zdarzają się korki i zatory uliczne, a motocykl to rodzaj środku transportu, który zdecydowanie prościej jest w stanie ominąć (przez swój rozmiar i zwrotność) w/w niedogodności.

Zgodnie zaś z treścią art. 516 ustawy z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny (Dz.U.2024.248 t.j.), żołnierzowi, który wskutek wypadku albo choroby doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. W razie zaistnienia wypadku lub choroby, wypełniających warunki, o których mowa w art. 508, żołnierzowi dotkniętemu wypadkiem lub chorobą przysługuje jednorazowe odszkodowanie od Skarbu Państwa – jednostki wojskowej, w której w chwili wypadku pełnił on służbę. Odpowiedzialność Skarbu Państwa oparta jest na zasadzie ryzyka i ma dla żołnierza charakter gwarancyjny.

Podsumowując powyższe, Sąd wskazuje, iż w podstawie prawnej zaskarżonej decyzji, organ rentowy dokonał nieprawidłowej wykładni przepisu art. 508 ust. 1 pkt e ustawy z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny, który to przepis był podstawą jego procedowania w przedmiocie rozważań o spełnieniu przez odwołującego się przesłanek uprawniających do przyznania mu jednorazowego odszkodowania na skutek zdarzenia - wypadku mającego miejsce 16 listopada 2022 roku, co implikowało wydanie niezasadnej decyzji negatywnej. Nieprawidłowość ta dotyczy niezasadnego odwołania się do uregulowania ogólnego definicji drogi z art. 2 ust. 5 wspomnianej ustawy przy pominięciu regulacji szczególnej, mającej zastosowanie przy procedowaniu w przedmiocie świadczenia z art. 516 (jako temu, znajdującego się w zakresie regulacji działu XVI ustawy z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny), które wyłącza rozumienie pojęcia drogi w sposób określony w przepisach ogólnych niniejszego aktu prawnego.

Wobec tak ukształtowanych rozważań i poczynionych na ich podstawie ustaleń, Sąd wskazuje, że P. K. (1) w dniu 28 października 2022 roku wskutek wypadku w drodze do miejsca pełnienia służby doznał długotrwałego uszczerbku na zdrowiu na poziomie 33%, wobec czego wypełnił przesłanki uprawniające do ustalenia przysługującego mu prawa do ustalenia jednorazowego odszkodowania w myśl art. 516 ustawy z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny. Dlatego też, Sąd dokonał rozstrzygnięcia reformatoryjnego w myśl art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

Tak stanowiąc, Sąd orzekł jak w części dyspozytywnej wyroku.

Sygn. akt (...) S., dnia 11 lipca 2025 r.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

Sędzia (...)