Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z 8 maja 2024 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił T. S. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 29 września 2023 r. do 18 lutego 2024 r. z tytułu zatrudnienia w firmie (...) sp. z o.o. Jako podstawę decyzji, organ powołał art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej „ustawa zasiłkowa”). W uzasadnieniu organ podniósł, iż po ustaniu tytułu ubezpieczenia w spółce (...) sp. z o.o. odwołujący się kontynuował pracę zarobkową zarówno poprzez prowadzenie indywidualnej działalności gospodarczej oraz jako zleceniobiorca spółki (...) sp. z o.o. i nie zgłosił się z tych tytułów do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

W odwołaniu od decyzji pełnomocnik odwołującego się podniósł, iż organ rentowy zaniechał ustalenia faktycznego i osobistego prowadzenia działalności gospodarczej przez T. S., który w uwagi na niezdolność do pracy nie mógł zostać zgłoszony do ubezpieczenia chorobowego. W odniesieniu do umowy zlecenia z (...) sp. z o.o. wskazano, iż pomimo wygaśnięcia współpracy, T. S. nie został wyrejestrowany z ubezpieczeń społecznych.

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wniósł o odrzucenie odwołania, ewentualnie oddalenie odwołania oraz zasądzenie od odwołującego się kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Podczas rozprawy 3 czerwca 2025 r. pełnomocnik odwołującego się wskazała, że odwołujący się wskazał, że nie został zgłoszony ponownie do ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, albowiem w przekonaniu reprezentującego odwołującego się Biura (...), niezdolność do pracy spowodowana chorobą pozostaje w sprzeczności z zasadnością zgłoszenia się do ubezpieczenia chorobowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

T. S. prowadzi działalność gospodarczą od 15 marca 2001 r. Od 30 maja 2015 r. do 31 maja 2023 r., odwołujący się pozostawał zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, a od 3 czerwca 2015 r. do 31 maja 2023 r. pozostawał również zgłoszony do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Jednocześnie od 4 maja 2020 r. do 30 listopada 2022 r. T. S. był zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia chorobowego także z tytułu umowy zlecenia realizowane dla spółki (...) sp. z o.o. w likwidacji.

Dowód: odpowiedź na wniosek o poświadczenie ubezpieczenia chorobowego – akta organu.

Od 1 grudnia 2022 r. do 24 października 2023 r. T. S. był związany kolejną umową zlecenia z (...) sp. z o.o. w likwidacji, przy czym z tytułu tej umowy został zgłoszony wyłącznie do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Dowód:

- informacja od spółki (...) sp. z o.o. w likwidacji k. 6,

- odpowiedź na wniosek o poświadczenie ubezpieczenia chorobowego – akta organu,

- wydruk z systemu – akta organu.

Od 17 kwietnia 2023 r. do 28 września 2023 r. T. S. jako zleceniobiorca (...) sp. z o.o. podlegał w obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, w tym od 1 czerwca 2023 r. do 28 września 2023 r. ubezpieczeniu chorobowemu.

Dowód: odpowiedź na wniosek o poświadczenie ubezpieczenia chorobowego – akta organu.

Od 22 września 2023 r. T. S. stał się niezdolny do pracy z tytułu choroby i niezdolność ta trwałą do 18 lutego 2024 r.

Dowód: zaświadczenia lekarskie k. 7-15.

Pismem z 17 maja 2024 r. (...) sp. z o.o. w likwidacji wskazała, iż w okresie od 28 sierpnia 2023 r. do 21 października 2023 r. T. S. nie wykonywał czynności objętych umową zlecenia.

Dowód: informacja od spółki (...) sp. z o.o. k. 6.

Po ustaniu stosunku zlecenia z (...) sp. z o.o. z dniem 28 września 2023 r. T. S. dokonał zgłoszenia się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej od 1 kwietnia 2024 r.

Dowód: odpowiedź na wniosek o poświadczenie ubezpieczenia chorobowego – akta organu.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie T. S. od decyzji organu rentowego nie jest zasadne, a tym samym nie zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należało odnieść się do wniosku organu o odrzucenie odwołania. Powyższa kwestia została przesądzona wydanym, na podstawie art. 222 k.p.c. postanowieniem z 28 kwietnia 2025 r., które nie zostało zaskarżone, a w konsekwencji uprawomocniło się 16 maja 2025 r. Zarzut został oparty o brak wykazania umocowania do działania w sprawie, niemniej braki te zostały uzupełnione. Z uwagi na okoliczność, iż Sąd ma obowiązek badania należytego umocowania pełnomocnika, co odnosi się zarówno do tych przypadków, w których pełnomocnikowi w ogóle nie udzielono skutecznego pełnomocnictwa procesowego, jak i do tych, w których ustanowiono pełnomocnikiem osobę niespełniającą wymogów podmiotowych do pełnienia tej funkcji, Sąd dokonał kontroli umowy zlecenia (k. 27-30) łączącego ubezpieczonego z Biurem (...) sp. z o.o. Na jej podstawie oraz w oparciu o złożone podczas rozprawy oświadczenia pełnomocnika, Sąd przyjął, że stosunek zlecenia łączący strony ma charakter stały i mieści się w przedmiotowym zasięgu stosunku zlecenia (§ 6 umowy). Kwestia umocowania osoby prawnej do działania w imieniu strony nie budzi natomiast wątpliwości i została również potwierdzona w orzecznictwie (tak Sąd Najwyższy w uchwale III CO 42/63z 23 września 1963 r. opubl. w OSNC 1965/2/22).

Przechodząc do oceny zasadności odwołania, w przedmiotowej sprawie sporną pozostawała okoliczność, czy odwołującemu się przysługuje prawo do zasiłku chorobowego w okresie od 29 września 2023 r. do 18 lutego 2024 r.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie został ustalony w oparciu o zgromadzone w aktach sprawy dokumenty, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron i nie wzbudziły wątpliwości Sądu co do ich pochodzenia ani treści, stąd powyższy materiał dowodowy został uznany za w pełni wiarygodny. Z uwagi na niestawiennictwo odwołującego się, Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 4 k.p.c. pominął wniosek dowodowy z jego przesłuchania, jako niemożliwy do przeprowadzenia. Odwołujący się nie podjął kierowanego do niego wezwania, nie stawił się na rozprawie, zaś jego pełnomocniczka nie zgłosiła wniosku o ponowne jego wezwanie celem przesłuchania ani też nie usprawiedliwiła jego nieobecności.

Jak wynika z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy odwołujący się pozostawał zgłoszony do ubezpieczeń społecznych od 30 maja 2015 r. do 28 września 2023 r. włącznie, przy czym na przestrzeni lat zgłoszenie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego pochodziło z różnych tytułów. Od 30 maja 2015 r. do 31 maja 2023 r. tytułem ubezpieczenia chorobowego było prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, natomiast od 4 maja 2020 r. do 30 listopada 2022 r. oraz 17 kwietnia 2023 r. do 28 września 2023 r. tytuły dla dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego stanowiły umowy zlecenia zawarte odpowiednio z (...) sp. z o.o. w likwidacji oraz (...) sp. z o.o.

Zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej „ustawa systemowa”), dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-5a, 7b, 8 i 10. Odnosząc powyższą regulację do tytułów ubezpieczeń, które posiadał odwołujący się, jego sytuację prawną regulowała dyspozycja art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej w przypadku umów zlecenia oraz pkt 5 ustawy dla pozarolniczej działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2022 roku, poz. 1732; dalej też jako: ustawa zasiłkowa) zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Ten okres u odwołującego się przypadał od 22 września 2023 r. do 28 września 2023 r. Wraz z rozwiązaniem ostatniej ze wskazanych umów zlecenia tj. od 29 września 2023 r. odwołujący się utracił tytuł do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, a w konsekwencji nie był uprawniony do pobierania zasiłku chorobowego na tej podstawie.

Regulacją, która normuje brak prawa do zasiłku chorobowego w okresie po ustaniu tytułu ubezpieczenia, wprowadzając odstępstwo od zasady, że prawo do zasiłku chorobowego przysługuje w okresie ubezpieczenia gdy niezdolność do pracy powstała w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jest art. 13 ustawy systemowej. Niewątpliwie, istotą i celem regulacji zawartej w art. 13 jest dostarczanie środków utrzymania ubezpieczonemu, któremu choroba przeszkodziła w osiąganiu dochodów. Jednak w sytuacji, w której ubezpieczony ma inne źródło dochodu, zasiłek chorobowy z tytułu ubezpieczenia, które ustało, nie przysługuje (tak wyrok Sądu Najwyższego z 26 czerwca 2007 r., I BU 14/06). Ustawodawca w sposób ścisły reguluje źródła innego dochodu, a wśród nich wymienia m.in. kontynuację działalności zarobkowej, stanowiącej tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby (art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy systemowej). Innymi słowy, jeżeli ustaniu tytułu ubezpieczenia, towarzyszy istnienie działalności rodzącej uprawnienie do objęcia ubezpieczeniem chorobowym na zasadach dobrowolności, wówczas prawo do zasiłku chorobowego zostanie wyłączone. Nie ma wówczas aksjologicznych przesłanek do wypłaty świadczenia z ubezpieczenia chorobowego, jeżeli została zachowana zdolność do prowadzenia tej działalności.

To właśnie rozumienie owej zdolności do prowadzenia działalności stanowiło trzon argumentacji pełnomocniczki odwołującego się, która stała na stanowisku, że niezdolność do pracy T. S., stanowiła przeszkodę do zgłoszenia do ubezpieczenia chorobowego. Już w tym zakresie argumentacja ta nie może zostać uznana za zasadną. Nie można pominąć okoliczności, iż zgłoszenie do ubezpieczenia chorobowego, które jest ubezpieczeniem dobrowolnym, musi zostać poprzedzone zgłoszeniem do ubezpieczeń obowiązkowych, co wprost wynika z przywołanej normy zawartej w art. 11 ust. 2 ustawy systemowej. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym podlega osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą (art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej). Z chwilą rozwiązania umowy zlecenia ustał zbieg tytułów (regulowany w art. 9 ust. 2b ustawy systemowej), a odwołującemu się pozostał tylko jeden tytuł ubezpieczenia emerytalnego i rentowego wobec wspomnianego dalszego prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Jednocześnie nie ma uzasadnienia normatywnego postrzeganie stanu niezdolności do pracy osoby prowadzącej działalność gospodarczą jako przyczyny niepodlegania ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 11 ust. 2 ustawy systemowej. Pełnomocnik odwołującego się próbowała przeforsować pogląd, iż brak osobistego zaangażowania w prowadzoną działalność gospodarczą wobec przejściowych problemów zdrowotnych powinien decydować o niemożności zakwalifikowania działalności odwołującego się jako kontynuacji prowadzenia działalności gospodarczej. Okoliczność nierealizowania założonych kryteriów (zarobkowego, zorganizowanego i ciągłego charakteru działalności gospodarczej) z uwagi na występującą czasową przeszkodę w postaci niezdolności do pracy jest jednak odmienną kategorią od niespełnianie kryteriów wymaganych dla uznania danej aktywności za działalność gospodarczą w rozumieniu Prawa przedsiębiorców. Nie może bowiem umknąć uwadze, iż żadna ze stron nie kwestionowała prowadzenia przez odwołującego się działalności gospodarczej i osiągania z tego tytułu przychodów, a z oświadczenia złożonego podczas rozprawy wynika, gospodarcza aktywność odwołującego się polegająca na długoterminowym najmie pokoi co do zasady nie wymaga stałego nadzoru nad obiektami, zaś sam odwołujący się zatrudnia pracownika. Przymiot osobistego nadzorowania prowadzonej działalności gospodarczej już tylko z tego ostatniego powodu nie może być uznany za kryterium decydujące o faktycznym wykonaniu działalności gospodarczej. Przedsiębiorca nie musi bowiem wykonywać wszelkich czynności samodzielnie, a scedowanie określonych obowiązków – jak chociażby obsługa księgowa i prawna – jest zjawiskiem występującym powszechnie. Istotą działalności gospodarczej jest jej prowadzenie w sposób ciągły i zorganizowany, na własny rachunek i ryzyko przedsiębiorcy. Działalność taka nie może mieć charakteru przypadkowego, a zatem nieuprawnione jest twierdzenie, że działalność wykonywana jest wyłącznie wówczas i tylko wtedy, gdy przedsiębiorca świadczy konkretną usługę osobiście. Prowadzenie działalności gospodarczej polega bowiem również na stworzeniu odpowiednich warunków do jej wykonywania. W sytuacji w której prowadzenie działalności gospodarczej jest obiektywnie niemożliwe lub znacznie utrudnione przedsiębiorca może skorzystać z instytucji zawieszenia działalności.

Wzmocnieniem powyższej argumentacji jest również art. 17 ustawy zasiłkowej. Analiza przypadków, z którymi ustawa wiąże utratę prawa do zasiłku chorobowego nakazuje traktować odmiennie czynności wykonywania pracy zarobkowej od kontynuowania działalności zarobkowej. Dyspozycja art. 17 ustawy systemowej stawia wymóg wykonywania pracy zarobkowej, czego nie czyni powołana norma z art. 13, na której kanwie nie ma znaczenia, czy osoba niezdolna do pracy rzeczywiście wykonuje pracę zarobkową w ramach stosunku prawnego stanowiącego tytuł do ubezpieczenia chorobowego, czy też ze względu na niezdolność do pracy powstrzymuje się od podejmowania stosownej aktywności zarobkowej. Decydujące jest samo istnienie stosunku prawnego stanowiącego źródło zarobkowania, w ramach którego dochody z tego tytułu mogą być objęte ochroną.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 i 1a ustawy systemowej, gdy dochodzi do ustania ubezpieczenia chorobowego z przyczyn określonych w art. 14 ust. 2, a w desygnacie powyższej normy mieści się również wyrejestrowanie z ubezpieczenia (art. 36 ust. 14 ustawy systemowej), objęcie osoby prowadzącej pozarolniczą działalność dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym każdorazowo wymaga złożenia nowego wniosku w tym zakresie. Skoro ubezpieczenie chorobowe w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność ma zawsze charakter dobrowolny, to warunkiem koniecznym do dalszego podlegania ubezpieczeniu chorobowemu i pobieraniu z tego tytułu świadczenia jest dopełnienie określonych formalności. Jak wynika ze zgromadzonych w aktach dokumentów, ponowne zgłoszenie się odwołującego się ubezpieczenia chorobowego nastąpiło dopiero z dniem 1 kwietnia 2024 r., a więc już po ustaniu niezdolności do pracy odwołującego się.

W konsekwencji, wobec prawidłowości decyzji organu rentowego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., odwołanie podlegało oddaleniu, o czym Sąd orzekł w punkcie pierwszym wyroku.

Na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu przewidzianej w art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c., Sąd w punkcie drugim wyroku zasądził od odwołującego się na rzecz organu rentowego kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, powiększoną o odsetki ustawowe. Podstawą rozstrzygnięcia w tym zakresie jest § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 grudnia 2024 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych i nieprzewidującego – odmiennie niż w analogicznych regulacjach – stosowania przepisów intertemporalnych, lecz wprowadzającego nowe stawki wynagrodzenia dla zawodowych pełnomocników od dnia wejścia w życie rozporządzenia zmieniającego.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)

S., (...)