Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z dnia 12 grudnia 2023r., znak (...), (...) Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. zaliczył A. R. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności do 31 grudnia 2026r., z symbolem niepełnosprawności (...). Organ wskazał, że niepełnosprawność ubezpieczonego istnieje od wczesnego dzieciństwa, ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 1 grudnia 2023r. Odwołujący się jest zdolny do poszukiwania zatrudnienia w warunkach pracy chronionej, wymaga korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki, nie wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, nie spełnia przesłanek określonych w art. 8 ust 3a pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym oraz nie wymaga prawa do zamieszkiwania w oddzielnym pokoju.

Na skutek odwołania wnioskodawcy (...) Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S., w dniu 7 marca 2024 r. uchylił zaskarżone orzeczenie w części dotyczącej ustaleń zawartych w punktach III 1), 3) i 4) i wydał orzeczenie, w którym zaliczył odwołującego się do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności do dnia 31 marca 2027r. i wskazał, że A. R. jest niezdolny do pracy i wymaga uczestnictwa w terapii zajęciowej. (...) Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. swoje stanowisko uzasadnił tym, że odwołujący się ma naruszoną sprawność organizmu, która powoduje w konsekwencji ograniczenia w możliwości funkcjonowania na poziomie uważanym za typowy dla osoby z pełną sprawnością a rodzaj i zakres tych ograniczeń powoduje, że warunkiem koniecznym dla wyrównania szans jest zapewnienie orzekanemu częściowej pomocy innych osób w celu uczestnictwa w różnych sferach życia, oraz że orzekany jest niezdolny do pracy. W ocenie organu potwierdza to, że odwołujący się spełnia ustawowe przesłanki zaliczenia jego do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Ponadto organ wskazał, że odwołujący się jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym z powodu schorzeń oznaczonych symbolem (...), które w porównywalnym stopniu wypełniły obraz zaburzenia funkcji organizmu oraz ograniczeń w wykonywaniu czynności życiowych, orzekany wymaga konieczności zaopatrzenia w środki ułatwiające funkcjonowanie oraz korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji. Skład orzekający stwierdził też, że ze względu na stan zdrowia i funkcjonowania orzekanego orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wydaje się na okres do 31 marca 2027 r. Ponadto, naruszenie sprawności organizmu uniemożliwia podjęcie zatrudnienia, wskazane jest korzystanie z terapii zajęciowej, przez co rozumie się rehabilitację w warsztacie terapii zajęciowej.

A. R. wniósł odwołanie od wskazanego orzeczenia, domagając się uznania jego za osobę niepełnosprawną w stopniu znacznym na stałe. Odwołujący się argumentował, że posiada całościowe zaburzenia rozwoju – autyzm, organiczne zaburzenia osobowości i zachowania oraz upośledzenie umysłowe. Zaburzenia zostały zdiagnozowane we wczesnym dzieciństwie i są trwałe. A. R. w zakresie funkcjonowania społecznego jest osobą niepełnosprawną. Nie potrafi załatwić spraw urzędowych, nie potrafi dokonać prawidłowej oceny sytuacji i reakcji społecznej. Jest agresywny i przejawia nieprzewidywalne zachowania. Wymaga opieki i pomocy osób trzecich w codziennym funkcjonowaniu.

W odpowiedzi na odwołanie (...) Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. wniósł o jego oddalenie w całości, argumentując jak w zaskarżonym orzeczeniu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. R., urodzony (...), posiada wykształcenie (...)(w trakcie kształcenia w (...)w ramach (...) w S. na kierunku – pomocnik (...)). Pobiera zasiłek pielęgnacyjny z Centrum Pomocy (...). A. R. jest ubezwłasnowolniony częściowo.

Niesporne, nadto dowód: ocena stanu zdrowia osoby zainteresowanej – k. 135-136 akt organu, ocena psychologiczna – k. 133-134 akt organu, postanowienie Sądu Rejonowego (...) w (...), sygn. akt (...)– k. 37.

Zasadniczą chorobą A. R. jest autyzm. U A. R. występują zaburzenia neurorozwojowe – autyzm oraz zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane chorobą, uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu i niepełnosprawność intelektualna z ograniczonymi zaburzeniami zachowania i emocji. Charakteryzują je nieprawidłowości w interakcjach społecznych z powodu trudności w rozpoznawaniu emocji i kontekstu zachowań innych ludzi, brakiem motywacji do działania, spowolnieniem psychoruchowym, niemożnością zadbania o swoje potrzeby, obniżoną sprawnością intelektualną, znacznie zaburzonym krytycyzmem i postawami oportunistycznymi. A. R. wykazuje duże trudności w funkcjonowaniu rodzinnym i społecznym. Mimo wieloletniej rehabilitacji, nasilenie objawów jest tak duże, że nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować. W ocenie biegłego A. R. spełnia kryteria zaliczenia go do osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym. Nie jest zdolny do pracy ani do samodzielnej egzystencji. Nie jest w stanie zaspokajać bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych. Niepełnosprawność o symbolu (...) i (...) istnieje od urodzenia, a ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 1 grudnia 2023r. Biegły wskazał także, że należałoby przeprowadzić kolejną ocenę stanu psychicznego i ocenę funkcjonowania za 3 lata, tj. w październiku 2027r.

Dowód: opinia oraz opinia uzupełniająca biegłego sądowego z zakresu psychiatrii J. K. – k. 51-58, k. 76, dokumentacja medyczna w aktach organu– k. 97-101, k. 48-77, 31-38, k. 22 (koperta), k. 11 (koperta), k. 1 (koperta), dokumentacja medyczna w aktach sprawy - dokumentacja medyczna – k. 10-25, przesłuchanie świadka G. R. (zapis skrócony) – k. 99-100.

(...) Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. ustalając poziom potrzeby wsparcia ocenił, że opiniowany wymaga dużego wsparcia w podstawowych czynnościach życiowych. Ocena zdolności do samodzielnej egzystencji obejmuje zarówno czynności samoobsługi (higiena osobista, jedzenie, ubieranie się) oraz czynności codziennego funkcjonowania (poruszanie się, komunikacja, zarządzanie sprawami finansowymi i domowymi). Końcową ocenę potrzeby wsparcia oceniono u A. R. na 80 punktów.

Dowód: decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia – k. 45-46

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione w części.

Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych rozróżnić można trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany i lekki. Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji (art. 4 ust. 1 ustawy), przy czym niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację (art. 4 ust. 4 ustawy). Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych (art. 4 ust. 2 ustawy). Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu powodującą w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub techniczne. (art. 4 ust. 3 ustawy).

Szczegółowe zasady orzekania o niepełnosprawności, w tym standardy w zakresie kwalifikowania do poszczególnych stopni niepełnosprawności, uregulowane zostały w wydanym w oparciu o delegację ustawową zawartą w art. 6c ust. 9 ustawy rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz.U. z 2018 r. poz. 2027) I tak zgodnie z rozporządzeniem: niezdolność do pracy oznacza całkowitą niezdolność do pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu (§ 29 ust. 1 pkt 1), konieczność sprawowania opieki - całkowitą zależność od otoczenia polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem (§ 29 ust. 1 pkt 2), konieczność udzielania pomocy, w tym pomocy w pełnieniu ról społecznych – zależność od otoczenia wymagającą wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych (§ 29 ust. 1pkt 3), czasowa pomoc w pełnieniu ról społecznych – konieczność udzielania pomocy, o której mowa w § 29 ust.1 pkt 3 w okresach wynikających ze stanu zdrowia (§ 30 ust. 1 pkt 1), częściowa pomoc w pełnieniu ról społecznych – wystąpienie co najmniej jednej okoliczności, o której mowa w § 29 ust. 1pkt 3 (§ 30 ust. 1pkt 2), istotne obniżenie zdolności do wykonywania pracy - naruszoną sprawność organizmu powodującą ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej znacznie obniżające wydajność pracy na danym stanowisku w porównaniu do wydajności, jaką wykazują osoby o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną (§ 31 ust. 1 pkt 1), ograniczenia w pełnieniu ról społecznych - trudności doświadczane przez osobę zainteresowaną w relacjach z otoczeniem i środowiskiem według przyjętych norm społecznych, jako skutek naruszonej sprawności organizmu (§ 31 ust. 1 pkt 2), zaś możliwość kompensacji ograniczeń - wyrównywanie dysfunkcji organizmu spowodowanej utratą lub chorobą narządu odpowiednio przez przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne (§ 31 ust. 2 rozporządzenia).

Podkreślić należy, że przy wydawaniu orzeczenia o niepełnosprawności uwzględnia się zarówno fizyczne, psychiczne, jak i społeczne aspekty funkcjonowania człowieka, które mają charakter kompleksowy. Obok oceny medycznej ocenia się także zmiany w funkcjonowaniu osoby orzekanej. Sam fakt występowania danej jednostki chorobowej nie jest kryterium wystarczającym do uznania niepełnosprawności. Dopiero naruszenie sprawności organizmu na poziomie aktywności zawodowej, czy utrudniające w sposób istotny, pełnienie ról społecznych lub samodzielność na poziomie indywidualnym może być podstawą do uznania stopnia niepełnosprawności, w zależności od wymiaru ograniczeń związanych ze schorzeniem.

W rozpoznawanej sprawie niespornym było, iż A. R. jest osobą niepełnosprawną. Spornym natomiast pozostawał stopień niepełnosprawności oraz kwestia na jaki okres powinien zostać ustalony znaczny stopień niepełnosprawności. W zaskarżonym orzeczeniu organ wydał przedmiotowe orzeczenie na okres do dnia 31 marca 2027r. A. R. kwestionował to orzeczenie, utrzymując, iż jego stan zdrowia nie rokuje poprawy i powinien zostać zaliczony do osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym na stałe.

Z uwagi na fakt, iż rozpoznanie niniejszej sprawy wymagało wiadomości specjalnych Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu psychiatrii J. K..

Z opinii biegłego wynika, iż stan zdrowia odwołującego się kwalifikuje go do znacznego stopnia niepełnosprawności z symbolem (...) i (...). Biegły argumentował, że A. R. cierpi na zaburzenia neurorozwojowe – autyzm oraz zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane chorobą, uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu i niepełnosprawność intelektualna z ograniczonymi zaburzeniami zachowania i emocji. A. R. wykazuje duże trudności w funkcjonowaniu rodzinnym i społecznym. Mimo wieloletniej rehabilitacji, nasilenie objawów jest tak duże, że nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować. Nie jest zdolny do pracy ani do samodzielnej egzystencji. Nie jest w stanie zaspokajać bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych. Niepełnosprawność o symbolu (...) i 02-P istnieje od urodzenia, a ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 1 grudnia 2023r. Biegły wskazał także, że należałoby przeprowadzić kolejną ocenę stanu psychicznego i ocenę funkcjonowania za 3 lata, tj. w październiku 2027r.

Odwołujący się zakwestionował opinię biegłego w zakresie zalecenia ponownego badania za 3 lata. Argumentował, że jego stan zdrowia się nie poprawia oraz nie ma żadnych perspektyw na polepszenie jego stanu, dlatego orzeczenie powinno być wydane na stałe.

Biegły po wydaniu opinii uzupełniającej w pełni podtrzymał swoje stanowisko wskazując, że ubezpieczony jest jeszcze w okresie rozwojowym, a jego osobowość nie jest w pełni ukształcona. Istnieje zatem szansa, że w wyniku oddziaływań terapeutycznych i dojrzewania mogą nastąpić korzystne sprawy (k. 76).

Niewątpliwie schorzenie, na które cierpi odwołujący się, w poważny sposób utrudnia jego codzienne funkcjonowanie. Matka odwołującego się pomaga jemu w codziennych czynnościach. Zawozi go na zajęcia terapeutyczne, pracuje z nim w domu.

Opinia biegłego sądowego J. K., wydana przez osobę z wieloletnim doświadczeniem zawodowym po badaniu podmiotowym i przedmiotowym A. R. oraz analizie dostępnej dokumentacji medycznej dotyczącej stanu jego zdrowia, jest jasna i spójna, a jej wnioski w sposób logiczny i przekonujący umotywowane. W konsekwencji Sąd podzielił zawarte w tej opinii wnioski, nie znajdując podstaw do ich kwestionowania.

Mając wszystko powyższe na uwadze, Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżone orzeczenie, zaliczając A. R. do znacznego stopnia niepełnosprawności z symbolem niepełnosprawności 02-P, okresowo do 31 października 2027 r., ustalając, że A. R. wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, zaś oddalił odwołanie w pozostałym zakresie. Odwołanie podlegało oddaleniu w części żądania ustalenia znacznego stopnia niepełnosprawności na stałe.

ZARZĄDZENIE

1.  (...),

2.  (...)

3.  (...)

18.08.2025r.(...)