Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z dnia 24 lutego 2022 r. znak: (...). (...).(...) (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. postanowił zaliczyć J. M. do osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym z symbolami przyczyn niepełnosprawności 07-S i 12-C. Zespół uznał, że niepełnosprawność odwołującego się datuje się od urodzenia, zaś orzeczony stopień niepełnosprawności trwa w okresie od 20 stycznia 2022 r. do 28 lutego 2024 r. (k. 228 akt rentowych).

Na skutek odwołania przedstawicielki ustawowej J. M. orzeczeniem
z dnia 28 kwietnia 2022 r., znak: (...). (...).(...). (...).(...) Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. uchylił zaskarżone orzeczenie (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w całości i orzekł o niezaliczeniu J. M. do stopnia niepełnosprawności.

Przedstawicielka ustawowa J. M. wniosła odwołanie od powyższego orzeczenia. Domagała się zmiany orzeczenia poprzez uchylenie go w całości oraz ponowne rozpatrzenie dokumentacji medycznej. Domagała się ustalenia, iż jej syn wymaga konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne ułatwiające funkcjonowanie danej osoby, korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki, konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka
w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, a także prawa do zamieszkiwania
w oddzielnym pokoju.

W odpowiedzi na odwołanie Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania
o Niepełnosprawności w S. wniósł o jego oddalenie wskazując, że odwołujący się nie ma naruszonej sprawności organizmu, którego skutki ograniczałyby samodzielne funkcjonowanie lub pełnienie ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych.

Zarządzeniem z dnia 26 sierpnia 2022 r. Sąd poinformował przedstawicielkę ustawową odwołującego się, że punkty wskazań orzeczenia o stopniu niepełnosprawności dotyczące konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, dotyczą wyłącznie osób poniżej 16 roku życia i w żaden sposób nie dotyczą odwołującego się, zobowiązując przedstawicielkę ustawową odwołującego się do uzupełnienia braków formalnych odwołania poprzez wskazanie czego domaga się w związku z wniesionym odwołaniem.

Pismem z dnia 6 września 2022 r. przedstawicielka ustawowa odwołującego się uzupełniła braki formalne odwołania. Domagała się zaliczenia J. M.
o znacznego stopnia niepełnosprawności na stałe. Poza tym domagała się utrzymania zaleceń wymienionych w wyroku Sądu Rejonowego S. C. w S. z dnia 4 maja 2016 r., w tym stwierdzenia konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, a także prawa do zamieszkiwania w oddzielnym pokoju.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. M. urodził się w dniu (...) Jest uczniem specjalnej zasadniczej szkoły zawodowej. Urodził się z wadą serca – tetralogią F. oraz wadą chromosomu nr 22 – zespołem (...)’a. W 2009 r. przeszedł operację korekty wady serca. Nadal cierpi na niedomykalność zastawki tętnicy płucnej, co powoduje lekki stopień niepełnosprawności do 28 lutego 2024 r.

Dowód:

- ocena stanu zdrowia – k. 256-256v. akt rentowych,

- ocena psychologiczna – k. 255-255v. akt rentowych,

- opinia biegłego sądowego z zakresu kardiologii i chorób wewnętrznych – k. 137-138.

J. M. ma zaburzenia komunikacji i zachowania wynikające z zespołu autystycznego oraz utrwalonych zaburzeń lękowych o znacznym nasileniu.

Aktualny stan zdrowia J. M. kwalifikuje go do znacznego stopnia niepełnosprawności z powodu schorzeń o symbolach 02-P i 12-C.

Dowód:

- opinia biegłego sądowego z zakresu psychiatrii – k. 176-182,

- opinia uzupełniająca biegłego sądowego z zakresu psychiatrii – k. 208-209.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się częściowo uzasadnione.

Orzekanie o stopniu niepełnosprawności jest regulowane przez ustawę z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (jednolity tekst – Dz. U. z 2021 r., poz. 573) oraz rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania
o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (jednolity tekst – Dz. U. z 2021 r., poz. 735).

Art. 4 ust. 1-4 wyżej wymienionej ustawy stanowi, iż:

- do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej
i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji;

- do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającej czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych;

- do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy,
w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych
z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Przy czym niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację.

Określone przez ustawę zasady ustalania stopnia niepełnosprawności precyzuje rozporządzenie z dnia z dnia 15 lipca 2003 r., zgodnie z którym:

- standardy w zakresie kwalifikowania do znacznego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające skutki naruszenia sprawności organizmu powodujące:

1) niezdolność do pracy - co oznacza całkowitą niezdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu;

2) konieczność sprawowania opieki - co oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem;

3) konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych - co oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych.

Przy czym, przez długotrwałą opiekę i pomoc w pełnieniu ról społecznych rozumie się konieczność jej sprawowania przez okres powyżej 12 miesięcy w zakresie, o którym mowa
w pkt 2 i 3.

- standardy w zakresie kwalifikowania do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające naruszenie sprawności organizmu powodujące:

1) czasową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza konieczność udzielenia pomocy, o której mowa w pkt 3 powyżej, w okresach wynikających ze stanu zdrowia;

2) częściową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza wystąpienie co najmniej jednej okoliczności, o których mowa w pkt 3 powyżej.

- standardy w zakresie kwalifikowania do lekkiego stopnia niepełnosprawności określają kryteria naruszonej sprawności organizmu powodujące:

1) istotne obniżenie zdolności do wykonywania pracy, co oznacza naruszoną sprawność organizmu powodującą ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej znacznie obniżające wydajność pracy na danym stanowisku w porównaniu do wydajności, jaką wykazują osoby
o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną;

2) ograniczenia w pełnieniu ról społecznych, co oznacza trudności doświadczane przez osobę zainteresowaną w relacjach z otoczeniem i środowiskiem według przyjętych norm społecznych, jako skutek naruszonej sprawności organizmu.

Przy czym, możliwość kompensacji ograniczeń oznacza wyrównywanie dysfunkcji organizmu spowodowanej utratą lub chorobą narządu odpowiednio przez przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. uznał stan zdrowia odwołującego się za niewystarczający do przyznania mu jakiegokolwiek stopnia niepełnosprawności.

Takie stanowisko kwestionowała przedstawicielka ustawowa odwołującego się, wskazując, że powinien mieć przyznany znaczny stopień niepełnosprawności wraz z dalszymi wskazaniami.

W celu zweryfikowania stanowisk stron Sąd zasięgnął wiadomości specjalnych, dopuszczając dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu chorób wewnętrznych
i kardiologii G. K. oraz psychiatrii B. B..

W dniu badania przez biegłego sądowego z zakresu chorób wewnętrznych
i kardiologii G. K. stan ogólny odwołującego się był dobry. Był wydolny oddechowo i krążeniowo, w pełni samodzielny w samoobsłudze, nie stwierdzono sinicy skóry lub błon śluzowych. Budowa jego ciała była prawidłowa, odżywienie nadmierne, skóra była elastyczna, bez wykwitów, tarczyca pozostawała niepowiększona, klatka piersiowa symetryczna, z blizną wzdłuż całego mostka. Odgłos opukowy nad płucami był jawny, szmer pęcherzykowy prawidłowy, granice serca w normie, czynność była prawie miarowa – około 90 razy na minutę, pojawiały się pojedyncze skurcze dodatkowe, tony były głośne. Rozpoznano szmer skurczowy nad całym sercem. Ciśnienie odwołującego się wyniosło 125/80, brzuch był miękki i niebolesny, wątroba i śledziona niepowiększone, bez obrzęków na obwodzie.

Biegły z zakresu chorób wewnętrznych i kardiologii na podstawie dokumentacji medycznej i badania odwołującego się rozpoznał u niego stan po operacji korekcyjnej wady wrodzonej serca – tetralogii F., którą przebył w 2009 r. oraz niedomykalność zastawki tętnicy płucnej.

W ocenie biegłego stan zdrowia w aspekcie schorzeń kardiologicznych odwołującego się powoduje lekki stopień niepełnosprawności z symbolem niepełnosprawności 07-S.

Strony nie wniosły zarzutów do opinii.

W dniu badania przez biegłego z zakresu psychiatrii J. M. miał nieadekwatny kontakt wzrokowy, wypowiedzi nie zawsze w płaszczyźnie pytań, mowę bardzo niewyraźną, a słownik ubogi, rozumiał polecenia, miał jasną świadomość, posiadał wszechstronną i adekwatną do psychorozwoju orientację. Posiadał cechy nadpobudliwości psychoruchowej, okresowo wzmożony napęd psychoruchowy, nadmiernie rozproszoną uwagę. Odwołujący się prezentował objawy upośledzenia umysłowe stopnia lekkiego, był dysforyczny, skłonny do wybuchowości nastrój, miał słabo modulowany afekt oraz nadmiernie konkretne myślenie. Wykazywał cechy dysfunkcji ośrodkowego układu nerwowego, takie jak drażliwość, trudności z koncentracją i wykonywaniem zadań umysłowych, upośledzenie pamięci, bezsenność. J. M. wykazał się zmniejszoną tolerancją na stres, pobudzeniem emocjonalnym, zaleganiem emocjonalnym, skłonnością do zachowań nieadekwatnych do bodźca oraz niepokojem. Odwołujący się posiada cechy autystyczne.

Na podstawie dokumentacji medycznej i badania psychiatrycznego biegły z zakresu psychiatrii rozpoznał u odwołującego się zaburzenia funkcjonowania organizmu ze strony zdrowia psychicznego, które wymagają systematycznego leczenia. Biegły uznał, że J. M. należy zaliczyć do znacznego stopnia niepełnosprawności z symbolami niepełnosprawności 02-P i 12-C ze względu na nawarstwienie problemów w komunikacji oraz zaburzeń zachowania wynikających z niepełnosprawności intelektualnej i utrwalonych zaburzeń lękowych o znacznym nasileniu.

Organ wniósł zarzuty do opinii biegłego z zakresu psychiatrii, podważając wnioski opinii co do ograniczeń odwołującego się w samodzielnej egzystencji i uczestnictwie społecznym. Zarzucił biegłemu, że nie odniósł się do obszarów samoobsługi odwołującego się świadczących o deficytach w tym zakresie. Zwrócić uwagę na regulacje § 32 ust. 1 pkt 1 i 12rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, według których przy kwalifikowaniu do niepełnosprawności bierze się pod uwagę upośledzenie umysłowe począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym (tymczasem odwołujący się jest upośledzony w stopniu lekkim) oraz utrwalone zaburzenia interakcji społecznych i komunikacji werbalnej, stereoptyp0ie zachowań, zainteresowań i aktywności o co najmniej umiarkowanym stopniu nasilenia. Zdaniem Zespołu biegły nie wskazał w jaki sposób odwołujący się jest całkowicie zależny od otoczenia.

W opinii uzupełniającej biegły z zakresu psychiatrii wskazał, że odwołujący się ujawnia liczne objawy z grupy całościowych zaburzeń rozwojowych, takich jak deficyty
w komunikacji. Jego mowa jest uboga, nie spełnia oczekiwanej funkcji pozyskiwania informacji, zwracania się w sytuacji potrzeb, definiowania potrzeb, rozumienia kierowanych do niego komunikatów. Odwołujący się nie jest w pełni zorientowany co do czasu, sytuacji, chronologii zdarzeń, nie zna swoich problemów, jest bezkrytyczny, nie nawiązuje interakcji społecznych mimo właściwego rozwoju mowy. Ma istotne deficyty w sferze emocjonalno-społecznej, nie odczytuje właściwie emocji innych osób i nie zawsze reaguje adekwatnie do sytuacji, ma zaburzenia w percepcji i przetwarzaniu bodźców spowodowane selektywną nadwrażliwością na bodźce. Posiada zaburzenia pola wspólnej uwagi i nieprzemienności zabawy, preferując zabawy samotne. Klinicznie ujawnia zachowanie regresywne z lękiem separacyjnym, w sytuacjach związanych z zaburzeniami ekspresji mowy i niższą sprawnością intelektualną wycofuje się zasłaniając się niepamięcią.

Biegły podkreślił, że odwołujący się ujawnia zaburzenia funkcjonowania organizmu wymagające częstych zabiegów rehabilitacyjnych w domu i poza domem oraz pomocy innych osób w stopniu przewyższającym wsparcie osoby w tym samym wieku. Z uwagi na znaczne nasilenie zaburzeń psychicznych w przebiegu autyzmu atypowego wraz
z upośledzeniem umysłowym stopnia lekkiego i stosowanym leczeniem farmakologicznym jest niezdolny do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych takich jak samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem. J. niesamodzielny w poruszaniu się poza domem, nie potrafi dbać o swoje najprostsze potrzeby, nie potrafi komunikować się skutecznie z innymi osobami.

Biegły uznał, że odwołującego się należy zaliczyć do znacznego stopnia niepełnosprawności okresowo do 18 stycznia 2024 r. (do momentu uzyskania pełnoletniości) z symbolami niepełnosprawności 02-P i 12-C.

W ocenie Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwala na uznanie, że stan zdrowia odwołującego się J. M. pozwala na zaliczenie go do znacznego stopnia niepełnosprawności. Okoliczności sprawy i dokumentacja medyczna dotycząca odwołującego się wskazują na to, iż jest osobą z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Sąd podziela w tym zakresie spostrzeżenia biegłego z zakresu psychiatrii, który szczegółowo, w szczególności w opinii uzupełniającej, opisał deficyty w samodzielnym funkcjonowaniu odwołującego. Wydaje się wysoce uprawdopodobnione, że do 18 roku życia odwołujący się mógł funkcjonować jedynie w asyście innej osoby niemal we wszystkich przejawach życia codziennego z uwagi na stany lękowe, zaburzenia komunikacji i orientacji oraz brak prawidłowego rozpoznania własnych bieżących potrzeb. Sąd uznał, że wnioski wyciągnięte przez biegłego co do oceny stanu niepełnosprawności odwołującego się znajdują oparcie w stanie faktycznym.

Wszystko powyższe, przy uwzględnieniu nadto, iż biegły opiniujący w niniejszej sprawie to wysokiej klasy fachowiec o wieloletnim doświadczeniu zawodowym, także klinicznym i specjalności odpowiedniej do schorzeń odwołującego się znajdującej potwierdzenie w złożonej dokumentacji medycznej, nakazywało uznać jego opinię za rzetelną
i wiarygodną, a w konsekwencji podzielić zawarte w niej wnioski nie znajdując żadnych podstaw do jej kwestionowania. Należy przypisać wnioskom biegłego sądowego walor obiektywności.

W konsekwencji, uznając opinię biegłego sądowego z zakresu psychiatrii za miarodajną i wiarygodną, a materiał dowodowy za kompletny, Sąd stwierdził, że odwołanie od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. z dnia 28 kwietnia 2022 r. znak (...). (...) (...).(...) podlega częściowemu uwzględnieniu w zakresie ustalonego stopnia niepełnosprawności oraz wskazań zawartych w punktach 1, 5 6 i 10, stosownie do rodzaju niepełnosprawności.

W tym stanie rzeczy, w oparciu o treść art. 477 ^{( 14)} § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżone orzeczenie Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. z dnia 28 kwietnia 2022 r. znak (...). (...) (...).(...) w ten sposób, że zaliczył odwołującego się J. M. do znacznego stopnia niepełnosprawności z powodu schorzeń o symbolach 02-P i 12-C na okres od dnia 20 stycznia 2022 r. do dnia 18 stycznia 2024 r. i ustalił, że odwołujący się jest niezdolny do pracy lub zdolny do pracy jedynie
w warunkach chronionych, wymaga zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze i pomoce techniczne ułatwiające funkcjonowanie według zaleceń lekarzy specjalistów, wymaga korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji przez korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych
i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje i inne placówki oraz ma prawo do zamieszkiwania w oddzielnym pokoju.

Jednocześnie w ślad za biegłym uznał, że niezbędna będzie ponowna ocena funkcjonowania odwołującego się po ukończeniu przez niego 18 roku życia, stąd też oddalił odwołanie w zakresie, w jakim żądano w nim zaliczenia J. M. do znacznego stopnia niepełnosprawności na stałe. Należy również zauważyć, że punkty wskazań orzeczenia o stopniu niepełnosprawności dotyczące konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, dotyczą wyłącznie osób poniżej 16 roku życia i nie dotyczą odwołującego się.

Stąd też co do tych wskazań i czasu trwania niepełnosprawności w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie jako nieuzasadnione.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

(...)