Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

(...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. w dniu 13 listopada 2023r., znak (...). (...). (...).2023, zaliczył M. J. do lekkiego stopnia niepełnosprawności z symbolem 10N na stałe. Rozpoznając odwołanie M. J., Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w S. w dniu 21 lutego 2024 r., znak ON. (...).1. (...).2023.EH uchylił zaskarżone orzeczenie w części dotyczącej ustaleń zawartych w punktach: „symbol przyczyny niepełnosprawności – 10-N” i orzekł „ symbol przyczyny niepełnosprawności – 02-P, 06-E i 10-N”. Organ wskazał, że M. J., pomimo występujących ograniczeń wynikających z rozpoznanych schorzeń, które wymagają okresowych kontroli w poradni, konieczności zapewnienia wsparcia w prowadzeniu gospodarstwa domowego i załatwiania spraw, nie jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji i jest zdolny do pracy na otwartym rynku pracy.

Od wyżej wymienionej decyzji odwołał się M. J., domagając się, przyznania umiarkowanego stopnia niepełnosprawności na stałe oraz zatrudnienia w warunkach pracy chronionej. Podał, że jego stan zdrowia od lat ulega stopniowemu pogorszeniu, wobec czego nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować i w wykonywaniu codziennych czynności korzysta ze wsparcia rodziców. Wskazał, że już kilkanaście lat temu został zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, a jego schorzenia mają charakter trwały i nie rokują poprawy. Argumentował, że orzeczenie zostało wydane z pominięciem złożonej przez niego dokumentacji medycznej, która to jednoznacznie wskazuje, że stan zdrowia uzasadnia przyznanie mu umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. wniósł o oddalenie odwołania w całości wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. J., urodzony (...) ma wykształcenie wyższe w zawodzie mgr ekonomii – turystyka, licencjat – gospodarka nieruchomościami. Obecnie wykonuje pracę biurową w firmie matki.

Dowód : ocena zawodowa dokonana dla potrzeb postępowania o ustalenie stopnia niepełnosprawności – k. 182-183 akt organu, protokół z posiedzenia składu orzekającego w sprawie ustalenia stopnia niepełnosprawności (...) z 21.02.2024r. – k. 186 akt organu

U M. J. rozpoznaje się padaczkę z napadami wtórnie uogólnionymi u osoby z zastawką komorowo-otrzewnową. W 15 roku życia założono zastawkę komorowo-otrzewnowa z powodu wodogłowia. W 2021 r. rozpoznano chorobę H. z niedoczynnością tarczycy. W 2000 roku pojawiły się napady padaczkowe o charakterze uogólnionym. Obecnie napady padaczkowe pojawiają się kilka razy w roku, natomiast napady z zaburzeniami świadomości pojawiają się znacznie częściej. M. J. jest spowolniony psychoruchowo. W zakresie nerwów czaszkowych odchyleń nie stwierdza się. W kończynach górnych i dolnych wygląd, siła, napięcie mięśniowe prawidłowe. Odruchów patologicznych nie stwierdza się. Czucie niezaburzone, zborność prawidłowa. Kręgosłup z pogłębioną lordozą lędźwiową, bolesności nie stwierdza się. Ruchomość dobra. Objaw L.’a obustronnie ujemny, chód niezaburzony. Próba R. ujemna. Stan zdrowia psychicznego, czyni M. J. osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym od 31 października 2023r. do 30 listopada 2025r. (z symbolem 06-E). Niepełnosprawność datuje się od 16 roku życia. Wymaga odpowiedniego zatrudnienia uwzględniającego psychofizyczne możliwości danej osoby – w warunkach pracy chronionej.

23 października 2023r. M. J. był konsultowany psychiatrycznie z rozpoznaniem F07 – Zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane chorobą, uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu. U M. J. widoczne jest napięcie i trudności w koncentracji uwagi. Świadomość jasna, prawidłowo zorientowany auto i allopsychicznie. Nie prezentuje objawów charakterystycznych dla zaburzeń psychotycznych. Intelekt, pamięć i funkcje poznawcze w granicach normy. Odwołujący jest spowolniały psychomotorycznie, ma liczne somatyzacje (bóle głowy, zawirowania), szybko się męczy, nadwrażliwy na bodźce. Przy tego rodzaju zaburzeniach nie jest w stanie funkcjonować zawodowo na otwartym rynku pracy, zdolny do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej. Stan zdrowia psychicznego, czyni M. J. osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym z symbolem niepełnosprawności 02-P, od 31 października 2023r. do 30 listopada 2025r. (z symbolem 06-E). Niepełnosprawność datuje się od 16 roku życia.

Dowód : dokumentacja medyczna zgromadzona w aktach rentowych organu składana wraz z wnioskami o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności – k. 143-154, opinia biegłej z zakresu neurologii T. P. – k. 25-26 wraz z opinią uzupełniającą – k. 60, opinia biegłego z zakresu psychiatrii J. K. – k. 43-47.

M. J. aktualnie skarży się na bóle głowy o różnym nasileniu ma problem z zawrotami głowy, kłopoty z błędnikiem, wirowanie w głowie. Szybko się męczy, przeszkadza mu hałas, ostre światło. Potrafi sam sobie przygotować posiłek. Mieszka z rodzicami. Choruje także na niedoczynność tarczycy, przyjmuje w związku z tym leki. Cierpi też na leukopenię.

M. J. wymaga korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki.

Stan zdrowia M. J. w toku ww. postępowań nie uległ poprawie.

Dowód : opinia biegłej z zakresu neurologii T. P. – k. 25-26 wraz z opinią uzupełniającą – k. 60, opinia biegłego z zakresu psychiatrii J. K. – k. 43-47.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się w części uzasadnione.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. 2025 r., poz. 913) rozróżnić można trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany i lekki. Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. (art. 4 ust. 1 ustawy). Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych (art. 4 ust. 2 ustawy). Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu powodującą w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub techniczne. (art. 4 ust. 3 ustawy).

Standardy w zakresie kwalifikowania do poszczególnych stopni niepełnosprawności, uregulowane zostały w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. (jednolity tekst – Dz.U. z 2021 r., poz. 857). I tak zgodnie z rozporządzeniem: niezdolność do pracy oznacza całkowitą niezdolność do pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu (§ 29 ust. 1 pkt 1), konieczność sprawowania opieki - całkowitą zależność od otoczenia polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem (§ 29 ust. 1 pkt 2), konieczność udzielania pomocy, w tym pomocy w pełnieniu ról społecznych – zależność od otoczenia wymagającą wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych (§ 29 ust. 1pkt 3), czasowa pomoc w pełnieniu ról społecznych – konieczność udzielania pomocy, o której mowa w § 29 ust.1 pkt 3 w okresach wynikających ze stanu zdrowia (§ 30 ust. 1 pkt 1), a częściowa pomoc w pełnieniu ról społecznych – wystąpienie co najmniej jednej okoliczności, o której mowa w § 29 ust. 1 pkt 3 (§ 30 ust. 1pkt 2), istotne obniżenie do wykonywania pracy – naruszoną sprawność organizmu powodującą ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej znacznie obniżające wydajność pracy na danym stanowisku w porównaniu do wydajności, jaką wykazują osoby o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną (§ 31 ust. 1 pkt 1), ograniczenia w pełnieniu ról społecznych – trudności doświadczane przez osobę zainteresowaną w relacjach z otoczeniem i środowiskiem według przyjętych norm społecznych, jako skutek naruszonej sprawności organizmu (§ 31 ust. 1 pkt 2), zaś możliwość kompensacji ograniczeń – wyrównywanie dysfunkcji organizmu spowodowanej utratą lub chorobą narządu odpowiednio przez przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne (§ 31 ust. 2 rozporządzenia).

W rozpoznawanej sprawie niespornym było, iż wnoszący odwołanie jest osobą niepełnosprawną. Spornym natomiast pozostawał stopień jego niepełnosprawności. M. J. kwestionował bowiem zaliczenie go przez Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. do lekkiego stopnia niepełnosprawności, wskazując, że jego stan zdrowia skutkuje stopniem umiarkowanym na stałe.

Spostrzeżenia organu co do oceny sprawności odwołującego potwierdzili powołani przez Sąd biegli sądowi specjalności odpowiedniej do schorzeń występujących u M. J., to jest z zakresu neurologii i psychiatrii. W opiniach sądowo-lekarskich biegli, po przeprowadzeniu badania odwołującego się, zebraniu wywiadu i analizie dokumentacji medycznej dostępnej w aktach sprawy, stwierdzili, że rozpoznane u odwołującego schorzenia powodują umiarkowany stopień niepełnosprawności.

Z opinii biegłych sądowych neurolog T. P. oraz psychiatry J. K. wynika, że schorzenia odwołującego czynią go niepełnosprawnym w stopniu umiarkowanym. Opinie tychże biegłych wydane po badaniu przedmiotowym M. J. oraz analizie dostępnej dokumentacji medycznej dotyczącej stanu jego zdrowia (której rzetelność i wiarygodność nie były podważane przez strony i nie budziły wątpliwości sądu) są jasne, pełne i spójne, a ich wnioski w sposób logiczny i przekonujący umotywowane. Biegli opisali stan zdrowia odwołującego się istniejący w dacie sporządzenia opinii, postawili rozpoznania korespondujące z odnotowanymi w dokumentacji medycznej badanego. Biegli neurolog i psychiatra wyczerpująco wyjaśnili dlaczego znajdują podstawy do orzeczenia u niego umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Biegli odnotowali, że odwołujący jest spowolniały psychomotorycznie. Biegli stanęli na stanowisku, że stan zdrowia nie czyni go niezdolnym do samodzielnej egzystencji. Dodatkowo odnotowali, że wymaga odpowiedniego zatrudnienia uwzględniającego psychofizyczne możliwości, tj. pracę w warunkach pracy chronionej.

M. J. zakwestionował opinię biegłej neurolog. Podniósł, że termin, do którego orzeczono stopień niepełnosprawności jest nieadekwatny, ponieważ jego stan podlega sukcesywnemu pogorszeniu, więc nie ma żadnego rokowania na zmianę. Choroba trwa już ponad 25 lat, a odwołującemu pomagają rodzice. Dodatkowo odniósł się do stwierdzenia, że nie potrzebuje pomocy i wsparcia innych osób. W ocenie odwołującego jest to nieprawdą, gdyż wymaga on wsparcia w życiu codziennym, ponieważ zapomina o przyjmowaniu lekarstw i nie potrafiłby załatwić spraw urzędowych samodzielnie. W stosunku do opinii biegłego psychiatry, także zgłosił zarzuty podając te same argumenty, co w odniesieniu do opinii biegłej neurolog. Biegła neurolog podtrzymała w całości swoje stanowisko w odpowiedzi na zarzuty odwołującego.

Opisane przez orzekających biegłych (neurologa oraz psychiatry) upośledzenie funkcji organizmu M. J. czyni przekonującym wniosek o niewystępowaniu w jego przypadku niezdolności do samodzielnej egzystencji rozumianej jako konieczność zapewnienia stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w celu pełnienia ról społecznych. Jednocześnie, w świetle zgromadzonej dokumentacji medycznej oraz analizie przebiegu schorzeń odwołującego, za zasady należało uznać, że stan zdrowia, rozpatrywany odrębnie w zakresie każdej z rozpoznanych chorób, uzasadnia umiarkowany stopień niepełnosprawności.

Jak wskazywano powyżej o zaliczeniu do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności decydują dwie przesłanki. Mianowicie, niepełnosprawność ta może wynikać z niezdolności do pracy albo zdolności do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej, konieczności czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych bądź też obu tych przesłanek łącznie. W niniejszej sprawie pod rozwagę Sądu został poddany przypadek, w którym zasadne było orzeczenie niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym z uwagi na zarówno konieczność udzielenia odwołującemu się czasowej albo częściowej pomocy w celu pełnienia ról społecznych, jak i z uwagi na niezdolność do pracy. Rozpoznane u odwołującego się schorzenia neurologiczne oraz psychiatryczne o wieloletnim przebiegu w sposób niezaprzeczalny wpływają na możliwość wypełniania przez niego ról społecznych jako elementu uczestnictwa w życiu społecznym. Mając na względzie § 29 cytowanego powyższej rozporządzenia, który stanowi, że konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych, należy wskazać, że odzwierciedla on zakres pomocy niezbędnej odwołującemu się. Sąd stoi na stanowisku, że rozpoznane schorzenia, utrudniają funkcjonowanie odwołującemu w wielu aspektach życia codziennego i z tego względu wymaga on wsparcia. Przy czym trzeba zaznaczyć, że w dalszym ciągu będzie to pomoc ułatwiająca odwołującemu się prawidłowe funkcjonowanie społeczne. Nie ulega wątpliwości, że odwołujący się jest samodzielny w zakresie samodzielnego spożywania posiłków, czy ubierania się. Zakres pomocy właściwy osobie z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym określony jest zatem powyższej wskazanymi ramami wynikającymi wprost z przepisów prawa. Należy pamiętać, że zasadniczo różni się on od wsparcia przysługującego osobom ze znacznym stopniem niepełnosprawności, gdzie owa pomoc sprowadza się do wykonywania codziennych czynności w zastępstwie osoby niepełnosprawnej i pielęgnacji. Innymi słowy, nie jest tak, że odwołujący się jest całkowicie zależny od otoczenia, ale nie jest też tak, że zdolny jest funkcjonować w pełni samodzielnie oraz prawidłowo wypełniać właściwe mu role społeczne. Właśnie dlatego ustawodawca przewidział umiarkowany stopień niepełnosprawności, będący pośrednim między lekkim a znacznym, po to by zapewnić konieczne wsparcie osobom, które potrzebują pomocy, nie zaś wyręczania w codziennych obowiązkach.

Wszystko powyższe, przy uwzględnieniu nadto, iż biegli opiniujący w niniejszej sprawie to wysokiej klasy fachowcy o wieloletnim doświadczeniu zawodowym, także klinicznym, wieloletnim doświadczeniu orzeczniczym i specjalnościach odpowiednich do schorzeń odwołującego się znajdujących potwierdzenie w złożonej dokumentacji medycznej, nakazywało uznać ich opinie za rzetelne i wiarygodne, a w konsekwencji podzielić zawarte w nich wnioski nie znajdując żadnych podstaw do ich kwestionowania. Podkreślenia nadto wymaga, iż ocena stanu zdrowia dokonana przez samego odwołującego się – nieposiadającego profesjonalnej wiedzy medycznej, a jednocześnie zainteresowanego wynikiem niniejszego postępowania – ma charakter wysoce subiektywny. Walor obiektywności należy natomiast przypisać wnioskom niezależnych biegłych sądowych. Podnieść w tym miejscu należy, iż zgodnie z ugruntowanymi poglądami judykatury, które Sąd orzekający w pełni podziela, samo niezadowolenie strony z treści opinii biegłego, gdy nie zgłasza ona żadnych konkretnych zarzutów w stosunku do opinii czy dowodów na odparcie jej wniosków, nie powoduje konieczności powoływania kolejnego biegłego czy kolejnych biegłych. Odmienne stanowisko oznaczałoby, iż należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, aby upewnić się, czy niektórzy z nich nie byliby zdania takiego samego jak strona. Nadto wskazać należy, że Sąd nie znalazł podstaw do zajęcia stanowiska odmiennego co do stanu zdrowia wnioskodawcy, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego, niż wyrażone w opiniach biegłych.

Należy pamiętać, że w ocenie prawidłowości zakwalifikowania do danego stopnia niepełnosprawności istotny jest nie tyle fakt występowania danego schorzenia, lecz skutki, jakie schorzenie to wywołuje dla całokształtu funkcjonowania danej osoby. W odniesieniu do M. J. funkcjonowanie to nie jest zakłócone w takim stopniu, aby można było mówić o konieczności przyznania stopnia wyższego niż umiarkowany. Postępowanie sądowe także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych rządzi się określonymi regułami. Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która wywodzi z niego skutki prawne. Odwołujący się nie wykazał – poprzez stosowną dokumentację medyczną – aby jego stan zdrowia kwalifikował go do wyższego niż umiarkowany stopnia niepełnosprawności.

Mając na uwadze powyższe Sąd nie znalazł podstaw do zmiany zaskarżonego orzeczenia w zakresie żądanym przez odwołującego, tj. w zakresie okresu na jaki został orzeczony stopień niepełnosprawności (odwołujący domagał się wydania na stałe) oraz dodatkowego symbolu schorzenia 10-N. Z opinii biegłych wynika jednoznacznie, że umiarkowany stopień niepełnosprawności ma charakter okresowy – do 30 listopada 2025 r. oraz wynika z symboli 06-E oraz 02-P.

Wobec tak przeprowadzonych ustaleń, na podstawie całości materiału dowodowego, Sąd w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił orzeczenie Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. z dnia 21 lutego 2024 r., znak ON. (...).1. (...).2023.EH w ten sposób, że ustalił, iż zaliczył M. J. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności z symbolem 06-E i 02-P do dnia 30 listopada 2025 r., oraz ustalił wskazania dotyczące: odpowiedniego zatrudnienia – warunki pracy chronionej, w pozostałej części zaś odwołanie oddalił.

W tym stanie rzeczy, orzeczono jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

(...)