Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z dnia 3 lutego 2021 r. znak (...) (...) Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. utrzymał w mocy orzeczenie (...) Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w G. z dnia 12 grudnia 2020 r. znak (...) o niezaliczeniu E. S. do osób niepełnosprawnych wskazując, że E. S. jest dzieckiem o naruszonej sprawności organizmu, lecz w oparciu o kryteria oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia, a w szczególności § 2 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 01.02.2002 r. (Dz. U. Nr. 17. poz. 162), wzięto pod uwagę zakres naruszenia sprawności organizmu i stwierdzono, że zasięg rozpoznanych schorzeń nie kwalifikuje w tym przypadku niepełnosprawności.

Organ nadto wskazał, że skutki innych schorzeń, o uwzględnienie których wnosi opiekun prawny małoletniej, wprawdzie wymagają farmakoterapii, lecz nie ograniczają w sposób istotny funkcjonowania dziecka. Co więcej, w uzasadnieniu orzeczenia organ podkreślił, że E. S. samodzielnie zaspokaja swoje podstawowe potrzeby życiowe i czyni to w sposób adekwatny dla grupy wiekowej, w której się obecnie znajduje.

Dnia 7 kwietnia 2021 r. wniosek o przywrócenie terminu do złożenia odwołania wniosła reprezentująca małoletnią przedstawicielka ustawowa, argumentując uchybienie terminowi tym, że panuje wirus COVID – 19, ma ograniczony dostęp do komunikacji, z uwagi na miejsce zamieszkania, natłok obowiązków oraz trudną sytuację życiową.

W odpowiedzi na odwołanie, (...) Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. wniósł o oddalenie odwołania w całości, wywodząc jak w zaskarżonym orzeczeniu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

E. S. urodziła się (...) w G.. Ma obecnie (...) lat.

Niesporne.

Orzeczeniem z dnia 14.02.2012 r. (...) Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności ((...)) postanowił zaliczyć E. S. do osób niepełnosprawnych, wskazując jako przyczynę niepełnosprawności naruszoną sprawność organizmu, wymagającą zapewniania pomocy opiekunów w sposób przewyższający wsparcie potrzebne dziecku w tym samym wieku, polegającej na współudziale w procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Niesporne , nadto dowód: Orzeczenie o niepełnosprawności z dnia 14.02.2012 r. ((...) k. 10 akt organu.

Z zaświadczenia z dnia 03.12.2014 r. wynika, że małoletnia została objęta pomocą psychologiczno-pedagogiczną na terenie szkoły w postaci zajęć korekcyjno-kompensacyjnych). Nadto z zaświadczenia lekarskiego o stanie zdrowia wynika, że małoletnia E. S. cierpi na niedoczynność tarczycy.

E. S. to małoletnia, której postawiono diagnozę zaburzeń hiperkinetycznych z deficytem uwagi, niepełnosprawnością ruchową, specyficznymi zaburzeniami rozwoju funkcji motorycznych oraz z niedoczynnością tarczycy. Ma ponadto problemy z koncentracją uwagi przy natężeniu odgłosów w tle. Występują u niej trudności ze zrozumieniem wypowiedzi ustnych. Kiedy odpowiada na zadane jej pytania, to widać, że potrzebuje chwili namysłu, aby na nie odpowiedzieć. Odpowiada na pytania dość powoli, z dużym wysiłkiem. Mówi monotonnie, bez wyraźnej intonacji, nie utrzymuje rytmu podczas mówienia. Sprawia wrażenie, jakby nie słyszała co się do niej mówi. Małoletnia często się zamyśla i z tego powodu ma trudności z zrozumieniem i wykonaniem ustnych poleceń nauczyciela w szkole. E. ma często problemy z usiedzeniem na lekcji w jednym miejscu, wykonuje wówczas różne ruchy, jest niespokojna. Już we wczesnym dzieciństwie wystąpiło jąkanie się. W zachowaniu E. S. dostrzega się cechy niedojrzałości emocjonalno-społecznej, co skutkuje brakiem koncentracji, a tym samym efektywnością uczenia się w szkole oraz relacje z rówieśnikami. Małoletnia nie podnosi ręki w szkole, nie wykonuje zadań do końca, mówi kiedy ma na to ochotę, a także pokrzykuje podczas zajęć.

Niesporne , a nadto dowód: zaświadczenie z 03.12.2014 r. k. 31 akt organu, zaświadczenie z 01.07.2015 r., k. 34 akt organu, aktualna informacja o przebiegu procesu terapeutycznego dziecka z 19.06.2019 r., k. 62 akt organu, indywidulana stymulacja słuchu – raport z diagnozy wstępnej, k. 65 akt organu, okresowa wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia, k. 68-69 akt organu.

E. S. cierpi na wrodzoną niedoczynność tarczycy. Jest ona trwałym zaburzeniem wynikającym z niedoboru hormonu i wymaga trwałego leczenia do końca życia. U odwołującej niedobór został rozpoznany dopiero w drugim miesiącu życia co miało wpływ na rozwój ośrodkowego układu nerwowego i powstania trwałych konsekwencji – deficytów neurologicznych. E. S. z uwagi na właściwe miareczkowanie leków wymaga pomocy osób trzecich. Potrzeba stałej pomocy wynika także z upośledzonej zdolności małoletniej do samodzielnego zaspokajania swoich potrzeb życiowych, niezdolności do rozumienia sytuacji w której się znajduje, niezdolności do logicznego kierowania swoim zachowaniem. Dodatkowo E. S. jest nadpobudliwa oraz przejawia trudności z koncentracja uwagi, oraz jest niezdolna do pełnienia ról społecznych. Choroba ubezpieczonej nie rokuje poprawy.

Dowód: opinia biegłego endokrynologa, k. 126-126v; opinia biegłej chorób dzieci k. 169-172; przesłuchanie K. S. k. 14-15.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Orzekanie o stopniu niepełnosprawności jest regulowane przez ustawę z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.) oraz wykonujące ją rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. Nr 139, poz. 1328) i rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz. U. Nr 17, poz. 162).

Zgodnie z art. 4a ust. 1 wyżej wskazanej ustawy, osoby, które nie ukończyły 16 roku życia, zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

Wyżej przywołane przepisy tej ustawy mają zastosowanie do małoletniej E. S..

Szczegółowe zasady ustalania niepełnosprawności u osób poniżej 16 roku życia zostały określone w przywołanym powyżej rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia. Zgodnie z § 1 rozporządzenia, oceny niepełnosprawności u osoby w wieku do 16 roku życia, zwanej dalej „dzieckiem”, dokonuje się na podstawie następujących kryteriów:

1) przewidywanego okresu trwania upośledzenia stanu zdrowia z powodu stanów chorobowych, o których mowa w § 2, przekraczającego 12 miesięcy,

2) niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, powodującej konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku, albo

3) znacznego zaburzenia funkcjonowania organizmu, wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem.

§ 2 stanowi natomiast, że do stanów chorobowych, które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku, należą:

1) wady wrodzone i schorzenia o różnej etiologii prowadzące do niedowładów, porażenia kończyn lub zmian w narządzie ruchu, upośledzające w znacznym stopniu zdolność chwytną rąk lub utrudniające samodzielne poruszanie się,

2) wrodzone lub nabyte ciężkie choroby metaboliczne, układu krążenia, oddechowego, moczowego, pokarmowego, układu krzepnięcia i inne znacznie upośledzające sprawność organizmu, wymagające systematycznego leczenia w domu i okresowo leczenia szpitalnego,

3) upośledzenie umysłowe, począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym,

4) psychozy i zespoły psychotyczne,

5) zespół autystyczny,

6) padaczka z częstymi napadami lub wyraźnymi następstwami psychoneurologicznymi,

7) nowotwory złośliwe i choroby rozrostowe układu krwiotwórczego do 5 lat od zakończenia leczenia,

8) wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące znaczne ograniczenie jego sprawności, prowadzące do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 5/25 lub 0,2 według S. po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi, lub ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni,

9) głuchoniemota, głuchota lub obustronne upośledzenie słuchu nie poprawiające się w wystarczającym stopniu po zastosowaniu aparatu słuchowego lub implantu ślimakowego.

Przy czym przy ocenie niepełnosprawności dziecka bierze się pod uwagę:

1) rodzaj i przebieg procesu chorobowego oraz jego wpływ na stan czynnościowy organizmu,

2) sprawność fizyczną i psychiczną dziecka oraz stopień jego przystosowania do skutków choroby lub naruszenia sprawności organizmu,

3) możliwość poprawy stanu funkcjonalnego pod wpływem leczenia i rehabilitacji.

W § 1 rozporządzenia ustawodawca określił zatem dwa typy kryteriów, które alternatywnie mogą decydować o uznaniu dziecka za niepełnosprawne. Wystarczy zatem, iż w stosunku do osoby mającej zostać uznaną za niepełnosprawną zajdą okoliczności wymienione w jednym spośród punktów 2 i 3 tego §. Nie uznając małoletniej E. S. za osobę niepełnosprawną Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. kierował się ujawnieniem u dziecka znacznego zaburzenia funkcjonowania organizmu, wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem. Wykluczał także wystąpienie kryteriów polegających na niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, powodującej konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy.

Zważyć należy na fakt, że zakresu stałej opieki i pomocy cytowane powyżej rozporządzenie nie określa, nie wyznaczając konkretnych stanów psychofizycznych osoby niepełnosprawnej, które w przypadku zaistnienia uzasadniałyby konieczność opieki lub pomocy. Wyznacza ten zakres posiłkowo § 29 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, wskazując, iż konieczność sprawowania opieki oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem.

Organ uznał stan zdrowia odwołującej się za niewystarczający do zaliczenia małoletniej do osób niepełnosprawnych.

Z tym stanowiskiem nie zgodziła się przedstawicielka ustawowa odwołującej się. Podnosiła, że należy zaliczyć małoletnią do osób niepełnosprawnych oraz wskazać, iż wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

W celu zweryfikowania stanowisk stron, koniecznym stało się zasięgnięcie wiadomości specjalnych i dopuszczenie dowodu z opinii biegłych.

Zdaniem biegłej sądowej z zakresu psychiatrii dziecięcej K. B., E. S. jest osobą upośledzoną umysłowo w stopniu lekkim, co stanowi główną przyczynę jej trudności szkolnych. Biegła twierdzi nadto, iż nie występują przesłanki, aby uznać, że stwierdzona w przeszłości nadpobudliwość psychoruchowa z deficytem uwagi, powoduje niepełnosprawność małoletniej.

Zarzuty do wyżej przytoczonej opinii wniosła matka małoletniej, która podkreśliła, że E. S. tylko dlatego porusza się pomiędzy salami w szkole, gdyż pomaga jej koleżanka, albo porusza się wraz z całą klasą. W ocenie opiekuna prawnego, E. znacznie odbiega poziomem rozwoju od swoich rówieśników, a poziom przyswajania przez nią nowych informacji jest na niepokojąco niskim poziomie.

(...) Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko oraz jednoznacznie zgodził się z opinią biegłej z 17.07.2021 r.

W uzupełniającej opinii biegła sądowa z zakresu psychiatrii dziecięcej K. B. z 19.09.2021 r., odniosła się do wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania uczennicy i zaakcentowała, że dokument ten wskazuje jedynie niepełnosprawność intelektualną w stopniu lekkim, co oznacza, że nie stanowi to przesłanki do stwierdzenia niepełnosprawności.

Z opinią nie zgodził się opiekun prawny małoletniej wskazując, że mimo starań opiekuna w domu, małoletnia w dalszym ciągu i to mimo licznych rehabilitacji, zajęć wyrównawczych, a także dodatkowych zajęć terapeutycznych, nie potrafi opanować techniki samodzielnego pisania i czytania. Na domiar tego, opiekun prawny – matka małoletniej wskazała, że E. S. nie potrafi zadbać o prawidłowo wykonane czynności higieniczne, jak np. umycie sobie włosów.

W badaniu wykonanym przez biegłego endokrynologa P. B. stwierdzono, że u małoletniej występuje wrodzona niedoczynność tarczycy. Biegły wskazał, że niewątpliwie stwierdza się niepełnosprawność, którą można już datować na czas od rozpoznania wrodzonej choroby tarczycy. Biegły stwierdził, iż niedoczynność tarczycy u odwołującej jest trwałym zaburzeniem wynikającym z niedoboru hormonów tarczycy w życiu płodowym i lub po urodzeniu oraz, że wymaga to leczenia do końca życia. Biegły zaznaczył, że u odwołującej rozpoznano chorobę tarczycy dopiero w 2 miesiącu życia, co jego zdaniem miało niewątpliwy wpływ na rozwój ośrodkowego układu nerwowego i powstania trwałych konsekwencji, w tym wypadku upośledzenia umysłowego. Biegły jednoznacznie uznał, że odwołującą się należy uznać za niepełnosprawną i to bezterminowo.

Podobne wnioski wynikają z opinii biegłej z zakresu chorób dzieci J. P.. Biegła stwierdziła, że E. S. cierpi na wrodzoną niedoczynność tarczycy. Jest ona trwałym zaburzeniem wynikającym z niedoboru hormonu i wymaga trwałego leczenia do końca życia. U odwołującej niedobór hormonu został rozpoznany dopiero w drugim miesiącu życia co miało wpływ na rozwój ośrodkowego układu nerwowego i powstania trwałych konsekwencji – deficytów neurologicznych. E. S. wymaga pomocy osób trzecich z powodu upośledzonej zdolności małoletniej do samodzielnego zaspokajania swoich potrzeb życiowych, niezdolności do rozumienia sytuacji w której się znajduje, do logicznego kierowania swoim zachowaniem. Dodatkowo E. S. jest nadpobudliwa oraz przejawia trudności z koncentracja uwagi, oraz jest niezdolna do pełnienia ról społecznych. Choroba ubezpieczonej nie rokuje poprawy.

W przypadku dzieci chorych na przewlekłe choroby, niezależnie od ich wieku, opieka rodzica musi być nieco szersza niż u dzieci zdrowych, bo obejmuje przynajmniej podawanie leków czy dbanie o odpowiednią dietę, dokładniejsze monitorowanie stanu zdrowia – przykładowo regularne mierzenie ciśnienia krwi, itp., towarzyszenie dziecku w drodze do, z i podczas wizyt u lekarzy, rehabilitantów. Konieczność takiej zwiększonej opieki nie zawsze jednak skutkuje zaliczeniem dziecka do grona osób niepełnosprawnych, a tym bardziej uznaniem, iż jest ono niezdolne do samodzielnej egzystencji. Decydujące znaczenie ma tu bowiem nie występowanie danego schorzenia, a jego wpływ na funkcjonowanie małoletniej – stopień zaburzenia tego funkcjonowania. Zakres opieki nad chorym dzieckiem - tym, u którego stopień zaburzenia organizmu nie jest na tyle duży, by skutkować niepełnosprawnością i tym, u którego zaburzenia te są istotne i łączą się z koniecznością stałego leczenia i rehabilitacji - jest szerszy w tym znaczeniu, że rodzic (opiekun) wykonywać musi inne dodatkowe czynności, których nie wykonują, albo wykonują okazjonalnie – w czasie zwykłych chorób, po urazach rodzice dzieci zdrowych. Nie zawsze jest natomiast szerszy w tym znaczeniu, że obejmuje wykonywanie przy dziecku czynności, z którymi jego zdrowi rówieśnicy radzą już sobie dobrze. A właśnie w tym ostatnim znaczeniu rozpatruje się go na potrzeby ustalenia niepełnosprawności przy ocenie, czy dziecko wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy w związku ze znacznie ograniczoną zdolnością do samodzielnej egzystencji. Taka opieka lub pomoc bez wątpienia występuje w przypadku dzieci z rozmaitymi niedowładami, upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim itp. Nie są one bowiem w stanie samodzielnie podejmować zwykłych codziennych czynności wykonywanych już przez rówieśników.

Wszystko powyższe doprowadziło sąd do konkluzji, że małoletnia spełnia kryteria decydujące o konieczności sprawowania nad nią stałej opieki lub długotrwałej pomocy innej osoby. Sąd przyjął za miarodajne dla poczynienia ustaleń faktycznych w sprawie dokumenty zgromadzone w aktach sprawy oraz w aktach organu, nie znajdując podstaw do ich zakwestionowania. Sąd podziela nadto pogląd znajdujący odzwierciedlenie w opinii dr n. med. P. B. oraz J. P.. Z uwagi na wnioski biegłych o trwałej i nieuleczalnej chorobie małoletniej, Sąd zaliczył odwołującą się do osób niepełnosprawnych w terminie do dnia 5 grudnia 2024 r., czyli do dnia ukończenia przez małoletnią 16 roku życia. W tym stanie rzeczy, odwołanie zasługiwało na uwzględnienie w całości i w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

1) (...)

2) (...)

4) (...)

1.10.2024 sędzia Joanna Szyjewska-Bagińska