Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 grudnia 2023 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił K. P. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 6 do 26 lutego 2021 r. oraz zobowiązał ją do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za ww. okres wraz z odsetkami w łącznej kwocie 2859,77 zł, przyjmując za podstawę art. 17, 66 i 68 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłacił K. P. zasiłek chorobowy za okres od 6 do 26 lutego 2021 r. Z otrzymanych przez organ informacji wynikało, że w czasie pobierania zasiłku chorobowego w dniach: 29 i 30 stycznia 2021 r. oraz 6, 13, 16, 17, 20 i 23 lutego 2021 r. korzystając z poczty służbowej jako Dyrektor Szkoły (...) (...)” ubezpieczona wysyłała do uczniów skany podręczników i ćwiczeń oraz udostępniała nagrania. Organ rentowy uznał, że ubezpieczona wykorzystywała zwolnienie lekarskie w sposób niezgodny z jego celem i w związku z tym uznał, że ubezpieczona nie miała prawa do zasiłku chorobowego za okres od 6 do 26 lutego 2021 r., oraz że podlega on dochodzeniu wraz z odsetkami w łącznej kwocie 2859,77 zł.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła K. P. wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji w całości bądź o uchylenie skarżonej decyzji w całości, ponadto wniosła o obciążenie ZUS kosztami postępowania odwoławczego, w tym o zasądzenie od organu kosztów niniejszego postępowania na rzecz skarżącej. Argumentowała, że ZUS nie dokonał krytycznej i wnikliwej oceny posiadanych danych, opierając swoją decyzję jedynie na nieznanym ubezpieczonej piśmie (zawiadomieniu, doniesieniu, czy „donosie”). Zauważyła również, że wysłanie ze swojego miejsca zamieszkania kilku maili w ciągu trzech tygodni nie stanowi naruszenia celu zwolnienia lekarskiego, ponieważ jest to czynność, którą można wykonać nawet przebywając w łóżku.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniósł o oddalenie odwołania w całości, zarzucając K. P., że w czasie zwolnienia lekarskiego wykonywała pracę zarobkową, co niezależnie od jej wpływu na stan zdrowia osoby ubezpieczonej, stanowi samodzielną negatywną przesłankę utraty prawa do zasiłku chorobowego. Organ uznał w związku z powyższym, że ubezpieczona nie ma prawa do zasiłku chorobowego za cały okres orzeczonej niezdolności do pracy, zaś wypłacony zasiłek chorobowy za okres od dnia 6 do 26 lutego 2021 r., jest świadczeniem nienależnie pobranym i podlega zwrotowi wraz z odsetkami w łącznej kwocie 2859,77 zł, na którą składa się należność główna w wysokości 2252,46 zł i odsetki w wysokości 607,31 zł z funduszu chorobowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. P. od listopada 2014 r. była zatrudniona w placówce edukacyjnej pod nazwą Szkoła Języka Polskiego dla Cudzoziemców (...) (...)”, gdzie zajmowała stanowisko dyrektora szkoły. K. P. jako dyrektor częściowo prowadziła zajęcia z języka polskiego, częściowo podpisywała dokumenty w imieniu szkoły, decydowała który klient jest przyporządkowany do której lektorki i do której grupy oraz odpisywała na maile. Wykonywała szereg zadań organizacyjnych. prowadziła zajęcia stacjonarnie i online. W okresie od 29 stycznia 2021 r. do 26 lutego 2021 r. przebywała na zwolnieniu lekarskim w związku z dolegliwościami w okresie ciąży, pobierając za ten okres zasiłek chorobowy.

Dowód: karta zasiłkowa k. 3-3v. akt organu, wydruk z formularza (...) k. 3a akt organu, pismo M. K. k. 5-6 akt organu, zaświadczenie płatnika składek – Z3 k. 38-41 akt organu, pismo – Z3 k. 42-42v. akt organu, zeznania świadka M. K. k. 39-39v., przesłuchanie K. P. w charakterze strony k. 85-87.

K. P. była pracownikiem Szkoły Języka Polskiego dla Cudzoziemców (...) (...)” od listopada 2014 r., zatrudnionym przez właścicielkę szkoły – M. K.. Pracowała w ww. szkole aż do momentu zwolnienia jej przez właścicielkę w 2022 r., po powrocie z urlopu macierzyńskiego. Było to zwolnienie dyscyplinarne. Właścicielka szkoły – M. K. obwiniła ubezpieczoną o wysyłanie maili do byłych klientów jej szkoły oraz o komentarz na portalu społecznościowym, w którym ubezpieczona twierdziła, że szkoła jest droga. Przed Sądem Okręgowym w S. pod sygnaturą (...) toczy się sprawa o zapłatę z powództwa M. K. przeciwko K. P., w której to sprawie M. K. pozwała byłą pracownicę o odszkodowanie z tytułu czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na tym, że jeszcze w okresie zatrudnienia u M. K., K. P. przejmowała jej klientów. K. P. oferowała swoje usługi w charakterze nauczyciela języka polskiego, ponieważ chciała sprawdzić, czy jest zainteresowanie takimi usługami i czy sensownym jest otwieranie własnej działalności. M. K. uznała wysłane przez K. P. w okresie od 6 do 26 lutego 2021 r. maile do byłych uczniów jej szkoły za czyn nieuczciwej konkurencji, a ponadto pismem z dnia 12 października 2022 roku poinformowała Zakład Ubezpieczeń Społecznych o wykonywaniu przez K. P. pracy zarobkowej w okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim. K. P. istotnie, wysyłała maile ze skrzynki służbowej do byłych uczniów szkół. Osoby te nie były w tamtym momencie już uczniami szkoły M. K., ani nie były też uczniami K. P.. Były to osoby, które K. P. wcześniej uczyła: Marina M., D. M., I. J. i A. J.. Uprzednio miała w szkole językowej bardzo dużo uczniów, a jako osoba zarządzająca szkołą miała kontakt ze wszystkimi uczniami. K. P. w okresie od 6 do 26 lutego 2021 r. wysyłała maile w odpowiedzi na prośbę, którą do niej wystosowano. Umowy osób, które korespondowały z nią w powyższym okresie, zostały już wcześniej ze szkołą M. K. zakończone. Byli uczniowie prosili K. P. o pomoc w nauce do czasu jej powrotu do szkoły ze zwolnienia. Osobom tym zależało na nauce z K. P.. W lutym 2021 r. K. P. była w ósmym miesiącu ciąży. W marcu 2021 r. urodziła syna. W okresie od 6 do 26 lutego 2021 r. występowały u niej dolegliwości związane z ciążą. W okresie tym K. P. nie prowadziła lekcji w formie online z uczniami. Jedynie wysyłała im ona materiały dodatkowe. Osoby te miały swoje podręczniki. Dobierała materiał w ten sposób, aby uczniowie byli sobie w stanie sami poradzić z nauką języka polskiego. Uczniowie ci przygotowywali się do egzaminu państwowego. Osoby, którym K. P. wysyłała maile nie wynagradzały jej za to w żaden sposób. Przygotowanie takiej wiadomości e-mail trwało chwilę. Polegało ono na dodaniu załączników i wysłaniu ich. K. P. wysyłała maile ze skrzynki służbowej, którą miała połączoną ze swoim telefonem komórkowym. Załączane materiały pochodziły z jej własnych zasobów. Kupowała duże ilości podręczników, żeby móc nimi swobodnie dysponować. W okresie od 6 do 26 lutego 2021 r. K. P. pozostawała w kontakcie z M. K.. Właścicielka szkoły korzystała z podpowiedzi ubezpieczonej w trakcie jej zwolnienia lekarskiego w sprawach związanych ze szkołą. K. P. nie otrzymywała od M. K. żadnych pieniędzy za udzielanie powyższych informacji. (...), które K. P. załączała do wysyłanych maili w trakcie zwolnienia lekarskiego były już wcześniej przez nią używane.

Dowód: przesłuchanie K. P. w charakterze strony k. 85-87, wniosek M. K. z dnia 12.10.2022 r. k. 5-6 akt organu, odpis pozwu M. K. z dnia 2 listopada 2022 r. k. 57-70, zarządzenie k. 56, komputerowy zrzut materiałów wysyłanych uczniom przez ubezpieczoną k. 7-37 akt organu.

Sąd zważył, co następuje:

Przedmiot sporu w niniejszej sprawie stanowiło prawo ubezpieczonej K. P. do zasiłku chorobowego za okres od dnia 6 do 26 lutego 2021 r. oraz kwestia ewentualnego zwrotu przez ubezpieczoną nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za ten okres wraz z odsetkami w łącznej kwocie 2859,77 zł. W takim bowiem zakresie ubezpieczona zaskarżyła decyzję z dnia 21 grudnia 2023 r., którą organ rentowy odmówił jej zasiłku chorobowego za okres zwolnienia lekarskiego udzielonego na czas od 6 do 26 lutego 2021 r. oraz zobowiązał ja do zwrotu ww. kwoty.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, (Dz.U.2021.1133 t.j.), zwanej w dalszej części rozważań „ustawą zasiłkową” zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Stan faktyczny sprawy ustalony został w oparciu o dowody z dokumentów, których prawdziwość i rzetelność sporządzenia nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Również i Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania wiarygodności przedłożonych dokumentów, przez co były one miarodajne dla podjęcia rozstrzygnięcia w sprawie. Podstawą ustalenia stanu faktycznego były także zeznania odwołującej się K. P., które Sąd w całości uznał za wiarygodne jako spontaniczne, konsekwentne i jasne, ponadto zgodne z treścią dokumentów znajdujących się w aktach sprawy. Za miarodajne dla ustaleń w sprawie uznano również zeznania świadka M. K., która, jako osoba niezwiązana z żadną stron procesu, choć skonfliktowana z ubezpieczoną, przyznała jednak, że nie wie, czy uczniowie płacili ubezpieczonej za udostępnione w trakcie zwolnienia lekarskiego materiały szkoleniowe.

Spór sprowadzał się do właściwej interpretacji przepisów prawa dotyczących możliwości pozbawienia ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego w związku z ewentualnym naruszeniem przez nią warunków korzystania ze zwolnienia lekarskiego.

W myśl art. 17 ust. 1 i 3 ustawy zasiłkowej, ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia; okoliczności, o których mowa w ust. 1 i 2, ustala się w trybie określonym w art. 68. Przy czym przez pracę zarobkową należy rozumieć wszelką pracę zarobkową wykonywaną na każdej podstawie prawnej albo bez takiej podstawy (tzw. praca na czarno), bez względu na wymiar czasu tej pracy. Natomiast za wykorzystanie zwolnienia od pracy niezgodnie z jego celem uważa się nieprzestrzeganie wskazań lekarskich, np. nakazu leżenia w łóżku, zakazu wykonywania różnych prac domowych, pracę w ogrodzie lub gospodarstwie rolnym itp. lub wykorzystywanie tego zwolnienia dla innych celów niż leczenie. W tych przypadkach utrata prawa do zasiłku chorobowego następuje za cały okres otrzymanego zwolnienia. Sąd Najwyższy na tle aktualnego stanu prawnego ukształtowanego rzeczoną ustawą, wielokrotnie wypowiadał się na temat, w jakich okolicznościach ubezpieczony zostaje z mocy prawa pozbawiony prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. W szczególności w wyroku z dnia 3 marca 2010 r. (III UK 71/09) przyjął, że z art. 17 ust. 1 ustawy wynikają dwie niezależne przesłanki utraty prawa do zasiłku: wykonywanie pracy zarobkowej w okresie niezdolności do pracy albo wykorzystanie zwolnienia w sposób niezgodny z jego celem. Do utraty prawa do zasiłku wystarczy zaistnienie jednej z nich. Sumując powyższe rozważania należy stwierdzić, że zarówno samo prawo do zasiłku chorobowego, jak i czasookres jego przysługiwania uwarunkowane są chorobą i będącą jej wynikiem niezdolnością do pracy ubezpieczonego. Zasadniczo zatem wraz z ustaniem niezdolności do pracy odpada ustawowa przesłanka dalszego trwania prawa do zasiłku chorobowego.

Ubezpieczona K. P. była niezdolna do pracy z powodu dolegliwości związanych z ósmym miesiącem ciąży w okresie od 29 stycznia 2021 r. do 26 lutego 2021 r.

Podkreślenia wymaga, iż celem umieszczenia regulacji art. 17 w ustawie zasiłkowej było umożliwienie Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych weryfikacji prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego i eliminowanie przypadków nadużyć. Stąd też zawarte w ust. 3 art. 17 odesłanie do metod kontrolnych, czyli do regulacji art. 68 ustawy zasiłkowej i możliwość zastosowania sankcji polegającej na pozbawieniu ubezpieczonego prawa do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia. Nie sposób podważyć celowości wprowadzenia i stosowania opisanej regulacji. Niemniej jednak, zdaniem Sądu, nie sposób jej odnosić do sytuacji odwołującej się.

W niniejszej sprawie ubezpieczona nie spełniła żadnej spośród dwóch wyżej wymienionych przesłanek, które mogłyby uzasadniać odmowę prawa do zasiłku chorobowego za okres zwolnienia lekarskiego. Z akt organu wynika, że w kwestionowanym przez ZUS okresie (od 6 do 26 lutego 2021 r.) ubezpieczona wysłała 13 wiadomości mailowych zawierających załączone treści dydaktyczne. Nie wysyłała więc ona w tym okresie więcej niż średnio jednego maila dziennie w sprawach związanych z nauką języka. Sąd uznał, że zachowanie ubezpieczonej nie naruszało celu zwolnienia lekarskiego. Ubezpieczona wysyłała bowiem wiadomości e-mail z miejsca swojego zamieszkania, zaś wysłanie niewielkiej liczby wiadomości e-mail nie jest czynnością, która mogłaby utrudnić proces leczenia ubezpieczonej. Stopień zagrożenia dla zdrowia osoby przebywającej na zwolnieniu lekarskim poprzez wysłanie wiadomości e-mail jest nieporównywalnie mniejszy, aniżeli przywołane przez organ przykłady zachowań uzasadniających pozbawienie prawa do zasiłku chorobowego, takie jak opuszczenie swojego miejsca zamieszkania w celu odbycia pielgrzymki do W., czy udanie się na imprezę. Wysłanie wiadomości obiektywnie rzecz biorąc wymaga znikomej ilości czasu, co prowadzi do wniosku, że nie może wpływać na cel udzielonego zwolnienia lekarskiego.

Nie wystąpiła również druga niezależna przesłanka, która mogłaby uzasadnić pozbawienie ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego w okresie od 6 do 26 lutego 2021 r. w postaci wykonywania pracy zarobkowej. Jak wskazywała ubezpieczona, udostępnienie materiałów naukowych swoim byłym uczniom w wiadomościach e-mail odbyło „z grzeczności”, nie pobierała ona z tego tytułu żadnego wynagrodzenia. M. K., która skierowała do ZUS informację o rzekomym wykonywaniu przez ubezpieczoną pracy zarobkowej w trakcie zwolnienia lekarskiego, nie uprawdopodobniła tego w żaden sposób. Podczas składania przed Sądem zeznań sama przyznała, że nie wie ona, czy klienci płacili ubezpieczonej za przesyłane materiały. Materiał dowodowy zawarty w aktach sprawy, w tym również w aktach organu, nie zawiera żadnych dokumentów, które świadczyłyby o tym, że K. P. z tytułu udzielanej w okresie zwolnienia lekarskiego pomocy w nauce otrzymywała jakiekolwiek wynagrodzenie od swoich byłych uczniów. Co za tym idzie nie zostało wykazane aby K. P. w spornym okresie prowadziła jakąkolwiek działalność zarobkową, w szczególności odpłatnie udzielała lekcji języka polskiego obcokrajowcom, jak to sugerował organ rentowy. Istotnych potwierdzonych okoliczności nie zawierają w tym zakresie również akta sprawy (...), gdzie postepowanie dotyczy potencjalnego, nie wykazanego naruszenia przez ubezpieczoną dopuszczenia się czynów nieuczciwej konkurencji względem M. K..

Z okoliczności sprawy jednoznacznie wynika, że ubezpieczona K. P. nie podejmowała pracy zarobkowej w trakcie korzystania z uprawnień wynikających ze zwolnienia, a podjęte przez nią czynności należały do incydentalnych lekkich i krótkotrwałych. Wykonywane były w jej miejscu zamieszkania i nie wymagały od niej zwiększonego nakładu energii, która potrzebna była jej w procesie powrotu do zdrowia.

Biorąc pod uwagę powyższe należało uznać, że K. P. zachowała prawo do zasiłku chorobowego za okres od 6 do 26 lutego 2021 r., a w konsekwencji, że nie ma ona obowiązku zwrotu zasiłku chorobowego za ten okres i zmienić zaskarżoną decyzję, o czym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzeczono w punkcie pierwszym sentencji wyroku.

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, orzeczono jak w punkcie drugim sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

(...)