Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z 20 listopada 2019 r. znak (...) (...).(...) Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. utrzymał w mocy orzeczenie (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. z dnia 3 października 2019 r. znak (...). (...).2.604.2019 odmawiające zaliczenia małoletniego M. O. do osób niepełnosprawnych. Organ wskazał, że dziecko, pomimo występującego u niego naruszenia sprawności organizmu, zaspokaja podstawowe potrzeby życiowe w sposób adekwatny do grupy wiekowej. (orzeczenia – k. 48,36 akt organu).

Działająca w imieniu małoletniego jego matka B. K. wniosła odwołanie od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu domagając się zaliczenia syna do osób niepełnosprawnych i wskazując, iż zdiagnozowane u chłopca zaburzenia przetwarzania słuchowego, a w efekcie opóźnienie w rozwoju mowy powodują dla niego duże trudności w życiu codziennym.

Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonym orzeczeniu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. O. urodził się (...)

Niesporne

Od 2014r., w związku z opóźnionym rozwojem mowy i trudnościami z koncentracją uwagi, dziecko było poddawane leczeniu, korzystało z terapii integracji sensorycznej oraz pedagogicznej, a także zajęć logopedycznych.

Ostatecznie u chłopca stwierdzono centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego.

Niesporne, nadto dokumentacja medyczna małoletniego – k. 7 – 19, 23, 25 akt organu, k. 24 akt sprawy

Wykonywane w 2019r. badania audiologiczne nie wykazywały ubytku słuchu, jednak M. O. przejawiał cechy nadwrażliwości słuchowej i prezentował ograniczenia słuchowe – trudności w różnicowaniu dźwięków pod kątem długości i wysokości, obniżenie pamięci słuchowej, trudności w rozpoznawaniu mowy w hałasie, nieprawidłową percepcję wzorów czasowych i zapamiętywania sekwencji dźwięków.

Dowód: testy psychoakustyczne wyższych funkcji słuchowych – k. 19 akt organu, audiogram k. 22 akt organu

U dziecka utrzymywała się wada wymowy dyslalia wieloraka prosta.

Dowód: opinia poradni psychologiczno – pedagogicznej – k. 20 – 21 akt organu

Zaburzenia przetwarzania słuchowego to nieprawidłowości w przetwarzaniu dźwięków na poziomie neuronalnym, stanowiące zespół objawów o nieznanej etiologii. Ograniczają one zdolność słuchania i reakcji na dźwięki, mogą być też powodem zaburzeń emocjonalnych i zaburzeń zachowania.

Dowód: opinia biegłej z zakresu otolaryngologii E. B. - k.44-45, 79-80,

W przypadku małoletniego schorzenie spowodowało opóźnienie i nieprawidłowy rozwój mowy. Utrzymujące się zaburzenia mowy powodują, że ta bywa niewyraźna, niezrozumiała. Chłopiec wymaga intensywnych treningów słuchowych oraz indywidualnego podejścia do kształcenia.

Niemniej istniejące zaburzenia nie wymagają znacznych modyfikacji procesu edukacyjnego i nie wpływają w sposób istotny na sprawność małoletniego w codziennym życiu. Sprawność intelektualna chłopca generalnie pozostaje w granicach przeciętnej, z tym że sfera spostrzeżeniowo – wykonawcza mieści się w granicach inteligencji ponadprzeciętnej. Małoletni nie ma poważniej zaznaczonych problemów ze świeżą pamięcią słuchową.

Stan zdrowia M. O. nie powoduje niepełnosprawności.

Dowód: opinie biegłych sądowych z zakresu: neurologii dziecięcej i pediatrii J. B. – k.30-33, otolaryngologii E. B. - k.44-45, 79-80, psychologii dziecięcej K. B. - k. 114-116 opinie poradni psychologiczno-pedagogicznej k. 57, 98-99

Sąd zważył, co następuje.

Odwołanie nie podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (na dzień wydania orzeczenia t.j. Dz.U.2019.1172, obecnie Dz.U. 2023.100) osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

Kryteria oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia określone zostały rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz. U 02.17.162) wydanym na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 4a ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zgodnie z § 1 rozporządzenia oceny niepełnosprawności u osoby w wieku do 16 roku życia dokonuje się na podstawie następujących kryteriów:

1) przewidywanego okresu trwania upośledzenia stanu zdrowia z powodu stanów chorobowych, o których mowa w § 2 rozporządzenia, przekraczającego 12 miesięcy,

2) niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, powodującej konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku, albo znacznego zaburzenia funkcjonowania organizmu, wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem.

Przy ocenie niepełnosprawności dziecka bierze się pod uwagę rodzaj i przebieg procesu chorobowego oraz jego wpływ na stan czynnościowy organizmu, sprawność fizyczną i psychiczną dziecka oraz stopień jego przystosowania do skutków choroby lub naruszenia sprawności organizmu, wreszcie zaś możliwość poprawy stanu funkcjonowania pod wpływem leczenia i rehabilitacji (§ 2 ust. 2 rozporządzenia).

W niniejszej sprawie poza sporem leżało, iż małoletni cierpi na zaburzenia przetwarzania słuchowego, a w konsekwencji także zaburzenia rozwoju mowy, spornym natomiast pozostawało, czy upośledzenie to czyni go niepełnosprawnym w myśl obowiązujących przepisów.

Analiza wydanych w tej sprawie opinii biegłych z zakresu otolaryngologii, neurologii i pediatrii oraz psychologii przemawiała za przyjęciem za prawidłowe stanowiska organu o braku niepełnosprawności chłopca.

Wprawdzie biegła neurolog w opinii głównej zaliczyła M. O. do osób niepełnosprawnych, jednak ostatecznie wskazała, że nie jest w stanie obronić tego stanowiska w przypadku niestwierdzenia przez psychologa szeregu wymienionych w opinii, a możliwych dla schorzenia, dysfunkcji w procesie edukacyjnym, zwłaszcza wobec odmiennej od prezentowanej przez nią oceny niepełnosprawności chłopca przez biegłego pediatrę, neurologa (który to niepełnosprawności nie stwierdził). Zważywszy na treść opinii psychologicznej, o którą sąd wystąpił wobec wskazanych wyżej wywodów biegłej laryngolog, nie sposób było oprzeć się na pierwotnie sformułowanych przez E. B. wnioskach. Biegły psycholog (podobnie jak wcześniej biegły neurolog) podzielił bowiem stanowisko organu o braku niepełnosprawności małoletniego wskazując na choć nieharmonijny, to, patrząc całościowo, utrzymujący się w ramach przeciętnej rozwój intelektualny chłopca. Także z opinii z poradni psychologiczno – pedagogicznych nie wynika, by schorzenie dziecka istotnie rzutowało na jego możliwości edukacyjne czy funkcjonowanie społeczne.

Powyższe, przy uwzględnieniu, iż schorzenie dziecka ma charakter interdyscyplinarny, a sam specjalista laryngolog nie jest w stanie ocenić jego wpływu na szereg sfer rozwoju dziecka (na co wskazała w swej opinii uzupełniającej E. B.), przemawiało za podzieleniem oceny neurologa i psychologa. Było to tym bardziej zasadne, iż pomimo pierwotnego zaliczenia dziecka do osób niepełnosprawnych, biegła przy określaniu wskazań nie stwierdziła przesłanek, z których przynajmniej jedna warunkować musi niepełnosprawność, a to konieczności stałego współdziałania na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji czy edukacji lub konieczności stałej/długotrwałej opieki/pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, o czym jeszcze dalej. Wydaje się zatem, iż biegła w sposób nieprawidłowy zastosowała obowiązujące przepisy.

Opinie biegłych zawierają szczegółowy opis wyniku badania lekarskiego/psychologicznego, obejmują wyszczególnienie ograniczeń powodowanych schorzeniem oraz określenie zakresu wsparcia, jakiego małoletni wymaga z powodu tych ograniczeń. W tym zakresie wszystkie opinie, wydane po badaniu małoletniego oraz analizie zgromadzonej dokumentacji medycznej dotyczącej stanu jego zdrowia, której rzetelność i wiarygodność nie budzą wątpliwości sądu i nie były podważane przez strony, są jasne pełne i spójne. Powyższe przy uwzględnieniu, że biegli to wysokiej klasy fachowcy o wieloletnim doświadczeniu zawodowym, także klinicznym oraz wieloletnim doświadczeniu orzeczniczym, nakazywało uznać opinie w omawianej części za rzetelne i wiarygodne, a w konsekwencji podzielić zawarte w nich ustalenia. Na tożsamą ocenę zasługują opinie psychologa i neurologa/pediatry, w zakresie oceny niepełnosprawności małoletniego odwołujące się do braku istotnych ograniczeń w funkcjonowaniu dziecka, ale już nie pierwotna ocena dokonana co do niepełnosprawności przez biegłą laryngolog. Wyprowadzony przez biegłą w opinii głównej wniosek o zaliczeniu chłopca do osób niepełnosprawnych nie znajduje dostatecznego uzasadnienia w pozostałej części opinii. Biegła bowiem wyprowadza go wyłącznie z wymogu indywidualnego podejścia do leczenia i rehabilitacji. Tymczasem do uznania dziecka za niepełnosprawne nie jest wystarczające, w świetle obowiązujących przepisów, że wymaga ono leczenia i rehabilitacji. Konieczne pozostaje, by schorzenie miało takie nasilenie, które rodzi większy niż w przypadku rówieśników zakres pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.

Podstawową nieprawidłowością ustaloną przez biegłą laryngolog były zaburzenia mowy chłopca. Wskazać zatem należy, iż choć komunikowanie z otoczeniem stanowi jedną z podstawowych potrzeb życiowych, to nie każde upośledzenie tej komunikacji oznaczać musi konieczność zwiększonej pomocy stanowiącej przesłankę niepełnosprawności. Wskazana pomoc powinna mieć bowiem istotny wymiar, tymczasem w przypadku małoletniego mowa jest tylko częściowo niezrozumiała, co nie eliminuje ani nie utrudnia w sposób poważny kontaktu z otoczeniem.

Trwający proces rehabilitacyjny nie przesądza o niepełnosprawności. Nawet gdyby odwoływać się do § 1 pkt 3 rozporządzenia (który nie do końca koresponduje z przesłankami ustawowymi), to i tak nie byłoby podstaw do przyjęcia niepełnosprawności. Wskazywana w przepisie konieczność zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych musi bowiem występować łącznie ze znacznym zaburzeniem funkcjonowania organizmu. Tymczasem zaburzenie występujące u małoletniego nie ma charakteru znacznego. Zważyć też należy, iż § 1 pkt 1 rozporządzenia odsyła do stanów chorobowych określonych w § 2 rozporządzenia, który obejmuje wyszczególnienie stanów chorobowych uzasadniających konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku. Wskazana regulacja nie powtarza definicji ustawowej posługującej się pojęciem całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych”, nie wiadomo zatem, czy przepis wymieniać miał schorzenia warunkujące uznanie dziecka za niepełnosprawne czy też schorzenia pozwalające na uznanie, iż dziecko wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy w związku ze znacznie ograniczoną zdolnością do samodzielnej egzystencji (że dotyczy go takie wskazanie jak w pkt 7 orzeczeń o niepełnosprawności). Wydaje się jednak, iż intencją tworzącego regulację, wobec odwołanie się do niej w § 1 pkt 1, było określenie schorzeń pozwalających na zaliczenie dziecka do osób niepełnosprawnych. Za takim przyjęciem przemawiają także przepisy rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (t.j. Dz. U. 2018.2027), w tym § 28 i § 32. Pierwszy z tych przepisów odsyła w zakresie standardów kwalifikowania do niepełnosprawności dziecka do przepisów w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia. Z kolei drugi w ust. 1 wymienia schorzenia warunkujące zaliczenie do stopni niepełnosprawności (wszystkich trzech orzekanych u osób powyżej 16 roku życia). Wydaje się zatem, iż akty wykonawcze uściślają, jakie schorzenia mogą powodować niepełnosprawność (a nie określone wskazanie z nią związane czy określony jej stopień). Schorzenie małoletniego nie odpowiada określonym w § 2 pkt 9 i 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia, a to głuchoniemocie, głuchocie lub upośledzeniu słuchu niepoprawiającemu się w wystarczającym stopniu przy zaaparatowaniu czy całościowym zaburzeniom rozwojowym powodującym znaczne zaburzenia interakcji społecznych lub komunikacji werbalnej oraz nasilone stereotypie zachowań, zainteresowań i aktywności.

Mając na uwadze wszystko powyższe sąd, w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie.

Uwadze sądu nie uszło, że w aktach organu znajduje się dokumentacja dotycząca innych jeszcze schorzeń niż wskazane w stanie faktycznym. Pochodzi ona jednak z okresu poprzedzającego o kilka lat wystąpienie z wnioskiem o ustalenie niepełnosprawności, a schorzenia, których dotyczy nie zostały wymienione w zaświadczeniu lekarza prowadzącego wystawionym na potrzeby postępowania przed organem. Z dokumentacji tej nie wynika zresztą istotna dysfunkcja małoletniego, a wypowiadający się w sprawie biegli (o specjalnościach oznaczonych we wniosku dowodowym przez przedstawicielkę ustawową małoletniego) nie wskazywali na celowość zwrócenia się o opinię do innych specjalistów. Zresztą biegły neurolog będący też pediatrą opisał wskazane schorzenia w opinii podnosząc, że ich prawidłowe leczenie spowodowało, iż nie stanowią one problemu w rozwoju dziecka.

Sygn. akt IX U 70/20

ZARZĄDZENIE

1.  (...) A. M.),

2.  (...)

3.  (...)