Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powódka K. O. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego (...) Wojewódzkiego Szpitala (...) w S. kwoty 48 823,33 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od następujących kwot:



2 766,87 złotych od dnia 11 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty;



2 834,73 złotych od dnia 11 września 2022 roku do dnia zapłaty;



2 345,45 złotych od dnia 11 października 2022 roku do dnia zapłaty;



2 348,82 złotych od dnia 11 listopada 2022 roku do dnia zapłaty;



2 582,43 złotych od dnia 11 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty;



3 384,92 złotych od dnia 11 stycznia 2023 roku do dnia zapłaty;



2 348,82 złotych od dnia 11 lutego 2023 roku do dnia zapłaty;



2 372,79 złotych od dnia 11 marca 2023 roku do dnia zapłaty;



2 501,09 złotych od dnia 11 kwietnia 2023 roku do dnia zapłaty;



2 375,92 złotych od dnia 11 maja 2023 roku do dnia zapłaty;



2 439,34 złotych od dnia 11 czerwca 2023 roku do dnia zapłaty;



2 435,07 złotych od dnia 11 lipca 2023 roku do dnia zapłaty;



2 754,02 złotych od dnia 11 sierpnia 2023 roku do dnia zapłaty;



2 924,44 złotych od dnia 11 września 2023 roku do dnia zapłaty;



2 744,34 złotych od dnia 11 października 2023 roku do dnia zapłaty;



2 663,57 złotych od dnia 11 listopada 2023 roku do dnia zapłaty;



2 758,71 złotych od dnia 11 grudnia 2023 roku do dnia zapłaty



4 242,00 złotych od dnia następnego po dniu doręczenia pozwanemu pozwu do dnia zapłaty.

Jednocześnie powódka wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że jest zatrudniona u pozwanego nieprzerwanie od 1 października 1996 r., ostatnio na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony na pełen etat na stanowisku specjalisty pielęgniarstwa. Powódka swoje obowiązki wykonywała na Oddziale Dziecięcym oraz podlegała służbowo pielęgniarce oddziałowej, a zastępowała i była zastępowana przez inne pielęgniarski z tego oddziału. Ponadto posiada uprawnienia do wykonywania zawodu pielęgniarki od ukończenia liceum medycznego w 1996 r., a nadto posiada tytuł pielęgniarski specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa pediatrycznego. Wskazała, że do pracy na jej zajmowanym stanowisku niezbędne jest poza prawem do wykonywania zawodu pielęgniarki to również posiadanie, także średniego lub wyższego wykształcenia i posiadanie tytułu specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa. W trakcie trwania zatrudnienia nieustannie podnosiła swoje kwalifikacje zawodowe. Pracowała w systemie zmianowym w godzinach 7:00 – 19:00 i 19:00 – 7:00. Wskazała, że zakresy jej obowiązków i innych pielęgniarek były porównywalne, a mimo to pozostawała w realnie gorszej sytuacji wynagrodzeniowej od pozostałych. Wskazała, że działanie pracodawcy naruszyło wobec niej zasadę równego traktowania w zatrudnieniu.

Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt (...).

Powódka M. O. (1) wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego (...) Wojewódzkiego Szpitala (...) w S. kwoty 48 138,99 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od następujących kwot:



2 519,64 złotych od dnia 11 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty;



3 353,28 złotych od dnia 11 września 2022 roku do dnia zapłaty;



2 458,95 złotych od dnia 11 października 2022 roku do dnia zapłaty;



2 907,21 złotych od dnia 11 listopada 2022 roku do dnia zapłaty;



2 350,53 złotych od dnia 11 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty;



2 929,90 złotych od dnia 11 stycznia 2023 roku do dnia zapłaty;



2 467,80 złotych od dnia 11 lutego 2023 roku do dnia zapłaty;



3 808,39 złotych od dnia 11 marca 2023 roku do dnia zapłaty;



2 490,20 złotych od dnia 11 kwietnia 2023 roku do dnia zapłaty;



2 609,47 złotych od dnia 11 maja 2023 roku do dnia zapłaty;



2 465,87 złotych od dnia 11 czerwca 2023 roku do dnia zapłaty;



2 364,12 złotych od dnia 11 lipca 2023 roku do dnia zapłaty;



2 794,79 złotych od dnia 11 sierpnia 2023 roku do dnia zapłaty;



2 972,52 złotych od dnia 11 września 2023 roku do dnia zapłaty;



2 779,84 złotych od dnia 11 października 2023 roku do dnia zapłaty;



2 624,48 złotych od dnia 11 listopada 2023 roku do dnia zapłaty;



4 242,00 złotych od dnia następnego po dniu doręczenia pozwanemu pozwu do dnia zapłaty.

Jednocześnie powódka wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że jest zatrudniona u pozwanego nieprzerwanie od 1 września 1986 r., ostatnio na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony na pełen etat na stanowisku specjalisty pielęgniarstwa. Powódka swoje obowiązki wykonywała na Oddziale Dziecięcym oraz podlegała służbowo pielęgniarce oddziałowej, a zastępowała i była zastępowana przez inne pielęgniarski z tego oddziału. Ponadto posiada uprawnienia do wykonywania zawodu pielęgniarki od ukończenia liceum medycznego w 1996 r., a nadto posiada tytuł pielęgniarski specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa pediatrycznego. Wskazała, że do pracy na jej zajmowanym stanowisku niezbędne jest poza prawem do wykonywania zawodu pielęgniarki to również posiadanie, także średniego lub wyższego wykształcenia i posiadanie tytułu specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa. W trakcie trwania zatrudnienia nieustannie podnosiła swoje kwalifikacje zawodowe. Pracowała w systemie zmianowym w godzinach 7:00 – 19:00 i 19:00 – 7:00. Wskazała, że zakresy jej obowiązków i innych pielęgniarek były porównywalne, a mimo to pozostawała w realnie gorszej sytuacji wynagrodzeniowej od pozostałych. Wskazała, że działanie pracodawcy naruszyło wobec niej zasadę równego traktowania w zatrudnieniu.

Sprawa ta została zarejestrowana pod sygn. akt (...).

Postanowieniem tutejszego Sądu z dnia 12 czerwca 2024 r. połączono sprawę (...) ze sprawą (...) celem wspólnego prowadzenia i rozstrzygnięcia (k. 47).

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) Wojewódzki Szpital (...) w S. wniósł o oddalenie obu powództw w całości oraz zasądzenie na jego rzecz od powódek kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu stanowiska wskazał, że powódki nie posiadają wyższego wykształcenia, a zatem ich wynagrodzenie obliczana jest zgodnie z współczynnikiem pracy 1.02. Natomiast inne pielęgniarki pracujące na tym samym oddziale co powódki, posiadają wykształcenie wyższe a zatem powinny otrzymywać wynagrodzenie zasadnicze obliczana dla współczynnika 1,29 zgodnie z posiadanym wykształceniem. Ponadto wskazywał, że do obliczenia wynagrodzenia wszystkich pielęgniarek przyjmował tą samą kwotę przeciętnego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym i na dzień 1 lipca 2022 r. była to kwota 5 662,53 zł, a od 1 lipca 2023 r. – 6 346,15 zł, lecz inne współczynniki. Pozwany wskazał, że za zaistniały stan rzeczy odpowiedzialność ponosi ustawodawca, a nie dyrektor pozwanego szpitala. Podkreślił, że zarzut dyskryminacji jest nietrafiony, a także że wynagrodzenie było ustalane nie w oparciu o zakres obowiązków wykonywanych obowiązków, lecz o poziom wykształcenia. Dodał, że posiadanie wykształcenia wyższego przekłada się bezpośrednio na jakość świadczonej pracy.

Na rozprawie w dniu 12 marca 2025 r. powódki sprecyzowały żądanie, wskazując iż wszystkie kwoty objęte pozwem w całości dochodzone są w ramach odszkodowania za nierównego traktowanie w zatrudnieniu.

Powódki w piśmie z dnia 9 czerwca 2025 r. zmodyfikowały swoje powództwo stosownie do niekwestionowanego wyliczenia pozwanego w ten sposób, że K. O. domagała się zasądzenia kwoty 48 775,42 zł, M. O. (1) kwoty 48 138,99 zł – obie wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pozwu. W pozostałym zakresie cofnęły powództwo, zrzekając się roszczeń. Dodatkowo wskazały, że poza wyrównaniem wynagrodzenia w ramach odszkodowania za nierówne traktowanie domagają się także równowartości kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (4 242 zł) jako naprawienie przez pozwanego szkody niemajątkowej, stanowiącej dodatkowo sankcję wobec pozwanego za naruszenie przepisów nakazujących równe traktowanie pracowników.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka K. O. ukończyła w 1996 r. naukę w Liceum Medycznym i złożyła egzamin z przygotowania zawodowego, uzyskując prawo do wykonywania zawodu pielęgniarki na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Powódka o 2012 r. posiada tytuł pielęgniarki specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa pediatrycznego. K. O. w trakcie kariery zawodowej nieustannie podnosiła swoje umiejętności i kwalifikacje zawodowe kończąc wiele specjalistycznych kursów i szkoleń.

Dowód:

- prawo wykonywania zawodu pielęgniarki, k. 8, w aktach osobowych powódki cz. A;

- świadectwo dojrzałości liceum medycznego, k. 5, w aktach osobowych powódki cz. A,

- dyplom, k. 6, w aktach osobowych powódki cz. A,

- dyplom pielęgniarki specjalistki, k. 69, w aktach osobowych powódki cz. B,

- zaświadczenia, certyfikaty, dyplomy (w aktach osobowych powódki) – k. 1—15 cz. A; k. 59, 63, 78, 84-87 cz. B

Powódka K. O. pozostaje w zatrudnieniu jako pielęgniarka w pozwanym Szpitalu od 1 października 1996 r. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy. Od 1 grudnia 2012 r. jest zatrudniona na stanowisku specjalisty pielęgniarstwa. Powódka swoje obowiązki w pozwanym Szpitalu wykonuje od początku na Oddziale Dziecięcym.

Dowód:

- umowa o pracę – k. 6, w aktach osobowych powódki cz. B,

- aneks do umowy o pracę – k. 72, w aktach osobowych powódki cz. B,

- karty stanowiskowe pracy, w aktach osobowych powódki cz. B,

- przesłuchanie powódki K. O. w charakterze strony, k. 118-120 w zw. z k. 155

Powódka M. O. (1) ukończyła naukę w Liceum Medycznym i złożyła egzamin z przygotowania zawodowego w 1986 r., uzyskując prawo do wykonywania zawodu pielęgniarki na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Powódka od 2012 r. posiada tytuł pielęgniarki specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa pediatrycznego. M. O. (1) w trakcie kariery zawodowej nieustannie podnosiła swoje umiejętności i kwalifikacje zawodowe kończąc wiele specjalistycznych kursów i szkoleń.

Dowód:

- prawo wykonywania zawodu pielęgniarki, k. 33 akt oraz k. 18 w aktach osobowych powódki cz. B,

- zaświadczenia, certyfikaty, dyplomy w aktach osobowych powódki k.16, 24, 26, 43, 64, 77-78, 84, 88 cz. B oraz nienumerowane karty w cz. B oraz k. 35-40 akt,

- dyplom pielęgniarki specjalistki, k. 34 oraz k. 33 w aktach osobowych powódki cz. B,

- zaświadczenie – k. 35-40

Powódka M. O. (1) od 1 września 1986 r. pozostaje w zatrudnieniu jako pielęgniarka w pozwanym Szpitalu, od 15 września 1986 r. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy. Od 8 maja 2012 r. jest zatrudniona na stanowisku specjalisty pielęgniarstwa. Powódka swoje obowiązki w pozwanym Szpitalu wykonuje od początku na Oddziale Dziecięcym.

Dowód:

- umowy o pracę – k. 1, 2, w aktach osobowych powódki cz. B,

- aneks do umowy o pracę – k. 31, w aktach osobowych powódki cz. B,

- karty stanowiskowe pracy, w aktach osobowych powódki cz. B,

- przesłuchanie powódki M. O. (1) w charakterze strony, k. 120-121 w zw. z k. 156

Wynagrodzenie zasadnicze obu powódek od dnia 1 lipca 2022 r. wyniosło 5 775,78 złotych brutto. Natomiast od lipca 2023 r. wynagrodzenie powódek wynosiło 6 473,07 złotych brutto. W pozwanym Szpitalu inne pielęgniarki specjalistki posiadające wyższe wykształcenie magisterskie otrzymywały w tym samym okresie wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 7 304,66 zł (od 1 lipca 2022 r. do 30 czerwca 2023 r.), a następnie 8 186,53 złotych (od 1 lipca 2023 r.).

Niesporne, a nadto dowód:

- zestawienie, k. 90,

- wyliczenie, k. 142-143, 165

Powódki K. O. i M. O. (1) swoją pracę na rzecz pozwanego w okresie objętym sporem wykonywały w systemie norm równoważnych z zachowaniem systemu zmianowego, zasadniczo w godzinach od 7.00 do 19.00 lub od 19.00 do 7.00. według rozkładu czasu pracy ustalanego odrębnie na każdy miesiąc pracy przez pielęgniarkę oddziałową. Powódki pracowały na Oddziale Dziecięcym – oberwacyjno – zakaźnym.

Do obowiązków K. O. i M. O. (1) na stanowisku specjalistki pielęgniarki w Oddziale Dziecięcym należało: realizowanie powierzonych zadań zgodnie z planem pracy i budżetem komórki, zgłaszanie propozycji usprawnień i rozwoju w zakresie realizowanych zadań, przestrzeganie obowiązujących - procedur, procesów, standardów oraz wnioskowanie w sprawie ich optymalizacji i ewaluacji, zapisów kodeksu pracy, regulaminu pracy, przepisów bhp, p/ppoż, ochrony środowiska zapisów w zakresie realizacji zadań w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa szpitali, tajemnicy szpitala oraz ochrony danych osobowych, zasad użytkowania powierzonego mienia w tym zabezpieczenie przed zniszczeniem i kradzieżą], prowadzenie dokumentacji związanej z realizowanymi zadaniami, w tym rzetelne i terminowe sporządzanie sprawozdawczości, współpraca z innymi komórkami organizacyjnymi szpitala na obowiązujących zasadach, dbanie o dobry wizerunek szpitala, podnoszenie kwalifikacji zawodowych wymaganych na danym stanowisku, wykonywanie innych zadań zleconych przez bezpośredniego przełożonego związanych z działalnością bądź wynikających z uregulowań (...) w S., informowanie przełożonego o stanie realizowanych zadań i zaistniałych problemach.

Do ich obowiązków należało też zapewnienie całościowej opieki pielęgniarskiej powierzonych jej pacjentów w danej komórce organizacyjnej szpitala na optymalnym poziomie ilościowym i jakościowym zgodnie z obowiązującymi standardami medycznymi i etycznym, ustalanie rozpoznania problemów pielęgniarskich poszczególnych pacjentów na podstawie danych uzyskanych z obserwacji i rozmów z pacjentem lub jego rodziną oraz z informacji uzyskanych od innych członków zespołu terapeutycznego, planowanie opieki pielęgniarskiej stosownie do stanu zdrowia pacjenta, diagnozy pielęgniarskiej i lekarskiej oraz ustalonego postępowania diagnostycznego i leczniczo – rehabilitacyjnego; realizowanie opieki pielęgniarskiej według ustalonego planu i aktualnego stanu pacjenta oraz zleconego programu diagnostyczno – leczniczego i rehabilitacyjnego, stałe kontrolowanie wykonywanych działań i ocenianie wyników postępowania pielęgniarskiego, dokumentowanie w formie papierowej i elektronicznej zgodnie z przepisami prawa i uregulowanymi wewnętrznie, utrzymanie w stałej gotowości aparatury i sprzętu medycznego, racjonalna gospodarka materiałami, lekami i sprzętem, współuczestniczenie w procesie adaptacji zawodowej nowo przyjętych pielęgniarek i opiekunek.

Powódki dodatkowo ponosiły osobistą odpowiedzialność za planowanie, realizację i wyniki procesu pielęgnowania oraz całokształtu spraw należących do ich obowiązków.

Dowód:

- zakres obowiązków, uprawień i odpowiedzialności, k. 73 w aktach osobowych K. O. cz. B,

- przesłuchanie powódki K. O. w charakterze strony, k. 118-120 w zw. z k. 155,

- zakres obowiązków, uprawień i odpowiedzialności, k. 37 w osobowych M. O. (1) cz. B,

- przesłuchanie powódki M. O. (1) w charakterze strony, k. 120-121 w zw. z k. 156,

- zeznania świadka B. M. – k. 121-123,

- zeznania świadka E. O. – k. 124-126,

- zeznania świadka G. S. – k. 126-127,

- zeznania świadka A. M. – k. 155

- zeznania świadka M. O. (2) – k. 153-154

Na Oddziale Dziecięcym pozwanego Szpitala jako specjalistki pielęgniarstwa pracowały osoby, które legitymowały się wykształceniem takim jak powódki – średnim i specjalizacją, a także osoby z wyższym wykształceniem magisterskim i specjalizacją – M. O. (2). Dodatkowo w trakcie spornego okresu wyższe wykształcenie magisterskie uzyskały M. M. i K. K..

Wszystkie specjalistki pielęgniarstwa na oddziale powódek miały powierzony jednakowy zakres czynności, obowiązków, odpowiedzialności i uprawnień. Również w praktyce, praca każdej specjalistki pielęgniarstwa nie różniła się. Wykonywały one te same czynności niezależnie od tego, czy legitymowały się średnim czy wyższym wykształceniem (czy też licencjatem) ze specjalizacją. Każda z nich, w ten sam sposób, opiekowała się pacjentami. Nie było podziału na przypadki łatwiejsze i trudniejsze. Zalecenia lekarskie były przekazywane pielęgniarkom specjalistkom niezależnie od posiadanego przez nie wykształcenia. Wszystkie wzajemnie się zastępowały się podczas urlopów czy zwolnień lekarskich. Nie obowiązywała zasada, że podczas nieobecności specjalistki pielęgniarstwa z tytułem magistra musi ją zastąpić inna osoba z takim tytułem. Grafiki pracy na oddziale tworzyła pielęgniarka oddziałowa (do kwietnia 2023 r. była nią B. M., a następnie E. O.). Decydując o tym, kto będzie pracować danego dnia nie kierowała się przy tym, jakim wykształceniem legitymują się poszczególne specjalistki pielęgniarstwa. Wszystkie specjalistki pielęgniarstwa prowadziły nadzór nad nowym personelem oraz osobami, które nie miały doświadczenia i specjalizacji.

Powódki K. O. i M. O. (1) nie wykonywały czynności gorzej lub wolniej od pielęgniarek z wyższym wykształceniem magisterskim i specjalizacją. Ich praca nie była pracą gorszej jakości. Ukończone studia wyższe magisterskie nie miało przełożenia na pracę wykonywaną przez pielęgniarki specjalistki na Oddziale Dziecięcym. Największą wiedzę uzyskały one w toku specjalizacji i poprzez doświadczenie zdobyte podczas wykonywania pracy. Na Oddziale Dziecięcym nie było czynności, których nie mogłyby wykonać powódki, a mogłyby wykonać ją pielęgniarki specjalistki z wyższym wykształceniem magisterskim i specjalizacją. Do wykonywania niektórych czynności niezbędne było wykonanie dodatkowych kursów np. do wykonywania szczepień. Kursy te odbywały się poza systemem kształcenia w ramach toku studiów wyższych. Kurs taki na Oddziale Dziecięcym ukończyła powódka M. O. (1). Nie ukończyła go M. O. (2) posiadająca wykształcenie wyższe magisterskie i specjalizację. Żadna z pielęgniarek specjalistek nie wystawia recept i nie wykonuje badań fizykalnych. W polskim systemie służby zdrowia są to kompetencje zarezerwowane dla lekarzy.

Dowód:

- przesłuchanie powódki K. O. w charakterze strony, k. 118-120 w zw. z k. 155,

- przesłuchanie powódki M. O. (1) w charakterze strony, k. 120-121 w zw. z k. 156,

- zeznania świadka B. M. – k. 121-123,

- zeznania świadka E. O. – k. 124-126,

- zeznania świadka G. S. – k. 126-127,

- zeznania świadka A. M. – k. 155

- zeznania świadka M. O. (2) – k. 153-154

- zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności M. O. (2), k. 57, w aktach osobowych M. O. (2) cz. B

Obowiązki M. O. (2) (pielęgniarki specjalistki) określone zostały w karcie stanowiskowej pracy z dnia 19 maja 2010 r. Obowiązki M. O. (2) pokrywały się z obowiązkami powódek. Obowiązki M. O. (2) nie uległy żadnej zmianie po uzyskaniu przez nią w dniu 3 sierpnia 2012 roku tytułu magistra pielęgniarstwa. Nie sporządzono dla niej nowej karty stanowiskowej pracy.

Dowód:

- zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności M. O. (2), k. 57, w aktach osobowych M. O. (2) cz. B,

- dyplom ukończenia studiów, k. 70, w aktach osobowych M. O. (2) cz. B

Na stanowisko specjalista pielęgniarstwa wymagane jest uzyskanie: tytułu magistra na kierunku pielęgniarstwo (położnictwo) i tytułu specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej lub organizacji i zarządzania, lub w innej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia; tytułu magistra w zawodzie, w którym może być uzyskiwany tytuł specjalisty w dziedzinie mającej w ochronie zdrowia i licencjat pielęgniarstwa (położnictwa) lub średnie wykształcenie medyczne w zawodzie pielęgniarka (położna) i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej lub organizacji i zarządzania, lub w innej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia; licencjat pielęgniarstwa (położnictwa) i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej lub organizacji i zarządzania; średnie wykształcenie medyczne w zawodzie pielęgniarka (położna) i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej lub organizacji i zarządzania. Wymagane są także 2 lata doświadczenia w pracy w zawodzie pielęgniarki, 3 lata w zawodzie położnej (kompleksowa opieka pielęgniarska, położnicza).

Niesporne, a nadto dowód:

- karta opisu stanowiska pracy - k. 32,

- Regulamin Wynagradzania – k. 80-90

Od 16 sierpnia 2017 r. zaczęła obowiązywać ustawa z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych, nakazująca w podmiotach medycznych podwyższenia do dnia 31 grudnia 2021 r., a następnie do dnia 1 lipca 2022 r. wynagrodzenia zasadniczego pracownika wykonującego zawód medyczny oraz pracownika działalności podstawowej, innego niż pracownik wykonujący zawód medyczny, którego wynagrodzenie zasadnicze jest niższe od najniższego wynagrodzenia zasadniczego, ustalonego jako iloczyn współczynnika pracy określonego w załączniku do ustawy i kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym ustalenie, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", do wysokości nie niższej niż najniższe wynagrodzenie zasadnicze, z uwzględnieniem warunków wskazanych w tej ustawie.

Niesporne

W pozwanym Szpitalu zarówno w 2022 r. jak i 2023 r. nie udało się zawrzeć określonego w art. 3a ust. 1 pkt 1 ww. ustawy porozumienia. Podwyższenie wynagrodzenia m.in. pracowników medycznych było dokonywane na podstawie zarządzenia Dyrektora pozwanego Szpitala, zgodnie z którym do obliczeń wynagrodzenia personelu medycznego, a tym samym powódek, dyrektor przyjmował tą samą kwotę stanowiącą obowiązujące na dzień odpowiednio 1 lipca 2022 r. i 1 lipca 2023 r. kwotę przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Na dzień 1 lipca 2022 r. była to kwota 5 662,53 złotych, a na dzień 1 lipca 2023 r. była to kwota 6 436,15 złotych.

Powódki w związku z wprowadzonymi zmianami do ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych od 1 lipca 2022 r. zaszeregowane zostały przez pracodawcę do grupy zawodowej: farmaceuta, fizjoterapeuta, diagnosta laboratoryjny, pielęgniarka, położna, technik elektroradiolog, psycholog, inny pracownik wykonujący zawód medyczny inny niż określony w lp. 1-4, z wymaganym wyższym wykształceniem na poziomie magisterskim; pielęgniarka położna z wymaganym wyższym wykształceniem (studia I stopnia) i specjalizacją, albo pielęgniarka, położona ze średnim wykształceniem i specjalizacja zgodnie z załącznikiem do ww. ustawy. Współczynnik pracy dla tej grupy wynosił na ten moment 1,02 zgodnie z załącznikiem do ww. ustawy.

Specjaliści pielęgniarstwa pracujący na Oddziale Dziecięcym, podsiadający wykształcenie wyższe magisterskie i specjalizację zostali natomiast przypisani do grupy zawodowej: farmaceuta, fizjoterapeuta, diagnosta laboratoryjny, psycholog kliniczny, inny pracownik wykonujący zawód medyczny inny niż określony w lp. 1, 3 i 4 z wymaganym wyższym wykształceniem na poziomie magisterskim i specjalizacją, pielęgniarka z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa albo położna z tytułem magister położnictwa z wymaganą specjalizacją w dziedzinie pielęgniarstwa lub w dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia. Współczynnik pracy dla tej grupy wynosił na ten moment 1,29 zgodnie z załącznikiem do ww. ustawy.

Niesporne, a nadto dowód:

- Zarządzenie dyrektora nr (...) – k. 91,

- Zarządzenie dyrektora nr (...) – k. 92

Różnica pomiędzy wysokością wynagrodzenia powódki K. O. a wysokością wynagrodzenia, jakie otrzymywałaby ona, gdyby jej wynagrodzenie zasadnicze ustalone zostało na poziomie specjalistów pielęgniarstwa na Oddziale Dziecięcym z tytułem magistra i specjalizacją wynosiła:



lipiec 2022 r. (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 10 452,65 złotych brutto, a powinna 13 219,47 złotych) różnica: 2 766,82 złotych



sierpień 2022 r (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 10 708,99 złotych brutto, a powinna 13 543,66 złotych) różnica: 2 834,67 złotych



wrzesień 2022 r. (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 8 860,61 złotych brutto, a powinna 11 206,01 złotych) różnica: 2345,40 złotych



październik 2022 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 8 873,33 złotych brutto, a powinna 11 222,10 złotych) różnica: 2 348,77 złotych



listopad 2022 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 9 755,89 złotych brutto, a powinna 12 338,27 złotych) różnica: 2 582,38 złotych



grudzień 2022 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 12 787,49 złotych brutto, a powinna 16 159,63 złotych) różnica: 3 372,14 złotych



styczeń 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 8 873,33 złotych brutto, a powinna 11 222,10 złotych) różnica: 2 348,77 złotych



lutego 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 8 963,89 złotych brutto, a powinna 11 336,63 złotych) różnica: 2 372,74 złotych



marzec 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 9 448,58 złotych brutto, a powinna 11 949,62 złotych) różnica: 2 501,04 złotych



kwiecień 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 8 975,73 złotych brutto, a powinna 11 351,61 złotych) różnica: 2 375,88 złotych



maj 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 9 215,30 złotych brutto, a powinna 11 654,59 złotych) różnica: 2 439,29 złotych



czerwiec 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 9 199,17 złotych brutto, a powinna 11 599,78 złotych) różnica: 2 400,61 złotych



lipiec 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 10 404,08 złotych brutto, a powinna 13 158,04 złotych) różnica: 2 753,96 złotych



sierpień 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 11 047,9 złotych brutto, a powinna 13 972,28 złotych) różnica: 2 924,38 złotych



wrzesień 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 10367,50 złotych brutto, a powinna 13 111,78 złotych) różnica: 2 744,28 złotych



październik 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 10 062,38 złotych brutto, a powinna 12 725,89 złotych) różnica: 2 663,51 złotych



listopada 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 10 421,78 złotych brutto, a powinna 13 180,56 złotych) różnica: 2 758,78 złotych

Łącznie różnica ta wynosiła kwotę 44 533,42 zł.

Niesporne, a nadto dowód:

- wyliczenie, k. 142, k. 165,

- kartoteki wynagrodzeń, k. 15-16, k. 142

Różnica pomiędzy wysokością wynagrodzenia powódki M. O. (1) wysokością wynagrodzenia, jakie otrzymywałaby ona, gdyby jej wynagrodzenie zasadnicze ustalone zostało na poziomie specjalistów pielęgniarstwa na Oddziale Dziecięcym z tytułem magistra i specjalizacją wynosiła:



lipiec 2022 r. (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 9 518,85 złotych brutto, a powinna 12 038,49 złotych) różnica: 2 519,64 złotych



sierpień 2022 r (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 12 668,22 złotych brutto, a powinna 16 021,5 złotych) różnica: 3 353,28 złotych



wrzesień 2022 r. (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 9 289,57 złotych brutto, a powinna 11 748,52 złotych) różnica: 2 458,95 złotych



październik 2022 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 10 983,03 złotych brutto, a powinna 13 890,24 złotych) różnica: 2 907,21 złotych



listopad 2022 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 8 879,97 złotych brutto, a powinna 11 230,5 złotych) różnica: 2 350,53 złotych



grudzień 2022 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 11 068,76 złotych brutto, a powinna 13 998,66 złotych) różnica: 2 929,90 złotych



styczeń 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 9 323,01 złotych brutto, a powinna 11 790,81 złotych) różnica: 2 467,80 złotych



lutego 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 14 378,59 złotych brutto, a powinna 18 195,99 złotych) różnica: 3 808,40 złotych



marzec 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 9407,62 złotych brutto, a powinna 11 897,82 złotych) różnica: 2 490,20 złotych



kwiecień 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 9 858,21 złotych brutto, a powinna 12 467,68 złotych) różnica: 2 609,47 złotych



maj 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 9 315,73 złotych brutto, a powinna 11781,60 złotych) różnica: 2 465,87 złotych



czerwiec 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 8 931,33 złotych brutto, a powinna 11 295,45 złotych) różnica: 2 364,12 złotych



lipiec 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 10 558,34 złotych brutto, a powinna 13 353,13 złotych) różnica: 2 794,79 złotych



sierpień 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 11 229,77 złotych brutto, a powinna 14 202,29 złotych) różnica: 2 972,52 złotych



wrzesień 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 10 501,98 złotych brutto, a powinna 13 281,71 złotych) różnica: 2 779,84 złotych



październik 2023 r.: (powódka otrzymała wynagrodzenie w wysokości 9 914,94 złotych brutto, a powinna 12 539,42 złotych) różnica: 2 624,48 złotych

Łącznie różnica ta wynosiła kwotę 43 897 zł.

Niesporne, a nadto dowód:

- wyliczenie, k. 145-146,

- kartoteki wynagrodzeń, k. 31-32, 45-46, 137-140

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo, co do zasady, zasługiwało na uwzględnienie.

Roszczenie powódek K. O. i M. O. (1) opierało się na twierdzeniu, że pozwany pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu poprzez wynagradzanie w sposób zróżnicowany pracowników wykonujących taką samą pracę. W myśl art. 11 ² k.p. pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków; dotyczy to w szczególności równego traktowania mężczyzn i kobiet w zatrudnieniu. Nakaz równego traktowania pracowników odnosi się do pracowników pozostających w takiej samej sytuacji. Pracodawca narusza ten nakaz, jeżeli traktuje pracownika inaczej (gorzej) niż potraktowałby inną osobę znajdującą się w takiej sytuacji (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 22 lutego 2018 r., II PK 112/17, LEX nr 2488060). Przedmiotem porównania jest zakres obowiązków i sposób ich wykonywania przez poszczególnych pracowników. Rozwinięcie zasady równego traktowania stanowi przepis art. 18 ^3c § 1 k.p. zgodnie z którym pracownicy mają prawo do jednakowego wynagrodzenia za pracę jednakową lub za pracę o jednakowej wartości. Pojęcie wynagrodzenia obejmuje przy tym wszystkie składniki wynagrodzenia, bez względu na ich nazwę i charakter, a także inne świadczenia związane z pracą, przyznawane pracownikom w formie pieniężnej lub w innej formie niż pieniężna. Stosownie do treści art. 18 ^3c § 3 k.p. pracami o jednakowej wartości są prace, których wykonywanie wymaga od pracowników porównywalnych kwalifikacji zawodowych potwierdzonych dokumentami przewidzianymi w odrębnych przepisach lub praktyką lub doświadczeniem zawodowym, a także porównywalnej odpowiedzialności i wysiłku. Pojęcie pracy jednakowej nie zostało zdefiniowane w ustawie, natomiast w orzecznictwie prace jednakowe to prace takie same pod względem rodzaju i kwalifikacji wymaganych do jej wykonywania oraz ilości i jakości (zob. wyrok SN z 18.09.2008 r., II PK 27/08, OSNP 2010, nr 3-4, poz. 41). Kryterium pomocnym przy ustalaniu czy pracownicy wykonują jednakową pracę może być zajmowane stanowisko. Niemniej jednak praca osób zatrudnionych na tym samym stanowisku nie musi być pracą jednakową, jeżeli będzie różnić się co do ilości i jakości (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 7 marca 2012 r., II PK 161/11, OSNP 2013, nr 3-4, poz. 33).

Istotne znaczenie przy rozstrzyganiu w sprawach naruszenia zasady równego wynagradzania ma rozkład ciężaru dowodu. Pracownik ma obowiązek przynajmniej uprawdopodobnić, że był wynagradzany mniej korzystnie od innych pracowników wykonujących jednakową pracę lub pracę jednakowej wartości. W razie zróżnicowania wynagrodzenia pracowników wykonujących jednakową pracę (art. 18 ^3c § 1 k.p.) pracodawca powinien natomiast udowodnić, że kierował się obiektywnymi powodami (art. 18 ^3b § 1 in fine k.p.). Przy powołaniu się przez pracodawcy na różne kwalifikacje zawodowe, oznacza to konieczność wykazania, że miały one znaczenie przy wykonywaniu zadań powierzonych pracownikom. Chodzi przy tym o wykazanie porównywalnych, a nie identycznych kwalifikacji, odpowiedzialności i wysiłku. Mogą zatem w tym zakresie występować pewne różnice, niemające jednak zasadniczego znaczenia.

Nie budziło wątpliwości, że wynagrodzenie pielęgniarek specjalistek zatrudnionych u pozwanego i wykonujących pracę na tym samym oddziale co powódka (Oddziale Dziecięcym), znacząco się różniło (było to też niesporne, a zarazem jest to poparte dowodami w postaci kartotek wynagrodzeń pracowników).

Dokonując oceny, czy powódki wykonywały pracę jednakową lub pracę jednakowej wartości jak pielęgniarki specjalistki, z którymi się porównywała (z tytułem magistra i specjalizacją), Sąd odwołał się do kryteriów rodzaju pracy, warunków, w jakich jest świadczona, jej ilości i jakości, wysiłku i odpowiedzialności oraz kwalifikacji koniecznych do jej wykonywania. W przypadku pracy jednakowej wartości czynniki te muszą być w odniesieniu do określonych pracowników porównywalne, natomiast by mówić o pracy jednakowej – każdy z nich musi być jednakowy (szerzej: U. Jackowiak [w:] Kodeks pracy z komentarzem, red. U. Jackowiak, Gdańsk 2004, s. 63; wyrok SN z 18.09.2008 r., II PK 27/08, OSP 2011/4, poz. 39).

Rozważania te rozpocząć należy od ustalenia kwalifikacji jakich pracodawca wymagał od osób zatrudnionych na tym stanowisku.

Kwestia ta uregulowana została w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami (Dz.U.2011.151.896). Rozporządzenie to obowiązywało do 4 września 2023 r. Na stanowisku specjalistki pielęgniarki, zgodnie z ww. rozporządzeniem, wymagane było średnie wykształcenie medyczne w zawodzie pielęgniarka i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, lub organizacji i zarządzania oraz 2 lata pracy w zawodzie, lub licencjat pielęgniarstwa i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, lub organizacji i zarządzania oraz 2 lata pracy w zawodzie lub tytuł zawodowy magistra w zawodzie, w którym może być uzyskiwany tytuł specjalisty w dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia, i licencjat pielęgniarstwa lub średnie wykształcenie medyczne w zawodzie pielęgniarka i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, lub organizacji i zarządzania, lub w innej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia oraz 2 lata pracy w zawodzie lub tytuł magistra na kierunku pielęgniarstwo i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, lub organizacji i zarządzania, lub w innej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia oraz 2 lata pracy w zawodzie (pkt 32 załącznika do rozporządzenia).

Osoba zatrudniona u pozwanego na stanowisku pielęgniarki specjalistki musiała mieć zatem co najmniej średnie wykształcenie medyczne w zawodzie pielęgniarki i tytuł specjalisty. Na tym stanowisku mogła oczywiście pracować osoba z wyższym wykształceniem, lecz nie było ono w istocie wymagane (takie wykształcenie było zaś wymagane dla zajmowania stanowiska pielęgniarki oddziałowej). Tymczasem, analiza treści cytowanych przepisów prowadzi do wniosku, że według art. 18 ^3c k.p. w pojęciu pracy jednakowej lub o jednakowej wartości istotne są nie każde kwalifikacje, ale te kwalifikacje zawodowe, które są wymagane do wykonywania określonej pracy. Jak trafnie wskazuje się w piśmiennictwie, kwalifikacje pracownika mierzone poziomem jego wykształcenia lub innymi miernikami (doświadczeniem praktycznym wyrażającym się stażem zatrudnienia w zawodzie lub na określonych stanowiskach pracy) nie stanowią samodzielnego kryterium dyferencjacji. Wpływają na ustalenie wynagrodzenia tylko przez ich powiązanie z możliwością wykonywania pracy danego rodzaju. Przy ustalaniu wynagrodzenia za określony rodzaj pracy powinny być uwzględniane najniższe kwalifikacje niezbędne do jej wykonywania (zob. J. Wratny, Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2005, s. 201; K. Walczak, M. Wojewódka (red.), Prawo pracy dla sędziów i pełnomocników, Warszawa 2018).

Odnosząc się następnie do rodzaju wykonywanej pracy wskazać należy, iż każda z pielęgniarek specjalistek zatrudnionych na Oddziale Dziecięcym wykonywała pracę jednego rodzaju i o jednakowej wartości. Każda z nich miała formalnie przydzielony przez pracodawcę tożsamy zakres czynności, obowiązków, odpowiedzialności i uprawnień. Zgromadzony materiał dowodowy potwierdził, że w praktyce nie istniały jakiekolwiek różnice w zakresie czynności powierzonych każdej z pielęgniarek specjalistek, bez względu na to, czy kwalifikowały się oni wykształceniem wyższym magisterskim czy średnim. Powódki w okresie objętym sporem wykonywały te same czynności, co pozostałe specjalistki pielęgniarstwa zatrudnione na Oddziale Dziecięcym pozwanego Szpitala. Nie istniały co do zasady żadne zadania, które pracodawca powierzał pielęgniarkom specjalistkom z pomięciem powódek (i pozostałych pielęgniarek specjalistek z wykształceniem średnim). Nie było podziału na przypadki łatwiejsze i trudniejsze. Zalecenia lekarskie przekazywano pielęgniarkom specjalistkom do wykonania niezależnie od posiadanego wykształcenia. Wszystkie pielęgniarki specjalistki wzajemnie zastępowały się. Przełożona, układając grafiki, czy też powierzając pielęgniarkom specjalistkom wykonanie określonych czynności, nie brała pod uwagę ich wykształcenia. Przyznały to wprost w swoich zeznaniach osoby pełniące kolejno w okresie spornym funkcję pielęgniarki oddziałowej – świadek B. M. i E. O.. Potwierdziły to także (poza powódkami) osoby będące pielęgniarkami specjalistkami na Oddziale powódek (aktualnie o w przeszłości) oraz pracownicy jednostek współpracujących z tym oddziałem (izba przyjęć) – G. S., A. M., M. O. (2). Praca powódek jeśli chodzi rodzaj, ilość, zakres obowiązków i kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku była zatem jednakowa jak praca pielęgniarek specjalistek z wyższym wykształceniem magisterskim, pobierających znacznie wyższe wynagrodzenie zasadnicze. Jak wynika z zeznań powódek oraz wszystkich świadków przesłuchanych w sprawie - ukończone studia wyższe magisterskie nie miało przełożenia na pracę wykonywaną przez pielęgniarki specjalistki na Oddziale Dziecięcym. Największą wiedzę uzyskały one bowiem w toku specjalizacji i poprzez doświadczenie zdobyte podczas wykonywania pracy. Na Oddziale Dziecięcym nie było czynności, których nie mogłyby wykonać powódki, a mogłyby wykonać ją pielęgniarki specjalistki z wyższym wykształceniem magisterskim i specjalizacją. Do wykonywania niektórych czynności niezbędne było wykonanie dodatkowych kursów np. do wykonywania szczepień, ale kursy te odbywały się poza systemem kształcenia w ramach toku studiów wyższych. Kurs taki na Oddziale Dziecięcym ukończyła powódka M. O. (1). Nie ukończyła go M. O. (2) posiadająca wykształcenie wyższe magisterskie i specjalizację. W konsekwencji nie mogła ona wykonywać szczepień pomimo ukończenia studiów wyższych i uzyskania tytułu magistra. Ukończenie tych studiów nie dawało M. O. (2) prawa na Oddziale Dziecięcym do wystawiania recept czy wykonywania badań fizykalnych, ponieważ, jak wynika z zeznań powódek i świadków, w związku ze sposobem organizacji polskiego systemu służby zdrowia, są to kompetencje zarezerwowane wyłącznie dla lekarzy.

Powódki w toku procesu sprostały spoczywającemu na nich ciężarowi dowodu w zakresie wykazania, że pracodawca w różny sposób traktował je i innych pracowników Oddziału Dziecięcego wykonujących jednakową pracę. Pracodawca, by uwolnić się od odpowiedzialności za naruszenie zasady równego traktowania, winien podjąć skuteczną inicjatywę dowodową co do wykazania, że zastosowane przez niego kryterium dyferencjacji wynagrodzeń (posiadane wykształcenie) odnosiło się do cechy istotnej, relewantnej, usprawiedliwiającej racjonalne zróżnicowanie traktowania pracowników.

Pozwany podnosił jedynie, że zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na poziom wyksztalcenia w świetle orzecznictwa nie stanowi nierównego traktowania pielęgniarek. Pozwany wskazywał również, że posiadanie wyższego wykształcenia wpływa na różny sposób wykonywania przez danego pracownika pracy na danym stanowisku. Pozwany podnosił też, że mimo tego, że personel pielęgniarski miał taki sam zakres obowiązków, to praca pielęgniarek specjalistek z tytułem magistra była inna, lepsza pod względem jakości. Okoliczności te nie zostały w żaden sposób udowodnione, a wyniki postępowania dowodowego prowadziły do przeciwnych wniosków. Twierdzenia pozwanego co do lepszej jakości pracy opierały się na założeniu, że osoby z wyższym wykształceniem miały znacznie większą wiedzę teoretyczną, którą mogły wykorzystać w praktyce. Oczywiście trudno odmówić racji tezie o szerszej wiedzy teoretycznej posiadanej przez pielęgniarki specjalistki z wyższym wykształceniem w porównaniu z pielęgniarkami spcjalistkami mającymi wykształcenie średnie medyczne. Istotne dla rozstrzygnięcia nie było jednak wykazanie posiadania szerszej wiedzy teoretycznej, lecz udowodnienie, że wiedza ta była w praktyce wykorzystywana, co przekładało się na ilość lub jakość pracy. Tymczasem dowodów na powyższe nie zaoferowano. W rezultacie Sąd doszedł do przekonania, że analizowany personel medyczny wykonywał pracę jednakowego rodzaju. Praca świadczona przez powódki nie różniła się pod kątem wysiłku fizycznego i intelektualnego, od tej wykonywanej przez pozostałe pielęgniarki specjalistki. Zakres odpowiedzialności również nie różnił się. Z analizy zakresów czynności załączonych do akt osobowych powódek i akt osobowych M. O. (2) (z tytułem magistra) wynika wprost, że każdy z nich ponosił jednakową odpowiedzialność, a ich obowiązki były jednakowe.

Analiza materiału dowodowego oraz twierdzeń pozwanego, wskazuje, że jedynym powodem zróżnicowania wynagrodzenia powódek i pielęgniarek specjalistek z wykształceniem wyższym magisterskim, był sposób interpretacji przez pozwanego ustawy z 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (Dz.U.2022.2139 t.j.) i formalnego zaszeregowania przez pozwanego pielęgniarek specjalistek z Oddziału Dziecięcego z wykształceniem średnim i specjalizacją do grupy zawodowej: farmaceuta, fizjoterapeuta, diagnosta laboratoryjny, pielęgniarka, położna, technik elektroradiolog, psycholog, inny pracownik wykonujący zawód medyczny inny niż określony w lp. 1-4, z wymaganym wyższym wykształceniem na poziomie magisterskim; pielęgniarka położna z wymaganym wyższym wykształceniem (studia I stopnia) i specjalizacją, albo pielęgniarka, położona ze średnim wykształceniem i specjalizacja zgodnie z załącznikiem do ww. ustawy, zaś pielęgniarek specjalistek z Oddziału (...) z wykształceniem wyższym magisterskim do grupy: farmaceuta, fizjoterapeuta, diagnosta laboratoryjny, psycholog kliniczny, inny pracownik wykonujący zawód medyczny inny niż określony w lp. 1, 3 i 4 z wymaganym wyższym wykształceniem na poziomie magisterskim i specjalizacją, pielęgniarka z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa albo położna z tytułem magister położnictwa z wymaganą specjalizacją w dziedzinie pielęgniarstwa lub w dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia.

Pozwany uznał, że ustawa uzależnia wysokość najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników medycznych od posiadanego przez nich wykształcenia, nie zaś od wykształcenia wymaganego na stanowisku, na którym zatrudniony jest dany pracownik. W załączniku do przywoływanej ustawy, określającym tzw. współczynnik pracy, od którego zależy wysokość wynagrodzenia zasadniczego, grupy zawodowe podzielone zostały według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku. Kwalifikacje wymagane na poszczególnych rodzajach stanowisk określone zostały w powoływanym już wcześniej rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami. W ocenie Sądu, jak wskazywano już wcześniej, nie może budzić wątpliwości, że pod pojęciem wymaganych kwalifikacji rozumieć należy kwalifikacje minimalne, jakie musi mieć osoba zatrudniana na danym stanowisku. Pozwany na tych samych stanowiskach zatrudniał osoby z różnym wykształceniem. Nie można jednak uznać, aby pojęcie wymaganego wykształcenia – w przypadku tego samego stanowiska – oznaczało różny poziom wykształcenia, w zależności od tego jakie wykształcenie ma osoba zatrudniana na danym stanowisku. Ustawodawca w ustawie o najniższym wynagrodzeniu w podmiotach leczniczych nie posługuje się w ogóle pojęciem wykształcenia posiadanego przez pracownika zatrudnionego na danym stanowisku. Wprost natomiast wysokość współczynnika pracy uzależnia od kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku. Dla Sądu oczywistym jest, że interpretacja ustawy przedstawiona przez pozwanego nie jest prawidłowa.

Dodatkowe kwalifikacje formalne mogą oczywiście wpływać na wysokość wynagrodzenia konkretnych pracowników. Powinno mieć to jednak miejsce jedynie wówczas, gdy uzyskanie dodatkowych kwalifikacji przekłada się na różny sposób wykonywania przez nich pracy. O usprawiedliwionej dyferencjacji w zakresie wysokości wynagrodzenia ze względu na cechę relewantną mamy do czynienia wtedy, gdy określeni pracownicy w związku z posiadaniem określonych kwalifikacji niejednakowo wypełniają takie same obowiązki, co przekłada się na większą ilość oraz lepszą jakość wykonywanej przez nich pracy. Jeśli jednak efekt wykonywania takiej samej pracy przez porównywanych pracowników, pomimo posiadania przez część z nich tychże dodatkowych kwalifikacji, jest taki sam, to występujące pomiędzy nimi różnice w wynagrodzeniu naruszają zasadę równych praw w zatrudnieniu.

Pozwany Szpital w niniejszej sprawie nie wykazał, aby dodatkowe kwalifikacje formalne pielęgniarek specjalistek (wyższe wykształcenie magisterskie) przełożyły się na różny sposób wykonywania pracy w porównaniu z pracą powódek. Z zeznań powódek i wszystkich świadków przesłuchanych w sprawie wynika natomiast przeciwny wniosek, mianowicie, że powódki wykonywały taką samą prace jak inne pielęgniarki posiadające wykształcenie wyższe. Pozwany nie udowodnił, aby istniały podstawy znacznego (sięgającego wraz z pochodnymi miesięcznie kwot około 2 000 – 3 000 zł) różnicowania wynagrodzenia pracowników i przyznawania wynagrodzenia wyższego niż minimalne tylko niektórym z nich. Pracodawca naruszył tym samym zasadę równego traktowania w zatrudnieniu.

Zgodnie z art. 18 § 3 k.p. postanowienia umów o pracę i innych aktów, na podstawie których powstaje stosunek pracy, naruszające zasadę równego traktowania w zatrudnieniu są nieważne. Zamiast takich postanowień stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy, a w razie braku takich przepisów - postanowienia te należy zastąpić odpowiednimi postanowieniami niemającymi charakteru dyskryminacyjnego.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że przepis art. 18 § 3 k.p. ma zastosowanie w zakresie ukształtowania wysokości wynagrodzenia pracownika, który został nierówno potraktowany na przyszłość. W przypadku naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu co do wysokości wynagrodzenia za okres przeszły pracownik może dochodzić odszkodowania w wysokości różnicy między wynagrodzeniem, jakie powinien otrzymywać bez naruszenia zasady równego traktowania a wynagrodzeniem rzeczywiście otrzymanym (m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2007 r. w sprawie (...)).

W efekcie należało przyjąć, że cała kwota objęta pozwem dochodzona była przez powódki z tytułu odszkodowania za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu. Podobnie także powódki sprecyzowały swoje żądania w toku postępowania.

Powódki nie podnosiły, aby nierówne traktowanie w zakresie wynagrodzenia wynikało z kryteriów dyskryminacyjnych, o których mowa w art. 18 ^3a § 1 k.p.

Do niedawna przyjmowano pogląd, że w przypadku niedyskryminacyjnego charakteru nierównego traktowania roszczenie o odszkodowanie znajduje podstawę w art. 471 k.c. w zw. z art. 300 k.p. Uznawano, że do żądań zapłaty odszkodowania z tytułu tzw. „zwykłego” nierównego traktowania właściwy jest bowiem reżim ogólnej odpowiedzialności kontraktowej. Przesłanki odpowiedzialności pozwanego z tego przepisu niewątpliwie zostały spełnione. Obowiązek równego traktowania pracowników, którzy jednakowo wypełniają takie same obowiązki jest obowiązkiem pracodawcy wynikającym ze stosunku pracy. Nienależyte wykonanie zobowiązania przez pozwanego nie było następstwem okoliczności, za które nie ponosiłby on odpowiedzialności. Pozwany jest dużym pracodawcą, posiadającym odpowiednie służby kadrowe i księgowe oraz obsługę prawną. Pozwany miał świadomość, że personel pielęgniarski Oddziału Dziecięcego wykonuje jednakową pracę. Powinien liczyć się z tym, że znacznie różnicując wynagrodzenie pielęgniarek specjalistek za wykonywanie tej samej pracy, zobowiązany będzie naprawić szkodę spowodowaną nierównym traktowaniem. W okresie objętym powództwem nie podjął działań, które doprowadziłyby do takiego podzielenia obowiązków, aby pewne czynności wykonywały pielęgniarki z wyższym wykształceniem magisterskim i specjalizacją, z czym łączyłaby się także ich większa odpowiedzialność.

W konsekwencji pozwany wykonując wynikający z umowy o pracę obowiązek przestrzegania zasady równego traktowania w zatrudnieniu, nie zachował należytej staranności, na skutek czego powódka K. O. w okresie od lipca 2022 r. do listopada 2023 r. otrzymała wynagrodzenie (razem z pochodnymi) niższe o 44 533,42 zł, a powódka M. O. (1) w okresie od lipca 2022 r. do października 2023 r. otrzymała wynagrodzenie (razem z pochodnymi) niższe o 43 897 złotych.

W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2023 r. w sprawie (...) przyjęto inną podstawę odpowiedzialności pracodawcy w przypadku naruszenia zasady równego traktowania pracowników. W uchwale tej wskazano, że przepis art. 18 ^3d k.p. ma zastosowanie do odszkodowania za naruszenie zasady równego traktowania (art. 11 ² k.p.). Stwierdzenie to zostało poprzedzone wywodem na temat wykładni systemowej i funkcjonalnej, a także pro unijnej przepisów traktujących o nierównym traktowaniu i dyskryminacji. Wskazano, iż oba zjawiska powinny być jednolicie kwalifikowane, ponieważ ustawodawca przywiązuje taką samą wagę do nakazu równego traktowania i zakazu dyskryminacji oraz że racjonalne jest uznanie, iż w takim samym stopniu zmierza on chronić wartości wyznaczone przez art. 11 ² i art. 11 ³ k.p. Ponadto zwrócono uwagę na to, że subsydiarność z art. 300 k.p. ma miejsce „w ostateczności”. Przepis ten nakazuje wzorce cywilne stosować "odpowiednio" i "jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy". Wychodząc z tego punktu widzenia, jasne jest, że niejednoznaczność językowa i systemowa towarzysząca wykładni art. 18 ^3d k.p. (art. 18 § 3 k.p.), mając na uwadze jednoznaczny nakaz z art. 11 ² k.p., nie powinna skutkować poszukiwaniem rozwiązań, które z założenia nie są dostosowane do specyfiki pracowniczej. Inaczej rzecz ujmując, skoro możliwa jest interpretacja unifikacyjna art. 18 ^3d k.p., to nie ma potrzeby szukania roszczeń odszkodowawczych za naruszenie powinności równego traktowania w art. 471 k.c. w związku z art. 300 k.p.

Sąd orzekający w sprawie pogląd ten podziela.

Zgodnie z art. 18 ^3d k.p. - osoba, wobec której pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów.

Wiele uwagi w orzecznictwie Sądu Najwyższego i w piśmiennictwie poświęcono roli jaką ma spełniać odszkodowanie dochodzone na podstawie ww. przepisu. Wskazuje się, że zasadniczą funkcją tego odszkodowania jest naprawienie szkody majątkowej (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2007 r. w sprawie (...) oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie (...). Ponadto, przyjmuje się, jak w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2019 r. w sprawie (...) (powołując się na prawo unijne i liczne orzeczenia TS), iż odszkodowanie tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu powinno być skuteczne, proporcjonalne do doznanej przez pracownika krzywdy oraz dolegliwe dla pracodawcy i zarazem odstraszające go od naruszania zasady równego traktowania w zatrudnieniu (art. 18 ^{( 3d)} k.p. w związku z art. 25 i art. 18 dyrektywy 2006/54/ WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy, Dz.Urz. UE 2006 L 204, s. 23 oraz art. 4 ust. 3 (...)).

Odszkodowanie to powinno zatem służyć naprawieniu szkody majątkowej i niemajątkowej, a także stanowić sankcję za naruszenie przez pracodawcę przepisów nakazujących równe traktowanie pracowników.

Kierując się tymi wskazówkami, Sąd zasądził na rzecz powódki odszkodowanie, biorąc pod uwagę różnicę między wynagrodzeniem (i jego pochodnymi) otrzymywanym przez pielęgniarki specjalistki legitymujące się tytułem magistra oraz wynagrodzeniem otrzymywanym przez powódkę. Wysokość tej różnicy pozostawała między stronami niesporna, a wyliczył ją pozwany przy założeniu słuszności twierdzeń powódki co do zasady.

Sąd zgodnie z żądaniem pozwu zasądzić na rzecz powódek także kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę (4 242 zł) jako że odszkodowanie z art. 18 ^3d k.p. pełni nie tylko funkcję kompensacyjną, ale także funkcję odstraszającą i represyjną. Jak już podniesiono, pozwany jest dużym pracodawcą, posiadającym odpowiednie służby kadrowe i księgowe oraz obsługę prawną, miał świadomość, że pielęgniarki specjalistki wykonują jednakową pracę i powinien liczyć się z tym, że znacznie różnicując ich wynagrodzenie za wykonywanie tej samej pracy, narusza przepisy prawa pracy.

W sumie zasądzono tytułem odszkodowania na rzecz powódki K. O. kwotę 48 775,42 zł (pkt I wyroku), a na rzecz powódki M. O. (1) kwotę której się domagała tj. 48 138,99 złotych (pkt V wyroku).

O odsetkach orzeczono zgodnie z art. 481 k.c. w zw. z art. 300 k.p. Powódki ostatecznie dochodziły ich, licząc od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pozwów, choć początkowo dochodziły ich od dnia następnego po terminie płatności wynagrodzenia za dany miesiąc. Należność główna, jak wskazano wyżej, nie stanowiła jednak w istocie wynagrodzenia, ale odszkodowanie, a zatem roszenie o charakterze bezterminowym. Zgodnie z art. 455 k.c. jeżeli termin spełnienia świadczenia jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Wobec tego Sąd zasądził (ostatecznie zgodnie też z żądaniem powódek) odsetki od odszkodowania zasądzonego na rzecz powódek od dnia następnego po dniu doręczenia odpisu pozwu które nastąpiło w dniu 17 czerwca 2024 r. (k. 53, 53a).

W pozostałym zakresie (co do żądania głównego powódki K. O., które nieznacznie przekraczało kwotę wyliczoną przez pozwanego i żądania odsetek) postępowanie zostało umorzone na podstawie art. 355 k.p.c. wobec cofnięcia pozwów w tym zakresie połączonego ze zrzeczeniem się roszczeń (pkt II i VI wyroku).

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, których autentyczność nie była kwestionowana w toku postępowania przez żadną ze stron. Sąd dał wiarę w całości zeznaniom świadków B. M., E. O., G. S., M. O. (2), A. M. oraz zeznającym w charakterze strony zeznaniom powódek K. O. i M. O. (1). Ich zeznania były spójne i logiczne jako całość, żadna z ujawnionych przez nie okoliczności nie budziła wątpliwości, a nadto znajdowały one potwierdzenie w nieosobowym materiale dowodowym.

Powódka K. O. i M. O. (1) zażądały zwrotu kosztów procesu a były reprezentowane przez profesjonalnego pełnomocnika będącego radcą prawnym. Stosownie do podstawowej zasady rozstrzygania o kosztach procesu, strona przegrywająca proces obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie poniesione przez niego koszty celowego dochodzenia swoich praw lub celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.). W razie częściowego uwzględnienia żądań koszty mogą być wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone, na podstawie art. 100 k.p.c. sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli określenie należnej mu sumy – jak w niniejszej sprawie – zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu. Powódka K. O. wygrała niniejszy proces w 99,9 % (wnosiła o kwotę 48 823,33 złotych, a zasądzono na jej rzecz 48 775,42 zł), a zatem uległa przeciwnikowi tylko w niewielkim zakresie. Uwzględniając stawki wynagrodzenia pełnomocnika określone w przepisach rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 tego rozporządzenia, zasądzono od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2 700 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Natomiast powódka M. O. (1) wygrała proces w całości, a zatem także na jej rzecz zasądzono kwotę 2 700 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

O kosztach sądowych orzeczono na podstawie 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2023.1144 t.j.). Powódki K. O. i M. O. (1) była z mocy prawa zwolniona od ponoszenia kosztów sądowych, w związku z czym zaistniała konieczność orzeczenia o nich w wyroku. Zgodnie ww. przepisem, kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator lub prokurator sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w danej instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu.

Taka sytuacja zaistniała właśnie w niniejszej sprawie, stąd nakazano pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego (...) w S. łącznie kwotę 4 846 złotych tytułem nieuiszczonej w opłaty od pozwu ustalonej na podstawie art. 13 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Suma wygranych obu powódek to kwota 96 914,39 zł. Nieuiszczona opłata od pozwu (5 %) wynosi zatem 4 845,71 zł (po zaokrągleniu 4 846 zł).

O rygorze natychmiastowej wykonalności punktu I wyroku sąd orzekł zgodnie z art. 477 ² § 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem zasądzając należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy, sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika. W przypadku obu powódek nadano ww. rygor do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego w prawidłowej wysokości (ostatniego z okresu spornego).

ZARZĄDZENIE

1.  (...),

2.  (...),

3.  (...),

4.  (...).

9.09.2025 r.