Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powód A. S. pozwem złożonym w dniu 18 sierpnia 2020 r. wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa Aresztu Śledczego w S. pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego. Po ostatecznym sprecyzowaniu żądanej kwoty domagał się zasądzenia na jego rzecz kwoty 50 000,00 zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Domagał się także zasądzenia kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wskazał, że jako funkcjonariuszowi służby więziennej przysługuje mu pomoc finansowa na zakup lokalu mieszkalnego, która jest przyznawana przy zakupie mieszkania jeżeli funkcjonariusz nie posiada w miejscowości pełnienia służby ani w miejscowości pobliskiej tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego ani domu. Powód wskazał, że nie ma zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych w myśl ustawy o służbie więziennej i pomimo tego że złożył w tej sprawie stosowny wniosek to w dniu 3 sierpnia 2017 r. otrzymał decyzję odmowną.

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa a nadto o zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia a nadto wskazała, że w dniu złożenia przez powoda wniosku o przyznanie pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego, powód posiadał w miejscowości pobliskiej lokal mieszkalny odpowiadający normom powierzchni mieszkalnej. Chodzi o lokal mieszkalny położony w C. przy ul. (...) nabyty przez powoda w drodze darowizny w dniu 7 lipca 2017 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód A. S. jest funkcjonariuszem Służby Więziennej. W okresie od 1 listopada 2011 r. powód A. S. jest funkcjonariuszem Służby Więziennej. Od 1 października 2015 r. powód swoje obowiązki wykonuje w Areszcie Śledczym w S..

Dnia 17 września 2003 r. M. S. darowała powodowi reprezentowanemu przez matkę prawo własności lokalu mieszkalnego położonego w C. przy ul. (...) wraz z udziałem we własności części wspólnych budynku i prawie wieczystego użytkowania gruntu, na którym posadowiono budynek. Łączna powierzchnia użytkowa mieszkania wynosił 18,10 metrów kwadratowych. Jednocześnie powód ustanowił na rzecz M. S. nieodpłatną dożywotnią służebność mieszkania polegającą na prawie wyłącznego korzystania przez uprawnioną z całego lokalu mieszkalnego.

Bezsporne: a nadto adnotacja k. 66; akt mianowania k. 136; pismo z 7.09.2015 r.; k. 127; umowa darowizny k 12-13v; protokół z 13.07.2017 r., k. 81;

W okresie od 1 października 2015 r. do 26 maja 2017 r. powód pobierał równoważnik pieniężny z tytułu braku mieszkania.

Bezsporne, a nadto: pismo z 19.05.2017 r., k. 87; wniosek z 26.05.2017 r., k. 88; pismo z 26.05.2017 r., k. 101; pismo z 06.07.2016 r.,

W dniu 12 maja 2017 r. A. S. złożył u pozwanego wniosek o przyznanie pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego składając umowę przedwstępną sprzedaży mieszkania z 24 marca 2017 r. W dniu 16 maja 2017 r. powód wraz z małżonką N. S. kupili mieszkanie położone w S. przy ul. (...). Pismem z dnia 3 sierpnia 2017 r. po rozpatrzeniu wniosku A. S. z dnia 12 maja 2017 r. w sprawie przyznania pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego, pozwana poinformowała o odmowie wypłaty. Przyczyną odmowy przyznania A. S. pomocy finansowej na zakup lokalu mieszkalnego było posiadanie przez powoda prawa własności do lokalu mieszkalnego położonego w C. przy ul. (...). Powód pismo odebrał w dniu 8 sierpnia 2017 r.

Bezsporne, a nadto: umowa sprzedaży k. 89-92; wniosek z 12.05.2017 r, k. 94-95; umowa przedwstępna sprzedaży z 24.03.2017 r., k. 97-99; pismo z 03.08.2017 r. z potwierdzeniem odbioru , k. 77-79;

W czwartym kwartale 2016 r. cena za metr kwadratowy powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego publikowanej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego służąca wyliczaniu premii gwarancyjnej od wkładów oszczędnościowych na budownictwo mieszkaniowe dla posiadaczy oszczędnościowych książeczek mieszkaniowych wynosiła 4000 zł. W pierwszym kwartale 2017 r. cena za metr kwadratowy powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego publikowanej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego służąca wyliczaniu premii gwarancyjnej od wkładów oszczędnościowych na budownictwo mieszkaniowe dla posiadaczy oszczędnościowych książeczek mieszkaniowych wynosiła 4424 zł.

Bezsporne, a nadto: komunikaty Prezesa GUS k. 142-145.

Lokal mieszkalny położony w C. przy ul. (...), do którego powodowi A. S. przysługuje prawo własności, nie spełnia przesłanek „lokalu położonego w miejscowości pobliskiej” w rozumieniu art. 184 ust. 1 w związku z art. 170 ust. 4 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej, gdyż czas dojazdu publicznymi środkami transportu przewidziany w rozkładzie jazdy przekracza dwie godziny. Czas przejazdu pociągiem pospiesznym na trasie S. – C. oraz C.-S. w jedną stronę wynosi 1 godzina 10 minut (pociąg pospieszny) lub 1 godzina 30 minut (pociąg osobowy).

Dowód: wydruk rozkładu jazdy k. 205-206v.

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny sprawy był bezsporny i ustalony został w oparciu o dowody z dokumentów przedłożonych przez strony. Sąd uznał je za wiarygodne. Jedyną sporną kwestią pozostawała okoliczność, czy lokal mieszkalny położony w C. przy ul. (...) do którego powód A. S. posiada prawo własności może stanowić przyczynę odmowy przyznania pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego. Okoliczność ta jednak okazała się bez znaczenia wobec przedawnienia roszczenia dochodzonego w niniejszej sprawie i podniesienia przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia.

Powództwo znajdujące podstawę prawną w treści art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz.U.2021, poz. 1064, dalej jako „ustawa o Służbie Więziennej”) okazało się nieuzasadnione, z uwagi na przedawnienie roszczenia.

Zgodnie z art. 184 ustawy o Służbie Więziennej:

1. Funkcjonariuszowi w służbie stałej, który spełnia warunki do przydziału lokalu mieszkalnego, a który lokalu tego nie otrzymał na podstawie decyzji administracyjnej o przydziale, przysługuje pomoc finansowa na uzyskanie lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej albo domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, położonych w miejscowości pełnienia służby lub miejscowości pobliskiej.

2. W razie zbiegu uprawnień do pomocy finansowej z tytułu służby obojga małżonków świadczenie to przysługuje tylko jednemu z nich.

Wysokość pomocy finansowej wynika z art. 185 ustawy o Służbie Więziennej i tak:

1. Pomoc finansową przyznaje się funkcjonariuszowi w wysokości 25% wartości lokalu mieszkalnego o powierzchni użytkowej 50 m2.

2. Wartość lokalu mieszkalnego, na podstawie której oblicza się wysokość pomocy finansowej, stanowi iloczyn 50 m2 powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego i ceny metra kwadratowego powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, publikowanej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, służącej wyliczaniu premii gwarancyjnej od wkładów oszczędnościowych na budownictwo mieszkaniowe dla posiadaczy oszczędnościowych książeczek mieszkaniowych.

Definicja miejscowości pobliskiej wynika z art. 170 ust. 4 ustawy o Służbie Więziennej, zgodnie z którym za miejscowość pobliską uważa się miejscowość, do której czas dojazdu publicznymi środkami transportu przewidziany w rozkładzie jazdy, łącznie z przesiadkami, nie przekracza w obie strony dwóch godzin, licząc od stacji (przystanku) najbliższej miejsca pełnienia służby do stacji (przystanku) najbliższej miejsca zamieszkania. Do czasu tego nie wlicza się dojazdu do i od stacji (przystanku) w obrębie miejscowości, z której funkcjonariusz dojeżdża, oraz miejscowości, w której wykonuje obowiązki służbowe.

Przepis art. 226 ustawy reguluje kwestie przedawnienie roszczeń funkcjonariuszy ze stosunku służbowego, stanowiąc:

1. Roszczenia z tytułu prawa do uposażenia i innych świadczeń oraz należności pieniężnych ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

2. Roszczenie z tytułu prawa do pierwszej należności mundurowej wydawanej funkcjonariuszowi w naturze ulega przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

3. Przełożony właściwy do rozpatrywania roszczeń może nie uwzględnić przedawnienia, jeżeli opóźnienie w dochodzeniu roszczenia jest usprawiedliwione wyjątkowymi okolicznościami.

4. Bieg przedawnienia roszczenia z tytułu uposażenia i innych świadczeń oraz należności pieniężnych przerywa:

1) każda czynność przed przełożonym właściwym do rozpatrywania roszczeń, podjęta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia roszczenia;

2) uznanie roszczenia.

W pierwszej kolejności należało zbadać kognicję sądu pracy w tej sprawie. Stosunek służby funkcjonariusza służby więziennej, do grona których należy powód, jest stosunkiem administracyjno-prawnym, a nie stosunkiem pracy. Mianowanie funkcjonariusza służby więziennej do służby nie jest tożsame z nawiązaniem stosunku pracy na podstawie mianowania w rozumieniu art. 76 kodeksu pracy. W dniu 13 sierpnia 2010 r. weszła w życie nowa ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. Nr 79, poz. 523), która w odmienny niż poprzednio sposób uregulowała tryb przyznawania niektórych świadczeń pieniężnych należnych funkcjonariuszom Służby Więziennej. W rozdziale poświęconym kwestiom mieszkaniowym (Rozdział 18 ustawy zatytułowany "Mieszkania funkcjonariuszy") w sposób wyraźny ustawodawca wskazał rodzaje spraw, które załatwiane będą w formie decyzji administracyjnej. Sprawy te dotyczą przy tym wyłącznie: przydziału lokalu mieszkalnego (art. 172), zwrotu równoważnika z tytułu braku mieszkania (art. 181 ust. 1), zwrotu równoważnika za remont lokalu mieszkalnego (art. 182 ust. 6), opróżnienia lokalu mieszkalnego (art. 188 ust. 1) i opróżnienia kwatery tymczasowej (art. 190). Regulując natomiast inne uprawnienia funkcjonariuszy Służby Więziennej, w tym m.in. prawo do uzyskania pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego (art. 184 i 185), ustawodawca nie wskazał jednocześnie wprost, w jaki sposób sprawy te winny być załatwiane, to znaczy nie określił tego - tak jak w przypadku ww. przepisów art. 172, art. 181 ust. 1, art. 182 ust. 6, art. 188 ust. 1 i art. 190 omawianej ustawy - że w tego rodzaju sprawach organ wydaje decyzję administracyjną. Jednocześnie w rozdziale 20 ustawy zatytułowanym "Rozpatrywanie sporów o roszczenia funkcjonariuszy ze stosunku służbowego" wprowadzona została ogólna zasada, że sprawy ze stosunku służbowego funkcjonariuszy Służby Więziennej rozstrzyga przełożony w formie pisemnej (art. 217 ust. 1 ustawy). W ustępie 2 zaś ww. artykułu wymienione zostały sprawy, które są sprawami ze stosunku służbowego. Wśród nich wskazano m.in. na sprawy o przyznawanie świadczeń pieniężnych. Przy tym - jako wyjątek od zasady określonej w art. 217 ust. 1 ustawy - w jej przepisie art. 218 ust. 1 zostały wymienione sprawy, w których organ obowiązany jest wydać decyzję administracyjną a w przepisie art. 219 ust. 1 i 2 enumeratywnie wskazano sprawy, w których jest wydawany rozkaz personalny, od którego nie przysługuje odwołanie. W wyżej wskazanych przy tym przepisach nie zostały wymienione sprawy dotyczące przyznania funkcjonariuszowi jakiegokolwiek świadczenia pieniężnego. Zaakcentować też trzeba, że w art. 220 ustawy o Służbie Więziennej ustawodawca expressis verbis postanowił, że spory o roszczenia ze stosunku służbowego funkcjonariuszy w sprawach niewymienionych w art. 218 ust. 1 i art. 219 ust. 1 i 2 ustawy rozpatruje sąd właściwy w sprawach z zakresu prawa pracy.

W świetle zatem aktualnie obowiązującej regulacji prawnej, dotyczącej pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego, zawartej w ustawie z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej nie ulega wątpliwości, że o przyznawaniu tego rodzaju świadczenia rozstrzyga przełożony funkcjonariusza w formie pisemnej zaś ewentualny spór, dotyczący tego rodzaju roszczenia winien rozstrzygać sąd właściwy w sprawach z zakresu prawa pracy.

Ustawodawca przewidział dwutorową realizację zasady przyznania funkcjonariuszowi w służbie stałej lokalu mieszkalnego. Po pierwsze - poprzez wydanie decyzji o przydziale lokalu mieszkalnego w miejscowości, w której funkcjonariusz stale pełni służbę, lub w miejscowości pobliskiej, po drugie - przez przyznanie określonych w ustawie świadczeń pieniężnych, w tym pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego.

Zgodnie z przepisem art. 73 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej, w razie przeniesienia z urzędu do pełnienia służby w innej miejscowości, albo delegowania do czasowego pełnienia służby funkcjonariuszowi przysługuje prawo do lokalu mieszkalnego, albo kwatery tymczasowej, o których mowa w rozdziale 18.

W rozdziale 18 określono prawa funkcjonariuszy do przydziału lokalu mieszkalnego ( art. 170 ustawy) które to prawo realizuje się przez przydział lokalu albo przyznanie pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego, zwanej dalej "pomocą finansową". Stosownie do treści art. 184 ust. 1 powołanej ustawy, funkcjonariuszowi w służbie stałej, który spełnia warunki do przydziału lokalu mieszkalnego, a który lokalu tego nie otrzymał na podstawie decyzji administracyjnej o przydziale, przysługuje pomoc finansowa na uzyskanie lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej, albo domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, położonych w miejscowości pełnienia służby lub miejscowości pobliskiej.

Z powyższej regulacji wynika, iż potrzeby mieszkaniowe funkcjonariusza Służby Więziennej mogą być zaspokajane w dwojaki sposób. Podstawową formą pomocy funkcjonariuszom w uzyskaniu mieszkania jest przydział w drodze decyzji administracyjnej lokalu, z zasobów mieszkaniowych określonych w art. 172 powołanej ustawy. Dopiero, gdy przydziału takiego nie dokonano, funkcjonariuszowi można przyznać pomoc finansową. Z kolei w art. 187 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej ustawodawca przewidział, iż lokalu mieszkalnego na podstawie decyzji administracyjnej, a zatem także pomocy finansowej, o której mowa w art. 184 ust. 1 nie przydziela się funkcjonariuszowi

1) w razie otrzymania pomocy finansowej, o której mowa w art. 184 ust. 1;

2) posiadającemu w miejscowości, w której pełni służbę, lub w miejscowości pobliskiej lokal mieszkalny w spółdzielni mieszkaniowej, albo dom jednorodzinny lub dom mieszkalno-pensjonatowy, albo lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, odpowiadający co najmniej przysługującej mu powierzchni mieszkalnej;

3) którego małżonek posiada lokal mieszkalny lub dom określony w pkt 2;

4) w razie zbycia przez niego lub jego małżonka lokalu mieszkalnego lub domu, o którym mowa w pkt 2.

Za miejscowość pobliską uważa się miejscowość, do której czas dojazdu publicznymi środkami transportu przewidziany w rozkładzie jazdy, łącznie z przesiadkami, nie przekracza w obie strony dwóch godzin, licząc od stacji (przystanku) najbliższej miejsca pełnienia służby do stacji (przystanku) najbliższej miejsca zamieszkania. Do czasu tego nie wlicza się dojazdu do i od stacji (przystanku) w obrębie miejscowości, z której funkcjonariusz dojeżdża, oraz miejscowości, w której wykonuje obowiązki służbowe.

Powyższą regulacje oceniać należy całościowo i z zastosowaniem wykładni celowościowej. Realizacja zasady przyznania funkcjonariuszowi w służbie stałej lokalu mieszkalnego odbywa się, po pierwsze poprzez wydanie decyzji o przydziale lokalu mieszkalnego w miejscowości, w której stale pełni służbę, lub w miejscowości pobliskiej po drugie - przez przyznanie określonych w ustawie świadczeń pieniężnych, w tym równoważnika pieniężnego.

Z rozkładów jazdy dostępnych u przewoźników grupy (...) wynika, iż C., w którym położony jest lokal darowany powodowi, nie jest miejscowością pobliską wobec miejsca wykonywania przez powoda obowiązków służbowych - Areszt Śledczy w S.. Czas przejazdu publicznymi środkami transportu przewidziany w rozkładzie jazdy, łącznie z przesiadkami, na trasie stacja S. (miejsce pełnienia służby przez powoda) do stacji C. (miejsce gdzie znajduje się lokal mieszkalny powoda) przekracza w obie strony dwie godziny. Przyczyna wskazana przez stronę pozwaną jako przyczyna odmowy przyznania powodowi pomocy finansowej, czyli posiadania przez powoda lokalu mieszkalnego w miejscowości pobliskiej, nie była prawidłowa.

W dalszej kolejności należało jednak rozważyć, czy wobec podniesienie przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia, roszczenia powoda uległo przedawnieniu.

Wniosek powoda o pomoc finansową na uzyskanie lokalu mieszkalnego został złożony w dniu 12 maja 2017 r. Oświadczeniem z dnia 3 sierpnia 2017 r.. odebranym przez powoda w dniu 8 sierpnia 2017 r., pozwana odmówiła powodowi przyznania pomocy finansowej. Pozew o zasądzenie kwoty stanowiącej równowartość pomocy został złożony w dniu 18 sierpnia 2020r., czyli po upływie 3 letniego terminu przedawnienia. Zgodnie z art. 226 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej, roszczenia z tytułu prawa do uposażenia i innych świadczeń oraz należności pieniężnych ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Z ust. 4 przepisu wynika, że bieg przedawnienia roszczenia z tytułu uposażenia i innych świadczeń oraz należności pieniężnych przerywa:

1) każda czynność przed przełożonym właściwym do rozpatrywania roszczeń, podjęta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia roszczenia;

2) uznanie roszczenia.

Jak wskazano wyżej udzielenie pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego następuje nie w drodze decyzji administracyjnej, lecz przez oświadczenie złożone przez przełożonego funkcjonariusza właściwego do rozpatrywania roszczeń. Z art. 226 ust. 4 ustawy o Służbie Więziennej wynika, że bieg terminu przedawnienia roszczenia A. S. o przyznanie pomocy finansowej na przyznanie lokalu mieszkalnego został przerwany w dniu 12 maja 2017 r. W tym dniu A. S. podjął czynność przed przedłożonym w celu dochodzenia roszczenia – złożył wniosek o pomoc finansową na uzyskanie lokalu mieszkalnego. Od dnia 12 maja 2017 r. bieg przedawnienia roszczenia powoda rozpoczął się na nowo. Roszczenie to przedawniło się po upływie 3 lat (czyli z upływem 12 maja 2020 r.), natomiast pozew został wniesiony 18 sierpnia 2020 r., czyli po upływie terminu przedawnienia.

Na marginesie warto zauważyć, że nawet gdyby przyjąć najbardziej korzystną dla powoda datę rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia i liczyć ją od daty otrzymania przez powoda oświadczenia strony pozwanej o odmowie przyznania pomocy finansowej (8 sierpnia 2017 r.), to i tak pozew został złożony po upływie 3 letniego terminu przedawnienia. W sprawie nie znalazł także zastosowania art. 226 ust. 3 ustawy umożliwiający przełożonemu funkcjonariusza właściwemu do rozpatrywania roszczeń nie uwzględnienia przedawnienia, jeżeli opóźnienie w dochodzeniu roszczenia jest usprawiedliwione wyjątkowymi okolicznościami.

Wobec podniesienia przez stronę pozwaną w odpowiedzi na pozew zarzutu przedawnienia powództwo jako przedawnione zostało oddalone.

O kosztach procesu od powoda na rzecz pozwanego sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym Sąd obciąży stronę przegrywającą kosztami procesu poniesionymi przez przeciwnika procesowego. Koszty te ograniczyły się do kosztów zastępstwa procesowego strony pozwanej w kwocie 2.700 złotych, których stawka wynika z §2 pkt 5 w zw. z 9 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 65).

Z:

1)  (...)

2)  (...)

3)  (...)

03.11.2022r.