Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 24 marca 2017 r. (...) (...) Oddziału (...) w S. wniósł o zasądzenie od pozwanego B. S. kwoty 5.768,70 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 21 grudnia 2016 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż pozwany B. S., jako osoba odpowiedzialna za pojazd mechaniczny marki S. (...) o numerze rej. (...) nie dochował należytej pieczy nad pojazdem i doprowadził czy dopuścił do jego uszkodzenia. Przeprowadzone w związku z tym postępowanie wyjaśniające, o których mowa w przepisach regulujących odpowiedzialność majątkową żołnierzy, wykazało powstanie szkody na łączną kwotę 5.768,70 zł. Uznano, że to pozwany odpowiada za ujawnioną szkodę, gdyż w trakcie likwidacji poprzednio powstałej szkody komunikacyjnej w ww. pojeździe nie stwierdzono innych uszkodzeń niezwiązanych z tą szkodą a dopiero podczas komisyjnego przyjęcia pojazdu podczas nieobecności pozwanego w dniu 8 kwietnia 2016 r.

Nakazem zapłaty wydanym w dniu 9 lipca 2017 r. w postępowaniu upominawczym rozstrzygnięto zgodnie z żądaniem pozwu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany B. S. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany podniósł, że powód nie zdołał unieść ciężaru dowodu w zakresie wykazania odpowiedzialności pozwanego, jak również wysokości szkody. Już w momencie wydania pojazdu pozwanego nosił on ślady zarysowań, które pozwany uznał za rezultat normalnej eksploatacji. Z tego względu pozwany nie odnotował ich w protokole. Dodał, że wskazywane przez powoda usterki mogły powstać dniu 7 lutego 2016 r. w czasie przejazdu do miejscowości D.. Z uwagi na spowodowany wypadkiem brak możliwości przejazdu pozwany na polecenie chor. G. W. obrał wyznaczoną przez funkcjonariuszy policji trasę objazdu. Droga, którą zmuszony był poruszać się pojazd kierowany przez pozwanego okazała się na tyle wąska, iż niejednokrotnie dochodziło do ocierania się gałęzi o boki i dach autokaru. Szkoda powstała zatem z przyczyn niezależnych od pozwanego. Pozwany podniósł też, że powód nie wykazał szkody, przedstawiając w tym zakresie dokumenty prywatne i niewyraźne fotografie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

B. S., żołnierz zawodowy, pełnił służbę w Jednostce Wojskowej nr (...) w S. od października 2015 r. do dnia 30 lipca 2016 r., po czym odszedł do rezerwy. W Jednostce Wojskowej nr (...) w S. ze stopniem starszego szeregowego zajmował stanowisko kierowcy w Kompanii Regulacji Ruchu. Do jego obowiązków należało m.in. przewożenie żołnierzy na szkolenia i poligony.

Niesporne, a nadto dowód: przesłuchanie pozwanego B. S. w charakterze strony – k. 111-113 w zw. z k. 194-195

Jednostka Wojskowa nr (...) w S. podlegała gospodarczo Jednostce Wojskowej nr (...) w S. (...) (...) Oddziałowi (...)). Sprzęt, który użytkowała Jednostka Wojskowa nr (...) w S. znajdował się w dyspozycji Jednostki Wojskowej nr (...) w S..

Niesporne, a nadto dowód: przesłuchanie pozwanego B. S. w charakterze strony – k. 111-113 w zw. z k. 194-195

W dniu 5 lutego 2016 r. B. S. przekazano pojazd mechaniczny marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...) (autobus). Był to pojazd wyprodukowany w 2013 r. przez kilka lat pozostający w dyspozycji Jednostki. Bezpośrednio przed B. S. pojazd ten użytkował P. B.. W przyjęciu sprzętu uczestniczyła bezpośrednia przełożona B. S. – kapral M. O..

W protokole przekazania pojazdu M. O. w miejscu „Opis stanu technicznego” napisała zwrot „b/u” oznaczający – bez uwag. Przejmowany przez B. S. pojazd posiadał jednak zarysowania i drobne odpryski powłoki lakierniczej wynikające z normalnego użytkowania pojazdu (często w warunkach trudnych, poligonowych). Nie opisano ich jednak w protokole. Ponadto, nie opisano w protokole uszkodzonych elementów klimatyzacji na dachu pojazdu – wyniku szkody powstałej w pojeździe jeszcze zanim B. S. przejął pojazd (około 3 miesięcy wcześniej, kiedy pojazd powierzono P. B.).

Podczas przejmowania pojazdu przez B. S. nie wykonywano fotografii pojazdu.

Pojazd S. I. o numerze rejestracyjnym (...) posiadał ubezpieczenie typu autocasco.

Niesporne, a nadto dowód: Protokół przekazania pojazdu mechanicznego z dnia 5.02.2016 r. – k. 39, przesłuchanie pozwanego B. S. w charakterze strony – k. 111-113 w zw. z k. 194-195, zeznania świadka P. B. – k. 170-171, zeznania świadka M. O. – k. 190-193

W dniu 7 lutego 2016 r. B. S. przewoził ww. pojazdem żołnierzy na szkolenie w miejscowości D.. Na trasie pomiędzy W. a D. miał miejsce wypadek komunikacyjny, w związku z którym funkcjonariusze policji wyznaczyli przejazd alternatywną trasą, kierując na nią wszystkich kierowców. Polecenie przejazdu wyznaczoną przez policję alternatywną trasą B. S. wydał też dysponent pojazdu i jego przełożony podczas tego wyjazdu – chorąży G. W.. W związku z powyższym B. S. wyruszył tą trasą, która okazała się być bardzo wąską. Zza płotu posesji na odcinku około 5-10 km wystawały gałęzie, które rysowały boki pojazdu. Z tej trasy nie można było się wycofać, gdyż była to bardzo wąska trasa i było bardzo dużo samochodów. Nie było też możliwości zjazdu w bok. Po przyjeździe na miejsce, B. S. i G. W. zauważyli duże zarysowania na powłoce lakierniczej pojazdu na bokach i na lusterku zewnętrznym. G. W. zgłosił wówczas ustnie wszystkie uszkodzenia sierżantowi M. K. – osobie z sekcji technicznej odpowiedzialnej za nadzór nad eksploatacją pojazdów w Jednostce Wojskowej nr (...), a ten przekazał informację o zdarzeniu M. O..

Dowód: przesłuchanie pozwanego B. S. w charakterze strony – k. 111-113 w zw. z k. 194-195, zeznania świadka G. W. – k. 115, oświadczenie G. W. – k. 77, częściowo zeznania świadka M. K. – k. 113-114, częściowo zeznania świadka M. O. – k. 190-193

Po powrocie z D. w dniu 12 lutego 2016 r. do Jednostki Wojskowej odbyły się oględziny pojazdu S. I. o numerze rejestracyjnym (...) M. O. przez pracownika (...) S.A. w W. w związku z likwidacją wcześniejszej szkody dotyczącej uszkodzonych elementów klimatyzacji (zgłoszenie nr (...)-01). Uczestniczyli w nich także B. S. i M. O..

Wśród uszkodzeń opisanych w dokumencie „Kalkulacja naprawy nr (...)-01” z dnia 16 lutego 2016 r. sporządzonym po ww. oględzinach, poza uszkodzeniami klimatyzacji, ujęto także uszkodzone podczas wyjazdu do D. w dniu 7 lutego 2016 r. lusterko zewnętrzne.

W kalkulacji naprawy, jako datę szkody podano dzień 5 lutego 2016 r., pomimo, iż szkoda miała miejsce około 3 miesięcy wcześniej, kiedy to na dach autobusu prowadzonego przez P. B. spadła duża gałąź, która uszkodziła elementy klimatyzacji.

Dowód: przesłuchanie pozwanego Ł. A. – k. 76-78 w zw. z k. 401, zeznania świadka M. O. – k. 190-193, kalkulacja naprawy nr (...)-01 – k. 65-69, fotografie – k. 42-63, częściowo zeznania świadka P. B. – k. 170-171

Szkody powstałej po wyjeździe do D. nie zgłoszono w ramach ubezpieczenia autocasco.

W ramach ubezpieczenia autocasco naprawiono jedynie lusterko zewnętrzne uszkodzone podczas wyjazdu do D.. Nie zgłoszono tego jednak jako odrębnej szkody z autocasco, tylko „podciągnięto” pod poprzednio zgłoszoną z autocasco szkodę dotyczącą uszkodzonych wcześniej elementów klimatyzacji na dachu pojazdu (zgłoszenie nr (...)-01).

Dowód: zeznania świadka M. O. – k. 190-193, kalkulacja naprawy nr (...)-01 – k. 65-69

W dniu 8 kwietnia 2016 r., w związku z niezdolnością do pracy B. S. z powodu choroby, dokonano komisyjnego przyjęcia pojazdu S. I. o numerze rejestracyjnym (...). W skład komisji wchodzili M. O., M. J., K. K. i P. B..

B. S. nie został zawiadomiony o tym fakcie ani nie zaproponowano mu wyznaczenia swojego przedstawiciela celem jego uczestniczenia w protokolarnym przyjęciu pojazdu.

Komisja stwierdziła następujące uszkodzenia: liczne zarysowania powłoki lakierniczej prawej strony pojazdu, uszkodzenia powłoki lakierniczej lewego przedniego błotnika, liczne zarysowania i odpryski powłoki lakierniczej lewej strony pojazdu, odpryski powłoki lakierniczej na przedniej części pojazdu pod szybą przednią, uszkodzenie powłoki lakierniczej na zderzaku pod lewym przednim reflektorem.

D owód: protokół z komisyjnego przyjęcia z dnia 8.04.2016 r. – k. 13, fotografie – k. 18-37, zeznania świadka K. K. – k. 167-168, zeznania świadka P. B. – k. 180-171, zeznania świadka M. J. – k. 168-170, zeznania świadka M. O. – k. 190-193, częściowo przesłuchanie pozwanego B. S. w charakterze strony – k. 111-113 w zw. z k. 194-195

Opisany stan pojazdu był wynikiem skierowania B. S. przez funkcjonariuszy policji i G. W. alternatywną trasą przejazdu podczas wyjazdu do D..

Dowód : przesłuchanie pozwanego Ł. A. – k. 76-78 w zw. z k. 401, zeznania świadka P. B. – k. 170-171

Stwierdzone zarysowania pojazdu wyglądały tak jakby powstały na skutek otarcia gałęziami.

Dowód: zeznania świadka M. O. – k. 190-193, zeznania świadka P. B. – k. 170-171

W związku z uszkodzeniami pojazdu stwierdzonymi w protokole komisyjnego przyjęcia pojazdu, na rozkaz Komendanta (...) (...) Oddziału (...) z dnia 22 czerwca 2016 r., wszczęto postępowanie wyjaśniające, w którym ustalono, że uszkodzenie pojazdu było spowodowane nienależytym wykonywaniem obowiązków służbowych na stanowisku kierowcy autobusu przez B. S.. Wskazano, że wszystkie powierzone mu zadania związane z kierowaniem, obsługą codzienną i okresową pojazdu miał on wykonywać niestarannie, a ewentualny skutek związany z uszkodzeniami pojazdu nie był zgłaszany na bieżąco bezpośredniemu przełożonemu jak i wyższym przełożonym co spowodowało nawarstwienie się uszkodzeń. W związku z powyższym B. S. uznano za bezpośrednio odpowiedzialnego z zaistniałą szkodę.

Dowód: sprawozdanie z postępowania wyjaśniającego z dnia 15.07.2016 r. – k. 11-12

W toku postępowania wyjaśniającego nie odebrano wyjaśnień od G. W. co do zaistniałych zdarzeń. W dniu 31 sierpnia 2016 r. G. W. sporządził pisemne oświadczenie, w którym opisał powstanie uszkodzeń pojazdu podczas wyjazdu na szkolenie w D.. Wówczas szef służby czołgowo – samochodowej M. G. zaproponował przeprowadzenie ponownego postępowania wyjaśniającego. Po wniosku M. G. o ponowne przeprowadzenie postepowania wyjaśniającego nie zmieniono wniosków uprzednio przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego.

Dowód: oświadczenie G. W. – k. 77, zeznania świadka G. W. – k. 115, zeznania świadka M. G. – k. 165-166

Pojazd S. I. o numerze rejestracyjnym (...) po komisyjnym przejęciu powierzono ponownie P. B., który siłami Jednostki Wojskowej nr (...) w S. chciał naprawić uszkodzenia pojazdu stwierdzone przez komisję. Mechanicy Jednostki twierdzili, iż zarysowania wystarczy jedynie wypolerować, tak, aby nie było po nich śladu. M. K. i M. O. nie wyrazili na to jednak zgody.

Dowód: zeznania świadka P. B. – k. 180-171

Zarysowania pojazdu S. I. o numerze rejestracyjnym (...) stwierdzone w protokole z komisyjnego przyjęcia pojazdu z dnia 8 kwietnia 2016 r. nie były naprawiane w czasie kiedy pojazd znajdował się w Jednostce Wojskowej nr (...) w S. także poprzez zlecenie podmiotowi zewnętrznemu. Serwis (...) S.A. przedstawił (...) (...) Oddziałowi (...) (Jednostce nr (...)) w dniu 6 czerwca 2016 r. jedynie ofertę warsztatową nr (...) dotyczącą naprawy zarysowań i odprysków ww. pojazdu na łączną kwotę 5.768,70 zł, ale nie dokonywał naprawy.

Pojazd ten wraz z nieusuniętymi uszkodzeniami został przekazany do Jednostki Wojskowej w S., gdzie powstawały kolejne szkody i kolejne uszkodzenia pojazdu.

Dowód: oferta warsztatowa z dnia 6.06.2016 r. – k. 8-9, zeznania świadka M. O. – k. 190-193

Pojazdy tego typu często ulegają uszkodzeniom podczas wyjazdów służbowych, mających miejsce często w trudnych poligonowych warunkach.

Dowód: zeznania świadka M. O. – k. 190-193, zeznania świadka P. B. – k. 180-171, przesłuchanie pozwanego B. S. w charakterze strony – k. 111-113 w zw. z k. 194-195

W przypadku uszkodzenia pojazdu, zgodnie z praktyką stosowaną w Jednostce Wojskowej nr (...) w S. (zasad nie spisano w żadnym akcie wewnętrznym) B. S. powinien był zawiadomić o tym fakcie punkt kontroli technicznej i wówczas osoba odpowiedzialna za eksploatację pojazdów w Jednostce (w tym przypadku M. K.) powinien tą szkodę zgłosić do szefa służby czołgowo – samochodowej – M. G.. B. S., zamiast punktu kontroli technicznej, mógł też zawiadomić o szkodzie bezpośredniego przełożonego – M. O. w formie ustnej (także telefonicznej) bądź pisemnej. Było to także praktykowane w Jednostce Wojskowej nr (...) w S..

Do M. G. nie trafiła od M. K. informacja o szkodzie zgłoszonej przez G. W. w czasie wyjazdu na szkolenie do D. w dniu 7 lutego 2016 r.

W przypadku uszkodzenia przez gałąź dachu pojazdu, podczas gdy prowadził go P. B., telefonicznie poinformował on swoją przełożoną M. O. o zdarzeniu, a ona napisała meldunek w tej sprawie.

Dowód: zeznania świadka M. G. – k. 165-166, zeznania świadka K. K. – k. 167-168, zeznania świadka P. B. – k. 180-171, zeznania świadka M. J. – k. 168-170, zeznania świadka M. O. – k. 190-193, przesłuchanie pozwanego B. S. w charakterze strony – k. 111-113 w zw. z k. 194-195

W dniu 21 czerwca 2016 r. sporządzono w (...) (...) Oddziale (...) w S. protokół szkody nr (...), w którym jako szkodę wyrządzoną przez B. S. przyjęto kwotę 5.768,70 zł, na którą opiewała oferta warsztatowa nr (...) z dnia 6 czerwca 2016 r. (...) S.A.

Dowód: oferta warsztatowa – k. 8-9, protokół szkody nr 22/08/05/16 – k. 7

B. S. na bieżąco wykonywał obsługę pojazdu S. I. o numerze rejestracyjnym (...). Nie wykonał rocznej obsługi, gdyż jej termin przypadł na czas, w którym korzystał on ze zwolnienia lekarskiego (od początki kwietnia 2016 r.).

Dowód: przesłuchanie pozwanego B. S. w charakterze strony – k. 111-113 w zw. z k. 194-195

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się nieuzasadnione.

Powód dochodził naprawienia przez pozwanego szkody, wywołanej nienależytym wykonywaniem przez niego obowiązków, dotyczących pieczy nad mieniem powierzonym.

Odpowiedzialność majątkowa żołnierzy regulowana jest przepisami ustawy z dnia 25 maja 2001r. o odpowiedzialności majątkowej żołnierzy ( zwaną dalej ustawą) oraz rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 21 listopada 2001r. w sprawie odpowiedzialności majątkowej żołnierzy za wyrządzone przez nich szkody ( zwanym dalej rozporządzeniem). Ustawodawca przewiduje dwa reżimy odpowiedzialności: w art. 11 ustawy odpowiedzialność majątkową za szkodę wyrządzoną w mieniu powierzonym żołnierzowi oraz w art. 3 ustawy odpowiedzialność majątkową opartą na zasadzie winy.

Zgodnie z art. 3 ustawy żołnierz, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków służbowych ze swojej winy wyrządził szkodę w mieniu, o którym mowa w art. 1 ust. 1, ponosi odpowiedzialność majątkową w granicach rzeczywistej straty i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda. Właściwy organ jednostki organizacyjnej jest obowiązany wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność majątkową żołnierza oraz wysokość wyrządzonej szkody (art. 4) Żołnierz nie ponosi odpowiedzialności majątkowej za szkodę: 1) w takim zakresie, w jakim jednostka organizacyjna albo inna osoba przyczyniła się do powstania szkody lub jej zwiększenia, 2)wynikłą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka (art. 5.)

Art. 11 ust. 1 i 2 ustawy stanowi, że żołnierz odpowiada, w granicach określonych w art. 3, za szkodę w mieniu powierzonym mu z obowiązkiem zwrotu albo wyliczenia się, zwanym dalej „mieniem powierzonym”; żołnierz może uwolnić się od odpowiedzialności majątkowej za szkodę w mieniu powierzonym, jeżeli wykaże, że powstała ona z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez jednostkę organizacyjną warunków umożliwiających prawidłowe zabezpieczenie powierzonego mienia.

Szczegółową procedurę związaną z powierzeniem mienia i rozliczaniem go określono w powołanym wyżej rozporządzeniu. I tak, zgodnie z § 3 ust. 1-4 żołnierzowi mogą być powierzone z obowiązkiem zwrotu albo wyliczenia się: środki pieniężne, papiery wartościowe, uzbrojenie, sprzęt techniczny oraz inne mienie, niezbędne do wykonywania zadań służbowych. Powierzenie mienia, o którym mowa w ust. 1, następuje, z zastrzeżeniem § 4 ust. 1, za pokwitowaniem, w sposób ustalony w przepisach regulujących zasady gospodarowania mieniem wojskowym. W pokwitowaniu, o którym mowa w ust. 2, określa się rodzaj, ilość, stan i wartość oraz w miarę potrzeby indywidualne cechy mienia powierzonego żołnierzowi. Żołnierz, któremu powierzono mienie, jest obowiązany zwrócić je w określonym przez dowódcę jednostki organizacyjnej czasie i w należytym stanie albo wyliczyć się ze sposobu zużycia lub wydania tego mienia. Zgodnie z § 4 ust. 1 powierzenie żołnierzowi środków pieniężnych i papierów wartościowych albo mienia w magazynie lub innym zamykanym pomieszczeniu przystosowanym do przechowywania mienia pod bezpośrednim nadzorem tego żołnierza następuje na podstawie protokołu przyjęcia albo na podstawie inwentaryzacji, przeprowadzonej na pisemne polecenie dowódcy jednostki organizacyjnej lub na żądanie żołnierza.

Zgodnie z § 14 ust 1 rozporządzenia dowódca jednostki organizacyjnej, po ujawnieniu szkody, jest obowiązany niezwłocznie wszcząć postępowanie wyjaśniające, podając w rozkazie dziennym lub decyzji datę ujawnienia szkody, rodzaj służby, w której mieniu szkoda powstała, określenie mienia będącego przedmiotem szkody, jej szacunkową wysokość, osobę wyznaczoną do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego oraz termin jego zakończenia. Dzień powzięcia przez dowódcę jednostki organizacyjnej wiadomości o powstaniu szkody uważa się za datę jej ujawnienia. Wysokość szkody określa się według cen detalicznych obowiązujących w dniu ujawnienia szkody. Dla przedmiotu używanego przyjmuje się wartość pomniejszoną o procent odpowiadający stopniowi zużycia. Jeżeli szkoda w mieniu polega na obniżeniu wartości przedmiotu, wysokość szkody stanowi różnica wartości przedmiotu przed i po jego uszkodzeniu albo bezpośrednie koszty związane z przywróceniem przedmiotu do stanu poprzedniego (§ 14 ust 7). Postępowanie wyjaśniające powinno być prowadzone szybko, celowo i oszczędnie, a sprawozdanie sporządzone nie później niż w ciągu 14 dni od dnia jego wszczęcia. W sprawie zawiłej termin ten może zostać przedłużony przez dowódcę jednostki organizacyjnej o dalszy czas oznaczony, niezbędny do wykonania czynności (§ 14 ust 7).

W ocenie Sądu powierzenie pozwanemu mienia w postaci sprzętu wojskowego – pojazdu S. I. o numerze rejestracyjnym (...) nie nastąpiło w sposób zgodny z treścią cytowanych wyżej przepisów rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 21 listopada 2001r. w sprawie odpowiedzialności majątkowej żołnierzy za wyrządzone przez nich szkody. Nastąpiło wprawdzie za pokwitowaniem, które miało miejsce w protokole przekazania pojazdu mechanicznego z dnia 5 lutego 2016 r. Protokół ten, jak wynika z zeznań pozwanego, zeznań świadka P. B. (użytkującego pojazd bezpośredni przed pozwanym), zeznań świadka M. O. (przekazującej w imieniu Jednostki pojazd pozwanemu), nie odzwierciedlał jednak prawdziwego stanu technicznego, w jakim ten pojazd się znajdował. Mianowicie nie uwzględniono w nim zarysowań, czy drobnych odprysków, które znajdowały się na całek powierzchni lakierniczej, wynikających z normalnego użytkowania tego pojazdu oraz uszkodzeń elementów klimatyzacji na dachu pojazdu powstałych w wyniku upadku gałęzi na dach pojazdu podczas przejazdem nim P. B.. Przełożona pozwanego – M. O. w protokole przekazania pojazdu w miejscu opisu stanu technicznego wpisała zwrot „b/u” – bez uwag, przekonując pozwanego, ze uszkodzenie na dachu nie ma znaczenia, gdyż ta szkoda została już zgłoszona z ubezpieczenia autocasco. Zgodnie natomiast z § 3 ust. 3 ww. rozporządzenia Powierzenie mienia, o którym mowa w ust. 1, następuje, z zastrzeżeniem § 4 ust. 1, za pokwitowaniem, w sposób ustalony w przepisach regulujących zasady gospodarowania mieniem wojskowym. W pokwitowaniu, o którym mowa w ust. 2, określa się rodzaj, ilość, stan i wartość oraz w miarę potrzeby indywidualne cechy mienia powierzonego żołnierzowi. Jeżeli protokół przekazania pojazdu pozwanemu z dnia 5 lutego 2016 r. nie uwzględniał jego stanu faktycznego, to nie może powstać reżim odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 11 powoływanej ustawy.

Aby skorzystać z reżimu odpowiedzialności przewidzianego w art. 11 powoływanej ustawy (a więc zaostrzonego) strona powodowa winna wykazać nie tylko fakt prawidłowego powierzenia mienia, ale też fakt powstania szkody i jej wysokość (w przypadku kwestionowania tejże przez stronę przeciwną). Pozwany natomiast, aby zwolnić się od odpowiedzialności przewidzianej w art. 11 ustawy powinien udowodnić, iż szkoda w powierzonym mu mieniu powstała z przyczyn od niego nienależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez jednostkę organizacyjną warunków umożliwiających prawidłowe zabezpieczenie powierzonego mienia.

„Zwykła” odpowiedzialność żołnierza wynika natomiast z art. 3 ustawy, stanowiącego, że żołnierz, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków służbowych ze swojej winy wyrządził szkodę w mieniu, o którym mowa w art. 1 ust. 1, ponosi odpowiedzialność majątkową w granicach rzeczywistej straty i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda.

W tym przypadku to na stronie powodowej ciąży obowiązek wykazania, że szkoda powstała na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków służbowych przez żołnierza z jego winy. Ponadto, powinna także wykazać fakt powstania szkody i jej wysokość.

W ocenie Sądu, nawet przy przyjęciu zaostrzonej odpowiedzialności pozwanego B. S. (a więc przy przyjęciu prawidłowego powierzenia mu pojazdu), wykazał on w toku niniejszego postępowania istnienie przesłanek negatywnych. Mianowicie wykazał, że szkoda w powierzonym mu mieniu powstała z przyczyn od niego nienależnych. Powód z kolei nie sprostał obowiązkowi wykazania wysokości poniesionej szkody, co w efekcie doprowadziło do oddalenia powództwa w niniejszej sprawie.

Analiza materiału dowodowego zebranego w sprawie wskazuje, że do uszkodzeń pojazdu stwierdzonych w protokole komisyjnego przyjęcia pojazdu z dnia 8 kwietnia 2016 r. doszło podczas wyjazdu pozwanego wraz z grupą żołnierzy na szkolenie do D. w związku z wypadkiem komunikacyjnym na trasie W. – D. i skierowaniem pozwanego przez funkcjonariuszy policji na objazd trasa alternatywną, która okazał się być tak wąską, że porysowała znacznie powłokę lakierniczą wielkogabarytowego pojazdu będącego autobusem. Pozwany nie tylko z uwagi na zalecenie funkcjonariuszy policji, ale i z uwago na polecenie swojego przełożonego podczas tego wyjazdu – G. W. udał się ta trasą i nie może ponosić negatywnych tego konsekwencji. Była to bowiem przyczyna nienależna od pozwanego. Pozwany z uwagi na wielkość pojazdu, którym się poruszał i ilość innych pojazdów na drodze, nie miał też możliwości wycofać się, czy zjechać na bok, gdyż takiego zjazdu nie było. Tak trudne warunki, podczas których gałęzie rysowały boki pojazdu były na odcinku aż 5-10 km. Ponadto, po dojechaniu na miejsce i stwierdzeniu uszkodzeń, jak wynika z zeznań pozwanego i zeznań świadka G. W., ten ostatni skontaktował się telefonicznie z M. K. z sekcji technicznej i poinformował go o wszystkich uszkodzeniach. Zdarzenie to z niewiadomych względów nie zostało zgłoszone ani przez M. K. ani przełożoną pozwanego M. O. w ramach ubezpieczenia autocasco, które przedmiotowy pojazd posiadał. Nie poinformowano też o uszkodzeniach szefa sekcji czołgowo – samochodowej M. G.. Pozwany i G. W. postąpili prawidłowo zawiadamiając o zdarzeniu M. K., gdyż, jak wynika z zeznań świadka M. G. - w przypadku uszkodzenia pojazdu, zgodnie z praktyką stosowaną w Jednostce Wojskowej nr (...) w S. powinien zostać zawiadomiony o tym fakcie punkt kontroli technicznej i wówczas osoba odpowiedzialna za eksploatację pojazdów w Jednostce (w tym przypadku M. K.) powinien tą szkodę zgłosić do szefa służby czołgowo – samochodowej – M. G.. Zasady obowiązujące w tym zakresie nie zostały spisane w żadnym akcie wewnętrznym w Jednostce i nigdzie nie zostały ściśle określone. Nie były też rozumiane jednakowo przez wszystkich żołnierzy. Jak wynika bowiem z zeznań świadków K. K., świadka P. B. i świadka M. J. zamiast punktu kontroli technicznej, B. S. mógł też zawiadomić o szkodzie bezpośredniego przełożonego – M. O. w formie ustnej (także telefonicznej) bądź pisemnej.

Brak też podstaw do przyjęcia, że do szkody doszło z powodu braku obsługi pojazdu dokonywanej przez pozwanego, gdyż uszkodzenia przypisywane pozwanemu typu zarysowania powłoki lakierniczej, odpryski tej powłoki nie mogły w oczywisty sposób mieć związku z ewentualnym (ale nieudowodnionym) brakiem obsługi pojazdu.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie został ustalony w oparciu o dowody z przesłuchania pozwanego B. S. oraz dowody z zeznań świadków: G. W., P. B., M. G., K. K., M. J., które ze sobą korespondowały i w efekcie dawały pełen pogląd na przebieg zdarzeń związanych z wystąpieniem szkody w mieniu (...) (...) Oddziału (...) (inaczej Jednostki Wojskowej nr (...) w S.), pod który podlega gospodarczo Jednostka Wojskowa nr (...) w S., w której służył pozwany. W ograniczonym zakresie uwzględniono zeznania świadków M. O. i M. K. i odmówiono im wiary w części sprzecznej z pozostałym materiałem dowodowym, w szczególności z zeznaniami pozwanego i zeznaniami świadka G. W.. Sprzeczność ta dotyczyła zgłoszenia przez G. W. podczas wyjazdu do D. uszkodzeń pojazdu powstałych na skutek przejazdu alternatywną trasą. Zarówno pozwany, jak i świadek G. W. zgodnie zeznali, iż M. K. był informowany o wszystkich uszkodzeniach, a wyżej wymienieni zeznali, że informował on M. K. jedynie o uszkodzeniu lusterka zewnętrznego pojazdu. Świadek M. O. zeznała ponadto, że w momencie dokonywania oględzin pojazdu przez rzeczoznawcę (...) S.A. (już po dniu 7 lutego 2016 r., w którym miało miejsce zdarzenie z gałęziami), ale jeszcze przed dniem 8 kwietnia 2016 r., kiedy nastąpiło komisyjne przyjęcie pojazdu, nie posiadał on zarysowań po bokach pojazdu, lecz jedynie drobne zarysowania powstałe na skutek normalnego użytkowania pojazdu i uszkodzone lusterko zewnętrzne. Jest to jednak sprzeczne z zeznaniami pozwanego i świadka G. W., którzy bezpośrednio uczestniczyli w zdarzeniu z dnia 7 lutego 2016 r. (pozwany jako kierowca, G. W. jako dysponent pojazdu podczas tego wyjazdu i na ten czas przełożony pozwanego) i zeznali, iż zarysowania pojazdu, uszkodzone lusterko i ewentualne odpryski powłoki lakierniczej powstały w związku z koniecznością przejazdu alternatywną trasą w związku z wypadkiem komunikacyjnym na trasie W. – D.. Należy podkreślić, że świadek M. K. nie był w stanie wypowiedzieć się na temat rodzaju uszkodzeń pojazdu na skutek własnych obserwacji, a jego wiedza o uszkodzeniach pochodziła tylko od osób trzecich. Należy też zwrócić uwagę na fakt, iż o ile pozwany jest osobą bezpośrednio zainteresowaną wynikiem niniejszego postępowania, o tyle świadek G. W., dalej pełniący służbę w Jednostce Wojskowej nr (...) w S., nie jest nim zainteresowany. Brak zatem podstaw, by zeznania jego uznać za niewiarygodne. Na wiarygodność zeznań świadka M. O. mógł natomiast wpływać fakt, iż jak wynika z zeznań tego świadka i zeznań pozwanego, nie pozostawali oni w najlepszych stosunkach. Zeznania pozwanego i G. W. zgodne są dodatkowo z treścią zeznań świadka P. B., który zeznał, że uszkodzenia opisane w protokole komisyjnego przyjęcia pojazdu powstały podczas wyjazdu na szkolenie do D. oraz z treścią pisemnego oświadczenia G. W. z dnia 31 sierpnia 2016 r. (k. 77) opisującego zdarzenie kilka miesięcy po fakcie. Oświadczenie to było zresztą przyczyną zaproponowania przez szefa służby czołgowo – samochodowej M. G. ponownego przeprowadzenia postepowania wyjaśniającego w tej sprawie. Analiza tego oświadczenia nie doprowadziła jednak do weryfikacji pierwotnego wyniku postepowania wyjaśniającego. Strona powodowa twierdziła bowiem, że zarysowania pojazdu na jego bokach nie mogły powstać podczas wyjazdu na szkolenie do D. w dniu 7 lutego 2016 r., gdyż po powrocie z tego szkolenia rzeczoznawca z (...) S.A. dokonywał oględzin przedmiotowego pojazdu i w kalkulacji naprawy nr (...)-01 z dnia 16 lutego 2016 r. (k. 65-69) nie stwierdzono innych uszkodzeń niż uszkodzenia elementów klimatyzacji na dachu pojazdu i uszkodzenia lusterka zewnętrznego. Brak takich uszkodzeń w kalkulacji naprawy potwierdzono też w wiadomości mailowej z dnia 2 grudnia 2016 r. (k. 70), w której wskazano „z kosztorysu naprawy przygotowanego przez rzeczoznawcę warty wynika, że na pojeździe nie było innych uszkodzeń, niezwiązanych z przedmiotową szkodą”. Należy zaważyć jednak, że osoba, która w imieniu (...) S.A. (W. K.) napisała tę wiadomość, nie była owym rzeczoznawcą (zgodnie z kalkulacją naprawy był nim A. K.), a W. K. dokonała jedynie interpretacji znajdującej się również w aktach sprawy kalkulacji naprawy nr (...)-01. Z jej treści, zdaniem Sądu, nie wynika wcale fakt, że pojazd S. I. o numerze rejestracyjnym (...) nie posiadał w dniu dokonywania oględzin przez rzeczoznawcę innych uszkodzeń aniżeli opisane w kalkulacji. Z zasad doświadczenia życiowego, a także na podstawie innych tego typu spraw toczących się przed Sądem można wyciągnąć wniosek, iż rzeczoznawcy z towarzystw ubezpieczeniowych dokonują opisu uszkodzeń w dokumentach typu kalkulacja naprawy tylko w granicach zgłoszonej szkody, a nie w szerszym. Także analiza zdjęć sporządzonych podczas oględzin przez rzeczoznawcę (k. 42-63) wskazuje, że podczas ich wykonywania skupiał się on jedynie na górnych elementach pojazdu (tam gdzie były uszkodzone elementy klimatyzacji oraz zewnętrzne lusterko autobusu – także na górze). Jak zeznali świadek M. O. i pozwany, zdjęcia te specjalnie były wykonywane z okna budynku, przy którym zaparkowano autobus, by był widoczny dach autobusu. Jedyne zdjęcia obrazujące bok pojazdu (k. 57, k. 60) są na tyle niewyraźne i dotyczące części powierzchni bocznych, że nie pozwalają na stwierdzenie czy na powierzchniach bocznych w momencie oględzin znajdowały się zarysowania czy nie. Nie można także tych zdjęć porównać ze zdjęciami wykonanymi podczas komisyjnego przejęcia pojazdu w dniu 8 kwietnia 2016 r., gdyż te są kompletnie nieczytelne i bardzo słabej jakości z widocznym błędem tonera tworzącym linię przez środek każdego zdjęcia. Nie przedłożono natomiast oryginałów tych zdjęć (k. 18-37). W omawianym przypadku, jak wynika z zeznań świadka M. O., pod szkodę związaną z uszkodzeniem elementów klimatyzacji na dachu pojazdu „podciągnięto” lusterko uszkodzone niespornie podczas wyjazdu na szkolenie w dniu 7 lutego 2016 r. do D.. Stąd też oba te rodzaje uszkodzeń stały się elementem oceny rzeczoznawcy sporządzającego kalkulację naprawy nr (...)-01. W kalkulacji tej nie ujęto zarysowań czy odprysków powłoki lakierniczej po bokach pojazdu, gdyż takiej szkody, jak pokazują wyniki postępowania dowodowego, nie zgłoszono w ramach ubezpieczenia autocasco. Wobec zeznania świadka G. W. i zeznań pozwanego o zgłoszeniu M. K. wszystkich uszkodzeń powstałych podczas wyjazdu na ww. szkolenie (a nie tylko uszkodzenia lusterka), trudno doszukać się racjonalnej przyczyny zaprzeczenia tej okoliczności przez świadka M. K. i niezgłoszenia tej szkody z ubezpieczenia autocasco, które ten pojazd posiadał. Jeżeli jednak zważy się na fakt, iż nie zgłoszono odrębnie od szkody dotyczącej klimatyzacji - szkody dotyczącej lusterka, tylko tę drugą szkodę zgłoszono, niezgodnie z rzeczywistością, iż wystąpiła ona podczas innego zdarzenia, to być może miało to jakiś ukryty sens. Jak zeznała świadek M. O., nie ona o tym decydowała, ale być może uczyniono to, aby przyspieszyć likwidację tej szkody. Analizując kalkulację naprawy nr (...)-01 należy wskazać też, iż nie do końca rzetelnie dokonywano zgłoszeń szkód w powodowej jednostce, skoro w dokumencie tym widnieje data szkody 5 luty 2016 r., zaś świadek P. B. zeznał, iż szkoda w postaci uszkodzonych elementów klimatyzacji miała miejsce około 3 miesięcy wcześniej, kiedy to gałąź spadała z drzewa na dach pojazdu. W dniu 5 lutego 2016 r. pojazd był zaś przyjmowany przez pozwanego i już wówczas posiadał tego typu uszkodzenia, choć nie wspomniano o nich w protokole przyjęcia (k. 39).

Powód nie udowodnił też istnienia szkody i jej wysokości. Ciężar udowodnienia faktu spoczywa bowiem na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Regułę tą potwierdza regulacja zawarta w przepisie art. 232 k.p.c. Przepis ten stanowi, że strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. W efekcie, jeżeli materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie daje podstawy do dokonania odpowiednich ustaleń faktycznych w myśl twierdzeń jednej ze stron, Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów. Należy to rozumieć w ten sposób, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał. Tak też było w kwestii wysokości szkody oszacowanej przez stronę powodową a zakwestionowanej przez pozwanego. W tym zakresie powód przedstawił jako dowód w sprawie jedynie protokół szkody (k. 7) sporządzony na podstawie oferty warsztatowej nr (...) (k. 8-9) przygotowanej w dniu 6 czerwca 2016 r. przez (...) S.A. Tymczasem naprawy tego pojazdu firma ta nie wykonywała i nie wiadomo jaki był faktyczny koszt jej wykonania, tym bardziej, że ja wynika z zeznań M. O., pojazd ten w stanie nienaprawionym został przekazany do Jednostki Wojskowej w S.. Zeznała ona też, że być może uszkodzenia, których dotyczy sprawa, zostały podciągnięte tam pod inna szkodę, bo kolejne szkody miały tam miejsce. Sprzęt powierzony pozwanemu nie był też nowy i należało uwzględnić, a także uwidocznić w toku postępowania fakt uwzględnienia w odpowiedniej części amortyzacji tego sprzętu przy dokonaniu oszacowania wysokości szkody. Zgodnie bowiem z § 14 ust. 7 powoływanego rozporządzenia - wysokość szkody określa się według cen detalicznych obowiązujących w dniu ujawnienia szkody. Dla przedmiotu używanego przyjmuje się wartość pomniejszoną o procent odpowiadający stopniowi zużycia. Jeżeli szkoda w mieniu polega na obniżeniu wartości przedmiotu, wysokość szkody stanowi różnica wartości przedmiotu przed i po jego uszkodzeniu albo bezpośrednie koszty związane z przywróceniem przedmiotu do stanu poprzedniego. Tymczasem w niniejszej sprawie nie wiadomo jakie koszty poniesiono podczas naprawy pojazdu. Strona powodowa przedłożyła jako dowód szkody protokół komisyjnego przyjęcia pojazdu, w którym nie uczestniczył żaden przedstawiciel pozwanego oraz niewyraźne kopie fotografii tego pojazdu wykonane przez członka komisji. Przy takim materiale dowodowym, ewentualnie powołany w sprawie biegły z zakresu motoryzacji (choć strona powodowa nie złożyła takiego wniosku pomimo zaprzeczenia wysokości szkody przez pozwanego) nie byłby także w stanie oszacować wysokości szkody poniesionej przez stronę powodową. Przy niezupełnej treści protokołu przekazania pojazdu pozwanemu z dnia 5 lutego 2016 r., nieuwzględniającego zarysowań pojazdu wynikających z normalnego użytkowania pojazdu, niemożliwym byłoby też oddzielenie przez biegłego tych zarysowań od zarysowań, które powstały w czasie, kiedy pieczę nad pojazdem miał pozwany. Jak zeznał też świadek P. B. zarysowania pojazdu w chwili komisyjnego przyjmowania pojazdu nie były duże. Pojazd ten po komisyjnym przejęciu powierzono ponownie P. B., który siłami Jednostki Wojskowej nr (...) w S. chciał naprawić uszkodzenia pojazdu stwierdzone przez komisję. Mechanicy Jednostki twierdzili, iż zarysowania wystarczy jedynie wypolerować, tak, aby nie było po nich śladu. M. K. i M. O. nie wyrazili na to jednak zgody.

Mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności, powództwo podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu w pkt II wyroku Sąd orzekł w oparciu o zasadę odpowiedzialności za wynik procesu przewidzianą w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Na koszty te składało się wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika - radcy prawnego, którego minimalna stawka w zakresie żądania przywrócenia do pracy na podstawie § 2 pkt 4 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 obowiązującego w dniu wniesienia powództwa Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.) wynosiła 1.350 zł.

Z:

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)

(...)